فصل دوم : امّت
2 / 1عامل سامان گرفتن یا نابه سامانی امّت
3517.رسول اللّه صلی الله علیه و آله :الخصال به نقل از فاطمه دختر امام حسین ، از پدرش امام حسین علیه السلام : پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود : «سامان یافتن نخستین نسل این امّت ، با زهد و یقین است و هلاکت آخر آن ، با بخل و آرزو» .3516.المناقب ، ابن شهرآشوب :الأمالی ، طوسی به سندش ، از امام حسین علیه السلام ، از امام علی علیه السلام : پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود : «امّتم ، تا زمانی که با یکدیگر ، دوستی کنند و نماز بر پای دارند و زکات بدهند و مهمانداری کنند ، همواره در خیر و نیکی اند . اگر چنین نکنند ، به خشک سالی و قحطی دچار می شوند» . .
2 / 2سَبَبُ ذِلَّهِ الاُمَّهِ3513.پیامبر خدا علیه السلام :الإرشاد عن الإمام الحسین علیه السلام :وَاللّهِ لا یَدَعونی حَتّی یَستَخرِجوا هذِهِ العَلَقَهَ (1) مِن جَوفی ، فَإِذا فَعَلوا سَلَّطَ اللّهُ عَلَیهِم مَن یُذِلُّهُم حَتّی یَکونوا أذَلَّ فِرَقِ الاُمَمِ . (2)3512.پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :الطبقات الکبری (الطبقه الخامسه من الصحابه) عن یزید الرشک :حَدَّثَنی مَن شافَهَ الحُسَینَ علیه السلام قالَ : . . . قُلتُ : بِأَبی واُمّی یَابنَ رَسولِ اللّهِ ، ما أنزَلَکَ هذِهِ البِلادَ وَالفَلاهَ الَّتی لَیسَ بِها أحَدٌ ؟
قالَ : هذِهِ کُتُبُ أهلِ الکوفَهِ إلَیَّ ، ولا أراهُم إلّا قاتِلِیَّ ، فَإِذا فَعَلوا ذلِکَ لَم یَدَعوا للّهِِ حُرمَهً إلَا انتَهَکوها؛ فَیُسَلِّطُ اللّهُ عَلَیهِم مَن یُذِلُّهُم،حَتّی یَکونوا أذَلَّ مِن فَرَمِ (3) الأَمَهِ. (4)3511.پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :تاریخ الطبری عن حمید بن مسلم :سَمِعتُهُ [الحُسَینَ علیه السلام ] یَقولُ قَبلَ أن یُقتَلَ : . . . أما وَاللّهِ أن لَو قَد قَتَلتُمونی لَقَد ألقَی اللّهُ بَأسَکُم بَینَکُم ، وسَفَکَ دِماءَکُم ، ثُمَّ لا یَرضی لَکُم حَتّی یُضاعِفَ لَکُمُ العَذابَ الأَلیمَ . (5)3516.المناقب لابن شهر آشوب :مقتل الحسین علیه السلام للخوارزمی فی وَقائِعِ عاشوراءَ : ثُمَّ حَمَلَ [الحُسَینُ علیه السلام ] عَلَیهِم کَاللَّیثِ المُغضَبِ ... وَالسِّهامُ تَأخُذُهُ مِن کُلِّ ناحِیَهٍ وهُوَ یَتَلَقّاها بِنَحرِهِ وصَدرِهِ ویَقولُ :
یا اُمَّهَ السَّوءِ ، بِئسَما خَلَفتُم مُحَمَّدا فی عِترَتِهِ ، أما إنَّکُم لَن تَقتُلوا بَعدی عَبدا مِن عِبادِ اللّهِ الصّالِحینَ فَتَهابوا قَتلَهُ ، بَل یَهونُ عَلَیکُم عِندَ قَتلِکُم إیّایَ ، وَایمُ اللّهِ إنّی لَأَرجو أن یُکرِمَنی رَبّی بِهَوانِکُم ، ثُمَّ یَنتَقِمُ مِنکُم مِن حَیثُ لا تَشعُرونَ .
فَصاحَ بِهِ الحُصَینُ بنُ مالِکٍ السَّکونِیُّ : یَابنَ فاطِمَهَ ، بِماذا یَنتَقِمُ لَکَ مِنّا ؟
فَقالَ : یُلقی بَأسَکُم بَینَکُم ، ویَسفِکُ دِماءَکُم ، ثُمَّ یَصُبُّ عَلَیکُمُ العَذابَ الأَلیمَ . (6) .
1- .العَلَقُ : الدم الغلیظ ، والقطعه منه علقه (الصحاح : ج 4 ص 1529 «علق») .
2- .الإرشاد : ج 2 ص 76 ، إعلام الوری : ج 1 ص 448 ، بحار الأنوار : ج 44 ص 375 .
3- .فرم الأمه : قیل هو خرقه الحیض (النهایه : ج 3 ص 441 «فرم») .
4- .الطبقات الکبری (الطبقه الخامسه من الصحابه) : ج 1 ص 458 ح 441 ، سیر أعلام النبلاء : ج 3 ص 305 ، تاریخ دمشق : ج 14 ص 216 ، تاریخ الإسلام للذهبی : ج 5 ص 11 ، بغیه الطلب فی تاریخ حلب : ج 6 ص 2616 نحوه؛ بحار الأنوار : ج 44 ص 368 وراجع : مقتل الحسین علیه السلام للخوارزمی : ج 1 ص 226 والفتوح : ج 5 ص 71 ومثیر الأحزان : ص 46 .
5- .تاریخ الطبری : ج 5 ص 452 ، الکامل فی التاریخ : ج 2 ص 572 .
6- .مقتل الحسین علیه السلام للخوارزمی : ج 2 ص 34 ، الفتوح : ج 5 ص 118 ؛ بحار الأنوار : ج 45 ص 52 .
2 / 2عامل خواری امّت
3513.عنه صلی الله علیه و آله :الإرشاد از امام حسین علیه السلام : به خدا سوگند ، مرا رها نمی کنند تا این مُشتی خون (این قلب) را از درونم بیرون بکشند و چون چنین کنند ، خداوند ، کسی را بر ایشان مسلّط می کند که چنان خوارشان سازد که خوارترینِ امّت ها شوند .3512.عنه صلی الله علیه و آله :الطبقات الکبری (الطبقه الخامسه من الصحابه) به نقل از یزید رشک : کسی که خود با حسین علیه السلام گفتگو کرده بود ، برایم گفت : به حسین علیه السلام گفتم : پدر و مادرم فدایت ، ای فرزند پیامبر خدا! چه چیزْ تو را به این سرزمین و صحرای خالی از سکنه (کربلا) آورد ؟
فرمود : «این ، نامه های کوفیان به من است و من ، آنها را قاتل خود می دانم که چون مرا بکُشند ، هیچ یک از حرمت های الهی را وا نمی گذارند ، جز آن که هتکش کنند . پس خداوند ، کسی را بر ایشان مسلّط می کند که چنان خوارشان سازد که خوارتر از کهنه حیض کنیز شوند» .3511.رسول اللّه صلی الله علیه و آله :تاریخ الطبری به نقل از حُمَید بن مسلم : شنیدم که امام حسین علیه السلام پیش از کشته شدنش می فرمود : « . . . هان ! به خدا سوگند ، اگر مرا بکشید ، خداوند ، در میانتان ترس از یکدیگر و خون ریزی می اندازد و به این راضی نمی شود تا عذاب دردناکتان را مضاعف کند» .3510.امام علی علیه السلام :مقتل الحسین علیه السلام ، خوارزمی در ذکر وقایع عاشورا : سپس ، حسین علیه السلام چون شیر خشمناک به آنها یورش بُرد ... و تیرها از هر سو او را در بر گرفته و به گلو و سینه او رسیده بودند . در این حال، حسین علیه السلام می فرمود : «ای امّت بد ! پس از پیامبر صلی الله علیه و آله با خاندانش بد کردید . هان! پس از کشتن من ، دیگر از کشتن هیچ بنده خدای شایسته ای بیم ندارید ؛ بلکه وقتی مرا کشتید ، کشتن هر کس دیگری برایتان آسان می شود . به خدا سوگند ، من امید دارم که پروردگارم با خوار کردن شما ، مرا گرامی بدارد و سپس ، از جایی که نمی دانید ، از شما انتقام بگیرد » .
[در این جا] حُصَین بن مالک سَکونی فریاد کشید : ای پسر فاطمه ! خدا با چه چیز از ما انتقام می گیرد ؟
فرمود : «اختلاف و درگیری میان شما می اندازد و جنگ و خون ریزی میانتان راه می افتد و عذاب دردناکش را بر شما فرو می ریزد» . .
3509.امام حسن علیه السلام ( به معاویه بن حدیج ) الملهوف :لَمّا أصبَحَ [الحُسَینُ علیه السلام ] فَإِذا هُوَ بِرَجُلٍ مِن أهلِ الکوفَهِ یُکَنّی أبا هِرَّهَ الأَزدِیَّ ، فَلَمّا أتاهُ سَلَّمَ عَلَیهِ ، ثُمَّ قالَ : یَابنَ رَسولِ اللّهِ ، مَا الَّذی أخرَجَکَ مِن حَرَمِ اللّهِ وحَرَمِ جَدِّکَ رَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله ؟
فَقالَ الحُسَینُ علیه السلام : وَیحَکَ یا أبا هِرَّهَ ! إنَّ بَنی اُمَیَّهَ أخَذوا مالی فَصَبَرتُ ، وشَتَموا عِرضی فَصَبَرتُ ، وطَلَبوا دَمی فَهَرَبتُ ، وَایمُ اللّهِ لَتَقتُلُنِی الفِئَهُ الباغِیَهُ ، ولَیُلبِسَنَّهُمُ اللّهُ ذُلّاً شامِلاً ، وسَیفا قاطِعا ، ولَیُسَلِّطَنَّ اللّهُ عَلَیهِم مَن یُذِلُّهُم حَتّی یَکونوا أذَلَّ مِن قَومِ سَبَأٍ (1) . (2)3508.پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :الملهوف :قالَ [الحُسَینُ علیه السلام ] لِأَصحابِهِ : قوموا رَحِمَکُمُ اللّهُ إلَی المَوتِ (3) الَّذی لابُدَّ مِنهُ ، فَإِنَّ هذِهِ السِّهامَ رُسُلُ القَومِ إلَیکُم .
فَاقتَتَلوا ساعَهً مِنَ النَّهارِ حَملَهً وحَملَهً ، حَتّی قُتِلَ مِن أصحابِ الحُسَینِ علیه السلام جَماعَهٌ .
قالَ : فَعِندَها ضَرَبَ الحُسَینُ علیه السلام یَدَهُ عَلی لِحیَتِهِ وجَعَلَ یَقولُ : اِشتَدَّ غَضَبُ اللّهِ عَلَی الیَهودِ إذ جَعَلوا لَهُ وَلَدا ، وَاشتَدَّ غَضَبُهُ عَلَی النَّصاری إذ جَعَلوهُ ثالِثَ ثَلاثَهٍ ، وَاشتَدَّ غَضَبُهُ عَلَی المَجوسِ إذ عَبَدُوا الشَّمسَ وَالقَمَرَ دونَهُ ، وَاشتَدَّ غَضَبُهُ عَلی قَومٍ اتَّفَقَت کَلِمَتُهُم عَلی قَتلِ ابنِ بِنتِ نَبِیِّهِم . (4) .
1- .الظاهر أنه إشاره إلی الآیات 15 إلی 19 من سوره سبأ .
2- .الملهوف : ص 132 ، مثیر الأحزان : ص 46 وفیه «أبوهره الأسدی» ، بحار الأنوار : ج 44 ص 368 ؛ الفتوح : ج 5 ص 71 ، مقتل الحسین علیه السلام للخوارزمی : ج 1 ص 226 .
3- .فی المصدر تکرّرت عباره : «إلی الموت» ، وقد حذفناها تبعا لنسخه بحار الأنوار .
4- .الملهوف : ص 158 ، مثیر الأحزان : ص 58 عن عدیّ بن حرمله وفیه ذیله من «ضرب الحسین علیه السلام» ، بحار الأنوار : ج 45 ص 12 ؛ الفتوح : ج 5 ص 101 ، مقتل الحسین علیه السلام للخوارزمی : ج 2 ص 9 کلاهما نحوه .
3507.پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :الملهوف :چون [حسین علیه السلام ] شب را به صبح آورد ، مردی کوفی به نام ابو هِرّه اَزْدی را دید که بر ایشان وارد شد و سلام داد و گفت : ای فرزند پیامبر خدا ! چه چیز، تو را از حرم خدا و حرم جدّت پیامبر خدا صلی الله علیه و آله ، بیرون کشیده است ؟
امام حسین علیه السلام فرمود : «وای بر تو ، ای ابو هِرّه ! اُمَویان، مالم را گرفتند ؛ شکیبایی کردم . دشنامم دادند ؛ شکیبایی کردم . در پی ریختن خونم بودند ؛ گریختم و به خدا سوگند ، این گروه ستمکار ، مرا می کشند و خدا هم لباس خواریِ فراگیری را بر آنها می پوشانَد و شمشیری بُرنده را بر آنها حاکم می کند . خداوند ، کسی را بر آنها مسلّط می کند که چنان خوارشان سازد که از قوم سَبَأ هم خوارتر شوند» . (1)3506.پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :الملهوف :امام حسین علیه السلام به یارانش فرمود : «به سوی مرگ بروید که از آن ، گریزی نیست و این تیرها ، پیک های مردم به سوی شما هستند» .
یاران امام حسین علیه السلام یکی یکی جنگیدند تا تعدادی از آنها کشته شدند . در این هنگام ، امام حسین علیه السلام دست بر محاسن خود کشید و چنین فرمود : «خشم خدا بر یهود ، سخت شد ، هنگامی که برای او فرزند قرار دادند . خشمش بر مسیحیان، بالا گرفت ، هنگامی که او را یکی از سه خدا قرار دادند . خشمش بر مجوسیان، سخت شد ، هنگامی که به جای خدا ، خورشید و ماه را می پرستیدند . خشم خدا بر مردمی که بر کُشتن پسر دختر پیامبرشان همداستان شده اند، بالا می گیرد» . .
1- .ظاهرا اشاره است به آیات 15 تا 19 از سوره سبأ .
راجع : ص 334 (الفصل الحادی عشر / إتمام الحجّه علی أعدائه) .
2 / 3مِن بَلایا هذِهِ الاُمَّهِ3507.عنه صلی الله علیه و آله :نزهه الناظر :مَرَّ المُنذِرُ بنُ الجارودِ بِالحُسَینِ علیه السلام فَقالَ : کَیفَ أصبَحتَ جَعَلَنِیَ اللّهُ فِداکَ یَابنَ رَسولِ اللّهِ ؟
فَقالَ علیه السلام : أصبَحنا وأصبَحَتِ العَرَبُ تَعتَدُّ عَلَی العَجَمِ بِأَنَّ مُحَمَّدا صلی الله علیه و آله مِنها ، وأصبَحَتِ العَجَمُ مُقِرَّهً لَها بِذلِکَ ، وأصبَحنا وأصبَحَت قُرَیشٌ یَعرِفونَ فَضلَنا ولا یَرَونَ ذلِکَ لَنا ، ومِنَ البَلاءِ عَلی هذِهِ الاُمَّهِ أنّا إذا دَعَوناهُم لَم یُجیبونا ، وإذا تَرَکناهُم لَم یَهتَدوا بِغَیرِنا . (1)3506.عنه صلی الله علیه و آله :الفتوح عن الإمام الحسین علیه السلام فیجَوابِهِ لِمَروانَ لَمّا قالَ لَهُ : إنّی آمُرُکَ بِبَیعَهِ یَزیدَ : «إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّآ إِلَیْهِ رَاجِعُونَ» (2) ، وعَلَی الإِسلامِ السَّلامُ إذ قَد بُلِیَتِ الاُمَّهُ بِراعٍ مِثلِ یَزیدَ . (3)3505.پیامبر خدا صلی الله علیه و آله ( به علی علیه السلام ) الملهوف عن الإمام الحسین علیه السلام فی جَوابِهِ لِمَروانَ حینَ قالَ لَهُ : إنّی آمُرُکَ بِبَیعَهِ یَزیدَ بنِ مُعاوِیَهَ ، فَإِنَّهُ خَیرٌ لَکَ فی دینِکَ ودُنیاکَ : إنّا للّهِِ وإنّا إلَیهِ راجِعونَ ، وعَلَی الإِسلامِ السَّلامُ إذ قَد بُلِیَتِ الاُمَّهُ بِراعٍ مِثلِ یَزیدَ ، ولَقَد سَمِعتُ جَدّی رَسولَ اللّهِ صلی الله علیه و آله یَقولُ : «الخِلافَهُ مُحَرَّمَهٌ عَلی آلِ أبی سُفیانَ» .
وطالَ الحَدیثُ بَینَهُ وبَینَ مَروانَ ، حَتَّی انصَرَفَ مَروانُ وهُوَ غَضبانُ . (4) .
1- .نزهه الناظر : ص 85 ح 20 وراجع : المناقب للکوفی : ج 2 ص 109 والطبقات الکبری : ج 5 ص 219 وتاریخ دمشق : ج 41 ص 396 .
2- .البقره: 156.
3- .الفتوح : ج 5 ص 17 ، مقتل الحسین علیه السلام للخوارزمی : ج 1 ص 184 ؛ الملهوف : ص 99 ، بحار الأنوار : ج 44 ص 326 وراجع : مثیر الأحزان : ص 25 .
4- .الملهوف : ص 99 ، مثیر الأحزان : ص 24 نحوه ، بحار الأنوار : ج 44 ص 326 ؛ الفتوح : ج 5 ص 17 ، مقتل الحسین علیه السلام للخوارزمی : ج 1 ص 184 کلاهما نحوه .
ر . ک : ص335 (فصل یازدهم / اتمام حجّت با دشمنان) .
2 / 3از گرفتاری های این امّت
3501.پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :نزهه الناظر :مُنذِر بن جارود ، از کنار حسین علیه السلام گذشت و به ایشان گفت : خدا مرا فدایت کند ، ای فرزند پیامبر خدا ! در چه حالی هستی ؟
فرمود : «در حالی هستیم که عرب بر عجم می بالد که محمّد صلی الله علیه و آله از آنهاست و عجم هم ، بدان گردن نهاده است و قریش ، برتریِ ما را می فهمد و به روی خود نمی آورد . از دیگر گرفتاری های این امّت ، آن است که اگر آنان را فرا بخوانیم ، اجابتمان نمی کنند و اگر آنها را وا گذاریم ، به وسیله غیر ما هدایت نمی یابند» .3500.پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :الفتوح از امام حسین علیه السلام در پاسخش به مروان ، وقتی که او را به بیعت با یزید، فرمان داد : «ما از آنِ خداییم و به او باز می گردیم!» . حال که امّت به فرمان روایی چون یزید، گرفتار آمده است ، باید فاتحه اسلام را خواند .3505.عنه صلی الله علیه و آله :الملهوف :امام حسین علیه السلام ، در پاسخش به مروان هنگامی که مروانْ او را به بیعت با یزید، فرمان داد و گفت : این ، برای دین و دنیای تو بهتر است فرمود: « «ما از آنِ خداییم و به او باز می گردیم!» . حال که امّت به فرمان روایی چون یزید، گرفتار آمده است ، باید فاتحه اسلام را خواند . شنیدم که جدّم پیامبر خدا صلی الله علیه و آله می فرمود : خلافت بر خاندان ابو سفیان، حرام است » .
[در این جا] سخن ، میان او و مروان، بالا گرفت تا این که مروان ، خشمگینانه باز گشت . .
راجع: ج3 ص410 (القسم السابع/الفصل الأوّل/مناقشه مروان والإمام7 فی الطریق) .
2 / 4استِغلالُ جَماعَهِ الاُمَّهِ3501.عنه صلی الله علیه و آله :تاریخ الطبری عن عقبه بن سمعان :لَمّا خَرَجَ الحُسَینُ علیه السلام مِن مَکَّهَ ، اعتَرَضَهُ رُسُلُ عَمرِو بنِ سَعیدِ بنِ العاصِ ، عَلَیهِم یَحیَی بنُ سَعیدٍ ، فَقالوا لَهُ : اِنصَرِف ؛ أینَ تَذهَبُ ؟ فَأَبی عَلَیهِم ومَضی ، وتَدافَعَ الفَریقانِ فَاضطَرَبوا بِالسِّیاطِ .
ثُمَّ إنَّ الحُسَینَ علیه السلام وأصحابَهُ امتَنَعُوا امتِناعا قَوِیّا ، ومَضَی الحُسَینُ علیه السلام عَلی_'feوَجهِهِ ، فَنادَوهُ : یا حُسَینُ ، ألا تَتَّقِی اللّهَ ! تَخرُجُ مِنَ الجَماعَهِ وتُفَرِّقُ بَینَ هذِهِ الاُمَّهِ ؟
فَتَأَوَّلَ (1) حُسَینٌ قَولَ اللّهِ عز و جل : «لِی عَمَلِی وَ لَکُمْ عَمَلُکُمْ أَنتُم بَرِیئونَ مِمَّآ أَعْمَلُ وَ أَنَا بَرِیءٌ مِّمَّا تَعْمَلُونَ » (2) . (3)3500.عنه صلی الله علیه و آله :تاریخ الطبری عن الحسین بن عقبه المرادی :قالَ الزُّبَیدِیُّ : إنَّهُ سَمِعَ عَمرَو بنَ الحَجّاجِ حینَ دَنا مِن أصحابِ الحُسَینِ علیه السلام یَقولُ : یا أهلَ الکوفَهِ ! الزَموا طاعَتَکُم وجَماعَتَکُم ، ولا تَرتابوا فی قَتلِ مَن مَرَقَ مِنَ الدّینِ وخالَفَ الإِمامَ !
فَقالَ لَهُ الحُسَینُ علیه السلام : یا عَمرَو بنَ الحَجّاجِ ! أعَلَیَّ تُحَرِّضُ النّاسَ ؟ أنَحنُ مَرَقنا وأنتُم ثَبَتُّم عَلَیهِ ؟ أما وَاللّهِ ، لَتَعلَمُنَّ لَو قَد قُبِضَت أرواحُکُم ومِتُّم عَلی أعمالِکُم أیَّنا مَرَقَ مِنَ الدّینِ ، ومَن هُوَ أولی بِصُلِیِّ النّارِ ! (4) .
1- .التَّأویلُ : نقل ظاهر اللفظ عن وضعه الأصلی إلی ما یحتاج إلی دلیل لولاه ما تُرک ظاهر اللَّفظ (النهایه : ج 1 ص 80 «أول») .
2- .یونس : 41 .
3- .تاریخ الطبری : ج 5 ص 385 ، أنساب الأشراف : ج 3 ص 375 ولیس فیه ذیله من «وتفرّق» ، مقتل الحسین علیه السلام للخوارزمی : ج 1 ص 220 نحوه ؛ الإرشاد : ج 2 ص 68 ولیس فیه ذیله من «ومضی» ، مثیر الأحزان : ص 39 ، بحار الأنوار : ج 44 ص 365 .
4- .تاریخ الطبری : ج 5 ص 435 ، الکامل فی التاریخ : ج 2 ص 565 ، مقتل الحسین علیه السلام للخوارزمی : ج 2 ص 15 ؛ بحار الأنوار : ج 45 ص 19 .
ر. ک: ج 3 ص 411 (بخش هفتم / فصل یکم / بگو مگوی مروان و امام علیه السلام در راه).
2 / 4سوء استفاده از عنوان اتّحاد امّت
3496.پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :تاریخ الطبری به نقل از عُقْبه بن سَمعان : چون حسین علیه السلام از مکّه بیرون آمد ، فرستادگان عمرو بن سعید بن عاص به فرماندهی یحیی بن سعید ، راه را بر او گرفتند و گفتند : باز گرد . کجا می روی ؟
حسین علیه السلام خودداری ورزید و ره سپار شد و دو گروه ، با تازیانه با هم درگیر شدند .
چون امام حسین علیه السلام و یارانش به شدّت [از پیروی آنان] امتناع ورزیدند و حسین علیه السلام به راه خود رفت ، آنان فریاد کشیدند : ای حسین ! آیا از خدا، پروا نمی کنی ؟ از جماعت، بیرون می روی و میان امّت ، جدایی می افکنی ؟
حسین علیه السلام [در پاسخ،] گفته خدای عز و جل را شاهد آورد : « «عمل من، از آنِ خودم است و عمل شما، از آنِ خودتان . شما از آنچه من می کنم ، بیزارید و من ، از آنچه شما می کنید ، بیزارم» » .3495.پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :تاریخ الطبری به نقل از حسین بن عُقْبه مرادی : زُبَیدی ، از عمرو بن حجّاج نقل می کند که عمرو، چون به یاران حسین علیه السلام نزدیک شد ، به آنان گفت : ای کوفیان ! به اطاعت [از خلیفه] و همراهی جماعت ، پایبند باشید و در کشتن کسی که از دین بیرون رفته و با پیشوا مخالفت کرده است ، تردید مکنید .
حسین علیه السلام به او فرمود : «ای عمرو بن حَجّاج ! آیا مردم را بر من می شورانی ؟ آیا ما از دین ، بیرون رفتیم و شما در آن ، استوار ماندید ؟! هان ! به خدا سوگند ، چون قبضِ روح شدید و با همین اعمالتان مُردید ، خواهید دانست که کدام یک از ما از دین ، بیرون رفته و چه کسی به در آمدن در آتش ، سزاوارتر است!» . .
2 / 5اِفتِراقُ الاُمَّهِ بَعدَ النَّبِیِّ صلّی الله علیه و آله3499.عنه صلی الله علیه و آله :الذرّیه الطاهره بإسناده عن الإمام الحسین علیه السلام عن النبیّ صلی الله علیه و آله :تَکونُ بَعدی ثَلاثُ فِرَقٍ : مُرجِئَهٌ (1) وحَرَورِیَّهٌ (2) وقَدَرِیَّهٌ (3) ؛ فَإِن مَرِضوا فَلا تَعودوهُم ، وإن ماتوا فَلا تَشهَدوهُم ، وإن دَعَوا فَلا تُجیبوهُم . (4)3498.عنه صلی الله علیه و آله :الخصال بإسناده عن الحسین بن علیّ بن أبی طالب علیهماالسلام :سَمِعتُ رَسولَ اللّهِ صلی الله علیه و آله یَقولُ : إنَّ اُمَّهَ موسی علیه السلام افتَرَقَت بَعدَهُ عَلی إحدی وسَبعینَ فِرقَهً ؛ فِرقَهٌ مِنها ناجِیَهٌ وسَبعونَ فِی النّارِ ، وَافتَرَقَت اُمَّهُ عیسی علیه السلام بَعدَهُ عَلَی اثنَتَینِ وسَبعینَ فِرقَهً ؛ فِرقَهٌ مِنها ناجِیَهٌ وإحدی وسَبعونَ فِی النّارِ ، وإنَّ اُمَّتی سَتَفَرَّقُ بَعدی عَلی ثَلاثٍ وسَبعینَ فِرقَهً ؛ فِرقَهٌ مِنها ناجِیَهٌ وَاثنَتانِ وسَبعونَ فِی النّارِ . (5) .
1- .المُرجئه : هم فرقه من فرق الإسلام یعتقدون أنّه لا یضرّ مع الإیمان معصیه کما لا ینفع مع الکفر طاعه (مجمع البحرین : ج 2 ص 675 «رجأ») .
2- .الحروریّه: هم الخوارج الذین خرجوا علی علیّ7 ، ولمّا کان اجتماعهم فی قریه حَرورا قرب الکوفه سمّاهم7 حروریّه (شرح اُصول الکافی للمولی محمد صالح المازندرانی : ج 11 ص 451) .
3- .القَدَریَّه : فی الروایات قد تُفَسّر بالقائلین بالجبر ، وقد تُفسَّر بالقائلین بالتفویض ، ولمزیدٍ من الاطّلاع ، راجع : موسوعه العقائد الإسلامیه : ج 6 ص 298 (القسم الثانی : العدل و القضاء والقدر / الفصل الثامن / ذمّ القدریّه) .
4- .الذرّیه الطاهره فصل «مسند الحسین بن علیّ» : ص 110 ح 148 عن حسین بن علی بن الحسین عن أبیه الإمام زین العابدین علیه السلام .
5- .الخصال : ص 585 ح 11 عن سلیمان بن مهران عن الإمام الصادق عن آبائه: ، بحار الأنوار : ج 28 ص 3 ح 3 وراجع : الأمالی للطوسی : ص 523 ح 1159 وبشاره المصطفی : ص 216 .
2 / 5پراکندگی امّت ، پس از پیامبر
3495.عنه صلی الله علیه و آله :الذرّیه الطاهره به سندش، از امام حسین علیه السلام ، از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله : پس از من، سه فرقه خواهد آمد : مُرجِئه ، (1) حَروریّه (2) و قَدَریّه . (3) اینان اگر بیمار شدند ، به عیادتشان نروید و اگر مُردند ، در تشییع جنازه شان حاضر نشوید و اگر شما را دعوت کردند ، اجابت نکنید .3494.عنه صلی الله علیه و آله :الخصال به سندش ، از امام حسین علیه السلام : شنیدم که پیامبر خدا صلی الله علیه و آله می فرماید : «امّت موسی علیه السلام پس از او ، هفتاد و یک فرقه شدند که یکی اهل نجات است و هفتاد فرقه، در آتش اند و امّت عیسی علیه السلام پس از او ، هفتاد و دو فرقه شدند که یکی، اهل نجات است و هفتاد و یک فرقه ، در آتش اند و امّت من ، پس از من ، هفتاد و سه فرقه می شوند . یک فرقه، اهل نجات است و هفتاد و دو فرقه، در آتش اند» . .
1- .مُرجئه، کسانی اند که معتقدند با ایمان دیگر معصیت مشکلی ایجاد نمی کند، چنانچه با کفر، اطاعت فایده ای ندارد.
2- .حَروریه ، همان خوارج هستند که بر امام علی علیه السلام شوریدند و چون محلّ گرد آمدن آنهاروستای «حَرورا» در نزدیکی کوفه بود، علی علیه السلام آنان را «حروریه» نامید.
3- .قَدَریّه ، در احادیث ، گاه برقائلان به «جبر» و گاه بر قائلان به «تفویض» ، اطلاق شده است . برای توضیح بیشتر ، ر . ک : دانش نامه عقاید اسلامی : ج9 ص 39 (بخش دوم / فصل هشتم / سرزنش قدریّه) .
2 / 6فَسادُ الاُمَّهِ3491.پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :تاریخ الطبری عن جعفر بن حذیفه الطائی عن الحسین علیه السلام لَمّا بَلَغَهُ خَبَرُ مُسلِمِ بنِ عَقیلٍ : کُلُّ ما حُمَّ (1) نازِلٌ ، وعِندَ اللّهِ نَحتَسِبُ أنفُسَنا وفَسادَ اُمَّتِنا . (2) .
1- .حُمّ : أی قُدِّر (النهایه : ج 1 ص 446 «حمم») .
2- .تاریخ الطبری : ج 5 ص 375 ، الکامل فی التاریخ : ج 2 ص 543 .
2 / 6تباهی امّت
3488.پیامبر خدا صلی الله علیه و آله ( به علی علیه السلام ) تاریخ الطبری به نقل از جعفر بن حُذَیفه طایی ، از امام حسین علیه السلام ، چون خبر [کشته شدن] مسلم بن عقیل به ایشان رسید : هر چیزی که تقدیر شده باشد ، فرود می آید و ما جانبازی خود را به حساب خدا می نهیم و از تباهی امّت، به محضر همو شِکوه می بریم . .
الفَصلُ الثّالِثُ : أهل البیت علیهم السلام3 / 1فَضائِلُ أهلِ البَیتِ علیهم السلام3489.عنه صلی الله علیه و آله ( فی وَصفِ عَلِیٍّ علیه السلام ) تأویل الآیات الظاهره باسناده عن الامام الحسین علیه السلام :کانَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله فی بَیتِ اُمِّ سَلَمَهَ فَاُتِیَ بِحَریرَهٍ (1) ، فَدَعا عَلِیّاوفاطِمَهَ وَالحَسَنَ وَالحُسَینَ علیهم السلام فَأَکَلوا مِنها ، ثُمَّ جَلَّلَ عَلَیهِم کِساءً خَیبَرِیّا ، ثُمَّ قالَ : «إِنَّمَا یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیرًا» (2) .
فَقالَت اُمُّ سَلَمَهَ : وأنَا مَعَهُم یا رَسولَ اللّهِ ؟ قالَ : إنَّکِ إلی خَیرٍ . (3)3473.عنه صلی الله علیه و آله ( وهُوَ آخِذٌ بِیَدِ عَلِیٍّ علیه السلام ) الفتوح عن الإمام الحسین علیه السلام :إنّا أهلُ بَیتِ الطَّهارَهِ الَّذینَ أنزَلَ اللّهُ عز و جل عَلی نَبِیِّهِ مُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله فَقالَ : «إِنَّمَا یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیرًا» . (4)3474.عنه صلی الله علیه و آله ( وهُوَ آخِذٌ بِیَدِ عَلِیٍّ علیه السلام ) المناقب لابن شهر آشوب عن الإمام الحسین علیه السلام فی قَولِهِ تَعالی : «الَّذِینَ إِن مَّکَّنَّهُمْ فِی الْأَرْضِ أَقَامُواْ الصَّلَوهَ» (5) : هذِهِ فینا أهلَ البَیتِ . (6) .
1- .الحریرهُ : دقیق یطبخ بلبن (الصحاح : ج 2 ص 628 «حرر») .
2- .الأحزاب : 33 .
3- .تأویل الآیات الظاهره : ج 2 ص 457 ح 21 عن زید بن علیّ عن الإمام زین العابدین علیه السلام ، مجمع البیان : ج 8 ص 559 عن اُمّ سلمه نحوه ، بحار الأنوار : ج 25 ص 213 ح 3 .
4- .الفتوح : ج 5 ص 17 ، مقتل الحسین علیه السلام للخوارزمی : ج 1 ص 185 .
5- .الحجّ : 41 .
6- .المناقب لابن شهرآشوب : ج 4 ص 47 ، تأویل الآیات الظاهره : ج 1 ص 342 ح 23 ، بحار الأنوار : ج 24 ص 166 ح 11 .