فصل دهم : ذکر و دعا
10 / 1تشویق به یاد خدا
الأمالی ، صدوق به سندش ، از امام حسین ، از امام علی علیهما السلام : پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود : «بشتابید به سوی باغ های بهشت» . گفتند : باغ های بهشت، چیست ؟ فرمود : «حلقه های ذکر» .
الأمالی ، طوسی به سندش، از امام حسین علیه السلام ، از امام علی علیه السلام : پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود : «هر کس در هر روز ، صد مرتبه بگوید : لا اله إلّا اللّه المَلِکُ الحقُّ المُبین ؛ جز خدای فرمان روای بر حق و آشکار ، خدایی نیست ، توانگری را به سوی خود می کشد و ناداری را می رانَد و درِ دوزخ ، بر او بسته و درِ بهشت ، برایش گشوده می شود» .
10 / 2یاد کردن خدا از ذاکر ، پیش از یاد کردن ذاکر از خدا
الإقبال از امام حسین علیه السلام ، در دعای عرفه منسوب به ایشان : ای آن که به دوستان خود ، شیرینیِ اُنس را چشانْد تا این که در پیشگاهش به ابراز محبّت ایستادند! و ای آن که جامه هیبت خویش را به اولیایش پوشاند تا این که در پیشگاه او به استغفار ایستادند ! تو پیش از ذاکران ، آنان را یاد می کنی و پیش از روی آوردن پرستشگران ، احسان را آغاز می کنی و پیش از درخواستِ درخواست کنندگان ، به آنان عطا می کنی . تویی که به ما می بخشی و سپس ، همان را به عنوان قرض از ما می خواهی .
10 / 3أدَبُ الدُّعاءِتاریخ بغداد بإسناده عن الحسین علیه السلام :کانَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله یَرفَعُ یَدَیهِ إذَا ابتَهَلَ ودَعا ، کَما یَستَطعِمُ المِسکینُ . (1)
10 / 4أدَبُ التَّحمیدِالأمالی للطوسی بإسناده عن الحسین بن علیّ علیهماالسلام :حَدَّثَنی أبی أمیرُ المُؤمِنینَ عَلِیُّ بنُ أبی طالِبٍ علیه السلام قالَ : کانَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله إذا أتاهُ أمرٌ یَسُرُّهُ قالَ : «الحَمدُ للّهِِ الَّذی بِنِعمَتِهِ تَتِمُّ الصّالِحاتُ» ، وإذا أتاهُ أمرٌ یَکرَهُهُ قالَ : «الحَمدُ للّهِِ عَلی کُلِّ حالٍ» . (2)
1- .تاریخ بغداد : ج 8 ص 63 عن محمّد وزید ابنی علی عن الإمام زین العابدین علیه السلام ؛مکارم الأخلاق : ج 2 ص 8 ح 1981 ، تنبیه الخواطر : ج 2 ص 74 ، بحار الأنوار : ج 16 ص 287 ح 141 وراجع : الأمالی للطوسی : ص 585 ح 1211 .
2- .الأمالی للطوسی : ص 50 ح 64 عن داوود بن سلیمان الغازی عن الإمام الرضا عن آبائه: ، بحار الأنوار : ج 71 ص 46 ح 56 .
10 / 3ادب دعا
تاریخ بغداد به سندش، از امام حسین علیه السلام : پیامبر خدا صلی الله علیه و آله ، به گاه درخواست و دعا ، دستانش را بالا می بُرد ، آن گونه که بینوا ، غذا می طلبد .
10 / 4ادب ستایش
الأمالی ، طوسی به سندش، از امام حسین علیه السلام : پدرم امیر مؤمنان علی بن ابی طالب علیه السلام فرمود : «هر گاه چیزی خوش حالی پیامبر خدا صلی الله علیه و آله را فراهم می آورد ، می گفت : ستایش ، ویژه خدایی است که کارهای شایسته، به نعمت او تحقّق می یابند ، و چون چیزی موجب ناخوشی او می شد ، می فرمود : ستایش ، در همه حال ، ویژه خداست » .
10 / 5مَظانُّ إجابَهِ الدُّعاءِالأمالی للمفید بإسناده عن الحسین بن علیّ الشهید علیهماالسلام :حَدَّثَنی أبی أمیرُ المُؤمِنینَ عَلِیُّ بنُ أبی طالِبٍ علیه السلام قالَ : قالَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله : مَن أدّی فَریضَهً فَلَهُ عِندَ اللّهِ دَعوَهٌ مُستَجابَهٌ . (1)
التوحید بإسناده عن الإمام الحسین عن أمیر المؤمنین علیهماالسلام :رَأَیتُ الخَضِرَ علیه السلام فِی المَنامِ قَبلَ بَدرٍ بِلَیلَهٍ ، فَقُلتُ لَهُ : عَلِّمنی شَیئا أُنصَرُ بِهِ عَلَی الأَعداءِ . فَقالَ : قُل : «یا هُوَ ، یا مَن لا هُوَ إلّا هُوَ» . فَلَمّا أصبَحتُ قَصَصتُها عَلی رَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله ، فَقالَ لی : «یا عَلِیُّ ، عُلِّمتَ الاِسمَ الأَعظَمَ» . فَکانَ عَلی لِسانی یَومَ بَدرٍ . وإنَّ أمیرَ المُؤمِنینَ علیه السلام قَرَأَ : «قُل هُوَ اللّهُ أَحَدٌ» ، فَلَمّا فَرَغَ قالَ : یا هُوَ ، یا مَن لا هُوَ إلّا هُوَ ، اغفِر لی وَانصُرنی عَلَی القَومِ الکافِرینَ . وکانَ عَلِیٌّ علیه السلام یَقولُ ذلِکَ یَومَ صِفّینَ وهُوَ یُطارِدُ ، فَقالَ لَهُ عَمّارُ بنُ یاسِرٍ : یا أمیرَ المُؤمِنینَ ، ما هذِهِ الکِنایاتُ ؟ قالَ : اِسمُ اللّهِ الأَعظَمُ ، وعِمادُ التَّوحیدِ للّهِِ لا إلهَ إلّا هُوَ ، ثُمَّ قَرَأَ : «شَهِدَ اللَّهُ أَنَّهُ لَا إِلَهَ إِلَا هُوَ» (2) ، وآخِرَ الحَشرِ ، ثُمَّ نَزَلَ فَصَلّی أربَعَ رَکَعاتٍ قَبلَ الزَّوالِ . قالَ : وقالَ أمیرُ المُؤمِنینَ علیه السلام : «اَللّهُ» مَعناهُ المَعبودُ الَّذی یَألَهُ (3) فیهِ الخَلقُ ویُؤلَهُ إلَیهِ ، وَاللّهُ هُوَ المَستورُ عَن دَرکِ الأَبصارِ ، المَحجوبُ عَنِ الأَوهامِ وَالخَطَراتِ . (4)
1- .الأمالی للمفید : ص 117 ح 1 عن محمّد بن عبد اللّه بن علیّ العلوی الزیدی عن الإمام الرضا عن آبائه: ، عیون أخبار الرضا علیه السلام : ج 2 ص 28 ح 22 ، الأمالی للطوسی : ص 597 ح 1238 کلاهما عن أحمد بن عامر الطائی عن الإمام الرضا عن آبائه عنه: ، الجعفریّات : ص 222 ، بحار الأنوار : ج 82 ص 207 ح 13 .
2- .آل عمران : 18 .
3- .ألِهَ : بمعنی عَبَدَ عِبادَهً ، والإلهُ المعبودُ وهو اللّه (المصباح المنیر : ص 19 «أله») .
4- .التوحید : ص 89 ح 2 عن وهب بن وهب القرشی عن الإمام الصادق عن آبائه : ، عدّه الداعی : ص 262 وفیه إلی «یطارد» ، بحار الأنوار : ج 3 ص 222 ح 12 .
10 / 5جایگاه اجابت دعا
الأمالی ، مفید به سندش، از امام حسین علیه السلام : پدرم امیر مؤمنان علی بن ابی طالب علیه السلام برایم نقل کرد که پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود : «هر کس فریضه ای را ادا کند ، نزد خدا، یک دعای مستجاب دارد» .
التوحید به سندش، از امام حسین علیه السلام : علی علیه السلام فرمود : یک شب پیش از جنگ بدر ، خضر علیه السلام را در خواب دیدم و به او گفتم : «به من چیزی بیاموز که بدان، علیه دشمنان یاری شوم . گفت : بگو : «یا هو! یا مَن لا هُوَ إلّا هو ؛ ای او! ای که جز او ، کسی نیست!» . پس چون صبح شد ، آن را به پیامبر خدا صلی الله علیه و آله گفتم . به من فرمود : «ای علی ! اسمِ اعظم را آموخته ای» . پس روز بدر ، این اسم بر زبانم جاری بود . امیر مؤمنان ، سوره «قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ» را قرائت کرد و چون فارغ شد ، گفت : «ای او ! ای که جز او کسی نیست ! مرا بیامرز و بر گروه کافران ، یاری ام ده» . علی علیه السلام در جنگ صِفّین ، همین [جملات] را می گفت و یورش می بُرد . پس عمّار یاسر ، به ایشان گفت : ای امیر مؤمنان ! این کنایه ها چه معنایی دارند ؟ فرمود : «اسمِ اعظم خدا و ستون توحید خدایند؛ خدای یکتایی که جز او ، خدایی نیست ». سپس، آیه «خداوند یکتا، گواهی می دهد که اوست و جز او خدایی نیست» و نیز آخر سوره حشر را قرائت کرد . آن گاه، فرود آمد و پیش از ظهر ، چهار رکعت نماز خواند . امیر مؤمنان فرمود : «خدای یگانه، یعنی معبودی که خلق در او سرگردان اند و به او پناه می بَرَند و خداوند یگانه ، همان پوشیده از دسترسِ دیده ها و در پرده از وهم ها و خطورات ذهن است» .
10 / 6الدُّعاءُ عِندَ لُبسِ الجَدیدِالأمالی للطوسی بإسناده عن الحسین بن علیّ علیهماالسلام :أتی أمیرُ المُؤمِنینَ عَلِیُّ بنُ أبی طالِبٍ علیه السلام أصحابَ القُمُصِ فَساوَمَ شَیخا مِنهُم ، فَقالَ : یا شَیخُ! بِعنی قَمیصا بِثَلاثَهِ دَراهِمَ ، فَقالَ الشَّیخُ : حُبّا وکَرامَهً ، فَاشتَری مِنهُ قَمیصا بِثَلاثَهِ دَراهِمَ ، فَلَبِسَهُ ما بَینَ الرُّسغَینِ (1) إلَی الکَعبَینِ ، وأتَی المَسجِدَ فَصَلّی فیهِ رَکعَتَینِ ، ثُمَّ قالَ : الحَمدُ للّهِِ الَّذی رَزَقَنی مِنَ الرِّیاشِ (2) ما أتَجَمَّلُ بِهِ فِی النّاسِ، واُؤَدّی فیهِ فَریضَتی ، وأستُرُ بِهِ عَورَتی . فَقالَ لَهُ رَجُلٌ : یا أمیرَ المُؤمِنینَ! أعَنکَ نَروی هذا ، أو شَیءٌ سَمِعتَهُ مِن رَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله ؟ قالَ : بَل شَیءٌ سَمِعتُهُ مِن رَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله ، سَمِعتُ رَسولَ اللّهِ صلی الله علیه و آله یَقولُ ذلِکَ عِندَ الکِسوَهِ . (3)
10 / 7الدُّعاءُ لِدَفعِ الوَجَعِطبّ الأئمّه لابنی بسطام عن صفوان الجمّال عن جعفر بن محمّد عن أبیه عن علیّ بن الحسین [زین العابدین] علیهم السلام :إنَّ رَجُلاً اشتَکی إلی أبی عَبدِ اللّهِ الحُسَینِ بنِ عَلِیٍّ علیه السلام ، فَقالَ : یَابنَ رَسولِ اللّهِ ، إنّی أجِدُ وَجَعا فِی عَراقیبی (4) قَد مَنَعَنی مِنَ النُّهوضِ إلَی الصَّلاهِ . قالَ : فَما یَمنَعُکَ مِنَ العوذَهِ (5) ؟ قالَ : لَستُ أعلَمُها . قالَ : فَإِذا أحسَستَ بِها فَضَع یَدَکَ عَلَیها وقُل : «بِاسمِ اللّهِ وبِاللّهِ وَالسَّلامُ عَلی رَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله » ، ثُمَّ اقرَأ عَلَیهِ : «وَ مَا قَدَرُواْ اللَّهَ حَقَّ قَدْرِهِی وَالْأَرْضُ جَمِیعًا قَبْضَتُهُ یَوْمَ الْقِیَمَهِ وَ السَّمَوَ تُ مَطْوِیَّت بِیَمِینِهِ سُبْحَنَهُ وَ تَعَلَی عَمَّا یُشْرِکُونَ» (6) . فَفَعَلَ الرَّجُلُ ذلِکَ فَشَفاهُ اللّهُ تَعالی . (7)
1- .الرُّسغُ : مفصل ما بین الکفّ والساعد (المصباح المنیر : ص 226 «رسغ») .
2- .الرِّیاشُ : ما ظَهَر من اللِّباس (النهایه : ج 2 ص 288 «ریش») .
3- .الأمالی للطوسی : ص 365 ح 771 عن علیّ بن علیّ بن رزین عن الإمام الرضا عن آبائه: ، کشف الغمّه : ج 2 ص 25 ، بحار الأنوار : ج 91 ص 386 ح 18 .
4- .العُرْقُوبُ : العصبُ الغلیظ الموتّرُ فوق عقب الإنسان (الصحاح : ج 1 ص 180 «عرقب») .
5- .العوذه : هی الدعاء والذکر الصادر من النبی9 أو أهل البیت : لدفع البلاء وشفاء الأوجاع .
6- .الزمر : 67 .
7- .طبّ الأئمّه لابنی بسطام : ص 34 ، بحار الأنوار : ج 95 ص 85 ح 1 .
10 / 6دعای هنگام پوشیدن لباس نو
الأمالی ، طوسی به سندش، از امام حسین علیه السلام : امیر مؤمنان علی بن ابی طالب علیه السلام نزد پیراهن فروشان آمد. با پیرمردی از آنها وارد معامله شد و فرمود : «ای پیر! پیراهنی به سه درهم به من بفروش» . پیرمرد گفت : با اشتیاق و بزرگداشتِ تمام! علی علیه السلام پیراهن را به سه درهم از او خرید و آن را پوشید که به ساق تا مچ پایش می رسید و به مسجد آمد و در آن ، دو رکعت نماز خواند و گفت : «ستایش ، خدا را که مرا از لباس هایش، چنان روزی داد که خود را در میان مردم ، بدان بیارایم و واجبم را در آن ، ادا کنم و زشتی ام را بِدان بپوشانم» . مردی به او گفت : ای امیر مؤمنان! آیا این را از [خودِ] تو نقل کنیم یا چیزی است که از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله شنیده ای؟ فرمود : «بلکه چیزی است که از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله شنیده ام . شنیدم که این ذکر را هنگام لباس پوشیدن می گوید» .
10 / 7دعای رفع درد
طبّ الأئمّه ، دو پسر بِسطام به نقل از صفوان جمّال ، از امام صادق ، از امام باقر، از امام زین العابدین علیهم السلام : مردی از درد ، به امام حسین علیه السلام شِکوه کرد و گفت : ای فرزند پیامبر خدا! من ، دردی در رشته عصب پشتم احساس می کنم که مرا از برخاستن برای نماز ، باز می دارد . فرمود : «چرا از عوذه (1) استفاده نمی کنی ؟» . گفت : آن را بلد نیستم . فرمود : «چون احساس درد کردی ، دستت را بر موضع درد بگذار و بگو : به نام خدا و با یاری خدا ، و سلام بر پیامبر خدا!» . سپس بر آن بخوان : «و خدا را آن چنان که باید ، به بزرگی نشناخته اند ، در حالی که روز قیامت ، زمین ، یکسره در قبضه قدرت اوست و آسمان ها، پیچیده به دست اوست . او والاتر است از آنچه شریک [او ]می گردانند» » . آن مرد ، آن کار را کرد و خدای متعال ، شفایش داد .
1- .عوذه (بر وزن سوره)، یعنی دعا یا ذکری که پیامبر صلی الله علیه و آله یا اهل بیت علیهم السلام برای درمان درد یا حلّ مشکلی به کسی آموزش داده اند .
طبّ الأئمّه لابنی بسطام عن جابر الجعفی عن محمّد الباقر علیه السلام :کُنتُ عِندَ عَلِیِّ بنِ الحُسَینِ علیه السلام إذ أتاهُ رَجُلٌ مِن بَنی اُمَیَّهَ مِن شیعَتِنا ، فَقالَ لَهُ : یَابنَ رَسولِ اللّهِ ، ما قَدَرتُ أن أمشِیَ إلَیکَ مِن وَجَعِ رِجلی . قالَ : أینَ أنتَ مِن عوذَهِ الحُسَینِ بنِ عَلِیٍّ علیه السلام ؟ قالَ : یَابنَ رَسولِ اللّهِ وما ذاکَ ؟ قالَ : الآیَهُ «إِنَّا فَتَحْنَا لَکَ فَتْحًا مُّبِینًا * لِّیَغْفِرَ لَکَ اللَّهُ مَا تَقَدَّمَ مِن ذَنبِکَ وَ مَا تَأَخَّرَ وَ یُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَیْکَ وَ یَهْدِیَکَ صِرَ طًا مُّسْتَقِیمًا * وَ یَنصُرَکَ اللَّهُ نَصْرًا عَزِیزًا * هُوَ الَّذِی أَنزَلَ السَّکِینَهَ فِی قُلُوبِ الْمُؤْمِنِینَ لِیَزْدَادُواْ إِیمَنًا مَّعَ إِیمَنِهِمْ وَ لِلَّهِ جُنُودُ السَّمَوَ تِ وَ الْأَرْضِ وَ کَانَ اللَّهُ عَلِیمًا حَکِیمًا * لِّیُدْخِلَ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَتِ جَنَّتٍ تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَرُ خَلِدِینَ فِیهَا وَ یُکَفِّرَ عَنْهُمْ سَیِّئاتِهِمْ وَ کَانَ ذَ لِکَ عِندَ اللَّهِ فَوْزًا عَظِیمًا * وَ یُعَذِّبَ الْمُنَافِقِینَ وَ الْمُنَفِقَتِ وَ الْمُشْرِکِینَ وَالْمُشْرِکَتِ الظَّآنِّینَ بِاللَّهِ ظَنَّ السَّوْءِ عَلَیْهِمْ دَآئِرَهُ السَّوْءِ وَ غَضِبَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ وَ لَعَنَهُمْ وَ أَعَدَّ لَهُمْ جَهَنَّمَ وَ سَآءَتْ مَصِیرًا * وَ لِلَّهِ جُنُودُ السَّمَوَ تِ وَ الْأَرْضِ وَ کَانَ اللَّهُ عَزِیزًا حَکِیمًا» (1) . قالَ : فَفَعَلتُ ما أمَرَنی بِهِ ، فَما أحسَستُ بَعدَ ذلِکَ بِشَیءٍ مِنها بِعَونِ اللّهِ تَعالی . (2)
1- .الفتح : 1 7 .
2- .طبّ الأئمّه لابنی بسطام : ص 33 ، بحار الأنوار : ج 95 ص 84 ح 1 .
طبّ الأئمه ، دو پسر بسطام به نقل از جابر جُعفی ، از امام باقر علیه السلام : نزد [پدرم] علی بن الحسین (زین العابدین) علیه السلام بودم که مردی از بنی امیّه ، امّا از پیروان اهل بیت ، به حضور ایشان رسید و گفت : ای فرزند پیامبر خدا! به خاطر پا درد ، نمی توانم به نزد تو بیایم . فرمود : «چرا از عوذه حسین بن علی علیه السلام استفاده نمی کنی ؟» . گفت : ای فرزند پیامبر خدا ! آن چیست ؟ فرمود : «آیه «ما برای تو پیروزی نمایانی را مقدور کرده ایم ، تا خدا گناه [امّت ]تو را ، آنچه پیش از این بوده و آنچه پس از این باشد ، برای تو بیامرزد و نعمتش را بر تو تمام کند و تو را به راه راست ، راه بنماید ، و خدا ، یاری ات می کند ، یاریِ پیروزمندانه . اوست که بر دل های مؤمنان ، آرامش فرو فرستاد تا پیوسته، بر ایمانشان بیفزاید، و سپاهیان آسمان ها و زمین ، از آنِ خداست و خدا ، همواره دانا و حکیم است . تا مردان و زنان مؤمن را به باغ هایی در آورد که از زیر [درختان ]آن ، جویبارهایی روان است . در آن ، همیشه می مانند و بدی هایشان را از آنان می زُداید و این، در پیشگاه خدا ، رستگاریِ بزرگی است . [خداوند، ]مردان و زنان منافق و مشرک را که به خدا گمانِ بد دارند ، عذاب می کند . بد روزگاری بر آنان باد ! و خدا بر ایشان، خشم نموده و لعنتشان کرده و دوزخ را برایشان آماده کرده است، و این ، بد سرانجامی است ! و سپاهیان آسمان ها و زمین، از آنِ خداست و خدا ، همواره ، شکست ناپذیر و حکیم است» » . آن مرد گفت : آنچه را به من فرمان داد ، انجام دادم و به یاری خدای متعال ، پس از آن ، هیچ دردی احساس نکردم .
10 / 8مِن أدعِیَهِ النَّبِیِّ صلّی الله علیه و آلهالفردوس عن الحسین بن علیّ علیهماالسلام عن رسول اللّه صلی الله علیه و آله :اللّهُمَّ أغنِنی بِالعِلمِ ، وزَیِّنّی بِالحِلمِ ، وأکرِمنی بِالتَّقوی ، وَجَمِّلنی بِالعافِیَهِ . (1)
10 / 9دُعاءُ الإِمامِ علیه السلام فی طَلَبِ مَکارِمِ الأَخلاقِ ومَحاسِنِ الأَعمالِمهج الدعوات عن الإمام الحسین علیه السلام فی دُعائِهِ : اللّهُمَّ إنّی أسأَلُکَ تَوفیقَ أهلِ الهُدی ، وأعمالَ أهلِ التَّقوی ، ومُناصَحَهَ أهلِ التَّوبَهِ ، وعَزمَ أهلِ الصَّبرِ ، وحَذَرَ أهلِ الخَشیَهِ ، وطَلَبَ أهلِ العِلمِ ، وزینَهَ أهلِ الوَرَعِ ، وخَوفَ أهلِ الجَزَعِ ، حَتّی أخافَکَ اللّهُمَّ مَخافَهً تَحجُزُنی عَن مَعاصیکَ ، وحَتّی أعمَلَ بِطاعَتِکَ عَمَلاً أستَحِقُّ بِهِ کَرامَتَکَ ، وحَتّی اُناصِحَکَ فِی التَّوبَهِ خَوفا لَکَ ، وحَتّی اُخلِصَ لَکَ فِی النَّصیحَهِ حُبّا لَکَ ، وحَتّی أتَوَکَّلَ عَلَیکَ فِی الاُمورِ حُسنَ ظَنٍّ بِکَ ، سُبحانَ خالِقِ النّورِ ، وسُبحانَ اللّهِ العَظیمِ وبِحَمدِهِ . (2)
1- .الفردوس : ج 1 ص 469 ح 1906 وراجع : کنز العمّال : ج 2 ص 185 ح 3663 نقلاً عن ابن النجّار .
2- .مهج الدعوات : ص 198 ، بحار الأنوار : ج 94 ص 191 ح 5 .
10 / 8از دعاهای پیامبر صلّی الله علیه و آله
الفردوس از امام حسین علیه السلام ، از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله : خدایا! مرا با علم ، بی نیاز کن و با بردباری ، زینت ده و با پرهیزگاری، بزرگم بدار و با عافیت ، زیبایم کن .
10 / 9دعای امام علیه السلام در درخواست اخلاق شایسته و اعمال نیکو
مهج الدعوات از امام حسین علیه السلام ، در دعایش : خدایا! از تو توفیقِ هدایت یافتگان ، کارهای پرهیزگاران ، خلوص توبه کنندگان ، عزمِ شکیبایان ، احتیاط بیمناکان ، جویاییِ عالمان ، آراستگیِ پارسایان و بیمِ بی تابان را می خواهم ، تا آن که ای خدای من چنان از تو بترسم که مرا از نافرمانی تو مانع شود و چنان در اطاعت تو عمل کنم که لایق کرامتت شوم و از بیم تو ، توبه ام را خالص سازم و برای تو و محبّت تو ، خیرخواهی ام را خالصانه، در راه تو قرار دهم و از سرِ خوش گمانی به تو ، در کارها بر تو توکّل کنم . منزّه است آفریننده نور ! خدای بزرگ را می ستایم و منزّه می دارم .
10 / 10دُعاؤُهُ فِی القُنوتِمهج الدعوات عن الإمام الحسین علیه السلام فی قُنوتِهِ : اللّهُمَّ مَن أوی إلی مأویً فَأَنتَ مَأوایَ ، ومَن لَجَأَ إلی مَلجَأٍ فَأَنتَ مَلجَئی ، اللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ ، وَاسمَع نِدائی ، وأجِب دُعائی ، وَاجعَل مَآبی (1) عِندَکَ ومَثوایَ (2) ، وَاحرُسنی فی بَلوایَ مِنِ افتِنانِ الاِمتِحانِ ، ولَمَّهِ (3) الشَّیطانِ ، بِعَظَمَتِکَ الَّتی لا یَشوبُها (4) وَلَعُ نَفسٍ بِتَفتینٍ ، ولا وارِدُ طَیفٍ بِتَظنینٍ ، ولا یَلُمُّ بِها فَرَحٌ (5) ، حَتّی تَقلِبَنی إلَیکَ بِإِرادَتِکَ غَیرَ ظَنینٍ ولا مَظنونٍ ، ولا مُرابٍ ولا مُرتابٍ ، إنَّکَ أرحَمُ الرّاحِمینَ . (6)
مهج الدعوات عن الإمام الحسین علیه السلام فی قُنوتِهِ : اللّهُمَّ مِنکَ البَدءُ ولَکَ المَشِیَّهُ ، ولَکَ الحَولُ ولَکَ القُوَّهُ ، وأنتَ اللّهُ الَّذی لا إلهَ إلّا أنتَ ، جَعَلتَ قُلوبَ أولِیائِکَ مَسکَنا لِمَشِیَّتِکَ ، ومَکمَنا لِاءِرادَتِکَ ، وجَعَلتَ عُقولَهُم مَناصِبَ أوامِرِکَ ونَواهیکَ ، فَأَنتَ إذا شِئتَ ما تَشاءُ حَرَّکتَ مِن أسرارِهِم کَوامِنَ ما أبطَنتَ فیهِم ، وأبدَأتَ مِن إرادَتِکَ عَلی ألسِنَتِهِم ما أفهَمتَهُم بِهِ عَنکَ فی عُقودِهِم (7) ، بِعُقولٍ تَدعوکَ وتَدعو إلَیکَ بِحَقائِقِ ما مَنَحتَهُم بِهِ ، وإنّی لَأَعلَمُ مِمّا عَلَّمتَنی مِمّا أنتَ المَشکورُ عَلی ما مِنهُ أرَیتَنی ، وإلَیهِ آوَیتَنی . اللّهُمَّ وإنّی مَعَ ذلِکَ کُلِّهِ عائِذٌ بِکَ ، لائِذٌ بِحَولِکَ وقُوَّتِکَ ، راضٍ بِحُکمِکَ الَّذی سُقتَهُ إلَیَّ فی عِلمِکَ ، جارٍ بِحَیثُ أجرَیتَنی ، قاصِدٌ ما أمَّمتَنی ، غَیرُ ضَنینٍ بِنَفسی فیما یُرضیکَ عَنّی إذ بِهِ قَد رَضَّیتَنی ، ولا قاصِرٍ بِجُهدی عَمّا إلَیهِ نَدَبتَنی (8) ، مُسارِعٌ لِما عَرَّفتَنی ، شارِعٌ فیما أشرَعتَنی ، مُستَبصِرٌ فیما بَصَّرتَنی ، مُراعٍ ما أرعَیتَنی ، فَلا تُخلِنی مِن رِعایَتِکَ ، ولا تُخرِجنی مِن عِنایَتِکَ ، ولا تُقعِدنی عَن حَولِکَ ، ولا تُخرِجنی (9) عَن مَقصَدٍ أنالُ بِهِ إرادَتَکَ ، وَاجعَل عَلَی البَصیرَهِ مَدرَجَتی (10) ، وعَلَی الهِدایَهِ مَحَجَّتی (11) ، وعَلَی الرَّشادِ مَسلَکی ، حَتّی تُنیلَنی وتُنیلَ بی اُمنِیَّتی ، وتُحِلَّ بی عَلی ما بِهِ أرَدتَنی ، ولَهُ خَلَقتَنی ، وإلَیهِ آوَیتَ بی (12) ، وأعِذ أولِیاءَکَ مِنَ الاِفتِتانِ بی ، وفَتِّنهُم بِرَحمَتِکَ لِرَحمَتِکَ فی نِعمَتِکَ تَفتینَ الاِجتِباءِ وَالاِستِخلاصِ بِسُلوکِ طَریقَتی ، وَاتِّباعِ مَنهَجی ، وألحِقنی بِالصّالِحینَ مِن آبائی وذَوی رَحِمی . (13)
1- .المَآب : المرجِع (الصحاح : ج 1 ص 89 «أوب») .
2- .المَثوی : المَنزِل (المصباح المنیر : ص 88 «ثوی») .
3- .اللَّمَّهُ : الخَطرَهُ تقع فی القلب ، فما کان من خَطَرات الخیر فهو من المَلَک ، وما کان من خَطَرات الشّرّ فهو من الشیطان (النهایه : ج 4 ص 273 «لمم») .
4- .الشَّوْبُ : الخلط (الصحاح : ج 1 ص 158 «شوب») .
5- .فی بحار الأنوار : «فرج» بدل «فرح» .
6- .مهج الدعوات : ص 69 ، بحار الأنوار : ج 85 ص 214 ح 1 .
7- .اعتقَدت کذا : عقدتُ علیه القلبَ والضمیر (المصباح المنیر : ص 421 «عقد») .
8- .نَدَبَهُ إلی الأمرِ : دعاهُ وحثَّهُ (القاموس المحیط : ج 1 ص 131 «ندب») .
9- .فی المصدر : «تحرجنی» ، والتصویب من بحار الأنوار .
10- .دَرَجَ : مشی قلیلاً فی أوّل ما یمشی (المصباح المنیر : ص 191 «درج») .
11- .المَحَجَّهُ : جادّه الطریق (الصحاح : ج 1 ص 304 «حجج») .
12- .فی بحار الأنوار : «آویتنی» .
13- .مهج الدعوات : ص 68 ، بحار الأنوار : ج 85 ص 214 ح 1 .
10 / 10دعای امام علیه السلام در قنوت
مُهَج الدعوات از امام حسین علیه السلام ، در قنوتش : خدایا ! هر کس به پناهگاهی پناه آورْد و تو ، پناهگاه منی . هر کس به آشیانه ای روی آورد و تو ، آشیانه منی . خدایا! بر محمّد و خاندان محمّد ، درود فرست و ندای مرا بشنو و دعایم را اجابت کن و بازگشت و منزلگاهم را نزد خودت قرار ده . مرا از گرفتاری فتنه آزمونم و همراهیِ شیطان ، نگاه دار ، به سبب بزرگی ات که شیفتگیِ جان فتنه زده ای با آن در نمی آمیزد و باریکه ای از بدگمانی بِدان راه نمی یابد و سرمستی ای بِدان نزدیک نمی گردد تا مرا به خواست خود ، بگردانی ، بی آن که گمان بد ببرم و یا گمان بد به من برود ، و نه در من تردید شود و نه تردید کنم ، که تو مهربان ترینِ مهربانانی .
مهج الدعوات از امام حسین علیه السلام ، در قنوتش : خدایا! از تو آغاز است و خواست (مشیّت) ، برای توست . توان و نیرو، برای توست . تویی خداوند یکتایی که جز تو خدایی نیست . دل های دوستانت را جایگاه خواستت و نهانگاه اراده ات قرار دادی و خِردهایشان را به امر و نهی هایت، بر انگیختی . هر گاه چیزی را بخواهی ، انگیزه های درونی آنان را در ژرفای وجودشان تحریک می کنی و آنچه از اراده تو سرچشمه گرفته و بر زبانشان جاری شده ، چیزی است که تو به آنها فهمانده ای و بِدان ، باورمندشان ساخته ای . با خِردها، تو را می خوانند و با حقایقی که تو به آنها بخشیده ای ، به سوی تو فرا می خوانند و من ، از آنچه تو مرا آموخته ای ، می دانم که تو را باید بر آنچه به من نشان داده و بِدان راه داده ای ، سپاس گزارْد . خدایا ! من با همه اینها به تو و به توان و نیرویت، پناهنده ام . خشنودم، به حکمی که در علم خود ، به سوی من سوق می دهی، و روانه ام، به هر جا که تو روانه کنی، و آهنگ کننده ام بر آنچه تو مرا به سوی آن ، جهت داده ای. در جان نثاری به پای آنچه تو را از من خشنود می کند ، بخل نمی ورزم ، چون تو مرا بدان راضی ساخته ای. از هیچ کوششی در آنچه تو مرا بدان خوانده ای، دریغ نمی دارم . به سوی آنچه به من شناسانده ای، شتابانم و در راهی گام می نهم که تو برایم گشوده ای . در آنچه بصیرتم بخشیده ای ، بصیرم و تا نگاهم داشته ای ، [خود را از لغزش ها ]نگاه می دارم . پس مرا از نگاهداشت خود ، رها و از عنایتت ، بیرون مکن و از توانایی ات [کنار ]منشان و از مقصودی که با آن به خواسته تو می رسم ، بیرون مبر و نخستین گام هایم را با بینش ، همراه کن و راهم را بر محبّت خود بگذار و مسیرم را راه درستْ قرار ده ، تا مرا به آرزویم برسانَد . همان جایی که از من خواسته ای و برای آن مرا آفریده ای ، فرودم آور و در آن، جایم ده و دوستانت را از آزموده شدن با من ، در پناه گیر و با رحمت خویش ، آنان را برای رحمتت در نعمت بخشی به آنها بیازمای ؛ آزمونِ برگزیدن و رَهیدن در پیمودن راه و پیروی روش من ، و مرا به پدران و خویشان صالحم ، ملحق فرما .
10 / 11دُعاؤُهُ فِی الوَترِالطبقات الکبری (الطبقه الخامسه من الصحابه) عن محمّد بن أبی محمّد البصری :کانَ الحُسَینُ بنُ عَلِیٍّ علیه السلام یَقولُ فی وَترِهِ : اللّهُمَّ إنَّکَ تَری ولا تُری ، وأنتَ بِالمَنظَرِ الأَعلی ، وإنَّ لَکَ الآخِرَهَ والاُولی ، وإنّا نَعوذُ بِکَ مِن أن نَذِلَّ ونَخزی . (1)
1- .الطبقات الکبری (الطبقه الخامسه من الصحابه) : ج 1 ص 409 ح 383 ، المصنّف لابن أبی شیبه : ج 7 ص 113 ح 2 و ج 2 ص 200 ح 3 کلاهما عن شیخ یکنّی أبا محمّد بزیاده «وإنّ إلیک الرجعی» بعد «الأعلی» ، کنز العمّال : ج 8 ص 82 ح 21992 .
10 / 11دعای امام علیه السلام در نماز وَتْر
الطبقات الکبری (الطبقه الخامسه من الصحابه) به نقل از محمّد بن ابی محمّد بصری : حسین علیه السلام در نماز وَتْرش می گفت : «خدایا! تو می بینی و دیده نمی شوی . تو در چشم اندازِ برتری و پایان و آغاز ، از آنِ توست . ما از خواری و رسوایی ، به تو پناه می بریم .
مسند أبی یعلی عن أبی الحوراء :قالَ الحُسَینُ بنُ عَلِیٍّ علیه السلام : عَلَّمَنی رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله کَلِماتٍ أقولُهُنَّ فی قُنوتِ الوَترِ : رَبِّ اهدِنی فیمَن هَدَیتَ ، وعافِنی فیمَن عافَیتَ ، وتَوَلَّنی فیمَن تَوَلَّیتَ ، وبارِک لی فیما أعطَیتَ ، وقِنی شَرَّ ما قَضَیتَ ، فَإِنَّکَ تَقضی ولا یُقضی عَلَیکَ ، وإنَّکَ لا تُذِلُّ مَن والَیتَ ، تَبارَکتَ رَبَّنا وتَعالَیتَ . (1)
10 / 12دُعاؤُهُ بَعدَ صَلاهِ الطَّوافِربیع الأبرار :رُؤِیَ الحُسَینُ بنُ عَلِیٍّ علیه السلام یَطوفُ بِالبَیتِ ، ثُمَّ صارَ إلَی المَقامِ (2) فَصَلّی ، ثُمَّ وَضَعَ خَدَّهُ عَلَی المَقامِ فَجَعَلَ یَبکی ویَقولُ : «عُبَیدُکَ بِبابِکَ ، سائِلُکَ بِبابِکَ ، مِسکینُکَ بِبابِکَ» یُرَدِّدُ ذلِکَ مِرارا . ثُمَّ انصَرَفَ . (3)
1- .مسند أبی یعلی : ج 6 ص 183 ح 6753 ، السنن الکبری : ج 2 ص 297 ح 3138 عن الإمام الحسن أو الإمام الحسین8 ، الفردوس : ج 1 ص 483 ح 1977 . وفی سنن الترمذی : ج 2 ص 328 ح 464 و مسند ابن حنبل : ج 1 ص 425 ح 1718 عن الإمام الحسن علیه السلام .
2- .المَقامُ : مقام إبراهیم علیه السلام هو الحَجَر الذی أثّر فیه قدمه ، وموضعه أیضا . وفی الحدیث : ما بین الرکن والمقام مشحون من قبور الأنبیاء (مجمع البحرین : ج 3 ص 1526 «قوم») .
3- .ربیع الأبرار : ج 2 ص 149 .
مُسند ابی یَعلی به نقل از ابو حَورا : امام حسین علیه السلام فرمود : «پیامبر خدا صلی الله علیه و آله ، جملاتی به من آموخت که آنها را در قنوت نماز وَتْر بگویم : پروردگارا! مرا در زُمره ره یافتگان ، ره بنما و در زمره عافیت مندان ، عافیت ده و در زُمره کسانی که سرپرستی شان را به عهده داری ، سرپرستی کن و در آنچه به من داده ای ، برکت ده و از شرّ آنچه حکم کرده ای ، نگاهم دار ، که تو حکم می رانی و بر تو حکم نمی شود و تو هر که را دوست بداری ، خوار نمی داری . خجسته و والا باد پروردگارِ ما! » .
10 / 12دعای امام علیه السلام پس از نماز طواف
ربیع الأبرار :دیده شد که حسین علیه السلام گِرد کعبه طواف کرد . سپس به مقام ابراهیم علیه السلام (1) رفت و نماز خواند . پس از آن ، گونه اش را بر مقام نهاد و گریست و گفت : «بنده کوچکت بر درگاهت ایستاده است . گدایت بر درت ایستاده است . بینوایت بر درگاه توست» . این را بارها تکرار کرد و سپس باز گشت .
1- .مقام ابراهیم ، همان سنگی است که اثر پای ابراهیم علیه السلام بر آن نقش بسته است . در حدیث آمده که میان آن و رُکن حجر الأسود ، قبر بسیاری از پیامبران است .
10 / 13دُعاءٌ فی تَعقیبِ الصَّلَواتِتهذیب الأحکام :رُوِیَ عَن أمیرِ المُؤمِنینَ علیه السلام أنَّهُ قالَ : مَن أحَبَّ أن یَخرُجَ مِنَ الدُّنیا وقَد تَخَلَّصَ مِنَ الذُّنوبِ کَما یَتَخَلَّصُ الذَّهَبُ الَّذی لا کَدَرَ فیهِ ولا یَطلُبَهُ أحَدٌ بِمَظلِمَهٍ ، فَلیَقُل فی دُبُرِ کُلِّ صَلاهٍ نِسبَهَ الرَّبِّ (1) تَبارَکَ وتَعالَی اثنَتَی عَشرَهَ مَرَّهً ، ثُمَّ یَبسُطُ یَدَیهِ فَیَقولُ : اللّهُمَّ إنّی أسأَلُکَ بِاسمِکَ المَکنونِ المَخزونِ الطُّهرِ الطّاهِرِ المُبارَکِ ، وأسأَلُکَ بِاسمِکَ العَظیمِ وسُلطانِکَ القَدیمِ أن تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ ، یا واهِبَ العَطایا ، یا مُطلِقَ الاُساری ، یا فَکّاکَ الرِّقابِ مِنَ النّارِ ، أسأَلُکَ أن تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ ، وأن تُعتِقَ رَقَبَتی مِنَ النّارِ ، وتُخرِجَنی مِنَ الدُّنیا آمِنا ، وتُدخِلَنِی الجَنَّهَ سالِما ، وأن تَجعَلَ دُعائی أوَّلَهُ فَلاحا ، وأوسَطَهُ نَجاحا ، وآخِرَهُ صَلاحا ، إنَّکَ أنتَ عَلّامُ الغُیوبِ . ثُمَّ قالَ أمیرُ المُؤمِنینَ علیه السلام : هذا مِنَ المَخبِیّاتِ مِمّا عَلَّمَنی رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله وأمَرَنی أن اُعَلِّمَهُ الحَسَنَ وَالحُسَینَ علیهماالسلام . (2)
10 / 14دُعاؤُهُ فی طَلَبِ الوَلَدِ الصّالِحِمهج الدعوات عن الإمام الحسین علیه السلام :بِسمِ اللّهِ ، یا دائِمُ یا دَیمومُ، یا حَیُّ یا قَیّومُ (3) الرَّحمنُ الرَّحیمُ ، یا کاشِفَ الغَمِّ ، یا فارِجَ الهَمِّ ، یا باعِثَ الرُّسُلِ ، یا صادِقَ الوَعدِ ، اللّهُمَّ إن کانَ لی عِندَکَ رِضوانٌ ووُدٌّ فَاغفِر لی ومَنِ اتَّبَعَنی مِن إخوانی وشیعَتی . وطَیِّب ما فی صُلبی، بِرَحمَتِکَ یا أرحَمَ الرّاحِمینَ ، وصَلَّی اللّهُ عَلی سَیِّدِنا مُحَمَّدٍ وآلِهِ أجمَعینَ . (4)
1- .یعنی سوره الإخلاص .
2- .تهذیب الأحکام : ج 2 ص 108 ح 410 ، کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 1 ص 324 ح 949 ، معانی الأخبار : ص140 ح1 عن الأصبغ، مکارم الأخلاق: ج2 ص30 ح2068 کلاهمانحوه، بحارالأنوار: ج86 ص25 ح26.
3- .قَیّوم : من أبنیه المبالغه ، وهی من صفات اللّه تعالی ، ومعناها : القائم باُمور الخلق (النهایه : ج4 ص134 «قیم») .
4- .مهج الدعوات : ص 23 ، بحار الأنوار : ج 94 ص 265 ح 3 وراجع : کمال الدین : ص 265 ح 11 وعیون أخبار الرضا علیه السلام : ج 1 ص 60 ح 29 .
10 / 13دعای امام علیه السلام در تعقیبات نمازها
تهذیب الأحکام :روایت شده است که امیر مؤمنان علیه السلام فرمود : «هر که دوست دارد از دنیا برود ، در حالی که مانند زرِ ناب پاک از ناخالصی ، از گناهانش پاک باشد و هیچ کس بر او حقّی و از او طلبی نداشته باشد ، باید در پیِ هر نماز ، دوازده مرتبه معرّفی نامه خدای تبارک و تعالی (سوره توحید) را بخواند و دستانش را بگشاید و بگوید : «خدایا! به نام نهفته اندوخته پاکِ پاکیزه خجسته ات ، از تو می خواهم و به نام بزرگ و سلطه دیرینه ات ، از تو می خواهم که بر محمّد و خاندان محمّد ، درود فرستی . ای بخشنده عطایا ، ای آزاد کننده اسیران ، ای رها کننده مردمان از آتش ! از تو می خواهم که بر محمّد و خاندان محمّد ، درود فرستی و مرا را از آتش [دوزخ]، آزاد سازی و ایمن از دنیا ببری و به سلامت ، به بهشت در آوری و آغازِ دعایم را رستگاری ، میان آن را کامیابی و پایانش را صلاح قرار دهی ، که تو از همه نهانی ها آگاهی» . سپس امیر مؤمنان علیه السلام فرمود : «این، از چیزهای نهانی ای است که پیامبر خدا صلی الله علیه و آله به من آموخت و به من فرمان داد که آن را به حسن و حسین نیز بیاموزم» .
10 / 14دعای امام علیه السلام در طلب فرزند شایسته
مهج الدعوات از امام حسین علیه السلام : به نام خدا ، ای جاوید ، ای همیشگی ، ای زنده ، ای قیام کننده به کارِ مردمان ، ای رحمتگرِ مهربان ، ای برطرف کننده اندوه ، ای گشایشگرِ حزن ، ای مبعوث کننده پیام آوران ، ای راستْ وعده ! خدایا ! اگر [در تقدیرت] از من خشنودی و با من مهربانی ، مرا بیامرز و نیز هر کس از برادران و پیروانم را که مرا پیروی می کنند ، و آنچه را در پشتِ من است ، نسلی پاک قرار ده ، به رحمتت ، ای مهربان ترینِ مهربانان ! خداوند ، بر سرورمان محمّد و همگی خاندانش درود فرستد .
10 / 15دُعاؤُهُ فِی السُّجودِمقتل الحسین علیه السلام للخوارزمی :رُوِیَ فِی المَراسیلِ أنَّ شُرَیحا قالَ : دَخَلتُ مَسجِدَ رَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله فَإِذَا الحُسَینُ بنُ عَلِیٍّ علیه السلام فیهِ ساجِدٌ یُعَفِّرُ خَدَّهُ عَلَی التُّرابِ ، وهُوَ یَقولُ : سَیِّدی ومَولایَ! ألِمَقامِعِ الحَدیدِ خَلَقتَ أعضائی ؟ أم لِشُربِ الحَمیمِ (1) خَلَقتَ أمعائی (2) ؟ إلهی لَئِن طالَبتَنی بِذُنوبی لَاُطالِبَنَّکَ بِکَرَمِکَ ، ولَئِن حَبَستَنی مَعَ الخاطِئینَ لَاُخبِرَنَّهُم بِحُبّی لَکَ ، سَیِّدی إنَّ طاعَتَکَ لا تَنفَعُکَ ، ومَعصِیَتی لا تَضُرُّکَ ، فَهَب لی ما لا یَنفَعُکَ ، وَاغفِر لی ما لا یَضُرُّکَ ، فَإِنَّکَ أرحَمُ الرّاحِمینَ . (3)
10 / 16دُعاؤُهُ فِی الاِستِسقاءِکتاب من لا یحضره الفقیه :جاءَ قَومٌ مِن أهلِ الکوفَهِ إلی عَلِیِّ بنِ أبی طالِبٍ علیه السلام فَقالوا لَهُ : یا أمیرَ المُؤمِنینَ! اُدعُ لَنا بِدَعَواتٍ فِی الاِستِسقاءِ ، فَدَعا عَلِیٌّ علیه السلام الحَسَنَ وَالحُسَینَ علیهماالسلام . . . ثُمَّ قالَ لِلحُسَینِ علیه السلام : اُدعُ . فَقالَ الحُسَینُ علیه السلام : اللّهُمَّ مُعطِیَ الخَیراتِ مِن مَظانِّها، ومُنزِلَ الرَّحَماتِ مِن مَعادِنِها، ومُجرِیَ البَرَکاتِ عَلی أهلِها ، مِنکَ الغَیثُ المُغیثُ ، وأنتَ الغِیاثُ المُستَغاثُ ، ونَحنُ الخاطِئونَ وأهلُ الذُّنوبِ ، وأنتَ المُستَغفَرُ الغَفّارُ ، لا إلهَ إلّا أنتَ ، اللّهُمَّ أرسِلِ السَّماءَ عَلَینا دیمَهً (4) مِدرارا ، وَاسقِنَا الغَیثَ واکِفا (5) مِغزارا ، غَیثا مُغیثا ، واسِعا مُسبِغا مُهطِلاً ، مَریئا مَریعا ، غَدَقا (6) مُغدِقا ، عُبابا (7) مُجَلجِلاً (8) ، سَحّا (9) سَحساحا ، بَسّا (10) بَسّاسا ، مُسبِلاً (11) عامّا ، وَدقا (12) مِطفاحا ، یَدفَعُ الوَدقَ بِالوَدقِ دِفاعا ، ویَطلُعُ القَطرُ مِنهُ ، غَیرَ خُلَّبِ البَرقِ (13) ، ولا مُکَذَّبِ الرَّعدِ ، تَنعَشُ بِهِ الضَّعیفَ مِن عِبادِکَ ، وتُحیی بِهِ المَیِّتَ مِن بِلادِکَ ، مَنّا عَلَینا مِنکَ ، آمینَ یا رَبَّ العالَمینَ . فَما تَمَّ کَلامُهُ حَتّی صَبَّ اللّهُ الماءَ صَبّا . (14)
1- .الحَمِیمُ : الماء الشدید الحراره (مفردات ألفاظ القرآن : ص 254 «حمم») .
2- .إشاره إلی الآیات : 19 21 من سوره الحجّ .
3- .مقتل الحسین علیه السلام للخوارزمی : ج 1 ص 152 .
4- .الدّیمَه : المطر الذی لیس فیه رعدٌ ولا برق ، وأقلّه ثلث النهار أو ثلث اللیل ، وأکثره ما بلغ من العدّه (الصحاح : ج 5 ص 1924 «دیم») .
5- .وکفَ البیت : قَطَرَ ، وناقه وکوف : غزیره (القاموس المحیط : ج 3 ص 206 «وکف») .
6- .الغَدَقُ : المطر الکبار القطر (النهایه : ج 3 ص 345 «غدق») .
7- .العُباب : المطر الکثیر (لسان العرب : ج 1 ص 573 «عبب») .
8- .المُجَلْجِلُ : السحاب الذی فیه صوت الرعد (الصحاح : ج 4 ص 1659 «جلل») .
9- .یقال : سحّ یسحّ سحّا ، والمؤنّثه : سحّاء ؛ أی دائمه الصبّ والهطل بالعطاء (النهایه : ج 2 ص 345 «سحح») .
10- .البَسُّ : السَّوْق اللّیَّن (الصحاح : ج 3 ص 908 «بسس») .
11- .قال ابن الأثیر : فی حدیث الاستسقاء : «اسقِنا غَیثا سابلاً» أی هاطلاً غزیرا (النهایه : ج 2 ص 340 «سبل») .
12- .الوَدقُ : المطر (الصحاح : ج 4 ص 1563 «ودق») .
13- .البرقُ الخُلَّب : الذی لا غَیث فیه (الصحاح: ج 1 ص 122 «خلب») .
14- .کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 1 ص 535 ح 1504 ، قرب الإسناد : ص 156 ح 576 عن وهب بن وهب عن الإمام الصادق عن أبیه عن جدّه: نحوه ، بحار الأنوار : ج 91 ص 321 ح 9 .
10 / 15دعای امام علیه السلام در سجده
مقتل الحسین علیه السلام ، خوارزمی :در روایت های مُرسَل (1) آمده است که شُرَیح می گوید : به مسجد پیامبر خدا صلی الله علیه و آله وارد شدم که دیدم حسین بن علی علیه السلام به سجده افتاده و گونه اش را بر خاک می مالد و می گوید : «سرور و مولای من ! آیا اندام مرا برای گُرزهای آهنین آفریدی؟ یا معده و روده ام را برای نوشیدن آب داغِ دوزخ ، خلق کردی ؟ (2) خدای من !اگر مرا به سبب گناهان ، بازخواست کنی ، تو را به کَرَمت بازخواست می کنم و اگر مرا با خطاکارانْ محبوس کنی ، آنان را از محبّتم به تو باخبر می سازم . سرور من ! فرمان بُرداری از تو ، برای تو سودی ندارد و سرپیچی من ، به تو زیانی نمی رساند . پس آنچه را به تو سودی نمی دهد ، به من بده و آنچه را به تو زیانی نمی رساند ، بر من ببخش ، که تو مهربان ترینِ مهربانانی» .
10 / 16دعای امام علیه السلام در طلب باران
کتاب من لا یحضره الفقیه :گروهی از کوفیان نزد امام علی علیه السلام آمدند و گفتند : ای امیر مؤمنان ! برای طلب باران بر ما دعاهایی کن . علی علیه السلام حسن علیه السلام و حسین علیه السلام را فرا خواند ... . سپس به حسین علیه السلام فرمود : «دعا کن» . حسین علیه السلام گفت : «خدایا! ای عطا کننده خیرها از گنجینه هایشان، و فرو فرستنده رحمت ها از معدن هایشان، و روانه کننده برکت ها بر شایستگانشان! ابرِ باران زا از توست و تویی فریادرسِ هر یاری خواه و ماییم خطاکار و گنهکار . تویی که از او آمرزش می خواهند و او بسی می آمرزد . خدایی جز تو نیست . خدایا! بر ما بارانی بی صدا و پُرآب، از آسمان ، روانه کن و بارانی سرشار از قطره ها بر ما فرو ریز ؛ بارانی پُرآب ، گسترده ، لبریز ، پیوسته خوش و بابرکت ، درشت و بزرگ ، فراوان ، با صدای رعد ، پیاپی و ناگسسته ، نرم و روان ، رها و فراگیر ؛ بارانی سیل آسا که چکّه هایش یکدیگر را برانند و قطره ها از آن ، سر بر آورند ، نه ابری که بدرخشد و بغرّد ، امّا بارانی نریزد ؛ بارانی که با آن ، بندگان ضعیفت ، سرزنده گردند و زمین های مُرده ات را زنده کنی . منّتی از توست بر ما . آمین ، ای پروردگارِ جهانیان !» . سخنش تمام نشده بود که خداوند ، بارانی سیل آسا فرو بارید .
1- .مُرسَل ، یعنی روایتی که در سند آن ، نام یک یا چند راوی،افتاده است. م.
2- .اشاره است به آیات 19 تا 21 از سوره حج .
عیون الأخبار لابن قتیبه عن إسرائیل عن الحسین علیه السلام أنَّهُ کانَ إذَا استَسقی قالَ : اللّهُمَّ اسقِنا سَقیا واسِعَهً وادِعَهً ، عامَّهً نافِعَهً غَیرَ ضارَّهٍ ، تَعُمُّ بِها حاضِرَنا وبادِیَنا ، وتَزیدُ بِها فی رِزقِنا وشُکرِنا ، اللّهُمَّ اجعَلهُ رِزقَ إیمانٍ وعَطاءَ إیمانٍ ، إنَّ عَطاءَکَ لَم یَکُن مَحظورا ، اللّهُمَّ أنزِل عَلَینا فی أرضِنا سَکَنَها ، وأنبِت فیها زینَتَها ومَرعاها . (1)
1- .عیون الأخبار لابن قتیبه : ج 2 ص 278 .
عیون الأخبار ، ابن قُتَیبه به نقل از اسرائیل، از حسین علیه السلام ، هنگامی که باران می طلبید : خدایا! بارانی بر ما فرو فرست ؛ بارانی گسترده و رها ، فراگیر ، سودرسان و بی زیان ، که شهری و روستایی را فرا بگیرد و بر روزی و سپاس ما بیفزاید . خدایا ! آن را روزیِ ایمان و بخششِ ایمان قرار ده ، که عطای تو ، مانعی بر سرِ راه ندارد . خدایا ! رحمت سرزمینمان را بر ما فرو فرست و زینت و گیاهش را برویان» .
10 / 17دُعاؤُهُ فی دَفعِ الأَعداءِطبّ الأئمّه لابنَی بِسطام عن عبد اللّه بن المفضّل النوفلیّ عن أبیه عن الحسین بن علیّ علیهماالسلام :کَلِماتٌ إذا قُلتُهُنَّ ما اُبالی مِمَّنِ اجتَمَعَ عَلَیَّ الجِنُّ وَالإِنسُ : بِسمِ اللّهِ وبِاللّهِ وإلَی اللّهِ وفی سَبیلِ اللّهِ ، وعَلی مِلَّهِ رَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله ، اللّهُمَّ اکفِنی بِقُوَّتِکَ وحَولِکَ وقُدرَتِکَ شَرَّ کُلِّ مُغتالٍ (1) وکَیدَ الفُجّارِ ، فَإِنّی اُحِبُّ الأَبرارَ واُوالِی الأَخیارَ ، وصَلَّی اللّهُ عَلی مُحَمَّدٍ النَّبِیِّ وآلِهِ وسَلَّمَ . (2)
مهج الدعوات عن الإمام الحسین علیه السلام فی دُعائِهِ : یا مَن شَأنُهُ الکِفایَهُ ، وسُرادِقُهُ (3) الرِّعایَهُ! یا مَن هُوَ الغایَهُ وَالنِّهایَهُ! یا صارِفَ السّوءِ وَالسَّوایَهِ وَالضُرِّ! اصرِف عَنّی أذِیَّهَ العالَمینَ مِنَ الجِنِّ وَالإِنسِ أجمَعینَ ، بِالأَشباحِ النّورانِیَّهِ ، وبِالأَسماءِ السُّریانِیَّهِ ، وبِالأَقلامِ الیونانِیَّهِ ، وبِالکَلِماتِ العِبرانِیَّهِ ، وبما نَزَلَ فِی الأَلواحِ مِن یَقینِ الإِیضاحِ . اِجعَلنِی اللّهُمَّ فی حِرزِکَ وفی حِزبِکَ ، وفی عِیاذِکَ وفی سِترِکَ وفی کَنَفِکَ ، مِن کُلِّ شَیطانٍ مارِدٍ ، وَعدُوٍّ راصِدٍ ، ولَئیمٍ مُعانِدٍ ، وضِدٍّ کَنودٍ (4) ، ومِن کُلِّ حاسِدٍ ، بِبِسمِ اللّهِ استَشفَیتُ ، وبِسمِ اللّهِ استَکفَیتُ ، وعَلَی اللّهِ تَوَکَّلتُ ، وبِهِ استَعَنتُ ، وإلَیهِ استَعدَیتُ عَلی کُلِّ ظالِمٍ ظَلَمَ ، وغاشِمٍ غَشَمَ ، وطارِقٍ طَرَقَ ، وزاجِرٍ زَجَرَ ، فَاللّهُ خَیرٌ حافِظا وهُوَ أرحَمُ الرّاحِمینَ . (5)
1- .الاغتیال : قَتَلَهُ غیلهً ؛ وهوأن یخدعه فیذهب به إلی موضع فإذا صارإلیه قتله (الصحاح : ج5 ص1787 «غیل») .
2- .طبّ الأئمّه لابنی بسطام : ص 116 ، بحار الأنوار : ج 95 ص 220 ح 17 .
3- .السُّرادِق : هو کلّ ما أحاط بشیء من حائط أو مضرب أو خباء (النهایه : ج 2 ص 359 «سردق») .
4- .الکَنوُدُ : الکفور (القاموس المحیط : ج 1 ص 332 «کند») .
5- .مهج الدعوات : ص 356 ، بحار الأنوار : ج 94 ص 374 ح 1 .
10 / 17دعای امام علیه السلام در دور کردن دشمنان
طبّ الائمّه علیهم السلام ، دو پسر بسطام به نقل از عبد اللّه بن مفضّل نَوفَلی ، از پدرش ، از امام حسین علیه السلام : اینها، جملاتی هستند که چون بگویم ، دیگر باکی ندارم که جِن و اِنس بر ضدّ من گِرد هم آیند : «به نام خدا و به [یاری] خدا و به سوی خدا و در راه خدا و بر دین پیامبر خدا! خدایا! مرا به توان و حرکت و نیرویت ، از شرّ هر کِشنده به نیرنگ و حیله بدکاران ، کفایت کن ، که من نیکان را دوست می دارم و با برگزیدگان ، همبستگی دارم ، و خداوند بر محمّدِ پیامبر و خاندانش درود و سلام فرستد !» .
مهج الدعوات از امام حسین علیه السلام ، در دعایش : ای که کارش کفایت کردن است و سراپرده اش رعایت نمودن ! ای که غایت و انتهایی ! ای برگرداننده بدی و زشتی و گرفتاری [از بندگان] ! آزار همه جهانیان را ، چه جِنّ و چه اِنس ، از من بگردان ، به حقّ جان های نورانی و نام های سُریانی و قلم های یونانی و کلمه های عِبرانی و آنچه از یقین های روشنگر که در لوح ها فرود آمده است . خدایا! مرا در حفظ و حزب خودت قرار ده ، و نیز در پناه و پرده و سایه حمایتت از هر شیطان رانده شده و دشمن کمین کرده و مُعاند پَست و مخالف ناسپاس و از هر حسود . به «بسم اللّه » ، شفا خواستم و به نام خدا ، کفایت جُستم و بر خدا، توکّل کردم و به او یاری خواستم و او را فریادرسِ خود در برابر هر ظالمی که ظلم کند و هر ستمکاری که ستم کند و هر بدرفتاری که بدرفتاری نماید و هر کوبنده ای که بکوبد و هر کسی که به فریاد ، باز می دارد ، که خدا ، بهترین نگهبان و مهربان ترینِ مهربانان است .
10 / 18تَسبیحُهُ فِی الیَومِ الخامِسِ مِنَ الشَّهرِالدعوات :تَسبیحُ الحُسَینِ بنِ عَلِیٍّ علیه السلام فِی الیَومِ الخامِسِ [مِنَ الشَّهرِ] : سُبحانَ الرَّفیعِ الأَعلی ، سُبحانَ العَظیمِ الأَعظَمِ ، سُبحانَ مَن هُوَ هکَذا ولا یَکونُ هکَذا غَیرُهُ ، ولا یَقدِرُ أحَدٌ قُدرَتَهُ ، سُبحانَ مَن أوَّلُهُ عِلمٌ لا یوصَفُ ، وآخِرُهُ عِلمٌ لا یَبیدُ ، سُبحانَ مَن عَلا فَوقَ البَرِیّاتِ بِالإِلهِیَّهِ فَلا عَینٌ تُدرِکُهُ ، ولا عَقلٌ یُمَثِّلُهُ ، ولا وَهمٌ یُصَوِّرُهُ ، ولا لِسانٌ یَصِفُهُ بِغایَهِ ما لَهُ مِنَ الوَصفِ ، سُبحانَ مَن عَلا فِی الهَواءِ ، سُبحانَ مَن قَضَی المَوتَ عَلَی العِبادِ ، سُبحانَ المَلِکِ المُقتَدِرِ ، سُبحانَ المَلِکِ القُدّوسِ ، سُبحانَ الباقِی الدّائِمِ . (1)
10 / 19دُعاؤُهُ فِی الرَّغبَهِ إلَی الآخِرَهِکشف الغمّه عن راشد بن أبی روح الأنصاری :کانَ مِن دُعاءِ الحُسَینِ بنِ عَلِیٍّ علیه السلام : اللّهُمَّ ارزُقنِی الرَّغبَهَ فِی الآخِرَهِ حَتّی أعرِفَ صِدقَ ذلِکَ فی قَلبی بِالزَّهادَهِ مِنّی فی دُنیایَ ، اللّهُمَّ ارزُقنی بَصَرا فی أمرِ الآخِرَهِ حَتّی أطلُبَ الحَسَناتِ شَوقا ، وأفِرَّ (2) مِنَ السَّیِّئاتِ خَوفا ، یا رَبِّ! (3)
1- .الدعوات للراوندی : ص 92 ح 228 ، بحار الأنوار : ج 94 ص 206 ح 3 .
2- .فی المصدر : «وافرا» ، وهو تصحیف .
3- .کشف الغمّه : ج 2 ص 275 .
10 / 18تسبیح امام علیه السلام در روز پنجم هر ماه
الدعوات :تسبیح حسین بن علی علیه السلام در روز پنجم [از هر ماه] ، چنین بود : «منزّه است خدای بلند مرتبه والا . منزّه است خدای بزرگ و بزرگ تر . منزّه است کسی که چنین است و جز او ، این چنین نیست و کسی تواناییِ او را ندارد . منزّه است کسی که آغازش دانشی وصف ناشدنی است و پایانش، دانشی پایان ناپذیر . منزّه است کسی که با خدایی اش ، بر مردمان ، برتری یافته است ؛ نه چشمی او را درمی یابد و نه خِردی او را شبیه سازی می کند و نه خیالی او را به تصویر می کشد و نه زبانی او را به نهایت وصفی که دارد ، توصیف می کند . منزّه است کسی که برتر از [جاگرفتن در] فضاست . منزّه است کسی که مرگ را بر بندگان ، مقدّر کرد . منزّه است فرمان روایِ مقتدر . منزّه است فرمان روایِ بسیار پاک . منزّه است ماندگارِ جاوید» .
10 / 19دعای امام علیه السلام در اشتیاق به آخرت
کشف الغُمّه به نقل از راشد بن ابی روح انصاری : از دعای حسین بن علی علیه السلام این بود : «خدایا! رغبت به آخرت را روزی ام کن تا صدق آن را با بی رغبتی به دنیایم بدانم . خدایا! بصیرت در کار آخرت را روزی ام گردان تا از سرِ شوق ، در پیِ نیکی ها باشم و از سرِ بیم از زشتی ها بگریزم ، ای پروردگار من!» .