فصل پنجم : علی از زبان همسران پیامبر
5 / 1 اُمّ سَلَمه
فصل پنجم : علی از زبان همسران پیامبر5 / 1اُمّ سَلَمهالمعجم الکبیر به نقل از امّ سلمه : علی علیه السلام بر حق بود. کسی که از او پیروی کرده است ، از حق پیروی کرده ، و آن که او را رها کرده ، حق را رها کرده است. پیمانی (1) است که پیش از این بوده است.
تاریخ دمشق به نقل از امّ سلمه : سوگند به خدا که علی علیه السلام بر حق است . پیش از این و پس از این ، پیمانی بسته شده و حکمی مسلّم است.
المستدرک علی الصحیحین به نقل از امّ سلمه : پیامبر صلی الله علیه و آله ، هرگاه خشمگین می شد ، هیچ یک از ما جز علی بن ابی طالب علیه السلام جرئت نمی کرد که با وی سخن بگوید.
خصائص أمیر المؤمنین به نقل از امّ سلمه : آخرین کس در وداع با پیامبر صلی الله علیه و آله ، علی علیه السلام بود.
.
1- .پیمان در روایت ، احتمالاً اشاره به پیمان روز غدیر باشد و احتمال دارد اشاره به عالم ذر و پیمان ولایت بر آن حضرت در عالم یاد شده باشد . (م)
ص: 460
المستدرک علی الصحیحین عن أبی موسی عن اُمّ سلمه :وَالَّذی أحلِفُ بِهِ ، إن کانَ عَلِیٌّ لَأَقرَبَ النّاسِ عَهدا بِرَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله ؛ عُدنا رَسولَ اللّهِ صلی الله علیه و آله غَداهً وهُوَ یَقولُ : «جاءَ عَلِیٌّ ؟ جاءَ عَلِیٌّ ؟» مِرارا ، فَقالَت فاطِمَهُ علیهاالسلام : کَأَنَّکَ بَعَثتَهُ فی حاجَهٍ . قالَت : فَجاءَ بَعدُ . قالَت اُمُّ سَلَمَهَ : فَظَنَنتُ أنَّ لَهُ إلَیهِ حاجَهً ، فَخَرَجنا مِنَ البَیتِ فَقَعَدنا عِندَ البابِ ، وکُنتُ مِن أدناهُم إلَی البابِ ، فَأَکَبَّ عَلَیهِ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله وجَعَلَ یُسارُّهُ ویُناجیهِ ، ثُمَّ قُبِضَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله مِن یَومِهِ ذلِکَ ، فَکانَ عَلِیٌّ أقرَبَ النّاسِ عَهدا . (1)
تاریخ دمشق عن زید بن أرقم :دَخَلتُ عَلی اُمِّ سَلَمَهَ زَوجِ النَّبِیِّ صلی الله علیه و آله فَقالَت : مِمَّن أنتَ ؟ قُلتُ : مِن أهلِ الکوفَهِ . قالَت : مِن الَّذینَ یُسَبُّ فیهِم رَسولُ اللّهِ ؟ قُلتُ : لا وَاللّهِ یا اُمَّه ، ما سَمِعتُ أحَدا یَسُبُّ رَسولَ اللّهِ صلی الله علیه و آله . قالَت : بَلی وَاللّهِ ، إنَّهُم یَقولونَ : فَعَلَ اللّهُ بِعَلِیٍّ ومَن یُحِبُّهُ ، وقَد کانَ وَاللّهِ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله یُحِبُّهُ ! (2)
تاریخ الطبری عن أبی عمره قَبلَ حَربِ الجَمَلِ : قامَت اُمُّ سَلَمَهَ فَقالَت : یا أمیرَ المُؤمِنینَ ، لَولا أن أعصِیَ اللّهَ عَزَّ وجَلَّ وأنَّکَ لا تَقبَلُهُ مِنّی لَخَرَجتُ مَعَکَ ، وهذَا ابنی عُمَرُ وَاللّهِ لَهُوَ أعَزُّ عَلَیَّ مِن نَفسی یَخرُجُ مَعَکَ فَیَشهَدُ مَشاهِدَکَ . فَخَرَجَ فَلَم یَزَل مَعَهُ . (3)
راجع : ج 9 ص 454 (الصبر وفی العین قذی) . ج 12 ص 524 (اُمّ سلمه) .
.
1- .المستدرک علی الصحیحین : ج 3 ص 149 ح 4671 ، مسند ابن حنبل : ج 10 ص 190 ح26627 ، المصنّف لابن أبی شیبه: ج 7 ص494 ح 3 ، مسند أبی یعلی : ج 6 ص 257 ح 6898 ، خصائص أمیر المؤمنین للنسائی : ص 283 ح 154 ، تاریخ دمشق : ج 42 ص 394 ح 9008 و ص 395 ؛ المناقب للکوفی : ج 1 ص 456 کلّها عن اُمّ موسی عن اُمّ سلمه نحوه وراجع المعجم الکبیر : ج 23 ص 375 ح 887 .
2- .تاریخ دمشق : ج 42 ص 265 ، المعجم الأوسط : ج 1 ص111 ح 344 ، المصنّف لابن أبی شیبه : ج 7 ص 503 ح 50 عن أبی عبد اللّه الجدلی وکلاهما نحوه .
3- .تاریخ الطبری : ج 4 ص 451 ، الکامل فی التاریخ : ج 2 ص 323 وفیه «وهذا ابن عمّی» بدل «وهذا ابنی عمر» وراجع الفتوح : ج 2 ص 456 .
ص: 461
المستدرک علی الصحیحین به نقل از ابو موسی ، از امّ سلمه : سوگند به آن که به او سوگند می خورم ، هر آینه، علی علیه السلام آخرین کس در وداع با پیامبر خدا بود . صبحگاهان با پیامبر خدا دیدار کردیم و او مدام می فرمود: «علی آمد؟ علی آمد؟». فاطمه علیهاالسلام گفت: گویا او را به دنبال کاری فرستاده ای. [ امّ سلمه گفت :] بعدا آمد و دانستم که پیامبر صلی الله علیه و آله با او کار دارد. ما از اتاق، خارج شدیم و نزدیک در نشستیم و من ، نزدیک ترینِ جمع به در بودم. پیامبر خدا به طرف وی خم شد و به راز گفتن و درِ گوشی سخن گفتن [ با او ]پرداخت. پیامبر خدا ، همان روز درگذشت. بنابر این ، علی علیه السلام نزدیک ترین [ و آخرین ]کس در وداع با پیامبر صلی الله علیه و آله بود.
تاریخ دمشق به نقل از زید بن ارقم : وارد خانه امّ سلمه ، همسر پیامبر صلی الله علیه و آله شدم. گفت : از کجایی؟ گفتم : از کوفه . گفت : از کسانی هستی که در بینشان پیامبر خدا دشنام داده می شود؟ گفتم : نه ، به خدا سوگند ، مادر! من نشنیدم کسی پیامبر خدا را دشنام دهد. گفت : چرا [ ؛ وجود دارند] . به خدا سوگند، آنان می گویند که خدا ، علی علیه السلام و دوستدارانش را چنین کند! و سوگند به خدا که پیامبر خدا ، علی علیه السلام را دوست می داشت.
تاریخ الطبری به نقل از ابو عمره : [ قبل از جنگ جمل،] امّ سلمه برخاست و گفت : ای امیر مؤمنان! اگر نافرمانی خداوند عز و جل و نپذیرفتن تو نبود ، همراه تو می آمدم ، و این پسرم عمر که سوگند به خدا از جانم عزیزتر است ، همراه تو می آید تا در جنگ تو حضور داشته باشد؛ و عمر ، همراه او به راه افتاد و همواره با او بود.
ر . ک : ج 9 ص 455 (شکیبایی ، با خار در چشم) . ج 12 ص 525 (امّ سلمه) .
.
ص: 462
5 / 2عائِشَهُالتاریخ الکبیر عن عائشه :أعلَمُ النّاسِ بِالسُّنَّهِ عَلِیُّ بنُ أبی طالِبٍ علیه السلام . (1)
أنساب الأشراف عن عائشه :هُوَ أعلَمُ مَن بَقِیَ بِالسُّنَّهِ . (2)
شواهد التنزیل عن عائشه :عَلِیٌّ علیه السلام أعلَمُ أصحابِ مُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله بِما اُنزِلَ عَلی مُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله . (3)
خصائص أمیر المؤمنین عن جمیع بن عمیر :دَخَلتُ مَعَ اُمّی عَلی عائِشَهَ ، فَسَمِعتُها تَسأَلُها مِن وَراءِ الحِجابِ عَن عَلِیٍّ علیه السلام ، فَقالَت : تَسأَلینی عَن رَجُلٍ ما أعلَمُ أحَدا کانَ أحَبَّ إلی رَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله مِنهُ ولا أحَبَّ إلَیهِ مِنِ امرَأَتِهِ ؟ ! (4)
المصنّف لابن أبی شیبه عن جمیع بن عمیر :دَخَلتُ عَلی عائِشَهَ أنَا واُمّی وخالَتی ، فَسَأَلناها : کَیفَ کانَ عَلِیٌّ عِندَهُ ؟ فَقالَت : تَسأَلونّی عَن رَجُلٍ وَضَعَ یَدَهُ مِن رَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله مَوضِعا لَم یَضَعها أحَدٌ ، وسالَت نَفسُهُ فی یَدِهِ ومَسَحَ بِها وَجهَهُ وماتَ ، فَقیلَ : أینَ یَدفِنونَهُ ؟ فَقالَ عَلِیٌّ علیه السلام : ما فِی الأَرضِ بُقعَهٌ أحَبَّ إلَی اللّهِ مِن بُقعَهٍ قُبِضَ فیها نَبِیُّهُ ، فَدَفَنّاهُ ؟ ! (5)
تاریخ دمشق عن صدقه بن سعید عن جمیع بن عمیر :إنَّ اُمَّهُ وخالَتَهُ دَخَلَتا عَلی عائِشَهَ ، فَقالَتا : یا اُمَّ المُؤمِنینَ ، أخبِرینا عَن عَلِیٍّ علیه السلام . قالَت : أیَّ شَیءٍ تَسأَلنَ ؟ ! عَن رَجُلٍ وَضَعَ یَدَهُ مِن رَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله مَوضِعا فَسالَت نَفسُهُ فی یَدِهِ فَمَسَحَ بِها وَجهَهُ ، وَاختَلَفوا فی دَفنِهِ ، فَقالَ : إنَّ أحَبَّ البِقاعِ إلَی اللّهِ مَکانٌ قُبِضَ فیهِ نَبِیُّهُ ؟ ! قالَتا (6) : فَلِمَ خَرَجتِ عَلَیهِ ؟ قالَت : أمرٌ قُضِیَ ؛ لَوَدِدتُ أن أفدِیَهُ بِما عَلَی الأَرضِ ! (7)
.
1- .التاریخ الکبیر : ج 3 ص 228 الرقم 767 ، تاریخ دمشق : ج 42 ص 408 ، الاستیعاب : ج 3 ص 206 الرقم 1875 ، المناقب للخوارزمی : ص 91 ح 84 کلاهما نحوه .
2- .أنساب الأشراف : ج 2 ص 365 ، تاریخ دمشق : ج 42 ص 408 .
3- .شواهد التنزیل : ج 1 ص 47 ح 40 .
4- .خصائص أمیر المؤمنین للنسائی : ص 211 ح 112 و ح 111، المناقب للخوارزمی : ص 79 ح 63 کلاهما نحوه وراجع سنن الترمذی : ج 5 ص 701 ح 3874 والمستدرک علی الصحیحین : ج 3 ص 171 ح 4744 وتاریخ دمشق : ج 42 ص 260264 .
5- .المصنّف لابن أبی شیبه : ج 7 ص 501 ح 38 ؛ الأمالی للطوسی : ص 382 ح 820 نحوه ، المناقب للکوفی : ج 2 ص 91 ح 577 .
6- .فی المصدر : «قالت» ، والصحیح ما أثبتناه کما فی مسند أبی یعلی .
7- .تاریخ دمشق : ج 42 ص 394 ، مسند أبی یعلی : ج 4 ص 422 ح 4845 .
ص: 463
5 / 2 عایشه
5 / 2عایشهالتاریخ الکبیر به نقل از عایشه : آگاه ترینِ مردم به سنّت ، علی بن ابی طالب علیه السلام است.
أنساب الأشراف به نقل از عایشه : او از بینِ باقی مانده ها ، آگاه ترینشان به سنّت است.
شواهد التنزیل به نقل از عایشه : علی علیه السلام آگاه ترینِ یاران محمّد صلی الله علیه و آله است بر آنچه که بر محمّد صلی الله علیه و آله نازل شد.
خصائص أمیر المؤمنین به نقل از جمیع بن عمیر : همراه مادرم به خانه عایشه رفتیم. از پشت پرده شنیدم که مادرم درباره علی علیه السلام از وی می پرسد. گفت : از من درباره کسی می پرسی که من ، کسی را که از او و زنش نزد پیامبر خدا محبوب تر باشد ، نمی شناسم.
المصنَّف ، ابن ابی شیبه به نقل از جمیع بن عمیر :با مادر و خاله ام به خانه عایشه وارد شدیم و از وی پرسیدیم که علی علیه السلام به نظرش چگونه است. گفت : «از من درباره کسی می پرسید که در جایی از بدن پیامبر خدا دست گذاشت که هیچ کس نگذاشته بود و روح پیامبر صلی الله علیه و آله از بین دست او گذشت و [ آن گاه ]دستش را به صورتش کشید و پیامبر صلی الله علیه و آله درگذشت. گفته شد : کجا پیامبر صلی الله علیه و آله را دفن کنند؟ علی گفت : هیچ جایی نزد خدا محبوب تر از زمینی نیست که پیامبرش در آن قبض روح شده است . [از این رو ]او را همان جا دفن کردیم».
تاریخ دمشق به نقل از صدقه بن سعید ، از جمیع بن عمیر که مادر و خاله او وارد خانه عایشه شدند و گفتند : ای مادر! از علی به ما خبر بده : [عایشه ]گفت : از چه چیزی می پرسید؟! از مردی که دستش را در جایی از بدن پیامبر خدا گذاشت که جان پیامبر خدا از دست او گذشت و آن را به صورتش کشید. در محلّ دفن پیامبر صلی الله علیه و آله ، اختلاف کردند. فرمود : «محبوب ترین مکان برای خدا ، جایی است که در آن جا پیامبر خدا قبض روح شده است». گفتند : پس چرا بر وی (علی علیه السلام ) خروج کردی؟ گفت : حادثه ای بود که روی داد و من دوست داشتم همه آنچه را که روی زمین است ، به عنوان تاوان آن کار ، می پرداختم!
.
ص: 464
تاریخ بغداد عن نُبیط بن شریط الأشجعی :لَمّا فَرَغَ عَلِیُّ بنُ أبی طالِبٍ مِن قِتالِ أهلِ النَّهرَوانِ قَفَلَ أبو قَتادَهَ الأَنصارِیُّ ومَعَهُ سِتّونَ أو سَبعونَ مِنَ الأَنصارِ . قالَ : فَبَدَأَ بِعائِشَهَ ، قالَ أبو قَتادَهَ : فَلَمّا دَخَلتُ عَلَیها قالَت : ما وَراوَکَ ؟ فَأَخبَرتُها أنَّهُ لَمّا تَفَرَّقَتِ المُحَکِّمَهُ مِن عَسکَرِ أمیرِ المُؤمِنینَ لَحِقناهُم فَقَتَلناهُم ... فَقالَت عائِشَهُ : ما یَمنَعُنی ما بَینی وبَینَ عَلِیٍّ أن أقولَ الحَقَّ ؛ سَمِعتُ النَّبِیَّ صلی الله علیه و آله یَقولُ : تَفتَرِقُ اُمَّتی عَلی فِرقَتَینِ ، تَمرُقُ بَینَهُما فِرقَهٌ مُحَلِّقونَ رُؤوسَهُم ، مُحفونَ شَوارِبَهُم ، اُزُرُهُم إلی أنصافِ سُوقِهِم ، یَقرَؤونَ القُرآنَ لا یَتَجاوَزُ تَراقِیَهُم ، یَقتُلُهُم أحَبُّهُم إلَیَّ وأحَبُّهُم إلَی اللّهِ تَعالی . فَقُلتُ : یا اُمَّ المُؤمِنینَ ، فَأَنتِ تَعلَمینَ هذا فَلِمَ کانَ الَّذی مِنکِ ؟ ! قالَت : یا أبا قَتادَهَ ، وکانَ أمرُ اللّهِ قَدَرا مَقدورا ، ولِلقَدَرِ أسبابٌ . (1)
شرح نهج البلاغه عن مسروق :إنَّ عائِشَهَ قالَت لَهُ لَمّا عَرَفَت أنَّ عَلِیّا علیه السلام قَتَلَ ذَا الثُّدَیَّهِ : لَعَنَ اللّهُ عَمرَو بنَ العاصِ ! فَإِنَّهُ کَتَبَ إلَیَّ یُخبِرُنی أنَّهُ قَتَلَهُ بِالإِسکَندَرِیَّهِ ، ألا إنَّهُ لَیسَ یَمنَعُنی ما فی نَفسی أن أقولَ ما سَمِعتُهُ مِن رَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله ؛ یَقولُ : یَقتُلُهُ خَیرُ اُمَّتی مِن بَعدی . (2)
.
1- .تاریخ بغداد : ج 1 ص 160 الرقم 10 .
2- .شرح نهج البلاغه: ج2ص268 وراجع المناقب لابن المغازلی: ص56 ح 79 وکشف الغمّه : ج 1 ص 147 وشرح الأخبار : ج 1 ص 142 ح 74 .
ص: 465
تاریخ بغداد به نقل از نبیط بن شریط اشجعی : هنگامی که علی بن ابی طالب علیه السلام از جنگ با نهروانیان فارغ شد ، ابو قتاده انصاری با شصت یا هفتاد نفر از انصار برگشتند. نخست به دیدار عایشه رفت. ابو قتاده می گوید : وارد خانه عایشه شدم. پرسید : چه خبر؟ به وی گفتم : هنگامی که حَکمیّتْ خواهان از لشکر امیر مؤمنان جدا شدند ، با آنان روبه رو شدیم و آنان را کشتیم ... . عایشه گفت : آنچه که بین من و علی اتّفاق افتاد ، مانع از آن نمی شود که حق را بگویم. از پیامبر خدا شنیدم که می فرمود : «امّت من ، دو گروه می شوند و بین آن دو ، گروهی [ از دین] جدا می شوند که سرهایشان را می تراشند ، سبیل هایشان را می چینند ، دامن هایشان تا نیمه ساقشان است، قرآن می خوانند؛ امّا قرآن از گلویشان تجاوز نمی کند، محبوب ترین مرد امت در نزد من و خدای متعال ، آنان را می کشد». گفتم : ای مادر مؤمنان! با این که موضوع را می دانی ، چرا آن کارها از تو سر زد؟ گفت : ای ابو قتاده! تقدیر الهی بود و سرنوشت ، اسبابی دارد.
شرح نهج البلاغه به نقل از مسروق : عایشه وقتی که فهمید علی علیه السلام ذو ثُدیَه را کشته است ، به وی گفت : خدا عمرو بن عاص را لعنت کند! وی به من نوشت و خبر داد که ذو ثدیه را در اسکندریه کشته است. آنچه که در دل دارم ، مانع از آن نمی شود که چیزی را که از پیامبر خدا شنیدم ، بگویم. پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود : «او را بهترینِ امّت من پس از من ، خواهد کشت».
.
ص: 466
الاستیعاب عن عائشه لَمّا بَلَغَها قَتلُ عَلِیٍّ علیه السلام : لِتَصنَعِ العَرَبُ ما شاءَت ! فَلَیسَ أحَدٌ یَنهاها . (1)
راجع : ج 10 ص 26 (کثره صلاته وصومه) . ج 5 ص 246 (محادثات الإمام وعائشه) . ج 7 ص 408 (موقف عائشه من قتل الإمام) .
5 / 3مَیمونَهُالمصنّف لابن أبی شیبه عن أبی إسحاق عن جدّته میمونه :لَمّا کانَتِ الفُرقَهُ قیلَ لِمَیمونَهَ بِنتِ الحارِثِ : یا اُمَّ المُؤمِنینَ ! فَقالَت : عَلَیکُم بِابنِ أبی طالِبٍ ؛ فَوَاللّهِ ما ضَلَّ ولا ضُلَّ بِهِ . (2)
المستدرک علی الصحیحین عن جُرَیّ بن کلیب العامری :لَمّا سارَ عَلِیٌّ علیه السلام إلی صِفّینَ کَرِهتُ القِتالَ ، فَأَتَیتُ المَدینَهَ ، فَدَخَلتُ عَلی مَیمونَهَ بِنتِ الحارِثِ ، فَقالَت : مِمَّن أنتَ ؟ قُلتُ : مِن أهلِ الکوفَهِ . قالَت : مِن أیِّهِم ؟ قُلتُ : مِن بَنی عامِرٍ . قالَت : رَحبا علَی رَحبٍ وقُربا عَلی قُربٍ تَجیءُ ، ما جاءَ بِکَ ؟ قُلتُ : سارَ عَلِیٌّ علیه السلام إلی صِفّینَ وکَرِهتُ القِتالَ ، فَجِئنا إلی هاهُنا . قالَت : أکُنتَ بایَعتَهُ ؟ قُلتُ : نَعَم . قالَت : فَارجِع إلَیهِ فَکُن مَعَهُ ؛ فَوَاللّهِ ما ضَلَّ ولا ضُلَّ بِهِ . (3)
المعجم الکبیر عن جریّ بن سمره :لَمّا کانَ بَینَ أهلِ البَصرَهِ الَّذی کانَ بَینَهُم وبَینَ عَلِیِّ بنِ أبی طالِبٍ علیه السلام ، انطَلَقتُ حَتّی أتَیتُ المَدینَهَ ، فَأَتَیتُ مَیمونَهَ بِنتَ الحارِثِ ، وهِیَ مِن بَنی هِلالٍ ، فَسَلَّمتُ عَلَیها ، فَقالَت : مِمَّنِ الرَّجُلُ ؟ قُلتُ : مِن أهلِ العِراقِ . قالَت : مِن أیِّ أهلِ العِراقِ ؟ قُلتُ : مِن أهلِ الکوفَهِ . قالَت : مِن أیِّ أهلِ الکوفَهِ ؟ قُلتُ : مِن بَنی عامِرٍ . فَقالَت : مَرحی ! قُربا عَلی قُربٍ ورَحبا عَلی رَحبٍ ، فَمَجیءُ ما جاءَ بِکَ ؟ قُلتُ : کانَ بَینَ عَلِیٍّ علیه السلام وطَلحَهَ وَالزُّبَیرِ الَّذی کانَ ، فَأَقبَلتُ فَبایَعتُ عَلِیّا . قالَت : فَالحَق بِهِ ؛ فَوَاللّهِ ما ضَلَّ ولا ضُلَّ بِهِ حَتّی قالَتها ثَلاثا . (4)
.
1- .الاستیعاب : ج 3 ص 218 الرقم 1875 ، الریاض النضره : ج 3 ص 237 .
2- .المصنّف لابن أبی شیبه : ج 7 ص 504 ح 60 .
3- .المستدرک علی الصحیحین : ج 3 ص 152 ح 4680 .
4- .المعجم الکبیر : ج 24 ص 9 ح 12 وراجع الأمالی للطوسی : ص 505 ح 1107 .
ص: 467
5 / 3 میمونه
الاستیعاب به نقل از عایشه ، وقتی خبر کشته شدن علی علیه السلام را شنید : اکنون عرب ، هر چه دلش می خواهد، انجام بدهد ؛ چون کسی نیست که جلوگیری کند.
ر . ک : ج 10 ص 27 (فراوانی نماز و روزه اش) . ج 5 ص 247 (گفتگوهایی میان امام و عایشه) . ج 7 ص 409 (موضع عایشه در برابر کشته شدن امام) .
5 / 3میمونهالمصنَّف ، ابن ابی شیبه به نقل از ابو اسحاق ، از جده اش میمونه : هنگامی که پراکندگی پیش آمد ، به میمونه دختر حارث [ و همسر پیامبر خدا] گفته شد : [ چاره چیست ]ای مادر مؤمنان؟ گفت : با علی بن ابی طالب باشید. سوگند به خدا که او گم راه نیست و کسی به وسیله او گم راه نمی شود!
المستدرک علی الصحیحین به نقل از جُریّ بن کلیب عامری : هنگامی که علی علیه السلام به طرف صفّین حرکت کرد ، از جنگیدن ناخشنود بودم و به مدینه آمدم. به خانه میمونه دختر حارث رفتم. گفت : از کجایی؟ گفتم : از مردم کوفه. گفت : از کدامشان؟ گفتم : از بنی عامر. گفت : خیلی خوش آمدی و گرامی هستی. چرا آمده ای؟ گفتم : علی به سوی صفّین رفت و من از جنگیدن ناخشنود بودم و به این جا آمدم. گفت : آیا با وی بیعت کرده ای؟ گفتم : آری. گفت : به سوی او برگرد و با او باش. سوگند به خدا که او گم راه نشده و به وسیله او کسی گم راه نمی شود!
المعجم الکبیر به نقل از جریّ بن سمره : هنگامی که بین بصریان و علی بن ابی طالب علیه السلام آن حوادثْ پیش آمد ، خارج شدم و به مدینه آمدم و نزد میمونه دختر حارث رفتم. میمونه ، از قبیله بنی هلال است. به وی سلام کردم . گفت : از کجایی؟ گفتم : از عراقیان . گفت : از کدامشان؟ گفتم : از کوفیان. گفت : از کدامشان؟ گفتم : از بنی عامر. گفت : بَه بَه! خیلی خوش آمدی! چه چیزی موجب آمدن تو شده است؟ گفتم : بین علی و طلحه و زبیر ، حوادثی پیش آمد. بدان سو رو کردم و با علی بیعت کردم. گفت : به وی بپیوند. سوگند به خدا، او گم راه نشده است و کسی توسط او به گم راهی نمی افتد . و سه بار این جمله را گفت .
.
ص: 468
. .
ص: 469
. .
ص: 470
الفصل السادس: علیّ عن لسان أصحاب النبیّ6 / 1أبو أیّوبَ الأَنصارِیُّتاریخ بغداد عن إبراهیم عن علقمه والأسود :أتَینا أبا أیّوبَ الأَنصارِیَّ عِندَ مُنصَرَفِهِ مِن صِفّینَ ، فَقُلنا لَهُ : یا أبا أیّوبَ ، إنَّ اللّهَ أکرَمَکَ بِنُزولِ مُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله وبِمَجیءِ ناقَتِهِ تَفَضُّلاً مِنَ اللّهِ وإکراما لَکَ حَتّی أناخَت بِبابِکَ دونَ النّاسِ ، ثُمَّ جِئتَ بِسَیفِکَ عَلی عاتِقِکَ تَضرِبُ بِهِ أهلَ لا إلهَ إلَا اللّهُ ؟ ! فَقالَ : یا هذا ، إنَّ الرّائِدَ لا یَکذِبُ أهلَهُ ، وإنَّ رَسولَ اللّهِ صلی الله علیه و آله أمَرَنا بِقِتالِ ثَلاثَهٍ مَعَ عَلِیٍّ ؛ بِقِتالِ النّاکِثینَ ، وَالقاسِطینَ ، وَالمارِقینَ . فَأَمَّا النّاکِثونَ فَقَد قَابَلناهُم أهلُ الجَمَلِ طَلحَهُ وَالزُّبَیرُ ، وأمَّا القاسِطونَ فَهذا مُنصَرَفُنا مِن عِندِهِم یَعنی مُعاوِیَهَ وعَمرا وأمَّا المارِقونَ فَهُم أهلُ الطَّرفاواتِ ، وأهلُ السُّعَیفاتِ ، وأهلُ النُّخَیلاتِ ، وأهلُ النَّهرَواناتِ ، وَاللّهِ ما أدری أینَ هُم ، ولکِن لابُدَّ مِن قِتالِهِم إن شاءَ اللّهُ . قالَ : وسَمِعتُ رَسولَ اللّهِ صلی الله علیه و آله یَقولُ لِعَمّارٍ : یا عَمّارُ ، تَقتُلُکَ الفِئَهُ الباغِیَهُ ، وأنتَ إذ ذاکَ مَعَ الحَقِّ وَالحَقُّ مَعَکَ . یا عَمّارَ بنَ یاسِرٍ ، إن رَأَیتَ عَلِیّا قَد سَلَکَ وادِیا وسَلَکَ النّاسُ وادِیا غَیرَهُ فَاسلُک مَعَ عَلِیٍّ ؛ فَإِنَّهُ لَن یُدَلِّیَکَ (1) فی رَدیً ، ولَن یُخرِجَکَ مِن هُدیً . یا عَمّارُ ، مَن تَقَلَّدَ سَیفا أعانَ بِهِ عَلِیّا عَلی عَدُوِّهِ قَلَّدَهُ اللّهُ یَومَ القِیامَهِ وِشاحَینِ (2) مِن دُرٍّ ، ومَن تَقَلَّدَ سَیفا أعانَ بِهِ عَدُوَّ عَلِیٍّ عَلَیهِ قَلَّدَهُ اللّهُ یَومَ القِیامَهِ وِشاحَینِ مِن نارٍ. قُلنا : یا هذا ، حَسبُکَ رَحِمَکَ اللّهُ ! حَسبُکَ رَحِمَکَ اللّهُ ! (3)
.
1- .دَلَّی الشیءَ فی المَهْواه : أرسَلَه فیها (لسان العرب : ج 14 ص 266 «دلا») .
2- .الوِشاح : شیءٌ یُنسَجُ عَریضا من أدیم ، وربّما رُصِّع بالجَوهَر والخَرَز وتشدّه المرأه بین عاتِقَیها وکَشْحَیها (النهایه : ج 5 ص 187 «وشح») .
3- .تاریخ بغداد : ج 13 ص 186 الرقم 7165 ، تاریخ دمشق : ج 42 ص 272 ، البدایه والنهایه : ج 7 ص 370 ، المناقب للخوارزمی : ص 193 ح 232 ؛ بشاره المصطفی : ص 146 ، کشف الغمّه : ج 1 ص 261 کلّها نحوه .
ص: 4