ک پذیرایی شایسته در گور
ک پذیرایی شایسته در گور1401.امام علی علیه السلام در مناجاتش : خدای من! گویی [ پیکر ] خودم را می بینم که در گورم نهاده شده ام و همسایگان تشییع کننده آن ، بازگشته اند و غریبان بر غربت آن گریسته اند ، و خویشان مهرورز ، بر آن ، سرشک افشانده اند و دوستداران آن ، آن را از بالای گور بانگ زده اند ، و دشمنانش در زندگی ، به هنگام مرگ بر او رحم آورده اند ، و در این هنگام ، بر ناظران ، بیچارگی اش و بر بینندگان به خاطر این که خاکْ متّکایش شده ، درماندگی اش پوشیده نمانده است.
سپس خدایا می گویی : ای فرشتگان من! او تنهایی است که نزدیکانش از او جدا شده اند و یکّه ای است که خاندانش از او قطع ارتباط کرده اند . اندکی پیش ، بر من فرود آمده و در گورش غریب شده است . او در زندگی دنیایی به درگاهم دعا می کرد و به نگاه من در این روز ، امید بسته بود .
و در این هنگام است که خدایا به شایستگی مهمانداری می کنی ، و بر من از خاندان و خویشانم مهربان تری.
.
ص: 122
1402.الاستیعاب عن عائشه :عنه علیه السلام فی مُناجاتِهِ : إلهی لَقَد رَجَوتُ مِمَّن ألبَسَنی بَینَ الأَحیاءِ ثَوبَ عافِیَتِهِ ، ألّا یُعرِیَنی مِنهُ بَینَ الأَمواتِ بِجودِ رَأفَتِهِ ، ولَقَد رَجَوتُ مِمَّن تَوَلّانی فی حَیاتی بِإِحسانِهِ أن یَشفَعَهُ لی عِندَ وَفاتی بِغُفرانِهِ .
یا أنیسَ کُلِّ غَریبٍ آنِس فِی القَبرِ غُربَتی ، ویا ثانِیَ کُلِّ وَحیدٍ ارحَم فِی القَبرِ وَحدَتی ، ویا عالِمَ السِّرِّ وَالنَّجوی ، ویا کاشِفَ الضُّرِّ وَالبَلوی ، کَیفَ نَظَرُکَ لی مِن بَینِ سُکّانِ الثَّری ؟ ! وکَیفَ صَنیعُکَ إلَیَّ فی دارِ الوَحشَهِ وَالبِلی ؟ ! (1) ، فَقَد کُنتَ بی لَطیفا أیّامَ حَیاهِ الدُّنیا . (2)ل : أمانُ یَومِ القِیامَهِ1404.الطبقات الکبری :الإمام علیّ علیه السلام فی مُناجاتِهِ : اللّهُمَّ إنّی أسأَلُکَ الأَمانَ یَومَ لا یَنفَعُ مالٌ ولا بَنونَ ، إلّا مَن أتَی اللّهَ بِقَلبٍ سَلیمٍ . وأسأَلُکَ الأَمانَ یَومَ یَعَضُّ الظّالِمُ عَلی یَدَیهِ ، یَقولُ : یا لَیتَنِی اتَّخَذتُ مَعَ الرَّسولِ سَبیلاً ! وأسأَلُکَ الأَمانَ یَومَ یُعرَفُ المُجرِمونَ بِسیماهُم ، فَیُؤخَذُ بِالنَّواصی وَالأَقدامِ . وأسأَلُکَ الأَمانَ یَومَ لا یَجزی والِدٌ عَن وَلَدِهِ ، ولا مَولودٌ هُوَ جازٍ عَن والِدِهِ شَیئا ، إنَّ وَعدَ اللّهِ حَقٌّ . وأسأَلُکَ الأَمانَ یَومَ لا یَنفَعُ الظّالِمینَ مَعذِرَتُهُم ، ولَهُمُ اللَّعنَهُ ولَهُم سوءُ الدّارِ ، وأسأَلُکَ الأَمانَ یَومَ لا تَملِکُ نَفسٌ لِنَفسٍ شَیئا ، وَالأَمرُ یَومَئِذٍ لِلّهِ . وأسأَلُکَ الأَمانَ یَومَ یَفِرُّ المَرءُ مِن أخیهِ ، واُمِّهِ وأبیهِ ، وصاحِبَتِهِ وبَنیهِ ، لِکُلِّ امرِئٍ مِنهُم یَومَئِذٍ شَأنٌ یُغنیهِ . وأسأَلُکَ الأَمانَ یَومَ یَوَدُّ المُجرِمُ لَو یَفتَدی مِن عَذابِ یَومَئِذٍ بِبَنیهِ ، وصاحِبَتِهِ وأخیهِ ، وفَصیلَتِهِ الَّتی تُؤویهِ ، ومَن فِی الأَرضِ جَمیعا ثُمَّ یُنجیهِ ، کَلّا إنَّها لَظی نَزّاعَهً لِلشَّوی .
مَولایَ یا مولایَ ، أنتَ المَولی وأنَا العَبدُ ، وهَل یَرحَمُ العَبدَ إلَا المَولی . مَولایَ یا مَولایَ ، أنتَ المالِکُ وأنَا المَملوکُ، وهَل یَرحَمُ المَملوکَ إلَا المالِکُ . مَولایَ یا مَولایَ ، أنتَ العَزیزُ وأنَا الذَّلیلُ ، وهَل یَرحَمُ الذَّلیلَ إلَا العَزیزُ . مَولایَ یا مَولایَ ، أنتَ الخالِقُ وأنَا المَخلوقُ، وهَل یَرحَمُ المَخلوقَ إلَا الخالِقُ . مَولایَ یا مَولایَ ، أنتَ العَظیمُ وأنَا الحَقیرُ ، وهَل یَرحَمُ الحَقیرَ إلَا العَظیمُ . مَولایَ یا مَولایَ ، أنتَ القَوِیُّ وأنَا الضَّعیفُ، وهَل یَرحَمُ الضَّعیفَ إلَا القَوِیُّ . مَولایَ یا مَولایَ ، أنتَ الغَنِیُّ وأنَا الفَقیرُ ، وهَل یَرحَمُ الفَقیرَ إلَا الغَنِیُّ . مَولایَ یا مَولایَ ، أنتَ المُعطی وأنَا السّائِلُ، وهَل یَرحَمُ السّائِلَ إلَا المُعطی . مَولایَ یا مَولایَ ، أنتَ الحَیُّ وأنَا المَیِّتُ ، وهَل یَرحَمُ المَیِّتَ إلَا الحَیُّ . مَولایَ یا مَولایَ ، أنتَ الباقی وأنَا الفانی ، وهَل یَرحَمُ الفانِیَ إلَا الباقی . مَولایَ یا مَولایَ ، أنتَ الدّائِمُ وأنَا الزّائِلُ ، وهَل یَرحَمُ الزّائِلَ إلَا الدّائِمُ . مَولایَ یا مَولایَ ، أنتَ الرّازِقُ وأنَا المَرزوقَ، وهَل یَرحَمُ المَرزوقَ إلَا الرّازِقُ . مَولایَ یا مَولایَ ، أنتَ الجَوادُ وأنَا البَخیلُ ، وهَل یَرحَمُ البَخیلَ إلَا الجَوادُ . مَولایَ یا مَولایَ ، أنتَ المُعافی وأنَا المُبتَلی ، وهَل یَرحَمُ المُبتَلی إلَا المُعافی . مَولایَ یا مَولایَ ، أنتَ الکَبیرُ وأنَا الصَّغیرُ ، وهَل یَرحَمُ الصَّغیرَ إلَا الکَبیرُ . مَولایَ یا مَولایَ ، أنتَ الهادی وأنَا الضّالُّ ، وهَل یَرحَمُ الضّالَّ إلَا الهادی . مَولایَ یا مَولایَ ، أنتَ الرَّحمنُ وأنَا المَرحومُ ، وهَل یَرحَمُ المَرحومَ إلَا الرَّحمنُ . مَولایَ یا مَولایَ ، أنتَ السُّلطانُ وأنَا المُمتَحَنُ، وهَل یَرحَمُ المُمتَحَنَ إلَا السُّلطانُ . مَولایَ یا مَولایَ ، أنتَ الدَّلیلُ وأنَا المُتَحَیِّرُ ، وهَل یَرحَمُ المُتَحَیِّرَ إلَا الدَّلیلُ . مَولایَ یا مَولایَ ، أنتَ الغَفورُ وأنَا المُذنِبُ ، وهَل یَرحَمُ المُذنِبَ إلَا الغَفورُ . مَولایَ یا مَولایَ ، أنتَ الغالِبُ وأنَا المَغلوبُ ، وهَل یَرحَمُ المَغلوبَ إلَا الغالِبُ . مَولایَ یا مَولایَ ، أنتَ الرَّبُّ وأنَا المَربوبُ ، وهَل یَرحَمُ المَربوبَ إلَا الرَّبُّ . مَولایَ یا مَولایَ ، أنتَ المُتَکَبِّرُ وأنَا الخاشِعُ، وهَل یَرحَمُ الخاشِعَ إلَا المُتَکَبِّرُ؟! مَولایَ یا مَولایَ ، ارحَمنی بِرَحمَتِکَ وَارضَ عَنّی بِجودِکَ وکَرَمِکَ ، یا ذَا الجودِ وَالإِحسانِ ، وَالطَّولِ وَالِامتِنانِ ، بِرَحمَتِکَ یا أرحَمَ الرّاحِمینَ . (3) .
1- .فی المصباح للکفعمی : «والبلاء» ، وما أثبتناه من المصادر الاُخری .
2- .المصباح للکفعمی : ص 497 ، البلد الأمین : ص 318 کلاهما عن الإمام العسکری عن آبائه علیهم السلام ، بحار الأنوار : ج 94 ص 108 ح 14 .
3- .المزار الکبیر : ص 173 ، المزار للشهید الأوّل : ص 248 ، مصباح الزائر : ص 88 ، البلد الأمین : ص 319 ، بحار الأنوار : ج 94 ص 109 ح 15 و ج 100 ص 419 .
ص: 123
ل پناه روز واپسین
1405.تاریخ المدینه عن عکرمه :امام علی علیه السلام در مناجاتش : خدای من! امید دارم از کسی که مرا در میان زندگان ، لباس سلامتی پوشاند ، که مرا به کرامت و مهربانی خود ، در بین مردگان ، برهنه ام نسازد ، و از کسی که در زندگی ام به احسان خود، سرپرستی ام را بر عهده گرفت ، امید دارم که با آمرزش خویش ، بر من به هنگام درگذشتم ترحّم کند .
ای هم نشین هر غریب! در گور ، هم نشین غربت من باش . ای همراه هر تنها! بر تنهایی ام در گورْ ، رحم کن . ای دانای راز و سخنان در گوشی! و ای برطرف کننده گرفتاری ها و بدبختی ها! نگاه تو بر من در بین ساکنان خاک ، چگونه خواهد بود؟ و در خانه وحشت و گرفتاری ، با من چه کار خواهی کرد با آن که در روزگارِ زنده بودنم در دنیا بر من مهربان بودی؟!ل پناه روز واپسین1407.المستدرک علی الصحیحین عن أبی عقرب :امام علی علیه السلام در مناجاتش : بار خدایا! از تو درخواست امان دارم در روزی که مال و فرزند ، سودی ندارد و تنها آن که با دلی سالم به سوی خدا آید،سود می بَرد.
از تو امان می خواهم در روزی که ستمکار ، دست خود را می گَزَد و می گوید : ای کاش راه پیامبر را در پیش می گرفتم!
از تو امان می خواهم در روزی که گناهکاران به چهره هایشان شناخته می شوند و از پیشانی ها و پاهایشان به بند کشیده می شوند.
از تو امان می خواهم در روزی که نه پدر به جای فرزندْ مجازات می شود و نه فرزندی از [ بار ]مجازات پدرش چیزی به دوش می کشد . به درستی که وعده خدا حقّ است.
و از تو امان می خواهم در روزی که ستمکاران را پوزش خواهی شان سودی ندارد و نفرین و بدفرجامی از آنِ آنان است.
و از تو امان می خواهم در روزی که هیچ کس برای کسی نمی تواند کاری بکند و همه کارها به دست خداست.
و از تو امان می خواهم در روزی که مرد از برادر، مادر، پدر، دوست و فرزندانش می گُریزد و هر کس را کاری است که وی را به خودْ مشغول می کند .
و از تو امان می خواهم در روزی که هر مجرمی دوست می دارد که در برابر عذاب آن روز ، فرزندان، همسران، برادر و خانواده اش را که به او پناه می دهند و هر کس را که در روی زمین است ، فدا کند تا نجات پیدا کند. هرگز [ نجات نمی یابد ]! آن ، آتشی شعله ور است که برای کباب کردن می گیرد.
مولای من! ای مولای من! تو مولایی و من بنده ام و آیا بر بنده ، جز مولا رحم می کند؟
مولای من! ای مولای من! تو مالکی و من مملوکم و آیا بر مملوک ، جز مالک ، رحم می کند؟
مولای من! ای مولای من! تو عزیزی و من خوارم و آیا بر خوار ، جز عزیز ، رحم می کند؟
مولای من! ای مولای من! تو خالقی و من مخلوقم و آیا بر مخلوق ، جز خالق ، رحم می کند؟
مولای من! ای مولای من! تو بزرگی و من خُردم و آیا بر خُرد ، جز بزرگ ، رحم می کند؟
مولای من! ای مولای من! تو توانایی و من ناتوانم و آیا بر ناتوان ، جز توانا رحم می کند؟
مولای من! ای مولای من! تو بی نیازی و من نیازمندم و آیا بر نیازمند ، جز بی نیاز رحم می کند؟
مولای من! ای مولای من! تو بخشنده ای و من تُهی دستم و آیا بر تُهی دست ، جز بخشنده رحم می کند؟
مولای من! ای مولای من! تو زنده ای و من مُرده ام و آیا بر مُرده ، جز زنده رحم می کند؟
مولای من! ای مولای من! تو باقی ای و من فانی ام و آیا بر فانی ، جز باقی رحم می کند؟
مولای من! ای مولای من! تو جاودانی و من نابود شونده ام و آیا بر نابود شونده ، جز جاودان ، رحم می کند؟
مولای من! ای مولای من! تو روزی دهنده ای و من روزی خورم و آیا بر روزی خور ، جز روزی دهنده ، رحم می کند؟
مولای من! ای مولای من! تو بخشنده ای و من بخیلم و آیا بر بخیل ، جز بخشنده رحم می کند؟
مولای من! ای مولای من! تو سلامت بخشی و من بیمارم و آیا بر بیمار ، جز سلامت بخش ، رحم می کند؟
مولای من! ای مولای من! تو بزرگی و من کوچکم و آیا بر کوچک ، جز بزرگ ، رحم می کند؟
مولای من! ای مولای من! تو راهبری و من گمشده ام و آیا بر گمشده ، جز راهبر ،رحم می کند؟
مولای من! ای مولای من! تو مهربانی و من مهر دیده ام و آیا بر مهر دیده ، جز مهربان ، رحم می کند؟
مولای من! ای مولای من! تو فرمانروایی و من گرفتارم و آیا بر گرفتار ، جز فرمانروا رحم می کند؟
مولای من! ای مولای من! تو راهنمایی و من حیرانم و آیا بر حیران ، جز راهنما رحم می کند؟
مولای من! ای مولای من! تو بخشاینده ای و من گناهکارم و آیا بر گناهکار ، جز بخشاینده رحم می کند؟
مولای من! ای مولای من! تو پیروزی و من شکست خورده ام و آیا بر شکست خورده ، جز پیروز ، رحم می کند؟
مولای من! ای مولای من! تو پروردگاری و من پرورده شده ام و آیا بر پرورده شده ، جز پروردگار ، رحم می کند؟
مولای من! ای مولای من! تو برتری و من فروتنم و آیا بر فروتن ، جز برتر ، رحم می کند؟
مولای من! ای مولای من! به رحمت خود بر من رحم کن ، و به جود و کَرَمت از من خشنود شو ، ای صاحب جود و بخشش و عطا و منّت ! به [ حقّ ]رحمتت ، ای مهربان ترینِ مهربانان!
.
ص: 124
. .
ص: 125
. .
ص: 126
م : رَحمَهُ یَومِ القِیامَهِ1409.المناقب عن ابن المهدی المامطیری فی مجالسه :الإمام علیّ علیه السلام فی مُناجاتِهِ : إلهی إذا جِئناکَ عُراهً حُفاهً ، مُغبَرَّهً مِن ثَرَی الأَجداثِ رُؤوسُنا ، وشاحِبَهً مِن تُرابِ المَلاحیدِ وُجوهُنا ، وخاشِعَهً مِن أفزاعِ القِیامَهِ أبصارُنا ، وذابِلَهً مِن شَدَّهِ العَطَشِ شِفاهُنا ، وجائِعَهً لِطولِ المُقامِ بُطونُنا ، وبارِزَهً هُنالِکَ لِلعُیونِ سَوءاتُنا ، ومُوَقَّرَهً مِن ثِقلِ الأَوزارِ ظُهورُنا ، ومَشغولینَ بِما قَد دَهانا عَن أهالینا وأولادِنا ، فَلا تُضَعِّفِ المَصائِبَ عَلَینا بِإِعراضِ وَجهِکَ الکَریمِ عَنّا ، وسَلبِ عائِدَهِ ما مَثَّلَهُ الرَّجاءُ مِنّا . (1) .
1- .المصباح للکفعمی : ص 490 ، البلد الأمین : ص 314 کلاهما عن الإمام العسکری عن آبائه علیهم السلام ، بحار الأنوار : ج 94 ص 103 ح 14 .
ص: 127
م رحمت در روز قیامت
م رحمت در روز قیامت1411.مسند أبی یعلی عن أبی یحیی النخعی :امام علی علیه السلام در مناجاتش : خدای من! آن گاه که عریان و پابرهنه، سرهایمان غبارآلود از خاک گورها، و صورت هایمان رنگ گرفته از خاک قبرها، و دیدگانمان ترسان از هول قیامت، و لب هایمان پژمرده از شدّت تشنگی، و شکم هایمان گرسنه از زیادی بر پا ماندن ، و عورت هایمان در آن جا در معرض دیده هاست، و پشت هایمان از سنگینی گناه خمیده است و به خاطر آنچه به ما رسیده ، از خویشان و فرزندان، مشغول گشته ایم، با گرداندن روی کریم خود از ما و سلب آنچه از امیدواری ما به تو فراهم آمده است ، مصیبت ما را دو چندان مکن.
.
ص: 128
3 / 3 9أدعِیَتُهُ فِی الأَحوالِ الخاصَّهِأ : عِندَ النَّومِ1415.المستدرک عن عبد اللّه بن الزبیر :الإمام علیّ علیه السلام کانَ إذا نامَ یَقولُ : اللّهُمَّ أسلَمتُ نَفسی إلَیکَ ، ووَجَّهتُ وَجهی إلَیکَ ، وفَوَّضتُ أمری إلَیکَ ، وألجَأتُ ظَهری إلَیکَ ، آمَنتُ بِکِتابِکَ المُنزَلِ ، ونَبِیِّکَ المُرسَلِ . (1)1416.المستدرک عن عبد الرحمن بن عوف :مسند ابن حنبل عن عبد الرحمن بن أبی لیلی عن الإمام علیّ علیه السلام :أتانَا النَّبِیُّ صلی الله علیه و آله ذاتَ لَیلَهٍ حَتّی وَضَعَ قَدَمَهُ بَینی وبَینَ فاطِمَهَ ، فَعَلَّمَنا ما نَقولُ إذا أخَذنا مَضاجِعَنا : ثَلاثا وثَلاثینَ تَسبیحَهً ، وثَلاثا وثَلاثینَ تَحمیدَهً ، وأربَعا وثَلاثینَ تَکبیرَهً . قالَ عَلِیٌّ علیه السلام : فَما تَرَکتُها بَعدُ . فَقالَ لَهُ الرَّجُلُ : ولا لَیلَهَ صِفّینَ ؟ قالَ : ولا لَیلَهَ صِفّینَ . (2)ب : عِندَما باتَ عَلی فِراشِ رَسولِ اللّهِ1418.معانی الأخبار عن عدّی بن ثابت عن البراء بن عازب :فلاح السائل عن معاویه بن وهب :دَخَلتُ عَلی أبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام وَقتَ المَغرِبِ ، فَإِذا هُوَ قَد أذَّنَ وجَلَسَ ، فَسَمِعتُهُ یَدعو بِدُعاءٍ ما سَمِعتُ بِمِثلِهِ ، فَسَکَتُّ حَتّی فَرَغَ مِن صَلاتِهِ ، ثُمَّ قُلتُ : یا سَیِّدی ، لَقَد سَمِعتُ مِنکَ دُعاءً ما سَمِعتُ بِمِثلِهِ قَطُّ ، قالَ : هذا دُعاءُ أمیرِ المُؤمِنینَ علیه السلام لَیلَهَ باتَ عَلی فِراشِ رَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله وهُوَ هذا :
یا مَن لَیسَ مَعَهُ رَبٌّ یُدعی، یا مَن لَیسَ فَوقَهُ خالِقٌ یُخشی، یا مَن لَیسَ دونَهُ إلهٌ یُتَّقی ، یا مَن لَیسَ لَهُ وَزیرٌ یُغشی ، یا مَن لَیسَ لَهُ بَوّابٌ یُنادی ، یا مَن لا یَزدادُ عَلی کَثرَهِ السُّؤالِ إلّا کَرَما وجودا ، یا مَن لا یَزدادُ عَلی عِظَمِ الجُرمِ إلّا رَحمَهً وعَفوا ، صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ ، وَافعَل بی ما أنتَ أهلُهُ ، فَإِنَّکَ أهلُ التَّقوی وأهلُ المَغفِرَهِ ، وأنتَ أهلُ الجودِ وَالخَیرِ وَالکَرَمِ . (3) .
1- .عمل الیوم واللیله للنسائی : ص 454 ح 768 عن عاصم .
2- .مسند ابن حنبل : ج1 ص305 ح1228 و ج2 ص 567 ح6565 عن عبد اللّه بن عمرو ، المستدرک علی الصحیحین : ج3 ص165 ح 4724 کلاهما نحوه ، سنن الدارمی : ج 2 ص 745 ح 2585 ، مسند أبی یعلی : ج 1 ص 174 ح 269 و ص 199 ح 340 و ص 281 ح 548 ، عمل الیوم واللیله للنسائی : ص 474 ح 815 ، المنتخب من مسند عبد بن حمید : ص 51 ح 63 ، حلیه الأولیاء : ج 1 ص 70 .
3- .فلاح السائل : ص 405 ح 274 ، بحار الأنوار : ج 84 ص 181 ح 13 .
ص: 129
3 / 3 9 دعاهای علی در زمان های ویژه
الف هنگام خواب
ب هنگامی که در بستر پیامبر خدا خوابید
3 / 3 9دعاهای علی در زمان های ویژهالف هنگام خواب1422.عنه علیه السلام ( فِی احتِجاجِهِ عَلی مُعاوِیَهَ ) امام علی علیه السلام به هنگام خواب : بار خدایا! جانم را به تو سپردم و رویم را به تو کردم و کارم را به تو وا گذاردم و بر تو تکیه کردم . به کتاب نازل شده ات و پیامبر فرستاده شده ات ، ایمان دارم.1423.المعجم الکبیر عن ابن عبّاس :مسند ابن حنبل به نقل از عبد الرحمان بن ابی لیلی، از امام علی علیه السلام :«شبی پیامبر صلی الله علیه و آله نزد ما آمد و پایش را بین من و فاطمه گذاشت و به ما آنچه را باید به هنگام خواب بگوییم ، آموزش داد: 33 سبحان اللّه ، 33 الحمد للّه و 34 اللّه اکبر . هیچ گاه پس از آن ، این ذکر را ترک نکردم».
مردی پرسید : حتّی در شب صِفّین (لیله الهریر)؟
فرمود : «حتّی در شب صِفّین».ب هنگامی که در بستر پیامبر خدا خوابید1425.تفسیر القمّی :فلاح السائل به نقل از معاویه بن وَهْب : به هنگام مغرب ، به حضور امام صادق علیه السلام رسیدم . دیدم که وی اذان گفته و نشسته است و دعایی می خواند که هرگز مثل آن را نشنیده بودم . ساکت ایستادم تا از نمازش فارغ شد . آن گاه گفتم : ای سرورم! دعایی از تو شنیدم که هرگز مثل آن را نشنیده بودم.
فرمود : «این دعای امیرمؤمنان است در شبی که در جای پیامبر خدا خوابیده بود و چنین است:
ای آن که با او پروردگاری نیست که خوانده شود! ای آن که برتر از او آفریننده ای نیست که از او ترسی رود! ای آن که پایین تر از او خدایی نیست که از او پروا شود! ای آن که دستْ یاری ندارد که از او پنهان دارد! ای کسی که برای او دربانی نیست که ندایش دهند! ای کسی که با افزایش درخواست ها[ ی ما ] ، جز بر بزرگواری و بخشندگی نمی افزاید! ای آن که بر بزرگی گناه ، جز رحمت و بخ نمی افزاید! بر محمّد صلی الله علیه و آله و خاندان وی ، درود فرست و با من آن گونه که شایسته توست ، رفتار کن؛ چون تو سزاوار ترس و سزاوار آمرزشی و تو سزاوار بخشش و نیکی و بزرگواری هستی .
.
ص: 130
ج : عِندَ الاِستیقاظِ1427.البدایه والنهایه عن محمّد بن إسحاق :الإمام علیّ علیه السلام :إذَا انتَبَهَ أحَدُکُم مِن نَومِهِ فَلیَقُل : لا إلهَ إلَا اللّهُ الحَلیمُ الکَریمُ الحَیُّ القَیّومُ ، وهُوَ عَلی کُلِّ شَیءٍ قَدیرٌ ، سُبحانَ رَبِّ النَّبِیّینَ وإلهِ المُرسَلینَ ، وسُبحانَ رَبِّ السَّماواتِ السَّبعِ وما فیهِنَّ ، ورَبِّ الأَرَضینَ السَّبعِ وما فیهِنَّ ، ورَبِّ العَرشِ العَظیمِ ! وَالحَمدُ لِلّهِ رَبِّ العالَمینَ .
فَإِذا جَلَسَ مِن نَومِهِ فَلیَقُل قَبلَ أن یَقومَ :
حَسبِیَ اللّهُ ، حَسبِیَ الرَّبُّ مِنَ العِبادِ ، حَسبِیَ الَّذی هُوَ حَسبی مُنذُ کُنتُ ، حَسبِیَ اللّهُ ونِعمَ الوَکیلُ . (1)د : عِندَ لُبسِ الثَّوبِ الجَدیدِ1429.الإمام علیّ علیه السلام :الإمام علیّ علیه السلام :إذا کَسَا اللّهُ تَعالَی المُؤمِنَ ثَوبا جَدیدا فَلیَتَوَضَّأ وَلیُصَلِّ رَکعَتَینِ ، یَقرَأُ فیهِما اُمَّ الکِتابِ وآیَهَ الکُرسِیِّ وقُل هُوَ اللّهُ أحَدٌ وإنّا أنزَلناهُ ، ثُمَّ لیَحمَدِ اللّهَ الَّذی سَترَ عَورَتَهُ ، وزَیَّنَهُ فِی النّاسِ ، وَلیُکثِر مِن قَولِ : لا حَولَ ولا قُوَّهَ إلّا بِاللّهِ . فَإِنَّهُ لا یَعصِی اللّهَ فیهِ . (2) .
1- .الخصال : ص 625 ح 10 عن أبی بصیر ومحمّد بن مسلم عن الإمام الصادق عن آبائه علیهم السلام ، مکارم الأخلاق : ج 2 ص 52 ح 2127 عن الإمام الصادق عنه علیهماالسلام نحوه .
2- .الکافی : ج 6 ص 459 ح 5 عن محمّد بن مسلم ، مکارم الأخلاق : ج 1 ص 226 ح 666 کلاهما عن الإمام الصادق علیه السلام .
ص: 131
ج هنگام بیدار شدن
د هنگام پوشیدن لباس نو
ج هنگام بیدار شدن1431.مسند ابن حنبل عن عبد اللّه بن مسعود :امام علی علیه السلام :هرگاه هر کدام از شما از خواب بیدار شد ، بگوید : «خدایی جز خداوند بردبار بخشنده زنده پابرجا نیست و او بر هر چیزی تواناست . منزّه است پروردگار پیامبران و خدای رسولان. منزّه است خداوند آسمان های هفتگانه و آنچه در آنهاست ، و پروردگار زمین های هفتگانه و هر آنچه در آنهاست، و منزّه است پروردگار عرش عظیم ؛ و سپاسْ خدایْ راست که پروردگار جهانیان است».
و هنگامی که نشست ، پیش از برخاستن بگوید: «خدا ، مرا بَسنده است . پروردگارم مرا از بندگان ، بسنده است . آن که از زمانی که بوده ام ، کفایتم کرده ، همچنان مرا بسنده است . خدا مرا بسنده است و بهترین وکیل است».د هنگام پوشیدن لباس نو1433.تفسیر القمّی ( فی ذِکرِ مَعرَکَهِ بَدرٍ ) امام علی علیه السلام :هرگاه خداوند تعالی به مؤمنی لباس نویی پوشانْد ، باید وضو بگیرد و دو رکعت نماز بخواند که در آن دو رکعت ، سوره حمد، آیه الکرسی، سوره توحید و سوره قدر را بخواند و آن گاه ، خدا را سپاس بگوید که عورتش را پوشانده و در بین مردم ، آراسته اش کرده است و فراوان بگوید : «نیرو و قدرتی جز به سبب خدا نیست». اگر چنین کند ، در آن لباس ، خدا را نافرمانی نکند.
.
ص: 132
1434.شرح الأخبار :عنه علیه السلام عِندَ لُبسِ الثَّوبِ الجَدیدِ : الحَمدُ لِلّهِ الَّذی کَسانی ما اُواری بِهِ عَورَتی ، وأتَجَمَّلُ بِهِ فِی خَلقِهِ . (1)1435.مسند ابن حنبل عن أنس :عنه علیه السلام بَعدَمَا اشتَری قَمیصا ولَبِسَهُ : الحَمدُ لِلّهِ الَّذی رَزَقَنی مِنَ الرِّیاشِ ما أتَجَمَّلُ بِهِ فِی النّاسِ ، وواری سَوءَتی ، وسَتَرَ عَورَتی ، الحَمدُ لِلّهِ رَبِّ العالَمینَ . (2)1436.مجمع البیان :الإمام الحسین علیه السلام :أتی أمیرُ المُؤمِنینَ عَلِیُّ بنُ أبی طالِبٍ علیه السلام أصحابَ القُمُصِ ، فَساوَمَ شَیخا مِنهُم ... فَاشتَری مِنهُ قَمیصا بِثَلاثَهِ دَراهِمَ فَلَبِسَهُ ... وأتَی المَسجِدَ فَصَلّی فیهِ رَکعَتَینِ ثُمَّ قالَ :
الحَمدُ لِلّهِ الَّذی رَزَقَنی مِنَ الرِّیاشِ ما أتجَمَّلُ بِهِ فِی النّاسِ ، واُؤَدّی فیه فَریضَتی ، وأستُرُ بِهِ عَورَتی . (3)1437.رسول اللّه صلی الله علیه و آله :الإمام الباقر علیه السلام :إنَّ عَلِیَّ بنَ أبی طالِبٍ علیه السلام اشتَری قَمیصا ... ثُمَّ لَبِسَهُ ... ثُمَّ قالَ :
الحَمدُ لِلّهِ الَّذی کَسانی مِنَ الرِّیاشِ ما أستُرُ بِهِ عَورَتی ، وأتَجَمَّلُ بِهِ فِی النّاسِ ، اللّهُمَّ اجعَلهُ ثَوبَ یُمنٍ وبَرَکَهٍ ، أسعی فیهِ لِمَرضاتِکَ عُمری ، واُعَمِّرُ فیهِ مَساجِدَکَ . (4)1438.عنه صلی الله علیه و آله :الدعاء للطبرانی عن أبی مطر :کُنتُ بِالکوفَهِ فَمَرَّ عَلِیٌّ علیه السلام فَتَبِعتُهُ حَتّی أتی عَلی أصحابِ الثِّیابِ ، فَنَظَرَ إلی قَمیصٍ مَخیطٍ فَتَناوَلَهُ ، فَساوَمَ بِهِ صاحِبَهُ ، فَاشتَراهُ بِثَلاثَهِ دَراهِمَ ، فَلَبِسَهُ ثُمَّ قالَ :
الحَمدُ لِلّهِ الَّذی سَتَرَ عَورَتی ، وألبَسَنِی الرِّیاشَ . هکَذا سَمِعتُ رَسولَ اللّهِ صلی الله علیه و آله یَقولُ إذا لَبِسَ الثَّوبَ . (5) .
1- .مکارم الأخلاق : ج 1 ص 246 ح 730 ، روضه الواعظین : ص 121 وفیه «رزقنی» بدل «کسانی» وکلاهما عن الأصبغ بن نباته ، بحار الأنوار : ج 79 ص 310 ح 14 .
2- .دعائم الإسلام : ج 2 ص 157 ح 556 .
3- .الأمالی للطوسی : ص 365 ح 771 عن أبی الحسن علیّ بن علیّ بن رزین أخی دعبل بن علیّ الخزاعی عن الإمام الرضا عن آبائه علیهم السلام ، بحار الأنوار : ج 41 ص 108 ح 14 .
4- .مکارم الأخلاق : ج 1 ص 225 ح 660 عن أبی بصیر ، الکافی : ج 6 ص 458 ح 2 عن السکونی عن الإمام الصادق علیه السلام ، الأمالی للصدوق : ص 338 ح 398 عن السکونی عن الإمام الصادق عن آبائه علیهم السلام وفی صدرهما «عن علیّ علیه السلام قال : علَّمنی رسول اللّه صلی الله علیه و آله إذا لَبِستُ ثوبا جدیدا أن أقول : الحمد للّه ...» .
5- .الدعاء للطبرانی : ص 142 ح 394 ؛ الأمالی للطوسی : ص 387 ح 849 نحوه ، بحار الأنوار : ج 41 ص 107 ح 13 و ج 79 ص 319 ح 1 .
ص: 133
1439.سنن النسائی عن أنس :امام علی علیه السلام هنگام پوشیدن لباس نو : سپاسْ خدایی راست که به من ، چیزی پوشاندْ که بدان ، عورتم را می پوشانم و در بین بندگانش خود را آراسته می سازم.1440.المصنّف عن سعید بن زید :امام علی علیه السلام پس از آن که پیراهنی خرید و پوشید : سپاسْ خدایی را که از پوشیدنی ، چیزی نصیب من کرد که بِدان در بین مردم ، خود را آرایش می کنم، بدی هایم را پوشاند و عورتم را مخفی کرد . سپاسْ خدایْ راست که پروردگار جهانیان است.1441.مسند ابن حنبل عن ابن عبّاس :امام حسین علیه السلام :امیر مؤمنان علی بن ابی طالب علیه السلام ، نزد لباس فروشان آمد و با یکی از پیرمردان آنان به چانه زنی پرداخت ... و از وی پیراهنی به سه درهم خرید و پوشید ... و به مسجد رفت و دو رکعت نماز خواند و گفت: «سپاسْ خدایی را که از پوشیدنی ، چیزی به من روزی کرد که بدان در بین مردم ، خود را می آرایم و نمازم را در آن به جا می آورم و عورتم را بدان می پوشانم».1442.صحیح البخاری عن أنس :امام باقر علیه السلام :علی بن ابی طالب علیه السلام ، پیراهنی خرید... آن گاه آن را پوشید... سپس گفت : «سپاسْ خدایی را که از پوشیدنی ها چیزی به من پوشاند که به آن ، عورتم را می پوشانم و در بین مردم ، خود را آراسته می سازم. بار خدایا! آن را لباس خوش بختی و برکت قرار ده تا در آن ، عمرم را برای خشنودی تو به کار گیرم و در آن ، مساجد تو را [ با عبادت ]آباد کنم».1443.الطبقات الکبری :الدعاء ، طبرانی به نقل از ابو مَطَر : من در کوفه بودم که علی علیه السلام از کنارم گذشت . پشت سرش راه افتادم تا به نزد لباس فروشان رسید . به یک لباس دوخته نگاه کرد و آن را برداشت و با لباس فروش ، چانه زد و آن را به سه درهم خرید و پوشید و گفت:
«سپاسْ خدایی را که عورتم را پوشاند، و لباسی بر تن من کرد» [ و افزود : ]«از پیامبر خدا شنیدم که هرگاه لباس می پوشید ، این دعا را می خواند». .
ص: 134
1444.صحیح البخاری عن أبی هریره :الدعاء للطبرانی عن أبی مطر البصری :کُنتُ مَعَ عَلِیٍّ علیه السلام وَاشتَری قَمیصا بِثَلاثَهِ دَراهِمَ ، ولَبِسَهُ ما بَینَ الرُّکبَتَینِ إلَی الکَعبَینِ ، وقالَ :
الحَمدُ لِلّهِ الَّذی رَزَقَنی مِنَ الرِّیاشِ ما أتَجَمَّلُ بِهِ فِی النّاسِ ، واُواری بِهِ عَورَتی .
فَقیلَ لَهُ : یا أمیرَ المُؤمِنینَ ، شَیءٌ تَروِیهِ عَن نَفسِکَ ، أو شَیءٌ سَمِعتَهُ مِن رَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله ؟
قالَ : لا ، بَل سَمِعتُهُ مِن رَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله یَقولُهُ عِندَ الکِسوَهِ . (1)ه : عِندَ الأَکلِ وَالشُّربِ1446.صحیح البخاری عن عبد اللّه بن أبی أوفی :الإمام علیّ علیه السلام لِابنِهِ الحَسَنِ علیه السلام : یا بُنَیَّ لا تطعَمَنَّ لُقمَهً مِن حارٍّ ولا بارِدٍ ، ولا تَشرَبَنَّ شَربَهً ولا جُرعَهً إلّا وأنتَ تَقولُ قَبلَ أن تَأکُلَهُ ، وقَبلَ أن تَشرَبَهُ :
«اللّهُمَّ إنّی أسأَلُکَ فی أکلی وشُربِی السَّلامَهَ مِن وَعکِهِ (2) ، وَالقُوَّهَ بِهِ عَلی طاعَتِکَ ، وذِکرِکَ وشُکرِکَ فیما بَقَّیتَهُ فی بَدنی ، وأن تُشَجِّعَنی بِقُوَّتِها عَلی عِبادَتِکَ ، وأن تُلهِمَنی حُسنَ التَّحَرُّزِ مِن مَعصِیَتِکَ» ، فَإِنَّکَ إن فَعَلتَ ذلِکَ أمِنتُ وَعثَهُ (3) وغائِلَتَهُ . (4) .
1- .الدعاء للطبرانی : ص 142 ح 395 ، مسند ابن حنبل : ج 1 ص 331 ح 1352 و ح 1354 ، فضائل الصحابه لابن حنبل : ج 2 ص 711 ح 1215 کلّها نحوه ، مسند أبی یعلی : ج 1 ص 181 ح 290 ، المناقب للخوارزمی : ص 122 ح 136 ؛ کشف الغمّه : ج 1 ص 164 ، بحار الأنوار : ج 40 ص 332 ح 14 .
2- .الوعْکُ : الألم یجده الإنسان من شدّه التعب (لسان العرب : ج 10 ص 514 «وعک») .
3- .الوَعْث : فساد الأمر واختلاطه (تاج العروس : ج 3 ص 279 «وعث») .
4- .مکارم الأخلاق : ج 1 ص 309 ح 986 ، بحار الأنوار : ج 66 ص 380 ح 47 .
ص: 135
ه هنگام خوردن و نوشیدن
1447.المجتنی عن جابر بن عبد اللّه :الدعاء ، طبرانی به نقل از ابو مَطَر بصری : همراه علی علیه السلام بودم . لباسی را به سه درهم خرید و آن را پوشید . و بلندی لباس تا میانه زانو و برآمدگی روی پا بود . گفت : «سپاسْ خدایی را که از پوشیدنی ها چیزی روزی من ساخت که بدان بین مردم ، خود را می آرایم و بدان ، عورتم را می پوشانم».
گفته شد : ای امیر مؤمنان! دعایی است که از پیش خود می گویی و یا آن را از پیامبر خدا شنیده ای؟
فرمود : «نه؛ بلکه آن را از پیامبر خدا شنیدم که در هنگام [ لباس] پوشیدن می گفت».ه هنگام خوردن و نوشیدن1449.عنه صلی الله علیه و آله ( لِعَلِیٍّ علیه السلام ) امام علی علیه السلام به پسرش حسن علیه السلام : پسرم! هیچ لقمه سرد یا گرمی نخور ، و آب کم یا زیادی ننوش ، جز آن که پیش از خوردن و قبل از نوشیدن بگویی: «بار خدایا! من در خوردن و نوشیدنم ، از تو سلامت از درد، توان یافتن برای فرمانبری از تو و یاد تو و شکر تو تا هنگامی که آن آب و غذا را در بدنم باقی می گذاری ، خواستارم ، و این که به توان آن غذا ، مرا بر عبادت خود واداری و پرهیز شایسته از نافرمانی ات را به من الهام نمایی». اگر چنین دعا کنی ، از خرابی و زیان آن ، در امان خواهی بود.
.
ص: 136
1450.الإصابه عن ابن الزبیر :عنه علیه السلام عِندَ الأَکلِ وَالشُّربِ : اللّهُمَّ إنَّ هذا مِن عَطائِکَ ، فَبارِک لَنا فیهِ ، وسَوِّغناهُ ، وَاخلُف لَنا خَلَفا لِما أکَلناهُ أو شَرِبناهُ ، مِن غَیرِ حَولٍ مِنّا ولا قُوَّهٍ ، رَزَقتَ فَأَحسَنتَ فَلَکَ الحَمدُ ، رَبِّ اجعَلنا مِنَ الشّاکِرینَ . (1)1451.رسول اللّه صلی الله علیه و آله ( فی عَلِیٍّ علیه السلام ) عنه علیه السلام إذا فَرَغَ مِن أکلِ الطَّعامِ : الحَمدُ لِلّهِ الَّذی کَفانا ، وأکرَمَنا ، وحَمَلَنا فِی البَرِّ وَالبَحرِ ، ورَزَقَنا مِنَ الطِّیِّباتِ ، وفَضَّلَنا عَلی کَثیرٍ مِمَّن خَلَقَ تَفضیلاً ، الحَمدُ لِلّهِ الَّذی کَفانَا المَؤونَهَ ، وأسبَغَ عَلَینا . (2)1452.عنه صلی الله علیه و آله ( فی عَلِیٍّ علیه السلام ) الإمام الباقر علیه السلام :کانَ عَلِیٌّ علیه السلام إذا أفطَرَ جَثا عَلی رُکبَتَیهِ حَتّی یوضَعَ الخِوانُ (3) ، ویَقولُ : اللّهُمَّ لَکَ صُمنا ، وعَلی رِزقِکَ أفطَرنا ، فَتَقَبَّلهُ مِنّا ، إنَّکَ أنتَ السَّمیعُ العَلیمُ . (4)1453.عنه صلی الله علیه و آله ( یَومَ غَدیرِ خُمٍّ ) عنه علیه السلام :جاءَ قَنبَرٌ مَولی عَلِیٍّ علیه السلام بِفِطرِهِ إلَیهِ ... فَأَخَذَ القَدَحَ ، فَلَمّا أرادَ أن یَشرَبَ قالَ : بِسمِ اللّهِ ، اللّهُمَّ لَکَ صُمنا ، وعَلی رِزقِکَ أفطَرنا ، فَتَقَبَّل مِنّا ، إنَّکَ أنتَ السَّمیعُ العَلیمُ . (5)و : عِندَ دُخولِ الخَلاءِ1455.الأمالی للصدوق عن ابن عبّاس :الإمام علیّ علیه السلام :عَلَّمَنی رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله إذا دَخَلتُ الکَنیفَ أن أقولَ : اللّهُمَّ إنّی أعوذُ بِکَ مِنَ الخَبیثِ المُخبِثِ ، النَّجِسِ الرِّجسِ ، الشَّیطانِ الرَّجیمِ . (6) .
1- .المحاسن : ج 2 ص 216 ح 1648 عن علیّ بن أسباط عن عمّه یعقوب أو غیره رفعه ، بحار الأنوار : ج 66 ص 376 ح 32 .
2- .المحاسن : ج 2 ص 216 ح 1648 عن علیّ بن أسباط عن عمّه یعقوب أو غیره رفعه ، بحار الأنوار : ج 66 ص 376 ح 32 .
3- .الخِوان : ما یوضع علیه الطعام عند الأکل (النهایه : ج 2 ص 89 «خون») .
4- .الإقبال : ج 1 ص 246 ، مصباح المتهجّد : ص 626 ح 704 .
5- .تهذیب الأحکام : ج 4 ص 200 ح 578 عن عبد اللّه بن میمون القدّاح عن الإمام الصادق علیه السلام .
6- .الجعفریّات : ص 13 ، النوادر للراوندی : ص 227 ح 463 ، بحار الأنوار : ج 80 ص 188 ح 44 .
ص: 137
و هنگام رفتن به محل قضای حاجت
1456.رسول اللّه صلی الله علیه و آله ( فی حَجَّهِ الوَداعِ وهُوَ عَلی ناقَتِهِ ، ویَدُ ) امام علی علیه السلام به هنگام خوردن و نوشیدن : بار خدایا! این از بخشش توست . آن را بر ما مبارک ساز و روا دار ، و برای آنچه خوردیم و نوشیدیم ، جایگزینی برای ما قرار ده . بدون قدرت و توانی در ما ، به ما روزی دادی و آن را نیک گردانیدی . سپاسْ تو را . پروردگارا! ما را از شکرگزاران قرار ده.1457.الإمام الحسن علیه السلام : دَعا [ رَسولُ اللّه ِ ( وهُوَ عَلَی المِنبَرِ ) امام علی علیه السلام هرگاه خوردن غذا را به پایان می رساند : سپاسْ خدایی را که ما را بسنده گشت، اکرام نمود، بر دریا و خشکی ما را حمل کرد، از پاکی ها روزی مان داد و ما را بر بسیاری از آفریده هایش برتری بخشید . سپاسْ خدایی را که مخارج ما را برعهده گرفت و بر ما نعمت فراوان داد.1458.رسول اللّه صلی الله علیه و آله :امام باقر علیه السلام :علی علیه السلام هرگاه افطار می کرد ، روی دو زانو می نشست تا سفره گسترانیده شود و می گفت : «بار خدایا! برای تو روزه گرفتیم، و با روزیِ تو افطار می کنیم . آن را از ما بپذیر . به درستی که تو شنونده و دانایی».1459.عنه صلی الله علیه و آله :امام باقر علیه السلام :قنبر ، غلام علی علیه السلام ، افطار او را برایش آورد ... علی علیه السلام قدح را گرفت . هنگامی که خواست بنوشد ، گفت : «به نام خدا! پروردگارا! برای تو روزه گرفتیم و با روزی تو افطار می کنیم . از ما بپذیر که تو شنونده و دانایی».و هنگام رفتن به محل قضای حاجت1461.عنه صلی الله علیه و آله :امام علی علیه السلام :پیامبر خدا به من یاد داد که هرگاه وارد مستراح می شوم ، بگویم : «بار خدایا! از خبیثِ خبیث کننده و از نجس پلید، شیطان رانده شده ، به تو پناه می برم».
.
ص: 138
1462.الإمام الصادق علیه السلام :عنه علیه السلام عِندَ الاِستِنجاء : اللّهُمَّ حَصِّن فَرجی وأعِفَّهُ ، وَاستُر عَورَتی ، وحَرِّمها عَلَی النّارِ . (1)1463.مثیر الأحزان :الشکر لابن أبی الدنیا عن الأصبغ بن نباته :کانَ عَلِیٌّ علیه السلام إذا دَخَلَ الخَلاءَ قالَ : بِسمِ اللّهِ الحافِظِ المُؤَدِّی . (2)ز : عِندَ الخُروجِ مِنَ الخَلاءِ1465.رسول اللّه صلی الله علیه و آله :الإمام علیّ علیه السلام :عَلَّمَنی رَسولُ اللّهِ إذا قُمتُ عَنِ الغائِطِ أن أقولَ : الحَمدُ لِلّهِ الَّذی رَزَقَنی لَذَّهَ طَعامی ومَنفَعَتَهُ ، وأماطَ عَنّی أذاهُ ، یا لَها مِن نِعمَهٍ ما أبیَنَ فَضلَها ! (3)1466.مسند الشامیّین عن عبد الرحمن بن شبل عن النبیّ صلی ( رَجُلاً سَمّاهُ ) عنه علیه السلام أ نَّهُ کان إذا خَرَجَ مِنَ الخَلاءِ قالَ : الحَمدُ لِلّهِ الَّذی رَزَقَنی لَذَّتَهُ ، وأبقی قُوَّتَهُ فی جَسَدی ، وأخرَجَ عَنّی أذاهُ ، یا لَها مِن نِعمَهٍ ! ثَلاثا . (4)1467.الإمام الصادق علیه السلام :عنه علیه السلام أنّه کان إذا خَرَجَ من الخلاء قال : الحَمدُ لِلّهِ الَّذی عافانی فی جَسدی ، وَالحَمدُ لِلّهِ الَّذی أماطَ عَنِّی الأَذی . (5)1468.نهج البلاغه :کتاب من لا یحضره الفقیه :کانَ علیه السلام ... إذا خَرَجَ [مِنَ الخَلاءِ ]مَسَحَ بَطنَهُ ، وقالَ : الحَمدُ لِلّهِ الَّذی أخرَجَ عَنّی أذاهُ ، وأبقی فِیَّ قُوَّتَهُ ، فَیالَها مِن نِعمَهٍ لا یَقدِرُ القادِرونَ قَدرَها ! (6) .
1- .الکافی : ج 3 ص 70 ح 6 ، تهذیب الأحکام : ج 1 ص 53 ح 153 ، ثواب الأعمال : ص 31 ح 1 ، الأمالی للصدوق : ص 649 ح 883 کلّها عن عبد الرحمن بن کثیر ، کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 1 ص 42 ح 84 کلّها عن الإمام الصادق علیه السلام وفیها «حرّمنی» بدل «حرّمها» ، بحار الأنوار : ج 80 ص 319 ح 12 .
2- .الشکر لابن أبی الدنیا : ص 19 ح 13 ؛ کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 1 ص 24 ح 40 ، تنبیه الخواطر : ج 2 ص 26 وفیهما «الحمد للّه » بدل «بسم اللّه » .
3- .الجعفریّات : ص 29 ، النوادر للراوندی : ص 233 ح 480 .
4- .تهذیب الأحکام : ج 1 ص 29 ح 77 و ص 351 ح 1039 کلاهما عن عبد اللّه بن میمون القدّاح عن الإمام الصادق عن آبائه علیهم السلام .
5- .دعائم الإسلام : ج 1 ص 104 ، بحار الأنوار : ج 80 ص 193 ح 51 .
6- .کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 1 ص 24 ح 40 ، تنبیه الخواطر : ج 2 ص 26 .
ص: 139
ز هنگام خروج از محل قضای حاجت
1469.الإرشاد عن جُمیع بن عمیر :امام علی علیه السلام به هنگام شستن موضع پساب و پیشاب : بار خدایا! دامنم را پاک و عفیف بدار ، و عورتم را بپوشان و آنها را بر آتش ، حرام گردان.1470.شرح الأخبار عن الأصبغ بن نباته :الشکر ، ابن ابی الدنیا به نقل از اَصبغ بن نُباته : هرگاه علی علیه السلام وارد مستراح می شد ، می گفت : «به نام خدای نگاه دارنده و اداکننده!».ز هنگام خروج از محل قضای حاجت1472.الإمام علیّ علیه السلام ( مِن کَلامٍ لَهُ وقَد وَقَعَت مُشاجَرَهٌ بَینَهُ ) امام علی علیه السلام :پیامبر خدا به من آموزش داد که هرگاه از قضای حاجت برخاستم ، بگویم : «سپاسْ خدایی را که به من ، لذّت و سودمندی غذا را روزی کرد و پلیدی آن را از من دور ساخت ، و چه نعمتی است که ارزش آن ، تبیین نشده است!».1473.امام علی علیه السلام هرگاه از مستراح خارج می شد : سپاسْ خدایی را که لذّت غذا را به من روزی کرد و نیروی آن را در جسمم نگه داشت و پلیدی اش را از من بیرون کرد، و این ، چه نعمتی است! (سه بار تکرار می کرد) .1474.أُسد الغابه عن أبی إسحاق :امام علی علیه السلام هرگاه از مستراح خارج می شد : سپاسْ خدایی را که جسمم را سلامت داد و سپاسْ خدایی را که پلیدی را از من دور کرد.1475.أنساب الأشراف عن أبی وائل شقیق بن سلمه :کتاب من لایحضره الفقیه :علی علیه السلام ... هرگاه [ از مستراح ] خارج می شد ، به شکمش دست می کشید و می گفت : «سپاسْ خدایی را که پلیدی آن را از من بیرون کرد و نیروی آن را در وجود من نگه داشت ، و این ، چه نعمت بزرگی است که ارزشگذاران ، توان ارزشگذاری آن را ندارند!».
.
ص: 140
1476.الخصال عن جابر الأنصاری :الشکر لابن أبی الدنیا عن الأصبغ بن نباته :کانَ عَلِیٌّ علیه السلام ... إذا خَرَجَ [مِنَ الخَلاءِ] مَسَحَ بِیَدِهِ بَطنَهُ ، ثُمَّ قالَ : یا لَها مِن نِعمَهٍ ، لَو یَعلَمُ العِبادُ شُکرَها ! . (1)ح : عِندَ الوضُوءِ1478.حلیه الأولیاء عن عمیره بن سعد :کتاب من لا یحضره الفقیه :کانَ أمیرُ المُؤمِنینَ علیه السلام إذا تَوَضَّأَ قالَ : بِسمِ اللّهِ وبِاللّهِ ، وخَیرُ الأَسماءِ لِلّهِ ، وأکبرُ الأَسماءِ لِلّهِ ، وقاهِرٌ لِمَن فِی السَّماءِ ، وقاهِرٌ لِمَن فِی الأَرضِ ، الحَمدُ لِلّهِ الَّذی جَعَلَ مِنَ الماءِ کُلَّ شَیءٍ حَیٍّ ، وأحیا قَلبی بِالإِیمانِ ، اللّهُمَّ تُب عَلَیَّ وطَهِّرنی ، وَاقضِ لی بِالحُسنی ، وأَرِنی کُلَّ الَّذی اُحِبُّ ، وَافتَح لی بِالخَیراتِ مِن عِندِکَ ، یا سَمیعَ الدُّعاءِ . (2)1479.المعارف ( فی تَرجَمَهِ أنَسِ بنِ مالِکٍ ) الإمام علیّ علیه السلام :لا یَتَوَضَّأُ الرَّجُلُ حَتّی یُسَمِّیَ ، یَقولُ قَبلَ أن یَمَسَّ الماءَ :
بِسمِ اللّهِ وبِاللّهِ ، اللّهُمَّ اجعَلنی مِنَ التَّوّابینَ ، وَاجعَلنی مِنَ المُتَطَهِّرینَ .
فَإِذا فَرَغَ مِن طَهورِهِ قالَ : أشهَدُ أن لا إلهَ إلَا اللّهُ وَحدَهُ لا شَریکَ لَهُ ، وأشهَدُ أنَّ مُحَمَّدا عَبدُهُ ورَسولُهُ . (3)1480.الأمالی للصدوق عن أبی هدبه :عنه علیه السلام إذا فَرَغَ مِن وُضوئِهِ : اللّهُمَّ اجعَلنی مِنَ التَّوّابینَ، وَاجعَلنی مِنَ المُتَطَهِّرینَ. (4) .
1- .الشکر لابن أبی الدنیا : ص 19 ح 13 ، شُعب الإیمان : ج 4 ص 113 ح 4468 .
2- .کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 1 ص 43 ح 87 .
3- .الخصال : ص 628 ح 10 عن أبی بصیر ومحمّد بن مسلم عن الإمام الصادق عن آبائه علیهم السلام ، المحاسن : ج 1 ص 118 ح 120 عن محمّد بن مسلم عن الإمام الصادق عنه علیهماالسلام نحوه ، بحار الأنوار : ج 80 ص 314 ح 1 .
4- .الدعاء للطبرانی : ص 141 ح 392 عن الحارث ، المصنّف لعبد الرزّاق : ج 1 ص 186 ح 731 عن سالم بن أبی الجعد عن الإمام علیّ علیه السلام قال «إذا توضّأ الرجل فلیقل : أشهد أن لا إله إلّا اللّه ، وأشهد أنّ محمّدا عبده ورسوله ، اللّهمّ ...» .
ص: 14