گروه نرم افزاری آسمان

صفحه اصلی
کتابخانه
جلد چهاردهم
اشاره



ص: 2

پیش گفتار گروه ترجمهحدیث، یکی از دو رکن بی بدیل آموزه های دینی، و دانش حدیث، آبشخور بسیاری دیگر از علوم اسلامی (چون : کلام، فقه، تفسیر، عرفان و اخلاق اسلامی) است. به علاوه، این دانش، به بسیاری از علوم دیگر نیز یاری رسانده و به باروری آنها کمک کرده است. حدیث، در نگاه و باور شیعی، تراویده دل و اندیشه معصومان و منشأ آن، وحی الهی است و از همین رو، از هر گونه خطا و کژی در امان است و همین نیز رمز قابل اعتماد و اعتنا بودن سخن معصوم و حجّیت آن است و آن را از هر سخن دیگری متمایز می سازد. دل بستگان به معارف دینی، به همین دلیل، حدیث را همپای قرآن، سرلوحه برنامه روزانه خود می کنند و راه تعالی را در آن به مَثابه تفسیر و شرح کلام خداوند می جویند. واقعیتْ این است که راه دین مداری، بهره گیری صحیح از متون ناب دینی و تن دادن به آنها و تسلیم شدن در برابر آنهاست؛ اما از آن جا که زبان این متون، عربی است ، برای همگان قابل استفاده نیستند و ناگزیر باید به زبان مخاطبان غیر عرب ، باز گردانده شوند.

.


ص: 3

سالیانی است که رسالت مداران دینی، به این مهم ، توجه کرده و کوشیده اند تا در حدّ توان، به ترجمه متون، همت گمارند؛ اما به رغم همه تلاش ها، هیچ گاه، حقّ این متون در ترجمه، به درستی ادا نشده و همه خواست و نیاز مخاطبان ، بر آورده نگردیده است. دشواری متن، از یک سو، و مناسب نبودن باب بندی ها ، و به روز نبودن متون از سوی دیگر، و بهره نگرفتن از ادبیات و زبان قابل فهم برای عموم در ترجمه ها از سوی سوم، آنها را از دسترس و فهم توده های مردم ، خارج کرده است. نیاز شدید به آشنا کردن مردم با دین و دینداری از جهتی، و مناسب نبودن غالب کتاب ها و رساله های منتشر شده با این هدف از جهتی دیگر، برنامه ریزی مناسب و سازماندهی بنیادین را ، بویژه در ترجمه حدیث، الزام آور ساخته است و این مهم، ما را بر آن داشت که برای ترجمه کتاب های حدیثی و عمومی سازی استفاده از آنها، برنامه ریزی کنیم و آن دسته از کتاب های حدیثی را که برای همگان - از عموم مردم گرفته تا فرهیختگان و صاحبان دانش - مفید است، در دستور کار ترجمه قرار دهیم. به این منظور، کتاب های تألیف شده در مرکز تحقیقات دارالحدیث - که با شیوه های مناسب تر و به روزتری تدوین می شوند - در اولویت ترجمه قرار گرفتند. ما می کوشیم تا در خور شأن والای حدیث و کلام معصوم، و با بهره گیری از استادان فن، این کتاب ها را به زبان های گوناگون، ترجمه کنیم و با مدد خداوند بزرگ، تا کنون، تعداد قابل توجهی از آنها به بیش از ده زبان، ترجمه شده است. شایان ذکر است که ترجمه، پیچیدگی ها و دشواری های ویژه خود را دارد. ترجمه را از تألیف، سخت تر می دانند؛ چرا که زمام امر نگارش، در ترجمه، به

.


ص: 4

دست مترجم نیست. مترجم باید بر اساس ساختار و ادبیات متنی از پیش تهیه شده، نوشته ای را پدید آورد که خود، آن را ننوشته و چه بسا با سبک و قلم او متفاوت است. از سوی دیگر، یک ترجمه خوب، آن است که مترجم در آن، با دقت تمام، مراد نویسنده و یا گوینده کلامی را به زبان مقصد برگرداند و سعی کند سبک و سیاق کلام و زیر و بم نوشتار و گفتار را رعایت و برگردان کند و حتی احساسات و عواطف به کار رفته در آن و راز و رمزها و اشاره ها و کنایه ها و حتی گویش کلامی گوینده و یا نویسنده را به درستی منتقل نماید. او باید اثری را پدید آورد که در آن، هم منظور زبان مبدأ کاملاً مراعات شود و هم ادبیات زبان مقصد، با رعایت گویایی کامل، مورد توجه قرار بگیرد. دشواری ترجمه، در همین ظرافت ها و دقایق، خود را آشکار می کند، و گر نه، یافتن معنای چند واژه دشوار و یا چند عبارت و اصطلاح دیریاب و سخت در زبان مبدأ، و بازگرداندن آنها به زبان مقصد، چندان دشوار و ناشدنی نمی نماید. اکنون برای ترجمه متون به زبان دوم، اگر چه به رعایت اصول و قواعدی توصیه می شود، اما این، هرگز نمی تواند مترجمان را به رعایت چارچوب و شاکله ثابت و تغییر ناپذیری وادارد؛ چرا که مترجم ، علاوه بر برخورداری از توان علمی و احاطه بر متن مبدأ، خود ، دارای سلیقه و سبک ویژه ای است که در ترجمه لحاظ می کند. بنا بر این، انتظار یک دستی کامل و تمام عیار از مترجمان و حتی از یک مترجم در چند ترجمه، چندان روا و شدنی نیست. ما تلاش کرده ایم که اصول ترجمه را در ترجمه هایمان مراعات کنیم؛ اما بر این گمانیم که نمی توانیم بلندای آن را فتح کنیم. کوشیده ایم ترجمه ای پدید آوریم که برای خوانندگان و مشتاقان، فهم متون را آسان و قابل درک کند و راه آنها را برای رسیدن به مبانی اندیشه دینی هموار سازد ، إن شاء اللّه !

.


ص: 5

دانش نامه عقاید اسلامی از نگاه قرآن و حدیث ، برگردانِ موسوعه العقائد الإسلامیه به فارسی است که اینک ، به همراه متن اصلی عربی، به صورت ترجمه رو به رو و با ترجمه فاضلان ارجمند، آقایان : رضا برنجکار، علی نقی خدایاری، عبد الهادی مسعودی و مهدی مهریزی ، (1) در برابر دیدگان شما خواننده گرامی قرار گرفته است . از همه مترجمان ، به جهت فرصت و دقّتی که برای این ترجمه به کار گرفته اند، سپاس گزاریم و کامیابی شان را در نشر و گسترش فرهنگ دینی از خدای بزرگ خواهانیم. تعدّد مترجمان در این اثر، بالطبع ، باعث اندکی تفاوت در سبک ترجمه شده است. روش ترجمه در این اثر، عمدتاً لفظ گرایی و نه البته ترجمه صرفا لغوی یا تحت اللفظ است؛ یعنی مترجمان کوشیده اند تا واژه ها و یا ساختار به کار رفته در متن، به گونه ای در زبان مقصد ، حفظ شود. ترجمه این اثر، به سبب اشتمال آن بر پاره ای اصطلاحات غیر قابل ترجمه، دشواری ویژه ای داشته است. تا جایی که متن کتاب و ظرفیت زبان فارسی اجازه می داده، تلاش شده است که برای واژه ها و اصطلاحات و عبارت ها، معادل های مناسبی یافت شود و گاه نیز برای حفظ جامعیت معنای پاره ای از اصطلاحات، ناگزیر و به شرط گویا بودن آنها در زبان فارسی ، آنها را به همان زبان عربی آورده ایم.

.

1- .سهم هر یک از مترجمان ، در این مجموعه ، به ترتیب، بدین قرار است : آقای مهریزی (از آغاز کتاب تا پایان حدیث 1280) ، آقای عبد الهادی مسعودی (تا پایان حدیث 4088) ، آقای علی نقی خدایاری (تا پایان حدیث 5162) ، آقای رضا برنجکار (تا پایان کتاب) . گفتنی است این تقسیم کار، بر پایه مجلّدات پنجگانه چاپ اوّل نسخه عربی کتاب (قم : دار الحدیث ، 1383) صورت گرفته است .

ص: 6

روش ما در این ترجمه و سایر ترجمه های دارالحدیث، چنین است که برای اتقان و هر چه بهتر شدن ترجمه، پس از ترجمه مترجم، گروه ترجمه نیز آن را از آغاز تا پایان ، به دقّت، جمله به جمله و کلمه به کلمه، بررسی و مقابله می کند تا خطاهای احتمالی آن بر طرف شود. یادآوری این نکته لازم است که در این ترجمه: 1. در ترجمه آیات، در جلدهای نخست، از ترجمه آقای دکتر محمد مهدی فولادوند استفاده شده است و در جلدهای پایانی ، مترجمان با استفاده از منابع لغت و تفسیر ، خود ، اقدام به ترجمه آیات نموده اند و از ترجمه های قرآن ، بویژه ترجمه های دکتر جلال الدین مجتبوی ، دکتر محمّد مهدی فولادوند و آیت اللّه ناصر مکارم نیز استفاده کرده اند. 2. منابع احادیث ، تنها در پانوشت صفحات عربی یاد شده اند. 3. متن عربی مقدمه که از فارسی برگردان شده و نیز متن عربی مقالات و تحلیل هایی که در آغاز باب ها و فصل ها و یا در پایان آنها آمده اند، برای پرهیز از تطویل ، در این چاپ (عربی فارسی) ، تا جای ممکن ، حذف شده است. 4. در پاره ای موارد که مفاهیم یا مکان ها و دیگر اَعلام ، ناشناخته بوده و نیاز به توضیح داشته اند، از سوی مترجمان گرامی، توضیح نوشته شده است. و، در پایان، از خوانندگان ارجمند، انتظار داریم که یادآوری کاستی های احتمالی در ترجمه ها را جهت هر چه بهتر شدن ترجمه، از ما دریغ نورزند. از خداوند حکیم، طلب می کنیم که ما را در راه نشر معارف دینش استوار و از هر کژی در امان بدارد. آمین! گروه ترجمه مرکز تحقیقات دارالحدیث پاییز 1384

.