گروه نرم افزاری آسمان

فصل چهارم : انواع دانش



فصل چهارم : انواع دانشامام علی علیه السلام :دانش ، دو گونه است : دانشی که مردم ناگزیر از فراگیری آن هستند و آن رنگ [ ظواهر ]اسلام است ، و دانشی که مردم اجازه دارند آن را وا گذارند و آن ، قدرت خداوند عز و جلاست .

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :دانش ، دو گونه است : دین شناسی و کالبد شناسی .

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :دانش ، فقط سه گونه است : آیه ای استوار یا قانونی عادلانه و یا سنّتی پایدار و جز آن ، تنها فضیلت است . (1)

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :دانش ، سه گونه است : کتابی گویا ، سنّتی دیرینه و نمی دانم (اقرار به نادانی) .

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :دانش ، بیش از آن است که به شماره بیاید .

.

1- .علاّمه محمدباقر مجلسی رحمه الله احتمال های گوناگونی در توضیح این حدیث آورده است. یکی از آنها چنین است که آیه محکم ، به معنای برهان های عقلی استوار و مستفاد از قرآن است و قانون عادلانه (فریضه عادله) ، یعنی احکام واجب دین و سنّت پایدار (سنّه قائمه.) ، یعنی مستحبّات و سنن دینی (مرآه العقول : ج 1 ص 103) .

ص: 348

الإمام علیّ علیه السلام :العِلمُ ثَلاثَهٌ : الفِقهُ لِلأَدیانِ ، وَالطِبُّ لِلأَبدانِ ، وَالنَّحوُ لِلِّسانِ. (1)

عنه علیه السلام :العُلومُ أربَعَهٌ : الفِقهُ لِلأَدیانِ ، وَالطِّبُّ لِلأَبدانِ ، وَالنَّحوُ لِلِّسانِ ، وَالنُّجومُ لِمَعرِفَهِ الأَزمانِ. (2)

عنه علیه السلام :العُلومُ أربَعَهٌ ، عِلمٌ یَنفَعُ ، وعِلمٌ یَشفَعُ ، وعِلمٌ یَرفَعُ ، وعِلمٌ یَضَعُ ، فَأَمَّا الَّذی یَنفَعُ : عِلمُ الشَّریعَهِ ، وأمَّا الَّذی یَشفَعُ فَعِلمُ القُرآنِ ، وأمَّا الَّذی یَرفَعُ فَالنَّحوُ ، وأمَّا الَّذی یَضَعُ فَعِلمُ النُّجومِ (3) . (4)

عنه علیه السلام :العِلمُ أکثَرُ مِن أن یُحاطَ بِهِ. (5)

عنه علیه السلام :العِلمُ أکثَرُ مِن أن یُحفَظَ. (6)

راجع : ص 260 (حقیقه العلم)، ج 3 ص 172 (أحکام التعلّم) .

.

1- .تحف العقول: ص 208 ، بحارالأنوار : ج 78 ص 45 ح 52 .
2- .کنزالفوائد : ج 2 ص 109 ، أعلام الدین : ص 83 ، معدن الجواهر : ص 40 ، بحارالأنوار : ج 1 ص 218 ح 42 .
3- .مصدر هذا الحدیث ضعیف، و علی تقدیر صحه الخبر فالمراد من علم النجوم هو الإخبار عن تأثیر النجوم فی حیاه الإنسان لا علم النجوم المتعارف فی عصرنا الحاضر فإنّه ممدوح . (راجع : الفصل الخامس / النجوم / ص 319) .
4- .المواعظ العددیّه : ص 217 .
5- .غرر الحکم : ح 1819 ، عیون الحکم والمواعظ : ص 54 ح 1404 .
6- .تاریخ الیعقوبی: ج 2 ص 5 .

ص: 349

امام علی علیه السلام :دانش ، سه گونه است : دانش فقه برای دین ، دانش پزشکی برای تن ، و نحو برای زبان .

امام علی علیه السلام :دانش ها چهار گونه اند : دانش فقه برای دین ، دانش پزشکی برای تن ، دانش نحو برای زبان ، و ستاره شناسی برای شناخت زمان .

امام علی علیه السلام :دانش ها چهار گونه اند : دانشی که سود می رساند ؛ دانشی که شفاعت می کند ؛ دانشی که بلند می گرداند ؛ و دانشی که پست می سازد . آنچه سود می رساند ، دین شناسی است و آنچه شفاعت می کند ، قرآن شناسی است و آنچه بلند می گردانَد ، سخن شناسی است و آنچه پست می سازد ، ستاره شناسی (1) است .

امام علی علیه السلام :دانش ، بیش از آن است که به آن ، احاطه پیدا شود .

امام علی علیه السلام :دانش ، بیش از آن است که به حفظ درآید .

ر . ک : ص 261 (حقیقت دانش)، ج 3 ص 173 (احکام آموختن) .

.

1- .مأخذ حدیث ، کتابی ضعیف است و بنا به صحیح بودن روایت، مقصود از علم نجوم، اخبار از تأثیر نجوم بر زندگی انسان است و گرنه علم نجوم به معنای ستاره شناسی ، پرفایده و ممدوح است . ر. ک : ج 3 ص 203 207 (آنچه آموختنش حرام است / علم نجوم / سخنی درباره تحریم علم نجوم) .