فصل چهارم : موانع شرور
4 / 1 شناخت
فصل چهارم : موانع شرور4 / 1شناختقرآن«بگو: «بیایید تا آنچه را پروردگارتان بر شما حرام کرده، برای شما بخوانم: چیزی را با او شریک قرار مدهید و به پدر و مادر احسان کنید و فرزندان خود را از بیم تنگ دستی مکشید [که] ما شما و آنان را روزی می رسانیم و به کارهای زشت (چه علنی آن و چه پوشیده[ اش ] ) نزدیک نشوید و نَفْسی را که خدا حرام گردانیده، جز به حق مکشید. اینهاست که [ خدا ]شما را به [ انجام دادن ]آن سفارش کرده است. باشد که بیندیشید» .
حدیثامام علی علیه السلام :کسی که زیان شر را نداند، توان خودداری از آن را نخواهد داشت.
امام باقر علیه السلام :وجود شرّ را با کسب دانش ، از خود دور کن .
امام کاظم علیه السلام :ای هشام! امیر مؤمنان، پیوسته می فرمود : «خداوند به چیزی برتر از خرد، پرستش نشده است ، و خردِ مردی کامل نمی گردد، مگر این که در او، ویژگی های فراوانی باشد: [ یکی] در امان بودن [ مردم] از کفر و شرّ او...» .
.
ص: 304
الإمام علیّ علیه السلام فی بَیانِ ثَمَراتِ العِلمِ : ومِن ثَمَراتِهِ تَرکُ الاِنتِقامِ عِندَ القُدرَهِ ، وَاستِقباحُ مُقارَبَهِ الباطِلِ ، وَاستِحسانُ مُتابَعَهِ الحَقِّ ، وقَولُ الصِّدقِ ، وَالتَّجافی عَن سُرورٍ فی غَفلَهٍ ، وعَن فِعلِ ما یُعَقِّبُ نَدامَهً ، وَالعِلمُ یَزیدُ العاقِلَ عَقلاً ویورِثُ مُتَعَلِّمَهُ صِفاتِ حَمدٍ ، فَیَجعَلُ الحَلیمَ أمیرا ، وذَا المَشوَرَهِ وَزیرا ، ویَقمَعُ الحِرصَ ، ویَخلَعُ المَکرَ ، ویُمیتُ البُخلَ ، ویَجعَلُ مُطلَقَ الفُحشِ مَأسورا ، ویُعیدُ السَّدادَ قَریبا . (1)
راجع : ص 368 (الفصل الثانی : مبادی ء السعاده / المعرفه) .
4 / 2الإِیمانُالکتاب«کَذَ لِکَ یَجْعَلُ اللَّهُ الرِّجْسَ عَلَی الَّذِینَ لَا یُؤْمِنُونَ» . (2)
«وَ إِنَّ کَثِیرًا مِّنَ الْخُلَطَاءِ لَیَبْغِی بَعْضُهُمْ عَلَی بَعْضٍ إِلَا الَّذِینَ ءَامَنُواْ وَ عَمِلُواْ الصَّلِحَتِ وَ قَلِیلٌ مَّا هُمْ» . (3)
«إِنَّا جَعَلْنَا الشَّیَطِینَ أَوْلِیَاءَ لِلَّذِینَ لَا یُؤْمِنُونَ» . (4)
الحدیثرسول اللّه صلی الله علیه و آله :إنَّ صَدَقَهَ السِّرِّ تُطفِئُ غَضَبَ الرَّبِّ ، وإنَّ صَنائِعَ المَعروفِ تَقی مَصارِعَ السَّوءِ ، وإنَّ صِلَهَ الرَّحِمِ تَزیدُ فِی العُمُرِ وتَقِی الفَقرَ وأکثِروا مِن قَولِ : لا حَولَ ولا قُوَّه إلّا بِاللّهِ، فَإِنَّها کَنزٌمِن کُنوزِ الجَنَّهِ، وإنَّ فیها شَفاءً مِن تِسعَهٍ وتِسعینَ داءً ، أدناهَا الهَمُّ. (5)
.
1- .مطالب السؤول : ص 48 ، بحار الأنوار : ج 78 ص 6 ح 57 .
2- .الأنعام : 125 .
3- .ص : 24 .
4- .الأعراف : 27 .
5- .المعجم الأوسط : ج 1 ص 289 ح 943 عن بهز بن حکیم عن أبیه عن جدّه ، تاریخ دمشق : ج 17 ص 172 ح 4087 عن ابن عبّاس نحوه ، کنز العمّال : ج 6 ص 398 ح 16242 ؛ دعائم الإسلام : ج 2 ص 331 ح 1249 نحوه ، مستدرک الوسائل : ج 7 ص 183 ح 7982 .
ص: 305
4 / 2 ایمان
امام علی علیه السلام در بیان فایده های دانش : از جمله فایده های آن، انتقام نگرفتن به هنگام قدرت ، زشت دانستن نزدیک شدن به باطل، نیک شمردن پیروی از حق ، سخن راست گفتن، فاصله گرفتن از شادی غفلت آمیز ، و کاری که پشیمانی در پی آورد ، است. دانش ، خرد خردمند را افزون می کند و برای آموزنده آن، صفت های پسندیده به ارث می گذارد . پس، بردبار را امیر، و اهل مشورت را وزیر می کند و آزمندی را بر می کند و حیله را نابود می سازد و بخل را می میراند و همه ناسزاگویی ها را در بند می کشد و درستی [و راستی] را نزدیک می کند.
ر . ک : ص 369 (فصل دوم : عوامل نیک بختی / شناخت) .
4 / 2ایمانقرآن«این گونه، خدا پلیدی را بر کسانی که ایمان نمی آورند، قرار می دهد» .
«و در حقیقت، بسیاری از شریکان به همدیگر ستم روا می دارند، به استثنای کسانی که ایمان آورده و کارهای شایسته کرده اند، و اینها بس اندک اند» .
«ما شیاطین را دوستان کسانی قرار دادیم که ایمان نمی آورند» .
حدیثپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :صدقه پنهانی، خشم پروردگار را فرو می نشاند و کارهای نیک، از حوادث بد، نگه می دارند و صله رحم، عمر را زیاد می کند و از ناداری، حفظ می نماید . این سخن را بسیار بگویید : «لا حَولَ و لا قُوَّهَ إلّا باللّه ؛ هیچ نیرو و توانی، جز از جانب خدا نیست»؛ چرا که این سخن، گنجی از گنج های بهشت است و در آن، شفای نود و نُه درد است که کمترینِ آنها افسردگی است.
.
ص: 306
الإمام علیّ علیه السلام :المُؤمِنونَ خَیراتُهُم مَأمولَهٌ ، وشُرورُهُم مَأمونَهٌ . (1)
رسول اللّه صلی الله علیه و آله :أعَفُّ النّاسِ قِتلَهً، (2) أهلُ الإِیمانِ . (3)
الکافی عن علیّ بن سوید :کَتَبتُ إلی أبِی الحَسَنِ موسی علیه السلام وهُوَ فِی الحَبسِ کِتابا أسأَلُهُ عَن حالِهِ وعَن مَسائِلَ کَثیرَهٍ ، فَاحتُبِسَ الجَوابُ عَلَیَّ أشهُرا ، ثُمَّ أجابَنی بِجَوابٍ هذِهِ نُسخَتُهُ : ... لَیسَ مِن أخلاقِ المُؤمِنینَ الغِشُّ ولَا الأَذی ولَا الخِیانَهُ ولَا الکِبرُ ولَا الخَنا (4) ولَا الفُحشُ (5) ولَا الأَمرُ بِهِ . (6)
راجع : ص 370 (الفصل الثانی : مبادی ء السعاده / الإیمان) .
4 / 3محَاسِنُ الأَخلاقِأ التَّقویالإمام علیّ علیه السلام فی وَصفِ المُتَّقینَ : المُتَّقونَ ... قُلوبُهُم مَحزونَهٌ،وشُرورُهُم مَأمونَهٌ. (7)
.
1- .غرر الحکم : ح 1349 .
2- .القِتله بالکسر : الحاله من القَتل (النهایه : ج 4 ص 13 «قتل») .
3- .سنن أبی داوود : ج 3 ص 53 ح 2666 ، مسند ابن حنبل : ج 2 ص 45 ح 3738 ، سنن ابن ماجه : ج 2 ص 894 ح 2681 ، السنن الکبری : ج 8 ص 107 ح 16078 ، مسند أبی یعلی : ج 5 ص 8 ح 4953 کلّها عن ابن مسعود ، کنز العمّال : ج 15 ص 12 ح 39848 .
4- .الخنا : القبیح من الکلام (لسان العرب : ج 14 ص 224 «خنا») .
5- .الفحش : القبیح من الکلام والفعل (لسان العرب : ج 6 ص 325 «فحش») .
6- .الکافی : ج 8 ص 124 126 ح 95 ، بحار الأنوار : ج 48 ص 242 ح 51 .
7- .نهج البلاغه : الخطبه 193 ، تحف العقول : ص 159 ، الأمالی للصدوق : ص 666 667 ح 897 عن عبد الرحمن بن کثیر الهاشمی عن الإمام الصادق عن أبیه عنه علیهم السلام ، مکارم الأخلاق : ج 2 ص 391 ح 2663 ، کنز الفوائد : ج 1 ص 90 ، بحار الأنوار : ج 67 ص 315 ح 50 .
ص: 307
4 / 3 فضایل اخلاقی
الف پرهیزگاری
امام علی علیه السلام :مؤمنان ، نیکی هایشان انتظار می رود و [مردم ]از بدی هایشان در امان اند .
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :خویشتندارترین مردم در نوع کشتن [دشمن]، مؤمنان اند.
الکافی به نقل از علی بن سوید : به امام کاظم علیه السلام که در زندان بود، نامه ای نوشتم و از حال ایشان و درباره مسائل بسیاری از ایشان پرسش نمودم . چند ماه، پاسخی به من نرسید . سپس پاسخی داد که این ، نسخه همان پاسخ است : «... فریب دادن و آزار رساندن و خیانت و خودبزرگ بینی و ناسزاگویی و دشنام دادن و نیز فرمان دادن به آنها، از اخلاق مؤمنان نیست» .
ر . ک : ص 371 (فصل دوم : عوامل نیک بختی / ایمان) .
4 / 3فضایل اخلاقیالف پرهیزگاریامام علی علیه السلام در وصف پرهیزگاران : پرهیزگاران ... دل هایشان اندوهگین است و [مردم از ]شرّشان در امان اند .
.
ص: 308
رسول اللّه صلی الله علیه و آله :ما عُبِدَ اللّهُ بِمِثلِ العَقلِ ، وما تَمَّ عَقلُ امرِئٍ حَتّی یَکونَ فیهِ عَشرُ خِصالٍ ، الخَیرُ مِنهُ مَأمولٌ ، وَالشَّرُّ مِنهُ مَأمونٌ ... . (1)
الإمام علیّ علیه السلام فی وَصفِ المُتَّقینَ : الخَیرُ مِنهُ مَأمولٌ ، وَالشَّرُّ مِنهُ مَأمونٌ . (2)
عنه علیه السلام فی وَصفِ المُتَّقینَ : مُقبِلاً خَیرُهُ مُدبِرا شَرُّهُ . (3)
رسول اللّه صلی الله علیه و آله فی جُملَهِ خَبرٍ طَویلٍ ومَسائِلَ کَثیرَهٍ سَأَلَ عَنها شَمعونُ بنُ لاوِیَ بنِ یَهودا مِن حَوارِیِّی عیسی علیه السلام فَأَجابَهُ صلی الله علیه و آله : ... وأمَّا الصِّیانَهُ فَیَتَشَعَّبُ مِنهَا : الصَّلاحُ ، وَالتَّواضُعُ ، وَالوَرَعُ ، وَالإِنابَهُ ، وَالفَهمُ ، وَالأَدَبُ ، وَالإِحسانُ ، وَالتَّحَبُّبُ ، وَالخَیرُ ، وَاجتِنابُ الشَّرِ (4) ، فَهذا ما أصابَ العاقِلَ بِالصِّیانَهِ . (5)
ب الحَیاءُرسول اللّه صلی الله علیه و آله فی خَبرٍ طَویلٍ ومَسائِلَ کَثیرَهٍ سَأَلَهُ عَنها راهِبٌ یُعرَفُ بِشَمعونَ بنِ لاوِیَ بنِ یَهودا مِن حَوارِیِّی عیسی علیه السلام فَأَجابَهُ صلی الله علیه و آله : ... أمَّا الحَیاءُ فَیَتَشَعَّبُ مِنهُ : اللّینُ ، وَالرَّأفَهُ ، وَالمُراقَبَهُ للّهِِ فِی السِّرِّ وَالعَلانِیَهِ ، وَالسَّلامَهُ ، وَاجتِنابُ الشَّرِّ ، وَالبَشاشَهُ ، وَالسَّماحَهُ ، وَالظَّفَرُ . (6)
.
1- .علل الشرایع : ص 116 ح 11 ، الخصال : ص 433 ح 17 عن سلیمان بن خالد عن الإمام الباقر علیه السلام عنه صلی الله علیه و آله ، الأمالی للطوسی : ص 153 ح 253 عن زر بن أنس عن الإمام الصادق علیه السلام ، تحف العقول : ص 443 عن الإمام الرضا علیه السلام ، معدن الجواهر : ص 70 ، بحار الأنوار : ج 69 ص 395 ح 78 .
2- .نهج البلاغه : الخطبه 193 ، تحف العقول : ص 161 ، الأمالی للصدوق : ص 669 ح 897 عن عبد الرحمن بن کثیر الهاشمی عن الإمام الصادق عن أبیه عنه علیهم السلام ، مکارم الأخلاق : ج 2 ص 392 ح 2663 ، کنز الفوائد : ج 1 ص 91 ، بحار الأنوار : ج 67 ص 316 ح 50 .
3- .نهج البلاغه : الخطبه 193 ، تحف العقول : ص 161 ، الأمالی للصدوق : ص 669 ح 897 عن عبد الرحمن بن کثیر الهاشمی عن الإمام الصادق عن أبیه عنه علیهم السلام ، مکارم الأخلاق : ج 2 ص 392 ح 2663 ، کنز الفوائد : ج 1 ص 91 ، بحار الأنوار : ج 67 ص 316 ح 50 .
4- .فی المصدر «واجتناء البِشر» ، والتصویب من بحار الأنوار .
5- .تحف العقول : ص 17 ، بحار الأنوار : ج 1 ص 118 ح 11 وراجع علل الشرایع : ص 113 ح 9 وتهذیب الکمال : ج 31 ص 158 .
6- .تحف العقول : ص 17 ، بحار الأنوار : ج 1 ص 118 ح 11 وراجع علل الشرایع : ج 1 ص 113 وتهذیب الأحکام : ج 31 ص 158 .
ص: 309
ب حیا
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :خداوند ، هرگز به مانند [پرستشِ] خرد، پرستش نشده است . خردِ مردی، کامل نمی شود، مگر در آن، ده ویژگی باشد : از او امید خیر برود ، از شرّش احساس امنیّت شود ... .
امام علی علیه السلام در وصف پرهیزگاران : خیر از او امید می رود و از شرّ او احساس امنیّت می شود .
امام علی علیه السلام در وصف پرهیزگاران : خوبیِ او روی آور ، و شرّش [از همگان ]روی گردان است .
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله در حدیثی طولانی و در میان مسائل بسیاری که شمعون بن لاوی بن یَهودا (یکی از حواریّون عیسی علیه السلام ) درباره آنها پرسش نمود و پیامبر خدا پاسخ گفت : ... و از صیانت [که از عفاف، حاصل می شود]، اموری جوانه می زند : درستکاری، فروتنی، پارسایی، توبه، فهم، ادب، نیکی، دوستی کردن، خیر، و اجتناب از شر . اینها چیزهایی هستند که به وسیله صیانت [حاصل از عفاف]، نصیب خردمند می گردند .
ب حیاپیامبر خدا صلی الله علیه و آله در حدیثی طولانی و در میان مسائل بسیاری که شمعون بن لاوی بن یهودا (یکی از حواریّون عیسی علیه السلام ) درباره آنها پرسش نمود و پیامبر خدا پاسخ فرمود : ... از حیا، اینها سرچشمه می گیرند : نرمی، مهربانی، در نهان و آشکارا متوجّه خدا بودن ، سلامت، اجتناب از شرّ ، خوش رویی، آسانگیری، و پیروزی .
.
ص: 310
ج حُسنُ العِشرَهِالإمام الصادق علیه السلام : «وَ قُولُواْ لِلنَّاسِ» کُلِّهِم «حُسْنًا» مُؤمِنِهِم ومُخالِفِهِم ، أمَّا المُؤمِنونَ فَیَبسُطُ لَهُم وَجهَهُ وبِشرَهُ ، وأمَّا المُخالِفونَ فَیُکَلِّمُهُم بِالمُداراهِ لِاجتِذابِهِم إلَی الإِیمانِ ، فَإِن یَیأَس مِن ذلِکَ یَکُفَّ شُرورَهُم عَن نَفسِهِ وعَن إخوانِهِ المُؤمِنینَ . (1)
د مُکافَحَهُ الحِقدِالإمام علیّ علیه السلام :اُحصُدِ الشَّرَّ مِن صَدرِ غَیرِک بِقَلعِهِ مِن صَدرِکَ . (2)
ه الاِتِّکالُ عَلَی اللّهِبحار الأنوار نقلاً عَن صُحُفِ إدریسَ علیه السلام :مَن أتَی الأَمرَ مُتَبَرِّئا مِن حَولِهِ وقُوَّتِهِ ، استَکثَرَ الخَیرَ وأمِنَ مِن تَوابِعِ الشَّرِّ . (3)
الإمام علیّ علیه السلام :مَن وَثِقَ بِاللّهِ أراهُ السُّرورَ ، ومَن تَوَکَّلَ عَلَیهِ کَفاهُ الاُمورَ ، وَالثِّقَهُ بِاللّهِ حِصنٌ لا یَتَحَصَّنُ فیهِ إلّا مُؤمِنٌ أمینٌ ، وَالتَّوَکُّلُ عَلَی اللّهِ نَجاهٌ مِن کُلِّ سوءٍ ، وحِرزٌ مِن کُلِّ عَدُوٍّ . (4)
.
1- .التفسیر المنسوب إلی الإمام العسکری علیه السلام : ص 353 ح 240 ، بحار الأنوار : ج 71 ص 309 .
2- .نهج البلاغه : الحکمه 178 ، خصائص الأئمّه علیهم السلام : ص 110 ، غرر الحکم : ح 2293 ، بحار الأنوار : ج 75 ص 212 ح 10 .
3- .بحار الأنوار : ج 95 ص 462 .
4- .کشف الغمّه : ج 3 ص 136 عن الإمام الجواد علیه السلام ، جامع الأخبار : ص 322 ح 905 وفیه صدره إلی «کفاه الاُمور» ، بحار الأنوار : ج 78 ص 79 ح 56 .
ص: 311
ج معاشرت نیکو
د کینه زدایی
ه توکّل به خدا
ج معاشرت نیکوامام صادق علیه السلام : «و با مردم [ به زبانِ ]خوش، سخن بگویید» ، چه با مؤمنشان و چه با مخالفشان . [مؤمن ،] با مؤمنان با چهره گشاده و خندان برخورد می کند ، و با مخالفان، با مدارا سخن می گوید تا به سوی ایمانْ جذب شوند ، که اگر هم از آن (ایمان آوردن مخالفان) ناامید شد ، [با مدارای خویش، ]بدی هایشان را از خود و برادران مؤمنش، باز می دارد .
د کینه زداییامام علی علیه السلام :با برکندن شر از سینه خود ، آن را از سینه دیگری [نیز] بر کن .
ه توکّل به خدابحار الأنوار به نقل از صحف ادریس علیه السلام : هر کس کاری را با تکیه بر نیرو و قدرت خدا انجام دهد ، خیر را می گستَرَد و از پیامدهای شر، در امان می مانَد.
امام علی علیه السلام :هرکس به خدا اعتماد کند ، خداوند، شادمانی را به او نشان می دهد ، و هر کس بر خدا توکّل نماید ، خدا کارهایش را کفایت می کند . اعتماد به خدا، دژی است که جز مؤمن امین ، در آن سنگر نمی گیرد و توکّل بر خدا ، نجات از هر بدی، و نگهدار از هر دشمنی است .
.
ص: 312
الکافی عن إبراهیم بن عبد الحمید :مَرَّ بی مُعَتِّبٌ ومَعَهُ خاتَمٌ ، فَقُلتُ لَهُ : أیُّ شَیءٍ هذا ؟ فَقالَ : خاتَمُ أبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام ، فَأَخَذتُ لِأَقرَأَ ما فیهِ ، فَإِذا فیه : اللّهُمَّ أنتَ ثِقَتی ، فَقِنی شَرَّ خَلقِکَ . (1)
جامع الأخبار :إنَّ أعرابِیّا جاءَ إلَی الحُسَینِ بنِ عَلِیٍّ علیه السلام وقالَ : یَابنَ رَسولِ اللّهِ ، قَد ضَمِنتُ دِیَهً کامِلَهً وعَجَزتُ عَن أدائِها ، فَقُلتُ فی نَفسی : أسأَلُ أکرَمَ النّاسِ ، وما رَأَیتُ أکرَمَ مِن أهلِ بَیتِ رَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله . فَقالَ الحُسَینُ علیه السلام : یا أخَا العَرَبِ ، أسأَلُکَ عَن ثَلاثِ مَسائِلَ ، فَإِن أجَبتَ عَن واحِدَهٍ أعطَیتُکَ ثُلُثَ المالِ ، وإن أجَبتَ عَنِ اثنَتَینِ أعطَیتُکَ ثُلُثَیِ المالِ ، وإن أجَبتَ عَنِ الکُلِّ أعطَیتُکَ الکُلَّ . فَقالَ الأَعرابِیُّ : یَابنَ رَسولِ اللّهِ ، أمِثلُکَ یَسأَلُ عَن مِثلی وأنتَ مِن أهلِ بَیتِ العِلمِ وَالشَّرَفِ ؟ فَقالَ الحُسَینُ علیه السلام : بَلی ، سَمِعتُ جَدّی رَسولَ اللّهِ صلی الله علیه و آله یَقولُ : المَعروفُ بِقَدرِ المَعرِفَهِ . فَقالَ الأَعرابِیُّ : سَل عَمّا بَدا لَکَ ، فَإِن أجَبتُ وإلّا تَعَلَّمتُ مِنکَ ، ولا قُوَّهَ إلّا بِاللّهِ . فَقالَ الحُسَینُ علیه السلام : أیُّ الأَعمالِ أفضَلُ ؟ فَقالَ الأَعرابِیُّ : الإِیمانُ بِاللّهِ . فَقالَ الحُسَینُ علیه السلام : فَمَا النَّجاهُ مِنَ المَهلَکَهِ ؟ فَقالَ الأَعرابِیُّ : الثِّقَهُ بِاللّهِ . فَقالَ الحُسَینُ علیه السلام : فَما یُزَیِّنُ الرَّجُلَ ؟ فَقالَ الأَعرابِیُّ : عِلمٌ مَعَهُ حِلمٌ . فَقالَ : فَإِن أخطَأَهُ ذلِکَ ؟ فَقالَ : مالٌ مَعَهُ مُرُوءَهٌ . فَقالَ : فَإِن أخطَأَهُ ذلِکَ ؟ فَقالَ : فَقرٌ مَعَهُ صَبرٌ . فَقالَ الحُسَینُ علیه السلام : فَإِن أخطَأَهُ ذلِکَ . فَقالَ الأَعرابِیُّ : فَصاعِقَهٌ تَنزِلُ مِنَ السَّماءِ فَتُحرِقُهُ فَإِنَّهُ أهلٌ لِذلِکَ. فَضَحِکَ الحُسَینُ علیه السلام ورَمی بِصُرَّهٍ إلَیهِ فیها ألفُ دینارٍ ، وأعطاهُ خاتَمَهُ ، وفیهِ فَصٌّ قیمَتُهُ مِئَتا دِرهَمٍ . (2)
.
1- .الکافی : ج 6 ص 473 ح 3 ، دعائم الإسلام : ج 2 ص 165 ح 592 عن الإمام الصادق علیه السلام ، بحار الأنوار : ج 47 ص 11 ح 10 .
2- .جامع الأخبار : ص 381 ح 1069 ، بحار الأنوار : ج 44 ص 196 ح 11 ؛ مقتل الحسین للخوارزمی : ج 1 ص 157 .
ص: 313
الکافی به نقل از ابراهیم بن عبد الحمید : مُعَتِّب از کنار من گذر کرد و انگشتری به همراه داشت . به او گفتم : این چیست؟ گفت : انگشتر امام صادق علیه السلام است . آن را گرفتم تا آنچه را بر آن است ، بخوانم . این عبارت، بر آن بود : «اَلّلهُمَّ أنتَ ثِقَتی، فَقِنی شَرَّ خَلْقِک؛ خدایا! تو ، مورد اعتماد منی. پس مرا از شرّ آفریدگانت ، نگه دار» .
جامع الأخبار :بادیه نشینی به حضور امام حسین علیه السلام رسید و گفت : ای فرزند پیامبر خدا! من ضامن دیه کامل [یک انسان ]هستم و از پرداخت آن ناتوانم . نزد خود گفتم : از کریم ترینِ مردم درخواست می کنم و کریم تر از اهل بیتِ پیامبر خدا ندیده ام . امام حسین علیه السلام فرمود : «ای برادر عرب ! سه مسئله از تو می پرسم . اگر پاسخ یکی را دادی، یک سومِ دیه را به تو می دهم ، اگر دو مسئله را پاسخ گفتی، دو سوم آن را به تو می دهم و اگر هر سه را پاسخ دادی، همه را می دهم» . بادیه نشین گفت : ای فرزند پیامبر خدا ! آیا شخصی همانند تو، از کسی مثل من مسئله می پرسد ، در حالی که تو از خاندانِ دانش و شرفی؟». امام حسین علیه السلام فرمود : «آری، از پیامبر خدا شنیدم که می فرمود : معروف، به اندازه معرفت است » . بادیه نشین گفت : آنچه در نظر داری، بپرس . اگر پاسخ دادم [که دادم]، وگرنه از تو یاد می گیرم ، و هیچ نیرو و توانی، جز به خدا نیست . امام حسین علیه السلام فرمود : «کدام عمل، برترین عمل است؟ ». بادیه نشین گفت : ایمان به خدا . امام حسین علیه السلام فرمود : «چه چیزی مایه نجات از هلاکت است؟». بادیه نشین گفت : اعتماد به خدا . امام حسین علیه السلام فرمود : «چه چیزی زینت مرد است؟». بادیه نشین گفت : دانشِ همراه با بردباری . فرمود : «و اگر به آن نرسید؟». گفت : داراییِ همراه با جوان مردی . فرمود : « اگر به آن نرسید؟». گفت : ناداری همراه با شکیبایی . امام حسین علیه السلام فرمود : «و اگر به آن نرسید؟». بادیه نشین گفت : [باید] صاعقه ای از آسمان فرود آید و او را بسوزاند ؛ چرا که او شایسته آن است . پس، امام حسین علیه السلام تبسّم کرد و همیانی را که هزار دینار در آن بود، به سویش انداخت و انگشترش را که در آن، نگینی به قیمت دویست درهم بود، به او عطا نمود .
.
ص: 314
4 / 4مَحاسِنُ الأَعمالِأ طاعَهُ اللّهِرسول اللّه صلی الله علیه و آله :إنَّ طاعَهَ اللّهِ نَجاحٌ مِن کُلِّ خَیرٍ یُبتَغی ، ونَجاهٌ مِن کُلِّ شَرٍّ یُتَّقی . (1)
.
1- .الکافی : ج 8 ص 82 ح 39 ، کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 4 ص 403 ح 5868 ، الزهد للحسین بن سعید : ص 14 ح 28 ، الأمالی للصدوق : ص 577 ح 788 کلّها عن أبی الصباح عن الإمام الصادق علیه السلام ، مستطرفات السرائر : ص 121 ح 6 ، بحار الأنوار : ج 73 ص 394 ح 10 ؛ المعجم الکبیر : ج 18 ص 90 ح 165 عن الجارود وفیه «درکا» بدل «نجاح» .
ص: 315
4 / 4 کارهای نیکو
الف فرمان بُرداری از خدا
4 / 4کارهای نیکوالف فرمان بُرداری از خداپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :همانا فرمان برداری از خدا ، دستیابی به هر خوبی ای است که طلب می شود ، و نجات از هر بدی ای است که از آن پرهیز می گردد .
.
ص: 316
ب الخَیرالإمام علیّ علیه السلام :مَن لَبِسَ الخَیرَ تَعَرّی مِنَ الشَّرِّ . (1)
عنه علیه السلام :لَم یَتَعَرَّ مِنَ الشَّرِّ مَن لَم یَتَجَلبَبِ الخَیرَ . (2)
عنه علیه السلام :لَن تَتَحَقَّقَ الخَیرَ حَتّی تَتَبَرَّأَ مِنَ الشَّرِّ . (3)
عنه علیه السلام :عَزیمَهُ الخَیرِ تُطفِئُ نارَ الشَّرِّ . (4)
عنه علیه السلام :مَن دَفَعَ الشَّرَّ بِالخَیرِ غَلَبَ . (5)
عنه علیه السلام :ضادُّوا الشَّرَّ بِالخَیرِ . (6)
تنبیه الخواطر عن لقمان :یا بُنَیَّ ، الشَّرُّ لا یُطفَأُ بِالشَّرِّ کَالنّارِ لا تُطفَأُ بِالنّارِ ، ولکِنَّهُ یُطفَأُ بِالخَیرِ کَالنّارِ تُطفَأُ بِالماءِ . (7)
تنبیه الخواطر عن لقمان :یا بُنَیَّ ، کَذَبَ مَن قالَ : إنَّ الشَّرَّ یُطفِئُ الشَّرَّ ، فَإِن کانَ صادِقا فَلیوقِد نارَینِ ثُمَّ لِیَنظُر هَل تُطفِئُ إحداهُمَا (8) الاُخری! وإنَّما یُطفِئُ الخَیرُ الشَّرَّ کَما یُطفِئُ الماءُ النّارَ . (9)
.
1- .غرر الحکم : ح 8085 ، عیون الحکم والمواعظ : ص 442 ح 7693 .
2- .غرر الحکم : ح 7537 ، عیون الحکم والمواعظ : ص 414 ح 7029 .
3- .غرر الحکم : ح 7428 .
4- .غرر الحکم : ح 6308 ، عیون الحکم والمواعظ : ص 339 ح 5785 .
5- .غرر الحکم : ح 9121 ، عیون الحکم والمواعظ : ص 424 ح 7183 .
6- .غرر الحکم : ح 5914 ، عیون الحکم والمواعظ : ص 309 ح 5438 .
7- .تنبیه الخواطر : ج 2 ص 231 ، إرشاد القلوب : ص 72 .
8- .فی المصدر : «هل یطفئ إحدیهما» ، والتصویب من بحار الأنوار .
9- .تنبیه الخواطر : ج 1 ص 38 ، بحار الأنوار : ج 13 ص 422 ح 17 .
ص: 317
ب به خیر ، رو کردن
ب به خیر ، رو کردنامام علی علیه السلام :هر کس جامه خیر (نیکی) به تن کند ، از شرْ برهنه می گردد .
امام علی علیه السلام :هر کس جامه خیر نپوشد ، از شرْ برهنه نمی گردد .
امام علی علیه السلام :هرگز به حقیقت خیر نمی رسی، مگر این که از شرْ پاک گردی .
امام علی علیه السلام :تصمیم خیر ، آتش شر را خاموش می کند .
امام علی علیه السلام :هر کس شر را با خیر دفع کند ، پیروز می گردد .
امام علی علیه السلام :با خیر، به رویارویی با شر بروید .
تنبیه الخواطر به نقل از لقمان : ای پسرم! شر با شر خاموش نمی شود، مانند آتش که با آتش، خاموش نمی گردد ؛ لیکن شر با خیر، خاموش می شود، چنان که آتش با آب، خاموش می گردد .
تنبیه الخواطر به نقل از لقمان : ای پسرم! هر کس بگوید : شر ، شر را خاموش می کند، دروغ گفته است. اگر راست می گوید ، دو آتشْ شعله ور کند . آن گاه ببیند که آیا یکی دیگری را خاموش می نماید. همانا خیر، شر را خاموش می کند، چنان که آب، آتش را خاموش می نماید .
.
ص: 318
ج صُحبَهُ الأَخیارِالإمام علیّ علیه السلام :صاحِبِ الأَخیارَ ، تَأمَن مِنَ الأَشرارِ . (1)
عنه علیه السلام :لَیسَ شَیءٌ أدعی لِخَیرٍ وأنجی مِن شَرٍّ ، مِن صُحبَهِ الأَخیارِ . (2)
د الصَّدَقَهُرسول اللّه صلی الله علیه و آله :الصَّدَقَهُ تَسُدُّ بِها سَبعینَ بابا مِنَ الشَّرِّ . (3)
الإمام الصادق علیه السلام عن آبائه علیهم السلام :قالَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله : إنَّ اللّهَ لا إلهَ إلّا هُوَ ، لَیَدفَعُ بِالصَّدَقَهِ الدّاءَ وَالدُّبَیلَهَ (4) وَالحَرَقَ وَالغَرَقَ وَالهَدمَ وَالجُنونَ . وعَدَّ صلی الله علیه و آله سَبعینَ بابا مِنَ السّوءِ . (5)
ه قِراءَهُ القُرآنِرسول اللّه صلی الله علیه و آله :البَیتُ إذا قُرِئَ فیهِ القُرآنُ حَضَرَتهُ المَلائِکَهُ وتَنَکَّبَت عَنهُ الشَّیاطینُ ، وَاتَّسَعَ عَلی أهلِهِ ، وکَثُرَ خَیرُهُ وقَلَّ شَرُّهُ . وإنَّ البَیتَ إذا لَم یُقرَأ فیهِ حَضَرَتهُ الشَّیاطینُ وتَنَکَّبَت عَنهُ المَلائِکَهُ ، وضاقَ عَلی أهلِهِ ، وقَلَّ خَیرُهُ وکَثُرَ شَرُّهُ . (6)
.
1- .المواعظ العددیّه : ص 58 .
2- .غرر الحکم : ح 7518 .
3- .الدعوات : ص 107 ح 237 ، بحار الأنوار : ج 96 ص 132 ح 64 ؛ المعجم الکبیر : ج 4 ص 274 ح 4402 ، تاریخ أصبهان : ج 1 ص 274 کلاهما عن رافع بن خدیج و فیهما «السوء» بدل «الشرّ» ، شرح نهج البلاغه : ج 10 ص 209 .
4- .الدُّبیلَهُ : هی خُراج ودُمَّلٌ کبیر تظهر فی الجوف فتقتل صاحبها غالبا (النهایه : ج 2 ص 99 «دبل») .
5- .الکافی : ج 4 ص 5 ح 2 عن السکونی ، کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 2 ص 67 ح 1734 وفیه «الشرّ» بدل «السوء» ، الجعفریّات : ص 56 عن الإمام الکاظم عن آبائه علیهم السلام عنه صلی الله علیه و آله ، النوادر للراوندی : ص 214 ح 423 ، دعائم الإسلام : ج 1 ص 242 کلاهما عن الإمام علیّ علیه السلام عنه صلی الله علیه و آله ، بحار الأنوار : ج 62 ص 269 ح 61 .
6- .کنز العمّال : ج 1 ص 544 ح 2437 نقلاً عن محمّد بن نصر عن أنس وراجع سنن الدارمی : ج 2 ص 888 ح 3191 والمصنّف لعبد الرّزاق : ج 3 ص 369 ح 5999 والمصنّف لابن أبی شیبه : ج 7 ص 167 ح 4 والکافی : ج 2 ص 610 ح 1 و ص 499 ح 1 وعدّه الداعی : ص 233 .
ص: 319
ج همنشینی با نیکان
د صدقه
ه قرائت قرآن
ج همنشینی با نیکانامام علی علیه السلام :با نیکان همنشینی کن ، از بَدان در امان می مانی .
امام علی علیه السلام :هیچ چیزی برای فراخوانی به خیر و نجات از شر ، بهتر از همنشینی با نیکان نیست .
د صدقهپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :صدقه، هفتاد درِ شر را می بندد .
امام صادق علیه السلام به نقل از پدرانش علیهم السلام : پیامبر خدا فرمود : «همانا خداوند که جز او معبودی نیست ، با صدقه ، درد و دمل بزرگ در شکم و آتش سوزی و غرق شدن و ویرانی و دیوانگی را دفع می کند » و پیامبر هفتاد نوع بدی را شمرد .
ه قرائت قرآنپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :هر گاه در خانه قرآن خوانده شود، فرشتگان در آن حاضر می شوند و شیاطین از آن دور می گردند و [عرصه اش] بر اهل خانه وسعت می یابد و خیرش بسیار و شرّش کم می شود . همانا هر گاه در خانه قرآن خوانده نشود، شیاطین در آن حاضر می شوند و فرشتگان از آن دور می گردند و [عرصه اش ]بر اهل خانه تنگ می شود و خیرش کم و شرّش بسیار می گردد .
.
ص: 320
و دَفعُ الغیبَهِ عَنِ المُؤمِنِرسول اللّه صلی الله علیه و آله :ألا ومَن تَطَوَّلَ عَلی أخیهِ فی غیبَهٍ سَمِعَها فیهِ فی مَجلِسٍ فَرَدَّها عَنهُ ، رَدَّ اللّهُ عَنهُ ألفَ بابٍ مِنَ الشَّرِّ فِی الدُّنیا وَالآخِرَهِ ، فَإِن هُوَ لَم یَرُدَّها وهُوَ قادِرٌ عَلی رَدِّها ، کانَ عَلَیهِ کَوِزرِ مَنِ اغتابَهُ سَبعینَ مَرَّهً . (1)
ز زِیارَهُ الحُسَینِ علیه السلاممصباح المتهجّد عن ابن میثم التمّار عن الإمام الباقر علیه السلام :مَن زارَ الحُسَینَ علیه السلام ، أو قالَ : مَن زارَ لَیلَهَ عَرَفَهَ أرضَ کَربَلاءَ وأقامَ بِها حَتّی یُعَیِّدَ ثُمَّ یَنصَرِفَ ، وَقاهُ اللّهُ شَرَّ سَنَتِهِ . (2)
ح تِلکَ الأَعمالُالإمام علیّ علیه السلام :قالَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله : مَن صَلّی أربَعَ رَکَعاتٍ یَومَ الجُمُعَهِ قَبلَ الصَّلاهِ ، یَقرَأُ فی کُلِّ رَکعَهٍ فاتِحَهَ الکِتابِ عَشرَ مَرّاتٍ ... ثُمَّ یَقولُ : سُبحانَ اللّهِ وَالحمَدُ للّهِِ ولا إلهَ إلَا اللّهُ وَاللّهُ أکبَرُ ، ولا حَولَ ولا قُوَّهَ إلّا بِاللّهِ العَلِیِّ العَظیمِ مِئَهَ مَرَّهٍ ، ویُصَلّی عَلَی النَّبِیِّ صلی الله علیه و آله مِئَهَ مَرَّهٍ . قالَ صلی الله علیه و آله : مَن صَلّی هذِهِ الصَّلاهَ وقالَ هذَا القَولَ ، دَفَعَ اللّهُ عَنهُ شَرَّ أهلِ السَّماءِ وشَرَّ أهلِ الأَرضِ، وشَرَّ الشَّیاطینِ وشَرَّ کُلِّ سُلطانٍ جائِرٍ (3) وقَضَی اللّهُ لَهُ سَبعینَ حاجَهً... . (4)
.
1- .کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 4 ص 15 ح 4968 ، الأمالی للصدوق : ص 516 ح 707 کلاهما عن الحسین بن زید عن الإمام الصادق عن آبائه علیهم السلام ، ثواب الأعمال : ص 335 ح 1 عن أبی هریره وابن عبّاس ، مکارم الأخلاق : ج 2 ص 315 ح 2655 عن الإمام الصادق عن آبائه علیهم السلامعنه صلی الله علیه و آله ، مستطرفات السرائر : ص 624 ح 7 ولیس فیه ذیله ، بحار الأنوار : ج 75 ص 247 ح 10 .
2- .مصباح المتهجّد : ص 716 ، الإقبال : ج 2 ص 56 ، بحار الأنوار : ج 101 ص 91 ح 34 .
3- .فی المصدر : «جار» ، والتصویب من بحار الأنوار .
4- .جمال الاُسبوع : ص 104 ، مصباح المتهجّد : ص 316 ولیس فیه ذیله من «وشرّ الشیاطین» وکلاهما عن محمّد بن عماره عن الإمام الصادق عن آبائه علیهم السلام ، الإقبال : ج 3 ص 289 نحوه ، بحار الأنوار : ج 89 ص 372 ح 67 .
ص: 321
و جلوگیری از غیبت مؤمن
ز زیارت امام حسین علیه السلام
ح و این کارها
و جلوگیری از غیبت مؤمنپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :هان! هر کس به برادر [دینیِ ]خود درباره غیبتی که از او در مجلسی می شود ، نیکی نماید و از آن جلوگیری کند ، خداوند، هزار نوع بدی را در دنیا و آخرت از او باز می گرداند ؛ ولی اگر او در حالی که می تواند از آن جلوگیری نماید ، اقدام نکند ، همانند گناه کسی که هفتاد مرتبه از مؤمنْ غیبت کند، بر ذمّه اوست .
ز زیارت امام حسین علیه السلاممصباح المتهجّد به نقل از فرزند میثم تمّار : امام باقر علیه السلام فرمود : هر کس امام حسین علیه السلام را زیارت نماید» یا فرمود: «هر کس در شب عرفه، زمین کربلا را زیارت نماید و در آن اقامت کند تا عید کند و سپس برگردد ، خداوند، او را از شرّ آن سال نگه می دارد» .
ح و این کارهاامام علی علیه السلام :پیامبر خدا فرمود : «هر کس روز جمعه پیش از نماز [جمعه]، چهار رکعت نماز بگزارد و در هر رکعت، ده مرتبه سوره حمد را بخواند ... و سپس صد مرتبه بگوید : خدا منزّه است و ستایش، از آنِ اوست و معبودی جز خدای یکتا نیست و خدا بزرگ تر است ، و نیرو و توانی جز از جانب خدای والامرتبه و بزرگ نیست و صد مرتبه بر پیامبر صلی الله علیه و آله درود بفرستد...» . پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود : «هر کس این نماز را بخواند و این ذکرها را بگوید ، خداوند، شرّ اهل آسمان و شرّ اهل زمین و شرّ شیاطین و شرّ هر پادشاه ستمگر را از او دفع می کند و هفتاد حاجت او را برآورده می نماید ...» .
.
ص: 322
رسول اللّه صلی الله علیه و آله :مَن صامَ أیّامَ البیضِ مِن رَجَبٍ أو قامَ لَیالِیَها ، ویُصَلّی لَیلَهَ النِّصفِ مِئَهَ رَکعَهٍ ، یَقرَأُ فی کُلِّ رَکعَهٍ : «قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ» عَشرَ مَرّاتٍ ، فَإِذا فَرَغَ مِن هذِهِ الصَّلاهِ استَغفَرَ سَبعینَ مَرَّهً ، رُفِعَ عَنهُ شَرُّ أهلِ السَّماءِ ، وشَرُّ أهلِ الأَرضِ ، وشَرُّ إبلیسَ وجُنودِهِ ... . (1)
الأمالی للطوسی عن علیّ بن عمر العطّار :دَخَلتُ عَلی أبِی الحَسَنِ العَسکَرِیِّ علیه السلام یَومَ الثُّلاثاءِ فَقالَ : لَم أرَکَ أمسِ ! قُلتُ : کَرِهتُ الحَرَکَهَ فی یَومِ الإِثنَینِ . قالَ : یا عَلِیُّ ، مَن أحَبَّ أن یَقِیَهُ اللّهُ شَرَّ یَومِ الإِثنَینِ ، فَلیَقرَأ فی أوَّلِ رَکعَهٍ مِن صَلاهِ الغَداهِ : «هَل أتی عَلَی الإنسانِ» ، ثُمَّ قَرَأَ أبُو الحَسَنِ علیه السلام : «فَوَقَلهُمُ اللَّهُ شَرَّ ذَ لِکَ الْیَوْمِ وَ لَقَّلهُمْ نَضْرَهً وَسُرُورًا» (2) . (3)
ط الاِستِعانَهُ بِاللّهِرسول اللّه صلی الله علیه و آله :«لا حَولَ ولا قُوَّهَ إلّا بِاللّهِ» کَنزٌ مِن کُنوزِ الجَنَّهِ ، مَن قالَها أذهَبَ اللّهُ عَنهُ سَبعینَ بابا مِنَ الشَّرِّ أدناهَا الهَمُّ . (4)
عنه صلی الله علیه و آله فی الدُّعاءِ : یا مُنیرُ یا مُبینُ یا رَبِّ ، اکفِنی شَرَّ الشُّرورِ وآفاتِ الدُّهورِ ، وأسأَلُکَ النَّجاهَ یَومَ یُنفَخُ فِی الصّورِ . (5)
.
1- .بحار الأنوار : ج 97 ص 50 ح 38 نقلاً عن النوادر للراوندی عن ابن عبّاس .
2- .الإنسان : 11 .
3- .الأمالی للطوسی : ص 224 ح 389 ، بحار الأنوار : ج 85 ص 30 ح 20 .
4- .تاریخ دمشق : ج 15 ص 163 ح 3715 عن بهز بن حکیم عن أبیه عن جدّه ، کنز العمّال : ج 1 ص 456 ح 1971 وراجع سنن الترمذی : ج 5 ص 580 ح 3601 والمعجم الصغیر : ج 1 ص 157 وتاریخ أصبهان : ج 2 ص 55 الرقم 1064 .
5- .کمال الدین : ص 267 ح 11 ، عیون أخبار الرضا علیه السلام : ج 1 ص 62 ح 29 ، قصص الأنبیاء للراوندی : ص 363 ح 437 ، إعلام الوری : ج 2 ص 189 کلّها عن علیّ بن عاصم عن الإمام الجواد عن آبائه علیهم السلام ، بحار الأنوار : ج 36 ص 207 ح 8 .
ص: 323
ط یاری جستن از خدا
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :هر کس ایّام بیض (روزهای سیزدهم، چهاردهم و پانزدهم) را در ماه رجب، روزه بگیرد یا شب های آن را شب زنده داری کند و در شب نیمه رجب، صد رکعت نماز بگزارد و در هر رکعت، ده مرتبه [سوره ] «قل هو اللّه أحد» را بخواند و پس از این نماز، هفتاد مرتبه استغفار نماید ، شرّ اهل آسمان و شرّ اهل زمین و شرّ ابلیس و سپاهش از او برداشته می شود ... .
الأمالی ، طوسی به نقل از علی بن عمر عطّار : روز سه شنبه به حضور امام هادی علیه السلام رسیدم . فرمود : «دیروز، تو را ندیدم!». گفتم : حرکت در روز دوشنبه را دوست نداشتم . فرمود : «ای علی! هر کس می خواهد که خداوند، او را از شرّ روز دوشنبه نگه بدارد ، باید در رکعت اوّل نماز صبح [سوره] « هَلْ أَتَی عَلَی الْاءِنسَنِ » ». آنگاه امام هادی علیه السلام این آیه را خواند : «پس، خدا آنان را از آسیب آن روز، نگاه داشت و شادابی و شادمانی را به آنان ارزانی داشت» .
ط یاری جستن از خداپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :[ذکرِ] «لا حَولَ و لا قُوَّهَ إلّا باللّه » ، گنجی از گنج های بهشت است . هر کس آن را بگوید ، خداوند، هفتاد نوع بدی را از او دور می کند که کمترینِ آنها ، اندوه است .
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله در دعا : ای نوربخش! ای روشن! ای پروردگار من! بدیِ بَدان و آفت های روزگاران را از من کفایت کن ، و از تو می خواهم در روزی که در صور دمیده می شود ، نجاتم دهی .
.
ص: 324
عنه صلی الله علیه و آله :إذا هَمَّ أحَدُکُم بِالأَمرِ فَلیَرکَع رَکعَتَینِ مِن غَیرِ الفَریضَهِ ، ثُمَّ لِیَقُل : اللّهُمَّ إنّی أستَخیرُکَ بِعِلمِکَ وأستَقدِرُکَ بِقُدرَتِکَ وأسأَلُکَ مِن فَضلِکَ العَظیمِ ، فَإِنَّکَ تَقدِرُ ولا أقدِرُ ، وتَعلَمُ ولا أعلَمُ وأنتَ عَلّامُ الغُیوبِ . اللّهُمَّ إن کُنتَ تَعلَمُ أنَّ هذَا الأَمرَ خَیرٌ لی فی دینی ومَعاشی وعاقِبَهِ أمری أو قالَ : عاجِلِ أمری وآجِلِهِ فَاقدِرهُ لی ویَسِّرهُ لی ثُمَّ بارِک لی فیهِ ، وإن کُنتَ تَعلَمُ أنَّ هذَا الأَمرَ شَرٌّ لی فی دینی ومَعاشی وعاقِبَهِ أمری أو قالَ : فی عاجِلِ أمری وآجِلِهِ فَاصرِفهُ عَنّی وَاصرِفنی عَنهُ ، وَاقدِر لِیَ الخَیرَ حَیثُ کانَ ثُمَّ أرضِنی بِهِ . (1)
الإمام علیّ علیه السلام :اللّهُمَّ اهدِنی لِأَرشَدِ الاُمورِ ، وقِنی شَرَّ نَفسی ، اللّهُمَّ أوسِع لی فی رِزقی ، وَامدُد لی فی عُمُری . (2)
عنه علیه السلام فِی الدُّعاءِ : اِصرِف عَنّی شَرَّ کُلِّ ذی شَرٍّ إلی خَیرِ ما لا یَملِکُهُ أحَدٌ سِواکَ ، وَاحتَمِل عَنّی مُفتَرَضاتِ حُقوقِ الآباءِ وَالاُمَّهاتِ . (3)
الإمام زین العابدین علیه السلام أیضا : ... أسأَلُکَ خَوفا تُعینُنی بِهِ عَلی حُدودِ رِضاکَ ، وأسأَلُکَ الأَخذَ بِأَحسَنِ ما أعلَمُ ، وَالتَّرکَ لِشَرِّ ما أعلَمُ ، وَالعِصمَهَ لی مِن أن أعصِیَ وأنا أعلَمُ ... . (4)
.
1- .صحیح البخاری : ج 1 ص 391 ح 1109 ، سنن الترمذی : ج 2 ص 345 ح 480 ، سنن النسائی : ج 6 ص 80 ، الأدب المفرد : ص 211 ح 703 کلّها عن جابر ، کنز العمّال : ج 7 ص 813 ح 21530 ؛ فتح الأبواب : ص 154 عن جابر ، بحار الأنوار : ج 91 ص 228 ح 4 .
2- .الدروع الواقیه : ص 250 ، بحار الأنوار : ج 97 ص 219 .
3- .البلد الأمین : ص 106 ، جمال الاُسبوع : ص 54 من دون إسنادٍ إلی أحدٍ من أهل البیت علیهم السلام ، بحار الأنوار : ج 90 ص 161 ح 11 .
4- .تهذیب الأحکام : ج 3 ص 82 ح 238 عن محمّد بن حمّاد عن أبیه عن الإمام الصادق عن أبیه علیهماالسلام ، الإقبال : ج 1 ص 319 عن الإمام الصادق عن أبیه عنه علیهم السلام ، مصباح المتهجّد : ص 556 ح 650 ، المصباح للکفعمی : ص 757 کلاهما من دون إسنادٍ إلی أحدٍ من أهل البیت علیهم السلام ، بحار الأنوار : ج 98 ص 127 ح 3 .
ص: 325
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :هر گاه یکی از شما خواست به کاری اهتمام ورزد ، دو رکعت نماز مستحبّی بگزارد و سپس بگوید : «خدایا! من با توسّل به دانش تو، از تو خیر می طلبم و با توسّل به قدرت تو، از تو نیرو می خواهم و از فضل بزرگ تو درخواست می کنم ؛ چرا که تو می توانی و من نمی توانم، و تو می دانی و من نمی دانم، و تو دانا به همه نهان هایی . خدایا! اگر تو می دانی که این کار برای من در دین و زندگی و سرانجام کارم (در کار دنیا و آخرتم) نیکوست، آن را برایم مقدّر کن و برایم آسان بگردان و برایم در آن برکت قرار بده ، و اگر می دانی که این کار برای من در دین و زندگی و سرانجام کارم (در دنیا و آخرتم) شر است، آن را از من باز دار و مرا [نیز] از آن بر گردان ، و نیکی را هر جا که هست ، برایم مقدّر کن و مرا بِدان خشنود ساز» .
امام علی علیه السلام :خدایا! مرا به درست ترین کارها هدایت فرما و مرا از شرّ نفْسم نگه دار . خدایا! روزی ام را فراوان کن و عمرم را طولانی گردان .
امام علی علیه السلام در دعا : [خدایا!] شرّ هر شَروری را از من به سوی بهترین چیزی که در اختیار کسی جز تو نیست، بگردان و حقوق پدران و مادران را از جانب من ، عهده دار باش .
امام زین العابدین علیه السلام در دعا : [خدایا!] از تو ترسی را درخواست می کنم که با آن، مرا در رسیدن به آستانِ خشنودی ات یاری کنی ، و از تو می خواهم که بهترین چیزی را که می دانم ، عمل کنم و بدترین چیزی را که می دانم ، رها نمایم ، و [از تو می خواهم که] مرا از نافرمانی ات با علم به آن نگه داری ... .
.
ص: 326
عنه علیه السلام فی دُعائِهِ یَومَ الخَمیسِ : اللّهُمَّ فَکَما أبقَیتَنی لَهُ فَأَبقِنی لِأَمثالِهِ ، وصَلِّ عَلَی النَّبِیِّ مُحَمَّدٍ وآلِهِ ، ولا تَفجَعنی فیهِ وفی غَیرِهِ مِنَ اللَّیالی وَالأَیّامِ ، بِارتِکابِ المَحارِمِ وَاکتِسابِ المَآثِمِ ، وَارزُقنی خَیرَهُ وخَیرَ ما فیهِ وخَیرَ ما بَعدَهُ ، وَاصرِف عَنّی شَرَّهُ وشَرَّ ما فیهِ وشَرَّ ما بَعدَهُ . (1)
عنه علیه السلام :اللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وآلِهِ ، ومَن أرادَنی بِسوءٍ فَاصرِفهُ عَنّی ، وَادحَر عَنّی مَکرَهُ ، وَادرَأ عَنّی شَرَّهُ ، ورُدَّ کَیدَهُ فی نَحرِهِ . (2)
عنه علیه السلام :اللّهُمَّ عافِنی بِأَحسَنِ عافِیَتِکَ ، وَارزُقنی مِن فَضلِکَ ، وَاکفِنی شَرَّ جَمیعِ خَلقِکَ . (3)
عنه علیه السلام مِن دُعائِهِ فِی الصَّباحِ وَالمَساءِ : اللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وآلِهِ ، ووَفِّقنا فی یَومِنا هذا ولَیلَتِنا هذِهِ وفی جَمیعِ أیّامِنا لِاستعِمالِ الخَیرِ ، وهِجرانِ الشَّرِّ ، وشُکرِ النِّعَمِ ، وَاتِّباعِ السُّنَنِ . (4)
عنه علیه السلام :اللّهُمَّ فَصَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وآلِهِ ، وحَبِّب إلَیَّ ما رَضیتَ لی ، ویَسِّر لی ما أحلَلتَ بی ، وطَهِّرنی مِن دَنَسِ ما أسلَفتُ ، وَامحُ عَنّی شَرَّ ما قَدَّمتُ ، وأوجِدنی حَلاوَه العافِیَهِ ، وأذِقنی بَردَ السَّلامَهِ . (5)
.
1- .البلد الأمین : ص 139 ، المصباح للکفعمی : ص 174 ، بحار الأنوار : ج 90 ص 211 ح 36 .
2- .الصحیفه السجّادیّه: ص98 الدعاء23، الفقه المنسوب إلی الإمام الرضا علیه السلام : ص404، المجتنی : ص80، الإقبال: ج2 ص292 والثلاثه الأخیره من دون إسنادٍ إلی أحدٍ من أهل البیت علیهم السلامنحوه، بحار الأنوار: ج 98 ص310 ح 3 .
3- .الإقبال (طبعه دار الکتب الإسلامیه) : ص 154 .
4- .الصحیفه السجّادیّه : ص 41 الدعاء 6 ، مصباح المتهجّد : ص 246 ح 361 ، المصباح للکفعمی : ص 103 ، بحار الأنوار : ج 83 ص 113 ح 22 .
5- .الصحیفه السجّادیّه : ص 66 الدعاء 15 ، المصباح للکفعمی : ص 198 ، البلد الأمین : ص 451 ، الدعوات : ص 175 .
ص: 327
امام زین العابدین علیه السلام در دعای روز پنجشنبه : خدایا! چنان که مرا برای این روزْ باقی گذاشتی ، مرا برای [روزهای دیگرِ ]مانند آن، باقی بدار و بر پیامبر و خاندان او درود فرست و مرا در این روز و غیر آن از شب ها و روزها، با ارتکاب محرّمات و کسب گناهان ، به غم و اندوه، گرفتار نگردان و برایم از خیر آن و خیر آنچه در آن است و خیر پس از آن ، روزی فرما و مرا از شرّ آن و شرّ آنچه در آن است و شرّ پس از آن ، باز دار .
امام زین العابدین علیه السلام :خدایا! بر محمّد و خاندان او درود فرست و هر کس را که قصد بدی درباره من دارد ، از من دور کن و مکر او را برطرف ساز و شرّ او را از من باز دار و نیرنگش را به خودش باز گردان .
امام زین العابدین علیه السلام :خدایا! نیکوترین تن درستی را عطایم کن و از فضل خویش ، روزی ام فرما و از شرّ همه آفریدگانت کفایتم کن .
امام زین العابدین علیه السلام از دعایش در صبح و شام : خدایا! بر محمّد و خاندانش درود فرست و در این روز و شب و در همه روزها، ما را برای انجام دادن کار خیر و دوری کردن از شر و سپاس گزاری نعمت ها و پیروی از آداب و سنّت ها[ی دینی] موفّق فرما .
امام زین العابدین علیه السلام :خدایا! بر محمّد و خاندانش درود فرست و آنچه را تو برایم پسندیده ای، محبوبم گردان و چیزی را که برایم فرود آورده ای ، بر من آسان گردان و مرا از پلیدی چیزی که در گذشته انجام داده ام، پاک فرما و شرّ چیزی را که پیش فرستاده ام، محو کن و شیرینی عافیت را برایم حاصل کن و گوارایی تن درستی را به من بچشان .
.
ص: 328
عنه علیه السلام :اللّهُمَّ إنَّکَ مَن والَیتَ لَم یَضرُرهُ خِذلانُ الخاذِلینَ ، ومَن أعطَیتَ لَم یَنقُصهُ مَنعُ المانِعینَ ، ومَن هَدَیتَ لَم یُغوِهِ إضلالُ المُضِلّینَ ، فَصَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وآلِهِ وَامنَعنا بِعِزِّکَ منِ عِبادِکَ ، وأغنِنا عَن غَیرِکَ بِإِرفادِکَ (1) . (2)
عنه علیه السلام :اللّهُمَّ إنّی أعوذُ بِکَ مِن أضغاثِ الأَحلامِ ، وأن یَلعَبَ بِیَ الشَّیطانُ فِی الیَقَظَهِ وَالمَنامِ ، بِاسمِ اللّهِ تَحَصَّنتُ ، وبِالحَیِّ الَّذی لا یَموتُ مِن شَرِّ ما أخافُ وأحذَرُ ، ورَمَیتُ مَن یُریدُ بی سوءا أو مَکروها مِن بَینِ یَدَیَّ ، بِلا (3) حَولَ ولا قُوَّهَ إلّا بِاللّهِ العَلِیِّ العَظیمِ . (4)
عنه علیه السلام :اللّهُمَّ سَهِّل لی حُزونَهَ (5) أمری ، وذَلِّل لی صُعوبَتَهُ ، وأعطِنی مِنَ الخَیرِ أکثَرَ مِمّا أرجو ، وَاصرِف عَنّی مِنَ الشَّرِّ أکثَرَ مِمّا أخافُ وأحذَرُ ، ولا حَولَ ولا قُوَّهَ إلّا بِاللّهِ العَلِیِّ العَظیمِ . (6)
عنه علیه السلام :اِکفِنی شَرَّ الشَّیطانِ ، وشَرَّ السُّلطانِ ، وسَیِّئاتِ عَمَلی . (7)
.
1- .الرِّفْدُ : الإعانه (النهایه : ج 2 ص 241 «رفد») .
2- .الصحیفه السجّادیّه : ص 36 الدعاء 5 .
3- .فی بحار الأنوار : «ولا» بدل «بلا» .
4- .مهج الدعوات : ص 27 ، بحار الأنوار : ج 86 ص 311 ح 63 .
5- .الحُزونَهُ : الخُشونه (النهایه : ج 1 ص 380 «حزن») .
6- .مهج الدعوات : ص 28 و ص 235 ، مکارم الأخلاق : ج 1 ص 526 ح 1833 کلاهما عن الإمام الصادق علیه السلام نحوه ، الإقبال : ج 3 ص 249 من دون إسنادٍ إلی أحدٍ من أهل البیت علیهم السلام ، بحار الأنوار : ج 76 ص 250 ح 46 .
7- .مصباح المتهجّد : ص 595 ح 691 ، الإقبال : ج 1 ص 172 ، البلد الأمین : ص 212 ، المصباح للکفعمی : ص 795 کلّها عن أبی حمزه الثمالی ، بحار الأنوار : ج 98 ص 92 ح 2 .
ص: 329
امام زین العابدین علیه السلام :خدایا! هر که تو یاری اش کردی ، خواری خوارکنندگان به او زیان نرسانْد ، و هر که تو عطایش نمودی ، جلوگیری منع کنندگان ، از او نکاست ، و هر که تو راهنمایی اش نمودی ، گم راهی گم راه کنندگانْ او را از راه بیرون نبُرد . پس بر محمّد و خاندان او درود فرست و ما را به عزّت خود، از [زیان] بندگانت باز دار و ما را به یاری خویش، از دیگران بی نیاز گردان .
امام زین العابدین علیه السلام :خدایا! از خواب های آشفته و از این که شیطان در خواب و بیداری، مرا بازی دهد، به تو پناه می برم . به [یاری] نام خدا ، و به [یاری ]زنده ای که نمی میرد ، از شرّ آنچه می ترسم و پرهیز می کنم ، پناه گرفتم ، و کسی را که قصد بد یا ناپسندی درباره من دارد ، از پیش خود راندم ، با [ذکرِ ]«لا حول و لا قوّه إلّا باللّه العلیّ العظیم ؛ هیچ نیرو و توانی، جز به خدای والا و بلندمرتبه نیست» .
امام زین العابدین علیه السلام :خدایا! ناهمواری کارم را بر من هموار و سختی آن را برایم آسان کن و از خیر، بیشتر از آنچه امیدش را دارم ، عطایم فرما و از شر ، بیشتر از آنچه می هراسم و پرهیز می کنم ، از من دور کن ، و هیچ نیرو و توانی، جز به خدای والا و بلندمرتبه نیست .
امام زین العابدین علیه السلام :[خدایا!] شرّ شیطان و شرّ پادشاه ، و بدی های عملم را از من، کفایت کن .
.
ص: 330
عنه علیه السلام :نَسأَلُکَ اللّهُمَّ أن تُلهِمَنَا الخَیرَ وتُعطِیَناهُ ، وأن تَصرِفَ عَنَّا الشَّرَّ وتَکفِیَناهُ ، وأن تَدحَرَ (1) عَنَّا الشَّیطانَ وتُبعِدَناهُ . (2)
الإمام الباقر علیه السلام :کانَ عَلِیُّ بنُ الحُسَینِ صَلَواتُ اللّهِ عَلَیهِما إذا هَمَّ بِأَمرِ حَجٍّ أو عُمرَهٍ أو بَیعٍ أو شِراءٍ أو عِتقٍ ، تَطَهَّرَ ثُمَّ صَلّی رَکعَتَیِ الاِستِخارَهِ ، فَقَرَأَ فیهِما بِسورَهِ الحَشرِ وبِسورَهِ الرَّحمنِ ، ثُمَّ یَقرَأُ المُعَوِّذَتَینِ و«قُل هُوَ اللّهُ أحَدٌ» إذا فَرَغَ وهُوَ جالِسٌ فی دُبُرِ الرَّکعَتَینِ . ثُمَّ یَقولُ : اللّهُمَّ إن کانَ کَذا وکَذا خَیرا لی فی دینی ودُنیایَ وعاجِلِ أمری وآجِلِهِ ، فَصَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وآلِهِ ویَسِّرهُ لی عَلی أحسَنِ الوُجوهِ وأجمَلِها ، اللّهُمَّ وإن کانَ کَذا وکَذا شَرّا لی فی دینی ودُنیایَ وآخِرَتی وعاجِلِ أمری وآجِلِهِ فَصَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وآلِهِ وَاصرِفهُ عَنّی ، رَبِّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وآلِهِ وَاعزِم لی عَلی رُشدی وإن کَرِهتُ ذلِکَ أو أبَتهُ نَفسی . (3)
الإمام الصادق علیه السلام :کانَ عَلِیُّ بنُ الحُسَینِ علیه السلام یَدعو بِهذَا الدُّعاءِ : اللّهُمَّ ... ادفَع عَنّی شَرَّ الحَسَدَهِ . (4)
عنه علیه السلام :قُل فی کُلِّ یَومٍ مِن رَجَبٍ صَباحا ومَساءً ، وفی أعقابِ صَلَواتِکَ وفی یَومِکَ ولَیلَتِکَ : یا مَن أرجوهُ لِکُلِّ خَیرٍ وآمَنُ سَخَطَهُ عِندَ کُلِّ شَرٍّ ... أعطِنی بِمَسأَلَتی إیّاکَ جَمیعَ خَیرِ الدُّنیا وجَمیعَ خَیرِ الآخِرَهِ ، وَاصرِف عَنّی بِمَسأَلَتی إیّاکَ جَمیعَ شَر الدُّنیا وشَرِّ الآخِرَهِ . (5)
.
1- .الدَّحْرُ : الدَّفْعُ بعنف علی سبیل الإهانه والإذلال (النهایه : ج 2 ص 103 «دحر») .
2- .الإقبال : ج 1 ص 253 ، بحار الأنوار : ج 98 ص 20 .
3- .الکافی : ج 3 ص 470 ح 2 ، تهذیب الأحکام : ج 3 ص 180 ح 408 ، المحاسن : ج 2 ص 434 ح 2505 کلّها عن جابر ، مکارم الأخلاق : ج 2 ص 105 ح 2300 و ص 101 ح 2291 عن الإمام علیّ علیه السلام نحوه ، بحار الأنوار : ج 91 ص 259 ح 7 .
4- .الکافی : ج 2 ص 553 ح 13 عن أبی بصیر ، جمال الاُسبوع : ص 234 عن الإمام زین العابدین علیه السلام و ص 241 عن أبی یحیی الصنعانی عن الإمام الباقر علیه السلام ، بحار الأنوار : ج 90 ص 4 ح 1 .
5- .الإقبال : ج 3 ص 211 عن محمّد السجّاد ، بحار الأنوار : ج 98 ص 390 ح 1 .
ص: 331
امام زین العابدین علیه السلام :خدایا! از تو می خواهیم که خیر را به ما الهام و عطا فرمایی ، و شر را از ما دور و از آن کفایتمان کنی ، و شیطان را به زور و ذلّتبار از ما برانی و دور کنی .
امام باقر علیه السلام :هر گاه [پدرم] علی بن الحسین که درود خدا بر آن دو باد می خواست به کار حج یا عمره یا فروختن یا خریدن و یا آزاد کردن بنده ای اقدام کند ، وضو می ساخت و سپس دو رکعت نماز استخاره به جا می آورد و در آن دو رکعت ، سوره های حشر و الرحمان را می خواند . سپس در پی آن نماز دو رکعتی ، سوره های فلق ، ناس و اخلاص را در حال نشسته می خواند . سپس می گفت : «خدایا! اگر این و آن (1) ، برای دین و دنیا و حال و آینده من ، خیر است ، بر محمّد و خاندانش درود فرست و آن را به نیکوترین و زیباترین وجه برایم آسان گردان . خدایا! و اگر این و آن، برای دین و دنیا و حال و آینده من ، شر است ، پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و آن را از من دور کن . پروردگارا! بر محمّد و خاندانش درود فرست و بر راهنمایی و پیشرفت من اراده کن، هر چند آن را نپسندم یا نفْسم از آن خودداری کند» .
امام صادق علیه السلام :علی بن الحسین (امام زین العابدین علیه السلام ) پیوسته این دعا را می خواند : «خدایا! ... شرّ حسودان را از من بر گردان» .
امام صادق علیه السلام :در هر روز ماه رجب ، صبح و شام و در پی نمازهایت و در روز و شبت بگو : «ای کسی که همه خیر را از او امید دارم و در هر شرّی، از خشم او امان می جویم ... ! همه خیر دنیا و همه خیر آخرت را با درخواستم از تو ، عطایم فرما ، و همه شرّ دنیا و همه شرّ آخرت را با درخواستم از تو ، از من دور فرما» .
.
1- .اشاره به چیزهایی است که امر مورد نظر ایشان بوده است .
ص: 332
عنه علیه السلام :اللّهُمَّ إنّی أسأَلُکَ أن تَصرِفَ عَنّی شَرَّ کُلِّ جَبّارٍ عَنیدٍ ، وشَرَّ کُلِّ شَیطانٍ مَریدٍ ، وشَرَّ کُلِّ ضَعیفٍ مِن خَلقِکَ وشَدیدٍ ، ومِن شَرِّ السّامَّهِ وَالهامَّهِ (1) وَاللّامَّهِ (2) وَالخاصَّهِ وَالعامَّهِ ، ومِن شَرِّ کُلِّ دابَّهٍ صَغیرَهٍ أو کَبیرَهٍ بِاللَّیلِ وَالنَّهارِ ، ومِن شَرِّ فَسَقَهِ العَرَبِ وَالعَجَمِ ، ومِن شَرِّ فَسَقَهِ الجِنِّ وَالإِنسِ ، إنَّکَ عَلی کُلِّ شَیءٍ قَدیرٌ . (3)
عنه علیه السلام :اللّهُمَّ ... ارزُقنی مِنَ الخَیرِ فَوقَ ما أرجو ، وَاصرِف عَنّی مِنَ الشَّرِّ فَوقَ ما أحذَرُ . (4)
عنه علیه السلام :اللّهُمَّ ... أطلُبُ إلَیکَ أن تُعَرِّفَنی ما عَرَّفتَ أولِیاءَکَ فی مَنزِلی هذا ، وأن تَقِیَنی جَوامِعَ الشَّرِّ . (5)
عنه علیه السلام :یا عَلِیُّ یا عَظیمُ ، یا رَحمانُ یا رَحیمُ ، یا سامِعَ الدَّعَواتِ ، یا مُعطِیَ الخَیراتِ ، صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ ، وأعطِنی مِن خَیرِ الدُّنیا وَالآخِرَهِ ما أنتَ أهلُهُ ، وَاصرِف عَنّی مِن شَرِّ الدُّنیا وَالآخِرَهِ ما أنتَ أهلُهُ . (6)
.
1- .الهامَّهُ : الحَیَّهُ ، والسامّه : العقرب (تاج العروس : ج 17 ص 765 «همم») .
2- .اللّامَّهُ : أی ذات لَمَم ،واللَّمَمُ : طرف من الجنون یَلمُّ بالإنسان (النهایه : ج 4 ص 272 «لمم») .
3- .الإقبال : ج 2 ص 130 عن سلمه بن الأکوع ، مصباح المتهجّد : ص 398 ح 519 عن جابر عن الإمام الباقر عن أبیه علیهماالسلام ، جمال الاُسبوع : ص 387 عن عبد اللّه بن عطا عن الإمام الباقر علیه السلام ، البلد الأمین : ص 79 من دون إسنادٍ إلی أحدٍ من أهل البیت علیهم السلام والثلاثه الأخیره نحوه ، بحار الأنوار : ج 98 ص 248 .
4- .مهج الدعوات : ص 235 عن إبراهیم بن جبله ، مکارم الأخلاق : ج 1 ص 526 ح 1833 نحوه ، بحار الأنوار : ج 94 ص 285 ؛ تاریخ دمشق : ج 18 ص 136 عن رزام مولی خالد بن عبد اللّه القسری نحوه .
5- .الکافی : ج 4 ص 468 ح 1 ، تهذیب الأحکام : ج 5 ص 189 ح 626 کلاهما عن الحلبی ، مصباح المتهجّد : ص 699 ح 774 من دون إسنادٍ إلی أحدٍ من أهل البیت علیهم السلام .
6- .الکافی : ج 2 ص 565 ح 4 وج 3 ص 326 ح 20، عدّه الداعی: ص257، طبّ الأئمّه علیهم السلام: ص257 نحوه وکلّها عن یونس بن عمّار ، الدعوات: ص189 ح525، مصباح المتهجّد: ص139ح226، المصباح للکفعمی: ص 196، البلد الأمین : ص146 والثلاثه الأخیره من دون إسنادٍ إلی أحدٍ من أهل البیت علیهم السلام، بحار الأنوار: ج95 ص80 ح6.
ص: 333
امام صادق علیه السلام :خدایا! از تو می خواهم که شرّ هر زورگوی لجوج ، و شرّ شیطان رانده شده ، و شرّ هر ناتوان و توانا از آفریده هایت را ، و [نیز ]شرّ مار و عقرب و چشم بد و خاص و عام ، و شرّ هر جنبنده ریز و درشت در شب و روز، و شرّ فاسقان عرب و عجم ، و شرّ فاسقان جِن و اِنس را از من باز داری ؛ چرا که تو بر هر چیزی توانایی .
امام صادق علیه السلام :خدایا! ... از خیر ، بیش از آنچه آرزو می کنم، روزی ام فرما و از شر ، بیش از آنچه پرهیز دارم ، از من دور کن .
امام صادق علیه السلام :خدایا! ... در این جایگاهم از تو می خواهم که آنچه را که به اولیایت شناساندی ، به من بشناسانی و مرا از همه شرها نگه بداری .
امام صادق علیه السلام :ای والا مرتبه، ای بزرگ! ای بخشنده، ای مهربان! ای شنونده دعاها! ای بخشنده نیکی ها! بر محمّد و خاندان محمّدْ درود فرست و از خیر دنیا و آخرت ، آنچه شایسته توست ، عطایم کن ، و از شرّ دنیا و آخرت ، آنچه تو شایسته آنی ، از من دور کن .
.
ص: 334
الإمام الکاظم علیه السلام :اللّهُمَّ کَما کَفَیتَ نَبِیَّکَ مُحَمَّدا صلی الله علیه و آله هَولَ عَدُوِّهِ ، وفَرَّجتَ هَمَّهُ وکَشَفتَ غَمَّهُ ، وصَدَقتَهُ وَعدَکَ ، وأنجَزتَ لَهُ مَوعِدَکَ بِعَهدِکَ ، اللّهُمَّ بِذلِکَ فَاکفِنی هَولَ هذِهِ السَّنَهِ وآفاتِها ، وأسقامَها وفِتنَتَها وشُرورَها ، وأحزانَها وضیقَ المَعاشِ فیها ، وبَلِّغنی بِرَحمَتِکَ کَمالَ العافِیَهِ بِتَمامِ دَوامِ العافِیَهِ وَالنِّعمَهِ عِندی إلی مُنتَهی أجَلی . (1)
الإمام الرضا علیه السلام :اللّهُمَّ ادفَع عَن وَلِیِّکَ وخَلیفَتِکَ ، وحُجَّتِکَ عَلی خَلقِکَ ، ولِسانِکَ المُعَبِّرِ عَنکَ النّاطِقِ بِحُکمِکَ ، وعَینِکَ النّاظِرَهِ بِإِذنِکَ وشاهِدِکَ عَلی عِبادِکَ ، الجَحجاحِ (2) المُجاهِدِ العائِذِ بِکَ العابِدِ عِندَکَ ، وأعِذهُ مِن شَرِّ جَمیعِ ما خَلَقتَ وبَرَأتَ وأنشَأتَ وصَوَّرتَ . (3)
الإمام المهدیّ علیه السلام :اللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ الأَخیارِ فی آناءِ اللَّیلِ وأطرافِ النَّهارِ ، وَاکفِنی شَرَّ الأَشرارِ . (4)
راجع : ص 382 (الفصل الثانی : مبادی ء السعاده / محاسن الأخلاق والأعمال) .
.
1- .الکافی : ج 4 ص 73 ح 3 ، تهذیب الأحکام : ج 3 ص 108 ح 266 کلاهما عن علیّ بن رئاب ، کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 2 ص 104 ح 1848 ، الإقبال : ج 1 ص 117 ، بحار الأنوار : ج 97 ص 342 ح 2 .
2- .الجَحجاح : وهو السیّد الکریم (النهایه : ج 1 ص 240 «جحجح») .
3- .مصباح المتهجّد : ص 409 ح 535 ، المصباح للکفعمی : ص 727 ، جمال الاُسبوع : ص 307 کلّها عن یونس بن عبد الرحمن ، الإقبال : ج1 ص287 من دون إسنادٍ إلی أحدٍ من أهل البیت علیهم السلام نحوه ، بحار الأنوار : ج95 ص330 ح4.
4- .المزار الکبیر : ص 509 ، بحار الأنوار : ج 101 ص 325 .
ص: 335
امام کاظم علیه السلام :خدایا! چنان که پیامبرت محمّد صلی الله علیه و آله را از هراس دشمنش کفایت نمودی و اندوه و غم او را برطرف کردی و وعده ات را که به او داده بودی، [وفا و ]تصدیق نمودی ، و در زمانی که با او پیمان بسته بودی ، وعده ات را به انجام رساندی ، خدایا مرا از هراس و گزندهای این سال ، و بیمارها و آشوب ها و بدی ها و اندوه های آن و تنگنایی زندگی در آن ، کفایت کن و مرا با رحمت خویش ، به عافیت کامل و بقای عافیت و برخورداری از نعمت تا پایان اَجَلم برسان .
امام رضا علیه السلام :خدایا! شرّ همه آنچه را که آفریدی و به وجود آوردی و ایجاد نمودی و صورت بخشیدی، از ولی و جانشینت ، و حجّتت بر آفریدگان ، و زبانت که توصیفگر تو و بیان کننده حکم توست و چشمت که به اذن تو نظاره گر است و گواهت بر بندگانت که سَرور تلاشگر و پناهنده به تو و بنده درگاه توست ، دور کن و او را پناه بده .
امام مهدی علیه السلام :خدایا! بر محمّد و خاندان برگزیده محمّد ، در شب و روز ، درود فرست و مرا از شرّ بَدان ، کفایت کن .
ر . ک : ص 383 (فصل دوم : عوامل نیک بختی / اخلاق و رفتار خوب) .
.
ص: 336
. .