اسماءْ بنت مَرْثَد
اشاره
اسماءْ بنت مَرْثَد: دختر مرثد (مرثده) بن جبر بن مالک، از تیره بنی‌حارث
همسرش ضحّاک بن خلیفه بود. او پس از اسلام آوردن، با پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله بیعت کرد. از او 4 پسر و 4 دختر ماند. «1» ابن‌عبدالبرّ وی را از راویان حدیث شمرده است. «2»
اسماء در شأن نزول
1. مقاتل در شأن نزول آیه 58 نور/ 24، با تردید آورده است که روزی اسماء با همسرش، پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله را برای طعام دعوت کردند و عدّه‌ای از مردم مدینه نیز بی‌اجازه بر آنها وارد شدند. اسماء به این بهانه، ورود ناگهانی دیگران را زشت شمرد و نزد پیامبر شکایت برد و گفت: چه بسا زنی با همسرش زیر یک پوشش خوابیده‌اند و خدمتکار آنها بی‌اجازه بر آن دو وارد می‌شود. «3» در پی شکوه او، این آیه نازل شد: «یایُّهَا الَّذینَ ءامَنوا لِیَستَذِنکُمُ الَّذینَ مَلَکَت ایمنُکُم والَّذینَ لَم یَبلُغُوا الحُلُمَ مِنکُم ثَلثَ مَرّاتٍ … ای کسانی که ایمان آورده‌اید! باید کسانی که مالکشان شده‌اید و کسانی از شما که به سن‌بلوغ* نرسیده‌اند، سه وقت: پیش از نماز صبح، هنگام نیمروز و پس از نماز خفتن از شما اجازه بخواهند» .
2. مقاتل از جابر بن عبدالله انصاری نقل کرده است که اسماء در مدینه نخلستانی داشت و زنان، بدون پوشش کافی، به‌طوری که خلخالِ پا، سینه و موهایشان نمایان بود، در آنجا رفت و آمد می‌کردند. وی این وضعیت را زشت شمرد و در پی آن، آیه 31 نور/ 24 (1). الطبقات، ج 8، ص 253؛ الاصابه، ج 8، ص 18
(2). الاستیعاب، ج 4، ص 348
(3). تفسیر ابن کثیر، ج 3، ص 315
نازل شد «1» : « … و لایُبدِینَ زِینَتَهُنّ إلّاما ظَهَرَ مِنها … » ؛ البته مقاتل، در درستی هر دو روایت پیشین تردید کرده‌است. «2»
منابع
الاستیعاب فی معرفة الاصحاب؛ الاصابة فی تمییز الصحابه؛ تفسیر الجلالین؛ تفسیر القرآن العظیم، ابن کثیر؛ الدرالمنثور فی التفسیر بالمأثور؛ الطبقات الکبری. (1)
. همان، ص 293؛ تفسیرالجلالین، ص 356؛ الدرالمنثور، ج 6،