امَیمِه دختر بِشر انصاری
اشاره
امَیمِه دختر بِشر انصاری: از تیره بنیعمرو بن عوف، از قبیله اوس
از زندگانی او آگاهی چندانی در دست نیست، جز آنکه وی همراه همسر مشرکش در مکّه میزیست. «1» نام همسر او را حسان بن دحداحه «2» یا ثابت بن دحداحه «3» - غیر از ثابت بن دحداحه، صحابی انصاری که در غزوه احد مجروح شد- ذکر کردهاند. امیمه پس از صلح حدیبیه، در سال ششم هجری، از مکّه گریخت و به مدینه مهاجرت کرد و اسلام آورد. «4» پیامبر قصد داشت طبق مفاد صلح نامه حدیبیه او را به کافران مکّه بازگرداند که بنا به برخی روایات آیه 10 ممتحنه/ 60 در این باره نازل شد «5» و از پیامبر خواسته شد تا ضمن آزمودن زنان مهاجر به مدینه، از بازگرداندن آنان صرفنظر کند و مهریه آنان را به شوهران کافرشان بازپس دهد و پس از آن، ازدواج مسلمانان با آنان مجاز خواهد بود:
«یایُّهَا الَّذینَ ءامَنوا اذا جاءَکُمُ المُؤمِنتُ مُهجِرتٍ فَامتَحِنوهُنَّ اللَّهُ اعلَمُ بِایمنِهِنَّ فَان عَلِمتُموهُنَّ مُؤمِنتٍ فَلا تَرجِعوهُنَّ الَی الکُفّارِ لا هُنَّ حِلٌّ لَهُم ولا هُم یَحِلّونَ لَهُنَّ وءاتوهُم ما انفَقوا ولا جُناحَ عَلَیکُم ان تَنکِحوهُنَّ اذا ءاتَیتُموهُنَّ اجورَهُنَّ ولا تُمسِکوا بِعِصَمِ الکَوافِرِ وسَلوا ما انفَقتُم ولیَسَلوا ما انفَقوا ذلِکُم حُکمُ اللَّهِ یَحکُمُ بَینَکُم واللَّهُ عَلیمٌ حَکیم» .
پیامبر صلی الله علیه و آله براساس مفاد آیه، مهریّه امیمه را برای همسرش فرستاد و او را به ازدواج سهل بن حنیف انصاری درآورد که ثمره آن عبداللّه بن سهل بود. «6» (1)
. تاریخ المدینه، ص 495؛ الاصابه، ج 8، 29
(2). الاصابه، ج 8، ص 29؛ البحرالمحیط، ج 10، ص 157
(3). جامع البیان، مج 14، ج 28، ص 92؛ اسدالغابه، ج 7، ص 23
(4). تاریخ المدینه، ص 495؛ الاصابه، ج 7، ص 23
(5). جامعالبیان، مج 14، ج 28، ص 92؛ تفسیرماوردی، ج 5، ص 521
(6). تاریخ المدینه، ص 495
ابن اثیر نزول آیه مزبور را در شأن امیمه بعید دانسته، زیرا وی را از اهالی مدینه میداند و ازاینرو نمیتواند از مهاجران باشد «1» ؛ اما منابع تفسیری «2» و مآخذی چون الاصابه و تاریخ المدینة المنوره بر سکونت وی در مکّه و مهاجرت او تأکید دارد.
ابن حجر احتمال داده که همسر امیمه، فردی انصاری نبوده و پس از ازدواج او را با خود به مکّه برده باشد. «3»
منابع
اسد الغابة فی معرفة الصحابه؛ الاصابة فی تمییز الصحابه؛ البحر المحیط فی التفسیر؛ تاریخ المدینة المنوره؛ جامع البیان عن تأویل آی القرآن؛ النکت و العیون، ماوردی. (1)
. اسدالغابه، ج 7، ص 23
(2). جامعالبیان، مج 14، ج 28، ص 92؛ تفسیر ماوردی، ج 5، ص 521؛ البحر المحیط، ج 10، ص 157
(3