گروه نرم افزاری آسمان

بَروَع بنت عَقَبَه‌


اشاره

بَروَع بنت عَقَبَه: از زنان مرتد
نام او به اختلاف بروع «1» و یروع «2» ثبت شده که به نظر می‌رسد این اختلاف ناشی از تصحیف باشد. نام پدرش نیز به اختلاف عقبه «3» یا عُتْبَةِ «4» بن رَبیعَه ذکر شده؛ اما درباره نسبش اطلاعی در دست نیست.
با توجه به اینکه در سنت عرب آن روز مهریه* زنان در زمان ازدواج پرداخت می‌شد «5» ، اسلام آوردن زن، خسارتی برای شوهر مشرکش و ارتداد او ضرری برای همسر مسلمانش تلقی می‌شد. این امر با صلح حدیبیه (در سال 6 ق.) و پیوستن برخی از بانوان نومسلمان مکه به جمع مسلمانان در مدینه نمود بیشتری پیدا کرد. «6» خداوند با نزول آیه 10 ممتحنه/ 60: «یایُّهَا الَّذینَ ءامَنوا اذا جاءَکُمُ المُؤمِنتُ مُهجِرتٍ فَامتَحِنوهُنَّ اللَّهُ اعلَمُ بِایمنِهِنَّ فَان عَلِمتُموهُنَّ مُؤمِنتٍ فَلا تَرجِعوهُنَّ الَی الکُفّارِ لا هُنَّ حِلٌّ لَهُم ولا هُم یَحِلّونَ لَهُنَّ وءاتوهُم ما انفَقوا ولا جُناحَ عَلَیکُم ان تَنکِحوهُنَّ اذا ءاتَیتُموهُنَّ اجورَهُنَّ و لا تُمسِکوا بِعِصَمِ الکَوافِرِ و سَلوا ما انفَقتُم و لیَسَلوا ما انفَقوا … » بازپرداخت مهریه زنان مسلمانی که از شوهران کافر خود جدا شده و هجرت کرده‌اند را بر عهده مسلمانان و بازگرداندن مهریه زنان مرتد به شوهران مسلمانشان را بر عهده کافران قرار داد «7» ؛ ولی چون کافران از (1). المحبر، ص 433؛ الکشاف، ج 4، ص 519؛ مجمع‌البیان، ج 9، ص 413
(2). تفسیر بغوی، ج 4، ص 305؛ بحارالانوار، ج 20، ص 341
(3). الکشاف، ج 4، ص 519؛ مجمع البیان، ج 9، ص 413
(4). المحبر، ص 433
(5). همان، ص 432؛ نمونه، ج 24، ص 38
(6). الکشاف، ج 4، ص 519؛ مجمع‌البیان، ج 9، ص 410؛ غررالتبیان، ص 507
(7). مجمع‌البیان، ج 9، ص 412؛ تفسیر قرطبی، ج 18، ص 46

پذیرفتن بازپرداخت مهریه زنان مرتد خودداری کردند؛ «1» با نزول آیه 11 ممتحنه/ 60 پیامبر مأمور شد تا از طریق غنایم به دست آمده از جنگ مهریه پرداختی به زنان مرتد را به شوهرانشان بازگرداند: «و ان فاتَکُم شَی‌ءٌ مِن ازوجِکُم الَی الکُفّارِ فَعاقَبتُم فَاتوا الَّذینَ ذَهَبَت ازوجُهُم مِثلَ ما انفَقوا … » . مفسران این آیه را در شأن بروع و 5 زن مرتد دیگر می‌دانند که از اسلام جدا شده، به جمع مشرکان پیوستند. «2»

منابع‌

بحارالانوار؛ تفسیر نمونه؛ الجامع لاحکام القرآن، قرطبی؛ روض‌الجنان و روح‌الجنان؛ غررالتبیان فی من لم یسم فی‌القرآن؛ الکشاف؛ مجمع البیان فی تفسیر القرآن؛ المحبر؛ معالم‌التنزیل فی التفسیر و التأویل، بغوی. (1)
. الکشاف، ج 4، ص 519؛ روض‌الجنان، ج 19، ص 168؛ تفسیر قرطبی، ج 2، ص 3053
(2). مجمع البیان، ج 9، ص 413؛ غررالتبیان، ص 508