بُسر (بشر) «1»
اشاره
بُسر (بشر) «2» بن سفیان: از صحابه پیامبر و از بزرگان خزاعه «3»
درباره زندگانی وی تا سال ششم هجری اطلاعات چندانی در دست نیست. او از بزرگان قبیله خزاعه بود که پیامبر صلی الله علیه و آله در سال ششم هجری طی نامه‌ای او را به دین اسلام فرا خواند. «4» وی با پذیرش درخواست پیامبر صلی الله علیه و آله در مدینه به حضور آن حضرت رسید و پس از مدتی چون عزم بازگشت نزد خانواده‌اش کرد به پیشنهاد پیامبر صلی الله علیه و آله برای شرکت در سفر عمره همراه مسلمانان در مدینه ماند، بُسر در این سفر شرکت کرد و مأمور خرید قربانی از سوی پیامبر شد. «5» آن حضرت در میان راه او را برای خبرگیری از قریش به مکه فرستاد «6» ، زیرا قریش از اسلام آوردن او خبر نداشتند.
بُسر پس از کسب اطلاع از قریش مبنی بر تدارک سازماندهی لشکری به فرماندهی خالد بن ولید در نزدیک مکه برای رویارویی با پیامبر و مسلمانان، «7» به نزد پیامبر صلی الله علیه و آله آمد و خبر آمادگی و تصمیم قریش را به اطلاع ایشان رساند، از این‌رو پیامبر صلی الله علیه و آله به کمک راه بلدی مسیر خود را تغییر داد تا با لشکر قریش مواجه نشود. «8» بسر در سال هشتم و در جریان فتح مکه از طرف پیامبر صلی الله علیه و آله به سوی قبیله بنوکعب رفت تا نیروهای این قبیله را برای مقابله با قریش بسیج کند. پس از آمادگی نیرو او یکی از سه پرچمدار آن قبیله در فتح مکه شد. بسر در غزوه حُنَین* نیز پرچمدار همین قبیله بود «9» و پس از جنگ به فرمان (1). الطبقات، ج 1، ص 224؛ السیرة النبویه، ج 3، ص 309
(2). الطبقات، ج 1، ص 224؛ السیرة النبویه، ج 3، ص 309
(3). الطبقات، ج 6، ص 12
(4). الاستیعاب، ج 1، ص 247؛ الاصابه، ج 1، ص 424؛ الطبقات، ج 5، ص 458
(5). المغازی، ج 2، ص 572
(6). المغازی، ج 2، ص 572
(7). همان، ص 579؛ السیرةالنبویه، ج 3، ص 309؛ الثقات، ج 1، ص 297
(8). السیرةالنبویه، ج 3، ص 309- 310
(9). المغازی، ج 3، ص 896
پیامبر صلی الله علیه و آله، برای اسیرانی که پوشش مناسبی نداشتند از مکه لباس خرید. «1»
در سال نهم هجری که پیامبر صلی الله علیه و آله افرادی را برای گرفتن صدقات به سوی قبایل می‌فرستاد، بسر را مأمور جمع‌آوری صدقات بنوکعب کرد. «2» در مأموریت دیگری او مأمور جمع‌آوری صدقات خزاعه شد که پس از دریافت صدقات آنان، قبیله بنو تمیم راه را بر او بستند، از این رو پیامبر صلی الله علیه و آله عُیَیْنَة بن حِصْن را با 50 سوار برای یاری او و سرکوبی آنان فرستاد. «3»
بُسر در جنگ تَبوک به همراه عده‌ای دیگر، برای بسیج نیروهای بنوکعب و شرکت در جنگ «4» از سوی پیامبر مأموریت یافت و پس از آن دیگر خبری از وی در منابع دیده نمی‌شود.
بسر بن سفیان در شأن نزول
برخی از مفسران ذیل آیه 67 حجّ/ 22 آورده‌اند که وی (قبل از مسلمان شدن) و دو تن دیگر از مشرکان نسبت به ذبح حیوانات با مسلمانان به جدال برخاسته، گفتند: آیا شما از آنچه خود می‌کشید می‌خورید؛ ولی از آنچه خداوند کشته است (مردار) نمی‌خورید؟ «5» که خداوند پیامبر صلی الله علیه و آله را از نزاع با آنان برحذر داشت: «فَلا یُنزِعُنَّکَ فِی‌الامرِ» ، هرچند بسیاری از مفسران این آیه را با توجه به ادامه آن که درباره اهل کتاب است، به یهود مربوط می‌دانند. «6»
منابع
الاستیعاب فی معرفة الاصحاب؛ الاصابة فی تمییز الصحابه؛ روح المعانی فی تفسیرالقرآن العظیم؛ السیرة النبویه، ابن هشام؛ الطبقات الکبری؛ غررالتبیان فی من لم یسم فی‌القرآن؛ کتاب الثقات؛ معالم التنزیل فی‌التفسیر و التأویل، بغوی؛ المغازی. (1). المغازی، ج 3، ص 943
(2). الطبقات، ج 1، ص 224؛ ج 2، ص 121؛ المغازی، ج 3، ص 973
(3). الاصابه، ج 4، ص 419- 420
(4). المغازی، ج 3، ص 990
(5). غررالتبیان، ص 354؛ تفسیر بغوی، ج 3، ص 250؛ روح المعانی، مج 10، ج 17، ص 290
(6). روح المعانی، مج 10، ج 17، ص 290