فصل سوم: سردردهای سوداوی
اشاره
ص: 55
سردردهای سوداوی
اشاره
سردردهای سوداوی از غلبه سودا بر بدن حادث می‌شود. علائم غلبه این خلط بر بدن، تیرگی رنگ رخسار، فکر و خیال، اضطراب، تیرگی سفیدی چشم، گاه لاغری مفرط و سایر علائم غلبه خلط سودا بر بدن است. بار زبان در هنگام ورود این خلط به معده تیره‌رنگ است. همانند قبل برای درمان این سردردها باید به نضج (پختن) سودا در بدن پرداخت. نضج سودا در بدن حد اقل 15 روز به طول می‌انجامد. بنابراین سردردهایی را که همراه با علامات فوق است و در عین حال از انواع دیگر سردردها تفکیک‌پذیر است باید ابتدا با منضج و سپس با مسهل سودا درمان نمود. استفاده از داروهای موضعی و مسکن مکمل درمان است که شرح آن در ادامه خواهد آمد.
الف- مسهل‌ها و منضج‌های سودا
اشاره
- نسخه منضج و پزنده سودا:
اسطوخودوس، بادرنجبویه، گاوزبان، پرسیاوشان، بادیان (رازیانه)، اصل السوس، از هر کدام به میزان 10 گرم.
دستور مصرف: داروها را نیم‌کوب کرده همه را در دو بطری آب بجوشانید تا یک بطری بماند صاف کرده و با قند سفید شیرین نمائید و نیم‌گرم صبح ناشتا میل کنید. مصرف دارو حد اقل تا 15 روز باید ادامه یابد.
- نسخه دیگر منضج سودا:
سه‌پستان 10 گرم، عناب 10 گرم، گاوزبان 6 گرم، اسطوخودوس 6 گرم، پرسیاوش 6 گرم، بادیان 6 گرم، اصل السوس 9 گرم.
دستور مصرف: ادویه را نیم‌کوب کرده و در دو بطری آب بجوشانید تا یک بطری بماند. صاف کرده با قند یا ترنجبین شیرین نمائید. صبح ناشتا، تا 15 روز میل نمائید.
ص: 56
- ماء الجبن:
نام دیگر ماء الجبن، آب پنیر است. ماء الجبن یکی دیگر از منضج‌های سودا می‌باشد و در درمان اکثر امراض سوداوی سودمند است. چنانچه همراه با آب افتمیون مصرف شود مسهل سودا نیز بوده و مره (تلخی) صفرا را دفع می‌نماید.
بهترین شیر برای ماء الجبن شیر بز ازرق یا زاغ چشم است. در غیر این صورت شیر بز معمولی و یا شیر گوسفند و در نهایت شیر گاو غیر پاستوریزه قابل استفاده است. اگر از شیر بزی استفاده شود که چهل روز از زاییدنش گذشته باشد و قبل از گرفتن شیر مدتی به حیوان کاهو و شاهتره و کاسنی و گشنیز و اسفناج و بقولات سرد بخورانند، کیفیت دارو به مراتب بهتر خواهد شد، ماء الجبن در ترکیب با داروهای دیگر قوت بیشتری یافته و اخلاط غیر سوداوی را نیز می‌توان با آن دفع کرد.
دستور تهیه و مصرف: سه کیلو شیر گاو غیر پاستوریزه یا شیر گوسفند یا شیر بز را پس از 20 دقیقه جوشاندن از آتش بردارید و یک کیلو سرکه خانگی یا آب‌لیمو یا آب‌غوره به آن اضافه کنید. پس از بریدن شیر، همه را در یک کیسه کتانی ریخته آب آن را از پنیر جدا کنید و در شیشه و جای سرد نگهداری کنید، صبح ناشتا تا 15 روز، هر روز 450 گرم آن را آرام آرام میل کنید.
- مسهل سودا:
پس از منضج سودا داروی مسهل سودا تجویز شود:
هلیله کابلی، پوست هلیله زرد، هلیله سیاه، گل ارمنی، از هرکدام 12 گرم، سنامکی 15 گرم.
دستور مصرف: داروها را در چهار لیوان ماء الجبن بجوشانید تا نیمی بخار شود.
صاف کنید و هر روز 21 تا 30 گرم مصرف کنید. مقدار بیشتر مصرف آن با تجویز پزشک است. داروها باید تا خروج اخلاط سوداوی از بدن ادامه یابد.
ب- سایر داروهای سردرد سوداوی
- نطول
نسخه نطول زیر در درمان سردرد سوداوی مفید است.
بنفشه، نیلوفر، بابونه، سوسن، مازج، قرنفل، از هرکدام 15 گرم.
دستور مصرف: طبق دستور نطول بجوشانید و بر سر و بدن بریزید و خود را بر
ص: 57
بخار آن بگیرید.
- نقوع (جوشاندنی)
داروی جوشانده زیر در درمان سردرد سوداوی مفید است و معده را قوت می‌دهد و صرع را زایل می‌سازد.
افسنطین 30 گرم، اسارون 15 گرم، قنطوریون 9 گرم، مصطکی 9 گرم، صبر سقوطری 15 گرم.
دستور مصرف: داروها را نیم‌کوب کرده و در 5/ 1 لیتر آب گرم خیس کنید و سه روز در آفتاب بگذارید. روز چهارم صاف کنید و هر روز 120 گرم آن را با روغن بادام شیرین میل نمائید.
نسخه‌های دیگر دافع سودا از قبیل نسخه ضد سودای کبیر، سکنجبین افتیمونی تیز، شربت بسفایج، شراب بسفایج، قرص ضد سودا، مربای اسطوخودوس و ده‌ها نسخه دیگر در کتب گیاه درمانی قدیم موجود است که برای جلوگیری از تطویل کلام از ذکر آنها خودداری می‌کنیم.