حقنه کاسر النفخ
به سبب بادهای غلیظ در طبقات بالای معا و انتقال درد به نقاط دیگر و نیامدن آروغ و قراقر شکم و اگر دست بر شکم کشند درد زیاد شود و کمی بعد از آن تسکین یابد و محل ورم که از نفخ باشد از بین می‌رود.
سنا 5 مثقال، قنطوریون، بابونه، بادیان، شبت، تخم کرفس، سداب هرکدام 3 مثقال، تخم قرطم، عنب الثعلب، خبازی، گل خیری هریک 4 مثقال، عناب، سه‌پستان هریک بیست عدد، انجیر 10 عدد، آب دو کاسه بجوشانند و صاف کنند آنگاه شیرخشت 18 مثقال، مغز فلوس 10 مثقال، جاوشیر یک مثقال، جند نیم مثقال، روغن بادام یا زیتون 3 مثقال، روغن گاو 5 مثقال با آن درآمیخته حقنه کنند.
حقنه بادشکن
بابونه، سداب، قیصوم، مرزنجوش، تخم کرفس، بادیان، انجیر، نانخواه با یک کاسه آب و مقداری عسل جوشانده و نصف که ماند صاف کرده حقنه کنند.
ص: 50
حقنه مسخن
بابونه، اکلیل، برنجاسف، سداب، نانخواه، شونیز در یک کاسه آب جوشانده و نصف که شد صاف کنند و مقداری روغن زیتون و جند اضافه کرده حقنه کنند.
حقنه مسکن درد
سداب 5 مثقال، بذر البنج 2 مثقال، جند نیم مثقال، افیون ربع مثقال، روغن گاو 30 مثقال در یک کاسه آب بجوشانند تا نیمه شود صاف کنند و حقنه کنند.
تا اینجا حقنه‌های مربوط به انواع قولنج ذکر شد. بیشتر قولنج در غلبه سودا واقع می‌شود و معمولا مزاج‌های دموی از قولنج در امان می‌باشند.
صاحب اعتقال (لال)، کسی که قادر بر تکلم نباشد را با نیم لیوان روغن بادام و گلابی پخته و عسل ترکیبی که مانند لعاب می‌شود حقنه کنند.
حقنه ضد صفرا
اگر جوان باشد با مزاج صفراوی داغ، همراه با داروهای دیگر و تناولی‌های ضد صفرا از حقنه‌های بارد استفاده کند مانند:
روغن بنفشه و روغن نیلوفر و سفیده تخم‌مرغ و آلوی بخارای پخته و تمر هندی با لعاب شنبلیله درهم و نیم گرم حقنه کنند.
تا اینجا به تعدادی نسخه‌های حقنه اشاره نمودم. امیدوارم مورد استفاده پزشکان علاقمند به طب ایرانی و طب اسلامی قرار گیرد و بدین‌وسیله از آلام مردم دردمند بکاهند و بدانند که طب ما طبی است بسیار پرمایه و برتر و سرافراز و این باعث شود که کمتر به بیگانگان چشم بدوزند که شفا در دست ایرانیان مؤمن و پاکباز عرصه علم و دانش است. روش حقنه به تنهایی هم مفید است امّا در کنار سایر
ص: 51
روش‌های درمانی مانند مسهل‌ها، منضج‌ها، نقوعات، نطولات، عطوسات و سایر روش‌های بی‌بدیل طب ایرانی بی‌نظیر می‌باشد.
ایلاووس
نوعی قولنج است که در معای علیا واقع می‌شود و در زمان قدیم بسیار خطرناک به حساب می‌آمده است. درد در ناحیه بالای ناف اتفاق می‌افتد و آروغ به شدت بدبو می‌شود و حتی مدفوع با بوی بسیار بد از طریق دهان دفع می‌گردد و عرق با بوی بسیار تند و نامطبوع بیمار و اطرافیان را آزار می‌دهد. ایلاووس در واقع همان قولنج است که روده باریک و اثنی‌عشر و معده رخ دهد و چنانچه تأخیر در علاج افتد بسیار خطرناک و موجب مرگ بیمار می‌شود. حقنه در علاج این بیماری کمتر مؤثر واقع می‌شود و برآوردن به قی و استفراغ بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد اما هنگامی که درمان‌ها مؤثر واقع شود و ثقل و سنگینی ایلاووس واگذارد حقنه‌های مناسب لازم است تا به تدریج دفع از طریق طبیعی صورت پذیرد. در بیماری ایلاووس هم یبوست شدید است و دفع صورت نمی‌گیرد. فرمول نسخه‌های حقنه همان نسخه‌های مربوط به قولنج است که مذکور شد. خوشبختانه این بیماری در زمان ما کمتر اتفاق می‌افتد.
حال از گنجینه علوم پزشکی طب ایرانی بسراغ نسخه‌های قاتل انگل می‌رویم و از نبوغ ذاتی دانشمندان طب ایرانی اسلامی توشه‌ها برگیریم.
حقنه‌های مربوط به انگل‌ها
علاوه بر داروهای نوشیدنی ضد انگل و داروهای گذاشتنی بر روی ناف حقنه‌های ضد انگل بویژه برای انگل‌هایی که در قولون (روده بزرگ) جمع می‌شوند بسیار مؤثر است. در طب ایرانی هیچ انگلی نیست که داروی مناسب برای آن وجود نداشته باشد.
ص: 52
حقنه انگل
اشاره
همراه با اسهال و درد و نفخ و گاه قولنج و خارش مقعد و زحیر و کرم‌های عریض و پهن و سرخ و سیاه.
قنطوریون، افسنتین، پونه، زهره گاو
نسخه‌های زیر برای انواع کرم‌ها قاتل‌اند مشروط بر آنکه همراه با داروهای جوشاندنی و روی ناف گذاشتنی و آش گشنیز که با قره‌قوروت یا سماق یا انار ترش و مانند آن ترش شده و گرم گرم میل شود و داروی مسهل عام ویژه انگل نیز تناول گردد. تاکنون تخلف نداشته و همه کرم‌ها را از میان برداشته است.
حقنه انگل
انزروت، افسنتین، سیاه‌دانه، درمنه ترکی، بومادران، شاه‌تره، آنغوزه، کلپوره هریک حدود 15 گرم. داروها را مخلوط و نیم‌کوب کنند، یک قاشق غذاخوری آن را با 2 لیوان آب بجوشانند تا یک لیوان بماند صاف کنند و با نصف استکان روغن بادام تلخ و همان قدر زهره گاو ممزوج و هر شب تا 3 شب حقنه نمایند. برای اطمینان از عدم بازگشت انگل تا 7 روز ادامه می‌توان داد.
حقنه انگل
برگ هلو، برگ شفتالو، برگ گشنیز را با هاون برقی نیم‌کوب کنند، هر بار یک قاشق غذاخوری آن را با 3 لیوان آب بجوشانند تا 2 لیوان بماند صاف کنند و هر شب تا 3 شب حقنه کنند. اگر قوی‌تر می‌خواهند با زهره گاو بیامیزند و حقنه کنند.
ص: 53
حقنه انگل
عروسک پشت‌پرده، شاه‌تره، تخم گشنیز، کلپوره، زیره سیاه، زیره سبز، زنیان، برنگ کابلی، سداب. مانند نسخه قبل حقنه کنند.
حقنه انگل
وشاء (اوشق)، آنغوزه، انزروت، صبر زرد هریک مثقالی، با 3 لیوان عرق کلپوره یا عرق شاه تره یا گزنه بجوشانند تا به نیمه آید، صاف کنند با ربع استکان سرکه و ربع استکان روغن بادام تلخ بیامیزند و حد اقل تا 3 شب حقنه کنند.
حقنه انگل
پوست ساقه یا ریشه انار را با هاون برقی نیم‌کوب کرده یکی تا دو قاشق آن را با 3 لیوان آب روی شعله ملایم بجوشانند و صاف کرده حقنه کنند. قوی‌تر خواهند با روغن بادام تلخ و زهره گاو آمیخته و حقنه کنند.
حقنه انگل
بابونه، اکلیل الملک، درمنه ترکی، بومادران، برگ سداب، برگ شفتالو از هرکدام 15 گرم، برگ چغندر، روغن هسته شفتالو 30 گرم، زهره گاو و بوره ارمنی از هرکدام 7 گرم. داروهای خشک را نیم‌کوب کرده هر بار یک قاشق غذاخوری در 2 لیوان آب بجوشانند تا نصف شود صاف کنند و روغن و زهره و بوره را در آن بیامیزند و 3 شب حقنه کنند.
ص: 54
حقنه انگل
حنظل، برگ مورد، شونیز، کندش، ترمس، تخم کتان، بذر البنج را مساوی گرفته نیم‌کوب کنند و با روغن گل سرخ مخلوط و یک لیوان جوشانده آن را حقنه کرده و مقداری از آن را روی ناف بمالند که شب تا صبح بماند.
حقنه انگل
هلیله کابلی، آمله مقشر، برنگ کابلی، تربد ابیض هر 20 گرم در یک کاسه آب بجوشانند تا نصف شود صاف کرده با کمی سرکه و روغن بادام تلخ یا روغن حنظل به میزان 3 قاشق غذاخوری هربار تا 3 شب حقنه کنند.
حقنه انگل
برای از بین بردن کرم‌های ریز سفید نخ مانند که اغلب در کودکان ایجاد خارش می‌کند حقنه به آب نمک و یا صبر زرد محلول در آب نیمگرم کافی است.
البته انواع دیگر داروهای حقنه براحتی کرم‌های سفید ریزه را از بین می‌برد.
داروهای ضد انگل در طب ایرانی بسیار متنوع و وسیع‌اند و لطفی که دارد این است که اگر انگلی هم در شکم بیمار وجود نداشته باشد مصرف این داروها نه تنها عوارض سوئی ندارد بلکه از آن جهت که پاکسازی می‌کند به نفع بیمار و پیشگیری کننده برای همه امراض است. این هم تفاوتی دیگر بین داروهای طبیعی و داروهای شیمیایی است.