گروه نرم افزاری آسمان

صفحه اصلی
کتابخانه
شاهنامه فردوسی
جلدششم
بیماریهای زنان



اشاره

بیماری‌های زنان از جمله بیماری‌های رو به گسترش در جامعه ما و جامعه جهانی است تعداد زنان مراجعه‌کننده به پزشک بیشتر از مردان و درصد بالایی از آنان از بیماری‌های رحم شکایت دارند. یکی از دلایل این امر رشد تمدن غربی و انتشار بیماری‌های ناشی از این تمدن بی‌اخلاق از سویی و روش‌های غلط بهداشتی و درمانی طب شیمیایی است.
همان گونه که ذکر شد، کارکرد رحم بعنوان یکی از اعضای اصلی بدن بر همه اعضاء تأثیرگذار بوده و هرچه دقیق‌تر و سالمتر کار کند دیگر اعضا را نیز بسوی سلامتی سوق می‌دهد. بنابراین نباید رحم را تنها عضوی دانست که مدت 9 ماه مسئول بارداری بوده و مسئولیت دیگری برعهده ندارد.
ترشحات تخمدان‌ها روی ترشحات غدد دیگر تأثیرگذار بوده و از ترشحات آنها نیز تأثیر می‌پذیرد. دفع خون‌های آلوده از طریق رحم یکی از عوامل بسیار موثر در تأمین سلامتی بانوان است. این خونریزی باعث شادابی، آرامش و سلامت اعضای دیگر می‌شود و عدم کارکرد به موقع نیز بیماری‌های گوناگونی را ایجاد می‌نماید تومورهای مغزی، غدد پستان، سرطان رحم و پستان، سرگیجه، غش، سردرد، بعضی از آرتروزها، واریس، بزرگ شد پا (داء الفیل)، سوزش و داغ شدن پا و بیماری‌های دیگر ممکن است حاصل خرابکاری‌های زهدان باشد.
بنابراین از دیدگاه طب ایران و گیاه درمانی هر نوع بی‌نظمی در کارکرد رحم می‌تواند بااهمیت تلقی گردد و باید مورد بررسی قرار گیرد.
ص: 14

ساختمان داخلی و خارجی دستگاه تناسلی زنان

پیش از هرگونه تشخیص، کالبدشناسی کامل قسمتهای بیرونی و درونی دستگاه تناسلی مانند همه اعضای دیگر بدن لازم و ضروری است اما از آنجا که تشریح کامل و مصّور همه اعضاء بدن انسان در کتابهای آناتومی پزشکی آورده شده است و تفاوت دیدگاه چندانی نیز بین طب اروپا و طب ایران در این مورد وجود ندارد از تشریح مجدد ساختمان داخلی و خارجی این اندام خودداری کرده و خوانندگان را به کتابهای مرجع آناتومی ارجاع می‌دهیم.

بیماری‌شناسی زنان

در شناخت بیماریهای زنان با پیچیدگی و تنوع خاصی روبرو هستیم. رحم عضوی بسیار حساس و آسیب‌پذیر است و به‌راحتی از محیط پیرامون خود تأثیر می‌پذیرد. آسیب‌پذیر بودن رحم سبب کثرت تعداد بیماریهای قابل ذکر در زنان شده است. به‌طوری که به‌نظر می‌رسد بیماریهای زنان نسبت به بیماریهای مردان به طرز شایانی مهمتر و جدی‌تر است و بسیار بیشتر و مشهودتر بدن بانوان را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
به‌طور کلی بیماریهای مخصوص زنان را به دو دسته کلی می‌توان تقسیم بندی نمود:
1- بیماریهای اولیه زنان: یعنی بیماریهایی که در خود اعضاء تناسلی مانند رحم تخمدان و مجاری و لوله‌ها و ... ایجاد می‌شود که به‌راحتی قابل تشخیص و تفکیکند.
2- بیماریهای ثانویه: یعنی بیماریهایی که در اندامهای دیگر بدن زنان شایع می‌شوند که ارتباط با دستگاه تناسلی دارند مانند تومورها و سایر بیماریهای پستان، بیماریهای عصبی، برخی از سردردهای میگرنی، بیماریهای پوستی، بیهوشی‌های شبه صرع و ...
به‌هرحال، درمان کامل و ریشه‌ای یک بیماری، پس از شناخت و ردیابی
ص: 15
عامل یا عوامل اولیه و واقعی آن میسر است. در بسیاری از بیماریهای ثانویه زنان، ردیابی عامل اصلی بیماری و مرتبط کردن آن با رحم، کار دشواری است و نیاز به تجربه و دانش فراوان دارد. مثلا بسیاری از بیماریهای عصبی و گوارشی زنان، از دیدگاه طب ایران، ریشه‌های رحمی دارند. برخی از سوء هاضمه‌ها، سردردها، تنشهای عصبی، بیماریهایی نظیر بیهوشی‌های شبه صرع، بیماریهای روحی، دردهای مفصلی و عضلانی و بسیاری دیگر، مستقیما در اثر اختلالات جنسی بوجود می‌آیند یا تشدید می‌شوند که پزشک حاذق باید تأثیر رحم بر آنها را تشخیص داده و برای درمان اقدام نماید.
در این کتاب آنچه که مورد تأکید ماست، بررسی و درمان بیماریهای اولیه زنان است و در حاشیه. به اجمال به برخی از بیماریهای ثانویه نیز خواهیم پرداخت.

تشخیص اولیه

پیش از هرگونه اقدام درمانی، جهت کسب اطلاعات اولیه در مورد رحم و تخمدان موارد زیر را باید در نظر گرفت:
1- شرح وضعیت قاعدگی از لحاظ منظم یا نامنظم بودن قاعدگی، طول مدت خونریزی، شفاف یا تیره بودن خون، حجم خونریزی، دردهای قاعدگی نوع و محل و شدت آن، لکه‌بینی پیش و پس از قاعدگی، ترشحات و ...
2- بررسی حالات وابسته به قاعدگی در کل بدن: مثلا تشدید سردردهای میگرنی در زمان قاعدگی، ضعف، احساس درد و کشیدگی در پاها، حالات عصبی شدید، جوش صورت، خارش و موارد دیگری که معمولا ارتباط معنی‌دار با قاعدگی از خود نشان می‌دهند.
3- تاریخچه جنسی: شامل سن شروع قاعدگی، سن ازدواج، سابقه دقیق بارداریها، زایمانها، سقطها و کورتاژهای احتمالی، یائسگی، وضعیت جنسی فعلی بیمار و نوع روابط جنسی
ص: 16
4- سوابق درمانی شامل داروهای مصرفی، جراحی‌ها و کلیه اعمال درمانی مربوط به رحم که تا به حال انجام شده است.
5- معاینات بالینی: شامل لمس شکمی تخمدانها جهت بررسی وجود کیستهای بزرگ، توده‌ها، مکان و وضعیت تخمدانها، لمس شکمی و واژینال رحم و دهانه رحم (سرویکس) تشخیص انسدادهای واژن و دهانه رحم، تورم‌ها، توده‌ها، مشاهده وضعیت دهانه رحم، قارچها، عفونتها و ...
6- بررسی مشکلات اطراف رحم و تخمدانها. مثلا مثانه، مجاری ادرار، کلیه‌ها، ستون فقرات و حتی اندامهای دوردست‌تر تأثیرگذار بر رحم مانند کبد، هیپوفیز و سایر غدد.
7- مشکلات خاص مانند سوء استفاده‌ها و تجاوزهای جنسی، صدمات فیزیکی و ... که می‌توانند رحم را تحت تأثیر قرار دهند.
سن شروع قاعدگی بین 10 تا 13 سال است. دوران پاکی از خون بین 20 تا 28 روز است اما دوره پاکی هرکسی باید براساس آنچه که هست ثابت بماند وگرنه باید مورد بررسی قرار گیرد.
مدت خونریزی بین 5 تا 6 روز است ولی بین 2 تا 7 روز هم ممکن است بدون علت و طبیعی باشد اما باید به آن شک کرد.
خون معمولا باید تیره و کمی بدبو و بدون لخته باشد. بویایی کم طبیعی بوده ولی اگر زیادتر شود باید به سلامت بیمار شک کرد.
ترشحات سفید غیر بویا می‌تواند نشانه غلبه خلط بلغم یا سودا و یا سردمزاجی زهدان باشد و یا نشان از سردمزاجی کلیه‌ها داشته باشد. این ترشحات بعدا می‌توانند عفونی شوند. ترشحات زرد علامت عفونت‌های قارچی و میکروبی است. بویایی آن دلالت محکمتری بر وجود عفونت می‌باشد. همچنین غلبه خون و پرخونی ممکن است باعث ایجاد ترشحات دهانه رحم گردد.
درد کمر نیز می‌تواند حکایت از بیماری‌های سیاتیک، ضعف رحم در
ص: 17
نگهداری جنین، ناراحتی تخمدان، غلبه مزاج سرد در رحم و ضعف ترشحات هورمونی داشته باشد.
افسردگی و فشار عصبی شدید موقع پریود ممکن است از شروع بیماری خفقان رحم خبر بدهد، در بعضی مواقع نشان از عدم ارضای جنسی است و نیاز شخص به آن.
حال به تشریح بیماری‌های مخصوص به بانوان و درمان آنها می‌پردازیم:

پرخونی قاعدگی و خونریزیهای رحمی

اشاره

زیادی خونریزی در عادت ماهانه ممکن است از غلبه خون باشد که علامت آن سرخی چشم و نوعی حالت برافروختگی در چهره می‌باشد. فشار شکمی هنگام پریود افزایش می‌یابد. بند آوردن خون در این حالت که از غلبه خون است بدون در نظر گرفتن علت آن اشتباه پزشکی محسوب می‌شود که طب ایرانی به آن توجه دقیق داشته است، چون در این حالت بدن در حال دفع خون اضافی و کثیف بوسیله رحم است و نباید بدون رفع علت، خونریزی را قطع کنید مگر آنکه ضعف بر بیمار غلبه کرده باشد.

درمان

به خون‌گیری مبادرت کنید و از طریق حجامت یا زالو یا فصد کردن، زیادی و آلودگی خون را برطرف کنید. از آنجا که این روزها خانم‌ها به زیبایی بیشتر اهمیت می‌دهند بهتر است خون‌گیری به روش زالو را انتخاب کنند چرا که جای نیش زالو روی پوست باقی نمی‌ماند. یا از رگ‌های دست خون بگیرید.
اگر زالو استفاده می‌کنید روی هر دست تعداد 10 عدد زالو بیاندازید. حتی المقدور بگذارید خونریزی بخودی خود تمام شود، اگر خواستید خونریزی را بند بیاورید مقداری پودر باقلا روی جای نیش‌ها بپاشید و محکم ببندید.
سپس مقداری آویشن و گل ختمی و تخم گشنیز را پس از پودر کردن با آب
ص: 18
جوش خمیر کنید و روی جای نیش‌ها ببندید و تا 24 ساعت باز نکنید و تا آن موقع از شستن دست‌ها خودداری کنید.
سینه‌ها را محکم ببندید و اطراف و زیر سینه‌ها را هنگام پریود در روز 3 بار بادکش کنید. اگر میان باسن را نیز بادکش بگذارند ممکن است خونریزی قطع شود.
اگر حجامت می‌کنید حجامت عام و حجامت روی دو کتف مناسب است و در این روش نیز سینه‌ها را محکم ببندید.
اگر رگ زدن (فصد) را انتخاب می‌کنید، بهتر است رگ باسلیق که در زیر بازو در قسمت داخلی قرار دارد را بزنید و مقداری خون از آن بگیرید، بیمار در این حالت باید خوابیده باشد.
غذاهای بیمار باید در این حال از غذاهای غلیظ مانند هریسه و گوشت گاو و کباب از گوشت تازه و لطیف و تخم‌مرغ خانگی نیم بند و امثال آن باشد.

ضماد حابس خونریزی

اشاره

عاقرقرحا، میخک، سعد کوفی، دارچین، عسل
داروها را بکوبید و نرم کنید و با عسل خمیر کنید و روی گودی پشت کمر ببندید.

ضمادی دیگر

عدس، پوست انار، برگ مورد، گلنار فارسی
داروها را بکوبید و نرم کنید و با سرکه روی زهار[2] ببندید.
جوشانده زیر خون روی زیاد را کم می‌کند:
بارهنگ، گل همیشه بهار، انجبار، سماق نکوبیده
داروها را نیم‌کوب کرده روزی 3 بار و هربار یک قاشق غذاخوری از دارو
ص: 19
را در 5/ 1 لیوان آب بجوشانید تا یک لیوان بماند، صاف کنید و شیرین کرده میل کنید.
بارهنگ را به تنهایی یا با روغن کنجد مخلوط کرده میل کنید. تزریق جوشانده بارهنگ 3] بوسیله سرنگ بدون سوزن در رحم نیز می‌تواند به بند آمدن خونریزی کمک کند.
از نسخه‌های فوق به‌قدر کفایت استفاده کنید.

قرص کهربا

کتیرا، نشاسته، صمغ عربی، مغز تخم خیارین 4] از هرکدام 9 گرم، گلنار 6 گرم، اقاقیا، کهربا از هریک 3 گرم
داروها را بکوبید و الک کنید و با آب بارهنگ (لسان الحمل) قرص‌های یک نخودی بسازید روزانه به میزان نیاز از 3 قرص تا چند برابر آن با شربت انجبار یا شیره خرفه میل کنید.

زیادی خون قاعدگی رقیق و شفاف

اگر خون رقیق و کم‌مایه است و در عین حال خونریزی زیاد و شفاف است نیاز به خون‌گیری ندارد بلکه سایر درمان‌های مذکور را بکار برید، علامت آن ضعف بدن، زردی و پریدگی رنگ رخسار و بروز آثار کم‌خونی است. علاوه بر درمان‌های قبلی دفع خلط صفرا در صورت لزوم در اکثر مواقع لازم است و در مسهلات از مطبوخ هلیله زرد و شاهتره استفاده نمایید. خون باید به سردی گراید و غلیظ شود تا از سیلان بی‌حد بازایستد.
شربت‌هایی مانند شربت ریباس (ریواس) و شربت به و سیب و انار و
ص: 20
زرشک و رب‌های این شربت‌ها در دستور غذای روزانه قرار گیرد. نشستن در آب جوشانده گلنار و مورد و گل‌سرخ و مازو و پوست انار بطور مرتب مفید است.

سویق عدس

عدس را در ظرفی ریخته و روی آتش سرخ کنید. عدس بو داده را با شکر مخلوط کنید و آسیاب کنید هر روز حدود سه قاشق غذاخوری میل نمائید.

زیاد آمدن خون سفید و کم‌رنگ

در این بیماری خون بسیار رقیق و مخلوط با ترشحات آب مانند از رحم دفع می‌شود.
قی کردن و مصرف ایارج فیقرا بدفعات و استفاده از داروهای تناولی خشک‌کننده رطوبات بدن و آبزن‌های مناسب مانند پوست انار و مازو و مورد و غیره را به تناسب مزاج در برنامه درمانی قرار دهید. اگر هر نوع خلط از قبیل صفرا و سودا غالب شده باشد باید به دفع همان خلط مبادرت ورزید.
اگر بواسیر رحم باعث خونریزی شود در بخش مربوط به بواسیر رحم درمان آن را جستجو نمایید.

قطع قاعدگی

عوامل زیر می‌توانند در بند آمدن خون حیض موثر باشند:
1- چاقی زیاد که باید دید این چاقی از چیست، پرخوری، بیماری تیرویید، چاقی ارثی و یا علت‌های دیگر. در این صورت باید راه لاغری را در پیش گرفت و بیمار از غذاهای چاق‌کننده مانند برنج و چربی و پرخوری و آب خوردن وسط غذا و بعد از آن خودداری کند، تحرک و ورزش را در دستور کار خود قرار دهد.
ص: 21
2- غلظت خون می‌تواند عامل بند آمدن خون قاعدگی شود:
اگر خون در سرتاسر بدن غلیظ باشد باید با خون‌درمانی و بخصوص زالو درمانی و مصرف کلی غذاهای رقیق و میوه‌ها و اجتناب از غذاهای غلیظ به این مقصود نایل گردید. داروهای ضد غلظت خون مانند مسهل اخلاط چهارگانه که ما آن را در هریک از مجلدات پیک شفا ذکر کرده‌ایم بسیار مناسب است.

پاکسازی اخلاط چهارگانه

هر روز صبح ناشتا 3 قاشق غذاخوری ترنجبین را در 5/ 1 لیوان آب‌جوش حل کنید، صاف کنید و آن را داغ‌داغ روی 3 قاشق غذاخوری خاکشیر که از قبل تمیز کرده‌اید بریزید و بجای صبحانه میل کنید تا ظهر چیزی نخورید مگر کمپوت و آب کمپوت. بجای ترنجبین می‌توانید هر روز صبح ناشتا سه قاشق غذاخوری خاکشیر تمیز شده در یک لیوان شربت سکنجبین مخلوط کرده بجای صبحانه میل کنید.
ظهرها یک روز در میان سوپ گشنیز میل کنید که با مواد زیر پخته شده باشد.
سبزی گشنیز با اسفناج یا برگ چغندر و عدس و کمی برنج و ماهیچه گوسفند یا مرغ بدون چربی و آلوی بخارا یا آلوچه
روز بعد سوپ فصل میل کنید که از سبزیهای موجود در همان فصل ترکیب و پخته شده باشد:
چیزهایی مانند کرفس، کدو، ریواس، کنگر، کلم، کلم‌سنگ، گل‌کلم، شلغم، با ماهیچه گوسفند بدون چربی با ترشی آب‌لیمو یا آب‌غوره یا آب انار، پخته و میل شود.
شبها شام کته گشنیز با کاهو و سکنجبین و در صورت تمایل کمی گوشت مرغ آب‌پز میل کنید.
ص: 22
همزمان با مصرف ترنجبین و خاکشیر صبح ناشتا، بعد از ناهار و شام مسهل عام میل کنید.

مسهل عام

اشاره

سنا 50 گرم، گل سرخ 50 گرم، افسنتین 25 گرم، تخم کتان 25 گرم، ترنجبین 25 گرم، گل ختمی 25 گرم:
داروها را نیم‌کوب کنید بعد از ناهار و شام هربار یک قاشق غذاخوری را در 5/ 1 لیوان آب بجوشانید تا یک لیوان بماند صاف کنید و شیرین کرده میل کنید.
داروی مسهل عام را به اندازه‌ای مصرف کنید که اسهال ملایمی برقرار باشد اگر نیاز به کم و زیاد کردن دارو بود انجام دهید. دستورات فوق را حد اقل تا 15 روز ادامه دهید.
نسخه‌های تصفیه خون از غلظت و آلودگی‌ها بسیار متنوعند و اکثرا از طریق دستگاه گوارش و کلیه و رحم آلودگی‌ها را دفع می‌کنند و می‌توان به مقدار نیاز از آنها بهره گرفت. داروهای مفتح و بازکننده خون قاعدگی همگی در تصفیه خون از غلظت و آلودگی‌ها موثرند.
3- اگر سرمازدگی باعث سفت شدن و احتباس زهدان شده است:
در این صورت باید احتمال سرماخوردگی کلیه‌ها را داد و شاید ادرار سفید رنگ بیمار دلیلی بر سرماخوردگی زهدان باشد. ترشحان زهدان نیز سفید بوده و خواب زیاد بر زن مستولی می‌شود.
کمر و شکم بیمار را با روغن‌های گرم‌مزاج مانند روغن حنظل یا روغن کرچک و زیتون و روغن بادام و امثال آن مالش دهید و نسخه زیر را مصرف کنید.
کاکوتی، زوفا، نعناع، تخم جعفری، تخم شوید، کاکل ذرت، تخم کافشه، بومادران، سه‌پستان، قدومه از هرکدام به نسبت مساوی
داروها را مخلوط و نیم‌کوب کنید و روزی 3 بار هربار یک قاشق
ص: 23
غذاخوری آن را با 5/ 1 لیوان آب بجوشانید تا یک لیوان بماند صاف کنید و شیرین کرده میل کنید.
بیماری از مصرف آب یخ و ماست و بستنی و امثال آن خودداری نمایید.
4- اگر سوء مزاج خاصی بر رحم فائق آمده باشد که آثار آن در کل بدن ظاهر می‌شود. باید شناسایی و رفع گردد. در مورد سوءمزاج‌ها و درمان آن در کتاب درمان معده و دستگاه گوارش از مجموعه کتاب‌های پیک شفا توضیح داده‌ایم.
ممکن است سردی و بلغم همراه با خلطهای غلیظ دیگر غالب شده باشد که علامت آن سردی بدن و سستی آن، کبودی رگها، زیاد شدن حجم ادرار دفع بلغم با مدفوع، هضم نشدن کامل غذا در معده و خواب سنگین است. اگر خونی که خارج می‌شود بسیار رقیق و آبکی است درمان آن دفع اخلاط غلیظ طبق دستور دفع سوءمزاج‌های معده است که مذکور شد و مصرف داروهایی مانند تخم کرفس و انیسون و پونه و سداب و رازیانه و کاکوتی و مانند آن نیز موثر است.
5- حرارت خشک و قابض که بر دهانه رحم مستولی شده و نوعی التهاب و خشکی بر دهانه رحم پدید آورد.

درمان

شیره خرفه و شیرخشت و مغز تخم کدو و مغز تخم خیار و رازیانه که با زرده تخم‌مرغ مخلوط شده و هر روز روی دهانه رحم ضماد شود. هر چیز دیگری از داروهای خنک‌کننده تناولی یا ضمادی که مناسب و در دسترس باشد استفاده نمایند.

نسخه دیگر

بادکش کردن که می‌تواند برای ریزش حیض مفید باشد، روزی 3 بار یک روز در میان روی باسن و گودی کمر و قسمت پشت زیر دیافراگم را بادکش بیاندازید و داروی جوشانده 21 قسمتی را طبق دستور مصرف کنید.
ص: 24

جوشانده 21 قسمتی

گل گاوزبان، انیسون شیرین، انیسون تلخ (زنیان)، زیره سیاه، بومادران، نیلوفر آبی، تخم جعفری، تخم کاهو، تخم شوید، ناخنک، سداب، سیاه‌دانه، کاکنج (عروسک پشت پرده)، تخم کرفس از هرکدام 25 گرم
داروها را خوب باهم مخلوط و به 21 قسمت مساوی تقسیم کنید و روزی 3 بار هربار یک قسمت را با 4 لیوان آب بجوشانید تا 3 لیوان بماند، یک لیوان قبل از غذا و 2 لیوان بعد از غذا (مجموعا 9 لیوان در روز) میل نمایید. تا یک هفته همه قسمت‌ها تمام خواهد شد.
همزمان هر روز یک قاشق غذاخوری رازیانه ساییده که با سه قاشق غذاخوری عسل مخلوط شده میل کنید. یا صبح و ظهر و شب هربار یک قاشق مرباخوری از مخلوط فوق میل کنید.
اگر قوی‌تر می‌خواهید روی هر پا 10 عدد زالو بیاندازید و یا روی هر دو ساق حجامت کنید. زدن رگ صافن که از بغل قوزک داخلی پا عبور می‌کند نیز همین خاصیت را دارد، از قرص‌های مفتح هم می‌توانید استفاده کنید.

قرص مفتح (بازکننده قاعدگی)

این قرص نیز می‌تواند در تنظیم و بازکردن عادت ماهانه تاثیر شگفت‌آوری داشته باشد.
میخک، سورنجان، عاقرقرحا، جوز هندی، زنجفیل، آویشن، سیاه‌دانه، مصطلکی، تخم پیاز، کبابه چینی، تخم یونجه
اجزا را مساوی بگیرید و بکوبید و نرم کنید و با عسل ممزوج نموده، بصورت قرص‌های یک نخودی درآورده و روزانه 3 قرص میل کنید. اگر سرعت بیشتر می‌خواهید در صورت امکان روزی 6 عدد میل کنید.
ص: 25

قرص مرّ

در دفع سوء مزاج رحم بسیار موثر است و در تسخین رحم به گفته علمای طب ایرانی نظیر ندارد.
مر 9 گرم، ترمس 15 گرم، برگ سداب و پونه و کاکوتی و سکنجبین و جاوشیر از هر کدام 6 گرم
صمغ‌ها را روی حرارت ذوب نموده و ما بقی داروها را پودر کرده و با آن خمیر نموده و قرص‌های متعدد بسازید و خشک کنید و روزانه از سه تا 9 عدد قرص به تناسب نیاز همراه با ابهل پخته میل نمایید.

پودر بازکننده قاعدگی

اشاره

برگ بید، گنه‌گنه، خربق سفید
بکوبید و الک کنید و مقدار بسیار کمی از دارو را به تناسب نیاز میل کنید، برای سهولت امر داروها را در کپسول ریخته روزانه چند کپسول به تناسب نیاز میل کنید.

نسخه دیگر

سلیخه (دارچین) و سیاه‌دانه از هرکدام 2 مثقال، جندبیدستر و ابهل هریک 30 گرم
همه را کوفته و بیخته و با دو برابر وزن خودش عسل ممزوج کنید و هر روز صبح تا 2 مثقال آن را میل کنید. این نسخه خون را براحتی خارج می‌کند و اگر کم باشد آن را افزایش می‌دهد.
ص: 26

فرزجه 5]

اشاره

به داروهایی اطلاق می‌شود که با پنبه یا پشم یا بصورت خشک کرده روی دهانه رحم قرار می‌دهند. شیاف نیز از انواع آن است.
فرزجه یا شیافی که حتی حیض 7 سال بسته شده را باز نموده است.
مرصاف، پودنه، مویز بی‌دانه، سداب، ابهل، زهره گاو
به غیر از زهره گاو، سایر داروها را بکوبید و نرم کنید و با زهره گاو خمیر کنید و بصورت و اندازه شیاف درآورده و استعمال کنید.

شیاف دیگر

سداب، مرصاف، ابهل، رازیانه، تخم مرو، مانند دستور قبل عمل کنید.
اگر روغن بابونه چشم گاوی را در زهدان فرو برید خون حیض را به جریان می‌اندازد.
6- اگر کیست تخمدان عامل بند آمدن حیض است به درمان کیست تخمدان مراجعه کنید.

باد کردن یا تورم رحم

علامت آن درد زیر ناف و ناراحت شدن از چیزهایی است که تولید نفخ می‌کند و راحت شدن از چیزهایی است که بادشکن می‌باشند. ممکن است باد کردن بحدی باشد که درد آن تا ران‌ها نیز کشیده شود، حتی باعث باد کردن شکم و فشار شدید بر دیافراگم شود و شکم بیمار شبیه شکم بیماران مبتلا به استسقا (سیروز کبدی) شود.
پاکسازی بیمار از خلط غالب طبق معمول لازم می‌باشد. ایارج فیقرا که از داروهای بسیار معروف طب سنتی است کارآیی شگفتی در این مورد دارد.
ص: 27

ایارچ فیقرا

اشاره

مصطلکی، زعفران، سنبل، حب بلسان، عود بلسان، سلیخه، دارچینی، از هرکدام یک مثقال، صبر زرد 8 تا 16 مثقال
همه را کوفته و مخلوط نمایید، در شیشه نگه دارید و موقع حاجت هر روز به اندازه‌ای مصرف کنید که ایجاد اسهال نماید. با این دارو خلط مزاحم از بدن برچیده خواهد شد و اگر نیاز به پاکسازی بیشتر رحم به‌طور جداگانه باشد از داروی 21 قسمتی استفاده کنید و یا ضماد زیر را روی دهانه رحم قرار دهید.
بادیان، انیسون، تخم کرفس، سداب، صعتر، عسل
داروها را بکوبید و نرم کنید و با عسل ممزوج طبق دستور استعمال کنید.

نسخه دیگر

شوید، سکبینج، مصطکی، زیره، حماما، قسط، میعه سائله، سنبل، لوشق، جند بیدستر، روغن شوید، روغن بابونه
داروها را بکوبید و سپس مخلوط نمایید و با پشم تمیز به خود بردارید.
بیمار پس از پاکسازی داروهای بادشکن مانند زیره و مصطکی و رازیانه و انیسون و آویشن زنیان و امثال آن میل کند و از غذاهای نفاخ و سرد پرهیز نماید.
گذاشتن بادکش روی زهار توصیه می‌شود.

عفونت رحم

از بیماریهای بسیار شایع در بین زنان است. البته، آنچه که به‌عنوان عفونت رحم مصطلح شده است، الزاما عفونت خود رحم نیست و معمولا در واژن و مجرای واژن(vulve) شایعتر است. بسیاری از زنان مبتلا به این بیماری، علائم مشهود خاصی ندارند یا مشکل خاصی در خود احساس نمی‌کنند.
متأسفانه این بیماری به دلیل رشد فرهنگ و تمدن غربی و دور شدن از فرهنگ بهداشت جنسی اسلام، به‌شدت رو به گسترش است.
ص: 28
به‌طور کل عفونتهای مختلفی می‌توانند در مخاط واژن و رحم رشد کنند از جمله عفونتهای قارچی و باکتریایی و برخی پروتوزوآها مانند تریکوموناس و ... و از آنجا که سیستم دفاعی واژن و دستگاه تناسلی زنان در مقابل عفونت بسیار حساس و آسیب‌پذیر است 6]، لذا به‌راحتی عفونتها در رحم جایگیر شده و به سرعت رشد می‌کنند. عواملی که سبب بیشتر شدن احتمال عفونت در زنان می‌شوند عبارتند از:
1- بهداشت فردی ضعیف
2- لباس زیر تنگ و استفاده از لباسهای مصنوعی
3- آلرژی
4- کنتراسپتیوهای خوراکی (قرصهای جلوگیری از بارداری)
5- درمانهای آنتی‌بیوتیکی
6- دیابت شیرین
7- پائین بودن مقدار استروژن
8- مقاربت با شریک جنسی آلوده
9- فرو بردن وسایل آلوده به داخل واژن
10- عفونت‌HIV (ایدز)
11- یائسگی
12- استرس
13- نوارهای بهداشتی با الیاف آلوده، مصنوعی و حساسیت‌زا
14- استفاده از تیغ برای ازاله موهای زائد و عدم استفاده از نوره (داروی نظافت) و ..