تظاهرات بالینی
اشاره
از علائم شایع عفونتهای واژن و رحم موارد زیر را میتوان نام برد:
1- ترشحات واژینال که ممکن است غلیظ و چسبناک یا رقیق، و رنگ آن سفید یا به شکل ذرات پنیر یا زرد، مایل به قهوهای، کفآلود و بدبو باشد.
2- خارش، سوزش و التهاب واژن
3- دردهای زیر شکم و کمر، تکرر ادرار، احساس فوریت دفع و ...
درمان
داروی 21 قسمتی را به این ترتیب میل کنید:
داروها را نیمکوب کرده، روزی 3 بار هربار یک قاشق غذاخوری را در 5/ 1 لیوان آب بجوشانید تا یک لیوان بماند، صاف کنید و شیرین کرده میل کنید.
داروی زیر را بعنوان آبزن یا داروی تزریقی در رحم حقنه کنید:
میوه کاج و تخم گشنیز از هرکدام 300 گرم، آویشن و گل ختمی و مریم گلی از هر کدام 50 گرم
داروها را نیمکوب کنید، هر شب به اندازه یک استکان از آن را در یک تشت کوچک آب بجوشانید و مدت نیم ساعت در آب گرم آن بنشینید.
راه دیگر آن است که یک قاشق غذاخوری داروی نیمکوب شده را در 5/ 1 لیوان آب بجوشانید تا یک لیوان بماند، صاف کنید و بوسیله سرنگ بزرگ و یا وسیله حقنه در رحم حقنه (تزریق) کنید. سوزن فلزی سرنگ را درآورده و برای سهولت امر قسمت خروجی را با یک شیلنگ اضافی بلندتر نمایید.
موقع حقنه (تزریق) زیر باسن چند بالش بگذارید و پس از حقنه کردن حدود 15 دقیقه صبر کنید تا دارو از رحم خارج نشود. هر شب تکرار کنید و تا بهبودی کامل ادامه دهید. در بعضی مواقع میزان عفونت و ترشحات زرد رنگ آنقدر زیاد و منسجم است که ندرتا چند ماه مصرف دارو طول میکشد
ص: 30
و هربار مقداری عفونت خارج میگردد. گویی پایانی ندارد.
نسخه دیگر آبزن یا داروی تزریقی بصورت حقنه
پوست انار 500 گرم، تخم گشنیز 300 گرم، نعناع 100 گرم
داروها را مخلوط و نیمکوب کنید، و مانند نسخه قبل عمل کنید.
کیست تخمدان
از جمله شایعترین دلایل مراجعه زنان به پزشک است که اخیرا گسترش بسیار زیادی خصوصا در دختران مجرد پیدا کرده است. مخصوصا تخمدانها که محل بسیار شایعی برای رشد کیست هستند بیش از سایر قسمتها درگیر این بیماری میشوند. کیستهای تخمدان، گاه هیچگونه مشکل آشکاری ایجاد نمیکنند اما در اغلب موارد نه تنها سلامت رحم و تخمدان را به مخاطره انداخته و موجب نازایی و ... میشوند. بلکه در قسمتهای دیگر بدن زنان نیز میتوانند علائمی نظیر پرمویی، چاقی، دیابت مقاوم به انسولین، اختلالات قلبی و ... ایجاد کنند.
هرچند که کیستهای عفونی در همه نقاط بدن میتوانند ایجاد شوند اما کیستهای تخمدان معمولا عفونی نیستند اما در غالب موارد عفونت را به عنوان یک عامل ثانویه به همراه دارند. چنانچه مشاهده میشود بسیاری از مبتلایان به این بیماری، از علائم عفونی نیز شکایت میکنند. کیستهای تخمدان ممکن است از بزرگ شدن ساده بافتهای طبیعی تخمدان، جسم زرد، فولیکولها، یا رویش غیر طبیعی اپیتلیوم تخمدان پدیدار شود. برخی از کیستها،[7] تومورهایی هستند که از اجزای تخمک سرچشمه میگیرند.
معمولا حاوی مواد چرب، غلیظ و عفونی به رنگ زرد هستند، بههرحال، از نظر ما، دلایلی نظیر اختلالات هورمونی، تجمع مواد عفونی در دستگاه
ص: 31
تناسلی، استفاده از مواد شیمیایی و صنعتی و زمینههای خلطی و مزاجی را به عنوان مبدأ این بیماری میتوان متصور شد.
و باز از نظر ما، نکات زیر سبب اشاعه این بیماری و تشدید بیماریهای عفونی دستگاه تناسلی زنان در جوامع امروزی شده است:
1- استفاده از نوارهای بهداشتی که تحت نظارت وزارت بهداشت نیز میباشند. بسیاری از این نوارها از مواد آلوده تهیه میشود. الیاف مصنوعی که در ساخت آنها بکار میرود باعث تشدید حساسیتهای موضعی شده و با ایجاد خراشهای ریز زمینه را برای رشد میکروبها آماده میسازند. این مواد همیشه از دیدگاه طب سنتی از جنبه سرطانزایی نیز مورد تردیدند. در ساخت نوارهای بهداشتی باید کاملا از الیاف طبیعی استفاده نمود. در حال حاضر توصیه میشود بانوان هنگام مصرف یک لایه پارچه نخی پاکیزه روی آن بکشند و استفاده کنند.
2- عدم استفاده از داروی نظافت (نوره) برای زدودن موهای زائد: داروی نظافت علاوه بر مو زدایی خاصیت شگفتآوری در از بین بردن میکروبها دارد و از آن گذشته باعث کاهش اخلاط بدن و تقویت رحم و تخمدان شده و موجب شادمانی و کم شدن غم و غصه و افسردگی میشود. آیا کرمها و ژلهای شیمیایی ضد عفونت هم اگر فرض کنیم عوارضی ندارند دارای این خاصیت هستند؟
3- استفاده از تیغ برای ازاله موهای زائد: معمولا دستگاه تیغ را در حمام که محیط مرطوبی میباشد نگهداری میکنند، در نتیجه قارچها و میکروبها روی آن نشو و نما میکنند و هنگام استفاده به دهانه رحم منتقل میگردند.
4- روابط جنسی که بهداشت آن رعایت نمیشود. دوش گرفتن قبل و بعد از عمل زناشویی و یا حد اقل شستشوی موضعی قبل و بعد از آن بهطور جدی توصیه میشود. دستورات شرعی دین ما براستی در جهان و در طول تاریخ بینظیر بوده و هست، انواع غسلهای واجب و غسلهای استحبابی نشانه اهمیت نظافت در فرهنگ اسلامی ما است.
ص: 32
تظاهرات بالینی
اشاره
برخی از کیستها هیچ علامت بالینی مستقیمی از خود نشان نمیدهند. اما بهطور کلی علائم ظاهری کیست تخمدان عبارتند از: بهم خوردن تنظیم قاعدگی (معمولا تأخیر ایجاد میشود)، لمس توده متراکم در معاینه شکمی تخمدانها در مورد کیستهای بزرگ، درد حاد یا مزمن شکمی در ناحیه زیر شکم، کمر و گاهی کشاله ران، ترشحات عفونی و ... در صورت پارگی کیست ممکن است علائم حادی شبیه به آپاندیسیت ایجاد شود.
درمان
1- داروی 21 قسمتی را که در درمان احتباس حیض و عفونت رحم ذکر کردیم روزی 3 بار طبق دستور انجام دهید.
2- آبزن یا همان دارو را به صورت تزریق استفاده کنید. دوشیزگان در آب جوشانده آن به مدت نیم ساعت هر شب بنشینند و خانمها از هر دو روش آبزن یا تزریق (حقنه) میتوانند استفاده کنند.
3- قرص کیست تخمدان را طبق دستور زیر بسازید و مصرف کنید.
قرص کیست تخمدان
حنظل، هلیله سیاه، سنا، گل سرخ، تخم کرفس، زنیان، رب ریوند، کبابه چینی مقل لرزق، عسل
داروها را بکوبید و نرم کنید و از ریزترین الک بگذارنید، مقل را با مقداری آب بجوشانید و داروها را در آب آن خمیر کنید و عسل را با آن ممزوج نمایید و به صورت قرصهای یک نخودی درآورید و روزانه از 3 تا 9 عدد آن را میل کنید.
کسانی که از خوردن جوشانده عاجز میباشند میتوانند بجای آن همراه با مصرف داروی آبزن یا داروی تزریقی قرص فوق را مصرف کنند.
کسانی که میخواهند تاثیر قویتری از دارو داشته باشند میتوانند به
ص: 33
تناسب مزاج روزی 3 بار جوشانده و تعدادی قرص کیست تخمدان و داروی آبزن را مصرف کنند. مصرف عرق آویشن و رازیانه هر روز قبل از هر غذا به میزان نیم تا یک استکان برای درمان کیست تخمدان مفید و قاعدگی را تنظیم مینماید.
به جای جوشانده 21 قسمتی، از گزنه و سرکه شیره انگور نیز میتوان برای درمان کیست تخمدان استفاده نمود، روش استفاده از گزنه در بخش زخم رحم آورده شده است. بهتر است همزمان با گزنه و سرکه شیره انگور، شستشوهای مذکور و قرص کیست نیز استفاده شود.
بههرحال همه درمانهای فوق را تا چند ماه ادامه دهید و تا ریشهکن شدن کامل بیماری اکیدا از قطع درمان خودداری نمایید.
ترشحات سفید رنگ و سیلان رطوبت رحم
ممکن است از غلبه بلغم یا سودا باشد که باید از روشهای پاکسازی بلغم و سودا استفاده نمایید. ایارج فیقرا برای دفع اخلاط بلغمی و همان ایارج را با کمی سنگ لاجورد و یا همراه با ماء الجبن برای دفع سواد مصرف کنید و شیاف زیر را هم استعمال نمایید:
این شیاف (فرزجه) رطوبات و ترشحات رحم را جمع کرده و فرج را تنگ میکند.
مازو، تخم حماض، زفت، بلوط، گزمازج، برگ مورد، گلنار، خبث الحدید،[8] سرمه،
اجزا را مساوی بگیرید و نیمکوب کرده و با آب بجوشانید و صاف کنید سپس خبث الحدید و سرمه را خوب ساییده و اضافه کنید و هنگام حاجت با پارچه کتان یا نخی پاکیزه بیالایید و بخود بردارید.
گاهی نیز عفونت سبب تولید ترشحات سفیدرنگ میشود که استفاده از داروهای شستشو و آبزنهای ضد عفونت دراینباره بسیار موثر است.
ص: 34
خارش مهبل (واژن)
گاهی بیمار از خارش و التهاب در قسمت خارجی دستگاه تناسلی خود شکایت میکند. این خارش ممکن است در قسمتهای خارجی مانند لبهای فرج و اطراف آن پدید آید یا اینکه نواحی داخلیتر مجرای مهبل تا رحم و حتی خود دهانه رحم را درگیر کند دامنه این خارش، گاهی تا نواحی خارجیتر مانند کشاله ران نیز امتداد مییابد. این بیماری، غالبا منشأ عفونی و خصوصا عفونتهای قارچی دارد اما در موارد غیر عفونی میتوان دلایلی نظیر غلبه خون، گرمی مزاج، خشکی مجرا، شقاق و بیماریهای التهابی نظیر کهیر.
اگزما، جوش و آفت که منشأ مزاجی دارند را نام برد.
خارش اگر از غلبه خون است باید خونگیری به روشهای مرسوم طب گیاهی و سنتی یعنی حجامت یا زالو یا فصد انجام شود. حجامت ساقین یا زالو روی پاها ما بین قوزک تا انگشت سوم یا خون گرفتن از رگ صافن توصیه میشود.
اگر از گرمی و غلبه مزاج گرم و بیماریهایی مانند آفت، کهیر و اگزماست به درمان هریک از آنها که در مجلدات دیگر پیک شفا ذکر کردیم مراجعه نمایید اگر از عفونت باشد درمان آن را در همین کتاب آوردهایم و نیز در مورد تعدیل مزاج و دفع سوء مزاج در بخشهای قبل نسخههای مسهل عام و ملحقات آن را ذکر نمودیم.
ممکن است جوشهایی بر دهانه رحم سر برآورده باشد.
درمان آن خونگیری به همان روش که در سطور قبل ذکر کردیم میباشد و علاوه بر آن برای درمان انواع خارشهای زهدان میتوانید از آب خرفه و آب گشنیز تازه و یا لعاب اسفرزه و یا گوشتهای درونی خیار سالادی به صورت مالیدنی استفاده کنید. مرهمی که با آب گل ختمی و سفیده تخممرغ و لعاب اسفرزه و امثال آن ساخته شده باشد نیز مفید است.
گاه خارش رحم مربوط به بواسیر حاد و چرکین است که عوارض آن به
ص: 35
دهانه رحم نفوذ نموده و باعث ایجاد خارش شده است. به درمان بواسیر و مرهمهای بواسیر مراجعه کنید.
زخم رحم
اشاره
زخم و یا فیبروم رحم بخوبی با داروهای گیاهی قابل درمانند است. یکی از کارهای اشتباه طب شیمیایی در آوردن رحم است که به دلیل عدم توان اطباء این طب در درمان این بیماری است. درمانهای ایذایی را هم که انجام میدهند جز طولانی کردن درمان و سرگردان نمودن بیماران نتیجهای عاید نخواهد کرد. برداشتن رحم باعث ایجاد بیماریهای خطرناک از جمله فشار خون، افسردگی، سرطان، کلافگی و داغ شدن و سوزش پوست سر و بیماریهای پوستی و سکتههای قلبی و مغزی و تنگ شدن عروق قلب و سایر اعضای بدن میشود، پس چه لزومی دارد که بیمار هزینه گزافی بپردازد و برای درمان یک بیماری دهها بیماری را بجان خود بخرد و نهایتا مرگ زودرسی را برای خود فراهم سازد؟
درمان
یک سیر (75 گرم) گزنه خشک را به 4 قسمت مساوی تقسیم کنید، صبح و ظهر و عصر و شب هربار یک قسمت از 4 قسمت را با 5/ 1 لیوان آب در ظرف استیل یا لعابی بجوشانید تا یک لیوان بماند صاف کنید و میل کنید.
درمان را حد اقل تا 3 ماه بدون وقفه و در صورت نیاز تا 6 ماه ادامه دهید.
کسانی که عادت به مصرف داروی جوشانده ندارند روزهای اول مصرف دارو از یک لیوان در روز شروع کرده تا به تدریج به 4 لیوان در روز برسد.
بیمار باید هر روز همراه با غذا حد اقل یک لیوان شربت سرکه شیره انگور میل کند.
نکته مهم: مصرف گزنه به تنهایی ممکن است باعث کاهش قند خون شود
ص: 36
که عوارضی همچون سردرد و ضعف و سرگیجه به همراه دارد. بنابراین خوردن سرکه شیره و شیره انگور الزامی است مگر بیماران دارای قند خون بالا و از آن گذشته سرکه شیره انگور مکمل درمان و خود داروی معالج زخم رحم است.
بیمار باید از غذاهایی مانند سوسیس و کالباس و غذاهای سفت که معده را به درد میآورد پرهیز کند. بهتر است یک روز در میان آش گشنیز میل کند که با سبزی گشنیز و اسفناج یا برگ چغندر و عدس و کمی برنج و ماهیچه گوسفند یا مرغ بدون چربی و آلوی بخارا پخته شده باشد. آشهایی که با جو و انار و کدو و کلم و ریواس و شلغم و شورباها و امثال آن تهیه میشود بسیار مناسبند. سماق هر روز روی غذها پاشیده و میل شود و یا آش سماق هفتهای چند بار میل شود. اگر رژیم غذایی مذکور رعایت شود و داروها به موقع مصرف گردد معمولا حدود 3 ماه تا بیشتر زخم رحم درمان خواهد شد.
بههرحال با زمان کمتر یا بیشتر این بیماری به کلی ریشهکن خواهد گردید. اگر خونریزی بیشتر از توان بیمار است نسخه زیر میتواند تا حدود زیادی آن را کنترل کند.
انجبار، اقاقیا، ناخنک، بهمنپیچ، دماسب، بارهنگ، از هرکدام 25 گرم.
داروها را مخلوط و نیمکوب کنید، روزی یک الی 3 بار به تناسب نیاز هر بار یک قاشق غذاخوری در 2 لیوان آب بجوشانید با یک لیوان بماند، صاف کنید، شیرین کرده و میل کنید.
در حال درمان زخم رحم بوسیله گزنه ممکن است خونریزی کمی افزایش یابد که این وضعیت موقتی است و باید توجه کرد که همین امر موجب تسریع در امر درمان خواهد شد و نباید دارو را قطع نمود، تنها کاری که میتوان انجام داد کنترل خونریزی با توجه به توان بیمار است.
استعمال مرهم زیر به درمان زخم رحم علاوه بر داروهای فوق کمک میکند.
ص: 37
گلنار فارسی، روغن گل سرخ، مردار سنگ، موم عسل.
داروهای خشک را بکوبید و خوب نرم کنید و روغن را داغ کرده موم را در آن حل کنید[9] و از آتش بردارید و داروها را با آن ممزوج نمایید تا به صورت مرهم درآید هر شب مقداری از آن را به دهانه فرج و مجرای مهبل بمالید.
داروهای شستشوکننده رحم که در درمان عفونت رحم ذکر کردیم در اینجا نیز میتواند کمک خوبی در درمان فیبروم باشد. استفاده از سویق (قاووت) عدس برای کنترل موقت خونریزی مفید است.
نکته مهم: همانطور که پیش از این گفتیم، متأسفانه تعداد زیادی از زنان بخاطر خونریزی رحم گرفتار درمانهای غلط طب غربی میشوند و مبادرت به درآوردن رحم توسط جراح مینمایند. پس از آن دچار عوارض ناشی از این عمل اشتباه میگردند، عوارضی همچون سرطان، سکتههای قلبی و مغزی، فشار خون، بواسیر، داغ شدن، سرد شدن، عرق کردن شدید، افسردگی، بیماریهای پوستی، آرتروز و دهها بیماری دیگر میشوند.
این افراد باید تا آخر عمر مبادرت به خونگیری به روشهای متداول طب ایرانی نمایند تا دچار مرگ زودرس نشوند. بهترین درمان آن است که در بهار هر سال پشت هر گوش 10 عدد زالوی کوچک بیاندازند تا خون آلوده مکیده شود، سپس 25 روز بعد پشت هر دست 10 عدد زالوی متوسط و 25 روز بعد 10 عدد زالوی درشتتر روی پاها انداخته شود.[10] پس از آن در پاییز مبادرت به انجام حجامت عام در چند نوبت بنمایند و هر سال این کار را تکرار کنند.
ص: 38
البته روشهای دیگر خونگیری مورد تایید طب ایرانی نیز برای این افراد مفید است.
تنها روش ناصحیح خونگیری به روش طب غربی است که کمخاصیت و دارای عوارض نیز میباشد.
گشادی مهبل و فرج
اشاره
اگر به دلیل ازدیاد ترشحات است داروهای درمان آن از جمله داروی 21 قسمتی و داروی شستشوی رحم را ذکر کردیم.
در هرحال شیافهای تنگکننده مجرای مهبل درمانکنندهاند که به نمونههایی از آنها اشاره میکنیم.
مازو 2 مثقال، فقاحاذخر یک مثقال
بکوبید و کاملا نرم کنید و با کمی شراب ممزوج کرده با پارچه تمیز بخود بردارید.
شیاف مذکور فرج را تنگ و خوشبو میسازد.
مازوی ساییده را با شراب ارغوانی ممزوج و هر روز یکبار در مجرای رحم بریزید.
شیاف یا فرزجه دیگر
شکر، قرنفل، سرمه، مازو، استخوان سوخته
داروها را بکوبید و نرم کنید و با آب مورد ممزوج کرده استعمال کنید.
فرزجه دیگر
سداب، بسباسه، مرزنجوش، صعتر بری، کندر، اذخر، گل سرخ، پوست انار، ترمس، ماشیوه، روغنبان.
شیاف بسازید و اول روز استفاده کنید.
ص: 39
ترشحات رحم همراه با پریود دردناک و یبوست و کمخونی
رازیانه، هلیله سیاه، خاکشی، مقل ارزق، سورنجان، برگ سنا، خولنجان، دارچین.
اجزا را مساوی بگیرید و نیمکوب کنید و صبح و شب، هربار یک قاشق غذاخوری آن را با 5/ 1 لیوان آب بجوشانید تا یک لیوان بماند صاف کنید و شیرین کرده میل کنید، همراه با نسخه فوق از جوشانده زیر نیز استفاده کنید:
گزنه، بولاغ لوتی، کاسنی، اسفناج، فرنجمشک، گاوزبان، زنجفیل، عرق یونجه
به غیر از عرق یونجه، سایر داروها را به نسبت مساوی مخلوط کرده و نیمکوب نمایید ساعت 10 صبح و 4 بعد از ظهر هربار یک قاشق غذاخوری آن را با 5/ 1 لیوان آب بجوشانید تا یک لیوان بماند، صاف کرده و شیرین نمایید و هربار همراه با یک استکان عرق یونجه میل کنید.
ورمهای رحم
اشاره
بیماری ورم زهدان بهطور کلی تورم یا التهابی است که ممکن است منجر به بزرگ شدن ابعاد رحم شود. معمولا ایجاد نازایی یا کاهش احتمال بارداری میکند اما اغلب مبتلایان به این بیماری از علائم ثانویه مربوطه یعنی تأثیری که این بیماری در سایر اعضا بر بدن بیمار از خود نشان میدهد رنج میبرند بههرحال این نوع ورم نیز مانند سایر ورمها در طب ایران به انواع سرد و گرم و ... تقسیمبندی میشود.
1- ورم گرم رحم
اشاره
گاهی ورم گرم در رحم ایجاد میشود که علامات آن بدین قرارند:
درد معده، افسردگی و اندوه، بیاشتهایی و گاه سکسکه، درد گردن و اطراف چشم و سنگینی سر، و بالاخره درد در اندامها و استخوانها، زهار ورم میکند و ممکن است ورمهایی در ناحیه دندهها نیز ایجاد شود، یبوست و گرفتگی مجاری ادرار محتمل است. اگر درمان به موقع صورت نپذیرد ممکن است تب و سیاه شدن زبان و عرق کردن و تشنج و غش نیز رویآور شوند.