دوران بارداری
اشاره
بهداشت دوران بارداری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. آن‌قدر در طب اسلامی و سنتی به مسائل دوران بارداری اهمیت داده شده که نظیر آن را در هیچ مکتب علمی نمی‌توان یافت.
یک ماه اول بارداری باید زن باردار مراقبت ویژه‌ای از خود داشته باشد. از همان ابتدا خود را به پیاده‌روی ملایم عادت دهد تا در ماه‌های بعدی دچار مشکل نشود. نزدیکی و جماع خوب نیست، البته اگر بگوییم به هیچ وجه نباید جماع کند حال و روز مرد بیچاره را در نظر نگرفته‌ایم. از حالت‌های عصبی و ترس و خبرهای ناگهانی و شوک‌آور خود را مصون بدارد. غذاهای دیرهضم و سنگین نخورد و بیشتر به غذاهای آب‌پز و شورباها روی آورد.
همواره باید سعی کند که یبوست نداشته باشد و از غذاهای ملین به‌قدر کافی استفاده نماید. اگر یبوست روی‌آور شد باید با چیزهایی ماند ترنجبین یا شیرخشت آن را برطرف کنند. آلوی بخارا را با انجیر هر شب خیس کرده و صبح‌ها قبل از صبحانه میل کنند.
زنان باردار برای تکمیل سلامتی خود و جنین باید با برنامه مداوم و ملایم از همه غذاها و میوه‌هایی که موجود است حتی المقدور استفاده نمایند.
میوه‌هایی که در سلامت جنین بسیار موثرند عبارتند از:
سیب که در تامین سلامتی و هوش کودک تاثیر بسزایی دارد و از آن گذشته بر زیبایی او نیز بسیار موثر است. میوه به نیز چنین خاصیتی دارد. بهتر است هر روز مقداری سیب و مقداری به در برنامه غذایی زن باردار گنجانده شود.
خرما در تکوین جنین نقش موثری دارد و مصرف آن هر روز الزامی است.
مویز در تامین هوش و حافظه کودک بسیار موثر می‌باشد.
ص: 64
انگور و گلابی باید در برنامه غذایی مورد نظر باشد.
سایر میوه‌ها مانند مرکبات و انار و زردآلو و میوه‌های مختلف فصل باید در برنامه غذایی زن باردار قرار گیرد و از آن غفلت نشود.
خلط در بدن شوند. گوشت گوسفند، مرغ، ماهی، کره‌های طبیعی گاوی و گوسفندی همگی در برنامه تغذیه وی مفید و مورد تأیید می‌باشد. خوردن خیس‌کردنی‌های خونساز مانند آلوی بخارا، انجیر، پرهلو، زردآلو بسیار مفید و ضروری می‌باشد.
مصرف خشکبارهایی مانند بادام، پسته، فندق و گردو بسیار خوب است به شرط آنکه در مصرف آن حد اعتدال را نگه دارند.
علاوه بر آن، زن باردار باید از مصرف خوراکی‌های مصنوعی و صنعتی مانند روغنهای نباتی (مایع و جامد)، آب میوه‌های بسته‌بندی شده، تنقلات ناسالم، رنگهای خوراکی، داروهای شیمیایی 12]، سوسیس و کالباس، همبرگر و ... که همگی برای سلامت همه مردم مضّر و خطرناکند، به‌شدت پرهیز نماید.
همانطور که گفتیم باید مواظب یبوست باردار بود. بخصوص در ماه‌های آخر فشار جنین بر روده‌ها باعث خشکی و بی‌حرکتی روده‌ها می‌شود و بعد از زایمان ممکن است عواقب آن برای مادر باقی بماند. مصرف مواد غذایی مانند سبزیجات به‌صورت خام یا پخته و آلوی بخارا و انجیر و روغن زیتون بسیار مفید و کارساز است.
دیابت و بارداری
رژیم غذایی ضد قند باید رعایت شود. مصرف شیرینی و برنج به حد اقل برسد. داروهای ضد قند گیاهی معمولا برای جنین عوارضی ندارند.
ص: 65
قرقات به‌صورت جوشانده و دم‌کرده، اسفرزه، بولاغ‌اوتی، تخم شنبلیله و امثال آن به تناوب و به مقدار لازم مصرف شود به طور طبیعی قند خون را کنترل می‌نماید. بیمار خود می‌تواند با تست کردن و مصرف داروهای گیاهی میزان قند را کنترل کند و در عین حال با پزشک خود نیز مشورت نماید.
ورم و درد پا در بارداری
ممکن است صورت و زیر چشم‌ها نیز ورم کند.
باید از تخم‌مرغ و غذاهای سرخکرده و چربی و خوابیدن روی غذا و شام سنگین خوردن اجتناب ورزند. سوپ گشنیز و شوربا و آش انار و آش آب‌غوره و امثال آن مفید است. از میوه و آب‌میوه و شربت میوه‌های طبیعی مرتب استفاده نمایند چرا که افزایش ادرار باعث کاهش ورم می‌شود و از غذاهای یبوست آورد نیز بپرهیزند.
جوش و حساسیت پوستی
با سدر و ماست یا سدر و گل ختمی خیس کرده بدن را به مدت نیم ساعت بیالایید و سپس بشویید و به تناوب تکرار کنید موثرتر آن است که سدر را با سرکه مخلوط کرده و کمی روغن زیتون به آن اضافه نمایید و طبق دستور فوق استفاده کنید. از مولدات صفرا و سودا مانند بادمجان، شیرینی‌جات و سرخ کردنی و گوشت گوساله و گاو اجتناب ورزید.
کاهو و سکنجبین و آلوی بخارا و خیسانده پرهلو و زردآلو و چیزهای خنک را در دستور غذایی خویش افزایش دهید.
واریس در بارداری
در بسیاری از زنان در دوران حاملگی مشاهده می‌شود.
هر شب پاها را با آب‌لیمو یا آب‌غوره ماساژ دهند. پاها را موقع استراحت
ص: 66
کمی بالاتر از بدن قرار دهند. پس از زایمان و گذراندن دوران نقاهت و بازگشت توان جسمی بوسیله زالو خون‌گیری کنند چرا که پس از زایمان ممکن است همچنان باقی بماند و یا زمینه را برای حاد شدن در آینده و زایمان بعدی فراهم سازد.
کم‌خونی و ضعف در بارداری
هفته‌ای 2 بار هربار 5/ 1 کیلو استخوان راسته گوسفند را با پیاز و نمک و زردچوبه در دیگ زودپز روی شعله ملایم آن‌قدر بپزید تا استخوان کاملا نرم شود. پس از کوبیدن استخوان، عصاره آن را بگیرید و تفاله را دور بریزید و از این آب مقوی و خونساز که حاوی مقدار زیادی آهن و کلسیم و تمامی مواد معدنی لازم می‌باشد به تنهایی یا در غذاهای دیگر مصرف نمایید.
چنانچه دیابت ندارید در مواقع غیر سرماخوردگی از شربت شیره انگور هر روز میل کنید. کلم قرمز را رنده کنید و با کاهو بصورت سالاد میل کنید و همان کلم را در غذا بپزید و میل کنید. چغندر پخته با شکر (لبو) را هر روز میل کنید یا آب آن را هر روز نوش جان نمایید.
آنفولانزا و سرماخوردگی در حاملگی
از آنجا که بعضی از سرماخوردگی‌ها می‌توانند خطرناک باشند باید به پیشگیری و درمان به موقع آنها اهتمام ورزید.
تخم گشنیز 300 گرم، آویشن 50 گرم، گل ختمی 50 گرم، مرزنجوش 50 گرم
داروها را باهم مخلوط و هربار یک استکان آن را در یک کاسه آب بجوشانید و مدت 10 دقیقه بخور دهید. اگر گلودرد و هر نوع ناراحتی در مخاط گلو ایجاد شده با همان آب جوشانده روزانه چندین بار غرغره کنید و اگر آب‌ریزش بینی شدید است مرزنجوش را بجوشانید و مرتب با آن استنشاق کنید و اگر قوی‌تر می‌خواهید سیاه‌دانه را بکوبید و در بینی بپاشید
ص: 67
سپس با روغن بنفشه بادام چرب کنید.
در ضمن، آب جوشانده مذکور را با کمی آب جوشیده رقیق کرده داخل بینی را با آن بشویید. غذاها آب‌پز شوند و چیزهایی ماند جو پوست‌کنده و عدس و گشنیز و پیاز با گوشت گوسفند یا مرغ با آن پخته شود. کته گشنیز و کمی گوشت مرغ آب‌پز تنها غذای سفت باشد که بیمار میل می‌کند. پس هر غذایی باید زود هضم و نرم باشد. از مصرف ماست و ترشی و آب یخ اکیدا اجتناب ورزید.
بواسیر در حاملگی
اغلب به واسطه یبوست و فشار شکمی جنین ایجاد می‌شود.
هر شب 10 عدد انجیر را با 20 عدد آلوی بخارا خیس کنید و صبح ناشتا میل کنید. از ضمادهای بواسیر برای نرم کردن و کاهش ناراحتی استفاده نمایید.
ترک‌های شکم در حاملگی
در اثر انبساط پوست شکم ترک‌های متعدد ایجاد می‌شود. عمدتا باید از زمان شروع بارداری به درمان پیشگیرانه پرداخت.
پماد گل ارمنی
گل ارمنی را پس از شستن و پاک کردن از شن و ماسه با روغن کنجد و موم عسل روی شعله ملایم می‌جوشانند و اندکی بعد می‌گذارند منقعد شود و به صورت پماد درآید.
اگر قدری مردار سنگ پودر شده به آن اضافه شود بهتر است. از ابتدای حاملگی هر روز و هر شب با این پماد پوست شکم را چرب کنید.
ص: 68
بیماری‌های کلیوی، قلبی، ریوی و کبدی
بیماری‌های مربوط به اعضای رئیسه بدن بخصوص در دوران بارداری اگر سابقه قبلی داشته باشد باید با نظر پزشک تحت درمان قرار گیرد و از آنجا که نیاز به نظارت اشخاص متخصص در گیاه درمانی دارد از ذکر آنها خودداری می‌کنیم.
لکه‌بینی و خونریزی در بارداری
باید بیمار به استراحت کامل بپردازد و از هر نوع کار سنگین خودداری نماید. چنانچه نیاز به مصرف دارو باشد هر روز بارهنگ و انجبار به صورت جوشانده میل کند و با عدس و گلنار و مازو و اقاقیا پس از کوبیده و نرم کردن با سرکه ضماد درست کرده روی زهار ضماد کند. داروی فلونیای ایرانی در درمان عادت ماهانه موقع حاملگی و کسانی که قادر به نگه داشتن بچه در شکم خود نیستند مفید و باعث می‌شود زهدان محکم شده و بچه را نگه دارد.
فلونیای ایرانی
فلفل سفید، بذر البنج هرکدام 60 گرم، افیون و گل مهرزده هریک 30 گرم، زعفران 15 گرم، شیره شیرسگ، سنبل، عاقرقرحا هریک 6 گرم، جند بیدستر 3 گرم، زنجبیل بیابانی، درونه، مروارید ناسفته، مشک از هریک 5/ 1 گرم، کافور یک گرم، عسل تصفیه شده به اندازه کافی.
داروها را همگی کوبیده و در عسل بسرشید و هربار به وزن 3 گرم با آب یا هر نوع شربت میل کنید.
عادت ماهانه در دوران بارداری
در بعضی موارد بدون اشکال بوده و آسیبی هم برای جنین نداشته است، برای درمان آن از همان روش درمان لکه‌بینی استفاده کنید.
ص: 69
کمردرد در حاملگی
با روغن کرچک، زیتون و سقز هر شب کمر را مالش دهید.
زایمان راحت
برای پیشگیری از زایمان سخت و سزارین و آسیب‌های احتمالی به کودک یک هفته قبل از زایمان مصرف جوشانده 21 قسمتی به میزان یک تا 3 لیوان در روز باعث خروج راحت جنین و خروج جفت و پاک شدن کامل رحم پس از زایمان می‌شود. هربار یک قاشق غذاخوری از مخلوط نیم‌کوب شده دارو را با 5/ 1 لیوان آب بجوشانید تا یک لیوان بماند صاف کنید و شیرین کرده میل کنید.
مول، بچه‌خوره، انگورک
خونریزی یا مایع آبکی همراه با نسج خوشه انگوری یا خونریزی رنگ آب آلویی از لکه‌بینی گرفته تا خونریزی شدید از علامات آن است. ممکن است درست قبل از سقط رخ دهد ولی اغلب به‌طور متناوب یا حتی ماه‌ها و هفته‌ها و اکثرا در ماه چهارم و پنجم ادامه دارد، موجب فقر آهن نیز می‌شود.
در بسیاری موارد رحم بیش از حد معمولی بزرگ شده است. ممکن است به ریه و کبد سرایت کند و عدم درمان آن می‌تواند به سرطان بیانجامد.
اگر قبل از بارداری آگاهی نسبت به آن وجود داشته باشد باید درمان شود و پس از سقط جنین باید درمان گیاهی صورت پذیرد و تا سلامت کامل باید از حاملگی جلوگیری به عمل آورد.
یک سیر گزنه خشک را هر روز به چهار قسمت مساوی تقسیم کنید و صبح و ظهر و عصر و شب هربار یک قسمت را با 5/ 1 لیوان آب بجوشانید تا یک لیوان بماند صاف کنید و میل کنید. کسانی که عادت به خوردن گزنه ندارند روزهای اول با یک لیوان شروع کنند و سپس میزان مصرف را به 4 لیوان برسانند. هر روز باید همراه با غذا حد اقل یک لیوان شربت سرکه شیره انگور
ص: 70
میل کنند. مصرف شیره انگور یا سرکه شیره انگور با گزنه الزامی است و خود مکمل درمان می‌باشد. بیمار باید 3 تا 6 ماه و شاید بیشتر داروهای فوق را مصرف کند. در طول درمان از خوردن سرخ کردنی و چربی و سیب‌زمینی و ماست و سوسیس و کالباس و پیتزا و ساندویج و چیپس و پفک و هر نوع غذا و آب‌میوه بسته‌بندی شده و غذاهای غیر طبیعی خودداری کند.
اگر قاعدگی و میزان خونریزی طبیعی نبود باید از داروی 21 قسمتی به میزان لازم، 3 بار یا 6 یا 9 بار در روز به نسبت نیاز علاوه بر مصرف گزنه و شیره انگور مصرف نمود.
دوران پس از زایمان
پس از زایمان زائو باید غذای خوب اما زودهضم بخورد، باید مراقب بود که ضمائم چنین و جفت از رحم کاملا خارج شده باشد. اگر چیزی باقی مانده است داروی زایمان راحت مصرف شود تا آنچه باقی مانده بیرون ریخته شود. اگر زن یبوست دارد باید بلافاصله غذاهای ملین و انجیر و آلوی بخارای پخته یا خیسانده میل کند و اگر یبوست شدید است با جوشانده گل ختمی و روغن و حقنه‌های مناسب تنقیه گردد. اگر شکم در قسمت زهدان سفت است با روغنهای نرم‌کننده به آرامی ماساژ داده شود.
شستشو و تمیز کردن سطح خارجی رحم اهمیت زیادی دارد. بهترین مایع شستشوکننده جوشانده گل ختمی و آویشن و تخم گشنیز است که به جای آب و سایر ضد عفونی کننده‌های شیمیایی به‌کارمی‌رود. بیمار هر روز با آن خود را بشوید و یا در صورت لزوم در آب آن بنشیند. جوشانده زیره سیاه با نبات پس از زایمان، رحم را سرحال آورده و به دفع عفونت و پیشگیری از آن کمک زیادی می‌کند و باعث ازدیاد شیر مادر می‌شود.
اگر ناراحتی‌های رحم پس از زایمان ادامه یافت به درمان هریک از آنها مطابق با زمان قبل از بارداری بپردازید.
ص: 71
پارگی دهانه رحم پس از زایمان
گلنار فارسی، اقاقیا، آویشن، مردارسنگ، تخم گشنیز، مازو
هر شب در آبزن داروهای فوق بنشیند.
با کوبیده داروهای فوق ضماد درست کرده و روی محل پارگی ضماد کند.
برای تنگ شدن و به حالت اول برگشتن دهانه رحم از داروهای تضییق فرج که قبلا ذکر شد استفاده شود.
سقط جنین در صورت اضطرار
اشاره
گاه مسائلی از قبیل در خطر بودن جان مادر پیش می‌آید که به ناچار باید جنین را ساقط نمود. اگر تشخیص داده شود که جنین ناقص می‌باشد در این صورت باید اقدام به سقط نمود. نسخه‌های زیر با توجه به توان بیمار قبل و بعد از پاره شدن کیسه آب قابل استفاده است و پزشکان می‌توانند بدون نگرانی در مواقعی که اقدام به سقط را لازم می‌بینند از آنها استفاده کنند.
داروهای خوردنی را همراه با فرزجه (شیاف) ساقطکننده جنین باید مصرف نمود.
نسخه سقط جنین
مّرصاف، جاوشیر، حلتیت، سکنجبین از هرکدام یک جزء، سداب خشک، مشک طرامشیع، اذخر، ابهل، میعه از هریک 2 جز.
داروها را بکوبید و نرم کنید و قرص بسازید و هر روز حدود یک مثقال کمتر یا بیشتر با شنبلیله پخته میل کنید.
اگر همراه این قرص داروی 21 قسمتی که قبلا ذکر کردیم به مقدار نیاز میل کنید بهتر نتیجه خواهید گرفت.
مصرف روزانه حدود 1- 2 گرم پودر گنه‌گنه به اخراج جنین کمک شایانی می‌کند. یا پودر گنه‌گنه همراه با خربق سفید خارج‌کننده جنین است.
ص: 72
خوردن روزانه تا 15 گرم اشنان مسقط جنین و 30 گرم آن قاتل انسان و 3 گرم آن مدر حیض است.
فرزجه سقط جنین
اشاره
این فرزجه باعث دفع جنین مرده یا زنده می‌شود.
اشنان فارسی، عاقرقرحا، شونیز، سداب، فراسیون
داروها را مساوی بگیرید و بکوبید و نرم کنید و با زهره گاو فرزجه بسازید.
فرزجه دیگر
اشنان و شکوفه کلم را بکوبید و نرم کنید و با آب خمیر کرده استعمال کنید.
فرزجه دیگر
علاوه بر سقط جنین، از بارداری نیز جلوگیری می‌کند.
مرصاف، جاوشیر، خربق سفید، فرفیون
مساوی بگیرید و با زهره گاو بصورت فرزجه درآورید و موقع حاجت در زهدان بگذارید.
فرزجه دیگر
قطران، 3 گرم، محموده یک گرم
درهم آمیخته و به پشم پاره بردارند.
فرزجه دیگر
اشنان، عرطنیثا، قطران، شحم الحنظل، اوشق، قثاءالحمار، خربق سیاه، مویزج، نوشادور، زرلوند، تخم مازریون، روغن بید انجیر، جاوشیر، سکنجبین، مرصاف.
داروها را کلا و بعضا با زهره گاو پس از کوفتن و بیختن ممزوج کنید و فرزجه (شیاف) بسازید و استعمال کنید.
گویند ضماد سرگین گاو زیر ناف باعث اخراج جنین مرده و مدت بیشتر باعث قتل جنین زنده می‌شود.
ص: 73
رسیدگی اولیه به کودک و درمان زردی یا یرقان نوزادی
کودک را پس از شستشو با آب ولرم و تمیز به آغوش مادر بسپارید تا هر دو آرامش یابند پس از مدتی مقدار حدود یک قاشق چایخوری تا مرباخوری ترنجبین را در یک نعلبکی آب‌جوش حل کنید و صاف کنید و به کودک بخورانید. اگر همراه با آن کمی لعاب قدومه بدهید بهتر است. اگر کودک دچار زردی می‌باشد تا چند روز علاوه بر داروهای فوق نصف قاشق چایخوری تخم گشنیز را در یک استکان آب بجوشانید تا نیمی بخار شود، در طول روز به کودک بخورانید و مطمئن باشید نیازی به تعویض خون و بستری و لامپ نور و از این کارهای غیر منطقی پیدا نخواهید کرد.
ص: 74
پستان و حالات آن
اشاره
بیماری‌های پستان را باید با توجه به حالات رحم بررسی نمود. اگر ورم و التهابی در پستان بوجود آمده، کلیه حالات قاعدگی و بیماری‌های رحم باید در نظر گرفته شود.
پستان برای ساختن شیر خلق شده لذا با خون و کبد در ارتباط است. پستان از طرف دیگر با رحم نیز از طریق عروق و اعصاب و ترشحات هورمونی مرتبط است.
شیر و شیردهی پستان
به هر نسبت که خون سالم باشد شیر نیز سالم است. هر نوع خلط و آلودگی که در خون ایجاد شود بر کیفیت شیر اثر می‌گذارد.
اگر شیر به رنگ زرد تمایل دارد و کمی آبکی و تندمزه است نشان از نفوذ خلط صفرای خون در شیر است.
شیر پرمایه و غلیظ ماده خلط سوداوی در خود دارد.
اگر مزه شیر ترش و رنگ آن خیلی سفید باشد نشانه خلط بلغم است.
اگر شیر بسیار کم و به صورت رشته‌های نخ مانند بیرون می‌آید نشان‌دهنده کثیفی خون و خشکی مزاج است.
برای درمان هریک از این حالات مسهلات مربوط را در بخش بیماری‌های رحم ذکر کرده‌ایم و مسهل اخلاط چهارگانه را نیز که در همین زمینه موثر است بیان نمودیم. مسهل عام و ترنجبین و خاکشی همراه با سیستم غذایی مخصوص برای دفع اخلاط چهارگانه در درمان بند آمدن حیض گذشت. پس از پاکسازی از داروهای زیر هرکدام که در دسترس بود برای ازدیاد شیر و
ص: 75
ارتقاء کیفیت آن مورد استفاده قرار دهید.
قدومه، تخم خشخاش، تخم شوید، کاکل ذرت، پنیرک، گل گاوزبان، رازیانه، کرفس، کنجد، سیاه‌دانه، آش گشنیز، آش نخود، آش جو، نخود آب که ناشتا میل کنند، آشی که با جو و نخود پخته شده و ناشتا میل کنند، چغندر و آب آن، آب جو، مغز گوسفند، گوشت گوسفند و پستان گوسفند، شیر گاو، انواع ماهی و مرغ، ذرت آب‌پز که همراه با گرمک و طالبی و خربزه خورده شود. میزان گرمی و سردی غذای زن شیرده را با توجه به سردی و گرمی او در آن حال تعیین کنید. مثلا اگر گرمی بر او غلبه کرده غذاهای خنک و اگر سردی غلبه کرده غذاهای گرم مصرف کند.
جلوگیری از زیادی شیر
اگر ریزش شیر به حدی است که از غذای کودک بیشتر است و از پستان‌ها سرازیر می‌شود و یا به سینه‌ها فشار می‌آورد و ممکن است تبدیل به آبسه گردد باید نسبت به کم کردن آن اقدام نمود.
آنچه شهوت و آب پشت را کاهش دهد میزان شیر را نیز کاهش می‌دهد.
تخم کاهو، بذر البنج، تخم سداب. اجزا مساوی است.
داروها را نرم کوبیده و با آب خرفه صبح و عصر هربار 10 گرم میل کنید.
آب شنبلیله و مردار سنگ نقره‌ای و روغن گل را بر پستان بمالند.
سفت شدن شیر در پستان
ضمادهایی که شیر منعقد در سینه را از بین می‌برند عبارتند از:
ضماد نعناع، ضماد برگ تاجریزی، ضماد برگ کلم، خرما با سرکه، کندر که با زهره گاو ضماد شود و ...
ص: 76
ورم و درد در پستان
آرد باقلا با سکنجبین یا آرد باقلا با سکنجبین و زهره گاو را ضماد کنید.
اگر ورم سرد باشد، زیره و کرفس و سداب را ساییده و خمیر کرده و ورم ضماد کنید. یا بابونه و بادیان را ساییده و ضماد کنید.
اگر ورم گرم باشد، شیره خرفه و سرکه یا روغن بنفشه را ضماد کنید.
آرد باقلا، آرد جو، گشنیز خشک ساییده و نبات را کوبیده با سفیده تخم‌مرغ ممزوج کرده ضماد نمایید.
تاجریزی و کاکنج به تنهایی یا باهم کوبیده و ضماد شود مفید است. تخم کتان و بابونه و اکلیل و کنجد نیز مفیدند.
ورم از ماندن شیر در پستان
مثلا کودک شیر را نخورده است و یا به علل دیگر شیر در پستان مانده است.
تخم کتان، بابونه، گل بنفشه، گل ختمی، تخم شنبلیله را بسایید و خمیر کنید و ضماد نمایید.
اگر شیر در پستان عفونت کرده باشد.
پیاز را بکوبید و با خمیر ترش و آرد باقلا و روغن کنجد ضماد کنید یا تخم مرو و تخم گشنیز و گل ختمی و کمی آویشن را با شیر گاو بجوشانید و روی ورم ضماد کنید. برای هر نوع ورم پستان ضماد باقلا که با سرکه و نعناع پخته شده باشد خوب است.
دمل پستان
دمل را باید با داروهای رساننده دمل نرم کرده و دفع نمود.
تخم مرو، گل ختمی و تخم گشنیز، تخم کتان را با شیر بجوشانید تا شیر بخار شود، به صورت مرهم روی دمل ضماد کنید.
چلغوز کبوتر، بوره قرمز، تخم کتان، صمغ صنوبر. داروها را بکوبید و ضماد کنید.
ص: 77
زخم پستان
با آب جوشانده آویشن و گل ختمی و تخم گشنیز هر روز محل زخم را بشویید.
سماق، میوه کاج از هرکدام یک جزء، مازوی نارس، دارچین خطایی نیم جزء، شراب انگوری 20 جز.
داروها را نیم‌کوب کنید و همه را در شراب بریزید و روی شعله ملایم بجوشانید تا نیمی بخار شود، صاف کنید و دوباره بر آتش بگذارید تا بقوام آید. در شیشه نگهداری کنید و برای زخم پستان و سایر زخم‌ها بکار برید.
ورم سخت در پستان
اگر ورم رو به سختی می‌رود و ضمادهای نرم‌کننده کارایی ندارند، بلافاصله باید به وضعیت زهدان رسیدگی شود. اکثرا ریشه بیماری در آنجاست. وضعیت پریودها سئوال گردد و براساس تشخیص داروهای درمان بیماری‌های زهدان که نسخه‌های آن را در بخش‌های مربوطه ذکر کردیم بکار برید.
اگر ورم همچنان رو به سختی رفت و داروها مشکلی را حل نکردند و یا بهبود به کندی صورت می‌پذیرد، درمان غده‌های بدخیم را بکار برید که در بخش سرطان رحم ذکر کردیم. بکار بردن این دارو به معنی آن نیست که ورم مشاهده شده سرطانی است بلکه به این دلیل است که روش درمانی مذکور علاوه بر سرطان برای هر نوع غده و ورم سخت درمان‌کننده است، وانگهی اگر ورم مذکور سرطانی هم باشد ما با یک تیر دو نشان زده‌ایم. البته باید توجه داشت که بسیاری از ورم‌ها تا آستانه تبدیل شدن به سرطان پیش می‌روند ولی تا حدود زیادی در همان حد متوقف می‌مانند، و منتظر فرصتی مناسب می‌نشینند که به صورت سلول‌های سرطانی هجوم خود را آغاز نمایند. این فرصت را اغلب پزشکان فوق تخصص غربی (طب جدید) به آنها می‌دهند و با تجویز داروهای شیمیایی و جراحی، ورم‌های سخت را تبدیل به ورم‌های سرطانی می‌کنند و اگر قرار است بیمار مثلا 15 سال دیگر بر اثر بیماری فوق فوت کند اطباء غربی ظرف مدت کوتاهی او را از رنج زیستن راحت می‌کنند.
ص: 78
پس برای درمان ورم‌های پستان به‌خصوص ورم‌های سخت می‌توان نسخه درمان سرطان رحم را برگزید و با خیال راحت آن را مصرف نمود.
کوچک کردن و سفت کردن پستان
اشاره
دخترانی که می‌خواهند سینه‌های آنان خوش‌ریخت و برآمده و سربالا باشد می‌توانند از ضماد و پماد زیر استفاده کنند:
ضماد کوچک کردن پستان
گلنار فارسی، اقاقیا، سماق، برگ مورد، پوست انار، کندر
داروها را بکوبید و نرم کنید و چند شب روی سینه‌ها ضماد کنید. اگر می‌خواهید نرم شود با سفیده تخم‌مرغ ممزوج و ضماد کنید و روزها از همان داروها به صورت کرم استفاده کنید:
کرم کوچک کردن پستان
اشاره
همان داروها را با عرق مرزه یا آویشن یا برگ مورد یا افسنتین یا نعناع یا پونه هرکدام که مایل بودید بجوشانید تا عرق‌ها به نیمه برسد صاف کنید و با روغن کنجد و موم عسل روی شعله ملایم بجوشانید تا فقط روغن بماند از آتش بردارید و در حال سرد شدن مرتب برهم زنید تا به صورت مرهم منعقد شود. هر روز روی سینه‌ها بمالید.
نسخه‌های دیگر
پوست خشخاش، 3 گرم، شوکران 6 گرم، سفیداب قلع 10 گرم، گل ارمنی شسته 10 گرم، اقاقیا 10 گرم، عدس 20 گرم.
داروها را بکوبید و با سرکه خمیر کرده روی سینه‌ها ضماد کنید و ببندید و تا 24 ساعت باز نکنید و هر ماه 3 بار این کار را تکرار کنید. می‌توانید مازو را هم به داروهای فوق بیافزایید. (استفاده از مازو باعث تولید رنگ بنفش خواهد شد. که پس از چند روز برطرف می‌گردد.)
ص: 79
زاج نرم را ساییده و در روغن گاو حل کرده و ضماد کنند و هر روز تکرار نمایند.
صدف سوخته، آرد جو و سرکه باهم ضماد شود.
اقاقیا و صمغ عربی را هر شب تا صبح ضماد کنند.
مصطکی، مازو و کندر را نرم کوبیده و با سرکه ممزوج کرده ضماد نمایند، همان داروها را با سرکه پخته و هنگام مصرف با سفیده تخم‌مرغ ضماد کنند.
اگر بذر البنج را کوبیده و نرم کرده و روی سینه‌ها ضماد کنند و تکرار نمایند مانع بزرگ شدن پستان‌ها می‌شود.
خاک معمولی را با عسل ممزوج کرده بر سینه‌ها ببندند. یا خاک معمولی را با تریاک و نان خیس شده و عسل قاطی کرده ضماد کنند.
بزرگ کردن پستان
برای بزرگ کردن پستان دختران نسخه‌های زیر موثرند:
1- تخم جعفری، تخم شلغم، تخم کتان، گل گاوزبان، تخم شوید، سیاه دانه، تخم کاسنی، تخم کرفس
داروها را باهم مخلوط و هر روز مانند چای دم کرده میل کنند، یا آنها را کوبیده و مانند قاووت با شکر مخلوط کرده هر روز یک قاشق مرباخوری تا غذاخوری آن را میل کنند.
2- سلیخه یا دارچین و دار فلفل و بادیان را نرم کوبیده و در کره گاو حل کرده ضماد نمایند.
3- با پیه مرغ یا گاو یا گاومیش هر شب سینه‌ها را مالش دهند. مالش با روغن موم نیز مفید است.
ترک پستان
درمان آن مانند درمان ترک شکم خانمهای باردار است. به‌خصوص موقع بارداری و هنگام شروع ترشح شیر بکار می‌رود. پماد گل ارمنی و جوشانده گل ختمی و مردار سنگ با سفیده تخم‌مرغ و نسخه‌های مشابه که قبلا در درمان ترک شکم خانمهای باردار توضیح داده شد.