پیشگفتار
اشاره
گیاهان و سایر داروهای متداول در طب سنتی و گیاه درمانی به تنهایی و در ترکیب با سایر داروها در مزاج‌های گوناگون در کالبد انسان اثرات گوناگون دارد که همواره مورد توجه بوده است. داروها برغم خواص متعدد و سودمندی که دست توانای آفرینش در آنها به ودیعه گذارده، دارای عوارضی است که شناسایی آنها برای مشتاقان تحقیق حائز اهمیت می‌باشد.
کلمه «عوارض» در محاورات عامه نزدیکترین مفهوم را در مورد اثرات منفی داروها بذهن متبادر می‌سازد، که اینک بیشتر در مورد فرآورده‌های داروئی شیمیائی مطرح می‌باشد. تفاوت زیادی میان عوارض داروهای شیمیائی و عوارض داروهای گیاهی و سنتی وجود دارد که بسته به میزان و نوع تأثیر آن‌هاست. تأثیرات سوء داروهای شیمیائی بسیار گسترده، عمیق و مزمن می‌باشد و سلامتی انسان را گاه به‌شدت در معرض خطر قرار می‌دهد و بیماران زیادی مشاهده شده‌اند که علاوه بر اجبار بر مصرف داروهای شیمیائی در عین آنکه جسم خود را به تباهی می‌کشانند، چاره‌ای نیز برای ترک آن ندارند، چراکه بخاطر نیاز به تأثیر تسکینی آن، به نوعی اعتیاد مبتلا می‌شوند.
داروهای گیاهی در اکثر موارد چنانچه دارای عوارض باشند، کوتاه مدت و ناپایدار و با مصرف «مصلح» ها که پیش‌بینی شده قابل رفع می‌باشند. البته تعدادی از گیاهان و عناصر داروئی در طب سنتی جزء سموم هستند که میزان و مقدار مصرف آنها و مصلحات و علاج آنها شناسایی و مورد استفاده بوده است.
کتاب حاضر به این مهم پرداخت تا فروشندگان دارو و محققین، اطباء و سایر علاقمندان به طب گیاهی و سنتی ایران با سهولت بیشتر به خواص مصلح‌ها پی برده
و عوارض داروها را با داروهای دیگر خنثی نمایند و از طرف دیگر به افکار عمومی بفهمانند که شناخت مضرات داروها چیزی نیست که بهانه بدست مخالفین طب سنتی و گیاه درمانی بدهد، گویا آنان مسئله کشف ناشده‌ای را بیان می‌کنند، حال آنکه از افتخارات علمای طب سنتی توجه آنها به مضرات و عوارض و حالات گوناگون داروهای گیاهی و سنتی بوده است.
از آنجا که عوارض داروها به مزاج افراد بستگی دارد، همچنین هر دارو و بالاتر از آن هر شیئی در طبیعت دارای مزاج خاصی است، مزاج‌ها را مورد بررسی قرار داده‌ایم .