فصل پنجم: یبوست
اشاره
ص: 56
یبوست
خشکی و سفتی مدفوع، دیر به دیر کار کردن روده‌ها و اجابت مزاج را در بحث یبوست جمع کرده‌ایم و به درمان آن می‌پردازیم.
یبوست ناشی از تغذیه غلط
افرادی که عادت به خوردن غذاهای ملین، میوه‌ها و مواد سلولزی ندارند با تغییر روش تغذیه به حل مشکل خویش دست می‌یابند. خوردن خیس کرده انجیر با آلوی بخارا، میوه‌های خام و پخته، سبزیجات، روغن زیتون و امثال آن بطور متناوب، چاره‌ساز است.
یبوست ناشی از سوء مزاج
اگر نوعی سوء مزاج بر بیمار غلبه کرده است این سوء مزاج گاه از کبد و گاه از طحال و گاه از سوء مزاج معده است، درمان آن همان درمان سوء مزاج‌ها است که وصف آن گذشت. چنانچه یبوست از سوء مزاج کبد است باید سوء مزاج شناسایی و کبد از شر مواد ناباب رهانیده شود. جوشانده‌های ضد صفرا و خون و سودا و بلغم و سایر مزاج‌ها که باعث پاکسازی کبد می‌شوند همگی درمان‌کننده می‌باشند. بحث مفصل آن را ان شاء ا ... در کتاب بیماریهای کبد ملاحظه خواهید فرمود. نتیجه کلی که می‌توان گرفت این است که بیشتر یبوست‌ها با داروهای پاک‌سازی‌کننده معده، کبد و طحال درمان پذیرند.
یبوست ناشی از بدکار کردن غده‌ها
غده‌های تیروئید و پاراتیروئید در ایجاد یبوست نقش دارند. شاید
ص: 57
عملکرد این غده‌ها ناشی از نوعی سوء مزاج باشد که باعث یبوست می‌شود و ممکن است اثرات منفی سوء مزاج‌ها حتی پس از درمان آنها بر روی کارکرد غده‌ها باقی بماند. درمان آنها را به درمان غده‌ها موکول می‌کنیم.
عجالتا نسخه کلی درمان این نوع یبوست ارائه می‌شود:
- گل گاوزبان- تاجریزی- عناب- سه پستان- بادرنجبویه- تخم خشخاش- بهارنارنج- گزنه- تخم ریحان- تخم جعفری- تخم بالنگو- گل ختمی
- از هر کدام مساوی بگیرید و روزی 3 بار صبح و ظهر و شب بعد از هر غذا بصورت جوشانده یا دم کرده میل کنید.
یبوست‌های مزمن
و یبوست‌هایی که از زمان کودکی در انسان ایجاد و ادامه می‌یابد.
این یبوست‌ها ممکن است ناشی از ضربه‌های روحی زمان کودکی، ناهنجاریهای خانوادگی، انزواطلبی و زود رنجی کودکان ایجاد شود. عدم توجه به آن باعث ادامه بیماری در بزرگسالی است.
برای درمان آن باید علاوه بر مصرف نسخه قبلی (بدکار کردن غده‌ها)، این افراد بطور مرتب از غذاهای ملین استفاده کنند و هریره بادام و روغن بادام شیرین را در دستور غذایی روزانه خویش بگنجانند.
یبوست بعد از زایمان
فشاری که جنین و کیسه اطراف آن به روده‌ها وارد می‌کنند باعث یبوست خانمهای باردار می‌شود و ایجاد خشکی و عدم انعطاف در روده‌ها می‌نماید.
خانمهای باردار هنگام بارداری باید از غذاهای ملین و خیسانده‌هایی مانند انجیر و آلوی بخارا و سوپ جو و میوه‌های خام و پخته و سبزیجات زیاد استفاده کنند. اگر یبوست بعد از زایمان ادامه داشت حتما باید دستورات فوق اجرا گردد و در صورت نیاز از داروهای لینت بخش و دانه‌های گیاهی لعاب‌دار
ص: 58
و روغن زیتون و بادام شیرین و امثال آن بهره برند.
مصرف ترنجبین نیز علاوه بر ازدیاد شیر دافع یبوست است.
خانمهای باردار پس از زایمان می‌توانند به صورت ملایم از مسهل عام استفاده کنند اما باید در نظر داشته باشند ممکن است کمی خاصیت مسهلی دارو به نوزاد نیز منتقل شود.
یبوست در کودکان
یبوست در کودکان را با ترنجبین و خاکشیر و دانه‌های لعاب‌دار مانند قدومه و تخم کتان و لینت بخش‌های دیگر حتما باید برطرف کرد. استفاده از گل قند آفتابی یا عسلی که ترکیبی از گل سرخ و گلاب و قند یا عسل می‌باشد بسیار مفید است.
- هر شب 10 عدد آلوی بخارا و 5 عدد انجیر خشک را در مقداری آب خیس کرده و صبح ناشتا یا در طول روز به کودک بدهید یا اینکه هر روز مقداری تخم بالنگو را در شربت گلاب خیس کرده و به تناسب نیاز به صورت شربت به کودک بخورانید.
نباید یبوست کودکان را کم اهمیت تلقی کنیم چرا که در سلامتی آینده آنها مؤثر است و آسیب‌هایی به روده می‌رساند که جبران‌ناپذیر خواهد بود.
یبوست در کودکان چنانچه توأم با خونریزی شود، بوسیله داروهای لینت بخش همراه با گل همیشه بهار، گیاه مخلصه، بارهنگ، انجبار و دم اسب درمان‌پذیر است بشرط آنکه هرگز اجازه ندهید یبوست مزاج در آنها تکرار گردد.
بسیاری از عمل‌های جراحی در مورد این کودکان غلط و خطرناک می‌باشد و باعث ادامه رنج کودک خواهد شد. این بیماری با مراقبت والدین و پزشک برطرف می‌شود. برخی از این یبوست‌های همراه با خونریزی، به بواسیر در کودکان منجر می‌شود که آنهم با داروهای بواسیر در حد کودکان و نشستن در آبهای دارویی (آبزن) ضد بواسیر قابل درمان هستند