گروه نرم افزاری آسمان

فصل ششم: بیماریهای مقعد



اشاره

ص: 60

بواسیر

اشاره

بواسیر و خونریزی آن، راهی است که بدن برای پیشگیری از بسیاری بیماریها انتخاب می‌کند. اظهاراتی که اطباء قدیم و از جمله شیخ الرئیس فرموده‌اند منطقی و از روی حکمت و عقل می‌باشد. حتما این اظهارات تأثیر گرفته از احادیث نبوی است طب اسلامی خون بواسیر را خونی آلوده می‌داند که باید از بدن خارج شود، بواسیر راه گریزی از بیماریهایی مانند؛ بیماریهای اعصاب، مالیخولیا، صرع سوداوی، باد سرخ، جوش‌های جلدی، سرطان، اگزما، جرب، قوبا، جذام، ذات الجنب، ذات الریه، سرسام و سکته‌های قلبی و غیره است.
بنابراین کسانی که بدون معالجه ریشه‌ای باعث بند آمدن خونریزی بواسیر می‌شوند در حق بیمار ظلم کرده و زمینه بروز انواع بیماریهای خطرناک را بر او هموار کرده‌اند و در عصر ما بیشتر انتقاد ما متوجه اطباء فرنگ رفته است که بی‌مهابا دستور به عمل جراحی می‌دهند، بیماری را از رنج درد و خونریزی می‌رهانند و ده‌ها بیماری دیگر از قبیل سرطان کبد و غیره را به او تقدیم می‌نمایند.
ضمن اینکه بیماری بواسیر معمولا پس از جراحی در مدت کوتاهی مجددا بازگشت می‌کند.
توجه کنید که بواسیر اکثرا از ماده سودائی و خون سودائی و یا خلط سودائی و خونی با هم تولید می‌شود. ماده بواسیر کمتر بلغمی است. پس قبل از هر چیز باید به اصلاح بدن پرداخت و خون بد و ناپسند را بیرون راند.
اطباء گیاهی هم دقت کنند قبل از پاکسازی بدن از خون و خلط ناپسند اقدام به بستن خونریزی بواسیر با ضمادهای قوی نکنند. این کار اگرچه
ص: 61
باعث رضایت و خوشحالی بیمار و احساس غرور در پزشک می‌شود اما پیامدهای آن باعث نگرانی است.
تنها در شرایطی که خون بواسیر باعث ضعف و ناتوانی شدید بیمار شده است باید با ضمادها و داروهای پاشیدنی باعث بند آمدن خون گردید، اما در هر حال باید خون ناپاک و خلط بدجنس از بدن بیمار پاکسازی شود. اگر این پاکسازی بخوبی صورت پذیرد، نیاز چندانی به داروهای موضعی نخواهد بود و اگر لازم باشد با بخور دادن و یا داروهای دودکردنی می‌توان مانع از عفونت محل بواسیر شد یا اینکه پس از پاکسازی بدن، زخم‌های مقاوم بواسیر را با ضماد و داروهای موضعی دیگر درمان نمود.
پاکسازی‌های بواسیر از طریق اسهال دادن ملایم بیمار، استحمام به موقع و خونگیری بوسیله حجامت یا زالو است.

درمان بواسیر

تا 15 روز صبح ناشتا یک روز در میان 2 لیوان عرق شاهتره را داغ کنید تا به حد جوش برسد، بلافاصله آن را روی 3 قاشق غذاخوری خاکشی که از قبل تمیز کرده‌اید بریزید و به جای صبحانه میل کنید و تا ظهر هیچ‌چیز نخورید مگر کمپوت یا فرنی رقیق.
روز بعد 3 قاشق غذاخوری ترنجبین را در یک و نیم لیوان آب جوش حل کنید و صاف کرده داغ داغ روی 3 قاشق غذاخوری خاکشی که از قبل تمیز کرده‌اید بریزید و به جای صبحانه میل کنید و تا ظهر مثل روز قبل عمل نمایید.
جوشانده زیر را که مسهل عام نام دارد بعد از ناهار و شام میل کنید:

مسهل عام

- سنا و گل سرخ از هرکدام 50 گرم و افسنتین و گل ختمی و تخم کتان و ترنجبین از هرکدام 25 گرم
- با هم مخلوط و نیم کوب کنید و هر بار یک قاشق غذاخوری را با یک
ص: 62
و نیم لیوان آب بجوشانید تا یک لیوان بماند صاف کنید و شیرین کرده میل نمایید.
این دارو اسهال‌آور است لذا مقدار مصرف را بگونه‌ای تغییر دهید که اسهال ملایمی برقرار باشد مثلا یک‌بار در بعد از ظهر میل شود.
سوپ گشنیز را هر روز یا یک روز در میان به جای ناهار میل کنید که مواد سوپ به ترتیب زیر است:
- سبزی گشنیز با اسفناج یا برگ چغندر و عدس و یا نخود و کمی برنج و ماهیچه گوسفند یا مرغ بدون چربی و آلوی بخارا.
روز بعد نیز غذا آب‌پز و شامل سبزیجات فصل مانند کدو و ریواس و کنگر و شلغم و چیزهایی که در همان فصل موجود است باشد.
پس از 15 روز قرص زیر را بسازید و روزانه 3 تا 6 عدد میل کنید:

قرص بواسیر

اشاره
برای جلوگیری از خونریزی بواسیر هم مفید است:
- هلیله سیاه- هلیله زرد- مصطکی- کندر خوراکی- ریوند چینی- انزروت- گل سرخ- صبر زرد
- مساوی بگیرید و بکوبید و نرم کنید و در آب مقل ارزق خمیر کرده و بصورت قرص‌های یک نخودی خشک کنید. قرص‌های بواسیر نسخه‌های متعدد دارد که در کتاب‌های داروسازی گیاهی موجود می‌باشد.

قرص بواسیر دیگر
- هلیله کابلی بریان کرده 90 گرم و کهربا 30 گرم و مقل ارزق 50 گرم
مانند قرص قبلی ساخته می‌شود.

قرص بواسیر دیگر:
ص: 63
- هلیله سیاه و بلیله و آمله و مقل ارزق از هرکدام 12 گرم و تربد سفید 3 گرم و نمک هندی یک و نیم گرم و سنبل الطیب و زعفران و دارچینی و سلیخه از هرکدام 6 گرم
- داروها را در آب جوشانده‌ای مقل خمیر کرده بصورت قرص خشک کنید.

قرص بواسیر دیگر
از امام رضا (ع) نقل شده است:
هلیله سیاه و بلیله و آمله را بطور مساوی گرفته و بکوبید و از الک رد کنید تا آن‌قدر نرم شود که از حریر بگذرد. مقداری مقل ارزق را در آب تره حل کنید تا 3 شب خیس بخورد سپس داروها را داخل کرده و دست‌ها را با روغن بنفشه چرب نموده و حب‌های متعدد بسازید و در سایه خشک کنید. در تابستان روزی یک مثقال و در زمستان روزی 2 مثقال میل کنید و از مصرف ماهی و سرکه و سایر غذاهای غلیظ و سرخ کردنی‌ها و پرهیزهای بواسیر خودداری نمایید.
اگر بیمار هر روز 3 تا 6 عدد قرص بواسیر بخورد بهبود پیدا خواهد کرد.
اگر علاوه بر قرص از مسهل عام نیز استفاده کند بهتر نتیجه خواهد گرفت و اگر رژیم غذایی که مطرح شد رعایت نماید نور علی نور است. اگر به جای مسهل عام- جوشانده بواسیر بطور عام- را مصرف کند نتیجه خواهد گرفت. جوشانده این است:

جوشانده بواسیر بطور عام:

- سه‌پستان- تاجریزی- اسطوخودوس- آویشن- قدومه- خاکشیر- پونه از هر کدام 25 گرم و گاو زبان 15 گرم- بهار نارنج و نعناع 10 گرم- افسنتین- مرزنجوش- تخم خشخاش- بادرنجبویه از هرکدام 8 گرم- خارخاسک- بومادران- کاکوتی- شیرین بیان- بابونه- سنبل الطیب از هر کدام 5 گرم و تخم گشنیز- ختمی- تخم
ص: 64
شنبلیله- بولاغ لوتی- سیاه دانه- بزرگ سرخ- گزنه از هر کدام 20 گرم.
- داروها را با هم مخلوط و به 5 قسمت مساوی تقسیم کنید. 1 قسمت را با 6 بطری آب بجوشانید تا 4 بطری بماند صاف کنید و با یک‌صد گرم شکر معادل یک استکان مخلوط کرده و دوباره بجوشانید تا 3 بطری بماند در یخچال نگهداری کنید و بعد از هر غذا نصف تا یک استکان میل کنید.
عرقیات زیر را با هم مخلوط و قبل زا هر غذا نصف تا 1 استکان میل کنید:
- عرق گشنیز- عرق افسنتین- عرق نعناع- عرق شنبلیله- عرق گزنه- عرق بولاغ لوتی
اگر بیمار بعد از هر غذا نسخه جوشانده بواسیر بطور عام و قبل از هر غذا عرقیات فوق را مصرف کند نتیجه خواهد گرفت.

غذای بیماران بواسیری

باید از خوردن سرخکردنی، کباب، گوشت‌های غلیظ، گوشت گوساله و گاو، شیر و آنچه وابسته به شیر است، سیر، ادویه‌جات، سوسیس و کالباس، انواع ساندویچ‌ها، شیرینی‌جات قنادی نانی که با جوش شیرین پخته شده باشد، آب یخ، نوشابه و هر چیزی که باعث یبوست و سفتی مدفوع شود پرهیز کنند. غذاها باید ملین و نرم‌کننده باشند.
خوردن انجیر و آلوی بخارا خیس کرده که آلوی بخارا در تعداد 2 برابر انجیر باشد تا میزان 10 عدد انجیر و 20 عدد آلوی بخارا ناشتا بسیار خوب است. سوپ‌هایی که با سبزیهای گشنیز و اسفناج و برگ چغندر و تره و آلوی بخارا پخته شود در دستور کار قرار گیرد و گوشت فقط آب‌پز و همراه با موارد فوق پخته شود، آنهم گوشت مرغ یا گوسفند باشد.

خارش مقعد

خارش مقعد یا از کرم‌های ریز است یا از ماده خلطی خارش‌آور که در
ص: 65
اطراف مقعد جمع شده است و یا زخم چرک‌آلود.
اگر از کرم‌های ریز است به درمان انگل رجوع کنید.
اگر از زخم چرکین است از دود پشکل ماچه الاغ یا از بخور تخم گشنیز و آویشن با گل ختمی و یا نشستن در آب جوشانده آن تا قطع خارش و بهبود کامل استفاده نمائید. یا ضمادها و مرهم‌های جاذب و ضدعفونی‌کننده زخم‌های چرکین بکار برید.
اگر ماده خلطی خارش‌آور باعث ناراحتی است باید براساس نوع خلط بیمار را با داروهای خوردنی و اسهال‌آور پاکسازی نمود.

جوشانده ضد خونریزی بواسیر

اشاره
- بهمن پیچ- انجبار و ناخنک از هر کدام 25 گرم- کاکل ذرت- دم اسب- گاوزبان- پونه- اسطو خودوس و آویشن از هر کدام 10 گرم.
- داروها را نیم کوب و روزی 3 بار صبح و ظهر و شب هر بار یک قاشق غذاخوری را در یک و نیم لیوان آب بجوشانید تا یک لیوان بماند صاف کنید شیرین کرده میل نمایید.

نسخه بواسیر دیگر
- برگ سنا و گل سرخ و مقل ارزق را بطور مساوی گرفته و روزی یک الی 3 بار به مقدار نیاز بجوشانید و میل کنید.
- تخم تره به مقدار یک قاشق غذاخوری در روز با شکر، بواسیر را برطرف می‌کند.

بیرون زدن مقعد

قرص مقل ارزق که وصف آن گذشت بهترین است. روزانه تا 6 عدد میل شود. پاشیدن گرد مخلوط زاج بلوری و مازو و سفیداب بر مقعد بعد از آنکه
ص: 66
موضع را با روغن گل سرخ چرب کرده باشند و بستن موضع مفید است.

خون درمانی

حجامت و زالو درمانی و فصد (رگ زدن) در درمان بواسیر بسیار مفید و گاه ضروری است بخصوص که همراه با داروهای دیگر درمان بواسیر اعمال گردد. اساسا کسانی که عادت به حجامت و خون دهی از طریق زالو و فصد دارند کمتر به بواسیر مبتلا می‌شوند.
هرگز خون‌گیری به روش طب غربی مورد نظر ما نیست.
روش‌های خون درمانی در طب سنتی در کتاب دیگری از مجموعه کتاب‌های پیک شفا تحت عنوان خون درمانی از دیدگاه طب سنتی آمده است.

از میان بردن دکمه‌های بواسیر

شیره پیاز عنصل و یا شیره خرنوب اگر چند بار بر دانه‌های بواسیر مالیده شود دانه‌ها را ساقط می‌کند.
کافور تصعید شده را با کره طبیعی گاو مرهم نموده و بر مقعد ضماد کنند.
ضمادهای مسقط بواسیر بسیار است که در کتاب‌های دارویی موجود می‌باشد.

بخور بواسیر

تخم گشنیز و آویشن و گل ختمی و تخم مرو را با مقداری آب بجوشانید و موضع را مرتب بخور دهید.

فیستول‌های چرکی مقعد

تخم گشنیز و آویشن و گل ختمی و تخم مرو را مساوی گرفته با چند برابر شیر گاو طبیعی بجوشانید تا بصورت مرهم درآید بر موضع فیستول‌ها ضماد
ص: 67
کنید و هر 24 ساعت یک‌بار زودتر باز نکنید و هربار در آب جوشانده همان داروها به مدت نیم ساعت بنشینید و آن‌قدر تکرار کنید که عفونت‌ها جمع و زخم‌های آن جوش بخورد.

مرهم بواسیر و شقاق مقعد

اشاره
موم و روغن کنجد و پیه مرغابی و مغز ساق گاو و روغن کوهان شتر و زرده تخم‌مرغ کتان و مقل ارزق را بجوشانید و داروها را در آب آن داخل کرده بصورت مرهم بسازید و موقع حاجت روی زخم بواسیر بمالید.

مرهم بواسیر دیگر
گردوی سوخته و دانه زردآلو بطور مساوی با روغن کوهان شتر مرهم کرده بر موضع بمالید.

یبوست بواسیر

ده عدد انجیر و 20 عدد آلوی بخارا که در آب خیس خورده باشد برای یبوست بواسیر بسیار مفید است که ناشتا خورده شود.
ترکیبی از حنظل و مقل ارزق و تخم مرو و صبر سیاه و هلیله سیاه و سنا و گل سرخ و رب ریوند و اسفرزه علاوه بر دفع یبوست بیماری بواسیر را نیز درمان می‌نماید.