گروه نرم افزاری آسمان

فصل دوم: سوء مزاجها و بیماریهای کبد



اشاره

ص: 98

بیماری‌های کبد

اشاره

برای درمان بیماریهای کبد ابتدا باید حالتهای غیر طبیعی کبد را بشناسیم سپس اقدام به درمان آن کنیم. این حالتهای غیر طبیعی در اصطلاح طب با عبارت سوء مزاج بیان می‌شوند. بعنوان مثال هنگامی که می‌گوئیم سوء مزاج گرم کبد به این معنی است که کبد دچار مزاج گرم غیر طبیعی شده یا حرارت کبد بیش از اندازه طبیعی است. این حالتهای غیر طبیعی کبد علاوه بر آنکه خود به عنوان یک بیماری مطرح می‌شوند، می‌توانند سبب بروز بیماریها و نیز علائمی در سایر اندامهای بدن باشند. بنابراین به محض خروج کبد از حالت‌های طبیعی که توضیح آن گذشت اقدام برای بازگشت تعادل باعث پیشگیری از این بیماریها می‌شود پس در ابتدا نشانه‌های بالینی این حالتهای غیر طبیعی یا سوء مزاجهای کبد را بشناسیم و سپس به درمان آن بپردازیم:

سوء مزاج گرم کبد

کم شدن اشتها، تشنگی و داغ شدن بدن و زرد شدن ادرار و سرعت گرفتن نبض و گاه بروز تب و حساس شدن شخص به گرما، زبر شدن زبان

سوء مزاج سرد کبد

سفید شدن لب‌ها و زبان و کمی خون، بلغم زیاد و کمی میل به آب و بول سفید رنگ و غلیظ، معده احساس گرسنگی زیاد می‌کند و در نهایت دچار بی‌اشتهایی می‌شود. مدفوع بیمار رنگش به سپیدی می‌زند، تب که گاهی روی آور می‌شود وت گاه مزه دهان ترش می‌شود.
ص: 99

سوء مزاج خشک کبد

خشکی دهان و زبان و تشنگی و سختی نبض و گاه سیاه شدن رنگ زبان.

سوء مزاج تر کبد

برانگیختگی رخساره و چشم، تشنگی کم، مرطوب بودن دهان و زبان، سفیدی رنگ صورت که در نهایت به سبز رنگی منجر خواهد شد. بهترین اوقات برای مصرف داروهای درمان بیماریهای کبد هنگامی است که شکم خالی باشد، صبح‌ها که از خواب برمی‌خیزیم و ساعات بین غذاها. در درمان بیماری‌های کبد اندام‌های دیگر را نیز باید در نظر گرفت. مثلا معده و کلیه و طحال و قلب و رحم و دیگر اندام‌هایی که ممکن است در بیماریهای کبد نقش داشته باشند.

درمان سوء مزاج‌ها

برای درمان سوء مزاج‌ها باید حالات و علامات را در نظر گرفت و داروها را بر ضد آنها تجویز نمود. سوء مزاج گرم با داروهای سردی بخش و سوء مزاج سرد با داروهای گرمی بخش و سوء مزاج خشک با داروهای رطوبت بخش به آسانی قابل کنترل است و این تجویزها بسیار ساده و برای عموم مردم قابل استفاده است. مثلا وقتی شخصی دچار گرمی شدید کبد شد مردم بطور معمولی از میوه‌های سردی بخش و زرشک و پر هلو و آلو و امثال آن استفاده می‌کنند. اما اگر مشکل جدی‌تر باشد باید با برنامه منظم و آگاهی بیشتر به درمان آن پرداخت. در هر حال در هر درمانی باید حالت میانه روی را رعایت کرده و از افراط و تفریط پرهیز نمود.

درمان سوء مزاج گرم کبد

اشاره
مصرف کاسنی با گشنیز و کاسنی با سرکه و زرشک و تمر هندی یا زرشک و تمر هندی و کرفس مخلوط با هم بسیار مفید است.
ص: 100
ترکیب داروهای مناسب با سکنجبین و مصرف سکنجبین به تنهایی مفید است.
آب هندوانه، آب کدو، آب کرفس، آب گشنیز، آب خیار، دوغ ترش، ماست گاوی، آب سیب، آب خرفه، آب اسفرزه، آب جو، کاهو، چغندر پخته و سوپ گشنیز با آلوی بخارا یا تمر هندی یا انار یا غوره، فندق که بازکننده انسدادهای کبدی است و چندان گرمی بخش نیست و گرمی آن را می‌توان همراه با یک سردی بخش ملایم نمود.
هندوانه، انگور ترش و شیرین، انار، مرکبات بخصوص لیمو شیرین مفید است. از گوشت ماهی کپور یا سفید و ماهی‌های ریز که در سرکه خوابانده و سپس پخته شود نیز می‌توان استفاده کرد. (نحوه و میزان مصرف موارد فوق به تشخیص پزشک معالج بستگی دارد)
علاوه بر توصیه‌های فوق از نسخه‌های زیر نیز استفاده کنید:
1) مقداری عناب و زرشک را به وزن مساوی مخلوط کرده و بکوبید. هر شب 2 قاشق غذاخوری از آن را در کمی آب خیس کرده و تا صبح نگهدارد، سپس در همان آب مالش داده و عصاره کشی نمایید و آب آن را صبح ناشتا میل کنید.
2) مسهل عام
- سنا گل سرخ- هر کدام 50 گرم- گل ختمی- افسنتین- تخم کتان- ترنجبین- هر کدام 25 گرم
- داروها را مخلوط و نیمکوب کنید. بعد از ظهرها هر بار یک قاشق غذاخوری از دارو را در یک و نیم لیوان آب بجوشانید تا یک لیوان بماند.
صاف کرده و شیرین، میل نمایید و مقدار آن را طوری تنظیم کنید تا اسهال ملایمی برقرار شود.

نسخه دیگر:
هر روز صبح ناشتا سه قاشق غذاخوری ترنجبین را در 5/ 1 لیوان آب جوش حل کنید و صاف نمایید سپس یک مثقال مغز فلوس پودر شده نیز با
ص: 101
آن مخلوط کنید و به بیمار بدهید.

نسخه دیگر:
هر روز یک استکان سرکه را با یک قاشق غذاخوری روغن زیتون و کمی آب گرم مخلوط کرده و به تدریج میل کنید.

نسخه دیگر:
هر روز آب انار یا آب زرشک آبی بخورد و قبوضیت آوری آن را با جو پخته یا لعاب جو و یا خیسانده آلوی بخارا برطرف کند و یا کاهو با سکنجبین بخورد.

نسخه دیگر:
تخم گشنیز و تخم کاسنی و تخم خیار و تخم خرفه را جوشانده و عصاره کشی کرده هر روز یک تا چند فنجان میل کنید و غذاها را منحصر به سوپ جو و سوپ گشنیز و سبزیهای سردی بخش نمایید.
در حمام تمام بدن را با سدر و گل ختمی بپوشانید و پس از نیم ساعت بشویید در هر حال نباید در خوردن سردی بخش‌ها زیاد افراط کنید، سعی کنید با زمان بیشتر و شیوه ملایم به تدریج سوء مزاج گرم کبد را برطرف سازید. خون‌گیری به روش حجامت یا زالو و فصد می‌تواند کمکی مؤثر در کنار سایر داروها باشد.

نسخه دیگر:
- سنا- گل سرخ- افسنتین- تخم خیار- زرشک آبی- تخم کاهو- تخم کاسنی- داروها را مساوی گرفته و نیم‌کوب کرده و روزی یک الی سه بار هر بار یک قاشق غذاخوری از آن را در 5/ 1 لیوان آب بجوشانید تا یک لیوان بماند، صاف کنید و میل کنید. (داروی فوق مسهل است و مقدار مصرف آن باید با توجه به وضعیت مزاجی، سن، بنیه و ... تجویز شود)
اگر همراه با داروی فوق مقداری آلوی بخارا و تمر هندی و یا عناب میل
ص: 102
شود بهتر است. خوردن جوشانده صاف کرده عناب هر روز به تنهایی نیز درمان‌کننده است.
از مصرف غذاهای سرخ کرده، تخم‌مرغ، سوسیس و کالباس، جگر، دل، قلوه و هر غذای سنگین دیگر و نیز نوشابه‌های الکلی باید حذر نمود.

درمان سوء مزاج سرد کبد

اشاره
- زیره- دارچین- مصطکی- فلفل- انیسون- خولنجان- زنجفیل- نعناع و پونه و میخک و امثال آن به هر شکل که مصرف شود خوب است.
سوپ‌های زیره‌ای با گوشت گوسفند یا گنجشک یا کبوتر و کبک از غذاهای مفید به شمار می‌روند. میوه‌های گرم مزاج که همگی آنها را می‌شناسند نیز مفیدند.
پودر گیاهی بیسموت قبل از هر غذا میل کنید و بعد از غذا گل قند عسلی بخورید.

ترکیبات پودر بیسموت گیاهی:
- پودر شیرین بیان 60 گرم- زیره سیاه- انیسون- رازیانه- نعناع 10 گرم-
- داروها را پودر کرده و مقدار کمی خاکه قند اضافه نمایید. قبل از هر غذا یک قاشق مرباخوری با کمی آب تناول کنید.

گل قند عسلی:
اشاره
- گل سرخ (خشک) 400 گرم- عسل 750 گرم- گلاب به مقدار کافی

طرز تهیه:
- گل سرخ را پودر نمایید و با عسل مخلوط نمایید تا کمی رقیق شود.
سپس با شعله ملایم بجوشانید تا قوام آید.

گل قند آفتابی:
اشاره
- گل سرخ تازه 5/ 1 کیلو- عسل 3 کیلو- گلاب به مقدار کافی
ص: 103

طرز تهیه:
- گل سرخ تازه را بکوبید و با عسل مخلوط نمایید. مقداری گلاب اضافه کرده و به مدت 40 روز در مجاورت آفتاب قرار دهید. سپس به تنهایی یا در داروها به کار برید.
لازم به توضیح است که گل قند آفتابی قویتر و مؤثرتر است. مصرف مویز سیاه و پسته خوب است. در عوض از مصرف شیر و لبنیات و چربی و سرخ کردنی دوری کنید.

نسخه دیگر:
3 قاشق غذاخوری ترنجبین را در 5/ 1 لیوان آب جوش حل کنید و پس از صاف کردن آن را با 3 قاشق غذاخوری خاکشیر مخلوط کرده و صبح‌ها ناشتا میل کنید.

درمان سوء مزاج خشک کبد

سوپ‌های رطوبت بخش که با سبزی‌های مرطوب مانند: اسفناج، برگ چغندر، برگ خرفه، گشنیز و ... طبخ شده باشد و سوپ جو و امثال آن تناول شود. گل ختمی، گل سرخ و دانه‌های لعابدار و امثال آن مصرف شود.
میوه‌های مرطوب که در سردی و گرمی با هم متعادل شوند مانند هلو، خربزه، هندوانه، گرمک که گرمی و سردی آنها رعایت شود.

درمان سوء مزاج تر کبد

کم‌خوری و گاه گرفتن روزه، تحریک و ورزش را در دستور کار قرار دهید شیر و مشتقات شیر نخورید و مایعات کمتر بنوشید.
پونه، نعناع، آویشن، تربد، زنجفیل، انیسون، خاکشیر، جوشانده عرق پونه و نعناع و آویشن و امثال آن بسیار مفیدند که با تشخیص پزشک به کار می‌روند.
ص: 104

درمان سوء مزاج گرم و خشک کبد

درمان سوء مزاج گرم و درمان سوء مزاج خشک را با هم بکار گیرد.

درمان سوء مزاج گرم و تر کبد

مغز فلوس، تاجریزی، صبر زرد را با هم بخورید. مسهل‌هایی که خاصیت گیرندگی دارند و رطوبت را جمع می‌کنند مانند مسهل ایارج که با آب کاسنی یا جوشانده کاسنی میل شود.
داروهای سردی بخش با داروهای خشک مزاج با هم مصرف شود خوب است.

درمان سوء مزاج

زعفران، ترنجبین، ترنجبین با خاکشیر، قدومه و داروهای گرم و تر میل کنید. میوه‌های گرم و تر مانند خربزه، موز و امثال آن میل کنید.

درمان سوء مزاج سرد و تر کبد

غذاها و داروهایی مصرف کنید که گرم و خشک و دارای لطافت و گیرندگی باشد. ضمادهای خشک کننده و تحلیل برنده بر کبد مفید هستند.