میوه‌ها
- منبت رویش (محل رویش)
- زمان کاشت، داشت و برداشت
- کیفیت کاشت، داشت و برداشت
- حاکمیت محصول
در علوم طبی گذشته به مسائل ذکر شده اهمیت می‌دادند. یکی از فنون پیشگیری از امراض توجه به شرایط رشد میوه یا داروی گیاهی است. ساده‌ترین مسائل در این موارد مورد توجه کشاورزان بوده است. آنان که از سواد کلاسیک برخوردار
ص: 151
نبودند نسبت به این موارد با دیدگاهی کاملا علمی برخورد می‌کردند. یکی از کهنسالانی که در کار کشاورزی خبره بوده را مورد سؤال قرار دهید تا به شما بگوید یک محصول جالیزی اگر با آب چاه سیراب می‌شده یا آب قنات چه تفاوت‌هایی دارد. شاید هنوز خاطره خربزه گرگاب از ذهن کهنسالان پرتجربه ما پاک نشده باشد، این محصول مورد توجه صادرکنندگان هم بوده است. این خربزه پس از چیدن در هنگام مصرف با اشاره خفیف نوک کارد سراسر ترک خورده و باز می‌شد. شیرینی آن بسیار مورد پسند ذائقه‌ها بوده و برای مصرف آن مردم روزشماری می‌کردند تا به محض رسیدن به بازار آن را خریداری کنند. هیچ منطقه دیگری نمی‌توانست با خربزه گرگاب اصفهان رقابت کند. یکی از اقلام مهم صادراتی کشاورزان اصفهانی همین خربزه گرگاب بوده که اکنون نام آن هم به فراموشی سپرده شده است. محصولات دیگری نیز در مناطق دیگر چنین وضعی داشتند که بهترین‌ها را برای مردم فراهم می‌ساختند. این روش‌های کشاورزی بر پایه علوم مربوط به کشاورزی و در نظر گرفتن تأثیرات محیط زیست و شب و روز و اثرات نجوم و تجربیات گرانبهای کشاورزان بوده است. اصول طب و بهداشت ایرانی- اسلامی به‌عنوان اصول پایه مدّ نظر بوده است و عمرهای طولانی در آن زمان گواه صادقی بر این مدعاست.
این نکته را در مورد گیاهان دارویی نیز در نظر بگیرید. بهترین افسنتین از شام یا روم (سوریه کنونی) بدست می‌آمده است. در کتب طبی قدیم می‌نویسند افسنتین رومی یا شامی؛ گیاهان و داروهای حیوانی دیگری مانند زیره شامی، جندبیدستر، سورنجان مصری و امثال آنکه در منطقه مصر و سوریه و دریای سیاه بوجود می‌آمده است.
جوز هندی، روغن مار هندی، کندش هندی، برگ تیول فرانسوی یا بلژیکی، چوب چینی و امثال آن! در منطقه حجاز، برگ سنا به بهترین کیفیت مورد توجه پزشکان طب ایرانی
ص: 152
و حکمای زبردست علوم پزشکی بوده است، به همین جهت می‌گویند سنای مکی! یعنی سنایی که از مکه به سایر کشورهای دیگر صادر می‌شده و برای درمان بسیاری از بیماری‌ها بکار می‌رفته است. همان سنایی که امام علی (ع) می‌فرمایند: اگر مردم می‌دانستند در این گیاه چه خواصی وجود دارد هرگز آن را ترک نمی‌کردند.
حال توجه کنید به مناطق نزدیک‌تر از جمله مناطق کوهستانی و مناطق هموار و دشت‌ها و آبرفت‌های حاصلخیز! استفاده از این علم که مناطق خاص تولید گیاهان و میوه‌ها و مواد غذایی حیوانی را در نظر می‌گرفتند از خصوصیات بارز دانشمندان ایرانی بوده است.[48] حکمای پزشکی سنتی این علوم را به فراخور حال به کشاورزان و مردم آموزش می‌دادند و آن را در سطح بالایی در اذهان مردم نهادینه می‌کردند.[49] اکنون در مبحث راز طول عمر برای دانشمندان کهن و تمامی اهل علم و هنر به گوشه‌ای از استفاد این علم برای طول عمر بسنده می‌کنم:
میوه‌ها در فصول 50]
گفتیم که در هر فصلی در مناطق مختلف محصولات گوناگونی به عمل می‌آید. اکنون ما در سرزمین بومی خودمان و در مناطقی که از لحاظ آب و هوایی نسبت به سایر مناطق کشور معتدل‌تر می‌باشد میوه‌های فصل را معرفی می‌کنیم و می‌گوئیم که در این منطقه چه میوه‌هایی تأثیرات بیشتری در نگهداری بدن در علوم
ص: 153
پیشگیری و درمان دارند. هر زمان که میوه‌ها به بازار می‌آیند مدت زمانی که در دسترس مردم می‌باشند به‌عنوان زمان حاکمیت آن محصول نام می‌بریم. پس در هر زمانی در هر منطقه‌ای برخی از میوه‌ها حاکم می‌باشند و در همان زمان بیشترین تأثیر را در سلامتی انسان بویژه کهنسالان دارند. بسیاری از میوه‌ها و داروهای گیاهی حاکم در هر فصلی در موسّسه ما بررسی و شناسایی شده و سال‌هاست که در نسخه‌ها مورد آزمایش قرار گرفته است. آثار درمانی آن ضبط و تدوین شده و بازدهی آن بسیار قابل توجه بوده است. این تقسیم‌بندی‌ها را با در نظر گرفتن فصول در منطقه استان اصفهان و استان‌های همجوار ذکر می‌کنیم:
فصل بهار
اشاره
فصل بهار با حاکمیت چند میوه آغاز می‌گردد.[51] اواخر اسفند روی چرخ ارابه‌های دستی دست‌فروشان گوجه درختی سبز همراه با چاغاله بادام مشاهده می‌گردد.
حاکمیت میوه‌ها با گوجه‌سبز درختی است که در کنار آن میوه‌های زیر دست در معرض عموم مردم قرار می‌گیرد به خواص این میوه و میوه همراه توجه کنید:
حکومت گوجه‌سبز
طبع آن سرد در اول و تر در دوم است. در حالت‌های مختلف سردی و تری آن کم و زیاد می‌شود. کال نارس آن اندک قوت قابضه دارد. رسیده آن ملیّن قوی است. برودت ترش آن زیادتر از شیرین آن است. نارس ترش آن سرد در وسط دوم و تر در آخر آن می‌باشد. برگ آن سرد در اول و خشک با قوت قابضه است.
ص: 154
قلیل الغذا و ملیّن و مزلّق خصوصا! تازه آن بسبب لزوجت و رطوبتی که دارد و چون قبل از طعام بخورند صداع (سردرد) حار و تب‌های صفراوی را از بین می‌برد.
گرمای شدید صفرا را کم می‌کند و قی (استفراغ) صفرا و تشنگی و حرارت دل و حدت و التهاب آن و خارش بدن را علاج می‌نماید. صفرای رقیق را بسرعت از معده پاک می‌کند، بنابراین دافع بالا آوردن زرد آب می‌باشد. اخلاط مضرّ را در معده و امعاء و کبد از هم گسسته و پاره‌پاره می‌نماید. آلوی کوهی که رنگ برخی قرمز و ترش است بصورت پخته در قدیم مورد توجه اطبا بوده است. آشامیدن جوشانده برگ آن هر نوع انگل و بدنبال آن هر نوع آلودگی را از امعاء می‌زداید. در مبرودین پختن با عسل با مصطکی و کندر و امثال آن از داروهای گیاهی اصلاح‌کننده سردی آن است.
پختن با شیره انگور یا شکر قرمز و نبات مصلح است از برای سردی و ترشی آن.
این میوه در فصل بهار در مناطق مختلف مدّت زیادی حکومت خود را بر سایر میوه‌ها حفظ می‌کند. اگر پزشکان معتقد به طب بومی کشورمان از خواص آن آگاهی داشته باشند اثرات معجزه آسای آن را در علاج سرطان‌های دستگاه گوارش و سرطان خون و مغز استخوان و سرطان امعاء مشاهده خواهند کرد. خونسازی آن برای بیماران مبتلا به سرطان خون و افت پلاکت و گلبول‌های قرمز و سفید شگفت‌آور است. این میوه با روش‌های مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرد. ما با کمک این میوه همسو با میوه‌هایی مانند انار و انگور به رمز درمان برخی از سرطان‌ها در کنار داروی گیاهی و نسخه‌های شفابخش طب اسلامی- ایرانی دست یافتیم و پرونده‌های بسیاری را برای بیماران سرطانی بستیم چراکه علاج کامل واقع گردید. مصرف آن برای طول عمر از فنون پیشگیری در کهنسالان از علما و عوام می‌باشد به این ترتیب:
1. بصورت پخته روزانه 3 لیوان
ص: 155
هر روز سه بار و هربار مقداری از آلوی زرد درشت را در ظرفی غیر آلومینیوم و تفلون با مقداری آب می‌جوشانیم تا نرم شود. روی آبکش قرار دارد و کف آبکش می‌فشاریم تا پوست و هسته آن بماند و لرد آن به درون ظرف زیرین سرازیر گردد. این کار مانند درست کردن لواشک می‌باشد با این تفاوت که پس از گذشتن گوشت پخته آن در ظرف زیرین دیگر ادامه نداده و صبح و ظهر و شب حد اقل 3 لیوان از آن تناول می‌شود. برای کنترل سردی و ترشی آن به دلخواه مقداری شیره انگور یا عسل یا شکر قرمز و اگر نبود نبات را در آن اضافه کرده می‌جوشانیم.[52] مقدار 3 لیوان حد اقل میزان مصرف در یک روز است و جایز است که بیمار در صورت علاقه بیشتر از 3 لیوان در روز مصرف کند. خون حاصل از مصرف این لرد پخته دشمن شماره یک سرطان در بدن انسان می‌شود. در برنامه پیشگیری از امراض سرطانی و علاج آن تولید خون صالح الکیموس از اهمیت خاصی برخوردار است.
چرا که سرطان در مقابله با خون تمیز و جوان که تازه تولید شده باشد عاجز است و هر پزشکی موفق به تولید خون در بیمار مبتلا به سرطان شود برگ برنده را برای بیمار خود بدست آورده است. باید متذکر شویم که آلوی پخته و صاف شده را لازم است همان روز مصرف کنیم و روز دیگر آلوهای تازه را آماده نمائیم. اگر در هر نوبت بتوانیم آلوهای تازه را مورد استفاده قرار دهیم بهتر است تا آنکه هر 3 لیوان را یک جا تهیه کنیم. از مبحث طول عمر برای انسان و دانشمندان کهنسال دور نشویم، باید در نظر بگیرید که دانشمندان در این برحه زمانی باید میوه حاکم را مصرف کنند آن هم همراه با سایر موارد تجویز و توصیه شده در مورد فنون پیشگیری از بیماری‌ها در کهنسالان! دیده شده که در آزمون‌های مختلفی که در کهنسالان ضعیف داشته‌ایم
ص: 156
تأثیر این لرد آلوهای پخته نشاط و سرزندگی عجیبی را برای آنان به ارمغان آورده بطوری که در عرض 3 روز برخی از آنان هیچ تمایلی به مصرف غذاهای دیگر نداشته‌اند و روزانه چندین لیوان آلوی پخته شده آنان را بخوبی و بدون ضعف سرپا و سرحال نگه داشته است.
2. بصورت خام روزانه تا یک کیلو
مصرف خام آلوها در طول روز تا میزان یک کیلو مناسب است و بیمار باید سعی کند هر روز در برنامه غذایی خود مصرف آلوی زرد و در کنار آن آلوهای قرمز و سفید را قرار دهد.[53]
معاونت حاکم میوه‌ها در این فصل چاغاله‌بادام و گیلاس و آلبالو است.
3. مصرف چاغاله‌بادام بصورت خورش هم در برنامه غذایی دانشمندان هفته‌ای 3 بار مناسب است. روزانه به تعداد 7 تا 14 عدد چاغاله‌بادام ریز بصورت خام توصیه می‌شود. تا زمانی که ریز آن موجود است این برنامه غذایی ادامه دارد. چاغاله‌های درشت بصورت خام توصیه نمی‌شود.
4. در میوه‌های زمینی از قبیل ریزوم‌ها ریشه ریواس حکومت دارد که در کنار آن سبزی‌های کوهی مانند کنگر در معاونت ریواس واقع شده‌اند. بنابراین هفته‌ای 2 تا 3 بار خورش ریواس بصورت پخته و آب خام ریواس بصورت خام 3 استکان که صبح و ظهر و شب هربار یک استکان تناول می‌شود.
ص: 157
5. در کنار تمامی غذاها از سبزی‌های کوهی مانند شنگ، سیر کوهی، موسیر، تره کوهی، ترخون کوهی، غازیاغی و گزنه و امثال آن بصورت پخته و خام استفاده می‌شود.
حکومت سیب درختی
این میوه در شکل‌های مختلف مانند سیب گلاب، سیب قندک، سیب لبنانی و در رنگ‌های مختلف سرخ و سبز و زرد و سفید و غیرو در بهار همراه با اواسط فراوانی گوجه‌سبز حکومت را کم‌کم از آن خود می‌کند که باید استفاده لازم را از آن برد. سیب مفرح قلب و مقوی قوای ذهنی و تکمیل‌کننده قدرت و قوت عضلات و تقویت‌کننده اعضای رئیسه است. تشریح خواص آن به علت داشتن مواد بسیار مفید برای بدن انسان در این مقوله امکان‌پذیر نیست. رژیم‌های غذایی سیب مانند انگور در سه نوع می‌تواند برای طول عمر انسان بویژه سالمندان معجزه آسا باشد. شاید در میوه‌ها از لحاظ تقویت سیستم‌های عصبی در بدن میوه‌ای مهمتر از سیب وجود نداشته باشد.
رژیم کامل سیب درختی
از 7 تا 15 روز هیچ غذایی مصرف نشود. سیب درختی باید از پوست پاک شود و تنها گوشت آن بصورت رنده شده مصرف می‌شود. البته مصرف آن مانند رژیم انگور از چند کیلو تجاوز می‌کند.
روش دوم حذف دو وعده غذایی و در هر 24 ساعت تنها به یک وعده غذای ساده مانند نان خشک با کمی پنیر و سبزی خوردن، نان خشک با مقداری میوه فصل، کته گشنیز یا کته شوید، کمی گوشت بدون چربی آب پز، سوپ گشنیز و سوپ‌های فصل اکتفا شود.
ص: 158
روش سوم حذف یک وعده غذایی و مصرف مقدار زیاد سیب بدون پوست رنده شده است. نباید از 3 کیلو سیب رنده شده کمتر مصرف شود.
گلابی در معاونت سیب
این میوه مفرح قوی قلب و مغز است و خواص نشاطآوری آن بیشتر مورد توجه می‌باشد. مخلوط پوره گلابی با سیب در رژیم سیب می‌تواند به تأثیرات تفریح آن بر قلب و مغز بیافزاید. دوران حضور این میوه کوتاه است. یکی از علت‌های آن فسادپذیری است. این میوه زود می‌رسد و باید زودتر مصرف شود.
فصل تابستان
حکومت طالبی و گرمک
این میوه‌های شفابخش در اواخر بهار و اوایل تابستان وارد بازار شده و دستگاه ادراری کلیه و مثانه و مجاری ادراری و پروستات را پاک می‌کند. این محصول جالیزی سرشار از مواد معدنی و شوینده دستگاه‌های تصفیه‌کننده خون می‌باشد. ناراحتی‌های کلیه را با نرم کردن مجاری ادراری و شستشوی آن‌ها برطرف می‌کند اورام بدن را می‌خواباند. در ازدیاد شیر مادران داروی غذایی قوی به حساب می‌آید. در سنین کهنسالی هنگامی که در فصل مربوطه این میوه حکومت میوه‌ها را بدست می‌گیرد، کهنسالان و دانشمندان و دانش‌پژوهان باید از آن بهره‌ها برند.
به چند صورت آماده مصرف می‌شود:
1. بصورت خام روزانه حد اقل 3 لیوان آن را بصورت فالوده مصرف کنند. اگر علمای اهل تفکر بخواهند در راستای کارشان از آن بهره بیشتری ببرند لازم است بصورت رژیمی هر روز مقادیر زیادتر از 3 تا 12 لیوان میل کنند و به مدت چند روز غذاهای دیگر را مصرف نکنند. مصرف تا 12 لیوان می‌تواند
ص: 159
اثرات مطلوبی بر دستگاه‌های بدن بویژه دستگاه‌های جنسی و مجاری ادرار بگذارد. چنانچه مصرف گرمک و طالبی بصورت رژیمی از صبح تا شب مصرف شود، بخش‌های مهمی از اعضای رئیسه و معاون رئیسه و خادمه پاکسازی می‌شوند و نشاط و سرحالی را برای دانشمندان اهل تفکر موجب می‌شوند. تأثیر بیشتر آن را اگر بخواهند در روزهایی که رژیم آن را اجرا می‌کنند 2 تا 3 بار در روز هربار 3 قاشق غذاخوری خاکشیر تمیز شده را با 5/ 1 لیوان آب خنک که با شربت سکنجبین شیرین شده است مخلوط و میل کنند و میزان ازدیاد ترشح ادرار را ملاحظه نمایند.
2. بصورت پخته آن روزانه به میزان 3 لیوان تا 6 لیوان می‌تواند کلیه‌های سرد و خشک را سرحال بیاورد و اندام‌های رئیسه و غیر رئیسه را تقویت نمایند. طبع را لینت داده و کیست‌های کلیه و مجاری ادرار و پروستات را از بین ببرند، بویژه که همراه با خاکشیری که در اثر جوشاندن تلخ شده و به همین دلیل با نبات جوشانده شده باشد تمامی عوارض کلیه‌ها و دفع پروتئین اوری را متوقف می‌کند. خونریزی در اثر سنگ را قطع کرده و هر نوع بواسیر خونی و غیر آن و شقاق مقعد را درمان می‌کند.
حکومت زردآلو
دوران حکومت این میوه و فراوانی آن کوتاه است اما در همان مدت کم لازم است کهنسالان از آن بهره‌های لازم را ببرند. زردآلو خونسازی بسیار قوی و خون حاصل از آن برای کهنسالان بسیار لازم و ضروری است. برای این منظور زردآلو باید خوب رسیده و شیرین شده باشد. طرز مصرف آن بصورت پخته و خام در روز حد اقل 3 تا 9 لیوان برای کهنسالان و حذف یکی از وعده‌های غذایی مصرف زردآلو به‌جای
ص: 160
آن وعده بسیار مناسب است. زمان مصرف می‌تواند 15 روز بدون وقفه باشد و یا 2 بار و هربار 7 روز رژیم زردآلو اعمال گردد. بین دو نوبت 7 روزه بهتر است 7 روز فاصله در نظر گرفته شود.
حکومت انگور
پس از زردآلو انگور حاکم می‌شود که در وصف آن کتاب‌ها باید نوشته شود. انگور پس از انار سرآمد میوه‌های بهشتی بشمار می‌رود. رژیم انگور برای کهنسالان و دانشمندان و اهل هنر و تفکر به چند صورت امکان‌پذیر است:
1. اجرای رژیم غذایی با حذف کامل غذا در شبانه‌روز
هیچ غذایی غیر از انگور مصرف نشود، بشرط آنکه مقدار مصرف انگور بسیار زیاد باشد و هیچ‌گاه شکم خالی از انگور نباشد. این رژیم سرطان‌های نهفته را از بین می‌ببرد و در فنون پیشگیری از بیماری‌ها در سالمندان بدون نقص و کامل است.
تعداد روزهایی که مبادرت به انجام آن می‌شود بستگی به توان اشخاص دارد؛ از 3 روز در نظر بگیرید تا 15 روز! هیچ، غذای دیگری نباید میل شود بویژه گوشت که ناسازگاری شدیدی با این رژیم دارد.
2. اجرای رژیم انگور با حذف 2 وعده غذایی
تنها یک وعده غذا آن هم ساده و عاری از گوشت و چربی باشد. نان خشک با کمی پنیر و یا کته شوید با کشمش پخته شده و یا طبخ سوپ گشنیز یا سوپ فصل که تعدادی از سبزی‌های جالیزی مانند کدو و کلم و هویج و غیرو در آن طبخ شده باشد؛ یک وعده غذایی آن هم به مقدار کم مصرف می‌شود. شرایط ناسازگارها را نیز باید در نظر گرفت. بعنوان مثال همراه با رژیم انگور نمی‌توان گوشت مصرف نمود.
اگر برگ ترب یا ماست و دوغ و تخم‌مرغ در یک وعده غذایی مصرف شود،
ص: 161
ناسازگاری به هم می‌رساند. اگر این مواد با گوشت مرغ همزمان مصرف شود باز هم ناسازگاری بوجود می‌آورند. بطور کلی باید به ناسازگارها هنگام انجام رژیم انگور بیشتر از زمان‌های دیگر توجه مبذول داشت.
3. رژیم انگور با حذف یک وعده غذایی
صبح‌ها تا هنگام ظهر به مقدار زیادی انگور میل شود. مقدار مصرف از یک تا 3 کیلو مناسب است و یا اینکه آن‌قدر انگور خورده شود که موجب لینت زیاد در قضای حاجت گردد. برخی از افراد تا چندین کیلو انگور در روز مصرف کرده و نه تنها توان انجام رژیم غذایی انگور را داشتند بلکه با ذوب شدن چربی‌های شکم و اطراف آن دارای اندام مناسبی نیز می‌شدند. به این خاطر رژیم انگور یک رژیم لاغر کننده‌ای است که مخصوص تناسب اندام می‌باشد. هیچ رژیم غذایی را نمی‌توان یافت که هم لاغر کند و هم تناسب اندام بیاورد و همینطور هرگونه ناهنجاری نهفته در بدن را از بین ببرد و همه اعضای بدن را جوان کند. اگر سرطان‌هایی بصورت نهفته در حال شکل گرفتن در بدن باشند با رژیم انگور از میان خواهد رفت.
هندوانه و خربزه در معاونت انگور و انار
در اواخر تابستان و در اوایل پائیز تأثیر این میوه‌ها اهمیت آن‌ها را در سطح معاونت بالا می‌برد.
این‌ها میوه‌های مرطوبی هستند که اعضای داخلی بدن را می‌شویند و اضافات خلطی را بخصوص در هضم سوم و چهارم می‌زدایند. مجاری ادراری و تناسلی و پروستات را می‌شویند و محیط زندگی سلول‌های بدن را از دسترسی آفات مصون نگه می‌دارند.
ص: 162
فصل پائیز
انجیر، ازگیل، زالزالک، ذغال‌اخته
این میوه‌ها در انتهای تابستان و ابتدای پاییز بیشتر از زمان‌های دیگر وجود دارند. امتیاز غذایی آن‌ها این میوه‌ها را تا درجه معاونت میوه حاکم و یا کمی پایین‌تر قرار می‌دهد. ترکیب این میوه‌ها و مصرف آن‌ها در کنار سایر میوه‌ها علومی است که در علم تغذیه طب ایرانی- اسلامی وجود دارد. مصرف این میوه‌ها با توجه به مزاج شخص در نظر گرفته می‌شود. از این میوه‌ها می‌توان برای تنظیم میزان سردی و گرمی بدن استفاده نمود به این ترتیب که در کنار میوه حاکم مزاج را از انحراف بسوی سردی و گرمی غیر طبیعی حفظ می‌کند.
پس از انگور حکومت بدست انار سپرده خواهد گردید. درحالی‌که معاونت میوه‌هایی مانند خربزه و انگور همچنان ادامه دارد. میوه‌های دیگر در درجات بعدی در کنار میوه‌های حاکم اثرات شگفت‌انگیز میوه‌های حاکم را به آخرین حدّ ممکن تقویت می‌کنند.
حکومت انار
این میوه دارای خواص شگفت‌انگیزی است که قابل وصف نیست. سراسر پائیز زیر سلطه این میوه بهشتی است که با معاونت انگور به جنگ همه ناتندرستی‌ها می‌رود.[54] سرطان‌ها دشمنی با قدرت و صلابت انگور نخواهند یافت. انار تمامی اعضای بدن را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد. اگر مقدار مصرف آن بی‌وقفه هر روز انجام گردد خون را تا هضم چهارم تصفیه می‌کند و دستگاه‌های رئیسه و بعد از آن
ص: 163
تمامی اندام‌ها و عروق و مفاصل و پوست و غیرو را به شکل شگفت‌آوری سرزنده و جوان می‌کند. به این ترتیب راه را برای جذب داروهای مؤثره و شفابخش علیه تمامی سرطان‌ها باز می‌کند.[55] انار را به صورت عادی با هسته و پیه‌های داخل آن مصرف می‌کنند، می‌توانند آب انار را به میزان زیاد حد اقل از 3 لیوان در روز و در صورت توان و تمایل شخص تا چندین لیوان در روز مصرف کنند. این دو میوه بهشتی از درختی می‌رویند که تمامی اجزای آن درخت خاصیت دارویی دارند. برگ انگور، شاخک‌های انگور، پوست تنه و شاخه‌های آن و پوست ریشه آن و هسته‌های میوه آن بصورت میوه‌های تناولی، جوشاندنی، نطول، مرهم، ضماد، حقنه و همراه با نسخه‌های گیاهی بکار می‌رود. انار نیز به همین ترتیب تمام اجزای گیاهی‌اش بکار می‌رود.
فصل زمستان
حکومت مرکبات
مرکبات از اواسط پائیز به رقابت با معاونت انار که همانا انگور می‌باشد پرداخته تا آنکه در اواخر پائیز پست معاونت انار را از آن خود می‌کند و در مدّت کوتاهی حکومت انار را نیز تصاحب نموده و حکومت خود را تحکیم و تثبیت می‌نماید. انواع مرکبات در شکل‌ها و خواص گوناگون در اختیار مردم قرار می‌گیرد.
پرتقال، نارنگی، گریپ‌فوروت، لیموشیرین، نارنج، دارابی 56]، ترنج (بالنگ، اترج) از اقسام مرکبات با خواص مشابه و متفاوت می‌باشند. این میوه‌ها بصورت انفرادی و مرکب با داروهای دیگر و به اشکال مختلف مانند حالاتی که برای انار و انگور ذکر شد کاربرد دارند.
ص: 164
انبه
این میوه سرشار از ویتامین‌ها و مواد مغذی و معدنی مورد نیاز بدن است. تنوع مواد آن به حدی است که می‌تواند خواص چند میوه را در خود داشته باشد. برای سالمندان بسیار مفید است بویژه باید توجه داشت که همراه با مصرف زیاد آن در روز لازم است از داروی جوشانده مسهل بخصوص مسهل عام استفاده شود تا ماده سوداوی آن در بدن افزایش نیابد. در این صورت است که می‌توانیم ادعا کنیم قوی‌تر از انبه در کهنسالی وجود ندارد.
خرما
میوه‌ای است که مواد تقویت‌کننده آن در استحکام بنیان‌های اعضا بی‌نظیر است. این میوه از درختی به عمل می‌آید که تمامی قسمت‌های آن مورد استفاده دارویی و غذایی قرار می‌گیرد. در شرایط سخت و دشوار کویرهای تفتیده از گرمای آفتاب چه درختی برای ساکنین آن منطقه می‌تواند دوام و قوام داشته باشد! همچنین میوه آن مانند انگور در چندین حالت مورد استفاده می‌باشد. در شرایط آب و هوایی قدیم خرما و هسته آن در ماه‌های بعد هم قابل نگهداری بوده است. خرمای خشک شده در سال‌های بعد هم می‌توانست سالم بماند. همان قوامی که خرما در وجودش خلق شده است در بدن انسان طول عمر ایجاد می‌کند. تنها تفاوتش با اکثر میوه‌ها در آن است که هرکسی نمی‌تواند به مقدار زیاد و در زمانی طولانی خرما مصرف نماید.
حرارت خرما و شیرینی آن معده را وادار به امتناع می‌کند. بنابراین با یک برنامه‌ریزی صحیح بطور مرتب روزانه از یک عدد تا 7 عدد خرما باید در برنامه غذایی کهنسالان دانشمند قرار گیرد. خرما در تنظیم فکر و حافظه نیز نقش بسزایی دارد.