گروه نرم افزاری آسمان

ط این جا، این جا!


وقعه صفّین به نقل از ابو جُحَیفه : عُروه بارقی نزد سعید بن وَهْب آمد و از او سؤال کرد و من می شنیدم. او گفت: [پیش از این] حدیثی را از علی بن ابی طالب علیه السلام برایم نقل کردی. گفت : آری! مِخنَف بن سُلَیم ، مرا به سوی علی علیه السلام فرستاد و من در کربلا به او رسیدم. دیدم با دستش اشاره می کند و می گوید: «این جا، این جا» . مردی به او گفت: ای امیر مؤمنان! این، چه معنایی می دهد؟ فرمود: «اسباب سفر خاندان محمّد ، این جا فرود می آید . وای بر ایشان از [ستم ]شما و وای بر شما از [دادخواهی ]ایشان [در پیشگاه خداوند]!» . مرد به علی علیه السلام گفت: ای امیر مؤمنان! معنای این سخن چیست؟ فرمود: «وای بر ایشان از شما ، که آنها را می کشید ، و وای بر شما از ایشان ، که خداوند ، شما را به دلیل کشتن آنها، به آتش دوزخ می برد!» .

.




تاریخ دمشق عن عون بن أبی جُحَیفه :إنّا لَجُلوسٌ عِندَ دارِ أبی عَبدِ اللّهِ الجَدَلِیِّ (1) ، فَأَتانا مَلِکُ بنُ صُحارٍ الهَمدانِیُّ ، فَقالَ : دَلّونی عَلی مَنزِلِ فُلانٍ ، قالَ : قُلنا : ألا تُرسِلُ إلَیهِ فَیَجیءُ إذ جاءَ . فَقالَ : أتَذکُرُ إذ بَعَثَنا أبو مِخنَفٍ إلی أمیرِ المُؤمِنینَ علیه السلام وهُوَ بِشاطِئِ الفُراتِ ، فَقالَ : لَیَحُلَّنَّ هاهُنا رَکبٌ مِن آلِ رَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله یَمُرُّ بِهذَا المَکانِ ، فَیَقتُلونَهُم ، فَوَیلٌ لَکُم مِنهُم ، ووَیلٌ لَهُم مِنکُم ! (2)

ی ما لی ولِالِ أبی سُفیانَ؟!مقتل الحسین علیه السلام للخوارزمی عن الحاکم الجشمی :إنَّ أمیرِ المُؤمِنینَ علیه السلام لَمّا سارَ إلی صِفّینَ نَزَلَ بِکَربَلاءَ ، وقالَ لِابنِ عَبّاسٍ : أتَدری ما هذِهِ البُقعَهُ ؟ قالَ : لا ، قالَ : لَو عَرَفتَها لَبَکَیتَ بُکائی ، ثُمَّ بَکی بُکاءً شَدیدا . ثُمَّ قالَ : ما لی ولِالِ أبی سُفیانَ ؟ ! ثُمَّ التَفَتَ إلَی الحُسَینِ علیه السلام ، وقالَ : صَبرا یا بُنَیَّ ! فَقَد لَقِیَ أبوکَ مِنهُم مِثلَ الَّذی تَلقی بَعدَهُ (3) .

ک تَبکی عَلَیهِمُ السَّماءُ وَالأَرضُشرح الأخبار عن الأصبغ بن نباته :سِرنا مَعَ عَلِیٍّ علیه السلام إلی شاطِئِ الفُراتِ ، فَمَرَّ راهِبٌ ، فَقالَ لَهُ : یا راهِبُ ! أینَ العَینُ الَّتی هاهُنا ؟ قالَ : لا أعلَمُ بِها إلّا بِالخَبَرِ ، فَإِنَّهُ یُقالُ : إنَّهُ لا یَعلَمُ مَکانَها إلّا نَبِیٌّ أو وَصِیُّ نَبِیٍّ . فَأَخَذَ عَلِیٌّ علیه السلام مَعَ الوادی ، وجَعَلَ یَنظُرُ یَمینا وشِمالاً ، ثُمَّ قالَ : اِحفِروا هاهُنا ، فَحَفَروا ، فَوَجَدوا حَجَرا ، فَقالَ : اِرفَعوهُ ، فَرَفَعوهُ ، فَإِذا عَینُ ماءٍ تَحتَهُ ، فَشَرِبنا وسَقَینا دَوابَّنا . ثُمَّ قالَ عَلِیٌّ علیه السلام لَنا : یُقتَلُ هاهُنا مِن آلِ مُحَمَّدٍ فِتیَهٌ تَبکی عَلَیهِمُ السَّماءُ وَالأَرضُ . (4)



1- .فی المصدر : «الجدی» ، والصواب ما أثبتناه کما فی بغیه الطلب فی تاریخ حلب .
2- .تاریخ دمشق : ج 14 ص 198 ، بغیه الطلب فی تاریخ حلب : ج 6 ص 2602 .
3- .مقتل الحسین علیه السلام للخوارزمی : ج 1 ص 162 .
4- .شرح الأخبار : ج 3 ص 137 ح 1079 .



تاریخ دمشق به نقل از عون بن ابی جُحَیفه : ما در خانه ابو عبد اللّهِ جَدَلی نشسته بودیم که مَلِک بن صُحار هَمْدانی نزد ما آمد و گفت: مرا به منزل فلان شخص، راه نمایی کنید. ما گفتیم: چرا پیغام نمی فرستی که چون آمد، [به این جا] بیاید ؟ گفت: آیا به یاد می آوری که ابو مِخنَف ، ما را به سوی امیر مؤمنان که کنار فرات بود روانه کرد و او فرمود: «کاروانی از خاندان پیامبر خدا که از این مکان عبور می کنند، در این جا فرود می آیند و آنان را می کشند . وای بر شما از ایشان و وای بر ایشان از شما!» ؟

ی مرا با خاندان ابو سفیان ، چه کار؟!

مقتل الحسین علیه السلام ، خوارزمی به نقل از حاکم جِشُمی : امیر مؤمنان ، هنگامی که به سوی صفّین می رفت، در کربلا فرود آمد و به ابن عبّاس فرمود: «آیا می دانی این جا ، چه جایی است ؟» . گفت: نه. فرمود : «اگر می دانستی، مانند من گریه می کردی» و سپس به شدّت گریست . آن گاه فرمود: «خاندان ابو سفیان ، از [جان] من چه می خواهند ؟!» و به حسین علیه السلام رو کرد و فرمود: «صبر کن ای پسر عزیزم که پدرت از ایشان ، همان دیده است که تو از این پس می بینی» .

ک آسمان و زمین بر ایشان می گرید

شرح الأخبار به نقل از اصبغ بن نُباته : با امام علی علیه السلام بر کناره فرات، حرکت کردیم که راهبی عبور کرد . امام علیه السلام به او فرمود: «ای راهب! چشمه ای که در این جا هست، کجاست؟» . گفت: من جز خبر آن را نمی دانم و گفته می شود: جای آن را جز پیامبری یا وصیّ پیامبری نمی داند . امام علی علیه السلام شروع به حرکت در وادی کرد و پیوسته به چپ و راست می نگریست . سپس فرمود: «این جا را بکَنید» . آن جا را کندند و سنگی یافتند. فرمود: «آن را بردارید» . آن را برداشتند . دیدند چشمه آبی ، زیر آن است . از آن نوشیدیم و چارپایان را سیراب کردیم. سپس امام علی علیه السلام به ما فرمود: «جوانانی از خاندان محمّد صلی الله علیه و آله در این جا کشته می شوند که آسمان و زمین بر آنان می گریند» .

.




راجع : ج 7 ص 364 (القسم التاسع / الفصل الثانی / بکاءُ السماءِ والأرض) .

3 / 2رُؤیا أمیرِ المُؤمِنینَ علیه السلام فی کَربَلاءَکمال الدین عن ابن عبّاس :کُنتُ مَعَ أمیرِ المُؤمِنینَ علیه السلام فی خُروجِهِ إلی صِفّینَ ، فَلَمّا نَزَلَ بِنینَوی ، وهُوَ شَطُّ الفُراتِ ، قالَ بِأَعلی صَوتِهِ : یَابنَ عَبّاسٍ ، أتَعرِفُ هذَا المَوضِعَ ؟ قالَ : قُلتُ : ما أعرِفُهُ یا أمیرَ المُؤمِنینَ . فَقالَ : لَو عَرَفتَهُ کَمَعرِفَتی لَم تَکُن تَجوزُهُ حَتّی تَبکِیَ کَبُکائی . قالَ : فَبَکی طَویلاً حَتَّی اخضَلَّت (1) لِحیَتُهُ ، وسالَتِ الدُّموعُ عَلی صَدرِهِ ، وبَکَینا مَعَهُ ، وهُوَ یَقولُ : أوهِ أوهِ (2) ! ما لی ولِالِ أبی سُفیانَ ؟ ! ما لی ولِالِ حَربٍ ، حِزبِ الشَّیطانِ ، وأولِیاءِ الکُفرِ ؟ ! صَبرا یا أبا عَبدِ اللّهِ ؛ فَقَد لَقِیَ أبوکَ مِثلَ الَّذی تَلقی مِنهُم . ثُمَّ دَعا بِماءٍ ، فَتَوَضَّأَ وُضوءَ الصَّلاهِ ، فَصَلّی ما شاءَ اللّهُ أن یُصَلِّیَ ، ثُمَّ ذَکَرَ نَحوَ کَلامِهِ الأَوَّلِ ، إلّا أنَّهُ نَعَسَ عِندَ انقِضاءِ صَلاتِهِ ساعَهً ، ثُمَّ انتَبَهَ ، فَقالَ : یَابنَ عَبّاسٍ ! فَقُلتُ : ها أنَا ذا . فَقالَ : ألا اُخبِرُکَ بِما رَأَیتُ فی مَنامی آنِفا عِندَ رَقدَتی ؟ فَقُلتُ : نامَت عَیناکَ ، ورَأَیتَ خَیرا یا أمیرَ المُؤمِنینَ . قالَ : رَأَیتُ کَأَنّی بِرِجالٍ بیضٍ قَد نَزَلوا مِنَ السَّماءِ ، مَعَهُم أعلامٌ بیضٌ ، قَد تَقَلَّدوا سُیوفَهُم ، وهِیَ بیضٌ تَلمَعُ ، وقَد خَطّوا حَولَ هذِهِ الأَرضِ خَطَّهً ، ثُمَّ رَأَیتُ هذِهِ النَّخیلَ قَد ضَرَبَت بِأَغصانِها إلَی الأَرضِ ، فَرَأَیتُها تَضطَرِبُ بِدَمٍ عَبیطٍ (3) ، وکَأَنّی بِالحُسَینِ نَجلی وفَرخی ومُضغَتی ومُخّی قَد غَرِقَ فیهِ ، یَستَغیثُ فَلا یُغاثُ ، وکَأَنَّ الرِّجالَ البیضَ قَد نَزَلوا مِنَ السَّماءِ یُنادونَهُ ، ویَقولونَ : صَبرا آلَ الرَّسولِ ؛ فَإِنَّکُم تُقتَلونَ عَلی أیدی شِرارِ النّاسِ ، وهذِهِ الجَنَّهُ یا أبا عَبدِ اللّهِ إلیکَ مُشتاقَهٌ ، ثُمَّ یُعَزّونَنی ، ویَقولونَ : یا أبَا الحَسَنِ ، أبشِر ، فَقَد أقَرَّ اللّهُ عَینَکَ بِهِ یَومَ القِیامَهِ ، یَومَ یَقومُ النّاسُ لِرَبِّ العالَمینَ ، ثُمَّ انتَبَهتُ . هکَذا وَالَّذی نَفسُ عَلِیٍّ بِیَدِهِ ، لَقَد حَدَّثَنِی الصّادِقُ المُصَدَّقُ أبُو القَاسِمِ صلی الله علیه و آله أنّی سَأَراها فی خُروجی إلی أهلِ البَغیِ عَلَینا ، وهذِهِ أرضُ کَربٍ وبَلاءٍ ، یُدفَنُ فیهَا الحُسَینُ وسَبعَهَ عَشَرَ رَجُلاً کُلُّهُم مِن وُلدی ووُلدِ فاطِمَهَ علیهاالسلام ، وأنَّها لَفِی السَّماواتِ مَعروفَهٌ ، تُذکَرُ أرضُ کَربٍ وبَلاءٍ ، کَما تُذکَرُ بُقعَهُ الحَرَمَینِ وبُقعَهُ بَیتِ المَقدِسِ . ثُمَّ قالَ لی : یَابنَ عَبّاسٍ ، اُطلُب لی حَولَها بَعرَ الظِّباءِ ، فَوَ اللّهِ ، ما کَذَبتُ ولا کُذِبتُ قَطُّ ، وهِیَ مُصفَرَّهٌ ، لَونُها لَونُ الزَّعفَرانِ . قالَ ابنُ عَبّاسٍ : فَطَلَبتُها ، فَوَجَدتُها مُجتَمِعَهً ، فَنادَیتُهُ : یا أمیرَ المُؤمِنینَ ، قَد أصَبتُها عَلَی الصِّفَهِ الَّتی وَصَفتَها لی . فَقالَ عَلِیٌّ علیه السلام : صَدَقَ اللّهُ ورَسولُهُ . ثُمَّ قامَ علیه السلام یُهَروِلُ إلَیها ، فَحَمَلَها وشَمَّها ، وقالَ : هِیَ هِیَ بِعَینِها ، تَعلَمُ یَابنَ عَبّاسٍ ما هذِهِ الأَبعارُ ؟ هذِهِ قَد شَمَّها عیسَی بنُ مَریَمَ علیه السلام ، وذلِکَ أنَّهُ مَرَّ بِها ومَعَهُ الحَوارِیّونَ فَرَأی هذِهِ الظِّباءَ مُجتَمِعَهً ، فَأَقبَلَت إلَیهِ الظِّباءُ وهِیَ تَبکی ، فَجَلَسَ عیسی علیه السلام وجَلَسَ الحَوارِیّونَ ، فَبَکی وبَکَی الحَوارِیّونَ ، وهُم لا یَدرونَ لِمَ جَلَسَ ولِمَ بَکی . فَقالوا : یا روحَ اللّهِ وکَلِمَتَهُ ، ما یُبکیکَ ؟ ! قالَ : أتَعلَمونَ أیَّ أرضٍ هذِهِ ؟ قالوا : لا . قالَ : هذِهِ أرضٌ یُقتَلُ فیها فَرخُ الرَّسولِ أحمَدَ ، وفَرخُ الحُرَّهِ الطّاهِرَهِ البَتولِ شَبیهَهِ اُمّی ، ویُلحَدُ فیها ، وهِیَ أطیَبُ مِنَ المِسکِ ، وهِیَ طینَهُ الفَرخِ المُستَشهَدِ ، وهکَذا تَکونُ طینَهُ الأَنبِیاءِ وأولادِ الأَنبِیاءِ ، فَهذِهِ الظِّباءُ تُکَلِّمُنی وتَقولُ : إنَّها تَرعی فی هذِهِ الأَرضِ شَوقا إلی تُربَهِ الفَرخِ المُبارَکِ ، وزَعَمَت أنَّها آمِنَهٌ فی هذِهِ الأَرضِ . ثُمَّ ضَرَبَ بِیَدِهِ إلی هذِهِ الصِّیرانِ ، فَشَمَّها ، فَقالَ : هذِهِ بَعرُ الظِّباءِ عَلی هذَا الطّیبِ ؛ لِمَکانِ حَشیشِها (4) ، اللّهُمَّ أبقِها أبَدا حَتّی یَشُمَّها أبوهُ ، فَتَکونَ لَهُ عَزاءً وسَلوَهً ، قالَ : فَبَقِیَت إلی یَومِ النّاسِ هذا ، وقَدِ اصفَرَّت لِطولِ زَمَنِها ، هذِهِ أرضُ کَربٍ وبَلاءٍ . وقالَ بِأَعلی صَوتِهِ : یا رَبَّ عیسَی بنِ مَریَمَ ، لا تُبارِک فی قَتَلَتِهِ ، وَالحامِلِ عَلَیهِ ، وَالمُعینِ عَلَیهِ ، وَالخاذِلِ لَهُ ، ثُمَّ بَکی بُکاءً طَویلاً ، وبَکَینا مَعَهُ حَتّی سَقَطَ لِوَجهِهِ وغُشِیَ عَلَیهِ طَویلاً ، ثُمَّ أفاقَ ، فَأَخَذَ البَعرَ ، فَصَرَّها فی رِدائِهِ ، وأمَرَنی أن أصُرَّها کَذلِکَ . ثُمَّ قالَ : یَابنَ عَبّاسٍ ، إذا رَأَیتَها تَنفَجِرُ دَما عَبیطا فَاعلَم أنَّ أبا عَبدِ اللّهِ قَد قُتِلَ بِها ودُفِنَ بِها . قالَ ابنُ عَبّاسٍ : فَوَاللّهِ ، لَقَد کُنتُ أحفَظُها أکثَرَ مِن حِفظی لِبَعضِ مَا افتَرَضَ اللّهُ عَلَیَّ ، وأنَا لا أحُلُّها مِن طَرَفِ کُمّی ، فَبَینا أنَا فِی البَیتِ نائِمٌ إذِ انتَبَهتُ ، فَإِذا هِیَ تَسیلُ دَما عَبیطا ، وکانَ کُمّی قَدِ امتَلَأَت دَما عَبیطا ، فَجَلَستُ وأنَا أبکی وقُلتُ : قُتِلَ وَاللّهِ الحُسَینُ علیه السلام ! وَاللّهِ ما کَذَبَنی عَلِیٌّ قَطُّ فی حَدیثٍ حَدَّثَنی ، ولا أخبَرَنی بِشَیءٍ قَطُّ أنَّهُ یَکونُ إلّا کانَ کَذلِکَ ؛ لِأَنَّ رَسولَ اللّهِ صلی الله علیه و آله کانَ یُخبِرُهُ بِأَشیاءَ لا یُخبِرُ بِها غَیرَهُ ، فَفَزِعتُ وخَرَجتُ ، وذلِکَ کانَ عِندَ الفَجرِ ، فَرَأَیتُ وَاللّهِ المَدینَهَ کَأَنَّها ضَبابٌ ، لا یَستَبینُ فیها أثَرُ عَینٍ ، ثُمَّ طَلَعَتِ الشَّمسُ ، فَرَأَیتُ کَأَنَّها کاسِفَهٌ ، ورَأَیتُ کَأَنَّ حیطانَ المَدینَهِ عَلَیها دَمٌ عَبیطٌ ، فَجَلَستُ وأنَا باکٍ ، وقُلتُ : قَد قُتِلَ وَاللّهِ الحُسَینُ علیه السلام ، فَسَمِعتُ صَوتا مِن ناحِیَهِ البَیتِ ، وهُوَ یَقولُ : اِصبِروا آلَ الرَّسولِقُتِلَ الفَرخُ النُّحولُ (5) نَزَلَ الرّوحُ الأَمینُبِبُکاءٍ وعَویلٍ ثُمَّ بَکی بِأَعلی صَوتِهِ وبَکَیتُ ، وأثبَتُّ عِندی تِلکَ السّاعَهَ ، وکانَ شَهرُ المُحَرَّمِ ویَومَ عاشوراءَ لِعَشرٍ مَضَینَ مِنهُ ، فَوَجَدتُهُ یَومَ وَرَدَ عَلَینا خَبَرُهُ وتاریخُهُ کَذلِکَ ، فَحَدَّثتُ بِهذَا الحَدیثِ اُولئِکَ الَّذینَ کانوا مَعَهُ ، فَقالوا : وَاللّهِ ، لَقَد سَمِعنا ما سَمِعتَ ونَحنُ فِی المَعرَکَهِ ، لا نَدری ما هُوَ ، فَکُنّا نَری أنَّهُ الخِضرُ صَلَواتُ اللّهِ عَلَیهِ وعَلَی الحُسَینِ . (6)



1- .اخْضَلَّ الشیءُ : أی ابْتَلَّ (الصحاح : ج 4 ص 1685 «خضل») .
2- .أوْهِ : کلمه یقولها الرجل عند الشکایه والتوجّع ، وهی ساکنه الواو مکسوره الهاء ، وربّما قلبوا الواو ألِفا ، فقالوا : آه (النهایه : ج 1 ص 82 «أوْهِ») .
3- .العَبیطُ من الدم : الخالصُ الطریُّ (الصحاح : ج 3 ص 1142 «عبط») .
4- .فی الطبعه المعتمده : «علی هذه الطیب المکان حشیشها» ، والتصویب من طبعه بیروت مؤسّسه الأعلمی .
5- .نَحلَ جسمه نُحولاً : ذهب من مرض أو سفر فهو ، ناحلٌ ونَحیل (القاموس المحیط : ج 4 ص 55 «نحل») .
6- .کمال الدین : ص 532 ح 1 ، الأمالی للصدوق : ص 694 ح 951 ، الخرائج والجرائح : ج 3 ص 1144 ح 56 نحوه ، بحار الأنوار : ج 44 ص 252 ح 20 .



ر.ک: ج 7 ص 365 (بخش نهم / فصل دوم / گریستن آسمان و زمین).

3 / 2رؤیای امیر مؤمنان علیه السلام در کربلا

کمال الدین به نقل از ابن عبّاس : در حرکت به سوی صفّین ، من همراه امیر مؤمنان علیه السلام بودم . هنگامی که در نینوا در [کناره] رود فرات فرود آمد ، با صدای بلند فرمود: «ای ابن عبّاس! آیا این جا را می شناسی؟» . گفتم: ای امیر مؤمنان! آن را نمی شناسم . فرمود: «اگر آن را مانند من می شناختی ، از آن نمی گذشتی ، جز این که مانند من گریه می کردی» . سپس امام علیه السلام مدّتی طولانی گریه کرد تا محاسنش خیس شد و قطره های اشک بر سینه اش چکید و ما با او گریستیم و او می فرمود: «آه، آه! خاندان ابو سفیان ، از [جان] من چه می خواهند؟! خاندان حرب، حزب شیطان و همدستان کفر ، از [جان ]من چه می خواهند؟! ای ابا عبد اللّه ! صبر داشته باش که پدرت از آنها همان دیده که تو از آنها خواهی دید» . آن گاه آبی خواست و برای نماز ، وضو گرفت و بسیار نماز خواند و مانند سخن اوّلش را، تکرار کرد ، جز آن که پس از تمام شدن نمازش، به خواب سبُکی رفت و سپس بیدار شد و فرمود: «ابن عبّاس!» . گفتم: بله! من این جا هستم . فرمود: «آیا آنچه را هم اکنون در خواب دیدم ، به تو نگویم؟» . گفتم: خوش بخوابی و خوابت خیر باشد، ای امیر مؤمنان! فرمود: «گویی مردانی سپید دیدم که از آسمان فرود آمدند و پرچم های سفیدی همراه داشتند و شمشیرهای سپید و درخشان خود را از گردن ، آویخته بودند و گرد این زمین ، خط کشیدند و سپس دیدم که شاخه های این درختان خرما بر زمین خورد و از آنها خون تازه ، جاری بود و گویا فرزند نونهال و جگرگوشه ام حسین ، در میان این خون ها غرق بود و استغاثه می کرد ؛ امّا کسی به فریادش نمی رسید، و گویا آن مردان سپید که از آسمان فرود آمده بودند ، او را ندا دادند و گفتند : ای خاندان پیامبر! صبر پیشه کنید که شما به دست بدترینْ مردمان کشته می شوید . ای ابا عبد اللّه ! این ، بهشت است که مشتاق توست و سپس مرا سرسلامت دادند و گفتند: ای ابو الحسن! تو را بشارت باد که فردای قیامت که مردم در برابر پروردگار بر می خیزند ، خداوند به خاطر این فرزند ، چشمت را روشن می کند و آن گاه بیدار شدم . و سوگند به خدایی که ما را آفرید، این چنین است . راستگوی تصدیق شده ، ابو القاسم صلی الله علیه و آله ، برایم باز گفته است که من هنگامی که برای مقابله با متجاوزان بر ما ، بیرون می روم ، این سرزمین را خواهم دید . این ، سرزمین کرب و بلاست و حسین و هفده تن از فرزندان من و از فرزندان فاطمه، در این مکان ، دفن خواهند شد و آن در آسمان ها معروف است و [آسمانیان] از سرزمین کَرب و بلا یاد می کنند ، همچنان که از بقعه های دو حرم (مکّه و مدینه) و بیت المقدّس، یاد می کنند» . سپس فرمود : «ای ابن عبّاس! در این اطراف ، جستجو کن و پِشکل آهوان را بجو . به خدا سوگند ، هرگز دروغ نگفتم و از حبیبم دروغ نشنیدم . آنها زرد و به رنگ زعفران اند» . در جستجوی آنها بر آمدم و همه آنها را در یک جا یافتم و ندا دادم : ای امیر مؤمنان! آنها را به همان گونه که توصیف کردی ، پیدا کردم . علی علیه السلام فرمود: «خدا و پیامبرش راست گفتارند» . سپس برخاست و هروله کنان پیش آمد . آنها را برداشت و بویید و فرمود: «اینها عینا همان اند . ای ابن عبّاس! آیا می دانی این پشکل ها چیستند؟ اینها را عیسی بن مریم بوییده است و داستان آن ، چنین است که به همراه حواریان از این جا می گذشت و او این آهوان را دید که جمع شده اند . آنها گریان به نزد او آمدند . عیسی علیه السلام نشست و حواریان نیز نشستند و او گریست و حواریان نیز گریستند ، در حالی که نمی دانستند چرا عیسی نشسته و چرا گریه می کند . آن گاه گفتند: ای روح خدا و ای کلمه خدا! برای چه گریه می کنی ؟ فرمود : آیا می دانید که این ، چه سرزمینی است؟ گفتند: نه . فرمود : این ، سرزمینی است که نونهالِ احمدِ رسول و نونهالِ آن آزاده پاک یعنی بتول که شبیه مادرم مریم است ، در این جا کشته می شود و در تربتی که به سبب سرشت آن نونهال شهید ، خوش بوتر از مُشک است ، دفن می شود و البتّه سرشت پیامبران و اولاد پیامبران ، چنین (خوش بو) است . این آهوها با من گفتگو می کنند و می گویند : ما به خاطر اشتیاقی که به تربت این نونهال شهید داریم ، در این سرزمین می چریم و یقین دارند که در این سرزمین ، در امان اند . [عیسی علیه السلام ] سپس با دست خود ، مشتی از آنها برداشت و بویید و فرمود: اینها پشکل آهوان اند که به خاطر گیاهانی که در این سرزمین می روید ، چنین خوش بویند . بار الها! آنها را برای ابد ، باقی بدار تا پدرش آنها را ببوید و با آنها تسلّی و آرامش یابد» . امام علیه السلام فرمود: «آنها تا به این زمان باقی مانده اند و رنگ زرد آنها ، به خاطر طول مدّتی است که بر آنها گذشته است . این ، سرزمین کرب و بلاست» . آن گاه با صدای بلند فرمود: «ای پروردگار عیسی بن مریم! قاتلان حسین و حمله کنندگان به او و یاوران آنها را برکت مده و به کسانی که دست از یاری او می کشند ، خیر مده!». آن گاه گریه سختی کرد و ما هم با او گریستیم تا آن که به رو در افتاد و زمانی طولانی بیهوش گردید . سپس به هوش آمد و مقداری از آن پِشکل ها را برداشت و در ردای خود بست و به من نیز فرمود که چنین کنم . آن گاه فرمود : «ای ابن عبّاس! هر گاه دیدی که از آنها خون تازه می تراود ، بدان که ابا عبد اللّه در این سرزمین ، کشته شده و دفن گردیده است» . به خدا سوگند ، من آنها را از واجبات الهی ، بیشتر حفظ می کردم و از گوشه آستینم باز نمی کردم . یک روز که در خانه خود خوابیده بودم ، بیدار شدم و دیدم از آن ، خون تازه جاری شده است و آستینم از آن خون ، پُر شده است . نشستم و گریستم و گفتم: به خدا سوگند که حسین ، کشته شده است! هرگز علی ، حدیث دروغی به من نگفته است و از وقوع چیزی خبر نداده ، مگر این که واقع گردیده است ؛ زیرا پیامبر خدا ، او را به چیزهایی آگاه کرد که دیگران را از آنها باخبر نساخت . آن گاه ، سحرگاه ، نالان از خانه بیرون آمدم و دیدم سراسر مدینه ، مِه آلود است و چشم ، چشم را نمی بیند . بعد از آن ، آفتاب بر آمد و دیدم بی نور است و دیوارهای مدینه را دیدم که گویا بر آنها خون پاشیده بودند . نشستم و گریستم و گفتم: به خدا سوگند ، حسین ، کشته شده است! و از ناحیه خانه[ ی پیامبر صلی الله علیه و آله ]ندایی شنیدم که می گفت: صبر ، ای آلِ رسول!کشته شد ابن بتول. آمده روح الأمینزار و گریان و ملول . آن ندا کننده به سختی گریست . من نیز گریستم و نزد خود ، تاریخ آن روز را ثبت کردم و آن ، دهمین روز محرّم بود و چون خبر شهادت حسین علیه السلام و تاریخ آن به ما رسید ، با آن مطابق بود. من این حدیث را برای کسانی که [آن روز] با حسین علیه السلام بودند ، بازگو کردم و آنان گفتند: به خدا سوگند ، ما نیز آنچه را تو شنیدی ، شنیدیم ؛ امّا در میدان نبرد بودیم و ندانستیم که آن ندا کننده کیست و بعد از آن دانستیم که او خضر است . درود خدا بر خضر و بر حسین باد!

.




الفتوح :سارَ [عَلِیٌّ علیه السلام ] حَتّی نَزَلَ بِدَیرِ کَعبٍ ، فَأَقامَ هُنالِکَ باقِیَ یَومِهِ ولَیلَتِهِ . وأصبَحَ سائِرا حَتّی نَزَلَ بِکَربَلاءَ ، ثُمَّ نَظَرَ إلی شاطِئِ الفُراتِ ، وأبصَرَ هُنالِکَ نَخیلاً ، فَقالَ : یَابنَ عَبّاسٍ ، أتَعرِفُ هذَا المَوضِعَ ؟ فَقالَ : لا یا أمیرَ المُؤمِنینَ ما أعرِفُهُ . فَقالَ : أما إنَّکَ لَو عَرَفتَهُ کَمَعرِفَتی لَم تَکُن تُجاوِزُهُ حَتّی تَبکِیَ لِبُکائی . قالَ : ثُمَّ بَکی عَلِیٌّ علیه السلام بُکاءً شَدیدا ، حَتَّی اخضَلَّت لِحیَتُهُ بِدُموعِهِ ، وسالَتِ الدُّموعُ عَلی صَدرِهِ ، ثُمَّ جَعَلَ یَقولُ : أوّاه ! ما لی ولِالِ أبی سُفیانَ ! ثُمَّ التَفَتَ إلَی الحُسَینِ علیه السلام فَقالَ : اِصبِر أبا عَبدِ اللّهِ ؛ فَلَقَد لَقِیَ أبوکَ مِنهُم مِثلَ الَّذی تَلقی مِن بَعدی . قالَ : ثُمَّ جَعَلَ عَلِیٌّ علیه السلام یَجولُ فی أرضِ کَربَلاءَ کَأَنَّهُ یَطلُبُ شَیئا ، ثُمَّ نَزَلَ ودَعا بِماءٍ ، فَتَوَضَّأَ وُضوءَ الصَّلاهِ ، ثُمَّ قامَ فَصَلّی ما شاءَ أن یُصَلِّیَ ، وَالنّاسُ قَد نَزَلوا هُنالِکَ مِن قُربِ نینَوی إلی شاطِئِ الفُراتِ . قالَ : ثُمَّ خَفَقَ بِرَأسِهِ خَفقَهً ، فَنامَ ، وَانتَبَهَ فَزِعا ، فَقالَ : یَابنَ عَبّاسِ ! ألا اُحَدِّثُکَ بِما رَأَیتُ السّاعَهَ فی مَنامی ؟ فَقالَ : بَلی یا أمیرَ المُؤمِنینَ . فَقالَ : رَأَیتُ رِجالاً بیضَ الوُجوهِ ، فی أیدیهِم أعلامٌ بیضٌ ، وهُم مُتَقَلِّدونَ بِسُیوفٍ لَهُم ، فَخَطّوا حَولَ هذِهِ الأَرضِ خَطَّهً ، ثُمَّ رَأَیتُ هذِهِ النَّخیلَ وقَد ضَرَبَت بِسَعفِهَا الأَرضَ ، ورَأَیتُ نَهرا یَجری بِالدَّمِ العَبیطِ ، ورَأَیتُ ابنِیَ الحُسَینَ وقَد غَرِقَ فی ذلِکَ الدَّمِ ، وهُوَ یَستَغیثُ فَلا یُغاثُ ، ثُمَّ إنّی رَأَیتُ اُولئِکَ الرِّجالَ البیضَ الوُجوهِ الَّذینَ نَزَلوا مِنَ السَّماءِ ، وهُم یُنادونَ : صَبرا آلَ الرَّسولِ صَبرا ؛ فَإِنَّکُم تُقتَلونَ عَلی أیدی أشرارِ النّاسِ ، وهذِهِ الجَنَّهُ مُشتاقَهٌ إلَیکَ یا أبا عَبدِ اللّهِ ، ثُمَّ تَقَدَّموا إلَیَّ ، فَعَزَّونی وقالوا : أبشِر یا أبَا الحَسَنِ فَقَد أقَرَّ اللّهُ عَینَکَ بِابنِکَ الحُسَینِ غَدا یَومَ یَقومُ النّاسُ لِرَبِّ العالَمینَ . ثُمَّ إنِّی انتَبَهتُ ؛ فَهذا ما رَأَیتُ ، فَوَالَّذی نَفسُ عَلِیٍّ بِیَدِهِ ، لَقَد حَدَّثَنِی الصّادِقُ المَصدوقُ أبُو القاسِمِ صلی الله علیه و آله ، أنّی سَأَری هذِهِ الرُّؤیا بِعَینِها فی خُروجی إلی قِتالِ أهلِ البَغیِ عَلَینا ، وهذِهِ أرضُ کَربَلاءَ الَّذی یُدفَنُ فیهَا ابنِیَ الحُسَینُ ، وشیعَتُهُ ، وجَماعَهٌ مِن وُلدِ فاطِمَهَ بِنتِ مُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله ، وأنَّ هذِهِ البُقعَهَ المَعروفَهَ فی أهلِ السَّماواتِ تُذکَرُ بِأَرضِ کربٍ وبَلاءٍ ، ولَیُحشَرَنَّ مِنها قَومٌ یَدخُلونَ الجَنَّهَ بِلا حِسابٍ . ثُمَّ قالَ : یَابنَ عَبّاسٍ ، اطلُب لی حَولَها صِیرانَ الظِّباءِ ، فَطَلَبَهَا ابنُ عَبّاسٍ فَوَجَدَها ، ثُمَّ قالَ : یا أمیرَ المُؤمِنینَ ، قَد أصَبتُها ، فَقالَ عَلِیٌّ علیه السلام : اللّهُ أکبَرُ ! صَدَقَ اللّهُ ورَسولُهُ . ثُمَّ قامَ عَلِیٌّ علیه السلام یُهَروِلُ نَحوَها حَتّی وَقَفَ عَلَیها ، ثُمَّ أخَذَ قَبضَهً مِن بَعرِ الظِّباءِ ، فَشَمَّها ، فَإِذا لَها لَونٌ کَلَونِ الزَّعفَرانِ ، ورائِحَهٌ کَرائِحَهِ المِسکِ ، فَقالَ عَلِیٌّ علیه السلام : نَعَم هِیَ هذِهِ بِعَینِها ، ثُمَّ قالَ : أتَعلَمُ ما هذِهِ یَابنَ عَبّاسٍ ؟ قالَ : لا یا أمیرَ المُؤمِنینَ . فَقالَ : إنَّ المَسیحَ عیسَی بنَ مَریَمَ علیه السلام قَد مَرَّ بِهذِهِ الأَرضِ ومَعَهُ الحَوارِیّونَ ، فَشَمَّ هذَا البَعرَ کَما شَمَمتُهُ ، وأقبَلَت إلَیهِ الظِّباءُ حَتّی وَقَفَت بَینَ یَدَیهِ ، فَبَکی عیسی ، وبَکی مَعَهُ الحَوارِیّونَ ، وهُم لا یَدرونَ لِماذا یَبکی عیسی علیه السلام ، فَقالوا : یا روحَ اللّهِ ، ما یُبکیکَ ؟ ولِماذَا اختُلِستَ هاهُنا ؟ فَقالَ لَهُم : أتَعلَمونَ ما هذِهِ الأَرضُ ؟ قالوا : لا یا روحَ اللّهِ ، فَقالَ : هذِهِ أرضٌ یُقتَلُ عَلَیها فَرخُ الرَّسولِ أحمَدَ المُصطَفی ، وفَرخُ ابنَتِهِ الزَّهراءِ قَرینَهِ الطّاهِرَهِ البَتولِ مَریَمَ بِنتِ عِمرانَ ، ثُمَّ ضَرَبَ بِیَدِهِ عیسی إلی بَعرِ الظِّباءِ ، فَشَمَّهُ ، وقالَ : یا مَعشَرَ الحَوارِیّینَ ، هذا بَعرُ الظِّباءِ عَلی هذَا الطّیبِ ؛ لِأَنَّهُ کانَ مِن حَشیشِ هذِهِ الأَرضِ . ثُمَّ مَضی عیسیَ بنُ مَریَمَ صَلَواتُ اللّهِ عَلَیهِ ، وقَد بَقِیَت هذِهِ البَعَراتُ إلی یَومِنا هذا مِن ذلِکَ الدَّهرِ ، حَتّی أنَّها قَدِ اصفَرَّت لِطولِ الزَّمانِ عَلَیها ، فهذِهِ أرضُ الکَربِ وَالبَلاءِ . قالَ : ثُمَّ بَکی عَلِیٌّ علیه السلام وقالَ : یا رَبِّ عیسی ، لا تُبارِک فی قاتِلِ وَلَدی وَالعَنهُ لَعنا کَثیرا ، ثُمَّ اشتَدَّ بُکاءُ عَلِیٍّ ، وبَکَی النّاسُ مَعَهُ حَتّی سَقَطَ عَلی وَجهِهِ ، وغُشِیَ عَلَیهِ ؛ ثُمَّ أفاقَ ، فَوَثَبَ ، فَصَلّی ثَمانِیَ رَکَعاتٍ ، وسَلَّمَ مِن کُلِّ رَکعَتَینِ ، فَکُلَّما سَلَّمَ جَعَلَ یَتَناوَلُ مِن ذلِکَ البَعرِ فَیَشُمُّهُ ، ویَقولُ : صَبرا أبا عَبدِ اللّهِ ، صَبرا یا ثَمَرَهَ رَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله ورَیحانَهَ حَبیبِ اللّهِ ، ثُمَّ أخَذَ کَفّا مِن ذلِکَ البَعرِ ، فَصَرَّهُ فی ثَوبِهِ ، وقالَ : لا یَزالُ هذا مَصرورا أبَدا أو یَأتِیَ عَلَیَّ أجَلی . ثُمَّ قالَ : یَابنَ عَبّاسٍ ! إذا رَأَیتَها مِن بَعدی وهِیَ تَسیلُ دَما عَبیطا ، فَاعلَم أنَّ أبا عَبدِ اللّهِ قَد قُتِلَ . قالَ ابنُ عَبّاسٍ : فَوَ اللّهِ ، لَقَد کُنتُ أشَدَّ تَحافُظا لَها بَعدَ عَلِیِّ بنِ أبی طالِبٍ علیه السلام وأنَا لا أحُلُّها عَن طَرَفی . (1)

.

1- .الفتوح : ج 2 ص 551 .



الفتوح:علی علیه السلام رفت تا به دیر کعب رسید و بقیّه روز و شب خود را در آن جا ماند و صبح ، حرکت کرد تا در کربلا فرود آمد. سپس به کناره فرات نگریست و چند درخت خرما آن جا دید . فرمود: «ای ابن عبّاس! آیا این جا را می شناسی؟» . گفت: نه ، ای امیر مؤمنان! نمی شناسم . علی علیه السلام فرمود: «هان که اگر تو نیز آن را مانند من می شناختی، از آن نمی گذشتی ، جز آن که مانند من می گریستی!» . آن گاه علی علیه السلام چنان گریست که محاسنش از اشک هایش خیس شد و قطره های اشک بر سینه اش ریخت . آه می کشید و می فرمود : «آه! مرا با خاندان ابو سفیان ، چه کار؟!» . سپس به حسین علیه السلام رو کرد و فرمود : «صبر کن، ای ابا عبد اللّه ! پدرت از آنها همان دیده که تو پس از من خواهی دید» . علی علیه السلام سپس شروع به گشتن در زمین کربلا کرد، گویی در پی چیزی بود . سپس فرود آمد و آبی خواست و برای نماز ، وضو گرفت و به نماز ایستاد و بسیار نماز خواند و لشکر [در منطقه ای ]از نزدیک نینوا تا کناره رود فرات ، فرود آمده بودند . سپس علی علیه السلام به خواب سبُکی فرو رفت و اندکی بعد ، سراسیمه از خواب ، بیدار شد و فرمود: «ای ابن عبّاس! آیا آنچه را هم اکنون در خوابم دیدم ، به تو نگویم؟» . او گفت: چرا، ای امیر مؤمنان! فرمود: «مردانی سپیدروی دیدم که با پرچم هایی سپید در دست و شمشیرهایی آویخته از گردن، گرد این سرزمین را خط کشیدند و سپس این نخل ها را دیدم که شاخه هایشان به زمین خورد و جویی روان از خون تازه دیدم و پسرم حسین را دیدم که در آن خون ، غرق گشته است و یاری می طلبد ؛ ولی یاری نمی شود. سپس آن مردان سپیدرویِ فرود آمده از آسمان را دیدم که ندا می دادند: ای خاندان پیامبر! شکیب ورزید . شکیب ورزید که شما به دست بدترین مردم کشته می شوید و این ، بهشت است که مشتاق توست، ای ابا عبد اللّه ! . سپس پیش من آمدند و مرا تسلیت دادند و گفتند: مژده ای ابو الحسن که خداوند ، فردای قیامت ، هنگامی که مردم در برابر خدای جهانیان می ایستند، چشمانت را به پسرت حسین ، روشن می کند! . سپس از خواب ، بیدار شدم . این ، رؤیایی است که دیدم. سوگند به کسی که جانم به دست اوست، راستگوی تصدیق شده، ابو القاسم صلی الله علیه و آله ، به من فرمود که به زودی ، این رؤیا را بی کم و کاست ، در رفتنم به سوی جنگ با متجاوزان بر ما ، خواهم دید، و این ، سرزمین کربلاست که پسرم حسین، پیروانش و گروهی از فرزندان فاطمه دختر محمّد صلی الله علیه و آله ، در آن دفن می شوند و از آن بُقعه معروف در میان آسمانیان ، با نام سرزمین کرب و بلا یاد می شود و از آن ، گروهی محشور می شوند که بی محاسبه وارد بهشت می شوند» . سپس فرمود: «ای ابن عبّاس! پشکل آهوان را در این حوالی برای من جستجو کن». ابن عبّاس، جستجو کرد و آنها را یافت و به امیر مؤمنان اعلام کرد. علی علیه السلام فریاد تکبیر ، سر داد و فرمود: «خدا و پیامبرش راست گفتند» . آن گاه علی علیه السلام برخاست و هَروَله کنان به سوی آن جا رفت و بر سر آنها ایستاد و یک مشت از پشکل آهوان بر گرفت و آن را بویید. رنگ آنها به سان رنگ زعفران و بویشان مانند بوی مُشک بود. علی علیه السلام فرمود: «آری. این دقیقا همان است» و سپس فرمود: «ای ابن عبّاس! آیا می دانی این چیست؟» . او گفت: نه ، ای امیر مؤمنان! علی علیه السلام فرمود: «مسیح، عیسی بن مریم ، با حواریان از این سرزمین گذشت و این پِشکل را همان گونه که من بوییدم، بویید و آهوان به سوی او آمدند و پیش رویش ایستادند و عیسی گریست و حواریان هم با او گریستند ، بی آن که بدانند چرا عیسی می گرید و سپس پرسیدند: ای روح خدا! چه چیزی تو را به گریه انداخته است و چرا ماتم گرفته ای؟ عیسی به آنان فرمود: آیا می دانید که این ، چه سرزمینی است ؟ گفتند: نه، ای روح خدا! فرمود: این جا سرزمینی است که فرزند پیامبر خدا، احمد مصطفی ، و پسر دخترش زهرا، همنشین مریم دختر عِمران ، آن پاک بتول، بر روی آن کشته می شود . سپس عیسی با دستش بر پشکل آهوان زد و آن را بویید و فرمود : ای گروه حواریان! بوی خوب این پشکل آهو ، از علف این سرزمین است . سپس عیسی بن مریم که درودهای خدا بر او باد گذشت و این پشکل ها از آن زمان تا کنون به همین خوش بویی مانده اند و فقط به دلیل طول زمان، زرد شده اند . این ، سرزمین کرب و بلاست» . علی علیه السلام سپس گریست و فرمود : «ای خدای عیسی! قاتل فرزندم را برکت مده و او را بسیار لعن کن!» . سپس گریه علی علیه السلام شدّت گرفت و مردم هم با او گریستند تا آن که به رو در افتاد و بیهوش شد. سپس به هوش آمد و برجست و هشت رکعت نماز (با سلام دادن در پایان هر دو رکعت) خواند و هر گاه سلام می داد، از آن پِشکل ها بر می داشت و می فرمود : «صبر کن ، ای ابا عبد اللّه ! صبر کن ، ای ثمره پیامبر خدا و دسته گل محبوب خدا!» . آن گاه یک کفِ دست از آن پِشکل ها بر گرفت و در [گوشه] جامه اش پیچید و فرمود: «همواره این در این جا پیچیده خواهد بود تا اجلم در رسد» . سپس فرمود: «ای ابن عبّاس! هر گاه پس از من دیدی که از آن ، خون تازه سرازیر می شود، بدان که ابا عبد اللّه کشته شده است» . ابن عبّاس می گوید: به خدا سوگند، من پس از علی بن ابی طالب علیه السلام ، از آنها بیشتر محافظت می کردم و از گوشه جامه ام بازشان نمی کردم .






3 / 3ماجرای هَرثَمه

وقعه صفّین :هَرثَمه بن سلیم (1) می گوید : همراه علی بن ابی طالب علیه السلام در صفّین جنگیدیم . هنگامی که به کربلا فرود آمدیم ، برای ما نماز [ جماعت ]خواند و هنگامی که سلام داد ، مقداری از خاک آن جا را برداشت و بویید و سپس فرمود: «خوشا به حال تو ، ای خاک! گروهی از تو محشور می شوند که بدون حساب ، به بهشت در می آیند» . هنگامی که هرثمه از جنگ صفّین به سوی همسرش جَرداء، دختر سُمَیر که پیرو علی بود ، بازگشت، به او گفت: آیا خبر عجیبی از دوستت ابو الحسن به تو ندهم؟ هنگامی که به کربلا فرود آمدیم، از خاک آن جا برداشت و بویید و گفت : «خوشا به حال تو ، ای خاک! گروهی از تو محشور می شوند که بدون حساب ، به بهشت در می آیند» . مگر او علم غیب دارد؟! زن گفت: ای مرد! ما را وا گذار که امیر مؤمنان ، جز حق نمی گوید. هرثمه می گوید : هنگامی که عبید اللّه بن زیاد، سپاه خود را به سوی حسین بن علی گسیل داشت، من میان آنان بودم و هنگامی که به آن گروه و حسین و یارانش رسیدم، همان جایی را که علی علیه السلام ما را فرود آورده بود ، شناختم و مکانی را که از خاکش برداشته بود و سخنی را که گفته بود ، به یاد آوردم . پس ، از آمدنم ناخشنود شدم و اسبم را پیش راندم تا این که نزد حسین علیه السلام ایستادم و بر او سلام دادم و آنچه را که از پدرش در این مکان شنیده بودم ، برایش بازگو کردم. حسین علیه السلام فرمود: «با ما هستی ، یا علیه ما؟» . گفتم: ای فرزند پیامبر خدا! نه با تو ام و نه علیه تو . خانواده و فرزندانم را به جا گذاشته ام و از ابن زیاد ، بر آنان می ترسم . حسین علیه السلام فرمود: «پس راه فرار ، پیش گیر تا کشته شدن ما را نبینی، که سوگند به آن که جان محمّد (2) به دست اوست ، امروز ، مردی نیست که کشته شدن ما را ببیند و به فریاد ما نرسد ، جز آن که خداوند ، او را به آتش ، در خواهد آورد» . هرثمه می گوید: من گریختم تا جایی که محلّ کشته شدنش را ندیدم.



1- .در باره زندگی هَرثَمه بن سَلمی (یا هرثمه بن سلیم) ضَبّی ، به اطّلاعاتی دست نیافتیم .
2- .ظاهرا «حسین» درست است ، نه «محمّد»، چنان که در روایت دیگری از او آمده است (ر. ک: ص 281 ح 894) .



الطبقات الکبری (الطبقه الخامسه من الصحابه) عن أبی عبید الضبّیّ :دَخَلنا عَلی أبی هَرْثَمٍ الضَّبِّیِّ حینَ أقبَلَ مِن صِفّینَ وهُوَ مَعَ عَلِیٍّ علیه السلام وهُوَ جالِسٌ عَلی دُکّانٍ (1) ، ولَهُ امرَأَهٌ یُقالُ لَها : جَرداءُ ، هِیَ أشَدُّ حُبّا لِعَلِیٍّ علیه السلام ، وأشَدُّ لِقَولِهِ تَصدیقا . فَجاءَت شاهٌ فَبَعَرَت ، فَقالَ : لَقَد ذَکَّرَنی بَعرُ هذِهِ الشّاهِ حَدیثا لِعَلِیٍّ علیه السلام ، قالوا : وما عِلمُ عَلِیٍّ بِهذا ؟ قالَ : أقبَلنا مَرجِعَنا مِن صِفّینَ ، فَنَزَلنا کَربَلاءَ ، فَصَلّی بِنا عَلِیٌّ صَلاهَ الفَجرِ بَینَ شَجَراتٍ ودَوحاتِ حَرمَلٍ ، ثُمَّ أخَذَ کَفّا مِن بَعرِ الغِزلانِ ، فَشَمَّهُ ، ثُمَّ قالَ : أوِّه ، أوِّه ! یُقتَلُ بِهذَا الغائِطِ (2) قَومٌ یَدخُلونَ الجَنَّهَ بِغَیرِ حِسابٍ . قالَ : قالَت جَرداءُ : وما تُنکِرُ مِن هذا ؟ هُوَ أعلَمُ بِما قالَ مِنکَ . نادَت بِذلِکَ وهِیَ فی جَوفِ البَیتِ . (3)



1- .الدُکّان : الدَکّهُ المبنیّه للجلوس علیها (النهایه : ج 2 ص 128 «دکن») .
2- .الغَائِطُ : المُطمَئِنّ الواسع من الأرض (المصباح المنیر : ص 457 «غوط») .
3- .الطبقات الکبری (الطبقه الخامسه من الصحابه) : ج 1 ص 432 ح 420 ، تهذیب الکمال : ج 6 ص 410 ، تاریخ دمشق : ج 14 ص 198 کلاهما عن أبی عبد اللّه الضبّی وفیهما «ابن هرثم» ؛ المناقب للکوفی ج 2 ص 26 ح 514 ، شرح الأخبار : ج 3 ص 136 ح 1077 کلاهما نحوه وراجع : المصنّف لابن أبی شیبه : ج 8 ص 633 ح 260 ومقتل الحسین علیه السلام للخوارزمی : ج 1 ص 165 و کفایه الطالب : ص 427 .



الطبقات الکبری (الطبقه الخامسه من الصحابه) به نقل از ابو عبید ضَبّی : پس از بازگشت ابو هَرثَم ضبّی که در صفّین، همراه علی علیه السلام بود، به دیدنش رفتیم. او بر دکّه ای نشسته بود . همسر او جَرداء نام داشت و محبّت و تصدیقش نسبت به علی علیه السلام ، بیشتر از خود او بود . گوسفندی آمد و پشکلی انداخت . ابو هَرثَم گفت: پشکل این گوسفند ، مرا به یاد حدیثی از علی علیه السلام انداخت. گفتند: علی ، از این ، چه می داند؟ ابو هرثم گفت: در بازگشت از صفّین، در کربلا فرود آمدیم. علی علیه السلام نماز صبح را با ما میان درختان و بوته های اسپند [ به جماعت ] خواند و سپس کفِ دستی از پشکل آهوان ، برداشت و آن را بویید و سپس گفت : «آه، آه! گروهی در این دشت ، کشته می شوند که بدون حساب به بهشت در می آیند» . جرداء گفت: چرا این را باور نداری؟ او از تو بهتر می داند که چه گفته است. و این را از همان درون خانه فریاد کرد.

.




تهذیب الکمال عن هرثمه بن سلمی :خَرَجنا مَعَ عَلِیٍّ علیه السلام فی بَعضِ غَزوِهِ ، فَسارَ حَتَّی انتَهی إلی کَربَلاءَ ، فَنَزَلَ إلی شَجَرَهٍ یُصَلّی إلَیها ، فَأَخَذَ تُربَهً مِنَ الأَرضِ ، فَشَمَّها ، ثُمَّ قالَ : واها لَکِ تُربَهً ! لَیُقتَلَنَّ بِکَ قَومٌ یَدخُلونَ الجَنَّهَ بِغَیرِ حِسابٍ . قالَ : فَقَفَلنا مِن غَزاتِنا ، وقُتِلَ عَلِیٌّ ، ونَسیتُ الحَدیثَ . قالَ : فَکُنتُ فِی الجَیشِ الَّذینَ ساروا إلَی الحُسَینِ علیه السلام ، فَلَمَّا انتَهَیتُ إلَیهِ نَظَرتُ إلَی الشَّجَرَهِ ، فَذَکَرتُ الحَدیثَ ، فَتَقَدَّمتُ عَلی فَرَسٍ لی ، فَقُلتُ : اُبَشِّرُکَ ابنَ بِنتِ رَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله ، وحَدَّثتُهُ الحَدیثَ ، قالَ : مَعَنا أو عَلَینا ؟ قُلتُ : لا مَعَکَ ولا عَلَیکَ ، تَرَکتُ عِیالاً وتَرَکتُ (1) . قالَ : أمّا لا ، فَوَلِّ فِی الأَرضِ ؛ فَوَالَّذی نَفسُ حُسَینٍ بِیَدِهِ ، لا یَشهَدُ قَتلَنَا الیَومَ رَجُلٌ إلّا دَخَلَ جَهَنَّمَ . قالَ : فَانطَلَقتُ هارِبا مُوَلِّیا فِی الأَرضِ حَتّی خَفِیَ عَلَیَّ مَقتَلُهُ . (2)



1- .حُذف المفعول هنا ، أی : وترکتُ اُمورا اُخری کثیره .
2- .تهذیب الکمال : ج 6 ص 411 ، تهذیب التهذیب : ج 1 ص 590 ، تاریخ دمشق : ج 14 ص 222 ، بغیه الطلب فی تاریخ حلب : ج 6 ص 2619 .



تهذیب الکمال به نقل از هرثمه بن سَلمی : در یکی از جنگ های علی علیه السلام همراهش بودیم . او رفت تا به کربلا رسید و زیر درختی فرود آمد و نماز خواند و خاکی از زمین بر گرفت و بویید و سپس فرمود: «خوشا به حال تو ، ای خاک! گروهی بر روی تو کشته می شوند که بدون حساب ، به بهشت وارد می شوند» . از جنگ باز گشتیم و علی علیه السلام کشته شد و ماجرا را فراموش کردم . من همراه سپاهی بودم که به سوی حسین علیه السلام حرکت کردند. هنگامی که به او رسیدم و به آن درخت نگریستم ، ماجرا را به یاد آوردم و بر اسبم پریدم و به حضور حسین علیه السلام رسیدم و گفتم: ای فرزند دختر پیامبر خدا! به تو بشارت می دهم و حدیث را برایش بازگو کردم. فرمود: «با ما هستی ، یا علیه ما؟» . گفتم: نه با تو و نه علیه تو . خانواده و چیزهایی دیگر را رها کرده ام و آمده ام . حسین علیه السلام فرمود: «اکنون که با ما نیستی ، بگریز که سوگند به آن که جان حسین به دست اوست، امروز ، کسی شاهد کشته شدن ما نخواهد بود، جز آن که به دوزخ در می آید» . من پشت کردم و گریختم تا جایی که محلّ کشته شدنش را ندیدم.






3 / 4إنباؤُهُ حُذَیفَهَ بنَ الیَمانِ بِشَهادَهِ الحُسَینِ علیه السلامالغیبه للنعمانی عن عمرو بن سعد عن أمیر المؤمنین علیّ بن أبی طالب علیه السلام لِحُذَیفَهَ بنِ الیَمانِ : فَوَالَّذی نَفسُ عَلِیٍّ بِیَدِهِ ، لا تَزالُ هذِهِ الاُمَّهُ بَعدَ قَتلِ الحُسَینِ ابنی فی ضَلالٍ وظُلمٍ ، وعَسفٍ (1) وجَورٍ ، وَاختِلافٍ فِی الدّینِ ، وتَغییرٍ وتَبدیلٍ لِما أنزَلَ اللّهُ فی کِتابِهِ ، وإظهارِ البِدَعِ ، وإبطالِ السُّنَنِ ، وَاختِلالٍ وقِیاسِ مُشتَبِهاتٍ ، وتَرکِ مُحکَماتٍ ، حَتّی تَنسَلِخَ مِنَ الإِسلامِ ، وتَدخُلَ فِی العَمی وَالتَّلَدُّدِ (2) وَالتَّکَسُّعِ . ما لَکَ یا بَنی اُمَیَّهَ ! لا هُدیتَ یا بَنی اُمَیَّهَ ، وما لَکَ یا بَنِی العَبّاسِ ! لَکَ الأَتعاسُ ، فما فی بنی اُمَیَّهَ إلّا ظالِمٌ ، ولا فی بَنِی العَبّاسِ إلّا مُعتَدٍ مُتَمَرِّدٌ عَلَی اللّهِ بِالمَعاصی ، قَتّالٌ لِوُلدی ، هَتّاکٌ لِسِتری وحُرمتی . فَلا تَزالُ هذِهِ الاُمَّهُ جَبّارینَ یَتَکالَبونُ عَلی حَرامِ الدُّنیا ، مُنغَمِسینَ فی بِحارِ الهَلَکاتِ ، وفی أودِیَهِ الدِّماءِ ، حَتّی إذا غابَ المُتَغَیِّبُ مِن وُلدی عَن عُیونِ النّاسِ ، وماجَ النّاسُ بِفَقدِهِ أو بِقَتلِهِ أو بِمَوتِهِ ، أطلَعَتِ الفِتنَهُ ، ونَزَلَتِ البَلِیَّهُ، وَالتَحَمَتِ العَصَبِیَّهُ ، وغَلاَ النّاسُ فی دینِهِم ، وأجمَعوا عَلی أنَّ الحُجَّهَ ذاهِبَهٌ ، وَالإِمامَهَ باطِلَهٌ ، ویَحُجُّ حَجیجُ النّاسِ فی تِلکَ السَّنَهِ مِن شیعَهِ عَلِیٍّ ونَواصِبِهِ لِلتَّحَسُّسِ وَالتَّجَسُّسِ عَن خَلَفِ الخَلَفِ ، فَلا یُری لَهُ أثَرٌ ، ولا یُعرَفُ لَهُ خَبَرٌ ولا خَلَفٌ . فَعِندَ ذلِکَ سُبَّت شیعَهُ عَلِیٍّ ، سَبَّها أعداؤُها ، وظَهَرَت عَلَیهَا الأَشرارُ وَالفُسّاقُ بِاحتِجاجِها ، حَتّی إذا بَقِیَتِ الاُمَّهُ حَیاری ، وتَدَلَّهَت (3) ، وأکثَرَت فی قَولِها : إنَّ الحُجَّهَ هالِکَهٌ ، وَالإِمامَهَ باطِلَهٌ ! ! فَوَرَبِّ عَلِیٍّ ، إنَّ حُجَّتَها عَلَیها قائِمَهٌ ماشِیَهٌ فی طُرُقِها ، داخِلَهٌ فی دورِها وقُصورِها ، جَوّالَهٌ فی شَرقِ هذِهِ الأَرضِ وغَربِها ، تَسمَعُ الکَلامَ ، وتُسَلِّمُ عَلَی الجَماعَهِ ، تَری ولا تُری إلَی الوَقتِ وَالوَعدِ ، ونِداءِ المُنادی مِنَ السَّماءِ ؛ ألا ذلِکَ یَومٌ فیهِ سُرورُ وُلدِ عَلِیٍّ وشیعَتِهِ . (4)

.

1- .عَسَف عن الطریق : مال وعدل ، أو خبطه علی غیر هدایه ، والسلطانُ : ظلمَ (القاموس المحیط : ج 3 ص 175 «عسف») .
2- .تَلَدَّدَ : تَلَفَّت یمینا وشمالاً وتحیّر متبلّدا (لسان العرب : ج 3 ص 390 «لدد») .
3- .دَلِهَه : حیّره وأدهشه (الصحاح : ج 6 ص 2231 «دله») .
4- .الغیبه للنعمانی : ص 143 ح 3 ، بحار الأنوار : ج 28 ص 71 ح 31 .



3 / 4خبر دادن علی علیه السلام به حُذَیفه بن یَمان از شهادت حسین علیه السلام

الغیبه ، نعمانی به نقل از عمرو بن سعد : امیر مؤمنان ، علی بن ابی طالب علیه السلام ، به حذیفه بن یمان فرمود : «سوگند به آن که جان علی به دست اوست ، این مردم پس از کشتن فرزندم حسین ، همه عمر را در گم راهی و ستم و کجرَوی و جور و چنددستگی در دین ، به سر خواهند بُرد و پیوسته در صدد تغییر و تبدیل احکامی خواهند بود که خداوند در کتاب خود ، فرو فرستاده و به آشکار نمودن بدعت ها و از بین بردن سنّت ها و بر هم زدن [دستوراتِ دین] و به کار گرفتن قیاس در موضوعاتِ هم شکل و کنار زدن محکمات (دستورهای صریح قرآن)، دست خواهند زد تا [به کلّی ، ]لباس اسلام از پیکرشان بیرون می آید و به وادی کوری و سرگردانی و بدبختیِ نیافتن راه نجات ، گرفتار می شوند . ای نسل اُمَیّه! تو را چه می شود ؟! مرگ بر تو ، که هرگز راه نخواهی یافت! و ای نسل عبّاس! تو را چه می شود ؟! مرگ بر تو ، که در بنی امیّه جز ستمکار و در بنی عبّاس ، جز تجاوزکار و سرپیچ از فرمان حق و کشنده فرزندان من و درندگان پرده حرمت من ، به چشم نمی خورَد ! پس این امّت ، پیوسته ستمگرند و همچون سگان ، بر حرام دنیا در ستیز با یکدیگر به سر می برند و در دریاهای هلاکت و گودال های خون ، عمرْ سپری می کنند تا آن زمان که غایب شونده فرزندان من از دیدگان مردم ، پنهان شود و مردم به هم بگویند : «آیا او گم شده ؟ آیا او کشته شده و یا خود ، وفات یافته است ؟» ، که فتنه شدّت می گیرد و بلا نازل می شود و آتش جنگ قبیله ای برافروخته می گردد و مردم در دینشان تندروی می کنند و هم صدا می شوند که حجّت ، از میان رفته و امامت ، باطل شده است ، و حج گزاران در آن سال ، از شیعه علی و دشمنانش ، همه به حج می روند تا یادگار گذشتگان را جستجو و کند و کاو نمایند؛ ولی از او ، نه نشانه ای دیده می شود و نه خبری می رسد و نه بازمانده ای شناخته می شود . پس در چنین وضعی ، شیعه علی ، مورد ناسزاگویی قرار می گیرند ، دشمنانشان به آنان سخن های ناشایست می گویند و اشرار و نابه کاران در گفتگو بر آنان چیره می شوند تا جایی که امّت ، سرگردان می ماند و به وحشت می افتد و این سخن که حجّت ، از میان رفته و امامت ، باطل گردیده است ، فراوان می شود (بر سر زبان ها می افتد) . به خدای علی ، سوگند که حجّت امّت ، همان هنگام ، ایستاده و در کوچه های آنان گام بر می دارد و به خانه ها و کاخ هایش داخل می شود و در شرق و غرب زمین ، گردش می کند و گفته ها را می شنود و بر جماعت ، سلام می کند . او می بیند ؛ امّا دیده نمی شود تا زمان و وعده اش فرا رسد و منادی از آسمان ، ندا دهد که هلا! امروز ، روز شادی فرزندان علی و شیعیان اوست! » . (1)



1- .در برگردان این حدیث ، از ترجمه محمّد جواد غفّاری استفاده شده است .



3 / 5إنباؤُهُ فی مَسجِدِ الکوفَهِ بِشَهادَهِ الحُسَینِ علیه السلامکامل الزیارات عن إبراهیم النخعی :خَرَجَ أمیرُ المُؤمِنینَ علیه السلام فَجَلَسَ فِی المَسجِدِ ، وَاجتَمَعَ أصحابُهُ حَولَهُ ، وجاءَ الحُسَینُ علیه السلام حَتّی قامَ بَینَ یَدَیهِ ، فَوَضَعَ یَدَهُ عَلی رَأسِهِ ، فَقالَ : یا بُنَیَّ ، إنَّ اللّهَ عَیَّرَ (1) أقواما بِالقُرآنِ ، فَقالَ : «فَمَا بَکَتْ عَلَیْهِمُ السَّمَاءُ وَ الْأَرْضُ وَ مَا کَانُواْ مُنظَرِینَ » (2) ، وَایمُ اللّهِ ، لَیَقتُلُنَّکَ بَعدی ، ثُمَّ تَبکیکَ السَّماءُ وَالأَرضُ . (3)

کامل الزیارات عن الحسن بن الحکم النخعی عن رجل :سَمِعتُ أمیرَ المُؤمِنینَ علیه السلام وهُوَ یَقولُ فِی الرَّحَبَهِ (4) ، وهُوَ یَتلو هذِهِ الآیَهَ : «فَمَا بَکَتْ عَلَیْهِمُ السَّمَآءُ وَ الْأَرْضُ وَ مَا کَانُواْ مُنظَرِینَ » (5) ، وخَرَجَ عَلَیهِ الحُسَینُ علیه السلام مِن بَعضِ أبوابِ المَسجِدِ ، فَقالَ : أما إنَّ هذا سَیُقتَلُ ، وتَبکی عَلَیهِ السَّماءُ وَالأَرضُ (6) .



1- .فی المصدر : «عبر» ، والتصویب من بحار الأنوار .
2- .الدخان : 29 .
3- .کامل الزیارات : ص 180 ح 242 ، بحار الأنوار : ج 45 ص 209 ح 16 .
4- .رَحَبَهُ المسجد : ساحته (الصحاح : ج 1 ص 135 «رحب») .
5- .الدخان : 29 .
6- .کامل الزیارات : ص 180 ح 241 و ص 187 ح 264 و ص 186 ح 261 کلاهما عن الحسن بن الحکم النخعی عن کثیر بن شهاب الحارثی نحوه ، بحار الأنوار : ج 45 ص 209 ح 15 و 16 و ص 212 ح 29 .



3 / 5خبر دادن علی علیه السلام در مسجد کوفه از شهادت او

کامل الزیارات به نقل از ابراهیم نَخَعی : امیر مؤمنان علیه السلام بیرون آمد و در مسجد نشست و یارانش گِردش را گرفتند و حسین علیه السلام آمد تا آن که پیش رویش ایستاد. امام علیه السلام دست بر سر او نهاد و فرمود: «ای پسر عزیزم! خداوند ، در قرآن ، گروه هایی را سرزنش کرده و فرموده است: «پس آسمان و زمین بر آنان نَگِریستند و آنها مهلت نیافتند» و به خدا سوگند، تو را پس از من می کشند و سپس آسمان و زمین بر تو می گریند» .

کامل الزیارات به نقل از حسن بن حکم نَخَعی ، از مردی : شنیدم امیر مؤمنان علیه السلام در حیاط [مسجد] ، این آیه را تلاوت می کند: «پس آسمان و زمین بر آنان نَگِریستند و آنها مهلت نیافتند» . حسین علیه السلام از یکی از درهای مسجد به سوی او بیرون آمد و امام علی علیه السلام فرمود: «بی تردید، این ، کشته می شود و آسمان و زمین بر او می گریند» .






3 / 6إنباؤُهُ بِالمُشارِکینَ فی قَتلِ الحُسَینِ علیه السلامأ بَنو اُمَیَّهَکامل الزیارات عن جابر عن أبی عبد اللّه [الصادق] علیه السلام :قالَ عَلِیٌّ علیه السلام لِلحُسَینِ علیه السلام : یا أبا عَبدِ اللّهِ ، إسوَهٌ (1) أنتَ قِدما . فَقالَ : جُعِلتُ فِداکَ ، ما حالی ؟ قالَ : عَلِمتَ ما جَهِلوا ، وسَیَنتَفِعُ عالِمٌ بِما عَلِمَ . یا بُنَیَّ ، اسمَع وأبصِر مِن قَبلِ أن یَأتِیَکَ ، فَوَالَّذی نَفسی بِیَدِهِ ، لَیَسفِکَنَّ بَنو اُمَیَّهَ دَمَکَ ، ثُمَّ لا یُزیلونَکَ عَن دینِکَ ، ولا یُنسونَکَ ذِکرَ رَبِّکَ ، فَقالَ الحُسَینُ علیه السلام : وَالَّذی نَفسی بِیَدِهِ ، حَسبی ! أقرَرتُ بِما أنزَلَ اللّهُ ، واُصَدِّقُ قَولَ نَبِیِّ اللّهِ ، ولا اُکَذِّبُ قَولَ أبی . (2)

ب أهلُ الکوفَهِالمعجم الکبیر عن أبی حبره :صَحِبتُ عَلِیّا علیه السلام حَتّی أتَی الکوفَهَ ، فَصَعِدَ المِنبَرَ فَحَمِدَ اللّهَ وأثنی عَلَیهِ ، ثُمَّ قالَ : کَیفَ أنتُم إذا نَزَلَ بِذُرِّیَّهِ نَبِیِّکُم بَینَ ظَهرانَیکُم ؟ قالوا : إذا نُبلِی اللّهَ فیهِم بَلاءً حَسَنا . فَقالَ : وَالَّذی نَفسی بِیَدِهِ ، لَیَنزِلُنَّ بَینَ ظَهرانَیکُم ، ولَتَخرُجُنَّ إلَیهِم ، فَلَتَقتُلُنَّهُم ، ثُمَّ أقبَلَ یَقولُ : هُمُ أورَدوهُم بِالغَرورِ وعَرَّدوا (3)أحَبُّوا نَجاهً لا نَجاهَ ولا عُذرَ (4)

.

1- .الإسوه ویُضمُّ : القدوه ، وما یأتسی به الحزین (القاموس المحیط : ج 4 ص 299 «أسا») . وقال العلّامه المجلسی قدس سره : أی ثبت قدیما أنّک اُسوه الخلق یقتدون بک ، أو یأتسی بذکر مصیبتک کلُّ حزین (بحار الأنوار : ج 44 ص 262) .
2- .کامل الزیارات : ص 149 ح 178 ، بحار الأنوار : ج 44 ص 262 ح 17 .
3- .عَرَّدُوا : فَرُّوا وأعرضوا (النهایه : ج 3 ص 204 «عرد») .
4- .المعجم الکبیر : ج 3 ص 110 ح 2823 .



3 / 6پیشگویی علی علیه السلام درباره شرکت کنندگان در قتل حسین علیه السلام

الف بنی امیّه

کامل الزیارات به نقل از جابر ، از امام صادق علیه السلام : امام علی علیه السلام به حسین علیه السلام فرمود: «ای ابا عبد اللّه ! تو هماره اُسوه بوده ای [و هستی]» . حسین علیه السلام گفت: فدایت شوم! حال من ، چگونه خواهد بود؟ علی علیه السلام فرمود: «تو آنچه را آنان ندانستند، دانستی و دانا به زودی از دانش خود ، سود می بَرد . پسر عزیزم! بشنو و ببین ، پیش از آن که بر تو در آید. سوگند به آن که جانم به دست اوست، بنی امیّه خونت را خواهند ریخت ؛ ولی نمی توانند تو را از دینت جدا کنند و خدا را از یاد تو ببرند» . حسین علیه السلام گفت : سوگند به آن که جانم به دست اوست، همین مرا بس است! به آنچه خداوند نازل کرده ، اقرار دارم و سخن پیامبر صلی الله علیه و آله را تصدیق می کنم و سخن پدرم را تکذیب نمی کنم .