فصل ششم : از کربلا تا کوفه
6 / 1روانه کردن خاندان سیّدُ الشهدا علیه السلام به کوفه
الإرشاد :عمر بن سعد ، بقیّه روز عاشورا و نیز تا ظهر روز بعد را [در کربلا] ماند و سپس به لشکر ، فرمان حرکت داد و در حالی که دختران و خواهران حسین علیه السلام و همه زنان و کودکان کاروان [اسیران] با او بودند ، رو به کوفه نهاد که در میان آنان ، زین العابدین علیه السلام نیز بود . ایشان، شکمْ رَوش داشت و نزدیک به مرگ بود .
الکامل فی التاریخ :عمر بن سعد ، پس از کشتن حسین علیه السلام ، دو روز [در کربلا] توقّف کرد و سپس به سوی کوفه حرکت نمود و دختران و خواهران و کودکانِ همراه حسین علیه السلام و نیز زین العابدین علیه السلام را که بیمار بود ، با خود برد .
الأخبار الطوال :أقامَ عُمَرُ بنُ سَعدٍ بِکَربَلاءَ بَعدَ مَقتَلِ الحُسَینِ علیه السلام یَومَینِ ، ثُمَّ أذَّنَ فِی النّاسِ بِالرَّحیلِ ... وأمَر عُمَرُ بنُ سَعدٍ بِحَملِ نِساءِ الحَُسینِ علیه السلام وأخَواتِهِ وبَناتِهِ وجَواریهِ وحَشَمِهِ فِی المَحامِلِ المَستورَهِ عَلَی الإِبِلِ . (1)
الملهوف :إنَّ عُمَرَ بنَ سَعدٍ لَعَنَهُ اللّه ُ بَعَثَ بِرَأسِ الحُسَینِ عَلَیهِ الصَّلاهُ وَالسَّلامُ فی ذلِکَ الیَومِ وهُوَ یَومُ عاشوراءَ ، مَعَ خَولِیِّ بنِ یَزیدَ الأَصبَحِیِّ وحُمَیدِ بنِ مُسلِمٍ الأَزدِیِّ إلی عُبَیدِ اللّه ِ بنِ زِیادٍ ، وأمَرَ بِرُؤوسِ الباقینَ مِن أصحابِهِ وأهلِ بَیتِهِ فَقُطِّعَت ، وسُرِّحَ بِها مَعَ شِمرِ بنِ ذِی الجَوشَنِ لَعَنَهُ اللّه ُ وقَیسِ بنِ الأَشعَثِ وعَمرِو بنِ الحَجّاجِ ، فَأَقبَلوا بِها حَتّی قَدِمُوا الکوفَهَ . وأقامَ ابنُ سَعدٍ بَقِیَّهَ یَومِهِ وَالیَومَ الثّانِیَ إلی زَوالِ الشَّمسِ ، ثُمَّ رَحَلَ بِمَن تَخَلَّفَ مِن عِیالِ الحُسَینِ علیه السلام ، وحَمَلَ نِساءَهُ عَلی أحلاسِ (2) أقتابِ (3) الجِمالِ بِغَیرِ وِطاءِ ولا غِطاءٍ ، مُکَشَّفاتِ الوُجوهِ بَینَ الأَعداءِ ، وهُنَّ وَدائِعُ خَیرِ الأَنبِیاءِ ، وساقوهُنَّ کَما یُساقُ سَبیُ التُّرکِ وَالرّومِ فی أسرِ المَصائِبِ وَالهُمومِ ، وللّه ِِ دَرُّ القائِلِ : یُصَلّی عَلَی المَبعوثِ مِن آلِ هاشِمٍویُغزی بَنوهُ إنَّ ذا لَعَجیبٌ (4)
تاریخ الطبری عن هشام :أقامَ عُمَرُ بنُ سَعدٍ یَومَهُ ذلِکَ [أی یَومَ عاشوراءَ] وَالغَدَ ، ثُمَّ أمَرَ حُمَیدَ بنَ بُکَیرٍ الأَحمَرِیَّ فَأَذَّنَ فِی النّاسِ بِالرَّحیلِ إلَی الکوفَهِ ، وحَمَلَ مَعَهُ بَناتِ الحُسَینِ علیه السلام وأخَواتِهِ ومَن کانَ مَعَهُ مِنَ الصِّبیانِ ، وعَلِیُّ بنُ الحُسَینِ علیه السلام مُریضٌ . (5)
1- . الأخبار الطوال : ص 259 ، بغیه الطلب فی تاریخ حلب : ج 6 ص 2630 .
2- . الحَلَسُ للبعیر : وهو کساء رقیق یکون تحت البُرذعه (الصحاح : ج 3 ص 919 «حلس») .
3- . القَتَبُ : رحل صغیر علی قدر السنام (الصحاح : ج 1 ص 198 «قتب») .
4- . الملهوف : ص 189 ، بحار الأنوار : ج 45 ص 107 .
5- . تاریخ الطبری : ج 5 ص 455 ، أنساب الأشراف : ج 3 ص 411 ، مقتل الحسین علیه السلام للخوارزمی : ج 2 ص 39 نحوه وراجع : تذکره الخواصّ : ص 256 والأمالی للشجری : ج 1 ص 192 .
الأخبار الطّوال :عمر بن سعد، تا دو روز پس از کشتن حسین علیه السلام [در کربلا] توقّف کرد و سپس به لشکر ، اعلانِ حرکت داد ... و نیز فرمان داد تا زنان ، خواهران و دختران و خَدَم و حَشَم حسین علیه السلام را در کجاوه های پرده دار، بر روی شتران ببرند .
الملهوف :عمر بن سعد که خدا ، لعتنش کند ، سرِ حسین علیه السلام را که بر او درود و سلام باد در همان روز عاشورا، همراه خولی بن یزید اَصبَحی و حُمَید بن مسلم اَزْدی به سوی عبید اللّه بن زیاد ، روانه کرد . او فرمان داد تا سرِ بقیّه یاران و خاندان حسین علیه السلام را از تن ، جدا کنند و آنها به وسیله شمر بن ذی الجوشن که خدا ، لعنتش کند و قیس بن اشعث و عمرو بن حَجّاج ، روانه شدند . آنان ، سرها را آوردند تا به کوفه رسیدند . ابن سعد ، بقیّه روز عاشورا و تا ظهر روز بعد را توقّف کرد و سپس با بازماندگان خانواده حسین علیه السلام حرکت نمود و همسران امام علیه السلام را بر پارچه ای روی تخته و بر کوهانِ شتران بی جهاز و بی پوشش نشاند و با سرِ برهنه میان دشمنان حرکت داد ، در حالی که آنان ، امانت بهترینِ پیامبران بودند ، و آنان را به سانِ اسیران ترک و روم ، در بند غم و مصیبت راندند و چه خوبْ گفته است : بر پیامبرِ برانگیخته از میان بنی هاشم ، درود می فرستندو با پسر او می جنگند . چه شگفت است این!
تاریخ الطبری به نقل از هشام : عمر بن سعد ، همه روز عاشورا و نیز فردا را [تا ظهر]توقّف کرد و سپس به حُمَید بن بُکَیرِ اَحمَری فرمان داد تا برای حرکت به کوفه ، جار بزند و دختران و خواهران و کودکانِ همراه حسین علیه السلام و نیز زین العابدین علیه السلام را که بیمار بود ، با خود برد .
6 / 2وَداعُ أهلِ البَیتِ علیهم السلام مَعَ الشُّهَداءِتاریخ الطبری عن قرّه بن قیس التمیمی :نَظَرتُ إلی تِلکَ النِّسوَهِ لَمّا مَرَرنَ بِحُسَینٍ علیه السلام وأهلِهِ ووَلَدِهِ ، صِحنَ ولَطَمنَ وُجوهَهُنَّ ... . قالَ : فَما نَسیتُ مِنَ الأَشیاءِ ، لا أنسَ قَولَ زَینَبَ ابنَهِ فاطِمَهَ حینَ مَرَّت بِأَخیهَا الحُسَینِ علیه السلام صَریعا ، وهِیَ تَقولُ : یا مُحَمَّداه ، یا مُحَمَّداه ، صَلّی عَلَیکَ مَلائِکَهُ السَّماءِ ، هذَا الحُسَینُ بِالعَراءِ ، مُرَمَّلٌ (1) بِالدِّماءِ ، مُقَطَّعُ الأَعضاءِ ، یا مُحَمَّداه ، وبَناتُکَ سَبایا ، وذُرِّیَّتُکَ مُقَتَّلَهٌ تَسفی (2) عَلَیهَا الصَّبا . (3) قالَ : فَأَبکَت وَاللّه ِ کُلَّ عَدُوٍّ وصَدیقٍ . (4)
مقتل الحسین علیه السلام للخوارزمی عن حمید بن مسلم :أذَّنَ عُمَرُ بنُ سَعدٍ بِالنّاسِ فِی الرَّحیلِ إلَی الکوفَهِ ، وحَمَلَ بَناتِ الحُسَینِ علیه السلام وأخَواتِهِ وعَلِیَّ بنَ الحُسَینِ علیه السلام وذَرارِیَّهُم ، فَلَمّا مَرّوا بِجُثَّهِ الحُسَینِ علیه السلام وجُثَثِ أصحابِهِ ، صاحَتِ النِّساءُ ولَطَمنَ وُجوهَهُنَّ ، وصاحَت زَینَبُ علیهاالسلام : یا مُحَمّداه ، صَلّی عَلَیکَ مَلیکُ السَّماءِ ، هذا حُسَینٌ بِالعَراءِ ، مُزَمَّلٌ (5) بِالدِّماءِ ، مُعَفَّرٌ بِالتُّرابِ ، مُقَطَّعُ الأَعضاءِ ، یا مُحَمَّداه ! بَناتُکَ فِی العَسکَرِ سَبایا ، وذُرِّیَّتُکَ قَتلی تَسفی عَلَیهِمُ الصَّبا ، هذَا ابنُکَ مَحزُوزُ الرَّأسِ مِنَ القَفا ، لا هُوَ غائِبٌ فَیُرجی ولا جَریحٌ فَیُداوی . وما زالَت تَقولُ هذَا القَولَ ، حَتّی أبکَت وَاللّه ِ کُلَّ صَدیقٍ وعَدُوٍّ ، وحَتّی رَأَینا دُموعَ الخَیلِ تَنحَدِرُ عَلی حَوافِرِها . (6)
1- . رَمَّلهُ بالدم فَترَمَّل : أی تَلَطّخ (الصحاح : ج 4 ص 1713 «رمل») .
2- . سَفَتِ الریحُ التُرابَ : إذا أذرته (الصحاح : ج 6 ص 2377 «سفی») .
3- . الصَّبَا : ریحٌ ومهبّها المستوی أن تهبَّ من موضع مطلع الشمس (الصحاح : ج 6 ص 2398 «صبا») .
4- . تاریخ الطبری : ج 5 ص 456 ، أنساب الأشراف : ج 3 ص 411 ، الکامل فی التاریخ : ج 2 ص 574 ، البدایه والنهایه : ج 8 ص 193 کلّها نحوه ؛ مثیر الأحزان : ص 83 و 84 وراجع : الطبقات الکبری (الطبقه الخامسه من الصحابه) : ج 1 ص 481 وتذکره الخواصّ : ص 256 .
5- . زمِّلوهُم بثیابهم وَدِمائِهم : أی لُفُّوهم فیها (النهایه : ج 2 ص 313 «زمل») .
6- . مقتل الحسین علیه السلام للخوارزمی : ج 2 ص 39 .
6 / 2وداع خانواده امام علیه السلام با شهیدان
تاریخ الطبری به نقل از قُرّه بن قیس تمیمی : به زنان و خانواده و فرزندان حسین علیه السلام ، هنگامی که بر [جنازه] او گذشتند ، نگریستم . شیون می کردند و صورت خود را می خراشیدند ... . هر چه را از یاد ببرم ، سخن زینب ، دختر فاطمه را به هنگام گذر بر برادرِ به خاک افتاده اش از یاد نمی برم که می گفت : «وا محمّدا ! وا محمّدا ! فرشتگان آسمان بر تو درود بفرستند ! این ، حسین است که به صحرا افتاده و در خون خفته و دست و پا بُریده است . وا محمّدا ! دخترانت ، اسیر گشته اند و فرزندانت ، قطعه قطعه شده اند و باد صبا بر آنها می وزد» . به خدا سوگند که زینب ، دوست و دشمن را گریانْد .
مقتل الحسین علیه السلام ، خوارزمی به نقل از حُمَید بن مسلم : عمر بن سعد به لشکر ، اعلان حرکت به کوفه داد و دختران و خواهران حسین علیه السلام و زین العابدین علیه السلام و فرزندان آنان را با خود برد . هنگامی که آنان به پیکر حسین علیه السلام و پیکرهای یاران او رسیدند ، زنان صیحه زدند و صورت هایشان را خراشیدند و زینب علیهاالسلام فریاد کشید : «وا محمّدا ! فرمان روای آسمان ، بر تو درود فرستد ! این ، حسین است که در صحرا افتاده و در خونْ تپیده و خاک آلود و دست و پا بُریده است . وا محمّدا! دخترانت میان لشکر ، اسیر گشته اند و فرزندانت کشته شده اند و باد صبا بر آنها می وزد . این ، پسر توست ، با سرِ بریده از قَفا ! نه گم شده ای است که به بازگشتش امید باشد ، و نه زخمی است که مداوایش کنند» . زینب علیهاالسلام ، پیوسته این سخن را می گفت تا این که به خدا سوگند ، هر دوست و دشمنی را گریاند و حتّی اشک سپاهیان را دیدیم که بر سُم اسبانشان فرو می ریزد .
الملهوف فی ذِکرِ مَقتَلِ الإِمامِ علیه السلام وأهلِ بَیتِهِ : أخرَجُوا النِّساءَ مِنَ الخَیمَهِ وأشعَلوا فیهَا النّارَ ، فَخَرَجنَ حَواسِرَ مُسَلَّباتٍ حافِیاتٍ باکِیاتٍ ، یَمشینَ سَبایا فی أسرِ الذِّلَّهِ ، وقُلنَ : بِحَقِّ اللّه ِ إلّا ما مَرَرتُم بِنا عَلی مَصرَعِ الحُسَینِ . فَلَمّا نَظَرَتِ النِّسوَهُ إلَی القَتلی صِحنَ وضَرَبنَ وُجوهَهُنَّ . قالَ [الرّاوی] : فَوَاللّه ِ لا أنسی زَینَبَ ابنَهَ عَلِیٍّ وهِیَ تَندُبُ الحُسَینَ علیه السلام ، وتُنادی بِصَوتٍ حَزینٍ وقَلبٍ کَئیبٍ : وا مُحَمَّداه ، صَلّی عَلَیکَ مَلیکُ السَّماءِ ، هذا حُسَینٌ بِالعَراءِ ، مُرَمَّلٌ بِالدِّماءِ ، مُقَطَّعُ الأَعضاءِ ، وا ثُکلاه ، وبَناتُکَ سَبابا ، إلَی اللّه ِ المُشتَکی ، وإلی مُحَمَّدٍ المُصطَفی ، وإلی عَلِیٍّ المُرتَضی ، وإلی فاطِمَهَ الزَّهراءِ ، وإلی حَمزَهَ سَیِّدِ الشُّهَداءِ . وا مُحَمَّداه ، وهذا حُسَینٌ بِالعَراءِ ، تَسفی عَلَیهِ ریحُ الصَّبا ، قَتیلُ أولادِ البَغایا . وا حُزناه ، وا کَرباه عَلَیکَ یا أبا عَبدِ اللّه ِ ، الیَومَ ماتَ جَدّی رَسولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله . یا أصحابَ مُحَمَّدٍ ، هؤُلاءِ ذُرِّیَّهُ المُصطَفی یُساقونَ سَوقَ السَّبایا . وفی بَعضِ الرِّوایاتِ : وا مُحَمَّداه ، بَناتُکَ سَبایا ، وذُرِّیَّتُکَ مُقَتَّلَهٌ تَسفی عَلَیهِم ریحُ الصَّبا ، وهذا حُسَینٌ مَحزوزُ الرَّأسِ مِنَ القَفا ، مَسلوبُ العِمامَهِ وَالرِّداءِ . بِأَبی مَن أضحی عَسکَرُهُ فی یَومِ الإِثنَینِ نَهبا ، بِأَبی مَن فُسطاطُهُ مُقَطَّعُ العُری ، بِأَبی مَن لا غائِبٌ فَیُرتَجی ، ولا جَریحٌ فَیُداوی ، بِأَبی مَن نَفسی لَهُ الفِداءُ ، بِأَبی المَهمومُ حَتّی قَضی ، بِأَبی العَطشانُ حَتّی مَضی ، بِأَبی مَن یَقطُرُ شَیبُهُ بِالدِّماءِ ، بِأَبی مَن جَدُّهُ رَسولُ إلهِ السَّماءِ ، بِأَبی مَن هُوَ سِبطُ نَبِیِّ الهُدی ... . قالَ الرّاوی : فَأَبکَت وَاللّه ِ کُلَّ عَدُوٍّ وصَدیقٍ . ثُمَّ إنَّ سُکَینَهَ اعتَنَقَت جَسَدَ الحُسَینِ علیه السلام ، فَاجتَمَعَ عِدَّهٌ مِنَ الأَعرابِ حَتّی جَرّوها عَنهُ . (1)
1- . الملهوف : ص 180 ، بحار الأنوار : ج 45 ص 58 وراجع : المناقب لابن شهرآشوب : ج 4 ص 113 .
الملهوف در یادکرد کشته شدن امام حسین علیه السلام و خاندانش : زنان را از خیمه ها بیرون کردند و خیمه ها را به آتش کشیدند . زنان ، سرْبرهنه و بی چادر و پابرهنه و گریان ، بیرون دویدند و به سانِ اسیران در بند و خوار ، راه می رفتند و می گفتند : شما را به خدا ، ما را بر قتلگاه حسین ، عبور دهید! و هنگامی که نگاه زنان به کشتگان افتاد ، صیحه کشیدند و بر صورت خود زدند . راوی می گوید : به خدا سوگند ، زینب ، دختر علی را فراموش نمی کنم که بر حسین علیه السلام ناله می زد و با آوایی اندوهناک و دلی غمین می گفت : «وا محمّدا ! فرمان روای آسمان ، بر تو درود بفرستد ! این ، حسین است که به صحرا افتاده و در خونْ خفته و دست و پا بُریده است . وای [بر منِ مصیبت زده] که دخترانت اسیرند! به خدا شِکوه می برم و نیز به محمّدِ مصطفی و علیِ مرتضی و فاطمه زهرا و حمزه سیّد الشهدا . وا محمّدا ! این ، حسین است که در صحرا افتاده و باد صبا بر او می وزد ؛ کُشته شده به دست حرام زادگان! وای از غم و رنج تو ، ای ابا عبد اللّه ! امروز ، جدّم پیامبر خدا صلی الله علیه و آله در گذشت . ای یاران محمّد ! اینان ، فرزندان محمّدِ مصطفایند که آنان را به سان اسیران می رانند» . و در برخی نقل ها [آمده است که گفت] : «وا محمّدا! دخترانت اسیر گشته اند ، فرزندانت قطعه قطعه شده اند و باد صبا بر آنان می وزد . این ، حسینِ سر بُریده از پشت است ، بی عمامه و رَدا . پدرم فدای آن که لشکرش روز دوشنبه به تاراج رفت ! پدرم فدای آن که طناب های خیمه اش را گُسستند ! پدرم فدای آن که نه ناپیداست ، تا به پیدا شدنش امید رود ، و نه زخمی است تا مداوایش کنند ! پدرم فدای آن که جانم به قربان اوست ! پدرم فدای آن که غمگین بود و به همان حال ، جان داد ! پدرم فدای آن که تشنه کام ماند تا آن که از دنیا رفت ! پدرم فدای آن که خون از موی سپیدش می چکید ! پدرم فدای کسی که نیایَش ، فرستاده خدای آسمان بود ! پدرم فدای کسی که نوه پیامبرِ هدایت بود ! ... » . به خدا سوگند ، [زینب علیهاالسلام] هر دشمن و دوستی را گریاند . آن گاه سکینه ، پیکر [پدرش] حسین علیه السلام را در آغوش گرفت . گروهی از بادیه نشینان ، گرد آمدند و او را از حسین ، جدا کردند .
مثیر الأحزان :خَرَجَ بَناتُ سَیِّدِ الأَنبِیاءِ وقُرَّهِ عَینِ الزَّهراءِ ، حاسِراتٍ مُبدِیاتٍ لِلنِّیاحَهِ وَالعَویلِ ، یَندُبنَ عَلَی الشَّبابِ وَالکُهولِ ، واُضرِمَتِ النّارُ فِی الفُسطاطِ (1) فَخَرَجنَ هارِباتٍ ، وهُنَّ کَما قالَ الشّاعِرُ : فَتَرَی الیَتامی صارِخینَ بِعَولَهٍتَحثُو التُّرابَ لِفَقدِ خَیرِ إمامٍ وتَقُمنَ رَبّاتِ (2) الخُدورِ حَواسِرایَمسَحنَ عُرضَ ذَوائِبِ (3) الأَیتامِ وتَرَی النِّساءَ أرامِلاً وثَواکِلاًتَبکینَ کُلَّ مُهَذَّبٍ وهَمامِ ومَرَرنَ عَلی جَسَدِ الحُسَینِ علیه السلام وهُوَ مُعَفَّرٌ بِدِمائِهِ مَفقودٌ مِن أحِبّائِهِ ، فَنَدَبَت عَلَیهِ زَینَبُ بِصَوتٍ مُشجٍ وقَلبٍ مَقروحٍ : یا مُحَمَّداه صَلّی عَلَیکَ مَلیکُ السَّماءِ ، هذا حُسَینٌ مُرَمَّلٌ بِالدِّماءِ ، مُقَطَّعُ الأَعضاءِ ، وبَناتُکَ سَبایا . إلَی اللّه ِ المُشتَکی وإلی عَلِیٍّ المُرتَضی وإلی فاطِمَهَ الزَّهراءِ وإلی حَمزَهَ سَیِّدِ الشُّهَداءِ . هذا حُسَینٌ بِالعَراءِ تَسفی عَلَیهِ الصَّبا ، قَتیلُ أولادِ الأَدعِیاءِ ، وا حُزناه وا کَرباه ، الیَومَ ماتَ جَدّی رَسولُ اللّه ِ . یا أصحابَ مُحَمَّداه ، هذا ذُرِّیَّهُ المُصطَفی یُساقونَ سَوقَ السَّبایا . فَأَذابَتِ القُلوبَ القاسِیَهَ وهَدَّتِ الجِبالَ الرّاسِیَهَ . (4)
1- . . الفسطاط : بیت من الشَّعر (الصحاح : ج 3 ص 115 «فسط») .
2- . فی المصدر : «رباب» ، والصواب ما أثبتناه .
3- . الذوائب جمع ذؤابه وهی الشعر المضفور من شَعر الرأس (النهایه : ج 2 ص 151 «ذأب») .
4- . مثیر الأحزان : ص 77 .
4219.المستدرک علی الصحیحین ( به نقل از ابو رافع ) مثیر الأحزان :دخترانِ سَرور پیامبران و روشنیِ چشم زهرا علیهاالسلام ، سربرهنه و گریان و زاری کنان ، بیرون آمدند . آنان بر جوانان و پیران می گریستند ، که آتش در خیمه ها افتاد . آنان ، گریختند و مانند همان کسانی بودند که شاعر گفته است :
یتیمان را می بینی که ناله سر می دهندو از فقدان بهترین پیشوا ، خاک بر سر می پاشند . پرده نشینان ، سرْبرهنه بر می خیزندو بر کناره گیسوی یتیمان ، دست می کشند . و زنان را بیوه و فرزند از دست داده می بینیکه بر هر تربیت شده و شریفی می گِریند .
آنان ، بر پیکر حسینِ در خونْ تپیده و جدا شده از دوستانش ، گذشتند و زینب علیهاالسلامبا آوایی غمین و دلی چرکین بر او نالید و گفت : «ای محمّد ! فرمان روای آسمان ، بر تو درود فرستد ! این ، حسین است که در خونْ خفته و دست و پا بُریده است و دخترانت اسیر گشته اند . به خدا شِکوه می برم و به علیِ مرتضی و فاطمه زهرا و حمزه سیّد الشهدا . این ، حسین است که در صحرا افتاده و باد صبا بر او می وزد ؛ همان کشته حرامیان ! وای از غم و رنج ! امروز ، جدّم پیامبر خدا در گذشت . ای یاران محمّد ! اینان ، فرزندان مصطفی هستند که به سانِ اسیران ، رانده می شوند» .
سخن زینب علیهاالسلام ، دل های سنگ دل را نرم و کوه های سخت را ویران کرد . .
4220.تذکره الخواصّ ( به نقل از ابن عبّاس ) المصباح للکفعمی :قالَت سُکَینَهُ [بِنتُ الحُسَینِ علیه السلام ] : لَمّا قُتِلَ الحُسَینُ علیه السلام ، اعتَنَقتُهُ فَاُغمِیَ عَلَیَّ ، فَسَمِعتُهُ یَقولُ :
شیعَتی ما إن شَرِبتُم رَیَّ عَذبٍ فَاذکُرونیأو سَمِعتُم بِغَریبٍ أو شَهیدٍ فَاندُبونی
فَقامَت مَرعوبَهً قَد قَرِحَت مَآقیها ، وهِیَ تَلطِمُ عَلی خَدَّیها ، وإذا بِهاتِفٍ یَقولُ :
بَکَتِ الأَرضُ وَالسَّماءُ عَلَیهِبِدُموعٍ غَزیرَهٍ ودِماءِ تَبکِیانِ المَقتولَ فی کَربَلاءَبَینَ غَوغاءِ اُمَّهٍ أدعِیاءِ مُنِعَ الماءَ وهُوَ عَنهُ قَریبٌعَینُ اِبکی المَمنوعَ شُربَ الماءِ (1)6 / 3کَیفِیَّهُ دُخولِ حَرَمِ الرَّسولِ الکوفَهَ4223.صحیح البخاری عن مطرف بن عبد اللّه :تاریخ الطبری عن عوانه بن الحکم الکلبی :قُتِلَ الحُسَینُ وجیءَ بِالأَثقالِ (2) وَالأُساری ، حَتّی وَرَدوا بِهِمُ الکوفَهَ إلی عُبَیدِ اللّه ِ . (3)4224.مسند ابن حنبل عن مطرف بن عبد اللّه بن الشخیر :الأمالی للمفید عن حذلم بن ستیر :قَدِمتُ الکوفَهَ فِی المُحَرَّمِ سَنَهَ إحدی وسِتّینَ ، عِندَ مُنصَرَفِ عَلِیِّ بنِ الحُسَینِ علیه السلام بِالنِّسوَهِ مِن کَربَلاءَ ومَعَهُمُ الأَجنادُ مُحیطونَ بِهِم ، وقَد خَرَجَ النّاسُ لِلنَّظَرِ إلَیهِم ، فَلَمّا اُقبِلَ بِهِم عَلَی الجِمالِ بِغَیرِ وِطاءٍ ، جَعَلَ نِساءُ أهلِ الکوفَهِ یَبکینَ ویَنتَدِبنَ .
فَسَمِعتُ عَلِیَّ بنَ الحُسَینِ علیه السلام وهُوَ یَقولُ بِصَوتٍ ضَئیلٍ وقَد نَهَکَتهُ العِلَّهُ وفی عُنُقِهِ الجامِعَهُ ویَدُهُ مَغلولَهٌ إلی عُنُقِهِ : ألا إنَّ هؤُلاءِ النِّسوَهَ یَبکینَ ، فَمَن قَتَلَنا ؟ (4) .
1- . المصباح للکفعمی : ص 967 .
2- . . الثقل : واحد الأثقال ، مثل حمل وأحمال (الصحاح : ج 4 ص 1647 «ثقل») .
3- . تاریخ الطبری : ج 5 ص 463 .
4- . الأمالی للمفید : ص 321 ح 8 ، الأمالی للطوسی : ص 91 ح 142 ، الاحتجاج : ج 2 ص 109 ح 170 عن حذیم بن شریک نحوه ، بحار الأنوار : ج 45 ص 164 ح 8 وراجع : تاریخ الیعقوبی : ج 2 ص 245 .
المصباح ، کفعمی :سَکینه ، دختر حسین علیه السلام ، گفت : هنگامی که حسین علیه السلام کشته شد ، به گردن او آویختم و بیهوش شدم و شنیدم که می گفت : «پیروان من ! هر گاه از آب گوارا سیراب شدیدیا در باره غریب یا شهیدی چیزی شنیدید ، بر من ناله کنید» . سکینه ، بیمناک و با صورت و بینیِ زخمی برخاست ، در حالی که گونه هایش را می خراشید و [شنید]هاتفی می گوید : زمین و آسمان بر او گریستندبا اشک های روان و با [سِرشک] خون . آن دو بر کشته کربلا گریستنددر هیاهوی مردمان پُرمدّعا . آب را در کناره رود ، از او دریغ کردند .ای چشم ! بر او گریه کن که او را از خوردن آب ، باز داشتند .