پاورقی
2] سیر حکمت در اروپا. [ 3] خشوك: بضم اوّل بر وزن سلوك، یعنی حرامزاده [برهان] [ 4] تذکّر بیک مطلب لازم است و آن ]
اینستکه رسول خدا [ص] از جانب خدا مأمور شد که نصاراي نجران را که بمدینه آمده بودند در صورت نپذیرفتن اسلام بمباهله
دعوت نماید و رسولخدا [ص] بنابر امر پروردگار آنانرا دعوت بمباهله فرمود بدین صورت که طرفین دعوا فرزندان خود را بیاورند
و نیز زنان خود را حاضر کنند و همچنین خودشان را، آنگاه خدا را بخوانند و در باره دروغزن نفرین کنند، ترسایان هم پذیرفتند
لکن پیغمبر [ص] با اینکه شاید بیش از 9 زن در حباله نکاح داشت باتّفاق امت هیچکدام را در مباهله شرکت نداد در حالیکه در
را نمیدانست یا « نساءنا » شده است و ظاهر آن زنهاي پیغمبرند آیا مسلمانی میتواند بگوید آنحضرت معنی « نساءنا » آیه صریحا ذکر
بگوید میدانست اما از مأموریت سر باز زد! هرگز مسلمی چنین گمان باطلی نخواهد کرد، پس ناچار باید بگوئیم عمل پیغمبر [ص]
نساء اهل البیت بوده و آنهنگام در میان أهل البیت جز زهراء علیها السّلام کسی نبوده « نساءنا » خود روشنگر آیه است و قطعا مراد از
است که مشمول آن واقع شود لذا همورا بمباهله برد. [ 5] انحراف از حق و میل بباطل پس از شناخت و دریافت حق و باطل در اثر
پیروي هويها و پیروي خواهشهاي نفس است که موجب شده و عقل را تیره نموده و مقهور ساخته است و در لسان متشرّعه اینکه
حالت بخذلان تعبیر شده یعنی خداوند دست حمایت از او برداشته و او را بخود واگذاشته لذا باطل را بر حق اختیار کرده و راه
دوزخ را میپیماید و الّا بر حسب اصل آفرینش و فطرت فرقی میان طالب حق و طالب باطل نیست، اگر مواظب بود و پیروي هواي
نفس نکرد توفیق شامل او است و اگر دنبال خواهشهاي نفس رفت احیانا مخذول خواهد شد. و مراد از عنایت الهی در شعر همان
توفیق است، و از قهر کبریائی خذلان و بخود واگذاري که آنرا اضلال کیفري گویند. [مصحح] [ 6] نوعی حلوا و قند سفید. برهان.
7] سرمه چشم [ 8] بنا بروایتی که در علل الشرایع در بیان آیه آمده [ 9] عتمۀ، بفتح عین و تاء و میم [المنجد] [ 10 ] مراد آیه 7 از ]
لا یَنهاکُم اللّه عَن الَّذِینَ لَم یُقاتِلُوکُم فِی الدِّین وَ لَم یُخرِجُوکُم مِن دِیارِکُم أَن تَبَرُّوهُم وَ تُقسِطُوا » سوره ممتحنه است که میفرماید
إِلَیهِم إِن اللّهَ یُحِبُّ المُقسِطِینَ [ 8] إِنَّما یَنهاکُم اللّه عَن الَّذِینَ قاتَلُوکُم فِی الدِّین وَ أَخرَجُوکُم مِن دِیارِکُم وَ ظاهَرُوا عَلی إِخراجِکُم أَن
حاصل معنی آنکه خدا باز نمیدارد شما را و نهی نمیکند از اینکه نسبت بکفّاریکه با « تَوَلَّوهُم وَ مَن یَتَوَلَّهُم فَأُولئِکَ هُم الظّالِمُونَ
شما بستیز بر نخاستهاند نیکی کنید، بلکه منع میکند از نیکی نمودن بآن دسته از کفّاریکه با شما بدشمنی پرداختهاند.لکن استشهاد
باین آیه مورد ندارد زیرا سخن در باره اتّخاذ بطانه است که نهی شده، و بطانه گرفتن کفار غیر از نیکی کردن بآنها است چه آنکه
جواز مهربانی کردن « لا یَنهاکُم الخ » نهی صریح است. و آیه « لا تَتَّخِ ذُوا بِطانَۀً مِن دُونِکُم » بطانه بمعنی دوست محرم راز است و آیه
[ پس دلیل جواز اتّخاذ بطانه و محرم راز نیست. مگر آنکه بطانه را مطلق دوست بگیریم و اینکه خلاف لغت است. [مصحّح][ 10
صفحه 198 از 201
یعنی: جنگ موجب مفاخره است که هر روزي براي کسی است. [ 12 ] یعنی غیر « الحرب سجال » . 11 ] سجال: بمعنی مفاخره است ]
ذوي العقول و غیر مکلفین. [ 13 ] یعنی البّته که تو میدانی ما چه میخواهیم. [ 14 ] وغی: جنگ [ 15 ] جمع فحل: بمعنی نر. [ 16 ] بافتهي
تنزیه الاسلام عن شین الامۀ و » لیف خرما. [ 17 ] یعنی پوش بالش پوست و بار میان بالش لیف خرما بود. [ 18 ] و رسالهاي نوشته است
19 ] با برکتترین زنان کم خرجترین آنانند. ] .« الغلام