گروه نرم افزاری آسمان

صفحه اصلی
کتابخانه
پیوند آسمانی
جلد اول
اوصاف شایسته در انتخاب همسر



وَ بَشِّرِ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أَنَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْري مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ کُلَّما رُزِقُوا مِنْها مِنْ ثَمَرَةٍ رِزْقاً قالُوا هذَا الَّذي رُزِقْنا »
مِنْ قَبْلُ وَ أُتُوا بِهِ مُتَشابِهاً وَ لَهُمْ فیها أَزْواجٌ مُطَهَّرَةٌ وَ هُمْ فیها خالِدُونَ: به کسانی که ایمان آوردهاند و عمل صالح دارند بشارت
ده که بهشتهایی براي آنهاست که نهرها از زیر درختان آن در جریانند، هر زمان که میوهاي ازآن به آنها داده میشود
میگویند ***** 1- آیت اللّه صانعی. (صفحه 90 ) این همان است که قبلًا به ما روزي شده بود و براي آنها همسرانی پاك و
1) اَزْواجٌ: جمع زوج است که در مورد زن و مرد، هر دو، بکار میرود. ).« پاکیزه است و همیشه در آن بهشت خواهند بود
مُطَهَّرَةٌ: پاك و پاکیزه فیها: فی: در، ها: آن، او: منظور بهشت است. در این آیه همسران پاك و پاکیزه جزو نعمتهاي بهشتی
بیان شدهاند که پاك از همه آلودگیها که در این جهان ممکن است داشته باشند پاك از نظر روح و قلب و پاك از نظر
25 / بقره. (صفحه 91 ) جالب اینکه تنها وصفی که براي همسران بهشتی در این آیه بیان شده وصف - جسم و تن. ***** 1
پاك و پاکیزه) است و این اشارهاي است به اینکه: اولین و مهمترین شرط همسر، پاك و پاکیزگی است و غیر از آن ) « مطهره »
از » . همه تحتالشعاع آن قرار دارد. حدیث معروفی از پیامبر صلی الله علیه و آله نقل شده نیز این حقیقت را نشان میدهد
گیاهان سرسبزي که بر سر مزبلهها میروید بپرهیزید! عرض کردند: اي پیامبر! منظور شما از این گیاهان چیست؟ فرمود: زنی
عَسی رَبُّهُ إِنْ طَلَّقَکُنَّ أَنْ یُبْدِلَهُ أَزْواجاً » (1).« که از نظر ظاهري بسیار زیبا است اما در خانواده ناصالح و آلودهاي پرورش یافته
خَیْراً مِنْکُنَّ مُسْلِماتٍ مُؤْمِناتٍ قانِتاتٍ ***** 1- وسائل الشیعه، جلد 14 ، صفحه 19 . (صفحه 92 ) تائِباتٍ عابِداتٍ سائِحاتٍ ثَیِّباتٍ
وَ أَبْکاراً: امید است اگر او شما را طلاق دهد، پروردگارش به جاي شما همسرانی بهتر براي او قرار دهد، همسرانی مسلمان،
مؤمن، متواضع، توبه کار، عابد، روزهدار، زنانی غیر باکره و باکره.( 1) عَسی: امیدواري طَلَّقَکُنَّ: طلاق دهد یُبْدِلُ: تبدیل
میکند، جایگزین سازد خَیْرا: بهتر مُسْلِماتٍ: زنان مسلمان، همسران حقگرا تائِباتٍ: زنان توبه کار مُؤْمِناتٍ: زنان با ایمان
عابِداتٍ: زنان شایسته کردار قانِتاتٍ: زنان فرمانبردار سائِحاتٍ: زنان رهرو، روزه دار تَیِّباتٍ: زنان غیر باکره، بیوه اَبْکارا: زنان
5 / تحریم. (صفحه 93 ) آنچه در مورد این آیات در کتاب تفسیر آمده به شرح زیر است: پیامبر - باکره، دوشیزه ***** 1
یکی از همسرانش) میرفت زینب از عسلی که تهیه کرده بود خدمت ) « زینب بنت جحش » صلی الله علیه و آله گاه که نزد
یکی « حفصه » حضرت پیامبر صلی الله علیه و آله میداد. این سخن به گوش عایشه رسید و بر او گران آمد میگوید: من با
« مغافیر » دیگر از همسران پیامبر، قرار گذاشتیم که هر وقت پیامبر صلی الله علیه و آله نزد یکی از ما آمد فورا بگوئیم: آیا صمغ
1) خوردهاي؟ چون پیامبر مقیّد بود که هرگز بوي نامناسبی از دهانش یا لباسش نیاید بلکه به عکس اصرار داشت که )
-1 صمغی بود که یکی از درختان حجاز تراوش میکرد و بسیار بدبو بود و بوي نامناسب داشت. (صفحه 94 ) همیشه *****
آمد او این سخن را به پیامبر گفت، حضرت « حفصه » خوشبو و معطّر باشد. به این ترتیب روزي پیامبر صلی الله علیه و آله نزد
نخوردهام، بلکه عسلی نزد زینب خوردهام و من سوگند یاد میکنم که دیگر از آن عسل ننوشم ولی این « مغافیر » فرمود: من
سخن را به کسی دیگر مگو (مبادا به گوش مردم برسد و بگویند چرا پیامبر غذاي حلالی را بر خود تحریم کرده و یا از کار
این راز را « حفصه » پیامبر در این مورد و یا مشابه آن تبعیت کنند و یا به گوش زینب برسد و او دلشکسته شود). ولی سرانجام
افشاء کرد و بعدا معلوم شد اصل این قضیه توطئهاي بوده است پیامبر صلی الله علیه و آله سخت ناراحت شد و این آیات بر او
نازل شد. از مجموع این آیات برمیآید که بعضی از همسران پیامبر نه تنها او را اذیت و (صفحه 95 ) ناراحت میکردند بلکه
مسأله رازداري که از مهمترین شرایط یک همسر باوفا است، نیز در آنها نبود. خدا در این آیه روي سخن را به تمام زنان پیامبر
هرگاه او شما را طلاق دهد امید میرود که به جاي شما همسرانی بهتر » : کرده با لحنی که خالی از تهدید نیست میفرماید
در اینجا قرآن، شش وصف براي همسران خوب، شمرده که میتواند الگویی براي همه مسلمانان به هنگام .« براي او قرار دهد
« قنوت » یعنی اعتقادي که در اعماق قلب انسان نفوذ کند و سپس حالت « ایمان » و سپس « اسلام » انتخاب همسر باشد. نخست
یعنی اگر کار خلافی از او سر زند در اشتباه خود اصرار نورزد و از درِ « توبه » یعنی تواضع و اطاعت از همسر و بعد از آن
خداوند، عبادتی که روح و جان او را بسازد و پاك و پاکیزه کند و ، « عبادت » (صفحه 96 ) عذرخواهی درآید و بعد از آن
به معنی روزهدار تفسیر « سائِح » را جمع « سائِحات » و پرهیز از هرگونه گناه. قابل توجه اینکه « اطاعت فرمان خدا » سپس
ترك غذا و آمیزش » که به معنی « روزه حقیقی » : میگوید: روزه بر دو نوع است « مفردات » کردهاند، به طوري که راغب در
است و منظور از روزه در اینجا معنی دوم است و منظور « نگهداري اعضاي بدن از گناهان » که به معنی « روزه حکمی » و « است
در اینجا همان کسانی است که تمام اعضاي بدن را از گناهان نگه میدارند و در طریق اطاعت خدا سیر میکنند. « سائِحات » از
این نیز قابل توجه است که قرآن روي باکره و غیر باکره بودن زن تکیه نکرده و براي آن اهمیتی قائل نشده زیرا در مقابل
بودن زناست یعنی کسی که « صالح » ، اوصاف معنوي که ذکر شد این مسأله اهمیت ندارد. (صفحه 7) یکی از صفات زن
شایستگی ولیاقت روحی و پاکی درونی و روانی داشته و از ناپاکیها، آلودگیها و خبث باطن پاك و منزه باشد. آنگاه قرآن
فَالصَّالِحاتُ قانِتاتٌ حافِظاتٌ لِلْغَیْبِ بِما حَفِظَ اللَّهُ: پس زنان صالحه، کسانی هستند که …» : مجید زنان صالحه را معرفی میکند
1) صالحِات: زنان صالح ).« با کمال تواضع و خضوع، همواره مطیع و در غیاب همسر نیز حافظ اسرار و شؤون خانواده هستند
34 / نساء. (صفحه 98 ) حَفِظَ: نگهداري، مراقبت حافِظاتٌ: زنان نگهدارنده و حافظ - غَیْب: نهان قانِتاتٌ: زنان مطیع ***** 1
بهترین زنان شما براي همسري زنی است که زایا، مهربان، پاکدامن باشد، نزد » : پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله میفرمایند
فامیلش عزیز و محترم و در مقابل شوهر متواضع و مهربان و فروتن باشد، از خودآرایی براي شوهر خویش کوتاهی نکند اما در
برابر دیگران به حدّي خوددار باشد که بیاعتنا جلوه کند، نظرات همسر خویش را به ویژه در امر زناشویی مراعات کند و در
-1 وسائل ***** (1).« برابر خواستههاي مشروع او تسلیم باشد و اما در عین حال سنگینی و وقار خود را از دست ندهد
بهترین زنان شما، زنانی هستند که خوشبو و معطّر » : الشیعه، جلد 14 ، صفحه 14 . (صفحه 99 ) امام صادق علیهالسلام میفرمایند
باشند و در خانهداري، کدبانوي خوب و خوشپخت و مهارت در آشپزي داشته باشند و در پذیرایی از مهمان و احسان بر
فقراء، احساس خوشحالی نمایند و در اسراف و مصرفهاي بیمورد قدم برندارند اگر چنین باشد بدانند که آنان از
1) بنا به نتیجهاي که از آیات و احادیث به دست میآید اوصاف یک زن ).« کارگزاران الهی بوده و هرگز پشیمان نخواهند بود
1 تقوي و ایمان 2 تمکین و ( خوب و شایسته به شرح زیر میباشد: ***** 1- فروع کافی، جلد 5، صفحه 325 . (صفحه 100
تأمین نیاز جنسی 3 عفت و پاکدامنی و شرم و حیا 4 پیروي زن از شوهر 5 تدبیر اقتصادي و هماهنگی با امکانات شوهر 6 زایا
و بچهدار شدن 7 زینت و آرایش براي شوهر 8 رازداري زن نسبت به شوهر 9 عشق و محبت بینظیر به شوهر همانطوري که
داشتن همسر صالح براي مردان مایه خوشبختی و (صفحه 101 ) سعادت است براي تمام زنان نیز داشتن شوهر شایسته بالاترین
إِنَّا خَلَقْناکُمْ مِنْ ذَکَرٍ وَ أُنْثی وَ جَعَلْناکُمْ شُعُوباً وَ قَبائِلَ لِتَعارَفُوا إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاکُمْ: ما شما را چه زن و » . آرزوها است
چه مرد شعبه و قبیله قرار دادیم تا مورد شناسایی قرار گیرید در حقیقت بزرگوارترین و گرامیترین شما در پیشگاه خدا، با
1) در این آیه ملاك شایستگی، فقط تقوا معرفی شده و براي زن یا مرد، هیچ چیز دیگر قابل مقایسه با ).« تقوي ترین شما است
وَ الَّذینَ یَرْمُونَ الْمُحْ َ ص ناتِ ثُمَّ لَمْ یَأْتُوا بِأَرْبَعَۀِ شُهَداءَ فَاجْلِدُوهُمْ ثَمانینَ جَلْدَةً وَ لا تَقْبَلُوا لَهُمْ شَهادَةً أَبَداً وَ » . نیست « تقوي » صفت
13 / حجرات. (صفحه 102 ) پاکدامن را متهم میکنند، سپس چهار شاهد - أُولئِکَ هُمُ الْفاسِقُونَ: و کسانی که زنان ***** 1
قُلْ لِلْمُؤْمِنینَ یَغُضُّوا مِنْ » (1).« نمیآورند، آنها را هشتاد تازیانه بزنید و شهادتشان را هرگز نپذیرید و آنها فاسقان هستند
أَبْصارِهِمْ وَ یَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ذلِکَ أَزْکی لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ خَبیرٌ بِما یَصْ نَعُونَ: به مردان مؤمن و باایمان بگو که چشمان خود را فرو
(2).« بندند و عورتهاي خود را حفظ کنند این براي آنها پاکیزهتر است، همانا خداوند از آنچه انجام میدهند آگاه است
شایستگی داماد در تقوا و دیانت و » ( 30 / نور. (صفحه 103 - 4 / نور. 2 - همچنین امام باقر علیهالسلام میفرمایند: ***** 1
هان، » : 1) پیامبر اکرم علیهالسلام میفرمایند ).« امانتداري او نهفته است هر کس واجد این شرایط باشد، درخواست او را بپذیرد
2) امام رضا ).« اي مردم کاملترین مردم از جهت ایمان آن شخصی است که اخلاقش نیکو و نسبت به همسرش مهربانتر باشد
(3).« هر شوهري که داراي امکانات باشد براي او واجب است زندگی خانوادگی را توسعه بخشد » : علیهالسلام میفرمایند
2- وسائل الشیعه، جلد 8، صفحه 509 . (صفحه 104 ) امام صادق علیهالسلام . -1 مکارم الاخلاق، صفحه 204 *****
1) پیامبر اکرم ) .« بهترین مردان شما، سخاوتمند و مهمان نواز شما است و بدترین مردان شما افراد بخیل میباشد » : میفرمایند
از جمله نشانههاي شوهران ممتاز این است که نسبت به پدر و مادر خویش مهربان و نیکوکار » : صلی الله علیه و آله میفرمایند
2) از این آیات و احادیث نتیجه میگیریم که بهترین شوهران و مردان، ***** 1- روضۀ المتقین، جلد 5، صفحه ).« باشند
3- روضۀ المتقین، جلد 8، صفحه 108 . (صفحه 105 ) داراي صفات ذیل میباشند: 1 . -2 مکارم الاخلاق، صفحه 166 .380
دیانت و تقوي و ایمان دارند. 2 اخلاق و تلاشگري و کوشایی دارند. 3 عفت کلام دارند و فحش نمیدهند. 4 مهمان نوازند.
5 پاکیزه و آراستهاند. 6 بخشش و سخاوت دارند. 7 امین بودن. 8 نسبتبه والدین خود نیکوکارند. 9 اصالت و نجابت
( خانوادگی دارند. (صفحه 106
نگاه کردن پیش از ازدواج
اشاره
لا یَحِلُّ لَکَ النِّساءُ مِنْ بَعْدُ وَ لا أَنْ تَبَدَّلَ بِهِنَّ مِنْ أَزْواجٍ وَ لَوْ أَعْجَبَکَ حُسْنُهُنَّ إِلَّا ما مَلَکَتْ: بعد از این دیگر زنی بر تو حلال »
نیست و نمیتوانی همسرانت را به همسران دیگري تبدیل کنی، هرچند جمال آنها مورد توجه تو واقع شود مگر آنچه که به
2) را دلیل بر حکم معروفی ) « وَ لَوْ أَعْجَبَکَ حُسْنُهُنَّ » 1) جمعی از مفسران جمله ).«… صورت کنیز در ملک تو در آید
گرفتهاند که در روایات اسلامی نیز به آن اشاره شده و آن اینکه کسی که میخواهد با زنی ازدواج کند میتواند قبلًا به او
52 / احزاب. 2- هرچند زیبایی آنها اعجاب تو را برانگیزد. (صفحه 107 ) و قیافه و - نگاه کند، نگاهی که وضع ***** 1
اندام او را براي وي مشخص کند. فلسفه این حکم این است که انسان با بصیرت کامل همسر خود را انتخاب کند و از ندامت
و پشیمانی آینده که پیمان زناشویی را به خطر میافکند جلوگیري کند چنانچه در حدیثی از پیامبر اسلام آمده است که به
قبلًا به او نگاه کن که این سبب میشود مودت و الفت میان شما » : یکی از یاران خود که میخواست با زنی ازدواج کند فرمود
آیا مرد میتواند به هنگام تصمیم بر » : 1) در حدیثی دیگر از امام صادق میخوانیم: که در پاسخ این سؤال که ).« پایدار شود
ازدواج با زنی او را به دقت بنگرد و ***** 1- تفسیر قرطبی، جلد 8، صفحه 5303 . (صفحه 108 ) به صورت و پشت سر او
آري، مانعی ندارد، هنگامی که مردي بخواهد با زنی ازدواج کند به او نگاه کند و به صورت و پشت سر » : فرمود .«؟ نگاه کند
1) همانطوري که ملاحظه میکنید، همگی روایات حاکی است که این نگاه کردنها، با دو شرط، نه تنها جایز ).« او بنگرد
است بلکه ضروري به نظر میرسد و آن دو شرط عبارتند از: 1 مرد این عمل را به قصد شهوترانی انجام ندهد، اگرچه ممکن
2 این نگاهها به قصد ( است هنگام تماشا کردن این موضوع حاصل شود. ***** 1- وسائل الشیعه، جلد 14 . (صفحه 109
ازدواج صورت بگیرد نه براي اغراض دیگر و یا خداي نکرده براي هوسرانی.