گروه نرم افزاری آسمان

سوره بقره



مشخصات این سوره
یعنی هفت سوره طولانی مینامند و « السبع الطوال » این سوره طولانیترین سوره قرآن است و این سوره و شش سوره بعد از آن را
البته در ترتیب این هفت سوره، طولانی بودن سوره رعایت نشده است زیرا مثلًا سوره انعام از سوره مائده طولانیتر است ولی بعد از
آن آمده است.
که به معنی گاو است از داستان گاو بنی اسرائیل اخذ شده که تفصیل آن داستان در این سوره آمده « بقره » نام این سوره یعنی کلمه
یعنی بلنداي قرآن و « سنام القرآن » یعنی خیمه قرآن و دیگري « فسطاط القرآن » است. البته براي این سوره دو لقب هم ذکر شده یکی
اطلاق این دو لقب به خاطر طولانی بودن و در ابتدا قرار گرفتن آن بعد از سوره حمد است.
است به این معنا که ما در آنها تابع « توقیفی » باید توجه داشت که نامهایی که براي سورههاي قرآن ذکر شده همه آنها باصطلاح
اخبار و آثاري هستیم که از پیامبر خدا و ائمه معصومین و صحابه نقل شده است و نمیتوانیم از پیش خود نامی بر سورهاي
بگذاریم. نام سورههاي قرآن در روایات مختلف از جمله روایات مربوط به فضائل سورهها آمده است.
سوره مبارکه بقره در مدینه نازل شده به جز آیه 181 (وَ اتَّقُوا یَوماً تُرجَعُونَ فِیه إِلَی
صفحه 41 از 374
صفحه : 35
الله) که این آیه در حجۀ الوداع نازل شده است.
فضیلت خواندن سوره بقره
قرائت هر کدام از سورههاي قرآن براي خود فضیلت خاصی دارد از جمله درباره فضیلت قرائت سوره بقره روایاتی وارد شده است
که از جمله آنهاست:
پیامبر خدا فرمود: هر چیزي یک بلندي دارد و بلندي قرآن سوره بقره است، هر کس آن را در خانهاش روزانه بخواند، شیطان تا سه
«1». روز به خانهاش داخل نمیشود و هر کس آن را در خانهاش شبانه بخواند تا سه شب شیطان به خانهاش داخل نمیشود
پیامبر خدا (ص) فرمود: هر کس چهار آیه از اول سوره بقره و نیز آیۀ الکرسی و دو آیه بعد از آن و سه آیه از آخر سوره را بخواند
در خود و خانواده و اموالش، چیزي را که او را ناراحت کند نخواهد دید و شیطان به او نزدیک نمیشود و قرآن را فراموش
امام صادق (ع) فرمود: کسی که سوره بقره و سوره آل عمران را بخواند این دو سوره در روز قیامت مانند دو پاره ابر «2» نمیکند
«3». بالاي سر او بر او سایه میافکند
در همین جا توجه خواننده محترم را به این نکته جلب میکنیم که این فضائل و تمام فضیلتهایی که براي خواندن سورههاي قرآن
ذکر شده، در صورتی تحقق پیدا میکند که انسان سوره را با دقت و تدبر بخواند، طبیعی است که خواندن با تدبر انسان را با
ارشادات و راهنماییهاي قرآن آشنا میسازد و مقدمهاي بر عمل به دستورات قرآن میشود. پرواضح است که چنین قرائتی باعث
افزایش ایمان انسان میشود و از فضیلتها و ثوابهایی که براي خواندن آن سوره ذکر شد، استفاده میکند.
-----------------------------------
1)- مجمع البیان ج 1 ص 111 )
2)- البرهان ج 1 ص 53 )
3)- البرهان ج 1 ص 52 )
صفحه : 36
دورنمایی از سوره
به خاطر طولانی بودن این سوره ارائه دور نماي کاملی از آن کار مشکلی است ولی با مراجعه به آیات این سوره به صورت اجمال
میتوان چنین فهرستی را از سوره ارائه کرد:
سوره با ذکري از هدایتگري قرآن شروع میشود و مردم را به سه دسته تقسیم میکند: مؤمنان، کافران و منافقان. سپس مردم را به
عبادت خداوند فرامی خواند و آنگاه تحدّي میکند یعنی به مردم میگوید که اگر در حقانیت قرآن تردید دارید مانند آن را
بیاورید سپس مثلهایی براي مردم میزند و به داستان خلقت آدم میپردازد.
در آیات بعدي مطالبی را خطاب به بنی اسرائیل بیان میکند و داستانهایی از بنی اسرائیل میآورد و سپس ذکري از رسالت پیامبر
اسلام که تصدیق کننده تورات و انجیل بود، به میان میآورد. آنگاه از سلیمان و سحر شیاطین میگوید و بعد از آن سخنان یهود و
نصاري را ذکر میکند و سپس یادي از ابراهیم میکند و این او با فرزندش کعبه را ساختند آنگاه درباره تغییر قبله از بیت المقدس
به مکه سخن به میان میآورد و ضمن توصیه به صبر و نماز از شهیدان در راه خدا یاد میکند.
ذکر بعضی از پدیدههاي آفرینش مطلبی است که در پی میآید و به دنبال آن از مشرکان و این در روز قیامت سزاي اعمال خود را
صفحه 42 از 374
خواهند دید صحبت میشود و بلافاصله ایمان و اوصاف مؤمنان ذکر میشود.
آنگاه درباره بعضی از فروع دین و احکام فرعی مانند قصاص و وصیت و اکل مال به باطل و روزه داري و جهاد و حج سخن گفته
میشود آنگه درباره این وظیفه پیامبران که ایجاد وحدت میان افراد بشر است بحث میشود سپس ضررهاي قمار و شراب بیان
میگردد و پس از آن بعضی از احکام شرعی که مربوط به حقوق خانواده است تبیین میشود. در آیات بعدي داستان طالوت و
جالوت سپس ذکري از قیامت میآید و بعد از آن بعضی از اوصاف الهی بیان میشود و با ذکر داستان ابراهیم و نمرود پیگیري
میشود. آنگاه مطالبی درباره انفاق و اثرات آن در پی میآید و نیز حکم ربا و قرض و
صفحه : 37
این در موقع قرض دادن باید قراردادنامهاي نوشته شود و شاهد گرفته شود سخن به میان میآید.
در دنباله سوره این حقیقت که میان پیامبران فرقی وجود ندارد بیان میشود و سوره با تعلیم دعایی پایان مییابد.
تفسیر سوره بقره