گروه نرم افزاری آسمان

صفحه اصلی
کتابخانه
شاهنامه فردوسی
جلدششم
سوره طه



مشخصات و فضایل این سوره
سوره مبارکه طه در مکه نازل شده و از نظر ترتیب نزول چهل و پنجمین سوره و از نظر ترتیب فعلی قرآن بیستمین سوره است و پس
از سوره مریم نازل گردیده است.
نام این سوره از نخستین کلمه آن (طه) گرفته شده و داراي 135 آیه است. البته میان قاریان کوفی و شامی در تعداد آیات آن
اختلاف است و آیات آن را تا 140 هم گفتهاند. این اختلاف از آن جا ناشی شده که برخی از قاریان بر سر بعضی از کلمات توقف
کرده و آن را سرِ آیه دانستهاند، ولی بعضی دیگر آن را آیه مستقل ندانستهاند.
در فضیلت قرائت این سوره روایاتی نقل شده است، از جمله:
-1 ابی بن کعب از پیامبر خدا نقل کرده که فرمود: هر کس این سوره را بخواند، خداوند در روز قیامت پاداش مهاجرین و انصار را
«1». به او میدهد
«2». -2 از پیامبر خدا نقل شده که فرمود: اهل بهشت، از قرآن فقط سورههاي طه و یس را تلاوت میکنند
صفحه 348 از 409
-3 امام محمّد باقر (ع) فرمود: خواندن سوره طه را رها نکنید که خداوند آن را و هر کسی را که همواره آن را بخواند دوست
«3»... میدارد و در قیامت نامه اعمالش را به دست راستش میدهد
دورنمایی از این سوره
سوره مبارکه با خطاب به پیامبر اسلام (ص) شروع میشود و به او میگوید: ما قرآن --------------------------------
---
. 1)- مجمع البیان، ج 7، ص 4 )
2)- همان. [.....] )
3)- همان. )
صفحه : 551
را بر تو نازل نکردیم که تو خود را به زحمت اندازي، و قرآن براي یاد آوري است و از جانب خدایی که آسمانها و زمین را آفرید
نازل شده است. سپس از استواري خدا بر عرش و اسماي حسنی و علم خدا سخن به میان میآورد.
در ادامه آیات، داستان حضرت موسی را به تفصیل مطرح میکند و از آغاز وحی در طور سینا که خداوند با او سخن گفت، شروع
میشود و پس از شرح مبارزات موسی با فرعون و جریاناتی که او با قوم بنی اسرائیل داشت، داستان او را با قصّه سامري و انحراف
بنی اسرائیل از جاده توحید که باعث خشم فراوان موسی گردید به پایان میبرد و داستان موسی در ضمن 80 آیه بیان میشود.
پس از بیان داستان موسی، اعراض کنندگان از یاد خدا را تهدید میکند که در قیامت جایگاه بدي خواهند داشت و چند جمله هم
از حال گنهکاران در قیامت و از هم پاشیده شدن کوهها و پس از آن فراگیري سکوت وحشتناکی در جهان و خضوع در برابر
قدرت خداوند بیان میکند و اظهار میدارد که در آن روز شفاعت هیچ کس پذیرفته نخواهد بود، مگر کسی که خداوند به او
اجازه دهد و از سخن او راضی باشد و پس از آن از علم سرشار خدا و خضوع مردم در برابر خداي حی و قیّوم و خسران کسانی که
ستم کردهاند و سعادت مؤمنان، سخن میگوید.
مطلب بعدي مربوط به قرآن و برخی از ویژگیهاي آن از جمله عربی بودن و اشتمال آن بر موعظههاي بیم دهنده است و پس از
اشاره به بزرگواري خداوند به پیامبر میفرماید که پیش از آن که وحی شود در نزول قرآن شتاب مکن و از خدا بخواه که دانش تو
را افزون کند.
آیات بعدي مربوط به حضرت آدم است و با این مطلب شروع میشود که ما با آدم پیمان بستیم ولی در او عزمی استوار نیافتیم.
سپس داستان آدم را از وقتی که به فرشتگان دستور داده میشود که براي او سجده کنند تا زمانی که آدم از بهشت به زمین هبوط
کرده میآورد.
سرانجام رویگردانی از یاد خدا و عواقب ناگوار آن در دنیا و آخرت موضوع آیات
صفحه : 552
بعدي است و این که خداوند چنین کسی را در قیامت کور محشور میکند و او لب به اعتراض میگشاید و پاسخ میگیرد. پس از
آن درباره کسانی که به خدا ایمان نیاوردهاند و راه افراط پیش گرفتهاند چنین اظهار میدارد که آنها را به سزاي اعمالشان
میرسانیم و عذاب آخرت سختتر و پایدارتر است. سپس میپرسد: آیا براي هدایت آنان کافی نبود که بنگرند که چه نسلهایی
را پیش از آنان نابود کردیم و اکنون اینان در خانههاي آنان راه میروند! آن گاه اضافه میکند که اگر سخنی از پروردگار پیشی
نگرفته بود و موعد معینی مقرر نشده بود، قطعاً عذاب بر آنان فرود میآمد.
صفحه 349 از 409
در آیات بعدي خطاب به پیامبر اسلام (ص) به چند چیز فرمان میدهد، مانند شکیبایی در برابر سخنان نارواي کافران، خواندن نماز
در وقتهاي خاص، توجه نکردن به برخورداريهایی که کافران دارند و براي آنان مایه عذاب است، امر کردن خانواده به خواندن
نماز و شکیبایی بر آن. در پایان این فرمانها تأکید میکند که سرانجام نیک براي پرهیزگاري است.
در قسمت پایانی، سخن باطل مشرکان را که در خواست معجزه اقتراحی میکردند مطرح میکند و میپرسد: آیا مگر معجزههایی
براي آنان نیامد! سپس اضافه میکند که اگر ما آنان را پیش از آمدن قرآن با عذابی هلاك میکردیم، آنها اعتراض میکردند که
چرا پیش از این، پیامبري نفرستادي تا از او پیروي کنیم! در پایان به پیامبر دستور میدهد که به آنان بگوید: در انتظار باشید که
بزودي خواهید دانست که چه کسی به راه راست رفته و هدایت شده است.
تفسیر سوره طه