سوره شعراء
مشخصات و فضایل این سوره
سوره مبارکه شعراء بیست و هفتمین سوره در ترتیب مصحف و چهل و هفتمین سوره در ترتیب نزول است و بعد از سوره واقعه
نازل شده است.
این سوره در مکه نازل شده، جز آیات: والشعراء یتبعهم الغاوون تا آخر سوره که در مدینه نازل شده است. تعداد آیات آن از نظر
قاریان کوفه و شام دویست و بیست و هفت آیه و از نظر قاریان مدینه دویست و بیست و شش آیه است.
علت نامگذاري این سوره به سوره شعراء آن است که در آیات پایانی این سوره مطالبی درباره شعرا آمده است و نیز به این سوره
ان فی ذلک لآیۀ » : طسم بزرگ هم گفته میشود و نخستین سوره از گروه سورههاي معروف به طواسین است. در این سوره، جمله
هشت بار تکرار شده و مانند یک ترجیع بند است که بعد از بیان یک مطلب « وماکان اکثرهم مؤمنین و ان ربک لهو العزیز الرحیم
مهم تکرار شده است.
در فضیلت قرائت این سوره از پیامبر خدا نقل شده است که هرکس سوره شعراء را بخواند ده حسنه به او داده میشود، و از امام
صادق(ع) نقل شده که فرمود: هرکس طواسین سه گانه را در شب جمعه بخواند از اولیاي خدا میشود و در پناه او قرار میگیرد و
( خداوند اورا در وسط بهشت ساکن میکند...( 1
صفحه 338 از 410
دورنمایی از این سوره
این سوره مانند برخی دیگر از سورهها با حروف مقطعه آغاز میشود و پس از ذکري از قرآن، از پیامبر به خاطر افسردگی او به
سبب ایمان نیاوردن مردم دلجویی میکند و اظهار میدارد که اگر بخواهیم کافران را سخت کیفر میدهیم و پس از تهدید
. 1 - مجمع البیان، ج 7، ص 286
(540)
کافران که از خداي رحمان رویگردانند، یکی از آثار قدرت خدا را بیان میکند و خود را با دو صفت عزیز و رحیم معرفی میکند.
پس از این بیان، به ذکر داستان حضرت موسی میپردازد و داستان را از آنجا آغاز میکند که خداوند به موسی مأموریت میدهد
که به سوي قوم ستمگر یا همان قوم فرعون برود و آنها را ارشاد کند و موسی به خاطر سابقهاي که میان فرعونیان داشت از خدا
درخواست میکند که هارون را همراه او کند و این درخواست پذیرفته میشود.
داستان، با رفتن موسی و هارون به سوي فرعون و گفتوگوي موسی با فرعون و تهدید شدید موسی از سوي فرعون ادامه مییابد و
موسی دو معجزه عصا و ید بیضا را به فرعون نشان میدهد و فرعون او را متهم به جادوگري میکند و دستور میدهد که تمام
ساحران از شهرهاي گوناگون براي مقابله با موسی حاضر شوند، ولی سرانجام ساحران در برابر معجزه موسی تسلیم میشوند و به او
ایمان میآورند و مورد غضب فرعون قرار میگیرند. مبارزات موسی با فرعون ادامه مییابد و او و بنیاسرائیل تحت تعقیب فرعون
واقع میشوند که یاري خدا به کمک آنان میآید و خدا به موسی وحی میکند که عصاي خود را به دریا بزن و بدینگونه راهی
در وسط دریا باز میشود و موسی و بنیاسرائیل از آن میگذرند و فرعون و فرعونیان غرق میشوند.
پس از داستان موسی و فرعون، داستان حضرت ابراهیم شروع میشود و با گفتوگوي او با عمو و قوم مشرکش در محکوم کردن
پرستش بتها و پس از آن راز و نیاز او با خداوند، ادامه مییابد و به مناسبت یکی از فقرات دعاي ابراهیم که مربوط به روز قیامت
بود، مطالبی در این باره و وصف بهشت و جهنم و سخنان مجرمان در روز قیامت ذکر میشود.
سپس داستان نوح مطرح میشود و پس از نقل گفتوگوهاي او با قوم خود و نفرین نوح به آنان، سرانجامِ تلخ قوم نوح که همان
غرق شدن در آب است ذکر میشود. آنها غرق میشوند ولی نوح و همراهان او در کشتی نجات مییابند.
(541)
پس از ذکر این سه داستان از سه پیامبر بزرگ، به ذکر داستانهاي عبرت آموزي از قوم عاد و ثمود و پیامبران آنان یعنی هود و
صالح و نیز داستان قوم لوط و اصحاب ایکه میپردازد.
در بخش بعدي، در مورد قرآن و نزول آن توسط روح الامین بر قلب پیامبر سخن گفته میشود و پس از بیان مطالبی در این باره به
مشرکان وعده عذاب میدهد و خاطر نشان میسازد که هیچ قومی دچار عذاب الهی نشد، مگر آنکه پیامبرانی به سوي آنان فرستاده
شد، ولی آنان ایمان نیاوردند.
سپس پیامبر را مورد خطاب قرار میدهد و از او میخواهد که خویشان نزدیک خود را انذار کند و با مؤمنان مهربان باشد و به
خداي عزیز و رحیم توکل کند؛ همان خدایی که او را به هنگام نماز و حرکتش میان سجده کنندگان میبیند.
در آیات بعدي راجع به نزول شیاطین بر دروغگویان سخن میگوید و سپس درباره شاعران مطالبی را بیان میکند و آنها را کسانی
معرفی میکند که گمراهان از آنان پیروي میکنند و آنان در هر سرزمین سرگردانند و آنچه را که انجام نمیدهند میگویند. پس
از این بیان آن دسته از شاعران را که ایمان و عمل صالح دارند و به یاد خدا هستند استثنا میکند و در پایان سوره، این حقیقت مهم
را بیان میکند که بهزودي ستمگران سرانجامِ شوم خود را خواهند دانست.
تفسیر سوره شعراء