گروه نرم افزاری آسمان

افغانستان: نظراتی در مورد اشغال شوروی






شروع متن اعلامیه جمهوری فدرال آلمان

یادداشتهای گفتگو

موضوع: افغانستان: نظراتی در مورد اشغال شوروی

1 وضع امنیت داخلی افغانستان به سرعت به وخامت می گراید. رژیم طرفدار مسکوی ترکی ظاهرا با

مشکلاتی مواجه شده است. علیرغم حمایت نظامی حجیم شوروی در ارسال مقادیر معتنابهی اسلحه و

استفاده از سه تا سه هزار و پانصد مستشار نظامی (که برخی از آنها در سمت فرماندهی می باشند)، دولت

مرکزی افغانستان تا به حال قادر به شکستن مقاومت توده های عظیم مردم که شدیدا انگیزه مذهبی دارد،

نبوده است. برعکس گروههایی که مقاومت می کنند به طور فزاینده ای موفقیتهایی به دست آورده اند، بدون

حمایت شوروی احتمالاً رژیم مدتها قبل سقوط کرده بود

2 این بدان معنی است که، تا آنجایی که به شوروی مربوط است، به زودی مجبور خواهد شد در مورد

درگیریهای آینده اش در افغانستان تصمیمی بگیرد.

3 احتمالاً می توان چنین نتیجه گیری کرد که مسکو رژیم فعلی در افغانستان را ساقط نخواهد کرد.

ص: 610

چون یک منطقه ای را که منافعی برای شوروی خواهد داشت از دست خواهند داد و اگر افغانستان را به

جنگ بیاورند، فاصله آنها با هدف ژئواستراتژیکشان (جغرافیائی استراتژیک) یعنی اقیانوس آرام به 500

کیلومتر تقلیل پیدا خواهد کرد.اگر افغانستان به یک وضعیت کم و بیش اسلامی بازگردد، مسکو به احتمال

زیاد، یک همسایه ضد روسی خواهد داشت. جدا از یک چنین عقب نشینی سیاسی گرفتاری در سایر

نواحی تحت نفوذ شوروی و عناصر مسلمان جمعیت شوروی را نمی توان مستثنی کرد.

4 تعویض احتمالی حکام فعلی در کابل با دولتی که در نظر دنیای خارج کمتر طرفدار شوروی جلوه

کند (این آن چیزی است که در حال حاضر شوروی ظاهرا سعی می کند انجام دهد) به سختی می تواند

نفوذی بر نهضتهای مقاومت داشته باشد. آنها علیه اعضای رژیم فعلی نمی جنگند بلکه علیه ایدئولوژی

کمونیستی، که برای آنها، ابتدا به وسیله حضور شوروی در کشور نمایان شده می جنگند.

5 بنابراین، اگر مسکو بخواهد موقعیت فعلیش را حفظ کند، باید تعهدات و تلاشهای خود را تقویت

کند.اخیرا مطبوعات روسی اظهار کرده اند که امکان دارد استفاده فعال از واحدهای نظامی شوروی در

حمایت از رژیم ترکی، در مد نظر گرفته شود.مطابق ماده چهار پیمان دوستی بین اتحاد شوروی و

افغانستان، پس از مشورت دوجانبه اتحاد شوروی محق است که به منظور حفظ امنیت، استقلال و تمامیت

ارضی افغانستان وارد عمل شود.

چنین مطلبی می تواند به طور سیاسی و روانشناسانه و از طریق انتشار حمایت از «شورشیان» و به

وسیله «هجوم» پاکستان در مطبوعات اتحاد شوروی و افغانستان، قبولانده شود، برای اولین بار،

افغانستان در مطبوعات شوروی به عنوان یکی از اعضاء جامعه سوسیالیستی که می تواند موضوعات خود

را مطابق نظریه های برژنف انجام دهد، توصیف شده است.

6 بعید به نظر می رسد که اتحاد شوروی درگیری خود را تا سطح دخالت نظامی پیش ببرد، زیرا چنین

کاری منجر به یک ریسک خطرناک خواهد شد. اول از همه چنین قدمی باعث تحریک عکس العملهای

منفی خواهد شد. به ویژه در میان عربها و دنیای اسلام. اما هنوز ممکن است که مسکو برای یک چنین

ریسکی آماده باشد.

7 اما مسئله جدی تر مقاومتی است که انتظار می رود توده افغانی نشان دهد و عواقب حاصله آن برای

اتحاد شوروی خواهد بود. ملت افغان به هیچ چیز به اندازه آزادیشان اهمیت نمی دهند و تا این زمان قادر

بوده اند که از خود در قبال تمام خارجیانی که ادعای برتری کرده اند دفاع کنند و هرگز وادار به پذیرش

حاکمیت استعماری از هر نوعی نشده اند. در صورت مداخله شوروی، جمیعت افغانها تمامی دعواهای

قبیله ای موجود را ندیده گرفته و علیه هجوم شوروی همچون یک فرد قیام خواهند کرد.

8 قابل تردید به نظر می رسد که اتخاذ شوروی قادر باشد بر این مقاومت غلبه کند. غیرقابل دسترس

بودن نواحی (80 درصد نواحی افغانستان با کوهستانهایی که برای چریکها مطلوب است پوشیده شده)

روحیه جنگجویی قبایل کوهستان نشین و ساخت محتمل می سازد. بایستی در نظر گرفته شود که یک

مداخله منجر به جنگ چریکی مستمری خواهد شد که نتیجه آن کاملاً نامشخص می باشد و برای یک

مدت طولانی نیروهای روس را زمین گیر خواهد کرد.

9 هیچ تردیدی نیست که اتحاد شوروی به عمل کردن در جهت حمایت از رژیم کابل ادامه خواهد داد.

سلاحهای بیشتری فرستاده خواهد شد و شمار مستشاران روسی افزوده خواهد شد. همچنین می توان

ص: 611

نتیجه گرفت که مسکو احتمالاً از واحدهای نظامی ازبکستان و تاجیکستان که هنگامی که به لباس افغانی

ملبس شوند، از نقطه نظر جسمی و لهجه ای غیرقابل تشخیص خواهند بود، استفاده کند. در حال حاضر

مشکل است بتوان تشخیص دادا که آیا مسکو واقعا آماده پذیرش مخاطره دخالت نظامی هست یا نه؟

پایان متن.

شروع متن مقاله ترکیه

افغانستان

برداشت عمومی بعد از کودتای آوریل 1978 چنین بود که رژیم جدید برای ریشه دواندن، دوران

مشکلی در پیش دارد و شخصیت مستقل و محافظه کار مردم افغانستان به آسانی به سمت رژیم طرفدار

شوروی با ماهیت کمونیستی نخواهد رفت.

این پیش گویی به حقیقت پیوسته است. ابتدا چادرنشینها در حاشیه مرزهای بین المللی کشور از

پذیرش حاکمیت رژیم سرباز زدند، مقاومت آنها تدریجا تا آنجا گسترده شد که در مارس 1979 در هرات

و سپس در 23 ژوئیه و در طول تعطیلات آخر هفته در کابل جنگ درگرفت. علیرغم تلاش دولت جهت

تاویل ناآرامیها به عنوان تحریکات خارجی، به نظر می رسد که نیروهای اصلی در پشت آن، همان

ناسازگاریهای فوق الذکر باشد.

بدیهی است که ایران و پاکستان رژیم افغانستان را به دیده صمیمت نمی نگرند و آن را به عنوان تضاد با

رژیم اسلامی خویش تلقی می کنند. با وجود این هیچ کدام از دو کشور در موقعیتی نیستند که بتوانند عملی

انجام دهند.

پاکستان: وضعیت اقتصادی و انزوای او در منطقه عوامل مؤثری در موضع وی می باشند، این مطلب که

چادرنشینانش در طول مرزهای افغانستان عملیاتی بر علیه افغانستان به عهده دارند، با وجود و یا عدم

وجود افغانستان این یک مشکل اصلی برای پاکستان است که نظم و حاکمیت دولت را در آن نواحی اعمال

کند. او (پاکستان) ناچار است که در طول نواحی مرزی ناهموارش متوسل به عملیات نظامی سنگین شود.

ایران: با وجود اعلامیه های مختلفی از جانب رهبران مذهبی مبنی بر محکوم کردن ظلمی که بر

همنوعانشان در افغانستان می رود مشکل است که در شرایط فعلی منتظر حرکت اساسی تری از جانب

ایران باشیم.

به همراه مخالفتهای محلی نسبت به رژیم افغان، گروههای مختلفی نیز تشکیل شده اند که در بعضی

کشورهای اروپایی و هندوستان تظاهراتی به راه انداخته اند، خصیصه اصلی گروههای مخالف چه داخلی و

چه خارجی افغانستان، چه مسلح و چه غیرمسلح، ماهیت مستقل آنها از یکدیگر، فقدان هماهنگی در بین

رهبرانشان می باشد. این کمبودها از احتمال موفقیت می کاهد.

موضع شوروی در قبال مخالفتهای محلی قویتری در افغانستان اهمیت قابل توجهی خواهد داشت.

ژوئن امسال، شایعاتی مبنی بر احتمال مداخله شوروی در محافل دیپلماتیک کابل وجود داشته است. یک

سفیر عرب به همتای ترکش گفت که ترکی در هشتم ژوئن به منظور تقاضای واحدهای نظامی شوروی به

مسکو رفت و اینکه روسها تقاضای او را رد کردند و فقط رهبران افغان را مطمئن کردند که کمکهای

اقتصادی ادامه خواهد یافت. قید معاهده دوستی در کشور مبنی بر تسریع در فراهم آمدن واحدهای نظامی

ص: 612

روسی، به عنوان حاصل یکی از تقاضاهای افغانستان گنجانیده شده بود. واضح است که رهبران شوروی

آن را به عنوان آخرین توسل می نگرند و حتی بعدا مجبور درگیر شوند، شبیه به ماجرائی که در ویتنام اتفاق

افتاد به هر حال در صورت وخیم تر شدن وضع ترکی.

خواهند شد در حالی که فرضیات زیرا در ذهن دارند با وضعیت بسیار محتاطانه مقابله نمایند.

چنین قدمی می تواند منجر به نزدیکی چین پاکستان ایران و ایالات متحده شود.

بدین قرار روسها می توانند عمل به نفع چینیها را خاتمه بخشند. روسها ممکن است با مردم افغان

مستقیما درگیر شوند، شبیه به ماجرایی که در ویتنام اتفاق افتاد. به هر حال در صورت وخیم تر شدن وضع

ترکی،روسها می توانند یک تغییراتی در مارکسیستهای افغانستان ایجاد کنند و بدین ترتیب سعی کنند تا

ظاهری مشفقانه را حفظ کنند. به نظر می رسد که این طرح از احتمال بیشتری برخوردار است. آنها ممکن

است در مورد به قدرت رساندن فرد دیگری از حزب ترکی فکر کنند و یا حتی حزب پرچم را که قبلاً به

وسیله حزب خلق از صحنه خارج شده بود،به قدرت برسانند. پیش بینی اینکه این مسئله با خونریزی و یا

بدون خونریزی صورت گیرد، مشکل است. اگر در بین مارکسیستها جنگ قدرت پیش آید این می تواند

شانس خوبی به مخالفان ارائه کند.

قبلاً شواهدی بروز کرده که حاکی از آن است که تمامی کشورهای بلوک شرق از ترکی راضی نیستند.

تذکرات زیر که به وسیله سفیر آلمان شرقی و سفیر تازه وارد ویتنام به سفیر ترکیه گفته شده، در این متن

توضیح داده می شود. (جمهوری دموکراتیک آلمان) علل مشکلات رژیم در سری اشتباهاتی است که

مرتکب شده است. در شرایطی که، مقاومت گسترده دفاعی در تمامی کشور علیه رژیم وجود دارد، دیگر

جای هیچ گونه اشتباه جدیدی باقی نمانده است. از این به بعد رهبران مجبورند بسیار ملاحظه کار باشند.

اولین قدم اشتباه، درست مانند بازی شطرنج، می تواند به باختن در این بازی منجر شود. آنهایی که مقاومت

می کنند بدون استثنا حتی زنان و کودکان، تحت بازداشت قرار می گیرند. همه می دانند که این کار مؤثر

نیست. در مجموع به نظر می رسد که حمایت روسها ادامه دارد. شاید در کوتاه مدت و به صورت داخلی و

مخصوصا از خود حزب، جانشینانی ظاهر شوند.

(ویتنامیها) علیرغم اینکه تازه وارد شده ام، مشکل نیست که بحران داخلی را ببینم، این بحران از

فاصله ای که بین رهبران و مردم وجود دارد و خط مشی سرسختانه ای که در قبال شورشیان در پیش گرفته

و بالاخره از اصلاحاتی که بدون مقدمات لازم صورت گرفته است، ناشی می شود. اینها همچنین ممکن

است که دلیل آخرین تغییرات در کابینه دولت باشد.

روابط افغانستان را با کشورهای بلوک غرب نمی توان خوب توصیف نمود تا چندی پیش رهبران

تأکید کردند که خواهان روابط حسنه با آمریکا می باشند، اما پس از قتل سفیر آمریکا در افغانستان که

منجر به سرد شدن روابط بین دو کشور شد، آنها در اعلامیه های عمومیشان از فرانسه، انگلیس و آمریکا به

عنوان اولین کشورها در جرگه کشورهای مخالف رژیم افغانستان یاد کرده اند.

روابط ایران و افغانستان هنوز متشنج می باشد. در هر موقعیتی افغانها از رهبران مذهبی ایران به عنوان

«رهبران متعصب» یاد می کنند و در پشت هر شورشی به دنبال رد پای شیعه و یا ایرانیها می گردند. در دیدار

ماه ژوئیه «دوست» معاون وزیر امور خارجه افغانستان باب مذاکره با پاکستان را باز کرد. مقامات

پاکستانی برداشت خود را مبنی بر اینکه «دوست» اختیارات چندانی نداشته و در طی دیدارش کار مهمی

ص: 613

انجام نداده به سفارت ترکیه ابراز کردند. معهذا درست بعد از این دیدار بود که احتمال یک دیدار توسط

آقاشاهی مشاور امور خارجی پاکستان به منظور فراهم آوردن ملاقاتی بین ترکی و ژنرال ضیا قوت

گرفت.

پایان متن.

شروع متن مقاله انگلستان

افغانستان

1 گزارشات اخیر نشانگر این مطلب است که توانایی رژیم ترکی در کنترل اوضاع به طور فزاینده ای

متکی به حمایتهای نظامی شوروی می باشد. از نقطه نظر شوروی ابقاء یک دولت دوست و همگام با

شوروی به مراتب از ابقاء ترکی یا امین مهمتر است. اما ما نباید بدین طریق نظر شوروی را نسبت به

«انقلاب افغانستان» ناچیز بشماریم.

2 روسها بر این مسئله که یک انقلابی در افغانستان به وقوع پیوسته و اینکه انقلاب نمایانگر سود

سرشاری برای مردم افغانستان بوده و از لحاظ کیفی یک خصیصه جدیدی به روابط شوروی افغانستان

بخشیده، سرمایه بسیاری گذاشته اند. با وجود اینکه افغانستان در عمل به صورت عمده ای به اتحاد

شوروی وابسته بماند یا نه، اگر رژیم غالب انقلاب را رد کند، روسها، آن را به عنوان یک عقب گرد

می نگرند. آنها اگر دلیلی برای هراس از یک عقب گرد ضدروسی داشتند بیشتر نگران می شدند.

3 اگر هیچ جانشینی برای ترکی و امین که احتمالاً ماندنی هستند نباشد که لااقل از طریق صحبت و

سخنرانی به ادامه انقلاب کمک کند، روسها تا حد قابل ملاحظه ای در حفظ رژیم کنونی پیش خواهند

رفت.

خسارات مداخله نظامی مستقیم با تعداد زیادی از واحدهای نظامی روسی که به طور مشهود تحت

فرماندهی روسها باشد و مستقیما عمل کند، زیاد است و بعید است که روسها از آن استفاده کنند. عملی که

روسها احتمالاً ترجیح می دهند و شواهدی هم بر آن وجود دارد این است که به بهانه وخامت اوضاع

داخلی که به علت مداخله عوامل خارجی ایجاد شده و امنیت و استقلال و تمامیت ارضی تهدید شده، طبق

ماده چهار عهدنامه دوستی بین افغانستان و شوروی، حضور نظامی خود را تقویت کنند.

4 روسها بیشتر از آنچه که واقعا لازم دارند در افغانستان مانده اند، ولی اکنون در وضعیتی قرار دارند

که نمی توانند به راحتی و بدون آبروریزی زیاد و خسارات زیاد به منافعشان، عقب نشینی کنند.

5 در رابطه با موضوع بالا، اگر جانشینی برای ترکی و امین در دسترس باشد روسها مایلند که دست به

کار شوند. مشکل اینجاست که اگر جانشینی هم برای ترکی و امین پیدا شود مشکل است که بتواند پایگاه

توده ای برای خودش کسب کند، مگر اینکه این جانشین نشان دهد که به طور قابل ملاحظه ای کمتر از

ترکی و امین به شوروی وابسته است. حتی اگر روسها تصمیم بگیرند که موقعی که رژیم جانشین سرکار

می آید دهنه را شل کنند (منظور دادن اختیارات بیشتر می باشد مترجم)، گروه سیاسی وجود ندارد که این

نقش را به عهده بگیرد. یک رژیم نظامی ممکن است یک نوع جانشین باشد. ممکن است در نظر مردم

ارتش به اندازه کافی فرق داشته باشد که با حزب خلق به یک چوب رانده نشود. روسها ممکن است به سهم

خودشان راضی باشند که اگر تعداد زیادی افسر افغانی در روسیه تربیت شوند، می توانند آنها را به ادامه

ص: 614

نفوذشان در افغانستان مطمئن سازند.

به هر حال، هر چند که ترتیب یک کودتا را دادن برای روسها آسان می باشد، ولی دلایل خوب و کافی

وجود دارد که نسبت به وفاداری و قدرت ارتش برای پذیرفتن مسئولیتهای زیادتر، شک نمود.


مقام بلندپایه شوروی در اکتبر گذشته از کابل دیدار کرده است

سند شماره (3)

از: سفارت آمریکا کابلتاریخ: 8 اوت 79

به: سفارت آمریکا مسکو

طبقه بندی: خیلی محرمانه

موضوع: مقام بلندپایه شوروی در اکتبر گذشته

از کابل دیدار کرده است.

1 (تمام متن محرمانه)

2 یک سفیر آسیای جنوبی در کابل از قول سفیر آلمان شرقی هرمن شوسیائو گفته است که «مرد

شماره چهار شوروی در اکتبر گذشته از کابل دیدار نموده است.» سفیر آسیای جنوبی فکر می کند که

منظور شوسیائو، شخصیت روسی، اکیریلنکو می باشد.

3 آیا سفارت آمریکا در مسکو یا وزارت امور خارجه از هویت شخصی که شوسیائو بدان اشاره

می کند اطلاع دارند یا خیر؟

آمستوتز


نقطه نظرهای ترکیه در مورد افغانستان

سند شماره (4)

از: سفارت آمریکا آنکاراتاریخ: 19 اوت 79

به: وزارت امور خارجه واشنگتن، دی سی. فوری

طبقه بندی: خیلی محرمانه

موضوع: نقطه نظرهای ترکیه در مورد افغانستان

1 کل مطلب محرمانه است.

2 این یک گزارش اطلاعاتی است. هیچ گونه اقدامی لازم نیست.

3 خلاصه: نظریات مقامات (وابسته به وزارت امور خارجه) در روزهای اخیر نشان داده است که

برداشتهای دولت ترکیه از اوضاع افغانستان، عموما شبیه تجزیه و تحلیلهای آمریکا است. ترکها از بیانات

برژینسکی به عنوان شواهد علاقه سخت آمریکا به وضعیت افغانستان استقبال کردند. پایان خلاصه

مطلب.

4 در خلال گفتگوهای جداگانه با مأمورین سفارت در 7 و 8 اوت، میتات بایکان رئیس قسمت

آسیای جنوبی وزارت امور خارجه و حسین سلم مدیرکل امور سیاسی، از بیانات اخیر برژینسکی در

مورد افغانستان استقبال کردند. دولت ترکیه بیانات وی را به عنوان شاهدی بر تمایل ایالات متحده به

ایفای نقشی فعال تر در افغانستان می بیند. در هر صورت سلم فکر می کند که بیانیه بتواند روسها را از دست

زدن به هر تلاشی برای حفظ رژیم کمونیستی در کابل باز دارد.

ص: 615

5 به عقیده سلم، شوروی از این « فرصت تاریخی» برای وسعت بخشیدن به نفوذ خود در افغانستان

نخواهد گذشت. دولت ترکیه اقدام آشکار واحدهای ارتش شوروی را پیش بینی نمی کند. با این حال سلم

بر این عقیده بود که امکان دارد مداخله شوروی تدریجا و به شکل همکاری نظامی افزایش یافته و حضور

مستشاران نظامی، بالا بگیرد. معذالک ترکها گزارشهای ناقصی، فقط از جنگهای اخیر کابل داشتند، اما

آنها بر این عقیده اند که دولت ترکی در وضع بسیار بدی است. به عقیده سلم شورویها کار خیلی کمی در

جلوگیری از مخالفت صریح خمینی با رژیم کمونیستی کابل می توانند انجام دهند، اما آنها (شورویها) سعی

خواهند کرد که بر پاکستان فشارهای دیپلماتیک وارد کنند.

6 دیگر مقامات وزارت امور خارجه ترکیه که تجاربی در افغانستان دارند، اخیرا نظرات مشابهی ابراز

نموده اند؛ رئیس شاخه خاورمیانه وزارت امور خارجه آلپ کار عثمان اغلو اشاره کرد که در زمان کودتای

ترکی، دولت ترکیه و دولت داوود در حال برقراری مجدد برنامه های آموزش قبلی برای افسران نیروی

هوایی افغانستان بودند. ترکها بر این عقیده اند که رژیم بیشتر افسرانی را که ترکیه آموزش داده زندانی کرده

و یا در خانه تحت نظر قرار داده و جای آنها را به افسران آموزش دیده روسی داده است.

اسپایزر


فرستنده رادیویی مخالفین افغانی

سند شماره (5)

از: کنسول آمریکا در پیشاورتاریخ: 9 اوت 1979

به: وزیر خارجه واشنگتن دی سی

طبقه بندی: خیلی محرمانه

شماره سند: 8959

موضوع: فرستنده رادیویی مخالفین افغانی

1 تمام متن محرمانه

2 به گفته ضیا ناصری شهروند آمریکایی متولد افغانستان، به زودی یک ایستگاه رادیویی مخالفین

افغانی به اضافه رادیو اسمر در این ناحیه به کار خواهد افتاد. ناصری فعلاً در ارتباط با کلینیک پشتو

آمریکایی خود برای آوارگان افغانی، در پیشاور به سر می برد. (عطف به تلگراف مرجع الف. همچنین

یادداشت جداگانه ارسال خواهد شد.)

ناصری ادعا می کند که با خود از آمریکا یک فرستنده رادیوئی کوچک با برد 80 کیلومتر آورده است.

رادیو، که با یک باطری ماشین کار می کند، گفته شد که به اندازه کافی کوچک است که در یک جامه دان جا

بگیرد. ناصری در مورد اینکه آن را از کجا فراهم کرده چیزی نگفت، فقط گفت که در آمریکا آن را به دست

آورده است. او به من پیشنهاد نکرد که رادیو را ببینم، منهم از او نخواستم.

4 ضیاء ناصری در مورد استفاده از این رادیو نیز به ما چیزی نگفت. رادیو در مناطق مرزی در اطراف

پاکستان یا در یک ناحیه «آزاد شده» افغانستان کار خواهد کرد. رادیو هم چون درمانگاهی که او مشغول

ساختنش است، با هیچ گروه به خصوصی از مخالفین افغانی مربوط نخواهد بود، اما در عوض « بیطرف»

خواهد بود. او گفت، رادیو برای مقاصد « انسان دوستانه» خواهد بود.

5 بر طبق اظهارات ناصری، دولت پاکستان باخبر است که ناصری فرستنده را به داخل کشور آورده

ص: 616

است.

6 ناصری به من گفت، رادیوی مخالفان «رادیو اسمر» که یک ماه است گاه و بیگاهی کار می کند، یک

جز از تجهیزات غنیمت گرفته شده است. بنا به گزارش، رادیو یک فرستنده روسی نصب شده روی جیپ

است که از ارتش افغان غنیمت گرفته شده و برای برنامه های عمومی تنظیم شده است. رادیو به وسیله

حزب اسلامی گلب الدین حکمتیار کنترل می شود.

7 سفارت در اسلام آباد اضافه می کند: این گزارش در پیشاور نوشته شده بود، قبل از آن که کیسه های

پستی حامل کپی منابع ب و ج به آنجا برسد، بنابراین کنسول از آن تبادل با خبر نبود.

آرچارد


سفر نیوسام معاون وزیرامور خارجه به آسیای جنوبی

سند شماره (6)

از: وزارت امور خارجه واشنگتن دی سیتاریخ: 12 اوت 1978

به: هیئت نمایندگی آمریکا در مقر ناتو فوری

طبقه بندی: سری

شماره: 4166

موضوع: سفر نیوسام معاون وزیر

امور خارجه به آسیای جنوبی

هیئت نمایندگی می تواند از ملاحظات زیر درباره سفر نیوسام معاون وزارت خارجه در تاریخ 198

ژوئیه به آسیای جنوبی به طور شفاهی استفاده کند.

1 الف: افغانستان، مقامات افغانی تمایل خود را برای مناسبات دوستانه با ایالات متحده ابراز داشته و

بر سیاست خود درباره عدم تعهد تکیه کردند. آنها گفتند که سرگرم بررسی مسائل مختلف از قبیل مسئله

مرزها با پاکستان و قرارداد آب ایران هستند و هنوز درباره سیاستهای خود تصمیمی نگرفته اند. آنها اظهار

داشتند که تصمیم آنها هر چه که باشد امیدوارند با همسایه های خود از طریق مذاکرات به حل و فصل

برسند.

ب: درباره امور داخلی آنها گفتند که یک نقشه پنج ساله تنظیم خواهند کرد و اولویت اول آنها

اصلاحات ارضی خواهد بود، آنها گفتند که اصل تعاونی از نظر آنها بر اصل اقتصاد اشتراکی ارجح است.

ج: در حالی که درباره سفارتهای کشورهای غربی در کابل چنین احساسی وجود دارد که تعداد

مستشاران شوروی رو به افزایش است، این امر از طرف مقامات افغانی ذکر نشد، هر چند افغانیها خاطر

نشان ساختند که افغانستان از 60 سال قبل تاکنون مناسبات خوبی با اتحاد جماهیر شوروی داشته و آنها

را در انتظار آن هستند که کمکهای اساسی از جانب اتحاد جماهیر شوروی به آنها بشود. آنها همچنین

امیدوارند که از دیگران نیز کمکهای اساسی دریافت کنند.

د: ما این امکان را بعید نمی دانیم که نفوذ شوروی ممکن است افزایش یابد، ولی معتقدیم که فتح بابهایی

از جانب حکومت جدید برای مناسبات دوستانه و مساعدت باید از پاسخ گوییهای مثبت برخوردار باشد.

ایالات متحده برنامه های مساعدتی کنونی خود را ادامه خواهد داد.

ه: در عین حال اگر برنامه های ایالات متحده و کارمندان سرگرم در انجام این برنامه ها از رفتاری

ص: 617

مشابه با رفتاری که نسبت به دیگر کمک دهندگان اعمال می شود برخوردار نشود و اگر حکومت

افغانستان از روش غیرمتعهد اصیل خود منحرف شود، یا دست به سیاستهایی بزند که اسباب زحمت و

مشکلاتی برای پاکستان و ایران فراهم کند، اوضاع باید از طرف آمریکا مورد بررسی و تجدید نظر قرار

گیرد.

و: پاکستان، ایران و عربستان سعودی از نفوذ فزاینده شوروی در افغانستان نگرانند، ولی معتقدند که

کشورهای غربی باید به حضور خود در آنجا ادامه دهند و اینکه کشورهای منطقه باید از هر گونه اقدام

تحریک آمیز که ممکن است افغانستان را به اتکای بیشتر به شوروی سوق دهد اجتناب کنند. هندیها نظریه

حاکی از آسودگی بیشتری دارند، هر چند آنها درباره نفوذ فزاینده شوروی در کابل و امکان ثباتی بیشتر در

مرز افغانستان و پاکستان آنقدرها هم راضی نیستند.

2 الف: پاکستان مکالمات با مقامات پاکستانی حاکی از آن بود که آنها معتقدند که اتحاد شوروی

اکنون افغانستان را در کنترل خود دارد و آنها در نتیجه این وضع خود را در معرض (نفوذ شوروی م)

احساس می کنند. پاکستانیها نیز نسبت به هند عمیقا سوءظن دارند و نسبت به ایران روش توام با قید

احتیاط دارند. آنها به تدریج اعتماد خود را نسبت به غرب و سنتو از دست می دهند. با توجه به این عوامل

پاکستانیها در فرایند تجدید نظر در سیاستهای خود، از جمله چشم انداز سازش با اتحاد شوروی و کسب

یک وضع ناظر در نهضت عدم تعهد، قرار گرفته اند. آنها گفتند که در شرف مطالعه راههایی از قبیل ترک

سنتو برای کاهش فشار اتحاد شوروی می باشند، ولی ژنرال ضیاءالحق به نیوسام اطلاع داد که پاکستان

دست به اقدام بدون مطالعه و فوری نخواهد زد.

ب: درباره مسئله عمل آوردن مواد هسته ای، پاکستانیها برای انصراف از اندیشه کارخانه عمل آوردن

مجدد، علیرغم اصرار ما درباره اینکه با توجه به اوضاع و احوال تغییر یافته افغانستان موقع پاکستان

دگرگون خواهد شد و اینکه در صورتی که مسئله عمل آوردن مجدد سوخت هسته ای حل شود، ما

می توانیم به اجرای برنامه های مساعدتهای اقتصادی قبلی با حکومت ضیاء ادامه دهیم اظهار بی میلی

کردند. حکومت ضیاء احساس نمی کند که به اندازه کافی نیروی سیاسی داشته باشد تا در تصمیم اولیه بوتو

برای به دست آوردن ظرفیت عمل آوردن سوخت هسته ای تغییری دهد.

3 عربستان سعودی و دو یمن: مقامات عربستان سعودی بر سر کودتای اخیر در عدن اظهار نگرانی

کرده اند، زیرا آنها معتقدند که این کودتا نشانه دیگری از کوشش شوروی برای محاصره شبه جزیره نفت

خیز عربستان با رژیمهای خصمانه نسبت به حکومتهای میانه رو است.

آنها بر سر آنچه که معتقدند به ویژه اظهار نگرانی کرده اند، سرازیر شدن سربازان بیگانه به داخل

جمهوری دمکراتیک خلق یمن به دنبال این کودتا است و ما از حکومت عربستان سعودی درباره نقش آن

در اجتماع جامعه عرب در تاریخ دوم ژوئیه که منتهی به محکوم شدن نقش جمهوری دمکراتیک خلق یمن

در قتل رئیس جمهوری یمن شمالی و منزوی شدن بیشتر سیاسی و اقتصادی رژیم عدن شد تمجید کردیم.

ما همچنین با حکومت عربستان سعودی برای تسریع تحویل تجهیزات نظامی به یمن شمالی که قبلاً به

تصویب ایالات متحده رسیده کار می کنیم و قصد نداریم در مرحله فعلی به فتح با بهای جمهوری

دمکراتیک خلق یمن در علاقه به بهبود مناسبات با ایالات متحده پاسخ مثبت دهیم.

«ونس»


یک بازدید کننده سطح بالای روسی از کابل دیدن کرد

ص: 618

سند شماره (7)

از: سفارت آمریکا مسکوبه تاریخ: 14 اوت 7923/5/58

به: سفارت آمریکا کابل

طبقه بندی: خیلی محرمانه

موضوع: به قرار اطلاع، یک بازدید کننده سطح بالای

روسی از کابل دیدن کرد

1 (متن کاملاً محرمانه)

2 در طول بحث بر مسئله افغانستان با پروفسور، یوری گنکوسکی از موسسه خاور شناسی (گزارش

تلگرامی سپتامبر)، مقام سفارت درباره شایعه ملاقات یک عضو حزب کمونیست شوروی که در اکتبر

گذشته از کابل دیدن کرده است، سؤال کرد، گنکوسکی خندید و جواب داد: «من می توانم به شما اطمینان

دهم که از تاریخ آوریل 1978 انقلاب افغانستان تاکنون هیچ عضو حزب کمونیست شوروی از این کشور

دیدن نکرده است.»

گاریسون


ماهیت مخالفان رژیم در افغانستان

سند شماره (8)

از: سفارت آمریکا کابلتاریخ: 16 اوت 79

به: وزارت امور خارجه واشنگتن دی سی

طبقه بندی: خیلی محرمانه

شماره: 6251

موضوع: (استفاده اداری محدود)

ماهیت مخالفان رژیم در افغانستان

1 تمام متن محرمانه است.

2 خلاصه مخالفت فزاینده نسبت به رژیم خلقی افغانستان به رهبری نور محمد ترکی رئیس جمهور

و حفیظ اللّه امین نخست وزیر از سوی عناصر نامتجانس که انگیزه های آنها تظلمات متفاوت است، نشان

داده می شود. عناصر تشکیل دهنده اولیه برانگیزنده گروههای مختلف مخالفان که برای یک دگرگونی

شدید در این رژیم انقلابی مبارزه می کنند عبارت است از ترس نسبت به سرکوبی اسلام و احساس نفرت

نسبت به آنچه آنها فروخته شدن روح ملی افغانستان به مسکو درک می کنند.

رهبری مشترک ترکی و امین امکان کمی برای مانور دادن دارد و راه حلهای چندانی هم که راه را برای

احتمال معکوس کردن روند جاری باز گذارند، در اختیار ندارد، غیر از آنکه فقط پاسخگوی مقداری از

تقاضاها برای چنین دگرگونی شدیدی است، بنابراین تشدید عملیات ضد شورش همراه با کوشش

بزرگتری از جانب شوروی برای نجات خود انقلاب افغانستان نه برای این دستگاه رهبری ویژه، در افق

نمایان است. علیرغم موفقیتهایی که تاکنون به دست آمده، مخالفان رژیم همچنان پراکنده و غیر متشکل

هستند و به طور عمده فاقد رهبری.

3 موانع بزرگی در پیش پای کوشش عصیانگران برای سرنگون کردن یک رژیم مصمم و بی امان و به

ص: 619

خوبی مسلح شده قرار دارد و هدفهای مخالفان به طور کلی فاقد شکل مشخص است و مبهم می باشد. با

وجود این «پیروزی مخالفان» (که به هیچ وجه تأمین نشده است) ممکن است برای علاقه بشر دوستانه و

عمرانی و سیاسی ایالات متحده در این کشور و در این منطقه خوش یمن باشد. سقوط یک رژیم رادیکال

دست چپی و مورد حمایت شوروی به حق می تواند انعکاسهای مثبتی برای ایالات متحده در سراسر جهان

سوم، از طریق نشان دادن اینکه نظر حریفان ما درباره روند «گریز ناپذیر» تاریخ لزوما «دقیق نیست، داشته

باشد. همچنین علیرغم قلت اطلاعات ویژه، رژیمی که به رهبری مخالفان رژیم کنونی بر سر کار آید

می تواند به حق به بازگشت حضور ایالات متحده در زمینه عمرانی در این منطقه کمک کند و برعکس،

رژیمی که بر شالوده تعالیم برخواسته از بنیاد گرایی اسلامی استوار باشد، احتمالاً برای اصلاحات

اجتماعی و اقتصادی چندان اولویتی قائل نخواهد شد (مثلاً بیانیه حزب اسلامی افغانستان خواستار

تحمیل مجدد» پرده (مقصود حجاب است م) و محکوم کردن زنان به یک زندگی منزوی است) و شاید

انتقام جوییهای وسیع ناگزیر علیه خلقیها فعل و انفعالات منفی از نظر حقوق بشر داشته باشد، هر قدر هم

قصاص علیه بعضی از مقامات خلقی موجه به نظر برسد. معذالک منافع وسیع تر ما با توجه به پیوندهای

نزدیک جمهوری دمکراتیک افغانستان با مسکو، در معرض قمار قرار گرفته و به احتمال قوی با برکناری

رژیم ترکی و امین خدمتی به این منافع انجام خواهد گرفت.

پایان خلاصه

4 مقدمه: از زمان برقراری جمهوری دمکراتیک افغانستان در شانزده ماه قبل دستگاه رهبری و افراد

عادی حزب دمکراتیک خلق افغانستان که عنصر کلیدی کشور را تشکیل می دهد و ریشه های اصلی آن

در یک گروه کوچکی از نظامیان و جزئی از اندیشمندان و جوانان شهر نشین جا گرفته اند، می کوشند تا

مناسبات «سنتی» سیاسی و اجتماعی این کشور را به شکل شدید و ناگهانی تغییر دهند. با توجه به فقر و

عقب ماندگی افغانستان هدفهای این رژیم انقلابی به خودی خود شاید از پشتیبانی اغلب محافل علاقه مند

به بهبود وضع مردم افغانستان برخوردار باشد. معذالک یک سلسله اشتباهات سیاسی و سیاست سرکوبی

خشن و بعضی از مفاهیمی که به عقیده و اصرار رژیم سوء تعبیر شده است، باعث به وجود آمدن و

تشدیدیک نهضت مخالفان گردیده است که عملیات آن ظرفیت حکومت افغانستان را برای کنترل کشور

در خارج از مراکز بزرگ جمعیتی کاهش داده است، هر چند که رژیم هنوز هم می تواند به سرعت و با

قدرت در نزدیکی قلب سیاسی کشور با این نهضتها به مبارزه برخیزد (همچنان که روز پنجم اوت این

موضوع نشان داده شد)، با وجود این مخالفت با رژیم علیرغم پراکنده بودن و فاقد رهبر بودنش، تقریبا در

همه جا گسترش یافته و ظاهرا تظلمات عمیقی که باعث به میدان آمدن هزاران شورشی، با به خطر

انداختن همه چیز خود در کوشش برای سرنگون کردن رژیمی که مدعی است که تنها غم و غصه آن رفاه

توده های افغانستان است، تشدید می شود.

5 عناصر اصلی معادله مخالفت: مخالفت با رژیم جمهوری دمکراتیک افغانستان یک شورش

هماهنگ و یکدست نیست، زیرا تعدادی از عناصر نامتجانس، به دلایل مختلف برای به وجود آوردن

دگرگونی شدیدی در این رژیم مبارزه می کنند، گروههای شورشی که اکنون عملاً سرگرم نبرد علیه ارتش

افغانستان هستند، نیروی انسانی خود را از روستاها و قبائل به دست می آورند که این عناصر در هر جا از

80 تا 90 درصد جمعیت افغانستان را تشکیل می دهند. این بخشهای به طور کلی بیسواد جامعه افغانستان،

ص: 620

حریفان سنتی هر حکومت مرکزی در کابل هستند، هر چند بیشتر آنها اگر به حال خود گذارده شوند شم و

احساس سیاسی ندارند. معذالک بعضی از دهکده ها به دلایل مختلفی (مثلاً اقتصادی) از جمهوری

دمکراتیک افغانستان بدون شک پشتیبانی می کنند، زیرا جمعیت روستایی همچنین منبع نیروی انسانی

حکومت برای تشکیل صفوف سربازان خود می باشد و بدین ترتیب مقاومت در برابر رژیم افغانستان هر

چند گسترش یافته است، هنوز کاملاً در مقابل توانایی رژیم برای رفع نیازهای خود از لحاظ سربازان

ساده قرار نگرفته است، هر چند در واقع مشکلاتی پیش آمده است.

6 تعدادی از عناصری که چندان پایگاهی ندارند نیز به کوششهای مخالفان کمک می کنند.

خویشاوندان آنهایی که برکنار شده یا از سایر لحاظ در معرض تعقیب و آزار این رژیم قرار گرفته، بدون

شک در جستجوی انتقام هستند، چنانچه سنت در این جامعه اشباع شده از احساس انتقام حکومت

می کند، هر اندازه که این دستگاه رهبری بیشتر برای تعقیب سیاستهای گذشته خودش دوام بیاورد بر تعداد

این گروه ویژه افزوده خواهد شد.

دسته چپیهای سرخورده و منزوی شده (که بیشتر آنها از حزب پرچم و همچنین بعضی از حزب

خلقیهای وامانده هستند) نیز در پی دگرگونی هستند و احساس آنها کمتر از دیگران نیست، زیرا آنها

معتقدند که رهبری گروه ترکی و امین به روح اصیل انقلاب خیانت کرده و حسن نیت اولیه ای که با پیش

آمدن یک حکومت اصلاح طلب در شانزده ماه قبل نشان داده شد، از میان رفته است.

عناصر سرخورده نظامی که در نظر آنها این کشتار و زد و خورد پایانی ندارد، یک بخش بالقوه انتقاد

کننده از مخالفان را تشکیل خواهند داد، به ویژه اگر فرار از خدمت نظام و پیوستن به صفوف مخالفان

افزایش یابد و یا اگر شورشهایی مانند شورش پنج اوت باز هم اتفاق بیفتد. گروههای مخالفان که ستاد آنها

در پیشاور (پاکستان) است، عبارتند از ناراضیان «دستگاه حاکمه» سابق که به طور کلی با تحقیر بر خلقیها

نگاه می کنند، زیرا بیشتر آنها از لحاظ شجره شناسی به طبقات برگزیده افغانستان تعلق ندارند. معذالک این

«جبهه های آزادی بخش» به خودی خود جمهوری دمکراتیک افغانستان را به مبارزه نمی طلبند و جبهه

آزادیبخش ملی افغانستان و سایر جبهه ها اگر بخواهند نقش مهمی در آینده ایفا کنند، شاید ناگزیر باشند

اختلافات درونی خود را حل کنند و یک شالوده ای را بر اساس حسن نیت برای اجرای عملیات شورشی

در نزدیک قلب سیاسی کشور برقرار کنند. گروههایی که هدفهای دائمی ندارند نیز مزاحمتهایی برای

حکومت افغانستان ایجاد می کنند و در عین حال راهزنها و سایر عناصر جنایتکار عملیات خود را در

امتداد شاهراه های عمده کشور افزایش می دهند و بدین ترتیب به درهم ریختگی نظم و قانون در خارج از

شهرها کمک بیشتری می کنند.

7 گروههای عمده ای که در داخل افغانستان سرگرم عملیات می باشند و مناطق عمده عملیات

موفقیت آمیز مخالفان از این قرارند: ایالات شرقی نورستان (که در آن نورستانیها فقط علاقه مند بودند که

مانع دسترسی رژیم به موطن پر از زمینهای ناهموار خود شوند، ولی اکنون ممکن است با جنگ در دره پنج

شیر که به کابل بیشتر نزدیک است وابستگی پیدا کنند)، ایالت پکتیا در جنوب شرقی پایتخت (که نهضت

مخالفت آنها ممکن است بیش از همه به آوارگان در پاکستان و همچنین به گروههای «رسمی» مربوط

باشد، به ویژه گروه گلب الدین حکمت یار سیداحمد گیلانی که محل آنها در پیشاور است، و در آنجا

کوششهایشان ممکن است به شهرهای گردیز و غزنی برسد.)

ص: 621

ستون فقرات مرکزی هلالی شکل کشور (که جمعیت شیعه هزاره آن که در پائین ترین درجه نردبان

اقتصادی و اجتماعی افغانستان قرار دارد، شاید برای آن می جنگند که از سرکوبیها گذشته که به دست

حکومت مرکزی تحت سلطه پشتوها دیده است، انتقام گیری کند). منطقه اطراف شهر هرات (که در آنجا

نشانه هایی در دست است که «نفوذ» یا «تجربیات» ایرانیان ممکن است به شورشیان فارسی و پشتو کمک

بکند) و مناطق کشاورزی ترکمن نشین و ازبک نشین هندوکش (هر چند در این مناطق ارتش کمتر حضور

دارد و زدوخوردها به مقیاسهای زد و خوردهای در امتداد مرز پاکستان و افغانستان نیست). شواهد

درباره هماهنگی این کوششها بسیار کم است و لااقل تاکنون این عملیات موفق آمیز به ابتکار ساکنان

محلی که به دفاع از سرزمین زاد و بومی خود می پرداختند، انجام گرفته است. اگر عصیانگران عملیات

بزرگی را در خارج از این مناطق انفرادی به راه بیندازند (همان طوری که اکنون در مورد نورستان صدق

می کند)، مشکلات رژیم به طور آشکارا ممکن است دشوارتر شود.

8 تظلمات اساسی مخالفان ظاهرا برای توجیه زد و خورد دراز مدت کافی به نظر می رسد. دو مفهوم

بر این «گلایه ها» که انگیزه عناصر مخالف است و عصیانگری کلی این کشور را به مقیاسهای بزرگتری از

سایر ملاحظات تحریک می کند عبارتند از:

اول این مفهوم همگانی که دستگاه رهبری جمهوری دمکراتیک افغانستان از «خدا نشناسهای

کمونیست» تشکیل شده و اینکه گروه ترکی و امین روح ملی افغانستان و آینده آن را به مسکو فروخته

است. ترس از سرکوبی نهایی حقوق مذهبی آنها به نمونه آسیای مرکزی شوروی (لازم به یادآوری است

که بسیاری از مسلمانان از این مناطق در قرن بیستم برای حفظ تمامیت مذهبی خود به افغانستان

گریختند) و نفرت سنتی افغانیها نسبت به همسایه شمالی نیرومند (و بنابراین تهدید کننده)، هنگامی که با

سلاحهای مدرن و اراده برای انتقام یکجا شود مشکل بزرگی پیش خواهد آورد. اینها احساسات و

عواطفی هستند که کمتر احتمال می رود به سرعت کاهش یابد و بنابراین از میان بردن آنها به کمک زور

فوق العاده دشوار است.

9 در عوض برنامه های عمده اصلاحی رژیم (کاهش بیسوادی، اصلاحات ارضی، برطرف کردن

شیربها و ممنوع کردن رباخواری) باعث مخالفتهای پراکنده ای شد ولی عصیانگری مداوم با خصومت با

این برنامه ها ارتباطی ندارد، هر چند هم این برنامه ها از محبوبیت عمومی برخوردار نباشد. آنچه که روشن

است این است که برای اینکه حتی افغانها بر علیه سلاحهای جدید یک حکومت مصمّم و بی امان اسلحه به

دست بگیرند، عواطف بسیار عمیقی لازم است و چنین عواطفی در واقع در صحنه سیاسی کنونی

افغانستان حکمفرماست.

10 برای اینکه رژیم بتواند روند کنونی را معکوس کند راههای اختیاری معدودی در دسترس

می باشد. دستگاه رهبری جمهوری دمکراتیک افغانستان ظاهرا راههای اختیاری سیاسی بسیار

محدودی دارد که اگر اتخاذ شود بتواند فرصتهایی برای معکوس کردن جریان کنونی داشته باشد. حکومت

عده ای از برنامه های خود را (به ویژه اصلاحات ارضی را) «با موفقیت انجام یافته» اعلام داشته است، ولی

این اقدام اثر ملموس ناچیزی بر سطح زد و خوردها داشته است و این تحولی است که این استدلال را که

اصلاحات رژیم علل ریشه ای رشد نیروهای مخالف نبوده است، تقویت می کند.

11 دستگاه رهبری برای سروکار داشتن با مسئله مذهبی یک مبارزه، روابط عمومی دامنه داری را به

ص: 622

راه انداخته است که از جمله این استدلال مکرر از سوی ترکی و امین در نطقهای عمومی آنهاست، مبنی بر

اینکه جمهوری دمکراتیک افغانستان مطلقا با اسلام مخالف نیست. علاوه بر این در اجتماعی در کابل

متشکل از بیش از یکصد تن از عالمان اسلامی اعلامیه ای در پشتیبانی از «تقوای» رژیم و ادعای اینکه

جمهوری دمکراتیک افغانستان عملاً «حامی» اسلام است صادر شد.

معذالک این کوشش ویژه به حق ممکن است دیرتر از آن صادر شده باشد که بتواند توده ها را متقاعد کند که

یکی از هدفهای اساسی رژیم خلقی، تضعیف اسلام در افغانستان نیست.

12 تغییرات جزئی در مناسبات جمهوری دمکراتیک افغانستان با اتحاد شوروی ممکن است

مخالفت با رژیم را تا اندازه ای ملایم تر کند، ولی مشخص کردن راههای پرمعنی که خلقیها بتوانند این هدف

را بدون به مخاطره انداختن موجودیت خود تا حد انهدام دنبال کنند، دشوار است، زیرا ارتباط با شورویها

پشتیبانی اصلی دستگاه رهبری کنونی است و بدین ترتیب گروه ترکی و امین با این معما مواجه است که

جمهوری دمکراتیک افغانستان شاید بدون پشتیبانی وسیع شوروی نتواند به بقاء خود ادامه دهد و در عین

حال معمای دیگری پیش می آید و آن اینکه همین پشتیبانی باعث دامن زدن احساسات مخالفت ملی

گرایانه می شود.

13 یک دگرگونی اصیل در ترکیب دستگاه رهبری (نه صرفا یک ترمیم پستهای وزیران که جنبه

آرایشی دارد) ممکن است احتمالاً انقلاب را حفظ کند، ولی یک گروه جدید جمهوری دمکراتیک

افغانستان در عین حال ناگزیر خواهد بود عوام الناس افغانی را متقاعد کند که برداشتهای جدید نسبت به

اسلام و مسکو به مورد اجرا گذاشته خواهد شد. معذالک در این رابطه صرف نظر از مقدار یا منبع فشار

خارجی دستگاه رهبری کنونی کمتر متحمل به نظر می رسد که داوطلبانه جویای انهدام خود باشد.

بنابراین با توجه به اینکه قتلهای سیاسی انفرادی صورت نمی گیرد و این چیزی است که نمی توان آن را

غیرمحتمل دانست، شاید رهبران خلقی به کوششهای خود برای نابود کردن مخالفان با توسل به زور ادامه

دهند و این سیاستی است که شاید منجر به زد و خورد بیشتر در خارج از شهرها و سطح بالاتری از

پشتیبانی شوروی و بالمال مداخله مستقیم شوروی «برای نجات انقلاب» بشود.

14 مخالفان آن قدر هم یکدست و متحد نیستند: علیرغم مشکلاتی که مخالفان برای رژیم خلقی

ایجاد کرده اند، با موانعی که ناشی از خود است نیز مواجه هستند و نابودی جمهوری دمکراتیک افغانستان

به هیچ وجه گریزناپذیر نیست. مثلاً شورشیان (شاید از لحاظ نقشه و طرح) باید هنوز منطقه ای بزرگتر از

یک شهر کوچک را به تصرف خود درآورند (هر چند اکنون مناطق بزرگی در خارج از شهرها برای

نیروهای دولتی «ممنوع الورود» به ویژه پس از فرارسیدن شب اعلام شده است) و چنین به نظر می رسد که

یک رهبر مخالفان که هویت او شناخته شده باشد و بتواند وفاداری عموم ملت را به خود جلب کند وجود

ندارد و کوششهای ضدرژیم فاقد هماهنگی و فاقد نقشه بوده است. تاکنون مخالفین به انگیزه اولیه خطاها

و ناآزمودگیهای خود رژیم به فعالیت برخاسته اند. اینها عواملی هستند که می توان آنها را اساسا منفی

قلمداد کرد. اگر خلقیها در آینده مرتکب سوء محاسبه نشوند و یا از خود ترفندهای سیاسی ماهرانه ای

نشان دهند و اگر شورشیان نتوانند خود را تحت یک رهبری متحد متشکل کنند، معلوم نخواهد بود که تا

چه مدت عوامل منفی بتوانند دشواری و رنج لازم برای سرنگون کردن یک رژیم مصمم و به خوبی مسلح

شده را تحمل کنند. فشار و فرسایش و تشنج تنها متوجه خلقیها نیست و در اوضاع و احوال کنونی

ص: 623

«پیروزی» به حق نصیب طرفی خواهد شد که بتواند از باختن اجتناب کند.

15 «پیروزی» مخالفان از چند جنبه برای منافع ایالات متحده برخوردار خوش یمن خواهد بود، ولی

با در نظر گرفتن جنبه های منفی و مثبت، احتمالاً برای ایالات متحده مساعدتر خواهد بود. به وسیع ترین

مفهوم سقوط یک رژیم رادیکال دست چپی مورد حمایت شوروی به حق به منافع ایالات متحده خدمت


خواهد کرد و در درجه اول به جهان سوم نشان خواهد داد که دیدگاه حریفان مارکسیست لنینیست ما

درباره «روند اجتناب ناپذیر تاریخ جهان» لزوما دقیق نیست.

یک موضع گیری حقیقتا غیر متعهد بین المللی حتما از جانب ما مورد استقبال قرار خواهد گرفت و همچنین

مشارکت مجدد ایالات متحده در زمینه عمران اقتصادی در صورت کنار رفتن جمهوری دمکراتیک

افغانستان، پیش خواهد آمد. هر چند اطلاعات قاطع درباره هدفهای مخالفان در دسترس نیست. در

داخل کشور یک گروه از مخالفان (جبهه ملی انقلاب اسلامی افغانستان) علنا از تشکیل «لویا جرگه»

(شورای عالی سنتی افغانستان که برای بحث درباره تصمیمات بزرگ مربوط به کشور تشکیل می شود)

علنا دفاع کرده است و بدین ترتیب از پشتیبانی ما از فرآیندهای دمکراتیک برخوردار خواهد بود، البته به

فرض اینکه یک چنین اجتماعی درواقع صورت گیرد.

16 بالعکس «بیانیه های» در دسترس صادر شده به وسیله گروه های مخالف خواستار یک نظام

اجتماعی و اقتصادی مبتنی بر تعالیم اسلامی «بنیادگرا» می باشد و بنابراین یک رژیم تحت رهبری

مخالفان به احتمال اصلاحات اجتماعی و اقتصادی (که تا این اندازه برای این کشور عقب مانده لازم است

و در درجه اول اولویت قرار گرفته) نخواهد داشت. هزاران فقره انتقامجوییهای شخصی، به احتمال قوی

علیه کارکنان بازمانده حزب خلق صورت خواهد گرفت و بدین ترتیب سابقه دوران بعد از رژیم جمهوری

دمکراتیک افغانستان از لحاظ حقوق بشر لکه دار خواهد شد؛ صرف نظر از اینکه این انتقامهای شخصی

علیه بعضی از مقامات حزب خلق حتی موجه جلوه گر شده باشد. یک موضع غیردوستانه نسبت به اتحاد

جماهیر شوروی (که اجتناب ناپذیر نیست ولی یقینا با توجه به نیروهای برانگیزنده مخالفان کنونی بیشتر

احتمال دارد) ممکن است نتایج بی ثبات کننده ای برای منطقه داشته باشد، به ویژه با توجه به بلاتکلیفیهای

حاکم بر کشورهای همسایه افغانستان. در ضمن چنین احتمالی ممکن است در ارزیابی اینکه تا چه حدی

می توان با این رژیم خلقی مراوده داشت در محاسبات مسکو در نظر گرفته شود.

17 با محاسبه نکات مثبت و منفی منافع وسیع تر ما به ویژه با توجه به پیوندهای فوق العاده نزدیک

جمهوری دمکراتیک افغانستان با مسکو و خصومت تقریبا آشنای آنها با ایالات متحده و جو ترسی که این

رژیم در سراسر این کشور (ایالات متحده آمریکا) ایجاد کرده است، به منافع عمده ما با کنار رفتن رژیم

ترکی و امین علیرغم ناکامیهایی که ممکن است برای اصلاحات آینده اجتماعی و اقتصادی در داخل

افغانستان داشته باشد خدمت خواهد کرد.

آمستوتز


نظرات شوروی در مورد افغانستان

ص: 624

سند شماره (9)

از: سفارت آمریکا مسکوتاریخ: 16 اوت 1979

به: وزارت خارجه واشنگتن

طبقه بندی: خیلی محرمانه

موضوع: نظرات شوروی در مورد افغانستان

1 تمام متن محرمانه است

2 جاکو دوپانت (محفوظ بماند) کاردار فرانسه در مسکو اخیرا با بالدیرف رئیس اداره کشورهای

خاورمیانه وزارت خارجه (شوروی) ملاقات نمود و مطالب زیرین را در ملاقات چهار نفره 14 اوت ارائه

کرد:

3 وضعیت سیاسی در افغانستان: بالدیرف قبول داشت که مشکلاتی در کشور وجود دارد، ولی ادعا

نمود که این موضوع تعجب آور نیست، زیرا که انقلاب افغانستان در یک دوره انتقالی می باشد. بالدیرف

گفت که دولت افغانستان وقایع 5 اوت کابل را به دخالت قدرتهای خارجی مرتبط نموده است، ولی اضافه

نمود که اکنون وضعیت قابل کنترل است. روسها نسبت به رهبران افغانستان خیلی تمایل دارند؛ روابط بین

دو کشور عالی است و روسها در مورد آینده افغانستان خوش بین هستند.

4 مداخله شوروی در افغانستان: از بالدیرف در مورد امکان مداخله روسیه سؤال شد، او پاسخ داد،

اتحاد شوروی با هرگونه مداخله در افغانستان از هر طرفی مخالف است. او به گفته مورخه نوامبر 1978

برژنف در مورد ایران به عنوان سیاست اصلی شوروی برای منطقه اشاره کرد و گفت این سیاست در مورد

افغانستان قابل اجراست.

بالدیرف در ضمن اینکه ادعا می کرد پیمان 1978 روسیه افغانستان یک پیمان نظامی نیست. اضافه

کرد که چنانچه خطری برای صلح منطقه وجود داشته باشد، اتحاد شوروی نمی تواند بیطرف باشد. در هر

صورت هر گونه اقدام شوروی؛ با منشور ملل متحد مطابقت خواهد داشت.

5 حضور فعلی شوروی: وقتی در مورد گزارشات مبنی بر حضور 3000 پرسنل نظامی شوروی در

افغانستان از بالدیرف سؤال شد، او گفت که در این تعداد به میزان زیادی اغراق شده است.

6 آینده سیاسی جمهوری دمکراتیک افغانستان: دوپانت گفت که بالدیرف به وسیله اظهاراتش که

روسها نسبت به دولت فعلی افغانستان اعتماد دارند، این برداشت را به ما داد که روسها در نظر ندارند آن را

ترمیم نمایند.



مقام روسی اظهار اطمینان می کند که مسکو از شهروندانش در اینجا حفاظت می کند

سند شماره (10)

از: سفارت آمریکا کابلتاریخ: 18 اوت 1979

به: وزارت خارجه واشنگتنطبقه بندی: خیلی محرمانه

موضوع: مقام روسی اظهار اطمینان می کند که مسکو از شهروندانش در اینجا حفاظت می کند.

1 تمام متن محرمانه است.

2 خلاصه: طبق گفته یک مأمور سفارت شوروی، حدود 10 روسی در آشوبهای دوره پس از انقلاب

در افغانستان کشته شده اند. دیپلمات روسی اظهار اطمینان نمود که مسکو برای حفاظت از نمایندگانش

ص: 625

در اینجا هر اقدام لازمی را انجام خواهد داد و همان گونه که به نظر می آید هر چه شورشیان ضدروسی

فعالیتهای خودشان را نزدیکتر به کابل انجام می دهند، شوروی از خود کم حوصلگی نشان می دهد که

می تواند فشارهای فزاینده ای که در مورد روسهایی که در این کشور خدمت می نمایند وجود دارد را

منعکس سازد.

3 در جریان یک گفتگو در یک میهمانی در 15 اوت الکساندر دی موروزف دیپلمات روسی به مأمور

سیاسی سفارت گفت که حدود 10 شهروند روسی از زمان انقلاب آوریل 1978 کشته شده اند. موروزف

در رابطه با اقدامات احتمالی آتی شوروی در جهت افغانستان اظهار داشت؛ مطمئن می باشم که دولت من

هر چه را که لازم باشد برای حفاظت از تمام روسهایی که در افغانستان خدمت می نمایند انجام خواهد داد.

موروزف سیاست خصمانه آمریکا نسبت به جمهوری دمکراتیک افغانستان خصوصا قطع کمک اقتصادی

و ایجاد خیلی از مشکلات داخلی که رژیم ترکی با آنها رو به رو است را مورد سرزنش قرار داد. او تأکید

کرد که هیچ مخالف مسئولی نمی تواند با اتحاد شوروی دشمن باشد، چونکه شوروی برای سالها به

درخواست افغانستان انواع کمکها را در اختیار دولتهای گوناگون افغانستان قرار داده است و اکنون مسکو

فقط سیاستهای گذشته را ادامه می دهد. موروزف نتیجه گیری نمود که مخالفت فعلی با رژیم کاملاً

غیرمسئولانه و محکوم به شکست است، زیرا که بر اساس یک اصل ضد روسی غیر قابل توجیه قرار داده

شده است.

4 نظریه: موروزف که در اینجا یکی از روسهای قابل تحسین است، در خلال این گفتگو به طور

مشخص از همیشه کج خلق تر بود. او به مقدار زیادی برای تشریح وضعیت اینجا روی اصلاحات

کنایه آمیز تکیه می کرد، ولی به صورت بارزی به نظر می رسید متقاعد شده باشد که سیاستهای آمریکا

تعمدا وضعیتی به وجود آورده است که برای منافع اقتصادی و سیاسی روسیه مخاطره آمیز و برای

نماینده های شوروی در این کشور بسیار خطرناک می باشد. کم حوصلگی موروزف می تواند به فشارهای

سنگینی که روی او و همقطارانش هست، نسبت داده شود.

5 نظریه موروزف درباره تعهد دولت شوروی برای امنیت روسها در افغانستان در زمینه احتمال

مداخله مستقیم نظامی ابراز شد و وی مطمئن به نظر می رسید که چنانچه لازم باشد دستگاه رهبری

شوروی برای حفاظت از مشاورین بی شمار و دیگر مقامات در اینجا سربازان را به کابل خواهد فرستاد.

البته ما نمی دانیم که آیا موروزف با گفتن این موضوع خود را دلگرم می نمود، یا اینکه وی حقیقتا به نوعی از

برنامه ریزی احتمالی شوروی آگاهی دارد. در این رابطه قابل ذکر است که در هنگام آشوب در کابل (23

ژوئن و 5 اوت) محوطه سفارت شوروی و همچنین منطقه مسکونی که خیلی از خانواده های روسی در آن

منطقه سکنی دارند، فورا توسط نیروهای نظامی افغانستان منجمله تانکها و دیگر تجهیزات سنگین احاطه

شد، حرکتی که قوّیا اشاره بر این دارد که رژیم به تهدید نهانی که توسط شورشیان برای شهروندان روسی

مطرح شده است آگاهی دارد.

6 سرانجام تا جایی که ما اطلاع داریم رقم «حدود 10 نفر» که موروزف اظهار داشته بالاترین تعداد

تلفات است که تاکنون توسط یک مقام روسی در گفتگو با یک مقام آمریکایی به کار برده شده است. ما

معتقدیم رقم واقعی تلفات احتمالاً به طور قابل توجهی بالاتر است.


شورشیان شایعات «دولت تبعیدی» را رد می کنند

ص: 626

سند شماره (11)

از: کنسول آمریکا در پیشاورتاریخ: 19 اوت 1979

به: وزیر خارجه واشنگتن دی سیطبقه بندی: خیلی محرمانه

شماره سند: 9324

موضوع: شورشیان شایعات «دولت تبعیدی» را رد می کنند.

1 تمام متن محرمانه

2 سه نفر از نمایندگان شورشیان افغانی که من با آنها صحبت کرده ام، تشکیل یک «دولت پنهانی»

شورشی متشکل از سران مخالفان را تکذیب کرده اند. این تکذیبها با شایعاتی که از منابع کابل براساس

گفته های رادیو شورشیان رسیده، تناقض دارد.

3 من با حسن گیلانی، برادرزاده و معتمد سیداحمد گیلانی در تاریخ دهم اوت، شهروند آمریکایی

ضیا ناصری در یازدهم اوت، و با رهبر شماره 2 حزب اسلامی افغانستان، امین اللّه در چهاردهم همان ماه

ملاقات کردم. همه آنها هر گونه دولت موقت مخالفان یا دولت پنهانی را که عمدتا از رهبران مستقر در

پیشاور تشکیل شده، بی ثمر می دانند. ناصری چنان دولتی را به «انداختن پنج حیوان مختلف در یک

قفس» تشبیه کرد، افکار گیلانی هم در خطوط مشابه دور می زد. امین اللّه، روش معمول حزب، بدنام کردن

گروههای دیگر، را دنبال کرد و گفت که حزب به چنان ائتلافی نخواهد پیوست.

4 به طور وضوح، خصومتهای دیرپای بین گروههای مختلف شورشی فروکش نکرده است. هر زمان

که من با مخالفان گفتگو می کنم، یک قسمت از گفتگوها در فحاشی به رقیب می گذرد. چندی پیش،

خصومتهای درون گروهی کاملاً برای من آشکار شد، در استخر شنای هتل خیبر اینترکنتینانتال در حالی

که خانواده ام شنا می کردند، من نشستم و با ناصری و یک شخصیت قبیله ای افغانی، حسن گیلانی، و یک

دوست قدیمی، و همشاگردی ناصری و آروبی ساربلند دیپلمات سابق افغانی که حالا در گروه گیلانی

است،گپ زدم. کلمات غیردوستانه بین دوطرف به زبان پشتو رد و بدل می شد. گیلانی به شخص قبیله ای

دستور داد که دور شود. تشنج ها زیاد بود. من احساس کردم که گویی در آغل هستم.

5 ناصری بعدا توضیح داد که شخص قبیله ای، (این شخص از قبیله) وزیری از ایالت پکتیا،

می خواست که دسته گیلانی را ترک کند و از او ناصری خواسته که فرماندهی یک گروه جدید را به عهده

بگیرد.

ناگفته پیداست که، گیلانی از ترک عقیده و تعویض گروه بسیار منزجر شده است. من به ناصری به

عنوان یک شهروند آمریکایی توجه دادم که او می توانست به آسانی گرفتار و درگیر مسئولان منطقه ای

بشود، اگر او یک نقش رهبری میان شورشیان به عهده بگیرد. من گفتم که امیدوارم او مسئله را به دقت

مطالعه کند، به هر صورت، او منصرف به نظر نمی آمد.

6 «رادیو اسمر» هیچ کدام از شورشیانی که من اخیرا با آنها ملاقات کرده ام نتوانسته اند که رادیو اسمر

را از پیشاور بگیرند. دستیار من، مسعود اکرم، نیز در دوباری که کوشیده است موفق نبوده است.

همچنین شخص قبیله ای وزیری گفت که او نتوانسته ایستگاه رادیویی را در دهکده اش نزدیک ماتون

(کست) در پکتیا، بگیرد. مخالفان از وجود رادیو اطلاع دارند. آنها آن را به حزب اسلامی گلب الدین نسبت

می دهند و می گویند که آن یک جز از تجهیزات فتح شده و تغییر یافته است. امین اللّه از حزب تأکید می کند

ص: 627

که سازمان او تنها برای فرستنده مسئول است. آن روی امواج 2/4 مگاهرتز، 65 و 70 متر، بین ساعات 9

8 بعد از ظهر به وقت پاکستان برنامه پخش می کند، به گفته او پارازیتهای شدید فرستنده های کابل، جلال

آباد، و تاشکند، گرفتن رادیو را در اینجا مشکل می کند. هر گونه گزارشی ناشی از رادیویی که شورشیان از

آن خبر دارند به طور دست دوم از کابل دریافت می شود. در محور گزارش «دولت پنهانی»، مردی که با او

صحبت کرده ام، چنین گزارش رادیویی را نشنیده بود.آرچارد


گزارش دیدار مقام عالیرتبه شوروی به افغانستان در اکتبر سال گذشته

سند شماره (12)

از: وزارت امور خارجه واشنگتن دی. سی.تاریخ: 19 اوت 79

به: سفارت آمریکا کابل

طبقه بندی: خیلی محرمانه گزارشگر (رابرت. لی.باری)

موضوع: (محرمانه) گزارش دیدار مقام عالیرتبه

شوروی به افغانستان در اکتبر سال گذشته

1 (محرمانه تمام متن)

2 وزارت خارجه هیچ اطلاعی برای تأیید گزارش مندرج در تلگرام مرجع الف ندارد. سوابق ما

حاکی از آن است که در سه هفته اول ماه اکتبر برای گذراندن تعطیلات در شهر کریمه بوده و در 25 اکتبر به

مسکو بازگشته است.کریستوفر


سفیر آلمان شرقی از صحنه کابل دور می شود

سند شماره (13)

از: سفارت آمریکا در کابلسری

به: وزیر امور خارجه واشنگتنتاریخ: 20 اوت 1979

شماره: 6309

موضوع: سفیر آلمان شرقی از صحنه کابل دور می شود.

1 (استفاده محدود اداری) روز 16 اوت دکتر هرمان شوسیائو سفیر آلمان شرقی برای عمل جراحی

اضطراری که مأمورین سفارت آلمان شرقی آن را سه فقره شکستگی در ساق چپ او توصیف کردند، از

کابل به مقصد برلین شرقی پرواز کرد. شوسیائو با آمبولانس به فرودگاه آورده شده و داخل یک هواپیمای

پرواز آیروفلوت قرار گرفت، بدین ترتیب همکاران دیپلماتیک او فرصت نیافتند با او خداحافظی کنند. به

ما گفته شده است که معالجه او در جمهوری دمکراتیک آلمان لااقل شش ماه به طول خواهد انجامید.

2 (سری) شب دوازده اوت در حالی که شوسیائو و وزیر مختار سفارت به اتفاق از یک میهمانی

خارج می شدند، اندکی قبل از برقراری ساعات مقررات منع عبور و مرور سفیر آلمان شرقی گفت که او

می خواهد شخص اخیر را هر چه زودتر در مورد یک موضوع اضطراری ببیند. وزیر مختار پاسخ گفت که

او روز دیگر به سفیر زنگ زده و یک زمانی که برای هر دو متناسب باشد تعیین خواهد کرد. هنگامی که

وزیر مختار روز 13 اوت به او تلفن کرد، به او گفتند که شوسیائو ساق پایش در یک حادثه خانگی شب قبل

شکسته است و نمی تواند دیدار کنندگان را بپذیرد.

3 (سری) اظهار نظر: جای شوسیائو در جامعه دیپلماتیک کابل خالی خواهد بود. او اعم از اینکه به

ص: 628

ابتکار خود عمل می کرد یا اینکه به احتمال قوی به دستور شورویها، همتاهای غربی و جهان سومی خود را

درباره کوششهای شوروی برای ترتیب دادن یک راه حل در مورد شورش افغانستان «مطلع» نگه

می داشت.


بحث مشاورین سیاسی در مورد افغانستان

سند شماره (14)

از: وزارت امور خارجه واشنگتنسری

به: هیئت نمایندگی ایالات متحده ناتو (فوری)تاریخ: 20 اوت 1979

موضوع: بحث مشاورین سیاسی در مورد افغانستان

1 تمام متن سری است

2 مطالب زیر نظرات ما در مورد برخی از نکات است که به طور شفاهی در بحث مشاوران سیاسی در

7 اوت و در گزارشات کشورهای متحد ناتو در مورد افغانستان مطرح شده است:

ما با نظرات نماینده کانادایی که جنبش شورشیان افغانستان پراکنده است و فاقد یک رهبر مورد

قبول همه می باشد موافق هستیم. این نقطه ضعفها به همراه پشتیبانی لجستیکی اولیه و فقدان تسلیحات

سنگین، شورشیان را از قادر بودن به هماهنگ نمودن حملات بر علیه رژیم یا تحت اختیار گرفتن شهرها یا

تأسیسات اصلی برای هر مدت زمانی بازداشته است. با این حال شورش نمی تواند بی اثر خوانده شود؛

شورش کنترل جمهوری دمکراتیک افغانستان بر حومه شهرها را به طور تدریجی کاهش داده و اکنون

مرکز قدرت جمهوری دمکراتیک افغانستان یعنی؛ ارتش، جاده های اصلی و مناطق شهری را مورد تهدید

قرار داده است. جمهوری دمکراتیک افغانستان هنوز تا زمانی که نیروهای مسلح (خصوصا واحدهای

اصلی زرهی و نیروی هوایی در کابل) به جنگیدن علیه شورشیان و مخالفان ارتشی تمایل دارند، برتری

نظامی را حفظ می کند.

با عطف به علاقه نماینده دولت فرانسه به ترمیم کابینه در مواردی، نظر ما همچنان این است که ترمیم

کابینه اصولاً برای دادن زمان بیشتری به امین و ترکی برای مسائل دفاعی و امنیتی و کنترل مستقیم شخصی

بر ارتش طرح ریزی شده بود. روحیه ضعیف و گزارشات مبنی بر پناهندگی و فرار، زمینه های کافی برای به

صدا در آوردن زنگ خطر در افکار آنها می باشد و آنها ممکن است نتیجه گیری کرده باشند که وطنجار

وزیر سابق دفاع قادر به شکست دادن مخالفین نبوده است.

ما هیچ گونه مدرکی نداریم که تغییرات کابینه در پاسخ به هر نوع دسیسه داخلی اتحاد شوروی بوده است.

گزارش کانادا: عطف به پاراگراف 4، ما متوجه شده ایم که رسانه های افغانستان و شوروی یک بار

دیگر اتهامات درگیری پاکستان در فعالیتهای شورشیان افغانستان را افزایش داده اند.

گزارش فرانسه: الف ما از تشریح رقم 3000 تا 3500 مشاور نظامی روس استقبال می کنیم. ما از

ارقام حدودا 2000 مشاور نظامی و 3000 مشاور غیرنظامی استفاده می کرده ایم.

(ب) ما از هیچ گونه مدرک مستندی برای این اظهارات که مطبوعات شوروی به این موضوع اشاره کرده

باشند که ممکن است استفاده فعال از سربازان روسی در حمایت از رژیم ترکی مورد توجه قرار گیرد و یا

این مطبوعات به طور مرتب افغانستان را به عنوان یک کشور سوسیالیست توصیف نمایند، اطلاعی

نداریم.

ص: 629

گزارش ترکیه: ما در این گفته که ماده مربوط به مشاوره دفاعی در پیمان دوستی شوروی افغانستان

به درخواست افغانها در این پیمان گنجانده شده بود ذی علاقه هستیم. آیا نماینده ترکیه می تواند توضیح

بیشتری در این مورد ارائه دهد.

3 نظرات اضافی

شما می توانید از تلکس 6251 کابل که تحلیلی است از مخالفین رژیم ترکی و همچنین بحثی است در مورد

تحولات احتمالی در افغانستان، این نظرات را استنتاج کنید. شما نبایستی نتیجه گیریهای کابل درباره

اثرات از بین رفتن رژیم ترکی امین بر روی منافع آمریکا و یا تمایل بدان را به دیگران انتقال دهید.

ما همچنان در مورد مقاصد شوروی در افغانستان و اثرات درگیری شوروی برای منطقه نگران

هستیم. نشانه هایی وجود دارد که روسها به حمایت اساسی از رژیم فعلی ادامه خواهند داد. این حمایت

می تواند شکل یک درگیری مستقیم تر و بر یک اساس تدریجی را به خود بگیرد.

عوامل ایجادکننده درگیری 5 اوت در کابل و همچنین درگیری که در 15 اوت در آنجا روی داد

همچنان مبهم هستند. این طور به نظر می رسد که برخی عناصر نظامی و شاید شورشیان غیرنظامی در

درگیری بالاحصار (5 اوت) مداخله داشته اند، ولی جزئیات برای بیان دقیق ماجرا خیلی ناقص هستند.

چیزی که روشن است این است که جمهوری دمکراتیک افغانستان هنوز روی واحدهای اصلیش حساب

می کند (زرهی و هوایی) که زمانی که مورد نیاز هستند به حمایت از او بشتابند.

آقا شاهی مشاور امور خارجی پاکستان سفرش به کابل را در 30 اوت لغو کرد. دولت پاکستان

تبلیغات تجدید شده ضد پاکستانی، تجاوز هوایی به آسمان پاکستان، تصمیم جمهوری دمکراتیک

افغانستان به تبلیغ در مورد پناهندگی (پاکستانی ها می گویند: آدم ربانی) یک دیپلمات پاکستانی در کابل

را به عنوان دلایل متوقف کردن (حداقل برای حال حاضر) گفتگوی کابل اسلام آباد در مورد بهبود

بخشیدن به روابط که با سفر دوست معاون وزیر خارجه به اسلام آباد در اوایل ژوئیه شروع شد، اقامه کرده

است.

4 برای کنبرا: شما می توانید این نظرات را با DFA در میان بگذارید.


برخلاف تبلیغات رژیم افغانستان راه پیمایی وسیع در کابل صورت نمی گیرد

سند شماره (15)


از: سفارت آمریکا کابلتاریخ: 22 اوت 79

به: وزیر امور خارجه واشنگتن، دی. سی.

طبقه بندی: خیلی محرمانه

شماره سند: 6385

موضوع: برخلاف تبلیغات جمهوری دمکراتیک افغانستان راه پیمایی وسیع در کابل صورت نمی گیرد.

1 تمام متن محرمانه

2 خلاصه: به رغم مبارزات تبلیغاتی جمهوری دمکراتیک افغانستان «راه پیماییها و تظاهرات وسیع»

در پشتیبانی از رژیم صورت نمی گیرد و همچنین تصور نمی کنیم که جای دیگری در کشور (صورت گرفته

باشد). اجتماعاتی در داخل وزارتخانه ها یکی از طرق مطلوبی است که دستگاه رهبری خط خود را عنوان

می کند. قطع راه پیماییهای عمومی که قبلاً متداول بوده است، به احتمال قوی نتیجه عصبانیت فزاینده ای

ص: 630

است از اینکه گروههای راه پیما در خیابانهای پایتخت ممکن است از کنترل خارج شوند. پایان خلاصه.

3 یکی از موضوعاتی که از سوی ماشین تبلیغاتی رژیم خلقی عنوان شده این است که «راه پیماییها و

تظاهرات وسیع» در سراسر افغانستان به پشتیبانی از مبارزه رژیم علیه «دشمنان کشور» به ویژه پاکستان و

ایران صورت می گیرد. چنین داستانهایی معمولاً شامل فهرستهای طولانی از شهرها و شهرکها و

دهکده هایی است که راه پیماییها و تظاهرات به آن نسبت داده شده است.

4 در کابل که قلب سیاسی کشور است، اگر چنین راه پیمایی و تظاهراتی عملاً صورت گرفته است

بایستی یک موضوع مشخص باشد، زیرا هفته هاست ما هیچ گونه اجتماع عمومی که ماهیت سیاسی داشته

باشد ندیده ایم و یقینا از زمان قبل از 23 ژوئن که آشوبهای شدیدی در بخش قدیمی کابل صورت گرفت،

چنین چیزی به وقوع نپیوسته است. قبل از آن شورش، راه پیماییهای خودجوشی از روستاییان خمود

تحت فشار زور و بوروکراتها به رهبری وفاداران حزب، یک واقعه عادی بود. ولی ظرف دو ماه گذشته، این

دوز و کلک تبلیغاتی به کنار گذاشته شده است شده است، شاید بدان علت که رژیم درباره دادن اجازه به

گروههای تظاهرکننده خسته و بیزار برای اجتماع در نزدیکی نقاط حساس در پایتخت، خشمگین گردیده

است. هر چند محدودیتهای مسافرتی که بر ما تحمیل شده مانع از آن است که ما اظهار نظر مستند درباره

اوضاع در شهرهای بزرگ دیگر یا در دهکده ها بنماییم، ولی ما گمان داریم که وقوع چنین حوادثی اکنون

در آنجاها نیز نادر است.

5 معذالک ما نیک می دانیم که رژیم خط تبلیغاتی خود را در داخل بوروکراسی از طریق اجتماعات

منظم کارمندان و وزارتخانه های مختلف که از سوی یک نماینده مجاز حزب «تربیت شده است» ارائه

می دهد. تأثیر کلی بر اجتماعات دانسته نیست (برما)، ولی این اشخاص مردم را از خیابانها دور نگه

می دارند و ظاهرا این کار در این مرحله هدف اولیه رژیم است.

آمستوتز


بحث درباره افغانستان و ایران از سوی رایزنهای سیاسی

سند شماره (16)

از: هیئت نمایندگی آمریکا در سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو)خیلی محرمانه

به: وزیر امور خارجه در واشنگتنتاریخ: 23 اوت 1979

شماره: 5863

موضوع: بحث درباره افغانستان و ایران از سوی رایزنهای سیاسی

1 تمامی متن محرمانه

2 روز 21 اوت در بحث رایزن سیاسی آمریکا از رهنمودهای مربوط به افغانستان گنجانده شده در

مرجع و همچنین اطلاعات گنجانده در شماره 625 کابل و 8828 تهران استفاده شد. رایزن سیاسی

پرسشهایی در مورد بخش چهارم و پنجم و پاراگراف دوم مرجع، از نمایندگان جمهوری فدرال آلمان و

ترکیه مطرح کرد که آنها در پاسخ گفتند که درباره این موضوع از پایتختهای خود کسب اطلاع خواهند کرد.

درباره سؤال آمریکا از جمهوری فدرال آلمان مربوط به تعداد مستشاران شوروی در افغانستان، نماینده

بریتانیا گفت برآورد لندن این است که سه هزار مستشار شوروی در افغانستان وجود دارند که از این رقم

هزار و پانصد مستشار نظامی هستند. بدین معنی که پائین تر از رقم برآوردی است که از طرف ایالات

ص: 631

متحده انجام گرفته و بدون شک به اندازه کافی کمتر از برآورد جمهوری آلمان فدرال است که سه هزار

مستشار نظامی شوروی در افغانستان وجود دارند.

3 نماینده کانادا مسئله تخلیه افراد متعلق به خانواده ها را در میان گذارد (مرجع ب). اتاوا هنوز معتقد

نیست که اوضاع افغانستان انجام تخلیه اعضاء خانواده ها را الزامی کند، ولی اگر زد و خوردهایی اتفاق

بیفتد این نظریه تغییر خواهد کرد.

نماینده بریتانیا گفت در حالی که امکان پیش آمدن مشکلاتی پیش بینی نشده برای بیگانگان وجود

دارد، در حال حاضر بیگانگانی که در معرض خطر قرار می گیرند بیشتر خود شورویها هستند.

4 نماینده کانادا خاطر نشان ساخت که هنوز شواهدی درباره رهبری منسجم شورش وجود ندارد،

ولی موفقیتهایی از سوی شورشیان به دست آمده است و دلیل آن ممکن است طبق اظهار نظر کاناداییها این

باشد که تفرقه های قبیله ای از سوی شورشیان فعلاً کنار گذارده شده تا به اتفاق یکدیگر علیه رژیم ترکی

بجنگند، نماینده هلند از این نظریه پشتیبانی کرد.

5 نماینده کانادا درباره مکالمه بین سفیر جدید ایران در شوروی و سفیر کانادا گزارش داد. سفیر

جدید ایران قبل از بازگشت به ایران با آیت اللّه خمینی که مدت 25 سال در تبعید به سر برده است، ضمن

بحث درباره عدم رضایت شورویها از ایران به علت قطع تحویل گاز به شوروی صحبت کرد. سفیر جدید

ایران به طور مبهم به انواع مختلف قراردادها اشاره کرد، ولی افزود که این قراردادها توافقهایی که با شاه

حاصل شده است و اتحاد جماهیر شوروی مانند سایرین باید تاوان سروکار داشتن خود را با شاه و

مشارکت داشتن در ترتیباتی که برای ایران مساعد نبوده است بپردازد. موضوع دیگری که سفیر جدید

ایران گفت این بود که او شک دارد از این که اتحاد شوروی درباره اثرات بنیادگرایی اسلامی ایران بر روی

اتحاد جماهیر شوروی نگران باشد. فورد سفیر کانادا در تجزیه و تحلیل این مکالمه چنین احساس کرد که

سفیر ایران می کوشد روابط ایران و شوروی را به نحو احسن جلوه گر سازد، ولی فورد احساس می کند که

«آشفتگی در شرف تکوین است».

6 بریتانیا و هلند درباره افغانستان مطالبی کتبی بیشتری در این جلسه توزیع کردند که در پاراگراف 7

در زیر گنجانده شده است.

7 آغاز متن مقاله انگلیس

اتحاد شوروی و افغانستان

1 در ادامه تبادلات کمیته سیاسی درباره تحولات اخیر در افغانستان، شما و همکاران من در کمیته

ممکن است مایل باشید خلاصه زیر را که مربوط به نظرهای شوروی است و از سوی سفارت ما در مسکو

تهیه شده داشته باشید.

2 مطبوعات شوروی همچنان درباره ترکی و امین مطالب کافی می نویسند تا این تأثیر را ایجاد کنند

که رژیم کنونی در افغانستان همچنان مسلط بر امور بوده و عملکرد خوبی دارد. سکوت در تبلیغات علیه

پاکستان به وسیله مقاله ای از سوی پتروف در روزنامه پراودا در تاریخ 28 ژوئیه شکسته شد. در این مقاله

بار دیگر موضوع استدلال استاندارد درباره اینکه مشکلات افغانستان در نتیجه مداخله خارجیان است

پیش کشیده شده است.

3 یک مقام شوروی وزارت امور خارجه اخیرا شرح زیر را درباره سیاست شوروی به سفارت ما در

ص: 632

مسکو داده است. استدلال اولیه او این بوده است که سیاست شوروی همان است که در اعلامیه مشترک

امضاء شده از سوی آقای برژنف و آقای دسایی (نخست وزیر وقت هند) در جریان دیدار دسایی از

شوروی اعلام شده است. این مقام شوروی انکار نکرد که آشوبهای افغانستان نشانه بیان ناخشنودی

بعضی از افغانیها نسبت به رژیم کنونی است، ولی مدعی است که در یک اوضاع انقلابی چنین عدم

خرسندی یک پدیده عادی است و اعلام کرد که این مسئله به این زودیها حل نخواهد شد. معذالک این مقام

شوروی مشخص نکرد که آیا اوضاع در آینده بسیار نزدیک رو به بهبود خواهد رفت یا بدتر خواهد شد.

این مقام آشوبهای کنونی را ناشی از روحانیون مرتجع در افغانستان دانست (برخلاف اظهار نظرهای

سازشکارانه درباره اسلام، مبنی بر اینکه «قرآن نخستین اثر سوسیالیستی است» که وی در فرصتهای

قبلی عنوان کرده بود).

4 درباره تغییرات اخیر در کابینه (مقصود کابینه افغانستان است م) مقام شوروی اهمیت به دست

گرفتن وزارت دفاع را از سوی ترکی و امین مورد تأکید قرار نداد و به ویژه این استدلال را رد کرد که

وطنجار مشمول تنزل رتبه قرار گرفته است، یا اینکه از وزارت دفاع برای رفع تهدید سازمان دادن یک

دستگاه رهبری دیگر بر اساس قدرت ارتش کنار گذاشته شده است. او گفت که در یک اوضاع دشوار

امنیتی کاملاً طبیعی است که مسئولیت دفاع از سوی رئیس جمهوری و یا نخست وزیر به عهده گرفته شود و

افزود که مسئولیتهای جدید وطنجار در وزارت کشور نیز مهم است.

5 مقام شوروی تصمیم ایالات متحده را برای بیرون بردن افراد خانواده های آمریکایی مقیم

افغانستان مورد طعن شدید قرار داد. وی گفت تنها آمریکاییها یک چنین اقدامی به عمل آورده اند و یک

جو ناخوشایند و تشنج فزاینده ای را ایجاد کردند.

6 سرانجام مقام شوروی به مذاکرات (شاه محمد) دوست وزیر امور خارجه در اسلام آباد اشاره کرد.

هر چند او این تاثیر را به جای نگذاشت که امید زیادی به بهبود مناسبات پاکستان و افغانستان دارد،

معذالک این نظر شوروی را تکرار کرد که همه کشورها در این منطقه باید روابط حسنه ای با یکدیگر داشته

باشند. وی درباره روابط ایران و افغانستان و در پاسخ به یک پرسش ویژه درباره مصاحبه اخیر بین خمینی

و سفیر شوروی در قم، مبنی بر اینکه از خمینی انتظار نمی رود که از اقدامات شوروی در افغانستان انتقاد

کند گفت، هر چه باشد افغانیها که در جیب شورویها نیستند.

7 نظر عمومی که در مطبوعات شوروی و در وزارت امور خارجه منعکس شده است، ظاهرا از این

قرار است که ترکی و امین بر اوضاع مسلط می باشند و اتحاد شوروی خرسند است از اینکه آنها همچنان بر

اوضاع مسلط باشند. نه در این سطح و نه از طریق منابع درجه 2 در مسکو که ممکن است دسترسیهای

رضایت بخشی داشته باشند. ما نشانه هایی درباره اینکه نقشه هایی برای جایگزین کردن ترکی و امین

وجود دارد، در دست نداریم، ولی این بدان معنی نیست که چنین نقشه هایی وجود نداشته باشد. هر اندازه

که شورویها نگران باشند و هر اندازه که آنها ممکن است در پشت صحنه ها توطئه بچینند، به همان اندازه

کمتر احتمال می رود که آنها دست خود را برای ناظران خارجی در مسکو رو کنند.پایان متن


متن مقاله هلند

آغاز متن مقاله هلند

رابطهای سفارت ما در تهران که در کابل مستقر هستند، گزارشهایی را تأیید کرده اند که یک تیپ از

ص: 633

ارتش افغانستان همراه با همه تجهیزات خود به سوی شورشیان تغییر جبهه داده است. اوضاع در کابل،

همان طور که گزارش شده است، بسیار متشنج است و چنین به نظر می رسد که رژیم کابل حتی درباره

احتمال یک حمله منظم علیه پایتخت حساب می کند. مقررات منع عبور و مرور شبانه همچنان پابرجاست

در حالی که تانکها در همه چهار راههای شهر موضع گرفته اند. روزنامه تهران تایمز در شماره شانزده اوت

گزارش داده است که باز هم 30 شهروند شوروی در قندهار در جنوب افغانستان کشته شده اند.

روزنامه تهران تایمز گزارش داد که از شش گروه شورشی چهار گروه، یعنی جبهه آزادیبخش ملی و

جمعیت اسلامی و نهضت برای انقلاب و جناحی از حزب اسلامی تصمیم گرفته اند تحت نام مجاهدین

اسلام متحد شوند.

اوضاع عمومی ظاهرا بار دیگر برای رژیم ترکی و امین رو به وخامت گراییده و حکومت فقط اندکی

بیش از کابل و مراکز ایالات را تحت کنترل عملی خود دارد. از سوی دیگر قیام کنندگان فاقد رهبری و

هماهنگی و یک سیاست روشن و کمکهای خارجی به مقیاس قابل ملاحظه هستند، این امر از جمله بدان

معنی است که شورشیان آن طور که انتظار می رود قادر نخواهند بود که یک حمله موفقیت آمیز علیه مناطق

شهری که اکنون تحت کنترل رژیم است به راه بیندازند و بنابراین بدین معنی نیز می باشد که خطر بلافاصله

قریب الوقوعی برای رژیم در از دست دادن موقع خود، وجود ندارد. هر چند هم ممکن است رژیم در وضع

ناراحتی قرار گرفته باشد. شاید بزرگترین تهدید بلافاصله آن باشد که ارتش یا بخش بزرگی از آن (رجوع

شود به فوق) علیه رژیم قیام کنند.

اتحاد شوروی که متفق رژیم افغانستان است و خیلی از عوامل را در این قمار گذاشته است (به گفته

یادداشتهای نوشته شده به زبان آلمانی «با فتح افغانستان فاصله بین شورویها و هدفهای ژئواستراتژیک

آن یعنی اقیانوس هند به پانصد کیلومتر تقلیل یافته است»). باید در وضع بسیار ناراحتی باشد. معذالک

بالا بردن سطح آلودگیهای نظامی شوروی به مقیاس زیاد برای این کشور عواقب جدی و ناخوشایندی

خواهد داشت.

حتی با حضور نظامی به مقیاس بیشتر شوروی کمتر احتمال می رود که آرام کردن افغانستان آسان

باشد.

آلودگی نظامی تمام عیار شوروی به احتمال قوی پیامدهای جدی برای مناسبات مسکو با ایران و

شاید عواقب جدی مهمتری با پاکستان داشته باشد.

مداخله ممکن است اثر منفی در کشورهای غیر متعهد به ویژه در آسیا داشته باشد.

مداخله ممکن است به موضع مسکو در جهان عرب لطمه بزند.

مداخله ممکن است در موضع چین درباره قاره آسیا اثر داشته باشد.

مداخله ممکن است انعکاسهای معینی در واشنگتن داشته باشد که با توجه به اینکه پیمان سالت دو

(مذاکرات مربوط به محدود کردن سلاحهای استراتژیک بین شوروی و آمریکا) تصویب نشده است،

ممکن است بسیار جدی تلقی شود.

چنان که عملاً همه اسناد توزیع شده نشان می دهد، بهترین راه حل برای مسکو ممکن است یک راه حل

سیاسی باشد، تغییر رژیم و تبدیل آن به رژیمی که پایگاه (مردمی) وسیع تری دارد، ولی هنوز هم «انقلابی»

و وفادار به مسکو است.» در اینجا مسئله از این قرار است که مشکل است بتوان در نظر داشت که چگونه هر

ص: 634

حکومتی که کمونیستی و ضداسلام و بالاتر از همه طرفدار شوروی است، می تواند پایگاه وسیع تری از

مردم برای پشتیبانی داشته باشد، سفارت ما در مسکو گزارش داده است که بعضی نشانه ها حاکی از این

است که دستگاه رهبری شوروی از هم اکنون افکار عمومی را برای تحولات سیاسی و نظامی که ممکن

است نفوذ شوروی را در افغانستان کاهش بدهد آماده می کند.

روزنامه پراودا در یک مقاله در تاریخ 28 ژوئیه بر خلاف سابق هیچ گونه اشاره ای به این واقعیت که

افغانستان و اتحاد شوروی کشورهای همسایه یکدیگرند نکرده است، در صورتی که این روزنامه در

تاریخ 7 اوت گزارشهای مفصلی درباره زدوخوردها در کابل درج کرده است.

نتیجه ای که سفارت ما در مسکو گرفته است این است که با توجه به راه های دشواری که در پیش مسکو

است ممکن است شاهد آن باشد که رژیم ترکی و امین بدون مداخله آن سقوط کند.

نتیجه هر چه باشد ظاهرا مسکو به یک مرحله چهارراهی رسیده است که درباره آن باید تصمیم

بگیرد. یا حدود مداخله خود را کاهش دهد و تا آنجایی که مربوط به کاهش نفوذ خود در افغانستان

می باشد احتمال خطرهایی را بپذیرد و یا اینکه «راه ویتنام» را انتخاب کند. اهمیت افغانستان برای مسکو

نیاز به توضیحات بیشتری ندارد. واقعیت هم مرز بودن افغانستان با شوروی نیاز به تأکید بیشتری ندارد.

گزارشهایی که از سفارت ما در اسلام آباد می رسد نیز درباره این واقعیت تأکید می کند که مقامات پاکستان

بدون استثنا همه فلسفه های غربیها را که طی آن امکان اینکه مسکو احتمالاً در فکر تضعیف سلطه خود در

افغان می باشد را به عنوان خیال خام محکوم می کنند.

اما درباره مقایسه کلی درگیری ایالات متحده در ویتنام تفاوتهای متعددی آشکارا به چشم می خورد

که عبارتند از:

موقع جغرافیایی افغانستان و شرایط و اوضاع و احوالی که این موقعیت برای تسهیلات لجستیکی

دارد.

این واقعیت که شورش افغانستان تاکنون فاقد رهبری و انسجام و سیاست بوده است.

این واقعیت که شورش از پشتیبانی مهم خارجی محروم بوده است.پایان متن



وضعیت پناهندگان افغانی در پاکستان

سند شماره (17)

از: وزارت خارجه واشنگتنخیلی محرمانه

به: سفارت آمریکا اسلام آبادتاریخ: 23 اوت 1979

موضوع: وضعیت پناهندگان افغانی در پاکستان

1 تمام متن خیلی محرمانه است

2 با تشکر از گزارشات جامع سفارت و کنسولگری پیشاور، وزارت خارجه از مشکلات فزاینده ای

که رودرروی دولت پاکستان در مراقبت از تعداد رو به افزایش پناهندگان افغانی وجود دارد کاملاً آگاه

است. ما همچنین متوجه هستیم که دولت پاکستان و کمیسیون حمایت از پناهندگان سازمان ملل در

جستجوی راههایی بوده اند که بتوان به وسیله آن کمک بین المللی را برای آن پناهندگانی که اکنون با توجه

به بعضی گزارشات به 150000 تا 200000 نفر می رسند، فراهم نماید. ما تشخیص می دهیم که

حساسیتهای سیاسی برای تمام طرفهای درگیر خصوصا پاکستانیها، افغانها و روسها وجود دارد.

ص: 635

3 ما معتقد هستیم که به سهم خود یک ملاحظه انسانی در مشاهده اینکه مساعدت کافی برای آن

پناهندگان فراهم می آید را دارا می باشیم و فکر می کنیم این تلاش بایستی به صورت بین المللی باشد. ما

علاقه مند هستیم که کمیسیون حمایت از پناهندگان سازمان ملل در جهت شروع یک برنامه همکاری

سریعتر عمل نماید. طبیعتا هر چه انجام می شود بایستی با تأیید دولت پاکستان باشد.

4 ران دیویدسون مأمور سفارت در هفته 3 سپتامبر در ژنو خواهد بود و در نظر دارد تا در مورد مسئله

پناهندگان افغانی با کمیسیون حمایت از پناهندگان سازمان ملل مشاوره نماید. سفر او به منظور تحقیق

خواهد بود و تلاش خواهد کرد تا اطلاعات بیشتری درباره تخمین کمیسیون حمایت از پناهندگان

سازمان ملل از احتیاجات پناهندگان به دست آورد. چونکه از آنجایی که دولت ایالات متحده

محدودیتهای تهیه وجوه کمکی دارد، وی قادر نخواهد بود که تعهدات ویژه ای بنماید. قبلاً به ما گفته شده

بود که احتمال می رود درخواستی به وسیله کمیسیون حمایت از پناهندگان سازمان ملل از طرف

پناهندگان افغانی صورت پذیرد.

5 به این منظور که دیویدسون تا جایی که امکان پذیر است در مورد موضوع سابقه ذهنی داشته باشد،

ما از خلاصه کردن اطلاعاتی که در دسترس شماست و نظرات شما درباره چندین سؤال قدردانی

می نمائیم از جمله:

الف: شرایط برای پناهندگان واقعا به چه صورتی است؟

ب: چه تعداد در کمپهایی هستند که مغایر با دهات قبیله ای یا کمپهای چادری است؟

ج: پناهندگان با چه سختیهایی در زمینه زندگیهای ابتدایی که به طور سنتی با آن خو کرده اند مواجه

هستند.

د: شروع هوای زمستانی چگونه بر شرایط زندگی آنان تأثیر می گذارد؟

ه: مراقبت از پناهندگان برای دولت پاکستان تا چه اندازه ای مشکل مالی دارد؟

و: برخوردهای احتمالی دولت پاکستان نسبت به مداخله سازمان خصوصی داوطلبان در کمک به

پناهندگان از جمله شرکت آمریکاییها در فعالیتهایشان چیست؟

ز: آیا ما این سؤال را از دولت پاکستان که می توانیم نقش سودمندی در متمرکز نمودن توجه بین المللی

روی مسئله پناهندگان ایفا نمائیم را بایستی مورد توجه قرار دهیم؟ و آیا پرسنل ایالات متحده در پاکستان

بایستی به اجتناب ورزیدن از مسافرت به مناطق پناهندگان که ما فکر کردیم به خاطر امکان برداشت غلط

انگیزه های ما غیر عاقلانه است، ادامه دهند؟

سند شماره (18)

از: سفارت آمریکا کابلخیلی محرمانه

به: وزارت خارجه واشنگتنتاریخ: 25 اوت 1979

موضوع: وضعیت پناهندگان افغانی در پاکستان

1 تمام متن محرمانه است

2 عطف به سؤال هفت تلکس مرجع، ما می توانیم از رژیم خلقی انتظار داشته باشیم که با کمک

کمیسیون حمایت از پناهندگان سازمان ملل، به پناهندگان افغانی در پاکستان مخالفت نماید. از زمان

ص: 636

انقضای برنامه بخشودگی که چند ماه پیش کابل در مورد پناهندگان اعلام کرد، جمهوری دمکراتیک

افغانستان مکررا اظهار داشته است که این تبعیدیها را به عنوان پناهنده نمی شناسد و در عوض از آنها به

عنوان جنایتکارانی یاد می کند که توسط نیروهای ارتجاعی در پاکستان مورد بهره برداری قرار گرفته اند تا

از مأمنهای بی خطری که در ورای این خط دور قرار دارند به افغانستان حمله کنند.

3 هنگامی که چند ماه پیش فکر کمک کمیسیون حمایت از پناهندگان سازمان ملل، به پناهندگان به

طور آزمایشی عنوان شد، جمهوری دمکراتیک افغانستان شدیدا علیه امکان توهین به یک عضو سازمان

ملل از طرف خود سازمان عکس العمل نشان داد. در آن زمان مقامات محلی سفارت پاکستان خاطرنشان

ساختند، پاکستان که میل ندارد بیش از این افغانهای حساس را برنجاند تصمیم گرفته تا دیگر برای کمک

کمیسیون حمایت از پناهندگان سازمان ملل، فشار نیاورد.

4 در خلال مذاکره اخیر با کاردار سفارت آمریکا، واسیلی سافرونچک وزیر مختار شوروی اشاره

کرد که وی شنیده است که کمیسیون حمایت از پناهندگان سازمان ملل، کمک به پناهندگان افغانی در

پاکستان را مد نظر قرار داده است. سافرونچک اظهار داشت که جمهوری دمکراتیک افغانستان این

مداخله سازمان ملل را غیر قابل قبول می داند.

5 نظریه: هر چند این سفارتخانه ایده حمایت کمیسیون حمایت از پناهندگان سازمان ملل از برنامه

امکان پذیر می باشد، دولت ایالات متحده به عنوان ایفاکننده نقشی فعال در تشویق مداخله کمیسیون

حمایت از پناهندگان سازمان ملل دیده نشود. این کار فقط مدرک دیگری از چیزی که جمهوری

دمکراتیک افغانستان به عنوان قصد خصومت ایالات متحده بر علیه رژیم خلقی می داند، تشکیل خواهد

داد. جمهوری دمکراتیک افغانستان ستیزه با کشورهای مسلمان یا غیر متعهد را (مثل عربستان یا هند)

مشکل تر خواهد یافت که به فراهم آوردن کمک انسانی کمیسیون حمایت از پناهندگان سازمان ملل

اصرار می ورزند.


مأموریت پاولووسکی در کابل

سند شماره (19)

از: سفارت آمریکا کابلتاریخ: 2 سپتامبر 79

به: وزارت امور خارجه واشنگتن دی سی

طبقه بندی: سری

موضوع: (سری) مأموریت پاولووسکی در کابل

1 تمام متن سری است

2 ژنرال پاولووسکی، فرمانده نیروی زمینی اتحاد جماهیر شوروی و دوازده نفر دیگر از ژنرالهای

روسی، از 17 اوت تا به حال در میان حفاظت امنیتی شدید و پنهان کاری بسیار زیاد در کابل به سر

می برند. مقامات مسئول افغانی اظهار می دارند که مأموریت هیئت روسی به منظور «یافتن حقایق»

می باشد. نخست وزیر و وزیر دفاع حفیظ اللّه امین به مقامات رسمی رتبه پائین تر وزارت دفاع وکالت داده

است که قراردادهای معمولیشان را با هیئت روسی به امضاء برسانند.

3 نظریه: سفارت ترجیح می دهد که برای جمع کردن اطلاعات بیشتر و ارزیابی قبل از تحقیقات

بیشتر درباره مأموریت ابتدائی هیئت روسی صبر نماید. به هر حال، مسئولیتهای مخصوص و مهم نظامی

ص: 637

رهبر آن و دیداری که هم اکنون طولانی شده و این حقیقت که چندین نوع گلوله های درخواستی «مورد

مذاکره» قرار گرفته است، حدس زده می شود که یک دلیل محتمل برای حضور پاولووسکی در اینجا

می تواند این باشد که شوروی برای دخالت نیروهایش در افغانستان دارد به طور ضمنی مواضع زمینی

خودش را ایجاد می کند، چون بالاخره ممکن است مسکو تصمیم بگیرد که چنین قدمی و کاری لازم است.

از طرف دیگر، می توان تصور نمود که پاولووسکی اینجا در اصل برای توسعه کارشناسی، در سطوح بالای

هدایت و رهبری برای عملیات ضد امنیتی در وزارت دفاع افغانستان باشد.


ارزیابی نفوذ شوروی در افغانستان

سند شماره (20)

از: سفارت آمریکا در کابلتاریخ: سوم سپتامبر 1979

به: وزیر امور خارجه واشنگتن

طبقه بندی: سری

شماره سند: 6672

موضوع: ارزیابی نفوذ شوروی در افغانستان و

درگیری آن در این کشور

1 تمامی متن سری.

2 خلاصه: در حالی که قیام مردم افغانستان در حال گسترش و تشدید است، رژیم خلقی بیشتر و

بیشتر متکی به پشتیبانی مادی و اقتصادی و مشورتی شوروی شده است. اینکه اتحاد جماهیر شوروی

بالمال ناگزیر خواهد بود نیروهای رزمی خود را مأمور افغانستان کند، هنوز یک مسئله ای است که صورت

حل نهایی نیافته است. در حالی که اتحاد جماهیر شوروی حضور نمایشی خود را در افغانستان افزایش

داده، وزنه سیاسی آن نیز بر دستگاه رهبری حزب خلق نیز رشد یافته است. اعم از اینکه این امر بهتر باشد

یا بدتر، دو طرف، لااقل در حال حاضر، ظاهرا تصمیم گرفته اند به اتفاق یکدیگر از طوفان جاری بگذرند.

«پایان خلاصه».

3 حضور نظامی شوروی در افغانستان: در حالی که کوشش حزب خلقی افغانستان علیه عصیانگری

افغانیها به طور مداوم رو به وخامت می رود، تعداد کادرهای نظامی شوروی در افغانستان به طور مداوم رو

به افزایش است، هنگامی که حزب خلق افغانستان قدرت را در تاریخ 27 و 28 آوریل 1978 به دست

گرفت، در سراسر افغانستان 800 مستشار نظامی حضور داشتند. اگر واحد بزرگ نظامی شوروی را در

پایگاه هوایی باگرام نیز به این عده بیفزاییم تعداد نظامیان شوروی در افغانستان امروز بین 3000 تا 3500

نفر خواهد شد. مقامات حزب خلق و شوروی اغلب خاطر نشان می سازند که این رقم به مراتب کمتر از

رقم مستشاران نظامی است که حکومت ایالات متحده در ویتنام یا ایران داشته است.

4 مستشاران نظامی شوروی (که تعداد کل آنها به غیر از آنهایی که در پایگاه هوایی باگرام مستقر

هستند بیش از (.... می باشند) ظاهرا با هر واحد افغانی تا سطح گردان وابسته هستند. مستشاران نظامی

شوروی همچنین ممکن است در واحدهای کوچک تخصصی از قبیل تأسیسات رادار و مخابرات وجود

داشته باشند. خلبانان شوروی که مأمور پایگاههای نیروی هوایی افغانستان می باشند گاه به گاه برای

مأموریتهای رزمی پرواز می کنند. به ویژه آنهایی که وابسته به هلیکوپترهای توپدار پیچیده 24 MI

ص: 638

هستند. معذالک هنوز این امر تاکنون ثابت نشده است (مثلاً کادر کشته شده شوروی در نتیجه سقوط یک

هلیکوپتر) و هدایت گاه به گاه ناشیانه هلیکوپترهای 24 MI که کارشناسان دفتر وابسته دفاعی آمریکا

(مثلاً در جریان شورش پنجم اوت در «بالاحصار کابل» مشاهده کرده اند) نشان می دهد که خلبانان افغانی

به احتمال بسیار قوی هلیکوپترها را هدایت می کردند.

5 از قرار معلوم شورویها اکنون مسئول پایگاه نیروی هوایی افغان در باگرام در شمال کابل هستند.

تعداد آنها را بین 500 و 1500 نفر برآورد کرده ایم. این اوضاع ظاهرا طوری تحول یافته که به یادآورنده

الگوی افزایش درگیری حکومت آمریکا در ویتنام است.

ابتدا کادرهای شوروی برای آموزش دادن افغانیها در به کار بردن سلاحهای هوایی آنها به باگرام آورده

شدند، همراه با آنها پرسنل سرویس نیز مورد لزوم بود، به علت تهدید فعالیت عصیانگرانه در آن نزدیکی

نیروهای شوروی برای حفاظت از مناطق آموزشی و سرویس آورده شدند، این نیز منجر به آن شد که

شورویها مسئولیت دفاع از حوزه این پایگاه را به عهده بگیرند.

6 همان طور که در جریان دوران حکومت داوودخان که قبل از این دوران بود اتفاق افتاد، پرسنل

نظامی شوروی که در افغانستان انجام وظیفه می کند لباسهای متحدالشکل ارتش و نیروی هوایی

افغانستان را به تن می کنند. علیرغم داستانهایی که در بعضی روزنامه ها نقل شده بیشتر مستشاران شوروی

در افغانستان از ملیتهای اروپایی اتحاد جماهیر شوروی هستند و کمتر به چشم می خورد که کادرهایی از

جمهوریهای آسیای مرکزی اتحاد جماهیر شوروی مثلاً ازبکها یا ترکمنها یا تاجیکها در میان آنها باشند،

هر چند تشخیص هویت این نوع مستشاران بسیار دشوار خواهد بود.

7 پرسنل نظامی شوروی در کمینگاهها و عملیات رزمی با شورشیان به قتل می رسند، ولی ارقام

تلفات آنها به دست ما نیفتاده است. هر چند شورشیان سربازان افغانی را که به اسارت گرفته اند یا آزاد

می کنند و یا آنها را به اردوگاههای ویژه (که بعضی از آنها در پاکستان واقع شده است) منتقل می کنند،

شورشیان افغانستان از قرار معلوم از رویه کشتن همه افراد شوروی که به چنگ می آورند پیروی می کنند.

8 در حال حاضر اندازه گیری مؤثر بودن حضور نظامی شوروی در افغانستان دشوار است، هر چند

جریان مصالح نظامی بدون شک دارای اهمیت بسیاری در حفظ ادامه فعالیت رژیم خلقی و فراهم کردن

دستگاه رهبری «ترکی امین» با وقت مورد لزوم است. این مصالح تاکنون نتوانسته است از فرسایش

نیروهای منتجه از عصیانگری اژدها مانندی که این دستگاه رهبری با آن مواجه است جلوگیری کند. در

مرحله معینی تحلیل مداوم نیروی انسانی حزب خلق افغانستان (از طریق مرگ و فرار از جبهه ها و تغییر

جبهه ها از سوی افراد) ممکن است اتحاد جماهیر شوروی را وادار کند تا تصمیم قاطعی درباره بالا بردن

حضور نمایشی در این مبارزه از طریق وارد کردن سربازان رزمی شوروی اتخاذ کند. مثلاً در حال حاضر

پرسنل آموزش دیده به اندازه کافی تانک افغانی برای پر کردن تانکهایی که به وسیله شوروی تحویل شده

وجود ندارد.

9 حضور غیرنظامی شوروی در افغانستان: تصور می رود که مستشاران غیرنظامی شوروی متعددی

در این کشور حضور دارند که در طرحهای مختلف عمرانی و تقریبا همه وزارتخانه های افغانستان خدمت

می کنند. هر چند تهیه یک رقم مشخصی که به دقت انجام گرفته باشد بسیار دشوار است، زیرا عصیانگری

در افغانستان به مقیاسهایی رسیده است که توجه اولیه رهبران درجه یک افغانستان و شوروی را به خود

ص: 639

جلب کرده است و فعالیتهای مستشاران غیرنظامی شوروی در ماههای اخیر تا اندازه ای تحت الشعاع قرار

گرفته است. به ویژه در وزارتخانه های امور اقتصادی، به دلایل امنیتی مستشاران غیرنظامی شوروی از

مناطق خطرناکتر فعالیت شورشیان برکنار شده اند. معذالک اتحاد جماهیر شوروی می کوشد که بعضی از

طرحها را به ویژه برای مقاصد تبلیغاتی همچنان در جریان نگهدارد. این عملیات مساعدت اقتصادی

ایالتی از حمایت سنگین نظامی و پلیسی افغانستان برخورد است. از آنجایی که بیشتر وزارتخانه ها در

کابل به علت اینکه کارمندان ارشد آنها به امور «دفاع از انقلاب» می پردازند در حال درجا زدن هستند و از

آنجایی که چند نفر وزیر و معاون وزیر در عمل وقت خود را «در جبهه» می گذرانند، فعالیتهای مستشاران

شوروی در این وزارتخانه ها به نحو قابل ملاحظه ای نظیر زمان بلافاصله بعد از انقلاب چشمگیر نیست.

معذالک یک استثنا وجود دارد و آن وزارت اطلاعات و فرهنگ است که در آنجا کارشناسان تبلیغاتی

شوروی تمامی وزنه خود را به کار می برند و دستورات مستقیم به شکل «دستورات مشورتی» صادر

می کنند و بدین ترتیب از قرار معلوم همتاهای افغانی خود را می رنجانند.

10 سرمایه گذاری شوروی در افغانستان: از تاریخ دیدار خروشچف و بولگانین از کابل در سال

1955، اتحاد شوروی در حدود یک میلیارد دلار به افغانستان سرازیر کرده است که قسمت اعظم آن به

شکل طرحهایی با وامهای با نرخ بهره نازل تأمین مالی شده است. بازپرداخت این وامها قسمتی از طریق

تحویل کالای افغانی از قبیل مرکبات حاصل از طرحهای آبیاری شوروی در جلال آباد یا گاز طبیعی از

منطقه رود سیحون و جیحون صورت می گیرد. مقامات افغانی تأکید می کنند که اتحاد جماهیر شوروی با

تقاضاهای حزب خلق برای سبک کردن بار سنگین بدهی افغانستان به شوروی موافقت کرده است.

شرایط دقیق این سازش هنوز به طور مشخصی معلوم نشده است، هر چند یک مأمور مساعدت شوروی،

اخیرا به سفارت آمریکا در مسکو (تلگراف 20152 مسکو) گفته است که اتحاد شوروی بازپرداخت

بدهیهای اقتصادی افغانستان را برای مدت 10 سال به عقب انداخته است. تحویل ساز و برگ نظامی

شوروی به افغانستان از زمانی که «انقلاب بزرگ صور» به وقوع پیوست به مقیاس بزرگی افزایش یافته

است ولی کل مبلغ این مصالح و تعهدات جدید بازپرداخت بدهیهای بابت این مصالح هنوز نامعلوم است.

اخیرا سفیر شوروی در افغانستان به کارمند سفارت آمریکا در این کشور گفته است که اتحاد جماهیر

شوروی در حدود یک و نیم میلیارد دلار برای پشتیبانی از برنامه پنج ساله رژیم خلقی در اختیار آن

گذارده است و قسمت بزرگی از این مبلغ از قرار معلوم شامل رشته اعتبارهایی بوده است که به توسط رژیم

سابق داوود خان به مصرف نرسیده است. شورویها نیز مانند سایر وام دهندگان با سرخوردگی ناشی از

توانایی محدود افغانیها در جذب این کوششهای کمکی مواجه هستند. پولهایی که به افغانستان اختصاص

داده می شود به مصرف می رسد اما نه همیشه.

11 قمار سیاسی اتحاد جماهیر شوروی در افغانستان: اینکه مسکو در واقع در برانگیختن انقلاب

صور شرکت داشته است یا خیر در حالی که هم (حزب) خلقیها و هم شورویها همچنان اصرار دارند که یک

چنین هماهنگی وجود نداشته است، اتحاد جماهیر شوروی به سرعت برای این رژیم نوپای دست چپی

پس از آن حادثه، مسئولیتهای بزرگی از لحاظ پشتیبانی به عهده گرفت. به مرور زمان که دستگاه رهبری

حزب خلق مواجه با عصیانگری فزاینده مردم افغانستان شد اعتماد خود را تماما و علنا در گرو پشتیبانی و

حمایت اتحاد جماهیر شوروی گذارد.

ص: 640

مثلاً حفیظ اللّه امین نخست وزیر، اخیرا به یک خبرنگار گفت: که اگر افغانستان از لحاظ نظامی در

معرض حمله قرار گیرد اتحاد شوروی «یقینا» همه گونه مساعدت مورد نیاز را فراهم خواهد کرد.

(تلگراف شماره 6563 کابل) بسیاری از ناظران دیپلماتیک محل معتقدند که مسکو به خود اجازه داده

است که کاملاً و علنا در این مبارزه متعهد شود.

بنابراین اتحاد شوروی استطاعت آن را ندارد که اردوی سوسیالیستی جهان، شاهد کوتاهی آن در

حفاظت از یک حزب مارکسیستی لنینیستی برادر یعنی؛ حزب دمکراتیک خلق افغانستان و یک «انقلاب

ترقی خواهانه» باشد. البته ماهیت تعهد شوروی احتمالاً از نظر مسکو دارای انعطاف هایی می باشد.

12 همچنین ممکن است که شورویها حتی خود را به طور برگشت ناپذیری نسبت به جمهوری

دمکراتیک خلق افغانستان متعهد شمارند.

دیپلماتهای محلی شوروی با زحمت زیاد این نکته را روشن می سازند که تعهد حکومت مطبوع آنها

محدود به «نجات انقلاب» و حفظ دست آوردهای اجتماعی و اقتصادی آن است (از قبیل مبارزه علیه

بی سوادی، برطرف کردن کنترل های فئودالی بر زنان و ازدواج، لغو رباخواری برای اعتبارهای کشاورزی

و اصلاحات ارضی). همان طوری که مقامات شوروی در مناسبتهای مختلف اعلام داشته اند: «عقربه

ساعت را نمی توان به عقب بازگرداند.»

این فرمول بندی نظریات شوروی از سوی بعضی از ناظران بدین معنی تلقی شده است که اتحاد

جماهیر شوروی می تواند با یک رژیم جانشین غیرحزب خلقی که متعهد به حفظ این دستاوردهای

«ترقی خواهانه» باشد زندگی کند. شورویها احتمالاً پی می برند که در صورتی که مسکو بالمآل به این نتیجه

برسد که هزینه تمام شده برای حفظ رژیم خلقی از لحاظ سیاسی و نظامی به نحو ناپذیرفتنی بالاست،

تقریبا هر نوع حکومت دیگری در کابل، درنتیجه واقعیتهای ژئوپلیتیک، ناگزیر خواهد بود مناسبات

صلح طلبانه و پایداری با همسایه بزرگ شمالی خود داشته باشد و تعهدهایی از جانب یک رژیم جدید

افغانی برای «حفظ ثمره های انقلاب صور» نیز لازم خواهد شد.

13 چشم انداز آینده بسیار نزدیک: هر چند در هفته های اخیر روشن شد که شورویها ترجیح

می دهند یک نوع سازش سیاسی که ضدیت گسترش یافته داخلی را نسبت به رژیم خلق کاهش دهد،

حاصل شود، دیگر به نظر نمی رسد که چشم انداز قریب الوقوعی برای چنین موفقیتی در این زمینه پیدا

شود. «دامنه دارتر کردن پایگاه سیاسی» رژیم افغانستان تا زمانیکه خلقیها در تصفیه همه عناصر ممکن

رقیب مداومت می کنند و حتی از فرقه های ناراضی خلقی هم نمی گذرند، دیگر ممکن نیست. به هر صورت

ترمیم پستهای کابینه در میان همان «سربازان» «طرفدار روسیه» مارکسیست لنینیستی در کابل دیگر

نمی تواند بر روی هزاران نفر از مجاهدین که در کوهستانها مستقر شده و ماههاست برای برقراری مجدد

یک هویت ملی اسلامی در افغانستان می جنگند تأثیری داشته باشد.

14 شورویها اکنون چنین به نظر می رسد که تسلیم قضا و قدر برای ادامه پشتیبانی از دستگاه رهبری

ترکی و امین شده اند، ولی با شرایطی که خود تعیین می کنند، به خلقیها ظاهرا از سوی روسها دستور داده

شده است که لحن آن جنبه هایی از انقلاب خود را که مخالف برانگیز است ملایم تر کنند. لفاظیهای

مارکسیستی لنینیستی در اینجا به مرحله گنگی رسیده است. برنامه جنجال برانگیز اصلاحات ارضی

«تکمیل شده» اعلام شده است. رهبران حزب خلق بر یکسانی برنامه های خود با اسلام تأکید کرده اند.

ص: 641

شورویها و خلقیها نومیدانه می کوشند دفع وقت کنند. در کشوری که طول متوسط عمر از چهل سال

تجاوز نمی کند، کمونیستها می دانند که عناصر مسن تر مخالف، بالمآل از صحنه ناپدید خواهند شد. آنها

امیدهای خود را بر روی جوانان استوار کرده اند. از طریق شست و شوی مغزی تحت راهنماییهای شوروی

در رسانه های گروهی و در مدارس، متوجه شده ایم که خلقیها ممکن است عده ای از جوانان افغانی را در

صفوف خود گردآورند. علاوه بر این فارغ التحصیل های دبیرستانهای افغانستان برای تحصیلات

پیشرفته تر و آموزش بیشتر به اتحاد شوروی و سایر کشورهای کمونیست فرستاده می شوند (مثلاً اخیرا

هزار و پانصد نفر به اتحاد شوروی فرستاده شدند). بسیاری از اینها پس از دریافت شستشوی مغزی به

عنوان کادر با ارزش باز خواهند گشت و عده ای نیز ممکن است به عنوان ضدشورویهای تند و تیز

بازگردند.

15 فوری ترین مسئله در این استراتژی دفع وقت: رژیم حزب خلق تا چه مدتی می تواند در مقابل این

رویه تحلیل رفتگی نیروی انسانی ایستادگی کند؟ هر ماه از طریق تلفات میدانهای جنگ و فرار از

میدانهای جنگ و تغییر جبهه، تعداد زیادی از سربازان افغانی از دست می روند. اشخاصی که تغییر جبهه

داده اند یا از جبهه فرار کرده اند. شامل واحدهایی تا سطح تیپ هستند که همراه با سلاحهای روسی خود و

مهارتهای حرفه ای که برای کاربرد آنها به دست آورده اند به صفوف شورشیان پیوسته اند. همان طوری که

قبلاً گفته شد اتحاد جماهیر شوروی ساز و برگ نظامی سخاوتمندانه ای برای افغانستان فراهم می کند، ولی

کمبود نیروی انسانی، اکنون به چنان مرحله بحرانی رسیده است که سربازان آموزش دیده کافی برای

مجهز کردن آنها با این سلاحها وجود ندارد. و در سرتاسر افغانستان تانکهایی که بدون سرنشین هستند به

فراوانی به چشم می خورند.

16 در مرحله معینی قابل تصور است که دستگاه رهبری ترکی و امین ممکن است خود را ناگزیر

احساس کند تا تقاضای سربازان رزمی شوروی را برای حفظ بقای خود بنماید. تصور می شود که رهبران

افغانستان به ماده چهار پیمان دوستی شوروی و افغانستان که در پنج سپتامبر 1978 به امضاء رسیده

استناد کنند. معذالک عقیده ما این است که این ماده که به وسیله قانون دانان تردست شوروی تنظیم شده

است، شوروی را به طور خود به خود متعهد به مداخله نظامی در صورتی که بخواهد اقدام کند، نمی نماید.

(از سوی دیگر چنین به نظر می رسد که این ماده شوروی را مجاز می کند که حتی در زمان صلح مداخله

کند). بیشتر ناظران دیپلماتیک در محل تصور می کنند که شورویها می خواهند از یک چنین درگیری تا

زمانی که یک خط مشی خفیف تری قابل عمل باشد اجتناب کنند، ولی این امکان را منسوخ نمی کند که

اتحاد شوروی ممکن است خود را ناگزیر احساس کند که تصمیم بگیرد تا «برای نجات انقلاب» و «یک

حزب برادر» لازم شده است نیرو به افغانستان بفرستد و در چنین صورتی درگیری شوروی محدود

خواهد بود؛ مثل نیروهای ویژه هوابرد که برای حفاظت از تأسیساتی که شهروندان شوروی در آن کار

می کنند حضور دارند، معذالک بالمآل حضور نظامی اتحاد شوروی ممکن است گسترش یابد.

17 سایر ناظران دیپلماتیک در محل تصور می کنند که شورویها در آخرین تحلیل، از پشتیبانی رزمی

از رژیم خلقی در افغانستان خودداری خواهند کرد و چنین قضاوت خواهند کرد که احتمالات به نفع آن

است که مسکو بتواند با تقریبا هر نوع از رژیم جانشین رژیم کنونی مراوده و معامله داشته باشد. مسکو

احتمالاً متوجه اظهارات رهبران شورشی افغان در پیشاور (پاکستان) مانند سید احمد گیلانی شده است که

ص: 642

گفته است شورشیان حاضرند درباره روابط آینده با مسکو از «روش عملی» پیروی کنند. شورویها ممکن

است احساس کنند که آنها وزنه کافی را برای تحمیل یک رژیم جانشین که بتواند «پیشرفتهای قابل

ملاحظه» انقلاب ثور را محترم بشمارد دارند و بدین ترتیب آبروی شورویها حفظ بشود.

18 بنا به قضاوت این سفارت زمان آن هنوز فرا نرسیده است که حزب خلق تقاضای کمک بکند و

هنوز هیچ گونه شواهد محکمی درباره اینکه اتحاد شوروی خود را برای مداخله مسلحانه در آینده بسیار

نزدیک آماده می کند وجود ندارد. معذالک بدون شک اتحاد جماهیر شوروی احتمالاً طرح ریزی هایی

برای وقایع آینده می نماید.


امین تأکید می کند که او خواستار «روابط دوستانه ای با آمریکا» است.

سند شماره (21)

از: سفارت آمریکا کابلتاریخ: 11 سپتامبر 1979

به: وزارت امور خارجه واشنگتن دی سی با حق تقدم

شماره سند: 6789طبقه بندی: خیلی محرمانه

موضوع: نخست وزیر امین تأکید می کند که او

خواستار «روابط دوستانه ای با آمریکا» است.

1 در مصاحبه اخیر با چند تن از خبرنگاران خارجی که در شش سپتامبر در اینجا منتشر شده نخست

وزیر حفیظ اللّه امین بیانات زیر را در مورد روابط افغانستان با آمریکا بیان داشت.

ما از ایالات متحده و چین (به خاطر حمایت مستقیم از شورشیان) شکایت نمی کنیم. ما می خواهیم

که روابطی دوستانه با چین و ایالات متحده داشته باشیم. در عین حال، احساسات این دو کشور را علیه

انقلابمان نادیده نمی گیریم، این احساسات در سخن پراکنیها و تبلیغات رادیو پکن و صدای آمریکا

منعکس شده است.

2 نظریه: این اعتراض علنی به وسیله امین و رئیس جمهور ترکی که آنها خواهان روابط خوبی با

آمریکا هستند، یک روش نسبتا استاندارد است، ولی همان طور که امین در این مصاحبه نشان داد، بیانات

آنها با گله هایی مبنی بر حالت خصومت صدای آمریکا و سایر تبلیغات آمریکاییها علیه رژیم آنها توام

است. سخنرانیها و مصاحبه های علنی آنها هر طور که باشد، برداشت و رفتار عمده این است که

موضعگیری دولت نسبت به برنامه های ما در این جا چنان نبوده است که بگویم روابط «دوستانه» دوطرفه

اشاره شده، به وسیله رهبریت افغانستان ترویج داده می شود.آمستوتز


اطلاعات جسته و گریخته در مورد بیوگرافی نخست وزیر امین

سند شماره (22)

از: سفارت آمریکا کابلتاریخ: 11 سپتامبر 79

به: وزارت امور خارجه واشنگتن

طبقه بندی: خیلی محرمانهشماره سند: 6788

موضوع: اطلاعات جسته و گریخته در مورد بیوگرافی نخست وزیر امین (استفاده اداری محدود)

1 (استفاده اداری محدود) حفیظ اللّه امین نخست وزیر در یک مصاحبه ای که اخیرا با چند خبرنگار

خارجی انجام داد و در تاریخ شش سپتامبر در جراید محلی منتشر شد، اطلاعات زیر را درباره زندگی

ص: 643

خودش آشکار کرد:

او پنجاه ساله می باشد.

تبصره، ما تصور می کنیم که او پنجاه و دو ساله باشد.

او آگاهی سیاسی خود را هنگامی که در دانشگاه ویسکونسین آمریکا در تابستان سال 1958

دانشجو بود، به دست آورده است. در آن زمان او در چندین رشته در زمینه علوم سیاسی و اقتصاد تحصیل

می کرده «به باشگاه ترقی خواهانه سوسیالیستی سرمی زد» و «از نزدیک ناظر شرایط سرمایه داری بود.»

او قبل از اینکه امتحانات شفاهی خود را برای اخذ درجه دکتری بدهد یا از سوی حکومت ایالات

متحده «بیرون رانده شده بود» یا اینکه از سوی رژیم افغانستان «به موطن احضار شده بود». مقامات

ایالات متحده به او گفتند که او به خانه احضار شده است، ولی هنگامی که او به کابل رسید، به او گفتند که

ایالات متحده او را «بیرون کرده است». هر چند او «تقاضا کرد» فرصتی به او داده شود تا مطالعات خود را

با هزینه خود به پایان برساند این تقاضا رد شد.

پس از اینکه چهار سال در پارلمانی که در دوران سلطنت وجود داشت خدمت کرد، توجه خود را به

سازمان دادن و به خدمت فرا خواندن کادرهای حزبی در میان نظامیان در سال 1973 متمرکز کرد.

2 (محرمانه) اظهار نظر: در این مصاحبه ویژه، امین تنها به طور جنبی ایالات متحده را به خاطر

(بیرون راندن) خودش به علت فعالیتهای ظاهرا سیاسی مورد سرزنش قرار داد. در فرصتهای قبلی او با

این نزاکت صحبت نمی کرد. عذاب دریافت نکردن یک دکتری واقعی هنوز هم او را رنج می دهد و بعضی از

ناظران در اینجا حتی فراتر رفته و مدعی اند که خروج قبل از موعد او از دانشگاه کلمبیا (به هر علت که

باشد) علت العلل احساسات ضدآمریکایی امین است. نقش امین به عنوان اولین پیش برنده حزب و به

حرت درآورنده آن در ارتش افغانستان (ظاهرا برای دوران حساس 781973) تا اندازه زیادی تشریح

کننده این موضوع است که چرا اعضا خلقی نظامیان لااقل تاکنون وفاداری خود را به رژیم علیرغم

تشنجات فزاینده و خشونتها حفظ کرده اند. اطلاعات قبلی حاکی از آن بوده است که امین به نحو فعالی قبل

از سال 1973 برای حزب عضوگیری می کرده است، ولی اشاره او در اینجا ممکن است این اندیشه را القاء

کند که این امر پنج سال قبل از انقلاب مسئولیت اولیه او بوده است، سرانجام کاهش چند سالی از سن خود

از سوی امین می تواند جبران چند اینچی را بکند که او به کمرش از زمان انقلاب به بعد اضافه کرده است، هر

چند در این جامعه اطلاعات ویژه درباره مسائل بی اهمیتی مانند تاریخ تولد به طور کلی وجود ندارد.


فعالیتهای ناراضیان افغانی

سند شماره (23)

شرکت کنندگان: ننگوی تارزی پناهنده افغانی، کارمند قبلی سفارت افغانستان در واشنگتن و وزارت

خارجه افغانستان و جرج بی گریفین.تاریخ: 19 و 20 سپتامبر 1979

یادداشت مذاکراتطبقه بندی: خیلی محرمانه

محل و زمان: 12 سپتامبر 79 در منزل گریفین در واشنگتن

موضوع: فعالیتهای ناراضیان افغانی

تارزی به دیدن من آمد که درباره سفر اخیرش به اروپا حرف بزند. او برنامه ریخته بود که خانواده اش

را به انگلستان ببرد، ولی خبر از تشکیل ائتلاف انقلابی در آلمان رسید. برادرزنش «سیداحمد گیلانی»

ص: 644

تلفن زد و از او خواست که پیغامی را برای اعضای ائتلاف که در هامبورگ ملاقات می کنند ببرد. در این

پیغام گیلانی شرح داده که گروه او یک دعوتنامه به آن گروه را با کمال میل مورد قبول قرار خواهد داد.

وقتی که تارزی به آلمان رفت متوجه شد که این ملاقات به توسط ژنرال «عبدالولی» پسرخوانده ظاهر

شاه ترتیب داده شده و در آنجا ژنرال قبلی بنام «مستغنی» و سفیر قبلی افغانستان در آمریکا آقای «کریم»

حضور دارند. آقای تارزی دوبار عبدالولی را در هتلش ملاقات کرد، ولی او دعوت را برای حضور در

جلسه گروه قبول نکرد، چونکه او هیچ اجازه ای از گیلانی برای این کار نداشت.

تارزی آشکار کرد که ائتلاف تصمیم گرفته که در مورد این که آیا رهبران جنگجویان در پاکستان دخالت

عبدالولی را در فعالیتهایشان قبول خواهند کرد یا نه، مطالعاتی انجام دهد. (برای او مشخص نبود که

«عبدالولی» از طرف خودش عمل می کند یا اینکه نماینده ظاهر شاه است، حتی بعد از اینکه او پسرعموی

شاه را مورد سؤال قرار داد).

پسرعموی شاه گفت که ظاهر شاه تا این اواخر میل نداشت که در فعالیتهای ناراضیان دخالت کند، ولی

عبدالولی می خواست که فعالیتهای خودش را بکند. او نمایان کرد که ظاهر می خواست کمک کند، ولی

می خواست عکس العملها را بررسی کند، قبل از اینکه خودش را داخل کند. گروهها در آلمان از تارزی

خواستند که از طرف مردم افغانستان از شاه پشتیبانی کند، ولی او این کار را نکرد.

او به ظاهر در رم تلفن کرد، ولی از روی ادب درباره این مطلب با او هیچ حرفی نزد. در این میان سفیر

«کریم» داشت کوشش می کرد که عبدالولی به پیشاور برود.

تارزی درخواست کرد که ائتلاف یک طرح را برای یک سری سیاستهای گسترده مورد بررسی قرار

دهد. آنها قبول کردند که چنین عملی برای جلوگیری از تمایل افغانستان به کشورهایی نظیر ایران لازم

است. آنها از این می ترسیدند که خلقیها بیرون رانده شوند، ولی به علت داد و بیداد جانشینهای آنها بر روی

شخصیتها، قوی تر برگردند. آنها همچنین موافقت کردند که آنها احتیاج به یک پایه برای تشکیل دولت

دارند، به طوری که افراد مختلف بیایند و بروند بدون اینکه ثبات دولت را به هم بریزند. هر چند به تارزی

گفته اند که اولین هدف آنها بر کنار کردن خلقیهاست.

تارزی متذکر شد که چند عضو ائتلاف وقتی که شنیدند که شوروی یک تماس آزمایشی با ظاهر شاه

گرفته است عصبانی شدند. او با ذکر اینکه این مطلب در روزنامه نیویورک تایمز چاپ شده است، قویا

سعی می کرد که ببیند من در این مورد چه می دانم. من به او گفتم که هیچ چیز درباره اعتبار این مطلب

نمی دانم، ولی گفتم که این باورکردنی است. اگر این حقیقت داشته باشد که شوروی سعی می کند که جنگ را

فرو نشاند یا ناراضیان افغانی را کم کرده و آنها را به رژیم ملحق کند، تارزی ظاهرا تماس با شوروی را

خطرناکتر می دید.

به هر حال تارزی متذکر شد که سفیر کریم قرار است که از پیشاور دیدن کند برای آنکه بفهمد نظر

عبدالولی در مورد جنگجویان در آنجا چیست، اعضاء دیگر ائتلاف از جمله ژنرال سابق مستغنی و (عارف

پسرخوانده دیگر شاه) قرار بود که برای به دست آوردن پشتیبانی از روشنفکران تبعیدی افغانی برای یک

شورای 10 تا 12 نفره، برای راهنمایی گروههای مختلف جنگجویان از جمله گروههایی که در پاکستان

هستند، به اروپا و آمریکا مسافرت کند.

به گفته تارزی بعضی از ائتلافیون پیشنهاد کردند که از آن جنگجویانی که ماهرانه در کابل می جنگند

ص: 645

پشتیبانی کنیم. او اصرار داشت که اول باید این مسئله مورد بررسی قرار بگیرد که آیا اخوان المسلمین، بین

جنگجویان نفوذ پیدا کرده است یا نه؟ چون اخوان المسلمین هیچ گاه در مصر یا سوریه یا عراق از هم

نپاشید و «ناصر»، «هارون مجددی» را به خاطر نقشش در اخوان المسلمین 8 سال زندانی کرد. او گفت که

اگر اعضای این گروهها (اخوان المسلمین) در کابل به قدرت برسند، چپیها در عرض دو سال سرنگون

خواهند شد.

او خاطرنشان کرد که رهبران مذهبی در نقش دادن آینده افغانیها سهمی داشته اند، ولی تأکید کرد که در

شورا فقط میانه روها باید نقش داشته باشند.

او به گروهی که گیلانی اصرار داشت اطلاع داد که هر نوع از میانه روهای دولتی باید نقش داشته

باشند. برای توضیح اطلاع او، او برای غربال، پیروانش را دقیقا بسیج کرد با ذکر اینکه آنها زیر سلطه کامل

رهبران مذهبی محل خودشان بودند.

تارزی گفت که تبعیدیان افغانی اطلاعات کمی درباره وضع افغانستان دارند و شک دارد که ملحق

شدن به مجاهدین بتواند آینده آنها را تضمین کند.

تارزی ادعا کرد که جنگجویان در حدود 1 تا 2 میلیون دلار از عربستان سعودی دریافت کرده اند. او

ادعا کرد که اکثر این مبلغ به گلب الدین و ربانی از طریق جماعت مسلمین پاکستان داده شده است.

او اضافه کرد که رهبران مذهبی ایران یک سری پشتیبانی از شیعیان افغانی کرده اند، ولی آنها از سنیها که در

اکثریت هستند پشتیبانی نمی نمایند و یا با جنگجویان در پیشاور همکاری نمی کنند.

او گفت که «ربانی» و گلب الدین برای گرفتن پول به عربستان سعودی کلک زده اند، ظاهرا کمپانی نفتی

عربستان قبول نکرده بود که به آنها کمک کند مگر وقتی که چهار گروه از جنگجویان در پیشاور تشکیل

یک جبهه بدهند. برای این کار ربانی گروه خودش را به سه یا چهار گروه تقسیم کرد و سپس یک

موافقتنامه ائتلاف بین خود و مردانش امضاء کرد، بعد عربستان سعودی پول را فرستاد. او درباره منابع

دیگری که امکان دارد به جنگجویان کمک کنند چنین گفت: از آنجایی که خمینی با شاهنشاهی مخالف

است، من شک دارم که اگر رهبران ایرانی بدانند که ظاهر شاه در این کار نقشی دارد، کمکی کنند و از

آنجایی که پاکستان مشغول برگزاری انتخابات است، او هم نمی تواند کمکی کند و عربستان سعودی نیز از

آنجایی که از عکس العمل شوروی می ترسد، هرگز به طور واضح پشتیبانی نمی کند.

تارزی گفت که احتیاجات ضروری جنگجویان سلاح و مواد سوختنی است، ولی گفت که این

احتیاجات را آمریکا باید تأمین کند.

او اظهار امیدواری کرد که بتوانند قبل از زمستان خلقیها را سرنگون کنند. و اگر این طور نشد، آنها به

جنگ ادامه خواهند داد. ولی در این مورد اظهار نگرانی کرد که آنها بتوانند بعد از زمستان در دید عموم

محبوبیت کسب کنند.

تارزی هرگز مثل بقیه از کمبود مالی و یا کمبودهای دیگر شکایت نمی کند و همچنان به شیک پوشی

ادامه داده و خیلی مسافرت می کند. هر چند که او اقرار کرد که دنبال کار می گردد. او گفت که او را به خاطره

رأی وتو در کابل از سازمان ملل متحد بیرون کرده اند. او گفت که برادرش در اواخر ژوئیه در صندوق عقب

یک ماشین از طریق پاکستان از افغانستان فرار کرده و هم اکنون در پاریس است.


بازدید ترکی از مسکو

ص: 646

سند شماره (24)

از: سفارت آمریکا در مسکوتاریخ: 13 سپتامبر 79

به: وزارت امور خارجه واشنگتن دی سی با حق تقدم

طبقه بندی: خیلی محرمانه

موضوع: بازدید ترکی از مسکو

1 با توجه به توقف کاملاً مشهود ترکی در مسکو در روزهای 119 سپتامبر که در مورد آن نسبتا

مقدار کمی گزارش شده، می توان گفت که رهبر افغانی تأکید رسمی مجددی در رابطه با نظریات شوروی

برای کمک به «مردم افغانستان» به دست آورده باشد، ولی دلایلی وجود دارد که عدم توافقهایی در مسائل

دو جانبه موجود بوده است.

2 تنها ملاقات اعلام شده با برژنف و گرومیکو روز 10 سپتامبر بود. «تاس» ملاقات را چنین گزارش

داد:

الف: با توجه به معاهده دوستی، افغان روس (ولی نه به طور خاص در مورد شرایط کمکهای نظامی)

برای گسترش روابط دو جانبه در تمام زمینه ها تعهد کردند.

ب: گفته شد که برژنف به ترکی اطمینان داده که در مبارزه با امپریالیسم و نیروهای ارتجاعی، مردم

کشور دوست افغان می توانند روی استمرار کمکهای مثبت و غیر خودخواهانه روسها حساب کنند.

ج: گفته شد که ملاقات در یک جو صمیمی و دوستانه برگزار شد.

د: گفته شد که «یگانگی کاملی در نظرگاهها» در جریان گفتگوهای مربوط به مشکلات بین الملل

وجود داشته (ولی این اصطلاح را در مورد گفتگوهای مربوط به روابط دو جانبه به کار نبرد).

3 گزارش «تاس» درباره عزیمت روز 11 سپتامبر ترکی این احساس را تأیید می کند که برخی عدم

توافقها وجود داشته است. ترکی گفته که ملاقات او با برژنف «بسیار مفید» بوده و آنها در مورد مسائل مورد

علاقه طرفین در «جوی صریح و برادرانه» گفتگو کرده اند.

4 نظریه: بر اساس اظهاریه برژنف در مورد افغانستان در روز 11 ژوئن، موضوع تعهد کمک شوروی

مهم بوده و به جای دولت دمکراتیک مستقیما خطاب «به مردم افغانستان» است. پوشش کامل ترکی و

برژنف در تلویزیون شوروی و در مطبوعات عمده که حاکی از گفتگوی دوستانه بود، ممکن است حداقل

نشان دهنده این امر باشد که خود ترکی هنوز از حمایت شوروی برخوردار است.تون


آوارگان افغانی در پاکستان

سند شماره (25)

از: وزیر خارجه واشنگتن دی سیتاریخ: 13 سپتامبر 79

به: هیئت نمایندگی آمریکا در ژنوطبقه بندی: محرمانه

شماره سند: 0680

موضوع: آوارگان افغانی در پاکستان

1 تمام متن محرمانه

2 داویدسن مأمور وزارت امور خارجه به تاریخ 11 سپتامبر با NEA/PAB ملاقات کرد، تا گفتگوی

اخیرش با کمیسیون حمایت از آوارگان سازمان ملل در ژنو در مورد وضعیت آوارگان افغانی در پاکستان

ص: 647

را گزارش کند.

داویدسن نتیجه گرفت که کمیسیون حمایت از آوارگان سازمان ملل قصد دارد که تلاش سختی برای

کمک به این آوارگان آغاز کند.

او معتقد است نمایندگان کمیسیون حمایت از آوارگان سازمان ملل که در ماه می به پاکستان سفر کرده

اساسا و طبیعتا سیاسی بود و هدفش این بود که تعیین کند آیا کمیسیون می توانست در ناحیه کار کند یا نه.

گروه دوم که بعدا در ماه اوت وارد شد، برای تعیین احتیاجات طرح ریزی شده بود.

3 داویدسن معتقد است که کمیسیون در تعیین اینکه چه کسی قانونا یک آواره است و چه کسی نیست

دچار اشکال خواهد شد. خصوصا با وجود قبایل مهاجر ناحیه که به طور سنتی از مرز رفت و آمد می کنند

و این واقعیت که فقط درصد کمی از پناهندگان در اردوگاهها سکونت دارند (بیشتر با خویشاوندانشان

زندگی می کنند یا برای خودشان همراه گله هایشان اردو می زنند). کمیسیون مایل است که تأکید کند که

اردوگاهها و فعالیتهای کمیسیون حداقل باید 20 کیلومتر از مرز پاکستان افغانستان فاصله داشته باشد.

4 داویدسن در مورد مسائل زمانی با کمیسیون گفتگو کرد، او پیشنهاد کرد که زمستان آتی برای

شروع یک برنامه، هر چه زودتر در نظر گرفته شود. کمیسیون در نظر دارد که برنامه را اواسط اکتبر شروع

کند تا با اجلاس هیئت مدیره اجرایی که در آن زمان صورت می گیرد تلاقی کند.

داویدسن اصرار کرد و کمیسیون حمایت از آوارگان سازمان ملل بالاخره پذیرفت، که ببینند آیا ممکن

است قبل از آن اجلاس به توافقهایی برسند.

5 داویدسن فهمید که کمیسیون حمایت از آوارگان سازمان ملل در فکر این است که برنامه تقریبا 10

تا 13 میلیون دلاری را اجرا کند. کمیسیون از آمریکا متوقع خواهد بود که به طور اساسی در پرداخت

هزینه سهیم شود (در فعالیتهای مشابه گذشته، سهم آمریکا به طور متوسط حدود یک چهارم تا یک سوم از

کل هزینه بوده است).

6 داویدسن از کمیسیون پرسید چه کسانی در انجام یک فعالیت امدادی شرکت خواهند جست. بیشتر

فعالیتها از طریق دولت پاکستان انجام خواهد شد و ممکن است که رهبران قبیله ای در ترتیبات اجرایی

ویژه، در نواحی مرزی دخالت داده شوند. بخش بین المللی کمکهای اضطراری به کودکان سازمان ملل نیز

ممکن است شرکت کند.

7 برای اسلام آباد: در مورد پیشنهاد شما در پاراگراف 12 مرجع الف، ما در نگرانیهای سفارت در

کابل با یک سیاست بسیار فعال دیدار مقامات رسمی آمریکا از اردوگاههای آوارگان در پاکستان با آنها

موافقیم. ما معتقدیم که شما باید محتاط باشید، اما قبول کنید که وضعیتهایی ممکن است پیش آید که

فرصتهای مناسبی برای دیدار از اردوگاهها فراهم آورد. در دیدگاه ما این شامل دیدارهای ترتیب داده شده

به وسیله دولت پاکستان یا کمیسیون برای دیپلماتهای خارجی که بوسیله پاکستان معتبر شناخته می شود

می باشد

8 برای ژنو: ما دریافته ایم که گروه دوم کمیسیون از پاکستان به ژنو بازگشته است. شما باید یک در

خواست ملاقات سریع با مقامات مناسب کمیسیون را بررسی کنید تا به اطلاعات جدید از طرحهای

کمیسیون بر مبنای یافته های گروه اعزامی دست یابید.

ونس


گفتگو با دولت موقت ایران درباره افغانستان

ص: 648

سند شماره (26)

از:وزارت امور خارجه واشنگتن دی سی تاریخ: 14 سپتامبر 79

به:سفارت آمریکا در تهران فوری

طبقه بندی: سری

موضوع: گفتگو با دولت موقت ایران درباره افغانستان

1 تمام متن سری.

2 مدتی است که ما مبادله وسیع اطلاعاتی و ارزیابی در مورد موقعیت افغانستان و در درگیری

شوروی را در آنجا، با پاکستانیها داشته ایم. ما فکر می کنیم که مفید باشد که گفتگوی مشابهی با ایرانیها، با

توجه مخصوص به نقش شوروی در افغانستان، داشته باشیم. این گفتگو باید به طور عادی از مباحثات

قبلی که سفارت با دولت موقت ایران داشته است، جریان یابد.

3 از دو جمع بندی اخیر (تلگرام کابل 6672 در مورد نفوذ شوروی و دخالت در افغانستان و تلگرام

کابل 6697 در مورد وضعیت ناآرامیها) مطالبی به دست می آید که شما ممکن است در مذاکره با دولت

موقت ایران در باره افغانستان از آن استفاده نمایید. به علاوه باید نکات زیر را بگویید:

ما از رنجهای مردم افغانستان واز دست رفتن زندگی (آنها)در اثر ادامه جنگ در افغانستان شدیدا نگران

هستیم. در مورد افزایش دخالتهای شوروی در افغانستان شدیدا نگران هستیم.

در مورد افزایش دخالتهای شوروی در افغانستان بسیار نگرانیم. اخیرا تعداد مشاوران نظامی روسی و

تحویل وسایل و تجهیزات افزایش یافته است. می توانید از ارقام تلگرام کابل 6697 استفاده کنید ولی باید

این ارقام کاملاً عینی باشد. ما به استفاده گروههای رزمی شوروی در افغانستان به عنوان یک موضوع

بسیار جدی که می تواند انعکاس زیانباری در سراسر منطقه و برای روابط شرق و غرب داشته باشد توجه

خواهیم نمود.

4 لطفا ما را در جریان نقطه نظرهای دولت موقت ایران در باره این موضوع قرار دهید.ونس


رژیم خلقی در کابل آماده باش شدید امنیتی برقرار می کند

سند شماره (27)

از: سفارت آمریکا در کابل تاریخ: 15 سپتامبر 79

به: وزیر خارجه واشنگتن دی سی

طبقه بندی: خیلی محرمانه

شماره سند: 6874

موضوع: رژیم خلقی در کابل آماده باش شدید

امنیتی برقرار می کند

1 تمام متن محرمانه

2 خلاصه:کابل در آرامشی قبل از طوفان به سر می برد، در حالی که به نظر می رسد که رهبری خلقی

منتظر یک عکس العمل نظامی محتمل نسبت به تصفیه سه عضو نظامی باقیمانده از کابینه هستند،

واحدهای مهم مسلح در کابل ظاهرا به نخست وزیر حفیظ اللّه امین وفادار مانده اند. تاکنون هیچ فعالیتی از

نیروی هوایی در طول بحران مشاهده نشده است. شورویها ممکن است در این مانور تاکتیکی سیاسی

ص: 649

شرکت نداشته باشند. پایان خلاصه.

3 به هنگام ظهر، به وقت کابل، شهر کابل در آرامش نسبی قبل از طوفان بسر می برد.اقدامات امنیتی

نظامی شدید در ناحیه کاخ ارگ (خانه خلق) و مجتمع رادیو افغانستان نزدیک سفارت اجرا می شود (رفت

و آمد به سفارت از دروازه پشت حالا مجاز است).

نواری که به وسیله تانکها کنترل می شود، شامل خیابان اصلی از طرف شمال شرق میدان پشتونستان

به سوی فرودگاه می شود. هنوز روشن نیست که فرودگاه برای ترافیک باز است یا نه. در نقاط دیگر شهر،

فعالیت تجاری معمولی مجاز است و ترافیک معمولی است. اما تمام چهار راهها به وسیله خودروهای

مسلح حفاظت می شوند.

4 سفارت هنوز تلاش می کند که با کنار هم گذاشتن جزئیات، طرح کلی حوادثی را به دست آورد که

منجر به اطلاعیه 14 سپتامبر مبنی بر کنار گذاشتن مقامات نظامی باقیمانده کابینه (تلگراف کابل 6851) و

برقراری حداکثر اقدامات تأمینی حول رهبری باقیمانده خلقی، شد. اینکه کارهایی در پیش بود در سه یا

چهار روز گذشته تذکر داده شده بود. کنسول هند در جلال آباد، حوالی 12 سپتامبر یادآور شد که فرماندار

محمد ظریف علیرغم جنگ فزاینده در آن منطقه، آنجا نبود او دچار تردید شده بود که آیا ظریف کشته

شده یا دستگیر شده بود. اما برعکس آن طور از کار درمی آید که ظریف ظاهرا به کابل بازگشته بود تا در

تصفیه اعضای نظامی کابینه، شرکت کند. وزیر جدید ارتباطات، قبل از انتقال چند ماه پیش به قندهار به

عنوان فرماندار، معاون وزیر در همان وزارت خانه بوده است. او در گذشته با مقامات آمریکایی روابط

دوستانه داشته است و شخصی باهوش، شایسته و واقع بین انگاشته می شود. در مورد سرنوشت وزیر سابق

وزارتخانه او، سید محمد گلابزوی چیزی معلوم نیست.

5 سفارتخانه انگلستان در سیزدهم سپتامبر، شایعاتی شنیده بود که وزیر سابق داخلی محمد اسلام

وطنجار، و وزیر سرحدات شرجان مزدوریار، به وسیله شورشیان ربوده شده بودند. مزدوریار آخرین بار

به وسیله دیپلماتهای خارجی در جشن روز ملی بلغارستان در 9 سپتامبر دیده شد و وطنجار آخرین بار

وقتی پرزیدنت ترکی از هاوانا در 11 سپتامبر بازگشت، دیده شده بود (در آن زمان، او در سلسله مراتب در

حزب، پس از امین قرار داشت). سرنوشت وزیران عوض شده، به وسیله رادیو افغانستان اطلاع داده نشد.

هر چند آنها می توانند احتمالاً آزاد باشند که یک دلیل برای آماده باش کامل نظامی ممکن است باشد، این

محتمل تر است که رهبری خلقی قادر بوده که آنها را دستگیر کند. یک مرد بالقوه خطرناک چون وطنجار

به خوبی می توانست بعد از یک جلسه بازجویی سریع اعدام شده باشد (دیپلماتهای هندی فعالیتهای

شدیدی را در مرکز بازجویی مخصوص پلیس مخفی در طول خیابان محل سفارتشان به هنگام پیش از

ظهر 14 سپتامبر، شاهد بوده اند).

6 اعتقاد بر این است که اسداللّه، فرمانده عوض شده (پلیس مخفی)، با وطنجار در رابطه بوده است.

گفته می شود فرمانده کل جدید پلیس مخفی، محمد عزیز، یکی از معاونین اسداللّه بوده است.

اطلاعیه رادیویی در مورد انتصاب عزیز بیان کرد که پلیس مخفی یک بخش از وزارت دفاع است، و نه آن

چنان که قبلاً گمان می رفت یک بخش از وزارت داخله است، یا یک سازمان مستقل که تحت کنترل هیچ

وزارتخانه ای نیست. امین به عنوان کفیل وزارت دفاع، کنترل مستقیم روی این نیروی پلیس مخفی

گسترش یابنده به دست می آورد.

ص: 650

7 انفجار ساعت 50/17 در ارگ به تاریخ 14 سپتامبر، به گفته چندین ناظر، به طور آشکار یک

انفجار هوایی بود. آن می توانسته است یک گلوله توپ یا خمپاره باشد که به ارگ شلیک شده، شاید برای

نوعی از مفاهیم ابلاغ علامت و خبر. پس از آن شلیکهای متعاقبی صورت نگرفت. شلیک سلاحهای

کوچک پراکنده در نقاط مختلف شهر، بعد از ظهر آن روز و نیز دوباره در صبح پانزدهم سپتامبر شنیده شد.

معنی و مقصود این عمل، اگر مقصودی باشد، هنوز معلوم نیست.

8 نشانه هایی وجود دارد که شورویها ممکن است از حوادث 14 سپتامبر قبل از وقوع آن خبری

نداشته اند. مأمورین سفارت که نزدیک نواحی میکرویان که تعداد زیادی از شورویها آنجا زندگی

می کنند، رفت و آمد کرده اند، کمی قبل از انفجار ساعت 50/17 دیروز، زنان روسی و بچه هایشان را

مشغول بازی و قدم زدن بدون هیچ گونه پیشگیری امنیتی واضح دیده اند. اما امروز پیش از آن، به وسیله

مأمورین هندی (وزیر مختار) گزارش شده بود که ناحیه به وسیله سربازان روسی که یونیفورم افغانی


پوشیده بودند محافظت می شده است. اما مأمورین سفارت که ناحیه را در ساعت 10 گشته اند، اثری از این

موضوع ندیده اند. سفارت شوروی در ناحیه کارتیزه اکنون به وسیله دو تانک حفاظت می شود.سه

لیموزین وزارتخانه خلقی، با نگهبانها، به وسیله یک دیپلمات انگلیسی دیده شدند که بیرون آن سفارت

منتظر بوده اند. ما تصور می کنیم این نشان می دهد که شورویها اکنون در صحنه هستند.

9 عدم حضور هر گونه فعالیت هوایی در طول بیش از 24 ساعت به نظر ما قابل ذکر می رسد. نیروی

هوایی ممکن است به عنوان غیرقابل اعتماد بر زمین گذاشته شده باشد. مانند موردی که وزیر دفاع،

عبدالقادر تصفیه شد.

10 نظریه: امین، که در موقعیتی است که به طور نزدیک از نیروهای مسلح مطلع است، ممکن است

یک توطئه در شرف تکوین به رهبری وطنجار را کشف کرده و تصمیم گرفته در مرحله اولیه رشد با یک

برخورد پیشدستانه، آن را خنثی کند. این عمل به طور کامل ارتش را از شورای وزیران و نیز محتملاً از

شورای انقلاب حذف کرده است. اینکه رهبری باقیمانده ارتش چگونه عکس العمل نشان خواهد داد اگر

اصلاً عکس العملی داشته باشد می ماند تا دیده شود. نیروی های KDY ناحیه کابل، به نظر می رسد که

تاکنون به طور قاطع از امین حمایت کرده اند.

11 هنوز واضح نیست که آیا شورویها قبلاً درباره حرکت امین آگاهی داشتند یا ناگهان با یک عمل

انجام شده رو به رو شدند. مسکو حتما نمی تواند راضی باشد که خلقیها، علیرغم توصیه شوروی پایگاه

قدرت سیاسی شان را بیش از پیش محدودتر کرده اند که نتیجتا مبارزه جاری برای بقای رژیم را مشکل تر

می کند. اکنون برای شورویها این مطرح می شود که یک کودتای نظامی سریع می توانست وضع آشفته

سیاسی جاری را به حال متوازنی درآورد و این می توانست به یک گروه کاملاً جدید اجازه دهد که کنترل را

به دست گیرد، از آن جمله افسران ارتشی سابقا گمنام که می توانستند تمایلات سیاسی شان را پنهان کنند و

جنبه های فتنه انگیزتر از انقلاب کبیر ثور را تعدیل کنند. در روزهای آینده ما کوشش خواهیم کرد که چند

نفر از این افسرها بشناسیم.

آمستوتز


امین و استفاده سیاسی از کاهش تشنجات

ص: 651

سند شماره (28)

از: سفارت آمریکا کابلتاریخ: 17 سپتامبر 79

به: وزارت امور خارجه واشنگتن دی سی

طبقه بندی: خیلی محرمانه

موضوع: همزمان با کاهش تشنجات در کابل

رئیس جمهور امین استفاده های سیاسی اخیر را از این جریان می کند

1 (تمام متن محرمانه).

2 خلاصه: کابل ظاهرا برخی از کشمکشهای روزهای اخیر را از دست داده است، به طوری که رئیس

جمهور جدید حفیظ اللّه امین کنترلش را بر دستگاه حزب و دولت محکم کرده است. پایان خلاصه.

3 ساعت 16 (به زمان کابل) در 17 سپتامبر است، کشمکشهای سیاسی روزهای اخیر ظاهرا در کابل

کاهش یافته است. اگر چه تانکها هنوز محل های مهم اطراف کاخ ارگ (خانه خلق) و ساختمان رادیو

افغانستان را حفاظت می کنند، ولی سرنشینان تانکها زیر سایه وسایل خود در حال استراحت به سر

می برند.

ادارات دولتی ظاهرا به کار روزمره خود بازمی گردند، اگر چه رئیس جمهور حفیظ اللّه امین و پیروانش

به نظر می رسد که هنوز احتیاط را در این می بینند که جاده را از نظر نوعی واکنش نظامی علیه حکومت و

حزب خود، با دقت زیر نظر بگیرند (مخصوصا سمت پایگاه زرهی پل چرخی را)، اما به نظر می آید که

همزمان با گذشت ساعاتی بدون درگیری اعتماد بیشتری پیدا می کنند.

4 برای امین برنامه ریزی شده که ساعت 12 شب (به زبان پشتو) و ساعت 30/20 (به زبان دری)

برای ملت صحبت کند، مردم افغان منتظرند ببینند چه نشانه هایی دریافت می دارند، مثلاً آیا امین هم چنان

با لحن احترام آمیزش در مورد رفع بیماری از رهبر بزرگ «نور محمد ترکی» که در 16 سپتامبر به وسیله

اطلاعیه تغییر رهبریت مشخص شد یاد خواهد کرد، یا شروع به بی اعتبار کردن «آموزگار بزرگ» خواهد

کرد. آموزگاری که یک بار او را به عنوان «شاگرد قهرمان» خواند؟

ترکی در 15 سپتامبر توسط مطبوعات به عنوان چهره مقدس معرفی شد، ولی از 16 سپتامبر به بعد نام

او در وسایل ارتباط جمعی بدون عنوان یا عبارات افتخارآمیز ذکر شد. منابع موثق گزارش دادند که دختر

امین تصویر ترکی را در 16 سپتامبر در مدرسه اش پاره و او را «مردی بدسرشت» توصیف کرده است.

5 آیا این تغییرات بیشتر کابینه را به اطلاع خواهد رساند؟ در بین آنهایی که در این رابطه شایع شده که

امشب یا در هفته آینده خاطر تمایلات مخالف امین اخراج می شوند عبارتند از:

وزیر امور مالی عبدالکریم میثاق، وزیر کار و امور اجتماعی دستگیر پنج شیری، وزیر معادن و صنایع

محمد اسماعیل دانش، وزیر حمل و نقل محمد حسن بارق شافعی (که ضمنا دست راست امین بود و وزیر

امور داخلی محمد اسلام وطنجار را که در معیت هیئتی در فرودگاه از ترکی در بازگشت از سفرش به هاوانا

و مسکو در 11 سپتامبر استقبال کرده بود، خلع کرد).

6 برای ترکی چه اتفاقی افتاد؟ اکثر کابلیهایی که کارمندان سفارت از زمان اطلاعیه عصر دیروز با آنها

صحبت کرده اند فکر می کنند که ترکی در خلال جنگ مسلحانه ای که در قصر روی داد و باعث قتل محافظ

بدسابقه اش «سیدداود تارون» گردید، بر اثر جراحات وارده از تیراندازی مرده باشد و این امر در تاریخ 14

ص: 652

یا 15 سپتامبر اتفاق افتاد (تاریخ دقیق هنوز روشن نیست). به خوبی می توان گفت که ترکی و تارون خواه

ناخواه در حوادث خشونت آمیز تصفیه اخیر اعضای نظامی کابینه گیر افتاده باشند و در آن وقت هنوز

«امین» برای از بین بردن ترکی طرح نریخته و امین توجه به آنها را در جدول زمانی خود دیرتر قرار داده

بود. اما وقتی فرصت پیش آمد امین فورا آن را مغتنم شمرد.

عده ای دیگر می پرسند که چگونه امین برای مرگ «تارون» مراسم تشییع جنازه یک شهید را در 16

سپتامبر برپا می کند، ولی درباره مرگ ترکی سکوت می نماید؟ باز هم عده ای معتقدند که ترکی هنوز زنده و

در حال مردن است و مرگش توسط رژیم اعلام می شود.

7 در 17 سپتامبر وقتی با عبدالمجید منگال، یک مقام رسمی وزارت خارجه که ترکی را در سفر به

هاوانا و مسکو همراهی کرد، تماس گرفته شد، وزیر مختار اظهار داشت که دیپلماتهای غربی ترکی را

هنگام بازگشتش از کابل در 11 سپتامبر شاد و ظاهرا سرحال دیده بودند. منگال اظهار نمود که ممکن

است ترکی ظاهرا سالم به نظر می رسید، اما هنگام سفر دچار نوعی بیماری شده بود. او همچنین افشا کرد

که ترکی به وسیله یک پزشک متخصص همراهی شده است.

منگال اضافه کرد که راجع به مسئله سلامتی ترکی به موقع خود اطلاع بیشتری خواهیم یافت، حتی

شاید در طول صحبتهای امشب امین این مسئله به سرعت در حال مطرح شدن است و در عین حال هزاران

تصویر ترکی که کابل را پر کرده بود همه ناپدید شده اند. رهبریت در حزب و حکومتی که امین از زمان

انقلاب بالفعل نشان داده عملاً محقق گردیده است. مردم نمی دانند که آیا امین استالین افغانستان اجازه

می دهد که حتی خاطره رهبر بزرگ نابغه (ترکی) باقی بماند یا خیر.

8 واکنش شوروی در کابل: چنان که در گزارش قبلی سفارت اشاره شده (کابل 6874)، هنوز روشن

نیست که آیا سفارت شوروی در کابل مخفیانه از جنبش ضد وطنجار «امین» قبل از شروع عملیات اطلاع

داشته یا نه. شورویها در کوتاه مدت در مقابل یک امر انجام شده (چنانچه چنین فرضی درست باشد) راهی

جز همراهی با جریان حوادث نداشتند. مطبوعات کابل گزارش دادند که سفیر روسیه الکساندر ام پوزانف

ساعت 10 صبح 15 سپتامبر با امین ملاقات کرد. یکی از منابع به ما گفت که آن ملاقات تا ظهر ادامه داشت

و در این جلسه به نظر می رسد که یک تفاهم کلی میان رهبر در حال ظهور و حامیان اصلی شوروی روی

داده است.

9 برداشت کلی در محافل دیپلماتیک و مابین افغانهای مطلع این است که روسها راضی نیستند. اما

احتمالاً دریافته اند که آنها هیچ انتخاب دیگری در این زمان ندارند جز حمایت از امین مغرور و بی رحم.

طبق گزارش، شورویها که زمانی درصدد توسعه پایگاه سیاسی رژیم کابل برآمده بودند تا بدین وسیله

اغتشاشات را سرکوب نمایند، اکنون این پایگاه را بسیار محدود و حتی به باریکی نوک مداد یافته اند.

همچنین زمانی به روسها گفته شده بود که امین خونخوار مشکل اصلی رژیم حزب خلقی است (اما

«عموترکی» حتی در محافل غیرخلقی نیز از حامیانی برخوردار بود) و بنا به گزارش قصد از بین بردن او را

داشتند. اما حالا امین تنها فردی است که برایشان باقی مانده تا اینکه انتخاب قابل اطمینان بیشتری پیدا

کنند. او تنها وسیله ای است که مسکو می تواند از طریق وی از یک «حزب اخوت» دفاع کند و یک «انقلاب

مترقی» را نجات دهد، زیرا اینها از جمله مسئولیتهای ایدئولوژیکی است که شورویهای محلی شدیدا از آن

دم می زنند.

ص: 653

10 اما بدین معنا نیست که روسها این موقعیت را با خوش بینی قبول می کند. در 17 سپتامبر یک

دیپلمات جزء روسی با غرولند به یکی از کارکنان سفارت گفت خلقیها در اینکه می خواستند خیلی از

چیزها را بسیار سریع انجام دهند مرتکب خطا شده اند. او فکر می کرد که رژیم باید چهار یا پنج سال برای

آنچه که در عرض چند ماه انجام دادند وقت می گذاشت و این فرد روسی می گفت که فکر می کند که حزب

خلق «شکست خورده است».

آمستوتز


برخی از انعکاسات در مورد بحرانهای سیاسی افغانستان

سند شماره (29)

از: سفارت آمریکا کابل تاریخ: 18 سپتامبر 1979

به: وزارت امور خارجه واشنگتن دی سی

طبقه بندی: خیلی محرمانه

موضوع: برخی از انعکاسات در مورد

بحرانهای سیاسی افغانستان

1 محرمانه تمام متن.

2 من فکر می کنم که بایستی برای وزارت خارجه و مقامات سفارتخانه ها روشن باشد که ما شاهد

یک بحران سیاسی بسیار مهم در افغانستان هستیم. در این باره، من مایلم چندین مورد را متذکر شده و

نظرات شخصی خود را ابراز دارم.

بحران تمام نشده است. فعلاً وفاداری واحدهای نظامی جمهوری دمکراتیک افغانستان در مناطقی

مانند قندی، قندهار و کوندوز واضح نیست و گزارشهای گسترده ای (و چند سند) وجود دارد که سه عضو

نظامی مخلوع در کابینه (وطنجار، گلابزوی و مزدوریار) توانسته اند از شهر فرار کنند و مخفی شوند.

ممکن است که جنگ داخلی بین واحدهای ارتش جمهوری دمکراتیک افغانستان به طور کامل دنبال

شود و به وسیله طرفداران ترکی یا عوامل مخالف امین رهبری شوند. او در کابل است و ما کاملاً متوجه

هستیم که موقعیت سیاسی وخیم است و خیابانهای اصلی که در مجاورت وزارتخانه های مهم است به

روی ترافیک عمومی بسته است و در محوطه سفارت ما تانکهای مجهز ساخت شوروی در دو طرف سه

خیابان زمین سفارت خانه مستقر گشته اند. ما نمی توانیم از طریق در اصلی وارد یا خارج شویم زیرا

خیابان بسته است، بلکه از در عقبی اضطراری استفاده می کنیم، ولی این کار را زیر دهانه توپ یک تانک

بزرگ تی 62 انجام می دهیم. این وضع کمی دلهره آور است، ولی چیز جالبی است که بدرد نوشتن در

نامه هایی که به وطن فرستاده می شود می خورد.

اینک 18 ماه است که ما شاهد خودآفت زدگی این حزب مارکسیست (حزب جمهوری دمکراتیک

افغانستان) هستیم. دیشب یک مقام افغانی آهسته به یک کارمند سفارت در مورد رهبریت می گفت که

«آنها مثل یک دسته عقرب هستند که همدیگر را تا سرحد مرگ نیش می زنند» به عنوان مثال تاکنون 25

تغییر کابینه از لیست اصلی منتشر شده در آوریل 1978 وجود داشته است. تعداد تغییرات معاونان وزرا

حتی بیش از این یعنی 34 نفر بوده است، تصفیه پشت سر هم انجام شد و انسان نمی تواند متعجب نباشد که

چگونه این رژیم دوام می آورد. البته، قسمتی از پاسخ در سرکوبی بی رحمانه هر نوع مخالفت قابل تصور

ص: 654

است. تعداد زندانیان سیاسی مقتول ممکن است به 6000 رسیده باشد و شاید بیش از چهار برابر آن تعداد

تاکنون به زندانهای سیاسی کشیده شده و یا آزاد شده اند.

اغتشاش در طول این دوره بحرانی متوقف و یا خاموش بوده است و برای اخذ امتیاز از موقعیت

بحران سیاسی مورد استفاده واقع نشده است.

من نمی دانم آینده چه خواهد شد. امین به طور شگفت آوری از توطئه های پشت سر هم جان به در

برده است اما قطعا روزی دچار اصل میانگینها خواهد شد، اما از طرفی این قانون شامل استالین نشده و او

در رختخواب مرد. به نظر من شانس او برای در قدرت ماندن در طول امسال بیش از 50 درصد نیست و

هیچ امکان برای مردن در رختخواب ندارد، اما امکان بقای حزب را در منصه قدرت بیشتر می دانم.

3 این زمان در کابل بودن هیجان انگیز است، امیدوار باشیم کسی آسیبی نبیند.آمستوتز


فعالیتهای ناراضیان هزاره

سند شماره (30)

سفارت آمریکا، اسلام آباد، پاکستان(خیلی محرمانه تمام متن)

یادداشت مذاکراتطبقه بندی: خیلی محرمانه

شرکت کنندگان: ولی بیگ رهبر اتحاد مسلمانان جنگجو در افغانستان ریک شرمن، کفیل مشاور سیاسی

سفارت

زمان و مکان: 19 سپتامبر 1979 سفارت آمریکا، اسلام آباد

موضوع: فعالیتهای ناراضیان هزاره

صدر محمد آصف خان، رئیس سابق (قبیله) هزاره در بلوچستان و در حال حاضر نایب رئیس وزارت

امور خارجه در کوئتا (اسم یک شهر) در 17 سپتامبر به من تلفن زد و درخواست یک وقت ملاقات برای

ولی بیک کرد.

من موافقت کردم که رئیس هزاره را ببینم. به شرطی که او به اسلام آباد بیاید. او در 19 سپتامبر با یک

مترجم و دو همراه ساکت آمد.

ولی بیک شرح داد که رئیس اولین سازمان هزاره ناراضیان افغان است که در پاکستان شکل گرفت.

گروه از کوئتا رهبری می شود. از جایی که آنها عملیات را به راه می اندازند. برخلاف محل استقرار رهبران

ناراضیان در پیشاور، ولی بیک قویا اعتقاد دارد که او باید حداقل قوا را دوروبر خود جمع کند. و حداکثر را

به جبهه جنگ با دشمن بفرستد.

در رابطه اش با گروه پیشاور او گفت که با تمام گروهها به جز (حزب اسلامی) همکاری و تماس دارد.

ولی بیک در پیشاور محمد نبی را از همه بهتر می شناسد، محمد نبی در زمان ظاهرشاه در پارلمان بود، بیگ

به نظر می آید که به جز افراد هزاره به کسی دیگر اعتماد نمی کند.

در افغانستان 6 میلیون هزاره هستند که همه آنها فعالانه بر علیه جمهوری دمکراتیک افغانستان

می جنگند. هزاره ها در جمهوری دمکراتیک افغانستان بر علیه سرهنگها قیام کرده اند و صدها تن از آنها به

نیروهای بیگ پیوسته اند. 1600 افسر و سرباز هم از جمهوری دمکراتیک افغانستان اخراج شده اند.

بیگ از مردم آمریکا به خاطر حمایت از حقوق بشر، قدردانی کرد بیگ فکر نمی کند که سرنگونی ترکی

اهمیتی داشته. او می گوید که امین از او نیز بهتر نیست.

ص: 655

او گفت که در زمستان نیروهای او بر نیروهای امین برتری خواهند جست و ضربه های مهلکی به

دشمن خواهند زد.

بیوگرافی: ولی بیگ می گوید که او دو نوبت در پارلمان بوده (در دوره ظاهرشاه). او عضو هیئت موکلان

بود که در ناوا از ایالت غزنی قرار گرفته است.

او به نظر می آید که 40 ساله باشد با بدنی سالم همراهانش نیز همان طور خشن به نظر می آیند.

آنها خیلی زیرک و متفکر به نظر می رسند.


نظریاتی از دو سفیر از کشورهای اروپای شرقی

سند شماره (31)

از: سفارت آمریکا کابل تاریخ: 20 سپتامبر 79

به:وزارت امور خارجه واشنگتن دی سی طبقه بندی: خیلی محرمانه

شماره سند: 7025

موضوع: نظریاتی از دو سفیر از کشورهای اروپای شرقی

1 (تمام متن محرمانه)

2 فکر می کنم ممکن است جالب باشد که از نظریات کاردار جمهوری دمکراتیک آلمان «کلاوس

ماسر» و سفیر لهستان «ادوارد بارادزیج» اطلاع داشته باشید. در خلال دو روز گذشته با آنها تماس گرفتم

واز نقطه نظرهایشان در مورد اوضاع داخلی مطلع شدم. من مخصوصا به دیدار آن دو رفتم زیرا آنها نسبت

به دیگر رؤسای سفارتخانه های اقمار مسکو صریح تر و صمیمی تر می باشند.

3 مهمترین مطالب در یافتی به قرار زیر است.

ترکی رئیس جمهور پیشین زنده است و با خانواده اش در ویلایی دولتی در حوالی کابل بازداشت

می باشد. محل اقامت او از جانب سربازان حفاظت می شود.

هر دو سفیر تأکید کردند که قبل از تصفیه اخیر در حزب پرچم ناراحتیهایی وجود داشت. آنان این

عقیده شایع در میان سفارتخانه های غربی را که «ترکی» نسبت به حفیظ اللّه پیروان بیشتری در حزب دارد

قبول نداشتند. سفیر لهستان افزود که «جاذبه شخصی» ترکی برای اکثر اعضاء حزب ناخوش آیند بود، و

این امر کمک به عدم حمایت از او می کند. او گفت که ترکی حتی قدمهای اولیه برای ساختن پشتوانه

مردمی، مانند بازدید از کارخانجات، مدارس و دیگر کارهای اساسی را بر نداشته بود. در موقعیتی من

اشاره کردم که حفیظ اللّه امین هم هرگز به این مسائل نپرداخته، سفیر لهستان جواب داد که این کار را رهبر

حزب باید برای برپا نمودن انجام می داد. سفیر لهستان همچنین ترکی را به عدم مشاوره با کادر حزب mce

از نوامبر 1978 تا زمان سقوطش متهم نمود. در خلال این دو ماه کمیته مرکزی حزب گردهمایی نداشته

است (ولی دفتر سیاسی به طور متناوب تماسهایی داشتند).

هر دو دیپلمات تأکید کردند که روسها برای مدتی از شکاف در حزب خشنود نبودند. سفیر لهستان

صراحتا گفت که سال پیش روسها از تصفیه حزب پرچمیها ناراحت بودند. او گفت که روسیه از ابتدا

«وحدت کلیه عناصر پیشرو» را تشویق کرده است. اگر چه هر دو نفر در ابراز نظراتشان احتیاط می کردند،

اما روشن ساختند که روسها در مورد مشاجرات و تصفیه های اخیر در مقامات بالای حزب که منجر به

کنار گذاشتن ترکی و سه عضو نظامی کابینه گردید خوشحال نبودند.

ص: 656

سفیر لهستان گفت که این سوءتفاهم بین ترکی و امین به درازا نخواهد کشید و به نظر او یکی از این دو

ناگزیر مسلط خواهد شد.

هیچ کدام از این دو نفر دست مستقیم روسها را در کنار گذاشتن ترکی نمی دیدند. در حقیقت سفیر

لهستان مطمئن بود که مسکو در این باره ناراحت است. زیرا چند روز پیش بود که برژنف در مسکو ترکی را

در آغوش گرفته بود. این بایستی برای مسکو بسیار نگران کننده باشد.

کاردار جمهوری آلمان شرقی گفت که سه عضو نظامی کنار گذاشته کابینه به نحوی آزادند، ولی سفیر

لهستان از ابراز عقیده در باره این مطلب خودداری کرد.

نظریه: این مطالب اهمیت زیادی ندارد، ولی با شما در میان گذاشته شد.آمستوتز


ارزیابی ژاپنی ها راجع به سقوط ترکی

سند شماره (32)

از: سفارت آمریکا اسلام آبادتاریخ: 20 سپتامبر 79

به: وزیر خارجه واشنگتن دی سیطبقه بندی: خیلی محرمانه

شماره سند: 0745

موضوع: ارزیابی ژاپنی ها راجع به سقوط ترکی

1 تمام متن محرمانه.

2 معاون رئیس هیئت و دستیار سیاسی او در تاریخ بیستم سپتامبر، کارشناس سیاسی را از جریان

دیدار سه روزه هیئت ژاپنی بین شانزدهم تا نوزدهم سپتامبر، آگاه کردند. شخص دستیار که ملاقاتها را

انجام می داد، مدت زیادی را در سفارت ژاپن در کابل به سر برد، اما فقط توانست با تعداد محدودی افغانی

و روسی ملاقات و گفتگو کند. او این مسئله را روش ساخت که نظر شخصیش را بیان می کند، ولی نظرات

مقامات ژاپنی از سفارت در کابل صادر می شود.

3 ژاپنیها راجع به سقوط ترکی اطلاعاتی از منابع گوناگون جمع آوری کرده اند که به قرار زیر است:

ترکی از هاوانا به مسکو فرا خوانده شده که در آنجا نقشه هایی برای اصلاح رژیم که شامل خلع امین،

وطنجار و دیگر «رادیکالها» می شد، در جریان بود. قبل از اینکه ترکی مسکو را ترک کند، روسها به خاطر

اینکه او با نقشه هایشان موافقت کرد به او لقب «پدر انقلاب» را دادند.

4 امین از نقشه های ترکی با خبر شد و کمیته ای به منظور خلع او فراهم کرد. این دو نفر در چهاردهم

سپتامبر در ملاقاتی که منجر به خشونت شد حضور یافتند. شخص ناشناسی از اطرافیان ترکی سعی کرد به

امین تیراندازی کند اما تارون در مقابل نخست وزیر قرار گرفت و کشته شد. بنا به گزارش، حمایت او از

امین سبب کشته شدنش شد.

5 بنا به گزارش ژاپنیها، سپس اوضاع با شلیک چندین گلوله دیگر به وخامت گرایید که در این میان

امین فرار کرد. در این گزارش، سرنوشت وطنجار و دیگران روشن نیست. جالب اینجاست، که ژاپنیها خبر


تیراندازی به ترکی را که تقریبا در همه جا پیچیده است مخابره نکرده اند. به نظر می رسد که این جریان بر

اساس همان ماجرای لمونیر است که در شانزدهم سپتامبر از کابل فرستاده شده است.هیومل


علاقه ایرانیان به موضوع مداخله کوبا در افغانستان

ص: 657

سند شماره (33)

از: سفارت آمریکا کابلتاریخ: 20 سپتامبر 79

به: وزارت امور خارجه واشنگتن دی سی فوری

شماره سند: 7039طبقه بندی: سری

موضوع: علاقه ایرانیان به موضوع مداخله کوبا در افغانستان

1 تمام مطلب سری

2 هیئت کابل در حال حاضر از حضور پرسنل کوبایی در افغانستان بی خبر است و تنها از حضور

کارمندان رسمی در سفارت کوبا در این شهر مطلع است. حتی حرفی هم از شایعات جاری در افغانستان

مبنی بر دخالت کوبا نیست.

3 در مورد سؤال یزدی وزیر امور خارجه در مورد گروه امداد کوبا، باید گفت این اطلاعات ممکن

است برگردد به سال 1978، زمانی که حکومتهای غربی ابتدا سعی داشتند که اطلاعات ما را در مورد

حضور نظامیان کوبایی در افغانستان کنترل کنند، در آن زمان هم قطاران پاکستانی ما گفتند که شنیده اند

بعضی از پزشکان نظامی کوبایی از واحدهای مهم افغانستان بازدید کرده اند. ما هیچ وقت نتوانسته ایم

صحت یا سقم این موضوع را بفهمیم اما سفارت ایران در کابل احتمالاً باید این موضوع را گزارش داده

باشد.

4 این سفارتخانه هیچ اعتراضی و مخالفتی ندارد که اطلاعات ذکر شده در اختیار یزدی قرار بگیرد و

به او گزارش شود.آمستوتز


خلقیها ممکن است به واشنگتن چراغ سبزنشان بدهند

سند شماره (34)

از: سفارت آمریکا در کابلتاریخ: 22 سپتامبر 1979

به: وزارت امور خارجه واشنگتن دی. سی. با حق تقدم

شماره سند: 7062طبقه بندی: خیلی محرمانه

موضوع: (خیلی محرمانه) خلقیها ممکن است به واشنگتن چراغ سبزنشان بدهند

1 خیلی محرمانه تمامی مطلب.

2 در تاریخ 20 سپتامبر دو مقام رسمی افغانی یکی از وزارت امور خارجه و دیگری از سازمان برنامه

به یک تکنسین آمریکایی گفتند که دولت جدید حفیظ اللّه امین می خواهد روابط متقابل خود را با آمریکا

بهبود بخشد.

طبق اظهار نظر این دو مقام، از جمله اقداماتی که امین در این مورد می خواهد انجام دهد، ارسال یک نامه

عذرخواهی در مورد قتل سفیر آمریکا «دابز» در تاریخ 14 فوریه است.

3 نظریه: این دو افغانی ممکن است منظورشان رساندن این پیام به گوش دولت آمریکا باشد. اگر چه

در حال حاضر ما اطلاعات موثقی در مورد طرز برخورد فعلی امین با آمریکا داریم، اما سفارت شوروی

در محل به خوبی مطلع است که موضوع «دابز» (سفیر) یک مانع اصلی برای روابط بین آمریکا و افغانستان

است.

اگر روسها علاقه مند به ترسیم چهره خوبی از امین باشند که به اعتقاد ما چنین است، ممکن است او را به

ص: 658

بهتر نمودن رابطه اش با کشورهای غیر سوسیالیستی تشویق کنند.آمستوتز


نظرات روسهای مقیم شوروی در مورد رژیم جدید امین

سند شماره (35)

از: سفارت آمریکا کابل تاریخ: 22 سپتامبر 1979

به: وزارت امور خارجه واشنگتن دی سی فوری

طبقه بندی: خیلی محرمانه

موضوع: نظرات روسهای مقیم شوروی در مورد رژیم جدید امین

1 تمام متن، خیلی محرمانه

2 خلاصه: یک دیپلمات برجسته شوروی منکر هر نوع اطلاع قبلی راجع به کودتای اخیر حفیظ اللّه

امین شده است، همچنین شوروی فرصتی می بیند که اینک افغانستان را وارد یک مرحله مثبت «حکومت

تحت قانون» بنماید. پایان خلاصه.

3 در یک میهمانی دیپلماتیک در 20 سپتامبر وزیر مختار سفارت موقعیتی داشت تا در مورد

تحولات سیاسی اخیر کابل با کنسول روس «واسیلی سافرونچک» که طبق گزارش، شخصیت مهم

شوروی در یافتن مشکلات سیاسی در افغانستان است، صحبت کند. سافرونچک توضیحات زیر را راجع

به کودتای اواسط سپتامبر حفیظ اللّه امین داد:

الف: سفارت شوری مطلقا هیچ نوع اطلاعات قبلی راجع به حرکت امین بر علیه افسران نظامی در

کابینه یا بر علیه رئیس جمهور پیشین ترکی نداشته است.

ب: نخستین نطق امین در 17 سپتامبر «بسیار مهم» بود و باید به دقت مورد توجه قرار گیرد. امین قصد

داشت تا یک قانون اساسی را به وجود آورد. زیرا کشورهای خارجی توقع دارند که هر کشوری در دنیا

قانون اساسی داشته باشد.

ج: امین قول داده بود که «بنابراین هیچ گونه توقیف غیر قانونی در افغانستان نخواهد بود.» به علاوه،

امین یک کمیسیون مخصوص از افراد پلیس مخفی افغانستان تشکیل داده است، تا موضوعات زندانیان

سیاسی اخیر و آزادی آنهایی را که بدون دلیل دستگیر شده اند بررسی کند. هنگامی که وزیر مختار اظهار

داشت که ترکی و امین همیشه در مصاحبه های خود با خبرنگاران خارجی گفته اند که هیچ کس در این

کشور بدون دلیل دستگیر نشده است. سافرونچک لبخندی زد و پاسخ داد، این یک قضاوت ذهنی است

(توضیح: او به روشنی اشاره کرد که دلیل دیروز ممکن است لزوما علتی برای امروز نباشد).

د: تمام برنامه ای که به وسیله امین مطرح شد می تواند به عنوان قرار دادن افغانستان تحت حکومت

قانون تلقی شود.

ه: باید به امین شانس کافی داده شود تا ثابت کند که او منظورش همان است که ابراز می دارد.

4 سافرونچک راجع به اظهارات اخیر دولت آمریکا درباره نقل و انتقال نظامیان روسی به شمال

اکسوس و حضور سربازان شوروی در پایگاه هوایی باگرام در شمال کابل اظهار ناراحتی کرد و گفت که

این نوع اظهارات را غیر مفید می داند. مأمور ما به وی خاطرنشان کرد که دولت آمریکا همچنین نظریات

ایالات متحده را در مورد عدم مداخله خارجی در امور داخلی افغانستان تکرار کرده است. سافرونچک

جوابی نداد.

ص: 659

5 سافرونچک ضمنا در مورد اینکه در مطبوعات بین المللی توجه زیادی به وی می شود گله می کرد و

گفت که مایل نیست به عنوان مشکل یاب اصلی شوروی در اینجا معرفی شود و می خواست بداند که آیا

سفارت آمریکا نقشی در این تبلیغات داشته است یا خیر. مأمور ما اظهار نمود که به عنوان یک دوست

دیپلمات، ناراحتی سافرونچک را در خصوص ذکر نامش به کرّات در روزنامه ها می فهمد و همدردی

می کند و اطمینان داد که سفارت آمریکا (چنین مزاحمتی ایجاد نمی کند و) خلوت حرفه ای او را رعایت

می نماید.

6 توضیح: سافرونچک تقریبا این استنباط را به دست داد که او خودش نطق 17 سپتامبر امین را

نوشته است. زیرا با جزئیات بسیار کوچک خیلی آشنا بود.

7 اگر این درست باشد که روسها ناگهان گرفتار تب عمل انجام شده پر دردسر شده اند، باید حداکثر

کوششان را در مورد رهبری حزب خلق انجام دهند تا چهره بسیار زشت او را حداقل در کوتاه مدت

بپوشاند. استراتژی حکومت قانون ممکن است یکی از چندین حق باقیمانده در کیسه گشاد سافرونچک

باشد، تا قبولیت عمومی این رژیم را افزایش دهد، اما پیاده کردن آن کار مشکلی است، مخصوصا اگر امین

به وسیله مسکو قابل کنترل نباشد و به صورت دیکتاتور بی رحم عمل کند.آمستوتز


دولت پاکستان موقعیت افغانستان را ارزیابی می کند

سند شماره (36)

از: وزارت امور خارجه واشنگتن دی. سی.تاریخ: 22 سپتامبر 79

به: سفارت آمریکا در اسلام آباد فوریطبقه بندی: سری

مرجع: اسلام آباد 10702

شماره سند: 373

موضوع: (خیلی محرمانه) دولت پاکستان موقعیت افغانستان را ارزیابی می کند

1 (سری تمام متن سری است)

2 شما باید به سؤالات عثمان بر طبق مطالبی که در زیر می آید پاسخ دهید:

ما اخیرا اقداماتی غیرعادی در شمال اکسوس مشاهده کرده ایم. این اقدامات دلیل تدارک برای خارج

شدن از پادگانها با حمایت نیروهای هوایی است. این مسئله می تواند در ارتباط با وقوع پیشامدها در

افغانستان باشد، ولی در عین حال هیچ مدرک مستقیمی در دست نیست.

ما هنوز هیچ اقدامی از طرف شوروی در مرز شمالی مشاهده نکرده ایم.

ما تصور نمی کنیم که شوروی فعلاً قصد داشته باشد نیروهای بیشتری را به افغانستان بفرستد. اما با این

وجود به نظر ما افزایش اقدامات برای افغانستان دشوار است.

تفسیر اخیر شوروی در مورد مسائل افغانستان که شامل پیام تبریک برژنف برای امین بود پخش نشد. اگر

چه به اعتقاد ما شوروی چاره ای جز اینکه در کوتاه مدت از امین حمایت کند ندارد.

ما در گذشته نظراتمان را در مورد مداخله با شوروی در میان گذاشتیم. در رابطه با مشاهده آثاری که

مبنی بر افزایش اقدامات نظامی شوروی در مرز شمالی با افغانستان می باشد، ما هنوز مشغول بررسی این

هستیم که چه اقداماتی غیر از اطلاعیه عمومی نوزدهم سپتامبر می تواند مؤثر باشد.

در مذاکرات گذشته، روسها همان بیانیه عمومی مسکو را که مبنی بر عدم دخالت آنان در افغانستان و

ص: 660

همچنین عدم شرکت آنها در جنگ بود ارائه دادند. کمک شوروی به افغانستان در مطبوعات شوروی به

عنوان جواب برادرانه ای به تقاضاها و نیازهای افغانها تصویر شده است.

3 برای اسلام آباد: شما مخاطب تلکسی هستید که در آن به تعدادی از مقامات دستور داده شده که

نظراتشان را در رابطه با دخالتهای شوروی در افغانستان بیان کنند.ونس


مقاصد روسیه در افغانستان

سند شماره (37)

از: سفارت آمریکا، دهلی نوتاریخ: 27 سپتامبر 79

به: وزارت امور خارجه، واشنگتن فوریطبقه بندی: سری

موضوع: مقاصد روسیه در افغانستان

1 (سری تمام متن)

2 کنسول سیاسی روز 27 سپتامبر در قسمتهایی از مذاکرات با دبیر وابسته امور خارجی از وزارتخانه

ا. ر. دئو (اروپای شرقی و یوگسلاوی) شرکت داشت. ما با توجه به اینکه اطلاع از مذاکرات سودمند

شوروی درباره افغانستان در این زمینه کمک خواهد کرد، خواستار نظرات دولت هند درباره مقاصد

روسیه در افغانستان شدیم.

3 دئو گفت که دولت شوروی اطلاعاتی با اطمینانی درباره فعالیتهایش در رابطه با افغانستان نداده

است، ولی این موضوع در بحث، مورد توجه بوده و در مورد مسائل زیر صحبتهایی شده است.

4 به روسها گفته شد که هند خواستار افغانستان کاملاً مستقلی است، روسها گفتند که مداخله ای در

استقلال افغانها انجام نداده اند.

دئو با احتیاط تمام گفت که پس از این اظهار روسها، وی به آنها گفت که باور می کند و بر این اساس

خواستار اجتناب از فعالیتهایی که منجر به هر گونه اشتباه برداشت دیگری گردد شده است. دئو افزود که

جوابی در این مورد داده نشد.

5 دئو اظهار داشت مطلب دومی که به روسها گفته شد، این بود که تعریف دولت هند از استقلال

افغانستان شامل اجازه انتخاب رهبری آزاد مردم افغان بدون کمک خارجی است. روسها جواب دادند که

آنها مانند ایران، پاکستان، چین و آمریکا در امور داخلی افغانها آن قدر دخالت نمی کنند. دئو به روسها گفته

که دولت هند این اتهامات را جدی تلقی می کند و مایل است دلایل متقن تایید آنها را بررسی کند، اما

روسها اصلاً به این موضوع توجه نکردند.

6 در رابطه بانظر کنسول مبنی بر علائم فزاینده ای از فعالیتهای نظامی روسها در مرز شمالی افغانستان

و شوروی، دئو گفت که دولت هند شیوه مستقلی برای تایید این معنا در دست ندارد. «ما ممنون خواهیم شد

که اگر شواهد متقنی مانند تصاویر ماهواره ای یا علائم الکترونیک ضبط شده که مایلیم در ادامه سیاست

خود مبنی بر حمایت از استقلال افغانستان مورد نظر قرار دهیم، دریافت بداریم.

7 نظریه: خوشبین نیستیم که دولت هند با این وضع ضعیف تا هنگام انتخابات در پایان سال بتواند

موفق به درخواست قاطع از شوروی مبنی بر خودداری از مداخله در افغانستان بشود.

حتی اگر هندیها موضوع را مطرح کرده باشند، ممکن است ما را در جریان قرار ندهند. به هر حال دئو راه را

برای ما در این مورد که ظاهرا مورد توجه دولت هند نیز می باشد باز گذاشت. تهیه مدارک فعالیتهای نظامی

ص: 661

شوروی بسیار مؤثرتر از اظهار نگرانیهای تکراری خواهد بود.


ملاقات کاردار با امین رئیس جمهور

سند شماره (38)

از: سفارت آمریکا در کابلتاریخ: 27 سپتامبر 79

به: وزیر امور خارجه در واشنگتن

طبقه بندی: خیلی محرمانه

شماره: 7218

موضوع: ملاقات کاردار با امین رئیس جمهور

1 تمامی متن محرمانه.

2 خلاصه: من بامداد امروز ملاقات دوستانه و فارغ البالی با امین رئیس جمهوری داشتم، او با

اشاره ای که به مناسبات بهتر با ایالات متحده کرد، جذابیت تمام و روش بسیار دوستانه ای داشت. هیچ

گونه مسائل ویژه ای در این ملاقات مورد بحث قرار نگرفت. پایان خلاصه.

3 در چند روز اخیر سفیران و کارداران برای ادای احترامات به رئیس جمهوری امین، به مناسبت

«انتخاب» او به عنوان رئیس جمهوری افغانستان و دبیر کل حزب صف کشیده بودند. من پنجمین فرستاده

برای دیدار او در بامداد امروز بودم و به من گفته شد که ششمین نفر بعدازظهر امروز ملاقات خواهد کرد.

4 امین فارغ البال و مسلط بر خود و از لحاظ ظاهری بسیار دوستانه بود. هیچ گونه نشانه ای از اینکه

وی به طوری که گزارش شده در جریان تیراندازی در کاخ در تاریخ 14 سپتامبر مجروح شده است وجود

نداشت مشکل بتوان با مشاهده این مرد خوش خلق باور کرد که او بوده است که از این همه توطئه ها جان

سالم به در برده و بالاخره در راس قرار گرفته است. در حالی که من به او نگاه می کردم نمی توانستم بیاد

نیاورم که تنها در سال قبل یعنی در سال 1977 هنگامی که ما سرگرم یکی از تمرینهای عادی مورد لزوم

برای تشخیص هویت رهبران بودیم، ما امین را در فهرست مربوطه نگنجانده بودیم. همچنین پی بردن به

این مطلب در جریان صحبت با این مرد دوستانه، بسیار دشوار است که تصور کنیم که او نیز به طور مستقیم

در اعدام حدود 6000 مخالف سیاسی مسئولیت داشته است. در هرچیزی که او می گفت معقول جلوه گر

می شد و چهره مردی را نشان می داد که می توان با او بحث منطقی کرد که به تفاهم رسید.

5 همان طوری که وزارت می داند من دو دستور فوری داشتم: یکی، درباره اینکه این ملاقات باید

کوتاه مدت باشد و دومی اینکه به غیر از اظهار این مطلب که حکومت ایالات متحده مایل است با تقاضای

مکرر امین جهت مناسبات دوستانه هم عقیده باشد،هیچ مطلب پرمعنای دیگری را نگویم. همان طور که

شما می دانید اقدامات عادی صرف چای برای چند دقیقه ای آغاز نخواهد شد و اینکه یک خروج پرشتاب

به عنوان یک اهانت تلقی خواهد شد. کارمندان من و من مغزهای خود را قبلاً در این باره تحت فشار قرار

داده بودیم که برای گذراندن وقت به چه نوع گفتگویی می توانستم متوسل شوم، ولی همه اینها کمتر از آنچه

که من نگران آن بودم برای من مشکل ایجاد کرد. امین یک حالت روحی متمایل به وراجی داشت و من به او

مجال دادم که بیشتر صحبتها را او انجام دهد. عکسهایی از ما گرفته شد که روی هم چهار دقیقه به طول

انجامید و آنچه که مورد شگفتی من بود این بود که عکاسان که دو نفر بودند 9 قطعه عکس گرفتند. از

آنجایی که همتاهای دیپلماتیک من عکسهایشان به اتفاق امین در جراید محلی چاپ شده است من تصور

ص: 662

می کنم که عکس من نیز به نوبه خود در مطبوعات چاپ خواهد شد.

6 بلافاصله پس از آنکه عکاسان رفتند امین گفت که او می خواهد برای واشنگتن روشن کند که او

مایل است «مناسبات بهتر و دوستانه تر» داشته باشد. خدا را شکر که من قادر بودم که در پاسخ بگویم که

واشنگتن نیز در این احساس برای مناسبات دوستانه با او سهیم است.

او آن گاه مطلبی را که تاکنون بارها با دیدارکنندگان در گذشته عنوان کرده بود بار دیگر عنوان کرد و آن

اینکه جمهوری دمکراتیک افغانستان هیچ گونه سوء نیتی نسبت به هیچ یک از کشورهای جهان ندارد و در

واقع او می خواهد با همه کشورها مناسبات خوبی داشته باشد و اینکه جمهوری دموکراتیک افغانستان

صمیمانه مایل به صلح است. او همچنین مطلب آشنای قبلی خود را درباره اینکه افغانستان یک کشور

عقب مانده ایست که شدیدا نیاز به پیشرفت اقتصادی و اجتماعی دارد و تنها به کمک کشورهای بیگانه

می تواند به این پیشرفت برسد. تکرار کرد.

هر چند او از کمک ایالات متحده ذکری نکرد، ولی از فحوای اظهارات او روشن بود که او امید داشت

ما روزی از عمران و پیشرفت اجتماعی جمهوری دموکراتیک افغانستان پشتیبانی کنیم.

7 او همچنین از حدود عادی خود فراتر رفته و پوزش طلبید از اینکه افغانستان در کشورهای

متعددی (از جمله ایالات متحده آمریکا) سفیر ندارد و توضیح داد که خوب از لحاظ اشخاص واجد

شرایط که بتوانند به نحو رسایی نماینده رژیم باشند دچار کمبود است و لذا او انتظار دارد که من نخستین

مجرا برای مناسبات دو جانبه بین ایالات متحده و افغانستان باشم. ضمن ادامه این موضوع او دوباره اظهار

داشت که در دفتر او برای پذیرایی از من هر گاه من بخواهم با او مشورت کنم باز است. من با توجه به

تقاضای وزارت امور خارجه افغانستان مبنی بر اینکه ما تعداد اعضاء نمایندگی سیاسی خود را در

افغانستان کاهش دهیم، کوشیدم تا چند مطلب مثبت برای ایجاد یک اثر بیان کنم. من او را متوجه کردم که

هواپیمای دی سی 7 برای شرکت هوایی افغانستانی آریانا قرار است روز 7 اکتبر به کابل برسد و من گفتم

امیدوارم اتفاقی برای جلوگیری از ورود این هواپیما نیفتد. من آن گاه خاطرنشان ساختم که حکومت

ایالات متحده اخیرا سطح تعرفه خود را درباره هفت قلم که افغانستان به ایالات متحده صادر می کند

کاهش داده است (این کاهشها در نتیجه کنفرانس توکیو بوده است) و اینکه هر چند این امر زیانهایی برای

خزانه داری ما در بر دارد، من امیدوارم که با افزایش صادرات افغانستان برای این کشور اثر سودمندی

داشته باشد. سرانجام من به علاقه او به انرژی خورشیدی و ملاقات او با یک کارشناس آمریکایی در این

زمینه که در ماه ژوئیه گذشته از کابل دیدن کرده بود اشاره کردم و گفتم آژانس بین المللی مخابرات آمریکا

در نظر دارد یک نمایشگاه به مقیاس بزرگی در سال آینده در این باره ترتیب دهد، پاسخ او درباره این

مطلب پرشور و شوق بود و او گفت امیدوار است این نمایشگاه عالی باشد.

8 همه اش این بود. من تصور می کنم دیداری که از او انجام داده ام یک حرکت عاقلانه ای بود. من فکر

می کنم که او از فرصت ارسال پیامی به وزارت امور خارجه آمریکا درباره اینکه او خواستار روابط بهتری

است استقبال کرد و او منتهای کوشش را انجام داد تا از هر گونه مطلب ضد و نقیضی اجتناب کند. هنگامی

که من بعدا با شاه محمد دوست معاون وزارت امور خارجه ملاقات کنم، در صورت لزوم در نظر دارم که به

تمایل امین جهت مناسبات بهتر به عنوان استدلالی برای اینکه وزارت امور خارجه افغانستان فشارهای

خود را بر آمریکا و تعداد کارمندان آمریکا در کابل کم کند، اشاره کنم.

ص: 663

9 با در نظر گرفتن توصیه شدید وزارت امور خارجه درباره اینکه ملاقات بسیار کوتاه مدت باشد، من

هنگامی که امین را ترک کردم به ساعت خود نگاه کردم و با شمردن چهار دقیقه ای که عکاسان در اتاق

بودند من 19 دقیقه در حضور امین بودم و تصور می کنم که این مدت درست و کافی بوده است.


تماس با وزیر اطلاعات و فرهنگ، کاتاوازی

سند شماره (39)

از: سفارت آمریکا کابل تاریخ: 27 سپتامبر 79

به: وزارت امور خارجه واشنگتن دی. سی.طبقه بندی: خیلی محرمانه

شماره سند: 7208

موضوع: تماس با وزیر اطلاعات و فرهنگ، کاتاوازی

1 (تمام متن خیلی محرمانه است )

2 طی تماسی با خیال محمد کاتاوازی، وزیر اطلاعات و فرهنگ در 25 سپتامبر توسط کاردار و

منشی دفتر آژانس بین المللی ارتباطات خانم مارلین مکافی و وابسته دفاعی، وزیر خواستار «افزایش

همکاری» بین افغانستان و ایالات متحده شد. این نظریه وزیر با آنچه که یک ماه پیش گفته شد مبنی بر

اینکه «خصومت صدای آمریکا و کشور آمریکا با انقلاب، همکاری را در این زمان غیر ممکن می سازد،

متناقض بود. او طبق گزارش این اظهارات را هنگامی ادا می کرد که دستور داد 34 عضو کارمند

وزارتخانه اش از آموزش زبان انگلیسی آژانس بین المللی ارتباطات خارج شوند. این دستور فعلاً لغو شده

و کارمندان وزارتخانه آموزششان را از سر خواهند گرفت.

3 وزیر اظهاراتش را با توصیف «تغییرات عظیمی» که در افغانستان در حال اتفاق افتادن است آغاز

کرد. او کشورش را «آزاد و مستقل» خواند و گفت کشورش «خواستار» همکاری با تمام کشورهایی که

مایل به کمک به ما هستند می باشد. او به «اهمیت ویژه همکاری فرهنگی» اشاره کرد و گفت «اکنون

موقعیت آنچنان است که باید همکاری ممکن شود.» کاتاوازی مخصوصا به احتیاج افغانستان برای

همکاری «کشورهای پیشرفته ای مثل شما» در زمینه تعلیم و تربیت و آموزش فنی و زبان انگلیسی برای

کارمندان دولت اشاره کرد.

4 نظریه: اظهارات صمیمانه کاتاوازی با لحن نظرات وی راجع به آمریکا در ماههای آخر رژیم ترکی

متناقض بود. ما مایلیم فکر کنیم که تغییرات طرز فکری وی نشانه های تغییر کلی در سیاست نسبت به ما

باشد، ولی هنوز نشانه های برعکس این نظریه را را در سایر مواضع می بینیم که ما را مطمئن می سازد. نحوه

قرار ملاقات نیز قابل ملاحظه است. ابتدا هنگامی که موسسه بین المللی ارتباطات با تواضع خواستار قرار

ملاقاتی برای خانم مکافی با تعدادی از کارکنان رسمی جمهوری دمکراتیک افغانستان می شود، همه

امتناع می ورزند به استثناء ملاقاتی که با رئیس دایره عهدنامه های وزارت امور خارجه ارائه گردید، ولی

سپس با یک عقب گرد کامل و ناگهانی، تمام لیست قرار ملاقاتها مورد تصویب قرار گرفت و ترتیب آنها داد

شد.

آمستوتز


مقاصد شوروی در افغانستان

ص: 664

سند شماره (40)

از: سفارت آمریکا بلگرادتاریخ: 28 سپتامبر 79

به: وزارت امور خارجه واشنگتن دی. سی.طبقه بندی: خیلی محرمانه

شماره سند: 7328

موضوع: (بدون طبقه بندی) مقاصد شوروی در افغانستان

1 (تمام متن خیلی محرمانه)

2 روز 26 سپتامبر سفارت اظهاراتی در رابطه با نگرانیهای آمریکا نسبت به مقاصد شوروی در

افغانستان به FSFA به عمل آورده و خواستار اظهار نظر یوگسلاوها شد. روز 28 سپتامبر کنسول سیاسی

ما در مورد اوضاع با آقای دراگسلاوپزیک رئیس اداره فوق الذکر در امور جنوب شرق آسیا گفتگو کرده و

نسخه ای از بیانیه ساندرز معاون وزارت امور خارجه را در رابطه با این موضوع که از بولتن تلگرافی در 26

سپتامبر دریافت کرده بود به ایشان داد.

پزیک از ما برای اطلاعات تشکر کرد و صراحتا عقیده خود را بیان کرد، اما گفت که اطلاعات دریافتی

دولت یوگسلاوی سطحی و متضاد است. حوادثی که منجر به سلطه امین و اوضاع جاری و سرنوشت ترکی

گردیده «همچنان مبهم» است.

3 در بررسی مجمل تاریخچه حکومت ترکی و امین از آوریل 78، پزیک گفت که «وحدت» نسبی

رژیم فقط 2 ماه دوام داشت و منجر به شکاف غیرمنتظره در حزب پرچم گردید. دولت یوگسلاوی در مورد

حوادث اخیر متعجب بود، به خصوص جایگزینی خشونت آمیز ترکی که به نظر بلگراد از وحدت گروه

خلقیها بیش از اینها انتظار می رفت. پزیک گمان داشت که روسها نیز شگفت زده شده باشند، زیرا ترکی

درست قبل از برکناریش در مسکو بود. دولت یوگسلاوی افرادی را برای بررسی حوادث در منطقه ندارد،

مخصوصا داخل اتحاد شوروی، لکن نگرانی زیادی متوجه حرکت شوروی برای افزایش حضورش به

ویژه از نظر نظامی در افغانستان، می باشد.

4 پزیک اعتراف کرد که دولت یوگسلاوی جهت اتفاقات در افغانستان را نمی داند، ولی با اظهارات

کنسول در این مورد که اساس دولت افغانستان متزلزل و ضعیف گردیده مخالفتی نداشت. او گفت که

سفارت یوگسلاوی در کابل، از نقش نظامیان در حوادث اخیر مطمئن نیست که آیا متحد باقی مانده است و

یا اینکه چه روشی در آینده در پیش خواهند گرفت، ولی گفت که «مطمئنا» نظامیان کلید اصلی

آینده اند.یجلبورگر


ملاقات نیوسام با وزیر خارجه افغانی

سند شماره (41)

از: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی.تاریخ: 29 سپتامبر 79

به: سفارت آمریکا کابل فوریطبقه بندی: خیلی محرمانه

شماره سند: 6809

موضوع: ملاقات نیوسام با وزیر خارجه افغانی

1 خیلی محرمانه تمام متن

2 خلاصه: در جریان یک جلسه طولانی شبه تجاری در نیویورک، نیوسام معاون وزارت خارجه

ص: 665

آمریکا و شاه ولی وزیر خارجه افغانستان بیاناتی در زمینه منافع و بهبود روابط دو جانبه ابراز کرده اند و در

مسائل دیگر توافق کمتری داشته اند. بحث درباره قتل دابز و پیشرفت حاصله در قبول کمک خارجی

دولت جمهوری دمکراتیک افغانستان است. شاه ولی داشتن روابط خوب با پاکستان را تأیید کرد، ولی در

مورد آموزش «فراریان» در آنجا شکایتی داشت. او حضور روسها را در افغانستان بسیار دست کم گرفت و

از استقلال و غیرمتعهد بودن دولت خود دفاع کرد، از توجه به کنترل مواد مخدر توسط دولت افغانستان

قدردانی کرد. پایان خلاصه.

3 به ابتکار دولت آمریکا، معاون وزیر خارجه نیوسام درخواست ملاقاتی جهت تبادل نظر کلی یک

ساعته با وزیر خارجه افغان شاه ولی در نیویورک نمود. دستیار معاون ساندرز و مدیر امور خاور نزدیک

«پک» نیز حضور داشت. شاه ولی فقط یک یادداشت نویس به همراه داشت.

4 نیوسام گفتگو را با این مطلب آغاز کرد که آخرین باری که در افغانستان بود، با رئیس جمهور وقت

ترکی و وزیر امور خارجه امین ملاقاتی داشته بود. وی از این فرصت ابراز خوشحالی و آرزوی موفقیت

برای تصدی مسئولیتهای جدید شاه ولی و امین نمود. نیوسام گفت که کاردار آمستونز گزارش کرده که در

همان روز، گفتگوی صمیمانه ای با رئیس جمهور امین داشته است.

5 در مقابل، شاه ولی گفت که دولت جمهوری از آغاز خواستار روابط خوب با تمام کشورها بدون

استثناء بوده و افغانستان به طور سنتی روابط دوستانه ای با آمریکا داشته و دولت جمهوری نیز در حصول

این روابط جدی بوده است. درباره قتل دابز، شاه ولی گفت که وقایع رخ داده، به هیچ وجه خواست دولت

افغانستان نبوده است. جمهوری دمکراتیک افغانستان ثابت کرده که وقایع در اختیارش نبوده است.

6 نیوسام گفت که عکس العمل سوء قصد مذکور در آمریکا بسیار قوی بوده و منجر به اقدام کنگره

شده که به طریقی همکاریهای ما را تقلیل داده است، سعی کرده ایم کمکهای برنامه ای خود را تحت ضابطه

قانونی انجام داده و یا به شکل منظمی آنها را خارج سازیم. آمریکا همواره برای بحث جهت اقداماتی که

بایستی به منظور بازگرداندن روابط عادی صورت گیرد آمادگی دارد. از این بیان که رئیس جمهور امین

خواهان روابط بهتر است استقبال می کنیم. هروقت زمان بحث برای داشتن روابط بهتر فرا برسد، ما در

جستجوی راههای خواهیم بود که از عهده شرایط مقرره توسط کنگره برآییم.

7 در پاسخ به این مطلب شاه ولی که «تبلیغات نادرست» در این مورد در رهبران سیاسی آمریکا نفوذ

کرده، نیوسام گفت که وقایع مربوط به قتل باعث این عکس العمل شده نه گزارشات روزنامه ها. همچنین

احساس می شود که همکاری زیادی در زمینه تحقیقات طبق انتظار به عمل نیامده است. در مقام دفاع

شاه ولی به نکات مشکوک مهمی که هنوز در مسئله قتل کندی وجود دارد اشاره کرد و تکرار کرد که دولت

جمهوری افغانستان معتقد است که سعی خود را نموده است.

8 وقتی که درباره کمکهای قبلی دولت آمریکا توسط افغانستان مثل دره هیرمند یادآوری شد،

شاه ولی گفت که به دلیل همین روابط دوستانه قبلی بین دو کشور بوده که جمهوری دمکراتیک افغانستان

این وضع را «غیرعادی» تلقی می کند و او مشکلی یا مانعی در حل اینها نمی بیند. او انکار کرد که دولت

افغانستان از روش قبلی خود در رابطه با کمک منابع چندگانه برای اجرای همکاری در طرحها عدول کرده

است. شاه ولی به استمرار پروژه های بانک جهانی، آلمان و دیگر طرحها اشاره کرده و گفت عملیات

افغانستان در برخی «موارد خاص» (یعنی آمریکا) از این احساس که بعضی از افراد شایستگی لازم را

ص: 666

ندارند سرچشمه گرفته است. او افزود که افغانستان درخواست پرسنل بیشتری در موارد معین کرده و

تقاضای کمکهای بیشتر تیم بهداشت (که کارکنان آمریکایی زیادی دارد) را ذکر نمود. او با افسوس

آشکاری افزود که تیم بهداشتی و پزشکی آمریکا همکاری ننموده و اینکه او پیش از عزیمت از کابل فهمید

که می خواهند تمام افراد تیم را از افغانستان خارج کنند.

9 در مورد انتظار تغییراتی در خط مشی اساسی جمهوری دمکراتیک افغانستان در پی تغییرات اخیر

در رهبری، شاه ولی پاسخ منفی داده و گفت که انتظار استمرار همان روشها می رود، چون حزب خط

مشی ها را می دهد و حزب هنوز وجود دارد. نیوسام با توجه به موضع تمایل پرزیدنت امین برای روابط

خوب بین افغانستان و همسایگانش پاکستان و ایران باین مطلب اشاره کرد، شاه ولی گفت این عکس العمل

تمایل صمیمانه مردم افغانستان و حزب است و افزود که در بازدید معاونت وزارت خارجه شاه محمد

دوست از پاکستان «گفتگوهای مفیدی» وجود داشته و اینکه او با آقا شاهی در هاوانا ملاقات کرده و

رئیس جمهور پیشین «ترکی» نیز با ژنرال ضیاء در آنجا مذاکره کرده اند او با احتیاط در مورد ملاقات اخیر

گفت که این «انعکاس تمایل دولت» بوده است و اشاره کرد که ژنرال ضیاء و آقا شاهی هر دو به کابل دعوت

شده اند، ولی قرار شد بازدید رئیس جمهور پاکستان پس از بازدید مقدماتی آقا شاهی به عمل آید.

10 در قسمت دیگری از گفتگو، شاه ولی در جریان بحث راجع به شورشیان، نسبتا از پاکستان گله کرد

و گفت که شورشیان اکثرا فئودالهای قبلی هستند که منافع خود را از دست داده اند، ولی افزود که قسمتی از

این مشکل توسط همسایگان افغانستان به وجود آمده است. او به اردوهایی اشاره کرده که فراریان افغانی

در پاکستان، در آنجا آموزش می بینند و افزود که پاکستان چند چریک (میلیشیا) نیز به افغانستان اعزام

کرده است. در پاسخ سؤال مربوط به وضعیت پناهندگان، شاه ولی استدلال کرد که مرزهای افغانستان باز

بوده و 5/2 میلیون چادرنشین همه ساله از مرز عبور می کنند. او گفت که آنها «چادرنشینان ما را محبوس

کرده اند»

11 در مورد موضوع رابطه با شوروی، شاه ولی گفت که روابط خوب سنتی افغانها با همسایه شمالی

در جریان تغییرات حکومت کمتر تغییر کرده است. در مورد سؤال عدم تطابق وضع عدم تعهد افغانستان و

حضور گروههای روسی در کشور، شاه ولی پاسخ داد که وجود مشاورین روسی، بزرگ شده و کوهی از

یک کاه درست شده است. او اشاره کرد که در افغانستان مشاورین روسی، قبل از انقلاب هم بوده اند و

تعدادشان زیاد تغییر نکرده است، ولی متاسفانه عدد دقیق آنها را نمی داند و ضمنا مشاورین سایر کشورها

مثل هند نیز هستند. در توضیح تناقض با نظر قبلیش، توضیح داد که تغییر وضعیت کیفی نبوده و فقط کمی

بوده است.

12 شاه ولی همچنین انکار کرد که حزب دمکراتیک خلق افغانستان، یک حزب مارکسیست

لنینیست است و گفت که ما می توانیم از برنامه های حزبی، قضاوت خودمان را به عمل آوریم. او افزود که

حزب دمکراتیک خلق افغانستان اساس سوسیالیستی کشور است. نیوسام اشاره به مذاکراتش با وزیر

اسبق امور خارجه «امین» در مورد طبیعت حزب از نظر قوانین آمریکایی در زمینه روابط با ملل تحت نظر

یا کنترل جنبش بین المللی کمونیستی نموده و تلقی شاه ولی را از این بابت که حزب جزئی از جنبش

بین المللی سوسیالیستی بوده یا صرفا وجود افغانی دارد، سؤال نمود؟ شاه ولی گفت که حزب خواستار

روابط با تمام احزاب و نه، تنها با آنهایی که در کشورهای سوسیالیست هستند، می باشد. او به نیوسام

ص: 667

اطمینان داد که حکومت آنها مستقل است و تحت نفوذ حکومت یا حزب دیگری قرار ندارد. افغانستان به

جنبش غیرمتعهدها وفادار بوده و خواستار خط مشی مستقل خویش است. نیوسام توضیح داد که توجه

آمریکا نیز به «غیرمتعهد واقعی» است، ولی بین ما اختلافاتی فلسفی با تعاریف برخی از کشورها در مورد

عدم تعهد (به خصوص کوبا) وجود دارد.

13 ساندرز گفت از توجه دولت جمهوری افغانستان در زمینه کنترل مواد مخدر سپاسگزاریم و

توضیح داد که مواد مخدر مشکل بزرگ ملت آمریکا بوده و آمادگی کار با مقامات افغانی داشته و از هر

گونه همکاری پیشنهادی با دولت جمهوری افغانستان قدردانی می کنیم. شاه ولی آشکارا پس از تشکر ما

در این مورد مسرور گردید و گفت که دولت در سال گذشته مقداری حشیش به ارزش 25 میلیون دلار را

آتش زده، ولی مطبوعات غربی توجهی به آن نکرده اند. نیوسام از نقصان آگاهی اظهار تاسف کرده و گفت

دولت آمریکا متوجه این کار بوده است و مشکلات کشورها را در مواجهه و مداخله با فرهنگ سنتی مواد

مخدر، حمل و نقل و به خصوص اهمیت منبع درآمد بودن آن برای زارعین فقیر درک می نماید. این یک

عمل شجاعانه دولتی است که مثل افغانستان استقامت داشته و مورد قدردانی ماست. وی سپس افزود که

این یک عامل مثبت در روابط ما می باشد.

14 در خاتمه نیوسام گفت که خواستار مفتوح بودن روابط مخابراتی بین دو کشور بوده و اینکه

سؤالات زیادی داشته که بر اساس توجه به محیط مساعد برای بهبود روابط بوده است. او از پذیرش کار

دار توسط پرزیدنت امین در همان روز اظهار خوشحالی کرد و گفت که امیدوار است که علامت استمرار

بهبودی در روابط ما باشد.ونس


پرسش رئیس اطلاعات وزارت امور خارجه در مورد احتمال روابط بهتر با دولت آمریکا

سند شماره (42)

از: سفارت آمریکا در کابلتاریخ: 30 سپتامبر 79

به: وزارت امور خارجه واشنگتن دی. سی.طبقه بندی: خیلی محرمانه

موضوع: پرسش رئیس اطلاعات وزارت امور خارجه در مورد احتمال روابط بهتر با دولت آمریکا

1 (تمامی متن خیلی محرمانه)

2 خلاصه: اسداللّه متین سرپرست بخش اطلاعات وزارت امور خارجه در صحبت تلفنی با مارلین

مکافی سرپرست کارهای دفتری آژانس بین المللی ارتباطات در 27 سپتامبر، گفت که «آنها از من

خواسته اند که جویا شوم آیا آمریکا حاضر است که روابطش را با افغانستان بهبود بخشد. متین نگفت که

منظورش از «آنها» چیست، ولی او رابطه بسیار نزدیکی با پرزیدنت حفیظ اللّه امین دارد. در حین صحبت

سرپرست بخش اطلاعات متذکر گردید که امین «شخصا» بشدت مایل است که روابطش را با آمریکا بهبود

بخشد. متین اضافه کرد: حالا لحظه مناسب فرا رسیده. پایان خلاصه.

3 بعد از خوش آمدگویی، متین فورا مسئله اصلی صحبت را مطرح نمود: «می خواهم جویای

چگونگی بهتر شدن روابط افغانستان و آمریکا بشوم.» او گفت: «آنها از من خواسته اند که بپرسم با جانشین

شدن امین به جای ترکی، ما بسیار علاقه مند هستیم که روابطمان را با آمریکا بهبود بخشیم، آمریکا چه

کاری می تواند بکند که نشانگر علاقه مندی او به این مسئله باشد.»

4 مکافی گفت که «مانع» سابقه رژیم در مورد مسئله حقوق بشر است. متین سیاست جاری دولتش را

ص: 668

این طور مطرح نمود. او ترکی را به خاطر افراط و زیاده روی در انقلاب سرزنش نمود، او گفت تا زمانی که

ترکی رئیس جمهور بود تمام تصمیمات را خودش اتخاذ می کرد و آقای امین هیچ نقصی نداشت ولی الآن

که آقای امین به جای ترکی نشسته است زیاده رویها و افراط کاریها اصلاح خواهند گردید. و اشاره به

آزادی زندانیان نمود گفت که تا به حال 400 نفر آزاد شده اند، من جمله داماد خود متین که از پل چرخی

آزاد شده. او راجع به «اقدام سریع» حفیط اللّه امین در مورد آزادی زندانیانی که «گناهکار نبودند» به عنوان

خواست شخصی رئیس جمهوری برای اجرای عدالت در مورد زندانیان سیاسی صحبت نمود. انتخاب

برادرزاده رئیس جمهور، اسداللّه امین معاون دوم وزارت امور خارجه بخش کارهای سیاسی (و رئیس

KAM پلیس سیاسی) در راس کمیته ای برای بررسی پرونده زندانیان و عفو عمومی برای کسانی که کشور

را به خاطر «گمراه شدن» ترک کرده بودند را متذکر گردید و همچنین ایجاد کمیته ای برای طرح یک قانون

اساسی.

5 بالاخره متین گفت که طرح سؤال راجع به مسائل حقوق بشر در افغانستان ممکن است «دخالت»

تلقی شود.

6 در پایان صحبت او به موضوع اصلی بازگشت و گفت در حال حاضر ما خواهان رابطه ای صمیمانه

تر و دوستانه تر با آمریکا هستیم و جویای عکس العمل آمریکا در مقابل این بهبود روابط می باشیم.

7 نظریه: تذکرات ساده و رک و صریح متین نشانگر تضمین مطالب بود و این مسئله با گفتار چند روز

پیش وزیر فرهنگ و اطلاعات خیال محمد کاتاوازی وفق می دهد، همان طوری که در تلگراف مرجع

گزارش شد. جمهوری دموکراتیک افغانستان ظاهرا تصمیم گرفته که پیامی مودت آمیز آمیخته با علائمی

که آمادگی آنها را برای بهبود روابط آمریکا و افغانستان تحت رژیم امین نشان دهد بفرستد.


نشانه هایی درباره اینکه افغانستان در پی مناسبات بهتری با حکومت ایالات متحده است

سند شماره (43)

از: سفارت آمریکا در کابلتاریخ: اول اکتبر 79

به: وزارت امور خارجه در واشنگتن دی سی با حق تقدمطبقه بندی: خیلی محرمانه

شماره سند: 7258

موضوع: نشانه هایی درباره اینکه جمهوری دمکراتیک

افغانستان در پی مناسبات بهتری با حکومت ایالات متحده است

1 (تمامی متن خیلی محرمانه)

2 خلاصه: در جریان هفت روز اخیر نشانه هایی حاکی از اینکه جمهوری دمکراتیک افغانستان در پی

مناسبات بهتری با ایالت متحده است دریافت کرده ایم. من تصور می کنم که این موضوع اهمیت دارد که

چنین نشانه ها را قدر نهیم، ولی همچنین معتقدم که زمان زودتر از آن است که بگوییم آن نشانه ها در

زمینه هایی که برای ما اهمیت دارد عمیق تر می شود یا خیر. هفته گذشته هنگامی که من با شاه محمد

دوست معاون وزارت خارجه درباره کاهش تعداد کارمندان ملاقات کردم، او به هیچ وجه اشاره ای به آن

نکرد که بهبودی در روابط ما به این موضوع بستگی داشته باشد. علاوه بر این اطلاع یافتیم که در زمینه

حساس ورود کارشناسان آمریکایی به افغانستان، وزارت اطلاعات و فرهنگ این کشور اخیرا تقاضای

خود را به بنیاد آسیا برای یک رایزن کوتاه مدت آمریکایی حذف کرده است. امید بسیاری می رود که

ص: 669

هنگامی که شاه محمد دوست معاون وزارت خارجه مرا برای بحث بیشتر درباره تقلیل کارمندان سفارت

دعوت کند، عقیده روشن تری خواهیم داشت که آیا در سیاست جمهوری دمکراتیک افغانستان تغییر

مهمی حاصل شده است یا خیر. پایان خلاصه.

3 همان طوری که قبلاً به وزارت، خاطر نشان ساختیم جمهوری دمکراتیک افغانستان سیاست خود

را نسبت به ایالات متحده در دو زمینه ادامه می دهد. در یک زمینه به کرات به ما اطلاع می دهند که

جمهوری دمکراتیک افغانستان خواهان روابط بهتر با آمریکاست و اینکه اوضاع کنونی در این روابط

«طبیعی نیست.» علاوه بر این در همین زمینه آنها کارهایی می کنند از قبیل فرستادن تعداد زیادی از

وزیران به ضیافت چهارم ژوئیه و همین اواخر حفیظ اللّه امین رئیس جمهوری و نخست وزیر از من در کاخ

ریاست جمهوری به گرمی استقبال کرد. از سوی دیگر در سطح دیگری و در زمینه هایی که برای ما بیشتر

اهمیت دارد، از قبیل تحقیق درباره مرگ دابز سفیر آمریکا و اجرای برنامه های سپاه صلح و کمکهای

آمریکا و آژانس بین المللی ارتباطات آمریکا، ما با موانع متعددی برخورد کرده ایم و علاوه بر این حکومت

در طول دو ماه گذشته خواستار تقلیل تعداد کارمندان سفارت آمریکا شده است. به نظر من اینکه سرانجام

درباره این مسئله، به چه وضعی خواهیم رسید محک واقعی مقاصد آنها نسبت به ما خواهد بود.

4 نشانه های دلگرم کننده ای که آنها در هفته گذشته برای ما فرستاده اند از این قرار است:

آنها پس از اینکه به مارلین مکافی عضو آژانس بین المللی ارتباطات اجازه ندادند با مقامات مختلف

جمهوری دمکراتیک افغانستان ملاقات کند، این تصمیم را اخیرا لغو کردند و همه دیدارهای مورد تقاضا،

از جمله دیداری از کاتاوازی وزیر اطلاعات و فرهنگ مجاز اعلام شد.

در جریان دیدار از کاتاوازی وزیر اطلاعات و فرهنگ (مرجع ب) وزیر بسیار صمیمی بود و خواستار

همکاری بیشتر در زمینه فرهنگی و اطلاعاتی شد، موضع او در این مورد با موضعی که چند ماه قبل از آن

دفاع می کرد تفاوت داشت.

همچنین این نکته بسیار اهمیت دارد که هنگامی که مکافی عضو آژانس بین المللی ارتباطات روز

بعد با مدیر کل اطلاعات وزارت خارجه بنام اسداللّه متین ملاقات کرد، مدیر کل اطلاعات اعلام داشت که

جمهوری دمکراتیک افغانستان خواهان روابط بهتری است (مرجع الف).

هفته گذشته وزارت اطلاعات و فرهنگ دستور یک ماه قبل خود را درباره حذف برنامه آموزش

زبان انگلیسی برای سی واندی کارمندان وزارت اطلاعات و فرهنگ در مرکز فرهنگی آموزش زبان

انگلیسی لغو کرد.

چند روز پس از اینکه حفیظ اللّه امین رئیس جمهور شد، کتابدار مرکز فرهنگی آمریکا گزارش داد که

دو گروه از کارمندان و دانشجویان دانشگاه اعلام داشته اند که اکنون آنها «مجاز هستند که» از کتابخانه

حمایت کنند.

(حفیظ اللّه امین رئیس جمهور و نخست وزیر روز بیست و هفتم سپتامبر مرا به گرمی پذیرفت و در

جریان ملاقات او بار دیگر درباره مناسبات اظهار نظر کرد. جریان این ملاقات در رسانه های گروهی

منعکس شد از جمله چند عکس در این زمینه منتشر شد (همچنان که دیدارهای سایر رؤسای هیئتهای

نمایندگی دیپلماتیک نیز در رسانه های گروهی منعکس شد).

در همان روز در شهر نیویورک شاه ولی وزیر امور خارجه ضمن گفتگو با نیوسام معاون وزارت امور

ص: 670

خارجه و ساندرز دستیار وزارت امور خارجه درباره بهبود مناسبات ابراز تمایل کرد. جریان این ملاقات

در مطبوعات محلی به طور مفصل منعکس شد.

5 در حالی که مراتب فوق نشانه های دلگرم کننده ای هستند، نشانه های دیگری نیز وجود دارند مبنی

بر اینکه هیچ تغییر محسوسی در سیاست داده نشده است، به قرار ذیل:

عکس العمل خونسردانه شاه محمد دوست وزیر امور خارجه در جریان ملاقات من با او در تاریخ

25 سپتامبر به مناسبت تقلیل کارمندان سفارت آمریکا.

فشار مداوم (اگر گفته نشود فزاینده) در مورد اتباع خارج سفارت ما از سوی پلیس مخفی افغانستان

(کام)، از جمله دخالت اسداللّه امین برادرزاده و داماد رئیس جمهوری، معاون وزارت امور خارجه و رئیس

«کام» (رئیس هیئت، علیه با اهمیت تلقی کردن این موضوع هشدار داده است که از چنین کوششهای

رخنه گری می توان انتظار داشت که بدون وقفه صرف نظر از جو مناسبات بین ما و افغانستان ادامه یابد.)

اقدامی که احتمالاً با کاهش دادن تعداد کارمندان سفارت ارتباط دارد این است که وزارت امور

خارجه همچنان از دادن گواهینامه رانندگی به کارمندان ما خودداری می کند.

بنیاد آسیا به تازگی کسب اطلاع کرده است که وزارت اطلاعات تقاضای خود را برای یک مشاور

آمریکایی جهت کمک به سازمان دادن آرشیو این وزارتخانه حذف کرده است.

6 نتیجه گیری دلیل اینکه ثابت شود جمهوری دمکراتیک افغانستان چه موضعی نسبت به ما دارد،

هنگامی معلوم خواهد شد که آنها درباره موضوع کارمندان سفارت عکس العمل نشان دهند. شاه محمد

دوست معاون وزارت خارجه قرار است مرا در یکی از این روزهای آینده دعوت کند. بگذار امیدوار باشیم

که او خبرهای خوشی برای ما دارد.آمستوتز


گزارشاتی راجع به نیروهای نظامی روسی در افغانستان

سند شماره (44)

از: سفارت آمریکا کابلتاریخ: 1 اکتبر 79

به: وزارت امور خارجه واشنگتن دی سیطبقه بندی: سری

موضوع: گزارشاتی راجع به نیروهای نظامی روسی در افغانستان

2 به انضمام گزارش سفارت از کانالهای اطلاعاتی (جاسوسی م) راجع به حضور نیروهای نظامی

روسی در افغانستان، مشاهدات زیر از دیپلماتهای خارجی در کابل ضمیمه خواهد بود.

3 در تاریخ 30 سپتامبر سفیر یوگسلاوی بوگدان مالباسیک (لطفا محفوظ بماند) از وزیر مختار

پرسید که آیا گزارش جدید «اخبار گزارش» در مورد فعالیت نیروها در آسیای مرکزی، شامل واحدهای

هوابرد است. مالباسیک، ژنرال سابق ارتش، گفت، شنیده است که روسیه قبلاً به اندازه کافی وسیله و

قطعات لازم برای یک واحد هوابرد در پایگاه هوایی باگرام، در شمال کابل تهیه دیده است. او تقریبا از این

مسئله مطمئن بود.

4 سفیر یوگسلاوی فکر می کرد که واحدهای روسی موجود به عنوان آخرین وسیله و راه حل نهایی به

کار برده خواهند شد. به نظر او هنوز راه حلهای دیگر به جای به کار بردن این راه حل باز می باشد، مثلاً

گسترش پایگاههای سیاسی و خواستهای مردمی از رژیم خلقی یک کودتای نظامی که رهبری خلقی را

با گروهی تازه و در ابتدا با شخصیتهای غیرسیاسی تعویض نماید.

ص: 671

5 همین طور در تاریخ 30 سپتامبر ج دالات سینگ وزیر مختار سفارت هند (لطفا محفوظ بماند)

به وزیر مختار سفارت گفت که یکی از منابعش و یک افسر سابق ارتش افغانستان که الان در پل چرخی در

زندان به سر می برد، قبل از دستگیریش در «خانه مردم» دفتر مرکزی رهبری خلقی در مورد حضور

نیروهای نظامی روسی بحث نمودند. افسر افغانی گفته بوده که زمان سرکار بودنش که به اطلاعات

حساس دسترسی داشته است حدود 9000 نفر نیروی روسی در افغانستان یافت می شده. وزیر مختار

هندی تاریخ دقیق اطلاعاتش را نمی دانست، ولی فکر می کرد کاملاً جدید است. سینگ خودش گمان

می کرد که آمار کنونی در حدود 000/10 تا 000/20 می باشد (او بیشتر به حد بالای این آمار تمایل

داشت).

و گفت که او.... قبلاً گزارش داده و این در دهلی نو شایع هم شده.

6 در تاریخ 30 سپتامبر یک مأمور سفارت آلمان غربی به وزیر مختار گفت که رانندگان کامیون

آلمانی که از جاده هرات به قندهار که مملو از افراد شورشی سربازان فراری ارتش و راهزن بود، به تازگی

عبور کرده اند، سربازانی از اقلیتهای روسی که ارابه های جنگی را هدایت می نمودند دیده اند. مأمور آلمانی

می گفت که روزنامه های غربی پول خوبی برای این عکسها می پردازند.

7 تفسیر: نظریات بالا با مقداری شرط و استثناء گزارش شده، نظر سفیر یوگسلاوی راجع به تجهیز

وسایل و قطعات در باگرام را می توان در نقاط دیگر افغانستان نیز مشاهده نمود مثلاً در پادگان زرهی پل

چرخی که تعدادی زیاد هاورکرافت و تانک و سایر اقلام نظامی پارک شده اند، مجموعه زیادی از وسایل

که خیلی بیشتر از این است که ارتش افغانستان خودش بتواند در آینده نزدیک استفاده کند، ما هیچ گونه

اطلاعاتی برای تأیید گزارشات سفیر یوگسلاوی نداریم.

8 برای نظریات سینک یک دیپلمات معتبر که البته گاهگاهی بدون دقت شایعات موجود در کابل را

قبول می کند، این قابل توجه است که اگر واقعا ارقام 000/20000/10 را به مقامات مربوطه در دهلی نو

داده باشد، ما از هیچ منبع دیگری تاکنون چنین ارقام بالایی را نشنیده ایم و ما هم آن را به هیچ وجه قبول

نمی کنیم.

9 اگر چه مأموران آمریکایی گاه گاهی سربازان روسی را در اطراف کابل ملاحظه نموده اند که

یونیفورم افغانیها را پوشیده اند (یک عادتی که از زمان داود باقی مانده)، هنوز هیچ یک از افسران و

مأموران آمریکایی نتوانسته اند نکته ای را مشخص سازند که بتوان آن را به عنوان «نیروی نظامی روسی»

بر اساس دلایل موجود، عنوان کرد، ولی به هر حال بدون شک یک نیروی نظامی روسی که به خوبی استتار

شده اند در داخل کشور وجود دارد. ما حدس می زنیم حدود 4000 نفر از نظامیان روسی من جمله افرادی

که در پایگاه هوایی باگرام هستند و حدود 3000 مستشار نظامی در افغانستان وجود دارد.

10 راجع به داستان آلمانی، احتمالاً می توان گفت که چطور مستشاران نظامی روسی که برای هدایت

و تنظیم ارتش افغانستان هستند در زمان لازم مستقیما به کار گرفته می شوند.آمستوتز


نظرهای ترکیه درباره اتحاد جماهیر شوروی و افغانستان

ص: 672

سند شماره (45)خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا در آنکاراتاریخ: 1 اکتبر 79

به: وزارت امور خارجه واشنگتن دی سی

شماره سند: 7248

موضوع: نظرهای ترکیه درباره اتحاد جماهیر شوروی و افغانستان

1 (تمامی متن خیلی محرمانه)

2 این پیام برای صورت گرفتن اقدامات لازمه است (به پاراگراف 7 مراجعه کنید).

3 خلاصه: مأمور سیاسی سفارت اقدام مرجع (ج) را با یکی از کارمندان وزارت امور خارجه که در

جریان انقلاب ترکی در افغانستان خدمت می کرده است دنبال کرد. این مأمور اظهار داشت که در وزارت

امور خارجه از اقدام ترکیه در قبال شورویها در مورد افغانستان پشتیبانی وجود دارد. ولی کمتر احتمال

می رود که یک اعلامیه عمومی منتشر شود. ترکها درباره نظریات کشورهای دیگر و واکنشهای آنها درباره

اوضاع در افغانستان علاقه نشان می دهند. مأمور وزارت امور خارجه در باره علاقه احتمالی روسها

نسبت به اعتمادی سفیر سابق افغانستان در پاکستان و اتحاد شوروی به عنوان جانشین امین حدسیاتی زد.

پایان خلاصه.

4 اقدام حکومت ترکیه در قبال اتحاد شوروی: آلپ قره عثمان اوغلو رئیس بخش خاورمیانه در

وزارت امور خارجه ترکیه به (ریچاردونه) مأمور سفارت در تاریخ بیست و هشت سپتامبر گفت که در

محافل وزارت امور خارجه ترکیه در مورد اقدام سیاسی ترکیه در قبال شورویها درباره افغانستان بدون

آنکه جنبه علنی داشته باشد پشتیبانی وجود دارد. معذالک از آنجایی که وزیر امور خارجه اکنون در ترکیه

است، مدتی طول خواهد کشید تا تصمیم نهایی در این مورد گرفته شود، بسیار غیرمحتمل است که

حکومت ترکیه درباره افغانستان اعلامیه رسمی صادر کند. حکومت ترکیه درباره اقدامات سایر کشورها

در قبال شورویها درباره موضوع افغانستان (در صورتی که چنین اقداماتی صورت بگیرد) بسیار علاقه مند

است. قره عثمان اوغلو درباره اعلامیه وزارت امور خارجه آمریکا به مطبوعات به عنوان نشانه ای از

علاقه ایالات متحده درباره اوضاع افغانستان واکنش مثبتی نشان داد. (اظهار نظر: در سراسر جریان

گفتگو قره عثمان اوغلو روشن ساخت که حکومت ترکیه درباره افزایش علاقه و نفوذ ایالت متحده در

سراسر منطقه سنتو نظر مساعد دارد، رجوع شود به آنکارا 7201).

5 مداخله اتحاد جماهیر شوروی: قره عثمان اوغلو عقیده حکومت ترکیه را مبنی بر اینکه روسها

نیروی نظامی به افغانستان نخواهند فرستاد مگر اینکه بحرانی در این کشور صورت گرفته و زندگی اتباع

روسی در معرض تهدید قرار گیرد را بار دیگر تکرار کرد. معذالک او معتقد بود که روسها در پی اسب

دیگری در افغانستان هستند که سوار آن بشوند، زیرا پایگاه امین در افغانستان بسیار ضعیف است. ترکها

معتقدند که اعتمادی، سفیر افغانستان در مسکو و بعدا در اسلام آباد یکی از کاندیداها خواهد بود و اینکه

روسها در حال حاضر می کوشند با او تماس بگیرند. قره عثمان اوغلو گفت اعتمادی روز قبل از کودتای

ترکی از پاکستان به کابل آمده و از آن به بعد مدت کمی در زندان بوده است. او اضافه کرد که اعتمادی

مناسبات عالی با روسها داشته است و ممکن است تماسهایی در میان گروههای افراطی پرچمی که در

مسکو به حال تبعید به سر می برند برقرار کرده باشد، قره عثمان اوغلو نظر ما را درباره موضوع اعتمادی به

ص: 673

عنوان جانشین امین جویا شد.

6 حادثه عصیانگری نظامیان: ترکها شنیده اند که یک عده بیست نفری از خلبانان افغانی ابتدا

مأموریت داشتند شهر هرات را در جریان آشوبی که در آنجا چند ماه قبل رخ داده بود بمباران کنند.

خلبانان بمبهای خود را دورتر از هدفها پرتاب کردند و به پایگاه خود بازگشتند. آن گاه خلبانان روسی

جای آنها را گرفته و آماجهای تعیین شده را در مرکز هرات بمباران کردند. خلبانان افغانی به خاطر

عصیانگری خود به محاکمه صحرایی کشانده شده و اعدام شدند.

7 تقاضای اقدام: با اشاره به پاراگراف 5، سفارت قدردانی خواهد کرد اگر نظریه وزارت امور خارجه

آمریکا درباره اظهار نظر سفارت کابل مربوط به نظر ترکیه مبنی بر اینکه شورویها اعتمادی را به عنوان

یک جانشین احتمالی امین می دانند را دریافت کنند.اسپایزر


گروه امین در افغانستان: و نقطه نظرهای سفرای یوگسلاوی و شوروی

سند شماره (46)

از: سفارت آمریکا کابلتاریخ: 2 اکتبر 79


به: وزارت امور خارجه واشنگتن دی سی دارای حق تقدمطبقه بندی: خیلی محرمانه

موضوع: گروه امین در افغانستان: و نقطه نظرهای

سفرای یوگسلاوی و شوروی

1 (خیلی محرمانه تمام متن)

2 خلاصه: طبق گفته سفیر یوگسلاوی در کابل، شورویها چندین ماه قبل از جریان بحران نیمه

سپتامبر که منجر به اقتدار خشونت بار و کامل امین شد، از ازدیاد اضطراب و ناراحتیهای علیه نور محمد

ترکی رئیس جمهور افغانستان و حفیظ اللّه امین نخست وزیر، آگاه بودند. اما روسها هر گونه اطلاع از کودتا

را توسط خودشان رد می کنند. به نظر می رسد که مسکو مایل است با امین کار کند، چرا که او شوروی را در

مقابل یک عمل انجام شده قرار داده است. «پایان خلاصه».

3 بوگدان مالباسیک سفیر یوگسلاوی در افغانستان با درخواست اینکه منبع این خبر را به کلی

محفوظ نگهدارد، مأمور ما را در جریان مذاکره اخیر خود با سفیر شوروی، به نام الکساندر م.پوزانف در

رابطه با کودتای اواسط سپتامبر امین قرار داد (مالباسیک توضیح داد که او گاه گاهی صحبتهای طولانی با

پوزانف داشته و متوجه شده که پوزانف به این جلسات نسبتا علاقه مند است. پوزانف اظهار داشته که

همچنان علاقه صمیمانه ای نسبت به یوگسلاوی، یعنی جایی که وی سالها در آنجا خدمت کرده است

دارد).

4 بنا به گفته مالباسیک، پوزانف اطلاعات ذیل را در مورد کشمکش حاد قدرت در سلسله مراتب

«حزب خلقی» در اختیار قرار داده است. سفیر شوروی که اعتراف کرد تا میزان معینی در این ماجرا

دخالت داشته، گفت که هنوز درباره کلیه اتفاقاتی که منجر به پیروزی امین شده است «مطمئن نیست». او

هر نوع اطلاع قبلی از درگیری خشونت آمیز 14 سپتامبر را تکذیب می نماید (توجه: افسران آمریکایی که

در آن روز در گوشه و کنار کابل گشت می زدند. متذکر شدند که در همان روز تعداد سربازان افغانی و افراد

شهربانی در خیابانها افزایش یافته و وابستگان روسی به طور عادی رفت و آمد می کردند و محل اقامت

افراد شوروی از برنامه حفاظتی آشکار خوبی برخوردار نبود).

ص: 674

5 پوزانف به مالباسیک گفت که روابط تیره بین رئیس جمهور ترکی و امین از ماه ها قبل افزایش یافته

بود و پوزانف از تصمیم شخص ترکی انتقاد کرد و می گفت ترکی موافق نبود که قدرت کامل نخست وزیری

به امین که به عنوان وزیر اول انتخاب شده بود برسد. پوازنف اظهار داشت که برای مثال ترکی می خواست

ریاست تمام جلسات شورای وزرا را داشته باشد و این امر امین را شدیدا ناراحت می کرد.

6 پوزانف اظهار داشت که بحران جاری بعد از زمانی که ترکی در یازده سپتامبر از هاوانا و مسکو

برگشت شروع شد. در جلسه کابینه ای که در 12 سپتامبر تشکیل شد، امین لزوم تغییرات کابینه را خواستار

شد و گفت که هر چه زودتر باید محمد اسلام وطنجار وزیر کشور و شرجان مزدوریار وزیر امور مرزی و

سیدمحمد گلابزوی وزیر ارتباطات عوض شوند. ترکی اعتراض کرد و رودرروی امین ایستاد.

7 مطابق گزارشات پوزانف، «اختلاف و دعوا تا 13 سپتامبر ادامه داشت» و در 14 سپتامبر زمانیکه

امین تغییرات کابینه را اعلام کرد، این اختلاف به اوج خود رسید. ترکی «امین را احضار کرد تا درباره آن

عمل توضیح دهد و در نتیجه تیراندازی رخ داد. پوزانف گفت که در این روزهای بحرانی دو ملاقات با

رهبران حزب خلق داشته است. در رابطه با ملاقات اول چیز زیادی نگفت، ولی درباره ملاقات دوم گفت

که جلسه ای صبح روز 15 سپتامبر یعنی روز قبل از اینکه امین به جانشینی ترکی معرفی شود، با امین داشته

است (توجه: خبر این ملاقات توسط مطبوعات پخش شد).

8 مالباسیک از صحبتی که با پوزانف داشته عقیده دارد که شوروی مجبور است سیاست خود را در

افغانستان با عمل انجام شده امین تطبیق دهد، هر چند که اشتیاق زیادی در این امر نشان نمی دهد. زمانی

که او نقاط ضعف امین را از قبیل تصویر بدی که در جامعه دارد، به پوزانف متذکر شد، سفیر شوروی جواب

داد: «که امین قوی و متشکل است، البته او اشتباهاتی دارد، اما کدام رهبراست که اشتباه نداشته باشد.»

9 جالب توجه اینکه پوزانف، وطنجار خلع شده را یک مرد خوب توصیف کرد (توجه: کرارا شایعاتی

که پس از کودتا شنیده شده نشان می دهد که وطنجار تقاضای پناهندگی از سفارت شوروی کرده است و

سفارت هندوستان اعتقاد دارد که پوزانف سعی کرده که از وطنجار و دیگر وزرای نظامی که در 14

سپتامبر اخراج شده اند وساطت و جانبداری کند).

10 مالباسیک عقیده راسخی دارد که روسها امتیازات خاصی از امین برای حمایت کردن از او بعد از

کودتا گرفته اند. برای مثال او فکر می کند که روسها پافشاری می کنند برای اینکه ترکی باید زنده بماند.

مالباسیک اظهار داشت که در حال حاضر امین کاملاً به شوروی متکی است و «باید مزد این حمایت را

بدهد.»

11 مالباسیک معتقد است که روسها در حال حاضر کوشش خواهند کرد که امین را یک رهبر

پسندیده و دلخواه بسازند و اگر در چنین کاری کوتاهی کنند امکان دارد که غیر از دخالت مستقیم نظامی،

راهی مثل یک کودتای سریع توسط نیروهای مسلح افغانی را برگزینند. لکن او احتمال دخالت نیروهای

نظامی شوروی را رد نکرد، اما فکر می کند که هر چند این اقدام بعید است، ولی سرانجام این عمل حاد

الزامی می شود.

12 نظریه: گزارش مالباسیک با مطالب دیگر منابع مورد اطمینان تطبیق می کند همان طوری که

انتظار می رود ماشین شایعه سازی کابل مطالب یک نوع زیادی را تولید کرده است. بیشتر این شایعات از

زمانی که ترکی در 9 و 10 سپتامبر با برژنف در مسکو صحبت کرده به وجود آمد. بعضیها می گویند که

ص: 675

رهبران شوروی به او گفته اند که کار تو تمام شده است، ولی با مقایسه با برخورد بشاش امین هنگام

بازگشت ترکی به کابل در 11 سپتامبر، قبول چنین خبرنگاران کننده ای بعید است. بعضیها می گویند که

برژنف به او گفته است که کلک امین را بکند، اما او از عهده برنیامده است. این سفارت مایل است که بگوید

که معتقد است که رهبری آینده افغانستان به هیچ وجه در مسکو مورد بحث واقع نشده است. (ضمنا باید

توجه داشت که هنگام استقبال در فرودگاه، وطنجار، نفر دوم بعد از امین ایستاده بود).

13 بنا به گفته سفارت هندوستان که در پاراگراف قبلی نیز از آن ذکری شد، نقش پوزانف این بود که

در 14 سپتامبر در تیر اندازی کاخ خلق دخالت مسلحانه داشته است، هر چند که ما نسبت به این موضوع

شک داریم، ولی فکر می کنیم که احتمالاً در مقطعی پوزانف برای طرفداری از وطنجار دخالتی کرده باشد،

همان طور که اظهارات بعد از کودتای او برای مالباسیک نشان می دهد.

14 هر چند بعضی از ناظران محلی فکر می کنند که هر وقت مشکل حاد می شود مشت آهنین

شورویها (در این مرحله امین) پیدا می شود( مانند جریان شورش افغانستان)، ولی ما بر این عقیده ایم که

وقتی اعضاء سرسخت و غیرقابل کنترل حزب خلق مثل عقربها در یک کوزه به جان هم افتاده اند، نقش

شوروی به طور کامل در این خشونت دیده نمی شود. حضور مستمر زنان و کودکان روسی در مناطق

عمومی کابل در خلال بحران 14 سپتامبر و همچنین اخبار وسایل ارتباط جمعی شوروی در مورد ملاقات

ترکی در مسکو و بعد از آن که امین در 16 سپتامبر به جای او نشست، نشان می دهد که سفارت مسکو

اطلاعی نداشته و چنین واقعه ای برایش غیر مترقبه بوده است.

15 به نظر می رسد که پوزانف نتوانسته برنامه سیاسی با ثباتی را در این جا فراهم سازد. به دلیل اینکه

پوزانف در خلال سال گذشته اغلب اختلافهای جدی، با امین داشته در محافل دیپلماتیک اینجا راجع به

عدم تمدید مأموریتش شایعاتی بگوش می رسد. یک منبع خبری افغانی که معمولاً در گذشته مورد اعتماد

بوده گفته است که شوروی در 27 سپتامبر برای جانشینی پوزانف در خواست موافقت کرده است. منبع اسم

جانشین را نمی دانست.

پایان نظریه آمستوتز


نیروهای نظامی روسی در افغانستان

سند شماره (47)

از: سفارت آمریکا در کابلتاریخ: 3 اکتبر 79

به: وزارت امور خارجه واشنگتن دی. سی.

طبقه بندی: سری

موضوع: نیروهای نظامی روسی در افغانستان

1 (تمام متن سری).

2 تعریف افراد نظامی روسی: هنگامی که سفارت در کابل لغت «نیروهای نظامی» را به کار می برد

منظورش پرسنل نظامی روسی در افغانستان است که شامل گروهای زیر است:

الف: نیرو و سربازان نظامی حدود 600 نفر که در حال حاضر دفاع قسمت داخلی پایگاه هوایی باگرام

را به عهده دارند که به «نیروهای ویژه واکنش» معروفند.

ب: نیروهای نظامی متخصص حدود 1000 500 نفر از سربازان گردان زرهی که در حال حاضر در

ص: 676

پادگان پل چرخی که پادگانی زرهی است مستقر می باشند.

ج: تعدادی سرباز جوان در اطراف کابل که به حفاظت تأسیسات و خانه های روسها مشغولند

(بسیاری از آنها کاملاً قیافه اسلاوی دارند و یونیفورمهای افغانیشان خیلی تمیزتر از یونیفورم سربازان

معمولی افغان است).

د: هر نظامی روسی که کار عملیش و نقشش بیشتر از یک مستشار نظامی است، مثل تکنسینهای

روسی که کارشان تعمیر هلیکوپترهای توپدار و ارابه های مسلح جنگی که امروزه در عملیات علیه

شورشیان به کار گرفته می شود، می باشد.

3 تعداد پرسنل نظامی روسی: بر اساس دقیقترین اطلاعاتی که در دسترس ما قرار دارد منجمله

اطلاعاتی که به وسیله سایر منابع حساس دولت آمریکا تأیید می شود، احتمالاً 4200 نفر نیروی نظامی در

افغانستان در حال حاضر به سر می برند. این تعداد را می توان محافظه کارانه تلقی نمود. همان طوری که در

بالا ذکر شد، حداقل 60 نفر از سربازان روسی از پایگاه هوایی باگرام حفاظت می نمایند. تعداد واقعی این

افراد می تواند بیشتر از این باشد. گروه دیگر که در پاراگراف قبلی 600 نفر ذکر شده بسیار دست پائین

گرفته شده. در بعضی موارد دقیق بودن، کار سختی است، به همین دلیل تعداد سربازان گردان زرهی در

پادگان زرهی پل چرخی 500 تا 1000 نفر ذکر شده. اگر این ارقام دوباره بازدید و بررسی شود تعداد کل

بالاتر هم خواهد رفت.

برای جزئیات بیشتر لطفا تلگرامهای 4008 NHK مورخه 8 سپتامبر 4407 NHK مورخه 22

سپتامبر و 4056 NHK مورخه 27 سپتامبر 1979 بررسی شود.

4 تعریف مستشاران نظامی روسی: این عبارت فقط در مورد آن دسته از پرسنل نظامی روسی به کار

برده می شود که کار اصلی و اولیه آنها تقسیم نیروهای افغانی و توصیه های تکنیکی است.

از آنجایی که تعداد مستشاران مأمور این کار بسیار زیاد می باشند، به نظر می رسد که در طول برخورد

با نیروهای شورشی نقش عملی تر و فعالتری به عهده می گیرند.

به هر حال در چندین مورد فرماندهی مستقیم و مسئولیت ارتباطات کمی تداخل بین «مستشاران

نظامی» و «نیروی نظامی» به وجود می آید. بعضی از این افسران روسی هنگامی که منطقه آنها آرام

می شود، نقش مستشاری را به عهده می گیرند و گروهی همچنان در مقام فرماندهی ابقا می شوند. حداقل

سه نفر از فرماندهان روسی در درجات ژنرالی هستند.

5 تعداد مستشاران نظامی: ما حدس می زنیم حدود 3000 نفر عنوان مستشاری دارند. اما بنا به

دلایل فوق الذکر چند صد نفر از این افراد احتمالاً به قسمت گروههای جنگی منتقل شده اند. متأسفانه ما

اطلاعات کاملاً دقیقی از این تقسیم بندیها و انتقالات نداریم. فهمیدن نقش و کار گروههای بزرگی مثل

آنهایی که در باگرام و پل چرخی مستقر هستند، خیلی راحت تر از مستشاران نظامی است که به طور

انفرادی در واحدهای افغانی در سرتاسر مملکت کار می کنند.

6 تعداد کل پرسنل نظامی روسی در افغانستان 4200 نفر نیروی جنگی و نظامی در حال حاضر کاملاً

قابل تعیین و تشخیص است. این تعداد به اضافه حدود 3000 نفر که رل اصلی آنها به نظر می رسد که

آموزش و مشاوره باشد، تعداد کل 7200 نفر پرسنل نظامی روسیه را در افغانستان تشکیل می دهند. اکثر

آنها را نیروی جنگی تشکیل می دهند و در حال حاضر عکس العمل سریعی از طرف روسیه انتظار می رود.

ص: 677

همان طوری که در بالا گفته شد ارقام ما در بالا محافظه کارانه است و به همین جهت از موضوعاتی است که

باید بررسی شود. مشخصات و اطلاعات در صورت تغییرات عمده در آمار و ارقام بالا به اطلاع خواهد

رسید.

آمستوتز


موقعیت ترکی و اخراج وزرای نظامی کابینه

سند شماره (48)

از: سفارت آمریکا کابلتاریخ: 3 اکتبر 79

به: وزارت امور خارجه واشنگتن دی. سی.طبقه بندی: خیلی محرمانه

شماره سند: 7318

موضوع: مقام شوروی درباره موقعیت ترکی و اخراج

وزرای کابینه که مقامات نظامی بوده اند به اظهار نظر می پردازد

1 (تمام متن خیلی محرمانه)

2 خلاصه: بنا به اظهار یک مقام شوروی، ترکی به تنهایی در قصر خلق زندانی است و دیگر اینکه

ترکی به همراه سه وزیر برکنار شده (وطنجار، گلابزوی و مزدوریار) از حزب اخراج شده اند. پایان

خلاصه.

3 در فرودگاه، امروز با ویلیور جی. اوزادچی، که در اتاق انتظار اشخاص مهم (امتیاز خاص) منتظر

پرواز به مسکو بود برخورد نمودم (استفاده وی از اتاق انتظار اشخاص مهم در حالی که وی عازم شوروی

برای گذراندن تعطیلات است، نمایانگر اهمیت اوزادچی و سفارت شوروی است، زیرا سفرا تنها زمانی

قادر به استفاده از این بخش هستند که یا برای اولین بار وارد می شوند و یا برای همیشه آنجا را ترک

می کنند.)

4 اوزادچی یکی از صمیمی ترین و صریحترین مقامات شوروی بوده است و من از موقعیت استفاده

کرده از او چند سؤال کردم. فکر می کنم که جوابهایش قابل ضبط باشد.

ترکی «به تنهایی» در قصر خلق زندانی شده است (پرزیدنت حفیظ اللّه امین نیز در همین محل زندگی

می کند)؛ فکر می کنم که منظور این باشد که خانواده اش از وی جداست. او زنده است و توسط هیچ گونه

سلاحی به وی آسیبی وارد نشده است. درباره این شایعه که ترکی احتمالاً برای معالجات پزشکی به مسکو

خواهد رفت، از اوزادچی پرسیدم، وی گفت: «حالا نه ولی بعدا این امکان وجود دارد».

در مورد وضع جسمانی ترکی با صراحت به من جواب نداد.

وزرای پیشین وطنجار، گلابزوی و مزدویار سالم هستند، ولی درباره موقعیت مکانی آنها اوزادچی

اطلاعاتی در اختیار من قرار نداد. وی گفت که بنا به شایعات آنها به یکی از کشورهای همسایه گریخته اند.

وقتی از او پرسیدم که شاید منظورش شوروی است، با خنده گفت: «نه این طور نیست. فرار آنها به شوروی

نمی تواند برای ما موضوعی محرمانه باشد. مگر نه این است که ما اعلام کرده ایم که ببرک کارمل در پراگ به

سر می برد.»

وقتی که درباره اخراج ترکی و سه وزیر پیشین از حزب از اوزادچی سؤال کردم، وی گفت، که «این

موضوع کاملاً صحت دارد.»

ص: 678

اوزادچی گفت که وی به منظور امور مشورتی ابتدا به مسکو می رود و پس از آن یک ماه را در کریما به

عنوان تعطیلات خواهد گذراند. وی گفت که دیگر خسته شده است و موقعیت سیاسی محلی اشکالاتی را

در کار وی ایجاد کرده است. در حین جدا شدن به آرامی گفت: «هیچ کس نمی داند فردا چه اتفاقی خواهد

افتاد.»آمستوتز

سند شماره (49)

از: سفارت آمریکا جده تاریخ: 6 اکتبر 79

به: وزارت امور خارجه واشنگتن دی. سی.

شماره سند: 7548

1 تمام متن خیلی محرمانه

2 در طول ملاقات روز 23 اکتبر با مسئول امور وزارت خارجه عربستان سعودی اسماعیل الشوری

مأمور سیاسی مدرکی غیر رسمی از شرح تلگرامی از نقطه نظرهای آمریکا درباره موقعیت داخلی در

افغانستان و جریان موقعیت ارتباطات روس افغانستان تحویل داد. الشوری از آمریکا برای این

اطلاعات تشکر کرد.او نگرانی دولت عربستان سعودی را از تحولات در افغانستان تکرار کرد و گفت

دولتش از بحثی که با آمریکا روی این مسئله داشته سود برده است.

3 در مورد تفاسیر دولت عربستان سعودی درباره موقعیت افغانستان سؤال شد، الشوری کوششهای

گذشته عربستان سعودی را در ایجاد نوعی وحدت بین دو گروه مقاوم که توسط سبقت اللّه مجددی و سید

احمد گیلانی رهبری می شدند، را مرور کرد. او گفت دولت عربستان سعودی در آغاز از کمک مالی به هر

دو این گروهها به امید اینکه آنها می توانستند نسبت به آن به طرف نوعی ترتیب مشترک رانده شوند

خودداری کرده بود.اخیرا به هر حال دولت عربستان سعودی نظرش را تغییر داد.گرچه الشوری با دقت

کامل سعی داشت تا کمک عربستان سعودی را«خیلی معتدل »وصف کند، ولی گفت دولت عربستان

سعودی تصمیم گرفته از تلاشهای مقاومانه علیه جمهوری دمکراتیک افغانستان حمایت نماید. حتی اگر

گیلانی و مجددی و دیگران نتوانند این شرایط را قبول نمایند(گرچه او نقشی نداشت، شاید دولت عربستان

سعودی خودش سعی و کوشش را نگه دارد). الشوری گفت هدف دولت عربستان سعودی این بوده که

اوضاع را مشوش نگه دارد و از اینکه رژیم ضعیف شده خلقی تعادل خود را بازیابد جلوگیری

نماید.پلاکه


مقاصد شوروی در افغانستان

سند شماره (50)سری

از: هیئت نمایندگی ایالات متحده در ناتوتاریخ: 10 اکتبر 79

به: وزارت امور خارجه واشنگتن دی سی فوری

موضوع: (سری) مقاصد شوروی در افغانستان

1 (کل مطلب سری است).

2 در خلال ملاقات کمیته سیاسی در نهم اکتبر، نماینده کانادا نکاتی را که شامل پاراگراف پنجم

تلگراف مرجع ب می شود بیان کرد (برای اتاوا دوباره فرستاده می شود) و در آن تمایل کنونی کانادا نسبت

ص: 679

به مورد توجه قرار دادن بی ثباتی افغانستان و اثر این بی ثباتی روی پاکستان که احتمالاً اثرش بیشتر است

تا تحریک شدن شوروی به دخالت مستقیم نظامی در افغانستان، بیان شد. ما قبلاً نقطه نظرهایی برای

نماینده کانادا تهیه کرده بودیم که به وسیله تلگرام مرجع الف فرستاده شد و آنها را در جواب مداخلات

(پادرمیانی) کانادا در مشورتهای سیاسی تکرار کردیم. در هر دو مورد نماینده کانادا، علاقه کانادا را برای

دریافت اطلاعات بیشتر تأیید کرد. مخصوصا در رابطه با فعالیتهای نظامی شوروی در شمال مرز

افغانستان و شوروی که امکان دارد در ارزیابی و تشخیص مجدد موضع کانادا در قبال نزدیک شدن

احتمالیش به شوروی به کار آید و ما اشاره کردیم که درخواست کرده ایم که واشنگتن ما را در این مورد از

آخرین وقایع مطلع گرداند (تلگرام مرجع ج).

3 نماینده هلند در کمیته، در مورد مذاکرات اخیر بین سفیر هلند در اسلام آباد و نماینده محلی تاس،

گزارش داد که نماینده محلی تاس شکایت کرده که امین هم مانند ترکی که قبلاً دست اندرکار حکومت بود

آماده قبول نصایح (مشورت) نیست و اصلاحات را در شکل نپخته و شتاب آلودی اعمال می کند که باعث

تشدید شکافها در بین جامعه قبایل افغان می شود. سفیر و نماینده هلند اضافه کرد که برداشتش از این نقطه

نظرها این است که این احتمالاً نشانگر کنار کشیدن شوروی در حمایت از امین می باشد. گیلتمن


رسانه های شوروی مرگ ترکی را گزارش می نمایند

سند شماره (51)

از: سفارت آمریکا در مسکوبه: وزارت امور خارجه واشنگتن دی.سی

تاریخ: 11 اکتبر79طبقه بندی: (خیلی محرمانه ) (استفاده محدود اداری مسکو 23627)

شماره سند: 3627

موضوع: رسانه های شوروی مرگ ترکی را گزارش می نمایند

1 مطبوعات شوروی در تاریخ 10 و 11 اکتبر در گزارش یک سطری به نقل از آژانس خبری

افغانستان، مرگ ترکی را گزارش کرد.

برنامه خبری ورمیا که یک برنامه خبری تلویزیونی شامگاهی است، نیز با لحن خشکی در تاریخ 10 اکتبر

آن را گزارش نمود. از تاریخ 16 سپتامبر زمانی که ترکی به علت وضع جسمانی از سمت خود استعفا کرده

بود، مطبوعات شوروی برای اولین بار از وی سخن به میان آورده بودند.

2 اظهار نظر: از 16 سپتامبر به این سو، مطبوعات شوروی درباره افغانستان به طور کامل و درباره

امین بالاخص کمتر به گزارش می پردازند. این گونه برخورد می تواند نمایانگر عدم اطمینان شوروی

نسبت به وقایع افغانستان و موضع امین پس از کودتا علیه ترکی باشد.تون


مفتی محمود علاقه مند به کمک مجدد به پناهندگان و تبعیدی های افغانی می باشد

سند شماره (52)

از: سفارت آمریکا اسلام آبادتاریخ: 14 اکتبر 79

به: وزارت امور خارجه واشنگتن دی سی با حق تقدمطبقه بندی: خیلی محرمانه

موضوع: مفتی محمود علاقه مند به کمک مجدد به پناهندگان و تبعیدی های افغانی می باشد

1 تمام مطلب محرمانه است.

2 در ملاقات با مأموران سفارت در تاریخ هفتم اکتبر، مولانا مفتی محمود رئیس اتحاد ملی پاکستان

ص: 680

مسئله همکاریهای مادی و مالی را برای انقلابیون افغانستان مطرح کرد. وی درباره کمکهای آمریکا برای

آنها تبلیغ کرد و کارمند سفارت تشریح کرد که سیاست ایالات متحده دخالت نکردن در موقعیت افغانستان

است.

3 سپس مفتی محمود شروع کرد به شکایت در مورد کمک مالی کشورهای عربی و خصوصا

کشورهای منطقه خلیج فارس به انقلابیون اما فقط به گروههای معین. وی خصوصا گفت که کشورهای

خلیج کمکهای خود را برای پروفسور برهان الدین ربانی رئیس جماعت اسلامی افغانستان می فرستند که

رابطه نزدیکی با جماعت اسلامی پاکستان که دشمن او هستند دارد.

مفتی پرسید که چرا عربها ثروت خود را بین یک گروه وسیعتری از انقلابیون پخش نمی کنند.

مفتی همچنین پرسید که ایالات متحده چه نوع کمکی در زمینه حقوق بشر می تواند بکند. کارمند سفارت

تشریح کرد که بخش حقوق بشر سازمان ملل از پاکستان بازدیدی خواهد داشت و پیش بینی می شود که

یک برنامه کمک رسانی بین المللی به زودی در پاکستان اجرا خواهد شد.

مشاور سفارت همچنین گفت که احتمال دارد ایالات متحده به طور مؤثر در این برنامه شرکت داشته

باشد. مفتی خاطر نشان کرد که می تواند درک کند که ایالات متحده به خاطر دلایل سیاسی جهانی

نمی خواهد که به طور مستقیم در جریان، درگیر بشود و اینکه او از هرگونه کمکی که ایالات متحده بتواند

برای کمک مؤثر به سازمان ملل در جهت کمک به پناهندگان انجام دهد قدردانی می کند. او اظهار

امیدواری کرد که کوشش ایالات متحده شامل تخلیه پناهندگان بدون توجه به هر ارتباطی که با

سازمانهای ناراضی داشته باشند بشود.

کینگ

سند شماره (53)

از: سفارت آمریکا کابلتاریخ: 11 اکتبر 79

به: وزارت امور خارجه واشنگتن دی سیطبقه بندی: خیلی محرمانه

شماره سند: 7557

1 (بدون طبقه بندی) در یازده اکتبر آژانس رسمی خبرگزاری افغانستان اظهار داشته که قسمت کمک

آمریکا 75 درصد از هزینه پروژه توسعه سازمان روستایی در استانهای ننگرهار، نیمروز و غزنی را

بازپرداخت کرده است (مبلغ بازپرداختی 101236 دلار می باشد).

2 (بدون طبقه بندی) در 15 اکتبر وسایل ارتباط جمعی تحت کنترل دولت افغانستان در سطح وسیعی

این مطلب که سازمان کمک دهی آمریکا 25207 دلار برای پروژه توسعه سازمان روستایی در سوختا

بخشی در ده سبزوالسولی در استان کابل بخشیده یا کمک کرده است را پخش کرد. آژانس خبری باختر

متذکر شد که پرداخت در رابطه با موافقت قبلی بوده است، ولی فسخ اخیر کمک اقتصادی به افغانستان

توسط کنگره آمریکا را ذکر نکرد. روزنامه باختر در انتها گفته است که کمک مالی آمریکا با اظهار تشکر

پذیرفته شده است.

3 نظریه (خیلی محرمانه) از زمان انقلاب 1978 تا به حال حزب خلقیها عموما تبلیغ چندانی در مورد

کمکهای اقتصادی آمریکا انجام نمی داده است. تصور ما این بود که این امر استراتژی حزب خلقیهاست که

ص: 681

بدین وسیله محبوبیت آمریکایی در میان مردم افغانستان کاهش داده شود.

4 (خیلی محرمانه) این تبلیغات لطف آمیز اخیر شاید برای این باشد که باعث شود تا این تاثیر که

دولت جدید حفیظ اللّه امین از جانب دولت آمریکا پشتیبانی و حمایت می شود، بر ذهن مردم افغانستان

گذاشته شود. این مطالعه شاید به این مربوط باشد که مقامات رسمی حزب خلقی به کارمندان سفارت

درباره امیدهای جمهوری دمکراتیک افغانستان برای اعاده کمک اقتصادی آمریکا نسبت به این کشور

اظهاراتی داشته اند.بلود


گفتگو در مورد افغانستان

سند شماره (54)

از: وزارت امور خارجه واشنگتن دی سیتاریخ: 19 اکتبر 1979

به: سفارت آمریکا تهران

طبقه بندی: سری

موضوع: گفتگو در مورد افغانستان

1 تمام متن سری است.

2 INR نکات زیر را درباره روابط شوروی افغانستان و درگیری شوروی در افغانستان تهیه نموده

است که گیرندگان (تلکس) می توانند بنا به صلاحدید خودشان در گفتگوهای مداوم با دول میزبان در

مورد مقاصد شوروی در افغانستان مطالبی را استخراج نمایند. این نکات مکمل اطلاعاتی است که قبلاً در

پیام 83740 بتاریخ 19 آوریل 1979 تهیه شده است.

3 در خلال شش ماه قبل از به دست گیری قدرت توسط امین در 1416 سپتامبر، مسکو یک سری از

تاکتیکهای سیاسی را برای مقابله با وضعیت رو به وخامت افغانستان به خدمت گرفت:

الف: در ابتدا مسکو تلاش کرد تا رژیم ترکی امین را ترغیب نماید تا پایگاه حمایتی خود را وسیعتر

سازد و سیاستهایش را معتدل تر نماید. این توصیه به میزان زیادی مورد توجه واقع نشد.

ب: پس از آن برای مدتی مسکو خودش را تا حدودی از امین و ترکی به عنوان دو فرد، دور کرد در

حالی که به طور آشکار به حمایت از انقلاب افغانستان ادامه داد.

ج: در هر صورت به نظر می آید که مسکو نهایتا به این نتیجه رسیده باشد (حدود اوت) که هیچ گونه

راه حل مناسبی در مقابل رژیم ترکی امین وجود ندارد (هر چند این شایعه وجود داشته است که مسکو در

نظر داشته تا از ترکی که میانه روتر است، در مقابل امین حمایت نماید).

با این وجود زمانی که ترکی در سر راهش از کنفرانس غیر متعهدها در هاوانا به افغانستان در اوایل سپتامبر

از مسکو می گذشت، ملاقاتش با برژنف بامفهوم حزب با حزب آنچنان مورد تبلیغات پرحرارت قرار

گرفت که بیش از همیشه حزب دمکراتیک خلق افغانستان

را به عنوان یک حزب کمونیست شناساند.

4 در طی همان دوره شش ماهه، تلاشهای سیاسی روسیه، وسیله حرکتهای نظامی تکمیل شدند: از

جمله پرسنل پشتیبانی نظامی و مستشاران که برخی از آنان در سطح گردان در ارتش افغانستان قرار داده

شده اند.

مستشاران شوروی به طور فزاینده کارهایی را به دست گرفته اند که به صورت آشکار از وظایف

ص: 682

مستشاری تجاوز می کند، برای مثال در فعالیتهای فرماندهی و همچنین به طوری که گزارش شده در

برخی فعالیتهای رزمی. به هر حال ما هیچ گونه نشانه قابل اطمینانی در این مورد که نیروهای شوروی به

صورت واحدهای رزمی در جنگ علیه شورشیان شرکت کرده باشند نداریم.

نگرانی شوروی از بابت وضعیت امنیتی افغانستان در مواجهه با شورشیان و طغیان در ارتش، روسها

را مجبور به قبول برخی مسئولیتهای امنیتی مستقیم نمود، مثل پایگاه هوایی باگرام که یک نیروی 400

نفره شوروی در آنجا وجود دارد.

5 به دست گیری قدرت در 1416 سپتامبر توسط امین با وجود تمام نشانه ها، بدون اخطار قبلی به

مسکو صورت پذیرفت، اما جزئیات آنچه که رویداده مبهم باقی می ماند. پوزانف سفیر شوروی ظاهرا به

همان گونه که حوادث آشکار می شدند در جریان قرار می گرفت.

زمانی که رسانه های شوروی به تبلیغات در مورد رهبری ترکی ادامه دادند و آن هم هنگامی که او

سرنگون شده بود، یک دوره کوتاه بلاتکلیفی در مسکو وجود داشت. پیام تبریک اولیه مسکو به امین در

زمان انتخابش به سمتهای ترکی بدون ایجاد تعهد بود، ولی از آن زمان به بعد رسانه های گروهی شوروی از

رژیم جدید اعلام حمایت کرده اند.

احتمال دارد که توصیه شوروی در اولین سخنرانی امین در 17 سپتامبر انعکاس پیدا کرده باشد.



اطلاعات ترکیه در مورد مسئله افغانستان

سند شماره (55)

از: سفارت آمریکا در آنکاراتاریخ: 25 اکتبر 79

به: وزارت امور خارجه واشنگتن دی سی.

طبقه بندی: خیلی محرمانه

شماره سند: 7966

موضوع: (محرمانه) اطلاعات ترکیه در مورد مسئله افغانستان

1 (تمام متن خیلی محرمانه)

2 این یک پیام برای اقدام است، پاراگراف نهم را ملاحظه کنید.

3 خلاصه: طی مذاکراتی که در مورد مسایل افغانستان صورت گرفت، یکی از مأموران وزارت

خارجه به ما گفت که ترکها با تشخیصی که آمریکا از اختلاف بین امین و روسها داشته موافق است. به عقیده

ترکها سه تن وزیری که از دست امین فرار کرده اند، ممکن است که در سفارت شوروی مخفی شده باشند.

چون در ضیافتی که در قصر ارگ برگزار شده بود سفیر روسیه، پوزانف هم به دعوت امین حضور داشت و

در این ضیافت تیراندازی صورت گرفت و اعتمادی نخست وزیر سابق کشته شد. ترکها نسبت به خبری که

راجع به نصب توپهای زمین به هوا به دستور امین در ایستگاه هوایی با گرام شنیده بودند کنجکاو و

علاقه مند بودند. همچنین آنها اخباری راجع به ژنرال یاکوب، رئیس ستاد ارتش و آجودان سابق ترکی، به

این مضمون دریافت کرده بودند که احتمال دارد که او با یک تصفیه مواجه بشود و نیز پنجشیری وزیر امور

داخلی افغانستان را به قصد مسکو به دلایل پزشکی ترک کرده است. پایان خلاصه.

4 اختلاف مابین امین و روسها: مأمور سفارت در تاریخ بیست و چهارم اکتبر به منظور بحث (آنچه در

مرجع الف آمده است) با رئیس بخش خاور میانه و شمال آفریقای وزارت خارجه دیداری انجام داد. در

ص: 683

این دیدار کارائوس مانوگلو اظهار داشت، که ترکها با تشخیص آمریکا در مورد تیرگی روابط بین امین و

روسها هم عقیده هستند. بر طبق اظهارات کارائوس مانوگلو، امین در سخنرانیش در دهم اکتبر که پیش از

ملاقات او با کمیته قانون اساسی جدید صورت گرفت، او از اصطلاحات مارکسیستی همچون

«دیکتاتوری پرولتاریا» و مالکیت دولتی ابزار تولید استفاده کرد، همان گونه که در مشخص ترین

اعلامیه های عمومیش تا این تاریخ این اصطلاحات را از مسایلی که مورد قبول حزب کمونیست خلق

است به شمار آورده است. به گمان کارائوس چنین بیاناتی در این زمان سبب خشم روسها خواهد شد، زیرا

آنها مایلند تا آنجا که امکان دارد امین به خاطر استحکام پایه های حکومتش و جلب حمایت، جانب

اعتدال را رعایت کند. ترکها حادثه دیگری را هم دلیل بر تیرگی روابط مابین امین و روسها دانستند که به

این قرار است: پوزانف سفیر شوروی، «شاید نقش کنسول رومی را بازی می کند.» معاون خود را به جای

خود برای شرکت در جلسه تبادل نظر اخیر شبلی (احتمالاً شاه ولی مترجم)، وزیر خارجه، که در آن

سفیران کشورهای سوسیالیستی شرکت داشتند فرستاده است.

5 پناهگاه: در همان جلسه، بنا به گزارش شبلی، اعلام داشت که افسران افغانی ورود وطنجار و دو

وزیر دیگر را که در تاریخ 13 سپتامبر شامل تصفیه شده بودند، در همان روز به سفارت شوروی مشاهده

کرده اند.

به عقیده کارائوس مانوگلو امکان دارد که سه وزیر هنوز در داخل سفارت باشند، به هر حال او مطمئن

بود که آنها نمرده اند، امین اخیرا خطاب به روزنامه نگاران خارجی گفته بود که او محل اختفای وطنجار و

دیگران را می داند، ولی به وسیله تلفن نمی توان با آنها تماس گرفت.

6 پوزانف: ترکها می دانند که زمانی که در قصر ارگ تیراندازی انجام گرفت سفیر شوروی، پوزانف، در

آنجا حضور داشت. آنها حوادث را چنین بازبینی کرده اند: ترکی، امین را به قصر می خواند، امین، که جریان

سال قبل را که طی آن یک وزیر متمرد که به قصر دعوت شده و سپس در آنجا اعدام شد را بیاد دارد، از

پوزانف می خواهد که او هم در آن مهمانی حضور یابد، به این امید که او بتواند به نحوی زندگی او را بیمه

کند. ترکها نمی دانند که چه کسی اول تیراندازی را شروع کرد و چه کسی پوزانف را دعوت کرد، اما عقیده

دارند که ممکن است امین نقشه سوءقصد به ترکی را لااقل در آن لحظه نداشته است.

7 اعتمادی: اکنون ترکها معتقدند که نورمحمد اعتمادی (مأخذ الف و ب و ج) نخست وزیر سابق

اعدام شده است. بنا بر گزارش، اسداللّه امین، رئیس سازمان اطلاعات افغانستان به چند تن از دوستانش

گفته است که اعتمادی به دستور ترکی کشته شده است، شواهد ضمنی که به نظر ترکها موید این مسئله است

این است که: از زمان زندانی شدن اعتمادی که روز بعد از انقلاب ترکی بود، خانواده او که حق دیدارش را

نداشتند، اجازه یافتند که برای او غذای تازه و لباس به زندان ببرند و همچنین با او نامه رد و بدل کنند، البته

بدون دیدن او. حدود دو ماه قبل این اختیارات ملغی شد و ده روز قبل حتی رد و بدل کردن نامه هم ممنوع

شد.

8 توپهای زمین به هوا: ترکها گزارشاتی دریافت داشته اند که بر مبنای این گزارشات امین دستور به

نصب توپهای زمین به هوا در ایستگاه هوایی باگرام داده است. به نظر آنها این مسئله در صورت صحت

می تواند پیشرفت مهمی باشد و تنها هدفهای قابل پیش بینی برای چنین سلاحهایی می تواند هواپیماهای

خود افغانها باشد. اگر امین در واقع این سلاحها را برای دفاع در مقابل مخالفت نیروی هوایی خودش

ص: 684

مستقر کرده باشد، این مسئله می تواند شاهد جدیدی بر کمبود قابل مشاهده حمایت نظامی از امین باشد.

کارائوس مانوگلو از ما تقاضا کرد تا اخباری را که راجع به نصب سلاحهای زمین به هوا در باگرام می باشد،

مورد ملاحظه قرار دهیم.

9 تصفیه ها: ترکها شنیده اند که ژنرال یاکوب رئیس ستاد ارتش افغانستان و آجودان سابق ترکی هم

تصفیه خواهد شد، آنها همچنین مطلع شده اند که وزیر امور عام المنفعه (داخلی مترجم) «پنجشیری»

(مأخذ ه پاراگراف پنجم) که یکی از آخرین وزرای دولت امین است، تنها پنج روز پس از به قدرت رسیدن

به دلایل پزشکی به مسکو رفته است.

10 اقدامات خواسته شده: ما از هرگونه تایید و یا تفسیری که سازمان و یا کابل بتواند در مورد

گزارشات ترکیه به ما عرضه کند، سپاسگزاریم، به خصوص اگر این گزارشات راجع به استقرار سلاحها در

ایستگاه باگرام باشد، ما از این تأییدات و تفسیرات در مذاکراتمان با ترکها استفاده می کنیم.

اسپیرز


سفیر آلمان شرقی در افغانستان عوض می شود

سند شماره (56)

از: سفارت آمریکا در کابلتاریخ: 25 اکتبر 1979

به: وزارت امور خارجه در واشنگتن

طبقه بندی: خیلی محرمانه

مرجع:کابل 6309

موضوع: (خیلی محرمانه) سفیر جدیدی از آلمان شرقی جانشین سفیری می شود که در کوششهای

تابستان گذشته برای گسترش پایگاه سیاسی رژیم نقش عمده ای داشت

1 (خیلی محرمانه) خلاصه سفیر جدیدی از آلمان شرقی به مقامات کابل معرفی شده است که

جانشین هرمن شوسیائو، که در تلاشهای تابستان گذشته برای «گسترش پایگاه سیاسی» رژیم حزب خلق

نقش عمده ای داشت، بشود. مسئله اینکه آیا واقعا آتشی پشت آن دود سیاسی بود یا نه هنوز مبهم باقی

مانده است، اما مقداری شک و تردید وجود دارد که آیا حفیظ اللّه امین نخست وزیر وقت که هدف اصلی

این سری جریانات، که شوسیائو عامل اصلی آن بود، از موضوع باخبر بوده است یا خیر. درست در زمانی

که قطعی شد که قدرت امین قابل محدود شدن نیست، شوسیائو به طور ناگهانی کابل را ترک کرد.

اما شواهد قطعی راجع به شواهد و عوامل خروج و جانشینی وی هنوز کاملاً روشن نیست. به هر حال،

حداقل در کوتاه مدت این طور به نظر می رسد که روسها راه دیگری جز پشتیبانی از اقدامات و کوششهای

امین برای تحکیم انقلاب، ندارند.

2 (خیلی محرمانه) در شب 24 اکتبر، جمهوری دمکراتیک افغانستان اعلام کرد که با انتصاب «کرافت

بامبل» (منابع وزارت امور خارجه افغانستان تأیید کردند که اسم وی از نظر املائی درست نوشته شده

است) به عنوان سفیر جدید جمهوری دمکراتیک آلمان در کابل موافقت کرده اند. در این گزارش کوتاه

جزئیات بیشتری گفته نشده است.

3 (خیلی محرمانه) نظریه: بامبل به جای هرمن شوسیائو سفیر سابق جمهوری دمکراتیک آلمان که

مهره اصلی در تلاشهای تابستان گذشته روسیه برای تشویق جمهوری دمکراتیک افغانستان به گسترش

ص: 685

پشتیبانی برای پایگاه سیاسی بود. خواهد آمد.

شوسیائو، همراه با واسیلی سافرونچک و همکاران دیپلماتش در آن زمان رک و راست در مورد

مشکلات داخلی خلقیها و مخصوصا نیاز مبرم جمهوری دمکراتیک افغانستان به توسعه پشتیبانی در

کشور، صحبت می کرده است. بعضی از گزارشهای تایید نشده حاکی از آن است که او جزء لاینفکی از

تلاشهای منصوب به شوروی در جهت محدود کردن قدرت حفیظ اللّه امین بوده است، زیرا وی شخصی

تبهکار و گرداننده سیاستهای خفقان آور و افراطی جمهوری دمکراتیک افغانستان بود.

4 با گذشت زمان، قدرت سیاسی امین، با وجود تلاشهای آشکار روسها برای بستن دست و پایش رو

به افزایش گذاشت و امین چند بار در معرض عموم اشاره کرد که وی از مانورهای شوروی که توسط

شوسیائو و سافرونچک در سطح شهر می شود آگاه می باشد. مدت کوتاهی پس از آنکه مشخص شد که

قدرت امین در حال کاهش نیست، (شوسیائو به طور ناگهانی کابل را ترک کرد. احتمالاً به دلیل اینکه وی

از شکستگی پا رنج می برد و احتیاج به 6 ماه اقامت در آلمان جهت جوش خوردن پایش داشت، همکاران

آلمان شرقی ما در اینجا هیچ اشاره ای در آن زمان و یا در خلال این مدت نکرده اند که آیا شوسیائو برای

پست سفیری به کابل باز خواهد گشت یا خیر.

5 (خیلی محرمانه) مثل اکثر عوامل این جریان مبهم، دلایل انتصاب بامبل هنوز روشن نیست و

خروج دائمی شوسیائو می تواند دلایل زیادی داشته باشد. بدیهی ترین دلیل اینکه، با توجه به مشکلات

پزشکی، جمهوری دمکراتیک آلمان به جای اینکه برای بهبودی کامل شوسیائو صبر کند باید جای خالی

وی را پر کند. دلیل دیگر اینکه شوسیائو در جهت هدفش مبنی بر گسترش پایگاه کارکرده بود و به

کارهایش به عنوان «سخنگوی» روسها دیگر در کابل احتیاجی نبود. همچنین امکان دارد که امین که قرار

بود که قدرت وی در میان مخالفان داخلی از طریق سیاسی محدود گردد به شوسیائو دستور خروج

ناگهانی را داده است و این عمل احتمالاً به این خاطر صورت گرفته که نشان داده شود که امین در حقیقت

رهبر افغانستان می باشد که حاضر نیست که قدرتش را واگذار کند، حتی اگر دوستان نزدیکش، یعنی خود

روسها در پشت پرده مشغول تلاشهایی باشند تا چنین امری پیش بیاید. به هر حال ما معتقدیم که خروج

ناگهانی و جایگزینی شوسیائو بیشتر انگیزه سیاسی داشته است تا انگیزه پزشکی علت این امر هر چه

باشد، در نتیجه تیراندازیهای مبهم 14 سپتامبر، روسها در کوتاه مدت راه دیگری جز پشتیبانی از اقدامات

امین جهت سرکوب شورشیان و تحکیم امنیت انقلاب ندارند.امضاء بلاد


اطلاعات یک شخص ترک در رابطه با اوضاع در افغانستان

سند شماره (57)خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا کابل 30 اکتبر 1979

به: سفارت آمریکا آنکارا با حق تقدم 3743

موضوع: اطلاعات یک شخص ترک در رابطه با اوضاع در افغانستان

1 (تمامی متن خیلی محرمانه )

2 طبق تقاضای سفارت آنکارا، در پاراگراف 10 از مرجع، این سفارت مشاهدات زیر را درباره

نکات مورد بحث باقره عثمان اوغلو ارائه می دهد:

(الف) درگیریهای امین شوروی: اگر چه در گذشته دلایلی وجود داشت که روسها دیگر راه حلهای

ص: 686

سیاسی را برای بی ثباتی اوضاع افغانستان بر ادامه رهبری غیر مردمی و ظالمانه حفیظ اللّه امین ترجیح

می دادند، اکنون مسکو آشکارا، حداقل برای دوره کوتاهی، از وی حمایت می کند. ما با قره عثمان اوغلو

موافق هستیم که روسها اکنون بدون شک و تردید امین را به پیروی از یک مشی معتدل در صورت امکان،

به خاطر گسترش محبوبیت پایگاه خود، راهنمایی می کنند. ما همچنین از غیبت سفیر پوزانف از طریق

گزارش فشرده غیر معمولی ارائه شده به وسیله وزیر خارجه شاه ولی در ششم اکتبر مطلع شده ایم که

احتمال نشانه هایی می باشد که نقش شوروی را در 14 سپتامبر می توان به عنوان ضدامین ملاحظه نمود. به

هر حال در گفتگوی اخیر با یک دیپلمات از جنوب آسیا، وزیر مشاور روسی سافرونچک تلاش کرد تا

نقش 14 سپتامبر پوزانف را کاهش بدهد و آن را به عنوان کوششی برای نجات صلح میان دسته جات در

حال جنگ حزب افغانستان توصیف نمود. در 29 اکتبر پوزانف شدیدا از امین در برابر سفیر معرفی نشده

بریتانیا هیلیرفرای تحسین نمود (ما باید اضافه کنیم که کارمندانی در این سفارت هستند که بر این عقیده

می باشند که شیوه های گذشته گفتگو میان امین و روسها یک «بازی گل یا پوچ» بوده است و اینکه مرد قوی

پرطاقت از هنگام شروع دوره خلقی عامل مسکو بوده است).

اشاره امین به «دیکتاتوری پرولتاریا» در سخنرانی دهم اکتبرش چیز تازه ای نیست. او و رئیس

جمهور پیشین نورمحمد ترکی در گذشته گاه به گاه از این اصطلاح سود جسته اند. این عبارت وی که «...

تمامی نواحی مهم تولیدی می بایستی جزو اموال عمومی در نظر گرفته شوند» در محتوی از مطمئن کردن

امنیت اموال خصوصی ناشی می شود (قولی که مکرر از طرف رهبریت خلقی به «سرمایه داران ملی »

افغانستان داده شده است)، در حالی که تهدیدی است برای محروم کردن دارندگان «کالاهای اجتماعی» از

«قدرتی که کار و زحمت دیگران را از طریق مالکیت خصوصی تصاحب می کند.» این فرمول همچنین یک

عبارتی را که ما قبلاً شنیده ایم تکرار می کند.

(ب) پناهندگی: ما فکر نمی کنیم که سه وزیر نظامی تبعیدی هنوز در سفارت شوروی باشند؛ اگر واقعا

آنها آنجا بلافاصله خواستار حفاظت شده بودند. اتفاق نظر در این مورد این است که وطنجار که شاید به

وسیله گلابزوی همراهی شده، در خانه اش در حومه پکتیا بوده باشد. سافرونچک اخیرا به دیپلمات

آسیای جنوبی گفت که هر دوی آنها «هنوز آزاد هستند.» به عقیده بسیاری از ناظران محلی آنها سعی

دارند با نیروهای نظامی بی گناه در بخش جنوب شرقی افغانستان همکاری کنند.

همچنین این احتمال است که وطنجار و گلابزوی ممکن است در شوروی باشند، برای اینکه روسها

فعالیتهای آنها را تحت کنترل قرار دهند، اگر چه یک کارمند عالیرتبه سفارت روس این موضوع را که در

سوم اکتبر به آمستوتز سفارش نموده است، تکذیب نمود (کابل 7318). بسیاری معتقدند که مزدوریار

مرده است، اما یک دیپلمات آسیای جنوبی اظهار می دارد که سافرونچک اخیرا به وی گفته است که

مزدوریار در اطراف اقامتگاه خود در پایگاه تانک پل چرخی تحت بازداشت خانگی نگهداشته می شود.

اگر این موضوع حقیقت داشته باشد، او احتمالاً از جانب امین تحت حفاظت روسها می باشد (روسها

احتمالاً آن پایگاه را اکنون در کنترل دارند)، و بدون شک اگر او تحت کنترل خلقی قرار می گرفت بلافاصله

(امین) او را به قتل می رساند. محرک روسها در چنین وضعیتی حفظ فشار بر امین خواهد بود که از وجود

رهبران افغانی در تبعید (یعنی پرچمیستها) در ذخیره دان روسها دردمندانه اطلاع دارد.

(ج) پوزانف: با توجه به نکات خوب گزارش شده توسط شاه ولی که روز 6 اکتبر خطاب به

ص: 687

اروپای شرقی بوده، ما همچنین بر این اعتقادیم که پوزانف احتمالاً، اگر در خلال واقعه آنجا

نبوده باشد، حداقل بلافاصله بعد از تیراندازی در قصر حضور داشته است.

ما هم فکر می کنیم منطقی این است که ترکی بنا به اقتضاء زمان هدف واقع شده باشد و نفر دوم در

نتیجه این عملیات از اول انقراض «رهبر بزرگ» را مورد نظر نداشته است.

ما از اعدام هیچ یک از «وزرای متمرد» که در طی سال پیش در قصر صورت گرفت اطلاعی نداریم. به

چه کسی قره عثمان اوغلو اشاره می کرده است؟ (وزیر دفاع پیشین عبدالقادر، که با حیله به قصر آورده

شد... محلی که او دستگیر گردید گفته می شود که او هنوز در زندان پل چرخی زنده می باشد).

(د) اعتمادی: بعد از سبک و سنگین کردن تعدادی از گزارشات موثق، ما نیز متاسفانه به این نتیجه

رسیده ایم که نخست وزیر پیشین نوراحمد اعتمادی در واقع اعدام گردیده است، اگر چه رژیم امین مکررا

کوشش کرده است که گناه آن را به گردن ترکی و رئیس پیشین ستاد کل افغانستان (AGSA)اسداللّه

بیندازد، اعدام احتمالاً بعد از روی کار آمدن 14 سپتامبر امین صورت گرفته است. اخبار مداوم درباره

طرحهای شوروی برای استفاده از «اعتمادی» به عنوان یک جایگزین سیاسی برای امین ظاهرا سرنوشت

پیرمرد را مختوم کرد.

(ه) موشکهای سام در باگرام: پایگاه هوایی باگرام تحت کنترل روسیه است و بنابراین امین قادر نیست

که هیچ سلاح مخصوصی را بدون موافقت و حمایت روسیه در آنجا نصب و انبار کند. افغانها ظاهرا برای

مخالفت با برتری نیروی هوایی پاکستان، از زمان حکومت داودخان موشکهای سام در اختیار داشتند.

ضمنا هیچ نشانه ای وجود ندارد که نیروی هوایی افغان، که در عمل تحت کنترل روسیه است، تا زمانی که

روسها می خواهند او در مصدر قدرت باقی بماند تهدیدی برای امین به شمار بیاید.

(و) پاکسازیها:در حال حاضر به نظر نمی رسد که رئیس ستاد، یاکوب، در معرض هیچ درد سر سیاسی

قرار داشته باشد. در واقع، او اخیرا به کمیته مرکزی حزب حاکم معرفی شده بود. وزیر کارهای عمومی پنج

شیری، که اعتقاد بر این است زمانی تمایلات پرچمی داشته است، در واقع بعد از کودتای امین به منظور

«معالجات پزشکی» به مقصد مسکو عزیمت نمود و از آن زمان نامش در وسائل ارتباط جمعی به چشم

نمی خورد. او به خوبی می توانست قربانی بعدی پاکسازی باشد. در چنین شرایطی روسها توانستند

احتمالاً به وی در «مخفیگاه» خود پیشنهاد پناهندگی بدهند.

3 لطفا درودهای همکاران قره عثمان اوغلو در سفارت آمریکا را که مشتاقانه او را از روزهای

تصدیش به عنوان کاردار ترکیه در کابل به یاد می آورند ارسال نمایید.بلاد


گفتگوهای سفیر ریاض با پیراچه در رابطه با مسائل مربوط به افغانستان

سند شماره (58)

از: سفارت آمریکا در اسلام آباد:تاریخ: 31 اکتبر 1979

به: وزارت امور خارجه در واشنگتن دی سی

شماره: 2425

موضوع: گفتگوهای سفیر با پیراچه در رابطه با مسائل مربوط به افغانستان

1 تمامی متن محرمانه

2 من روز سی و یک اکتبر با ریاض پیراچه که اکنون سه هفته است به عنوان دبیر اضافی در وزارت

ص: 688

امور خارجه انجام وظیفه می کند و سابقا سفیر پاکستان در کابل بوده است گفتگو کرده ام. پیراچه کارهای

وزارت امور خارجه را در غیاب آقاشاهی وزیر امور خارجه و شهنواز دبیر امور خارجه اداره می کند. قائم

مقام رایزن سیاسی سفارت از همراهان من و رانا مدیر وزارت امور خارجه در امور آمریکا از همراهان

پیراچه بود.

3 با استناد به تلگرافهای مرجع الف و ب من توجه پیراچه را درباره نظر آمریکا نسبت به موضع

جمهوری دمکراتیک افغانستان در مورد روابط با ایالات متحده آمریکا جلب کردم و آن گاه نکات اصلی

که در ملاقات روز بیست و هفت اکتبر بین حفیظ اللّه امین رئیس جمهوری افغانستان و «بلاد» کاردار

آمریکا مورد بحث قرار گرفته به اطلاع پیراچه رساندم. پیراچه به دقت گوش می کرد و یادداشت بر

می داشت (مرجع د).

4 وقتی که من صحبت را تمام کردم پیراچه نکات ذیل را مورد توجه قرار داد:

جالب است که بلاد به جای اینکه با شاه ولی ملاقات کند با امین ملاقات کرده است و شاید این بدان

معنی است که جمهوری دمکراتیک افغانستان بیش از آنچه از صحبتها استنباط می شود میل به مناسبات

گرم با ایالات متحده دارد.

امین ممکن است خود را بیش از اندازه نزدیک به شورویها احساس کند و می خواهد به مسکو و

دیگران علامت بدهد که او تماما پایبند نیست.

پس از نوزدهم سپتامبر شایعات متعددی در کابل درباره این میل به بهبود مناسبات جمهوری دمکراتیک

افغانستان و ایالات متحده جریان داشت و به نظر حکومت پاکستان چنین می آید که شاید این تمایل از

جانب شورویها به آنها القاء شده است.

سه عامل منع کننده در روابط ایالات متحده و جمهوری دمکراتیک افغانستان (قتل دابز سفیر

آمریکا، پر کردن سفارت آمریکا با کارمندان و اتکای فزاینده افغانستان به اتحاد جماهیر شوروی) ظاهرا

در نتیجه گفتگو با بلاد تغییری نکرده است.

امین با کاربرد شعار جدید «امنیت، عدالت و مشروعیت» چهره جدیدی را در محک آزمایش قرار

می دهد. شاید این موضوع سازشکارانه نسبت به مناسبات با ایالات متحده و پاکستان جزئی از این چهره

باشد.

5 من از پیراچه درباره مناسبات پاکستان با جمهوری دمکراتیک افغانستان پرسیدم و او نکات زیر را

به اطلاع رساند.

امین و جمهوری دمکراتیک افغانستان درباره دیدارهای متقابل با شور و شوق صحبت می کنند، تا

این مرحله سه فقره دیدار طرح ریزی شده، ولی تاریخ آن تعیین نشده است. آن سه فقره دیدار عبارتند از:

دیدار آقاشاهی از کابل و دیدار شاه ولی از اسلام آباد و دیدار ضیاءالحق از کابل. آقا شاهی درباره تاریخ

دیدارش پس از ایام عید (که روز اول نوامبر آغاز می شود) تصمیم خواهد گرفت و شاید برای سفر خود در

اواسط نوامبر موافقت خواهد کرد. شاه ولی به دیدار متقابل خواهد پرداخت، ولی زمان آن هنوز در دست

نیست سرانجام ضیاء در یک تاریخ بعدی دیدار خواهد کرد. دعوتنامه های رسمی از مشاور خارجی و

رئیس جمهوری تسلیم شده است.

حکومت پاکستان انتظار ندارد که از این سری ملاقاتها نتیجه قابل ملاحظه به دست آید.

ص: 689

الطاف شیخ سفیر جدید پاکستان در کابل قرار است روز ششم نوامبر به مأموریت جدید خود برود.

6 من گمان می کنم که پیراچه دوست خوبی برای شهنواز خواهد بود و نقش فعالانه ای در کارهای

وزارت امور خارجه خواهد داشت. او فراوان صحبت می کند و ظاهرا موضوع مورد علاقه او اکنون

افغانستان است.

خواهیم دید که او درباره موضوعی که هنوز به مرحله تفحص نرسیده است چه عملکردی خواهد

داشت. من او را از زمانی که ما هر دو در رانگون (پایتخت برمه) سفیر بودیم می شناسم و نظر مساعدی

نسبت به او دارم.

ص: 690

بسمه تعالی

اسنادی که در این بخش ارائه می شوند تعداد معدودی از گزارشهای به جای مانده از قرارگاه سیا در

تهران می باشد که به علت همجواری ایران با افغانستان توسط قرارگاه سیا در کابل دائما در جریان وقایع

عام آنجا قرار می گرفته و نسخه هایی از گزارشهای عملیاتی کابل را تا آنجا که به فعالیتهای قرارگاه تهران

مربوط می شده دریافت می داشته است.

نکته قابل تذکر تفاوت این اسناد با سندهایی است که در قسمتهای دیگر کتاب مشاهده شده و این

است که گزارشهای عملیاتی منحصرا برای استفاده عوامل سیا در تهران بوده و در قسمتهای سیاسی

سفارتخانه گردش نداشته، دیگر آنکه کسب اطلاعات توسط سیا یک کار حرفه ای و کاملاً مخفی بوده و

مانند فعالیتهای بخشهای سیاسی سفارتخانه با مانورهای دیپلماتیک آمیخته نیست و منابع، اطلاعات

خود را درازای پول یا وعده های حمایت سیاسی فروخته اند. در گزارشهای خبری فقط توضیحی کلی

درباره منبع و موقعیت وی داده می شود و این گزارشها در اختیار مقامات ارشد سفارتخانه ها و تأسیسات

نظامی آمریکا نیز قرار داده می شوند. در گزارشهای عملیاتی منابع با نام رمز اشاره شده اند و در صورتی که

مورد لزوم یک واحد سیا باشد هویت او نیز به طور جداگانه صرفا برای عوامل سیا در یک منطقه اعلام

می شود. نام رمز منابع از دو حرف انگلیسی پیشوند و یک کلمه به علاوه یک شماره در انتها (که عموما 1

می باشد) تشکیل شده و دو حرف پیشوند نشان می دهد که منبع در ارتباط با چه کشوری فعالیت می کند.

مثلاً در مورد ایران دو حرف پیشوند اس. دی (sd) و در مورد افغانستان جی ای (ge) می باشد مانند اس.

دی. لور/1، وجی.ای.کاریون / 1. برای سهولت خواندن معمولاً در گزارشهای عملیاتی پس از آنکه نام

رمز منبع به طور کامل برای بار اول ذکر می شود برای اختصار در یک پرانتز حرف اول کلمه همراه با شماره

انتهایی آن آورده می شود. مثلاً اختصار جی. ای لیبل / 1 به صورت ل / 1 در می آیند. علاوه بر این نامهای

رمز شماره دار، نامهای رمز بدون شماره نیز هستند که برای معرفی موضوع گزارش یا یکی از موسسات و

بخشهای سیا به کار می روند. آن دسته که به موضوع گزارش مربوط می شوند در ابتدای گزارش سطر سوم

یا چهارم نوشته می شود و تا آنجا که در اسناد این بخش استفاده شده از این قرارند: کیو. آر.کابل: این عنوان

نشان می دهد که گزارش به فعالیتهای عملیات مخفی سیا در ارتباط با سازمانها و تشکیلات مختلف

کشورها و جریانات سیاسی مربوط می شود.

کیو. آر. میستیک: این عنوان نشان می دهد که گزارش به فعالیتهای تهیه متون اخبار جعلی، مقالات،

اعلامیه ها و به طور کلی مکتوباتی که در ارتباط با جریانهای سیاسی است مربوط می شود.

کیو.آر.میستیک نام رمز یکی از واحدهای سیا که این کارها را انجام می دهد نیز می باشند.

ال. دبلیو. شل: این عنوان کلاً به عملیات مخفی در ارتباط با وسائل ارتباط جمعی جهانی مربوط می شود.

جی. ای. لیبل / 1 که نام رمز یکی از منابع مطرح شده در اسناد است یک فرد افغانی است که ظاهرا در

شرکت هواپیمایی آریانا کار می کرده و از طرف آن شرکت با سرپرستی عده ای دانشجوی همکارش جهت

شرکت در دوره های آموزش شرکت هواپیماسازی داگلاس به آمریکا اعزام شده بود. از قرار معلوم او یک

منبع جدید و تازه استخدام شده بوده است.

دانشجویان مسلمان پیرو خط امام

ص: 691

سند شماره (1)سری

از: بخش خارجه/لوس آنجلس 20781 (به کفالت هگرآپ)تاریخ: 9 شهریور 1358،31 اوت 79

به: کابل، رئیس رونوشت برای فرانکفورت، آلمان، اسلام آباد، رم، تهران. اعضاء

هشدار شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است حساس اس. جی. سویرل دبلیو او. مولد.

جی. ای. لیبل جی. ای. پلاستیک

عطف به: الف رئیس 504525 ب. اسلام آباد 40289

ج: کابل 24591 د: کابل 24580 ه. رم 77466

1 دستیار رئیس پایگاه در عصر 8 شهریور، آبامونته مأمور پایگاه را به جی.ای. لیبل/ 1 (ل/1)

معرفی کرد. در این ملاقات که بیش از یک ساعت طول کشید، پایگاه خبرهای ذیل را در جواب به

تلگرامهای مرجع یا در رابطه با آنها به دست آورد. همچنین داستان قتل سفیر دابز نیز که بر روی نوار

کاست ضبط شده و... خیلی کمی با پاراگراف 1 ه و ا و تلگرام واشنگتن 499386 دارد (برای تمام

مخاطبین ارسال نشده) اخذ گردید. به خلاصه ذیل توجه کنید. تصویر رئیس پلیس فعلی کابل به نام لال

محمد و یک افسر ارتش به نام سرگرد قدری که به عنوان طرفدار عبدالولی وصف شده نیز گرفته شده، نوار

کاست و تصویر به ستاد ارسال خواهد شد.

2 خلاصه ای از (ماجرای) ترور سفیر دابز، رئیس پلیس کابل که یک سرهنگ نیروی هوایی است

همراه با دو تن از دستیارانش (نامشان در نوار ذکر شده) به منزل ل/1 دعوت شده بودند. لال محمد پس از

مدت کوتاهی عزیمت نمود و دو زیر دست خود را که با حالت مستی به سمت.... رفتند ترک کرد. این دو

فرد منبع داستان ل/1 هستند. آنها مأمور شلیک 20 ثانیه ای مسلسل به سمت یکی از اتاقهای هتل بودند

که در آن سفیر دابز پیش از آنکه لال محمد و تعدادی افسر دیگر پلیس به آن اتاق هجوم آورند، نگهداری

می شد.

این دو مرد از فراز سقف بانکی که در آن طرف خیابان بود به سوی اتاق آتش گشودند و به محض آنکه

شلیک را قطع کردند جمع همراه لال محمد در را با زور باز نمودند. به گفته این دو مرد، سفیر دابز در یک

صندلی خون آلود نشسته بود و هنگامی که گروه لال محمد وارد اتاق شد وی تقریبا مرده بود یا در حال

جان دادن بود. ل /1 معتقد است که لال محمد شخصا سفیر را کشت، اما نمی تواند دلیل یا شاهدی بر این

عقیده بیاورد. این خبری که دو افسر پلیس مست داده اند، نظریات ل/1 را تأیید نمی کند. ل /1 می گوید که

لال محمد خودش به او گفت که بیش از 200 افغان کشته است، ل /1 از لال محمد متنفر است و فکر می کند

که وی یک قصاب است و دست به هر کاری می زند.

3 ل /1 اظهار داشت که درگیری اخیر در قندهار توسط قدوس خان و یک سرگرد نیروی زمینی

افغانستان به نام عصمت و یک ملا به نام عبدونفعی سازمان داده شده و رهبری می شود. قدوس که مقام

ریاست دارد یکی از پسرهایش به دست دولت فعلی کشته شده و یک پسر دیگرش در زندان به سر می برد و

امکان دارد که او نیز مرده باشد. قدوس عضو پیشین سنای افغانستان بوده است، به گفته ل /1، این گروه از

ولی حمایت می کنند.

4 سردار ولی نتوانسته ویزای پاکستانی بگیرد. این خبر مستقیما از سردار ولی طی مکالمه تلفنی که

در 7 شهریور با ل /1 داشته، به دست آمده است.

ص: 692

5 رفقای دانشجوی گروه ل1/ درباره شایعاتی بحث می کنند مبنی بر اینکه شورویها با پادشاه در رم

مذاکره کرده اند، ولی اینها فقط جنبه شایعه دارند. درباره آزادی نوراحمد اعتمادی نیز همین جریان صدق

دارد، شایع است که برای مذاکره وی را به مسکو برده اند. ل /1 فکر می کند که اگر اعتمادی آزادی شده بود

یک نفر او را می دید و چنین چیزی را خبر می داد.

6 ل/1 در نظر دارد که مدتی در طی اواخر شهریور را پس از اتمام دوره آموزش داگلاس و فصل

شلوغ حج به تعطیلات برود. او با آموزش در واشنگتن طی این مدت موافق است و درباره جزئیات آن با

قرارگاه کابل گفتگو خواهد کرد.

7 ل/1 مایل است نسخه هایی از نوار کاستی که در فرانکفورت به او داده شده بود تا بین آشنایان

افغانی خود توزیع کند داشته باشد. نوارهایی که وی قبلاً توزیع کرده بود حاوی پیامی از شیخ محسن

قندهاری بود که معروف است به اینکه یک.... افغان و مرد شماره سه تابع آیت اللّه خمینی در قم است. ل/1

با قندهاری ملاقات نکرده اما تحت... سرباز برای وی پول ارسال داشته است. ل/1 گفت که خمینی با دادن

قول تهیه پول و پناهگاه فعالانه از کوششهای قندهاری در افغانستان پشتیبانی می کند، او همچنین موافقت

کرد که برای افغانهای داوطلب، آموزش نظامی را تدارک ببیند و آنها را به افغانستان مراجعت دهد.

8 ل/1 تقاضا دارد و امیدوار است که واشنگتن هر مقدار کمک مالی بین 50 تا 1000 دلار برای

قندهاری که اغلب در قم اقامت دارد، بفرستد، این پول باید به بانک ملی ایران شعبه شهر، شماره حساب 9

(000) 70 ارسال شود. حساب به نام حرکت اسلامی افغانستان می باشد. ل/1 می افزاید که قندهاری

100% امانت دار است و این پول صرف تهیه دارو و تدارکات انسانی برای مردمی که در ناحیه اصلی

هستند، خواهد شد. این پول باید باید به نام سرباز اعانه گردد و قبض آن به ل /1 بازگردانده شود. ل/1

گفت که خودش حدود 500 دلار از پولش را صرف این راه کرده بود.

9 ل/1 مایل است دیدار کوتاهی با دکتر بشیر یکی از یاران ولی و بنیانگذار جبهه آزادیبخش

افغانستان داشته باشد. نشانی بشیر صندوق پستی (...) 8 نوروود، نیوجرسی 07648 است، ولی پیشنهاد

کرد که این دو با هم ملاقات کنند و ل/1 مصمم است که چنین کند و میل دارد واشنگتن هزینه سفر را

بپردازد. ل/1 قصد دارد بین 29 26 شهریور که امیدوار است طی آن قدری فراغت بیابد به مسافرت رود.

لطفا در اسرع وقت درباره مسافرتش اظهار نظر کنید.

10 ل/1 همچنین مایل است نسخه هایی از تصاویر خانوادگی را نزد خود نگهدارد، این تصاویر در

جوف فیلمی بودند که در فرانفکورت داده شد.

11 دکتر یارموهد محمد، در بیمارستان..... شنئوتدی، نیویورک 11238، پسر عموی همسر ل /1 و

مشهور است به اینکه قویا از رژیم فعلی افغانستان و شورویها حمایت می کند. درباره یارموهد گفته

می شود که در چاپ مطالب طرفدار شوروی در آمریکا فعالیت دارد.

12 ل/1 فهرست نام دانشجویان افغانی که فعلاً آموزش داگلاس را طی می کنند و نام چندین افغانی

در منطقه لوس آنجلس که این دانشجویان را به طور مرتب سرگرم می کنند، در اختیار پایگاه قرار خواهد

داد. کلاسها هر سال دوبار برگزار می شوند. ل/1... را حدود دو ماه پیش از... برای تحویل به بخش خارجه

/ لوس آنجلس، در اختیار قرارگاه کابل قرار خواهد داد. ل /1 پیش بینی می کند که هر سال دوبار برای

تجدید آموزش به داگلاس بازگردد و این هم اکنون به صورت قرارداد بین آریانا و داگلاس بسته شده است.

ص: 693

13 پایگاه با جی. ای. پلاستیک /1 در (...) 2 اوت (اوایل شهریور) تماس تلفنی گرفت و قصد دارد در

هفته حدود 13 شهریور با او ملاقاتی داشته باشد.

14 پایگاه با مأمور آزمایش دروغ سنجی مستقر در لوس آنجلس گفتگو کرده تا درباره گزارش ل/1

از ترور دابز مذاکره کند. اگر چه پایگاه آماده است به درخواستهای پیشین خود برای آنکه ل /1 در مورد

گزارشش از ترور دابز آزمایش دروغ سنجی بدهد عمل کند، ولی با توجه به جزئیات مختصری که ل/1

ارائه کرد پایگاه تردید دارد که این کار (آزمایش) ضروری باشد. به عنوان یک پیشنهاد بد نیست که ستاد

در مورد ضرورت این کار تجدید نظر به عمل آورد... که او حدود 8 تا 9 ماه پیش در نیویورک آزمایش

دروغ سنجی داد.

15 پرونده: 0293220 201، 0959980 201 تا تاریخ 9 شهریور 1378 در بایگانی ضبط شود.

تماما سری. سری

سند شماره (2)سری

از: دهلی نو 51273تاریخ: 6 مهر 1358 اعضاء

به: فوری رئیس رونوشت فوری برای اسلام آباد، کابل، تهران، جده کراچی، داکا، کلمبو، لندن، کاتماندو،

بن، آلمان، کپنهاک.

هشدار: شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است. ال. دبلیو شل کیو. آر. کابل جی. ای. کاریون کیو. آر.

میستیک.

عطف به: الف. دهلی نو 51235 (فقط برای رئیس، اسلام آباد، کابل فرستاده شده)

ب. رئیس 508019 (فقط برای دهلی نو، اسلام آباد، کابل فرستاده شده)

1 در بعدازظهر 6 مهر «انجمن اسلامی دانشجویان وطن پرست افغانی در هند» تظاهرات پر سر و

صدایی را در برابر سفارت شوروی در دهلی نو در اعتراض به مداخله شوروی در افغانستان برپا کردند.

دانشجویان افغانی سعی کردند تا به مقامات شوروی «نامه سرگشاده ای» برای لئونید برژنف بدهند. روسها

از قبول نامه امتناع ورزیدند. این تظاهرات وسیله قرارگاه دهلی از نظر مالی تأمین گردیده بود و به وسیله

همین بخش از طرف منبع یک جانبه جی. ای. کاریون /1 کارمند انجمن اسلامی دانشجویان وطن پرست

افغان در هند سازمان دهی شده بود. کیو. آر. میستیک «نامه سرگشاده» به رئیس جمهوری شوروی را

نوشته بود (تلگرام مرجع). خبرنگاران هندی و خبرنگاران تلویزیونی از این تظاهرات عکس و خبر کافی

تهیه کردند، این قرارگاه احتمال زیاد می دهد که در اخبار امشب و روزنامه های فردا صبح گزارشهای

فراوانی در مورد این تظاهرات پخش شود. این قرارگاه از طریق آژانس ارتباطات بین المللی سعی دارد

تصاویر و فیلمهای ساکنی از تظاهرات به دست آورد تا در صورت امکان در جاهای دیگر دوباره پخش

شود. در صورتی که مخاطبین در کشورهای همسایه بتوانند تبلیغاتی را که پیرامون این تظاهرات در دهلی

نو به عمل آمد دوباره به نمایش بگذارند بسیار خوب خواهد بود.

2 برای رئیس، بن، آلمان، تهران، کپنهاک: یکی از سخنگویان انجمن اسلامی دانشجویان وطن پرست

افغانی «به مطبوعات اطلاع داده است که تظاهرات مشابهی قرار است در 6 مهر در آمریکا، آلمان، ایران و

دانمارک انجام گیرد. لطفا در صورت انجام گرفتن این تظاهرات ما را نیز در جریان قرار دهید.

ص: 694

3 در ذیل متون گزارشهایی که حدود یک ساعت پس از وقوع تظاهرات توسط دو بنگاه خبری تغذیه

مطبوعات هندوستان انتشار یافت عینا نقل می شود:

الف: «دهلی نو، 28 سپتامبر (تراست مطبوعات هند): امروز حدود 200 تن از دانشجویان در مقابل

سفارت شوروی تظاهرات پر سر و صدایی به راه انداختند و طی آن از شوروی خواستند تا کمک خود را به

«رژیم خلقی افغانستان» قطع نماید. «تظاهرکنندگان که مرکب از افغانها، فلسطینی ها، دانشجویان هندی و

تعداد کمی از دختران دانشجو بودند شعارهای اسلامی، ضد روسی و ضد امین می دادند.»

«این تظاهرات یک ساعته به وسیله انجمن اسلامی دانشجویان وطن پرست افغانی سازمان یافته بود.»

«در نامه ای که به رئیس جمهور شوروی آقای لئونید برژنف نوشته شده بود دانشجویان خواستار

توقف کمک شوروی به رژیم خلقی در افغانستان شدند. آنها با اصرار از رئیس جمهور شوروی می خواهند

که از منابع انسانی و مادی شوروی برای نجات فقرا و پایمال شدگان افغانی استفاده کند.»

«آنها از کشتار بیرحمانه در کشورشان اظهار نگرانی کرده از آقای برژنف خواستند که سیاست دولت خود

را در مسلح کردن و حمایت کردن از رژیم خلقی مورد تجدید نظر قرار دهد.»

یکی از کارمندان سفارت نامه را قبول نکرد و گفت «ما فقط نامه های رسمی را دریافت می کنیم، بگذار آنها

نامه خود را به سفارتشان بدهند تا آن هم آن را برای ما بفرستد.

دانشجویان گفتند که خودشان نامه را توسط پست خواهند فرستاد.

ب: دهلی نو، 28 سپتامبر (اخبار متحد هندوستان):سفارت شوروی امروز از قبول نامه ای که از

پرزیدنت لئونید برژنف می خواهد که در سیاست خود مبنی بر اتحاد با «رژیم ظالم و مستبد افغانستان»

تجدید نظر نماید، امتناع ورزید.

«این نامه وسیله انجمن اسلامی دانشجویان وطن پرست افغانی در هند تقدیم شد.»

«حدود 80 نفر در برابر سفارت شوروی اجتماع کرده بودند تا علیه حمایت شوروی از رژیم پرزیدنت

حفیظ اللّه امین که «به کشتار سازمان یافته مبارزین آزادی دست زده است »تظاهرات نمایند.

«تظاهرکنندگان می خواستند این نامه را به سفارت شوروی، بدهند ولی مورد قبول آنها واقع نشد.»

«در این نامه آمده است، نگران و رنجیده خاطر از خونریزیها و خشونتهایی در کشورمان حکمفرماست،

دانشجویان افغان مصرانه از شما می خواهند که سیاست دولت خود را در مسلح کردن و حمایت از رژیم

خلقی افغانستان مورد تجدید نظر قرار دهید.»

«این نامه همچنین خاطر نشان می سازد که مخاصمه و تشنج بیش از 200000 کشته و زخمی در آن

کشور به جای گذاشته است، در زندانها حدود 6000 زندانی وجود دارد و تعدادی نیز در حال شکنجه

شدن هستند» و اضافه می کند که «تعداد بیشماری از مرز گذشته به کشورهای همسایه پناهنده شده اند.»

«این نشانگر حمایت دولت شوروی از رژیم کابل است که به جنایات خود علیه انسانیت تحت لوای

ایدئولوژی دست می یازد.»

«در ابتدا تظاهرکنندگان شعارهایی در محکومیت رئیس جمهورهای افغانستان و شوروی می دادند.»

«یکی از سخنگویان انجمن به (خبرنگار) اخبار متحد هندوستان گفت که امروز دانشجویان تظاهرات

مشابهی در آمریکا، آلمان غربی، ایران، و دانمارک برپا خواهند داشت.»

«تظاهرکنندگان عبارت بودند از دانشجویان دهلی نو و دانشگاه جواهر لعل نهرو.»

ص: 695

4 پرونده: 3/179 124 200، 0958561 201 تا تاریخ 6 مهر 1378 در بایگانی ضبط

شود.سری

سند شماره (3)سری

از: کپنهاک 28075تاریخ: 8مهر 58، 30 سپتامبر 79 اعضاء

به: دهلی نو رونوشت برای رئیس، بن، آلمان، تهران.

هشدار: شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است. ال. دبلیو. شل کیو. آر. کابل کی. ای. کاریون کیو. آر.

میستیک

عطف به: دهلی نو 51273

1 قرارگاه و سفارتخانه و رابط سازمان اطلاعاتی همکار (سازمان اطلاعاتی دانمارک م)، اطلاعاتی

از «انجمن اسلامی دانشجویان وطن پرست افغان» یا تظاهراتی که در کپنهاک از طرف آنها صورت گرفته

باشد ندارند.

2 پرونده: 3/179 124 200؛ 0958561 201. تا تاریخ 10 مهر 1378 در بایگانی ضبط شود.

سری

سند شماره (4)سری

تاریخ: 10 مهر 58، 2 اکتبر 79 اعضاء

..................................

..................................

هشدار: شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است. ال. دبلیو. شل

کیو آر. کابل جی. ای. کاریون کیو. آر. میستیک

عطف به: دهلی نو 51273

1 در مطبوعات محلی هیچ شواهدی از اینکه در ایران تظاهراتی روی داده به چشم نخورده است. در

صورتی که به خبری برخلاف این برخوردیم شما را در جریان خواهیم گذاشت.

2 پرونده به: 3/179124200؛ 0958561201 تا تاریخ 8 مهر 1378 در بایگانی ضبط شود.

تماما سری سری

ص: 696

سند شماره (5)سری

از: دهلی نو 51298تاریخ: 11 مهر 58 اعضاء

به: فوری رئیس رونوشت فوری برای اسلام آباد،.......، تهران، جده، کراچی، داکا، کلمبو، لندن،

کاتماندو، بن، آلمان، کپنهاککپنهاک / 37.

هشدار: شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است. ال.دبیلو. شل کیو. آر. کابل جی.ای. کاریون کیو. آر.

میستیک.

عطف به: الف. رئیس 524448 ب. دهلی نو 51273

1 صبح 7 مهر، چهار عدد از پنج روزنامه صبح دهلی نو، گزارشهایی از تظاهرات دانشجویان افغان (به

استثنای «.....» طرفدار شوروی) در جلوی سفارت شوروی که در تلگرام مرجع ب عنوان شده در

برداشتند. «استینزمن» و «ایندیان اکسپرس» تصاویری از افغانهای تظاهر کننده و دانشجویان هندی در

حال... پلاکارد و پرچم.... کردند.

2 در ذیل عینا متن مقاله طبع شده «تایمز هندوستان» نقل می شود: «دانشجویان افغان.... هیئت

نمایندگی شوروی... برگزار می کنند «نوشته شده توسط یک عضو هیئت تحریریه... یک گروه از

دانشجویان افغان امروز تظاهراتی در خارج از سفارتخانه شوروی واقع در چناکیاپوری برگزار کردند تا

علیه حمایت شوروی از رژیم «خلقی» افغانستان اعتراض کنند و تعدادی دانشجوی هندی نیز در بین

تظاهر کنندگان دیده می شد.»

«دانشجویان که از تین مورتی شروع به راهپیمایی کردند، شعارهایی مانند «ما خواهان عدالتیم، «مرگ

بر ک. گ. ب»، «اللّه اکبر» را با هم فریاد می کردند. دو دانشجو یک بیرق حمل می کردند که روی آن به

فارسی نوشته بود» خدا... یکی و محمد رسول اوست و به شکل.... بود.

«هنگامی که دانشجویان سعی نمودند یادداشتی را که خطاب به پرزیدنت برژنف از طرف «انجمن

اسلامی دانشجویان وطن پرست افغان و نوشته شده بود تحویل دهند یک مأمور سفارتخانه گفت که آنها

باید نامه را از طریق سفارتخانه افغانستان بفرستند.»

در این یادداشت اشاره شده بود که افغانستان و شوروی مدت 60 سال را به طور مسالمت آمیز در

همسایگی سپری کرده بودند.

و مناسبات خود را بر اساس دوستی، احترام متقابل و حسن نیت استوار نموده بودند. اما این همزیستی

مسالمت آمیز 5 مرداد 1357 از هم پاشید، هنگامی که یک گروه فاقد هرگونه حمایت مردمی با یک

کودتای نظامی خونین بر اریکه قدرت جای داده شد تا ارزشهای آزادی و عدالت در افغانستان را سرکوب

کنند. آنها از پرزیدنت برژنف درخواست کردند تا حمایت کشورش از رژیم فعلی افغانستان را مورد تجدید

نظر قرار دهد.»

3 بریده های روزنامه به ریاست آر.تی.وینر با (محموله) شماره 1360 tm ارسال می شود.

4 پرونده: 3/179 24 200 (؟) 09586 201 تا 11 مهر 78 در بایگانی ضبط شود. تماما سری.

ص: 697

سری

سند شماره (6) سری

از: وزارت امور خارجه واشنگتن دی. سی. تاریخ: 12 اکتبر 79 20 مهر 1358

به: مرکز انبار خلاصه های اطلاعاتی.

شماره: 6505

موضوع: خلاصه اطلاعاتی شماره 914 بتاریخ 11 اکتبر 79

1 (سری) عربستان سعودی و شورشیان افغانستان: یک تجزیه و تحلیل سیا شامل نکات زیر است.

عربستان سعودی پشتیبانی محدود مالی و مادی از ناراضیان قوی در افغانستان به عمل می آورد.

پشتیبانی عربستان سعودی منعکس کننده تمایل ریاض به بی ثبات کردن رژیم مارکسیستی در کابل است

که به عقیده عربستان سعودی یک تهدید ایجاد شده به توسط شوروی برای امنیت همه حکومتهای اسلامی

در منطقه به ویژه پاکستان است. ماهیت پشتیبانی محدود عربستان سعودی تا اندازه ای نتیجه سرخوردگی

عربستان سعودی نسبت به عملیات مخفیانه ای است که به عنوان یک آلت دست سیاست خارجی صورت

می گیرد.

2 (سری) انگیزه عربستان سعودی: عربستان سعودی مدت مدیدی پیوندهای نسبتا خوبی با

افغانستان داشته است و سعودیها قبل از اینکه رژیم سلطنتی در سال 1973 در افغانستان سرنگون شود با

رژیم سلطنتی روابط نزدیکی داشته اند و اکنون هم با محمدظاهر شاه (پادشاه سابق افغانستان) و شاهزاده

عبدالولی در تماس هستند. خودسردار داوودخان، رئیس جمهور افغانستان اندکی قبل از اینکه سرنگون

شده و کشته شود در آوریل 1978 به زیارت مکه رفت و سعودیها موافقت کردند که برای رژیم او مقداری

پشتیبانی مالی فراهم کنند.

3 (سری غیرقابل رؤیت برای خارجیان)، سعودیها به دست گرفتن حکومت در افغانستان را از

سوی مارکسیستها در سال گذشته جزئی از مبارزه تحت رهبری شوروی می دانند که هدف آن محاصره

خلیج فارس و شبه جزیره عربستان با رژیمهای رادیکال در تدارک برای براندازی سلطان نشینهای

محافظه کار نفت خیز منطقه می باشد. انقلاب اتیوپی و کودتای مارکسیستی در یمن جنوبی در ریاض به

عنوان قسمتهای دیگر کوششهای شوروی برای به دست گرفتن ثروت نفتی خاورمیانه تلقی می شود. مثلاً:

«سفیر عربستان سعودی در پاکستان در ماه می 1978 گزارش داده که کودتای افغانستان به تحریک

شورویها و برای فراهم کردن پایگاهی که از آن بتوان ایران و پاکستان را سرنگون کرد، به وقوع پیوسته

است. ماهیت اسلامی شورش کنونی افغانها یک انگیزه دیگری برای سعودیها است که خود را به عنوان

مدافعان ارزشها و نهادهای اسلامی در سراسر جهان قلمداد می کنند.»

4 (سری) هر چند سعودیها حکومت جدید افغانستان در کابل را اندکی پس از برقراری آن به رسمیت

شناختند، رسانه های عربستان سعودی از انتقاد کنندگان اولیه رژیم جدید افغانستان بوده اند و اغلب این

رژیم را به حرفهای ضداسلامی و نقض وسیع حقوق بشر متهم کرده اند. از اوایل سال 1979 رهبران

ناراضی افغانستان به طور منظم برای جلب پشتیبانی نسبت به آرمان خود به عربستان سعودی سفر

کرده اند. یک گروه به نام جبهه آزادیبخش ملی افغانستان در اواخر سال 1978 دفتری در جده تاسیس

کرده است. پشتیبانی جدی مالی عربستان سعودی از شورشیان ظاهرا به طور جدی مدت کمی پس از

آغاز سال جدید شروع شده است.

ص: 698

5 (سری) حدود کمک عربستان سعودی: ماهیت مساعدت محدود سعودی به افغانها منعکس کننده

چندین عامل است. سعودیها نسبت به تعدد فرقه ها در داخل ناراضیان افغانستان خوشحال نیستند و این

کمک را به عنوان اهرمی برای حصول وحدت بیشتر باید به کار ببرد. سعودیها به رهبران مختلف افغانستان

گفته اند که همکاری بزرگتر در میان آنها شرط اولیه جهت کمک بیشتر عربستان سعودی است.

سعودیها همچنین ممکن است از این واقعیت سرخوردگی داشته باشند که مقدار کافی کمک آنها عملاً

به شورشیان نمی رسد بلکه بیشتر به دست تبعیدیها می افتد.

6 (سری) ماهیت دلسردانه پشتیبانی سعودی نیز منعکس کننده سرخوردگی عربستان سعودی از

تامین مالی مخفیانه گروههای ضدچپی است.در اوایل دهه 1970 سعودیها پشتیبانهای پرشوق و ذوق

گروههای چریکی اسلامی در یمن جنوبی و شاخ آفریقا بودند. هرچند سعودیها هنوز هم اندکی به آنها

کمک می کنند این گروهها نتوانسته اند رژیمهای دست چپی را که با آنها ضدیت دارند از جای خود برکنند.

سعودیها همچنین از این دلشکسته شده اند که نتوانستند پشتیبانی وسیعتر غرب و به ویژه ایالات

متحده آمریکا را برای این آرمانها جلب کنند.

7 (سری) علیرغم این سرخوردگیها پشتیبانی سعودی از شورشیان افغان احتمالاً ادامه خواهد یافت:

سعودیها از موفقیتهای نظامی شورشیان خوشحال شده و بدون شک آنها را به ادامه مبارزه موفق به خاطر

«اللّه» تشویق خواهند کرد.

8 (محرمانه) روابط بین رهبران سیاهپوست و هیستاروت (اتحادیه های کارگری اسرائیل

م):هیستاروت اعلام داشته است که از گروهی از رهبران سیاهپوست آمریکا دعوت کرده است تا به

اسرائیل بیایند و اینکه این گروه دعوت را پذیرفته است. ریاست گروه بنجامین هوکس مدیر اجرایی

NAACPمی باشد.

9 (خیلی محرمانه) مصر و عراق: دفتر حفاظت منافع آمریکا در بغداد گزارش می دهد که عراق در

مراودات خود با مصر یک نوع جدایی دقیقی بین مسائل سیاسی و ملاحظات عملی را رعایت می کند. مثلاً

دانشگاهها و مدارس عراق نه تنها قراردادهای سالیانه حدود 2000 مربی و استاد مصری را تجدید

کرده اند، بلکه همچنین دانشگاه موصل یک گروه 300 نفری اضافی از استادان را برای سال جاری

دانشگاهی استخدام کرده است. به کار گرفتن کارگران مصری نیز بدون کم و کاست ادامه داشته است. در

عین حال مصر به طور مداوم از سوی دستگاه رهبری و مطبوعات عراق مورد حمله قرار می گیرد.

10 (خیلی محرمانه) اردن و سازمان آزادیبخش فلسطین: سفارت آمریکا در عمان روز نهم اکتبر

گزارش داده است که یک هیئت نمایندگی مشترک مرکب از اردن و سازمان آزادیبخش فلسطین برهبری

وزیر اطلاعات اردن و یک عضو شورای مرکزی سازمان آزادیبخش فلسطین ظرف هفته آینده به لیبی و

الجزایر سفر خواهد کرد تا درباره پرداخت پولی که بر اساس تصمیمات کنفرانس بغداد در سال 1978 تعهد

شده بود پافشاری کند این پولها باید به مصرف پشتیبانی از کوششهای سازمان آزادیبخش فلسطین برای

افزایش «ایستادگی» ساکنان سرزمینهای اشغالی اسرائیل برسد. لیبی و الجزایر تنها کشورهایی هستند که

تعهدات خود را انجام نداده اند.(1)

1- این سند خلاصه های اطلاعاتی وزارت امور خارجه است که در سطح سفارتخانه ها گردش دارد.
ص: 699

سند شماره (7)

طبقه بندی گزارش: سری هشدار اطلاعاتی غیر قابل انتشار برای بیگانگان

کشور: افغانستان

منبع: گزارش حاضر پیرامون وضعیت افغانستان است که به وقت محلی در ساعت 3015 در تاریخ 23

مهر 58 تهیه شده است

موضوع: گزارش وضعیت شماره 7 در ساعت 30/15 به وقت محلی در تاریخ 23

مهر 1358 15 اکتبر 1979

1 منابعی که در اردوگاه کمکی آمریکا در بخش غربی کابل هستند گزارش داده اند که انفجارات

خفیف و شدیدی را از بخش غربی کابل در سه ساعت گذشته شنیده اند (توضیح حوزه فعالیت: این

انفجارها ظاهرا از طرف قسمتی به گوش رسیده است که قرارگاه لشکر هفتم در ریشکور حدود 6 8

کیلومتری جنوب کابل مستقر است).

2 حدود ساعت 25/12 به وقت محلی چند ماشین آتش نشانی و آمبولانس کابل را به سمت جنوب

این شهر ترک کردند (توضیح حوزه فعالیت: ارسال ماشینهای آتش نشانی و آمبولانس توسط دولت حاکی

از آن است که مخالفین خساراتی بر تأسیسات و یا نیروهای دولتی وارد ساخته اند).

3 در حال حاضر 6 دستگاه تانک تی 62 (از سری 800 ارتش افغانستان) در دو طرف جاده دو

مایلی پایین شهر کابل تا قصر دارالامان صف آرایی کرده اند. سرنشینان تانک کلاه آهنی بر سر آماده رزم و

در خارج از تانکهایشان آماده هستند. لوله همه تانکها به طرف غرب نشانه روی شده است به استثنای

تانک بین سفارت روسیه و قصر دارالامان که گاهی به طرف شرق و گاهی به طرف جنوب نشانه روی

می کند. نفرات پیاده تانکها در نزدیکی دارالامان ظاهرا عصبی بوده و موضع خود را دائما تغییر می دهند.

4 در ساعت 30/12 یک هلیکوپتر 25/24 MIدر بخش شمالی بر روی اردوی کمکی به پرواز

درآمد و در حال چرخش از ارتفاع 7000 پایی نزول کرد و در ارتفاع 300 200 پایی به طرف غرب یعنی

قصر دارالامان (که در حال حاضر مرکز وزارت دفاع ملی این سند خلاصه های اطلاعاتی وزارت امور

خارجه است که در سطح سفارتخانه ها گردش دارد.این سند خلاصه های اطلاعاتی وزارت امور خارجه

است که در سطح سفارتخانه ها گردش دارد. می باشد) پرواز کرد و به طرف قرارگاه لشکر هفتم ریشکور

رفت (توضیح حوزه فعالیت: ظاهرا این هلیکوپتر منطقه جنوبی کابل را مورد تجسس کامل قرار داده بود).

5 علیرغم حضور تانکها، آمد و شد نظامی و تجاری در پایین شهر کابل به طرف دارالامان حالت

عادی خود را حفظ کرده است.

6 با وجود اینکه یکی گروهان پیاده در برابر قصر آرایش داده شده است، بقیه شهر دارای وضعی

عادی است. علاوه بر اینها شناسایی که در جاده شرقی به طول 6 7 کیلومتر در مسیر جلال آباد به عمل

آمد نشان داد که تانک یا نظامیانی در این قسمت قرار داده نشده است.

آمد و شد تجاری نیز به حالت عادی بود.

7 افراد و یا وسایل نقلیه روسی بسیار معدودی در کابل مشاهده گردید.

8 تا 17 مهر 1358 اختلافات زیادی بین چند صد نفر سربازان پرسنل وظیفه لشکر هفتم که خدمت

آنها به طور اجباری به بیش از 2 سال بالا برده شده بود به چشم می خورد.


ص: 700

9 محل کسب اطلاعات: افغانستان، کابل (23 مهر 1358) شماره گزارش حوزه فعالیت 4092

NHK.

10 انتشار از حوزه: سفارت و وابسته های دفاعی در کابل، و نیز ارسال به: لندن، اسلام آباد، دهلی نو،

کراچی، تهران، جده،

طبقه بندی گزارش سری هشدار شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است. غیر قابل انتشار برای اتباع

بیگانه. تا تاریخ 23 مهر 1378 در بایگانی ضبط شود. تمام اجزای گزارش حاوی طبقه بندی و قیود کل

سند می باشند