گروه نرم افزاری آسمان

دعوت دولت موقت ایران از دولت ایالات متحده برای مداخله در...






سند شماره (61)

تاریخ: 18 سپتامبر 79 27 شهریور 1358خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا تهرانبه: وزارت امور خارجه واشنگتن

موضوع: دعوت دولت موقت ایران از دولت ایالات متحده برای مداخله در مورد شرکت سیستمهای

اطلاعاتی الکترونیک

1 تمامی متن خیلی محرمانه

2 سفارت آمریکا در تهران یادداشتی از وزارت امور خارجه (تلگرام جداگانه) درباره مسدود کردن

شانزده میلیون دلار پولهای نیروی دریایی و هوایی ایران در ایالات متحده از سوی دادگاههای سفلی

ایالات متحده به مناسبت پرونده (شرکت) سیستمهای اطلاعاتی الکترونیک دریافت کرد.

3 در بحثهایی درباره این یادداشت با بایندر، رئیس اداره امور آمریکایی وزارت امور خارجه، بایندر

تأکید کرد که دولت موقت ایران معتقد است که اقدام دادگاه به عنوان یک مسئله سیاسی بین ایالات متحده

و ایران یک اقدام قانونی نبوده است. هدف از این یادداشت این است که این مسئله را به عنوان یک مسئله

ص: 304

سیاسی مطرح کند و نه اینکه از حکومت ایالات متحده بخواهد که توجه مقامات قضایی آمریکا را به آثار

منفی احکامی نظیر حکم مربوط به شرکت (سیستمهای اطلاعاتی الکترونیک) جلب کند و تدابیری اتخاذ

کند که این احکام لغو گردد. بایندر صاف و پوست کنده نگران بود از اینکه این پرونده ممکن است به عنوان

یک سابقه تلقی شود.

4 مأمور سفارت به بایندر خاطرنشان ساخت که در ایالات متحده قوه قضائیه و قوه اجرائیه از

یکدیگر جدا هستند و افزود که یک دادگاه عالی تر قرار است درباره این پرونده اقدام کند. او گفت ما

امیدواریم پرونده هایی نظیر این پرونده در نتیجه کار دولت موقت ایران درباره این گونه مسائل با

کمپانیهای مربوط قبل از اینکه قضیه به مرحله دادگاه برسد، از طرح در دادگاه اجتناب شود.

5 بایندر ظاهرا از مفهوم جدایی قوای قضائیه و اجرائیه حتی هنگامی که مأمور سفارت در پاسخ

خاطرنشان ساخت که در حالی که جدایی قوا ممکن است در بعضی کشورها جنبه رؤیایی داشته باشد در

ایالات متحده آمریکا واقعیت دارد، چندان تحت تأثیر قرار نگرفت. بایندر گفت که در دولت موقت ایران

بسیاری اقدام دادگاه را نشانه خصومت ایالات متحده نسبت به ایران می دانند و اگر به دادگاهها اجازه داده

شود که چنین حکمهایی صادر کنند، اثرات زیانباری بر روابط آمریکا و ایران خواهد گذاشت.

6 بایندر گفت او یقین دارد که وزارت امور خارجه می تواند مشکلاتی را که این پرونده در روابط بین

دو کشور ایجاد می کند، بدون اینکه در روندهای قضائی مداخله کرده باشد مورد توجه دادگاههای ایالات

متحده قرار دهد. بایندر گفت که او نگران است از اینکه «قاضیها» ممکن است درباره ایران پیشداوری

داشته باشند و در صورتی که از سوی حکومت ایالات متحده اقدامی نشود، دادگاهها ممکن است پرونده را

همچنان کش دهند.

اظهارنظر: ما منشأ این نوع دیدگاه را نمی دانیم ولی معتقدیم که بخشی از نظر سرسخت بایندر مربوط به

سبک خودش در مذاکرات است.

7 مشاور سیاسی در مکالمه ای در تاریخ 12 سپتامبر با بایندر طبق دستور شماره 236557 وزارت

امور خارجه اقدام کرد و یک یادداشت نزد آقای بایندر گذاشت. ما معتقدیم که این خود یک پاسخ متناسب

به بایندر درباره مسئله شرکت سیستمهای اطلاعاتی الکترونیک است. مشاور اقتصادی ارتباط ویژه ای در

مکالمات خود با بایندر متذکر نشد ولی با توجه به نبودن دستوراتی بر خلاف آن از جانب وزارت امور

خارجه تا تاریخ 14 سپتامبر نقشه هایی برای توضیح این نکته به بایندر که یادداشت 12 سپتامبر تنها پاسخ

به یادداشت او است که ما در موقعیتی قرار گرفته ایم که فعلاً به او بدهیم. او تکرار خواهد کرد که مراحل

تجدید نظر هم اکنون در جریان است و سیاست وزارت امور خارجه این است که گزارشی درباره شخص

حقوقی که طرف محاکمه نیست ولی اجازه دارد از جانب دادگاه در این محاکمه نسبت به بعضی مسائل

قانون که مربوط به پرونده مورد بحث است اظهار نظر کند، در چنین مرحله ای از محاکمه تهیه کند. وزارت

امور خارجه تحولات این مطلب را به دقت خبرگیری خواهد کرد و اگر اوضاع ایجاب کند تهیه یک چنان

گزارشی را در نظر خواهد گرفت.


سفر یزدی، وزیر امور خارجه ایران به مجمع عمومی ملل متحد

ص: 305

سند شماره (62)

تاریخ: 18 سپتامبر 79 27 شهریور 1358خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا تهرانبه:وزارت امور خارجه واشنگتن

موضوع: سفر یزدی، وزیر امور خارجه ایران به مجمع عمومی ملل متحد

1 در جریان ملاقات با کاردار در تاریخ 18 سپتامبر یزدی وزیر امور خارجه به ما اطلاع داد که

شمیرانی، نماینده ایران در سازمان ملل متحد سرگرم ترتیب دادن برنامه سفر اوست و اینکه وزارت امور

خارجه آمریکا باید با شمیرانی درباره برنامه های مسافرتی یزدی به مجمع عمومی ملل متحد و تنظیم

برنامه ملاقات با ونس، وزیر امور خارجه آمریکا تماس بگیرد.

اظهارنظر: این دومین بار ظرف چند هفته اخیر است که یزدی از دادن اطلاع درباره سفر خود به

سفارت یا دیگران در اینجا خودداری کرده است. همین موضوع درباره نقشه هایی برای دیدار از هاوانا

اتفاق افتاد. ما نمی دانیم ولی مظنون هستیم از اینکه ملاحظات امنیتی درباره این احتیاط وجود داشته

باشد.

2 در جریان مکالمه،یزدی علاقه خود را به بحث درباره مسئله تحویل سازوبرگ نظامی، هنگامی که

او در نیویورک بود، ابراز داشت و گفت او از آگاه کاردار ایران در آمریکا چنین دریافت کرده است که وزیر

دفاع (آمریکا) مایل است با او ملاقات کند. یزدی گفت او در نظر دارد برای این ملاقات یک دستیار نظامی

همراه ببرد. کاردار گفت چنان که او درک کرده است پرشت در مکالمه با آگاه امکان آوردن یک نفر از

وزارت دفاع به نیویورک برای دادن گزارش به یزدی مطرح است. کاردار تصور می کند که این دستیار

ممکن است میورای، معاون وزارت دفاع برای امور بین المللی باشد. ما خبری درباره اینکه خود وزیر

دفاع در نیویورک خواهد بود دریافت نکرده ایم.

لینگن


یادداشت وزارت خارجه در مورد سیستمهای اطلاعاتی الکترونیک

سند شماره (63)

تاریخ: 18 سپتامبر 1979 27 شهریور 58خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا تهرانبه:وزارت خارجه واشنگتن

موضوع: یادداشت وزارت خارجه در مورد سیستمهای اطلاعاتی الکترونیک (شرکت)

1 تمام متن خیلی محرمانه

الف: مطالب زیر ترجمه سفارت از یادداشت 28 اوت 1979 دریافت شده از وزارت امور خارجه ایران

است که درباره موضوع (شرکت) سیستمهای اطلاعاتی الکترونیک می باشد. ترجمه سفارت به وسیله

داریوش بایندر از قسمت آمریکا (وزارت خارجه) که یادداشت را نوشته است، تصحیح شد.

«وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران با عرض درود و تهنیت به سفارت آمریکا مفتخر است

که مطالب زیرین را از جانب دولت موقت جمهوری اسلامی ایران راجع به مسدود سازی 16 میلیون دلار

سپرده متعلق به نیروهای دریایی و هوایی در ارتباط با شکایت سیستمهای اطلاعاتی الکترونیک (شرکت)

از سازمان تأمین اجتماعی ایران و در تعاقب مذاکراتی که در این رابطه بین مقامات وزارت خارجه

جمهوری اسلامی ایران و سفارت آمریکا در 14 و 16 اوت امسال برگزار شد، اظهار می دارد:

ص: 306

همان طور که سفارتخانه شما آگاه است دادگاههای منطقه ای دالاس و نیویورک برخلاف مقررات

قراردادی، رأی داده اند که شکایتی که از طرف سیستمهای اطلاعاتی الکترونیک بر علیه سازمان تأمین

اجتماعی ایران مطرح شده در حوزه قضائی آنان قرار می گیرد و دادگاه نیویورک متعاقبا دستور

مسدودسازی 16 میلیون دلار وجوه متعلق به نیروهای دریایی و هوایی جمهوری اسلامی ایران را صادر

نمود که برای تأدیه بدهیهای بازپرداخت نشده این نیروها اختصاص داده شده بود.

کاملاً جدا از جنبه های حقوقی مسئله و ادعاهای هر یک از دو طرف بر علیه دیگری دولت موقت

جمهوری اسلامی ایران لازم دید تا توجه سفارت را به اثرات مهم سیاسی صدور حکم به وسیله

دادگاههای آمریکایی که فی الواقع دادگاههای ایرانی را بی اعتبار می سازد (علیرغم مواد و مقررات

قرارداد) و مسدودسازی وجوه متعلق به دولت ایران جلب نماید و نکات زیرین را در این رابطه خاطرنشان

سازد:

1 مسدودسازی وجوه متعلق به نیروهای هوایی و دریایی ایران نه فقط بر علیه عرف و حقوق

شناخته شده بین المللی است، بلکه آشکارا خود قوانین ایالات متحده مثل مقررات قانون مصونیت

دولتهای بیگانه مصوب 1976 را نقض می کند.

2 حکم دادگاههای نیویورک و دالاس بر این اساس که بی نظمی قضائی در ایران حاکم است و امنیت

حقوقی از بین رفته است، براساس پیشداوری غلط سیاسی قضات درگیر در مسئله می باشد.

3 مسدود سازی غیر قانونی دارائیهای دولت ایران خطرناکترین سابقه را در روابط بین المللی به جای

می گذارد و پایه های اعتماد و اطمینان دولت موقت جمهوری اسلامی ایران و اساسا دولتهای دیگر را در

سیستم قضایی ایالات متحده آمریکا متزلزل می سازد و زیان عمده ای در روابط تجارتی که آگاهی و

اعتماد در جریانات بحثهای مربوطه و در جایی که ممکن است مطرح شوند مهم می باشد به وجود

می آورد.

با در نظر گرفتن این حقیقت که حکم عجیب و مستبدانه قضات درگیر در شکایت مورد بحث وضعیتی

به وجود آورده است که نمی تواند اثری منفی در روابط بین دو دولت داشته باشد، وزارت امور خارجه

جمهوری اسلامی ایران از سفارت آمریکا تقاضا دارد که اقدام قاطع و عاجل از طرف دولت ایالات متحده

در معطوف نمودن توجه مقامات قضایی کشور شما به عواقب صدور چنان حکمهایی به عمل آید و

اقدامات جهت فسخ هر چه سریعتر این احکام بدلایلی که در بالا اقامه شد انجام پذیرد.

وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران از این فرصت استفاده می کند تا بالاترین مراتب توجه

خود را اعلام دارد.


ملاقات کاردار با وزیر خارجه

سند شماره (64)

تاریخ: 20 سپتامبر 1979 29 شهریور 58خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا تهرانبه: وزارت خارجه واشنگتن

موضوع: ملاقات کاردار با وزیر خارجه

1 تمام متن خیلی محرمانه

2 خلاصه: کاردار روز شنبه 18 اوت برای حدود یک ساعت با یزدی وزیر امور خارجه ملاقات کرد

ص: 307

تا گزارش سفرش به ایالات متحده را بدهد و برداشت یزدی از اجلاس هاوانا را جویا شود. ملاقات در

فضای دوستانه ای برگزار شد، ولی یزدی در مورد بیشتر موضوعاتی که مطرح شد از قبیل موضوع شری،

شیبانی و منطقه گلف بی تفاوت بود. وقتی موضوع آزادی مطبوعات مطرح شد یزدی مثل همیشه عنوان

کرد که مطبوعات غربی در مورد ایران بدون احساس مسئولیت هستند.

3 ملاقات با یزدی با بحثی کامل در مورد مشکلات بخش کنسولی چه تعداد ویزا ما اکنون قادر

هستیم صادر کنیم، چه درصدی دانشجو هستند و چگونه می توانیم اطمینان دهیم کار دانشجویان بسرعت

انجام پذیرد، شروع شد. کاردار از کمکی که ما از پلیس تهران گرفته ایم اظهار قدردانی کرد و اشاره کرد که

هر چند ما هنوز مشکلاتی در کنترل صفوف ویزا داریم ولی کنترل پلیس بتدریج بهتر می شود. کاردار

اظهار داشت که درصد امتناع ما از دادن ویزا به 40 درصد می رسد ولی ما حدودا روزانه با حدود 400

متقاضی مصاحبه می کنیم، از جمله 35 تا 100 مورد بیمار اضطراری که بر یک اساس ویژه دیده می شوند.

به نظر می رسد که توجه یزدی به این مسئله جلب شد و از اینکه کنسولگری فعال شده خوشحال شد.

4 پس از بحث کوتاهی در مورد اجلاس غیرمتعهدها و مجمع عمومی سازمان ملل و افغانستان،

(گزارش جداگانه) کاردار در مورد مسافرت اخیرش به واشنگتن توضیحاتی داد. در تلاش برای آگاه

ساختن یزدی از نظرات واشنگتن در مورد ایران و موضوعاتی که مورد توجه خاص دولت ایالات متحده و

آمریکاییها به طور کلی می باشند، توضیحات خیلی بی پرده و صریح داده شد.

5 کاردار برای آغاز کردن صحبت گفت که وی در خلال گفتگوهایش با مقامات دولت ایالات متحده

و اعضای کنگره تلاش نموده تا ایران را در یک دیدگاه خاص قرار دهد: ایران کشوری نیست که به خاطر

حکومت ملاهای عقب مانده به دیوانگی کشانیده شود، بلکه کشوری است که در مسیر یک انقلاب اساسی

قرار گرفته که هنوز به نتیجه نرسیده است. برای مثال ایران هنوز نوشتن قانون اساسی جدید را تمام

نکرده است. کاردار گفت وی خاطرنشان ساخته بود که ایالات متحده منافع قابل توجهی در برقراری

روابط خوب با ایران دارد و وی فکر می کند دولت موقت ایران نیز در این منافع سهیم می باشد. کاردار

اشاره کرد که نظرات ارائه شده به وسیله او به خوبی پذیرفته شد و علاقه عجیبی نسبت به ایران از طرف

مقامات ارشد ایالات متحده و کنگره وجود داشت.

6 در هر صورت کاردار به صراحت به یزدی خاطرنشان کرد که وجهه ایران در واشنگتن ضعیف و

اعتبارش مورد تردید است. وضعیت کردستان اثر قابل ملاحظه ای بر روی افکار عمومی داشته است و

خیلیها سؤال می کنند در زمانی که اعدامها (از جمله تعداد زیادی در کردستان) به صورتی ادامه دارد که به

نظر آمریکاییها بدون محاکمه و بدون طی مراحل قانونی می رسد و با اعدامهایی که در سیاهی شب انجام

می گیرد چگونه دولت ایالات متحده می تواند یک رابطه تسلیحاتی با ایران داشته باشد. اگر در زمانی که

عکسهای اعدامهای کردستان در مطبوعات چاپ شد کنگره تعطیل نبود امکان داشت قطعنامه ای از طرف

کنگره در رابطه با اقدامات ایران صادر شود.

7 کاردار علاوه بر این اظهار داشت با کارهای آمریکا در ایران برخورد خوبی نشده است. برای مثال

به شری اجازه داده نشد، که ایران را ترک کند و شیبانی هنوز در زندان است. کاردار گفت ما فکر می کنیم به

زودی مقاله ای در مورد شری در مطبوعات آمریکا چاپ شود که شاید سفارت را به خاطر اینکه از طرف

او به اندازه کافی فعال نبوده است، متهم نماید. حبس مستمر او در ایران خارج از قوه ادراک می باشد؛

ص: 308

کاردار درخواست نمود که یزدی با دفتر دادستان کل تماس حاصل نماید و متذکر شود که گزارش خود

دفتر دادستان کل توصیه کرده است که شری آزاد شود. یزدی در این مورد بی تفاوت بود. (چون. شری به

هنگام این گفتگو در حال آزاد شدن بوده ما تردید داریم که وزارت خارجه هیچ گونه نقشی در آزادی او

داشته است).

8 کاردار همچنین متذکر شد که دولت موقت ایران همچنان از دستیابی ایالات متحده به مقر سابق

نظامی ما و وسائل ما در ایران، از جمله اموال زیاد و سوابق پرسنلی جلوگیری به عمل می آورد.

9 کاردار سپس جلوگیری از کار مطبوعات و اخراج گزارشگران خارجی را متذکر شد. او اظهار

داشت که ما از اقدامات دولت موقت ایران بر علیه مطبوعات آمریکایی بسیار متأسفیم. او از خیلی افراد در

واشنگتن، از جمله کنگره در مورد این موضوع مطالبی شنیده بود. در مجموع شناختی از منافع ایالات

متحده در ایران و تمایلی به همکاری با دولت موقت ایران وجود داشت. دولت ایالات متحده مایل است تا

رابطه به پیش برود ولی چنانچه قرار است این رابطه پیشرفتی داشته باشد بایستی تلاشی دوجانبه وجود

داشته باشد. کاردار سپس از یزدی سؤال کرد که آیا وی مایل به ارائه نظر خود در مورد هر یک از این نکات

می باشد.

10 یزدی اظهار داشت که مطبوعات مطمئنا هیچ گونه نظر مساعدی در مورد ایران که کاردار ممکن

است ابراز داشته باشد در زمانی که وی در ایالات متحده بوده است، عنوان نکرده اند. یزدی سپس بحثی را

شروع کرد که چگونه مطبوعات خارجی اخبار ایران را تحریف نموده و با انقلاب ایران خیلی غیر منصفانه

برخورد می نمایند. یزدی گفت که دولت موقت ایران از نزدیک مراقب بوده است و مطبوعات ایالات متحده

هرگز اخبار خوب راجع به ایران منتشر نمی نمایند. کاردار پاسخ داد که ایران چنانچه به اخراج خبرنگاران

خارجی ادامه بدهد بعید به نظر می رسد گزارش خوبی دریافت کند. او دوباره متذکر شد که ایران نمی تواند

تمام مسئولیتها را به خاطر مطبوعات بدش دور بریزد. ایران به خاطر خیلی از چیزهایی که گزارش شده

مثل تعداد زیاد اعدامهای بدون محاکمه مسئولیت دارد. حتی بعضی از حامیان انقلاب ایران در ایالات

متحده سؤال می کردند که آیا این اعمال انجام شده به وسیله دولت موقت ایران با روح انقلاب ایران سازگار

هستند. کاردار به مشکلات امنیتی محوطه سفارت، به برخورد بد با بازرگانان و به اقداماتی که به نظر آمد

برای اخراج تمام روزنامه نگاران آمریکایی از ایران طرح ریزی شده اند اشاره کرد. این موضوع به سادگی

جامعه را وادار کرد که فکر کند ایران چیزی دارد که می خواهد پنهان کند. یزدی این موضوع را بشدت

تکذیب کرد و اظهار داشت که وی کاملاً آماده خواهد بود تا تمام تا تمام سؤالات مطبوعات را در زمانی که

به واشنگتن می رسد پاسخ دهد.

11 کاردار متذکر شد که وی فکر می کند بعضی از مطبوعات ایالات متحده کار گزارشی خوبی انجام

داده اند. مثلاً کار تایم در مورد خمینی عالی بوده است. (یزدی تصدیق کرد). کاردار اظهار داشت که

گفته هایی که به طور مستمر از رادیو و تلویزیون ملی ایران پخش می شوند و ایالات متحده را غیراز مسائل

دیگر متهم به همکاری با ساواک، سیا و صهیونیستها در طرحهایی برای از بین بردن انقلاب می نمایند هم

ناصحیح بوده اند و هم به روابط ما کمک نمی نمایند. او به یزدی خاطرنشان کرد که دولت موقت ایران

می تواند این نوع تبلیغات ضد آمریکایی را در رادیو و تلویزیون ملی ایران کنترل نماید. یزدی هیچ پاسخی

نداد.

ص: 309

12 در عوض یزدی سؤال کرد که آیا دولت ایالات متحده به هیچ صورتی در نشر زیراکسهایی از یک

ورقه که «طرح برنارد لوئیس» نامیده می شود و نشان دهنده طرحی است که کشور را به مناطق کوچک بر

اساس گروههای قومی تقسیم می نماید شرکت داشته است. به نظر می رسد که یزدی این ورقه را تقریبا

جدی گرفته است. کاردار به او گفت که این ارزش وقت وزرا را ندارد چون که مزخرف و پوچ است و به سود

هیچ کدام از کشورهای ایران و ایالات متحده نیست، ولی قول داد که این موضوع را با واشنگتن در میان

بگذارد.

13 ملاقات با تقاضای مجدد کاردار برای هر گونه کمکی که وی در مورد شری و شیبانی و منطقه

گلف می تواند انجام دهد خاتمه پذیرفت. او همچنین از یزدی در مورد موضوع بهائی(ها) جویا شد.

(گزارش جداگانه).

14 اقدام مورد درخواست: از هر گونه اطلاعاتی که وزارتخانه ممکن است در مورد «برنارد لوئیس»

ارائه کند تشکر می کنیم.


مقاصد شوروی در افغانستان

سند شماره (65)

تاریخ: 24 سپتامبر 1979 2 مهر 58خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا تهرانبه: وزارت امور خارجه واشنگتن دی. سی. فوری

موضوع: مقاصد شوروی در افغانستان

1 (تمام متن خیلی محرمانه)

2 وزیر امور خارجه، یزدی، تهران را به قصد شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل ترک کرد. پیشنهاد

می شود که وزارت امور خارجه مسئله دخالت احتمالی شوروی در افغانستان را با وی در نیویورک در

میان بگذارد.

3 سفارت قصد دارد که این مسئله را با رئیس اداره پنجم وزارت امور خارجه ایران در تاریخ 24

سپتامبر در میان بگذارد. ولی ما معتقدیم که فقط یزدی قدرت دارد که تصمیم مؤثری بگیرد.

4 به دفتر وابسته دفاعی و مستشاری نظامی نیز هشدار داده شده است که به محض امکان تماس با

مقامات سطح بالای ایران که احتمالاً ظرف چند روز آینده خواهد بود، مراتب را سریعا گزارش دهند.

لینگن


ملاقات وزیر با یزدی: حضور آمریکا در خلیج فارس

سند شماره (66)

تاریخ: 24 سپتامبر 79 2 مهر 58خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا تهرانبه: وزارت امور خارجه واشنگتن دی. سی فوری

موضوع: ملاقات وزیر با یزدی: خلیج، حضور آمریکا در خلیج فارس

1 (تمام متن خیلی محرمانه)

2 پیشنهاد می کنم که وزیر امور خارجه، ونس، در گفتگویی که قرار است در سوم اکتبر با یزدی داشته

باشد درباره مسئله دسترسی ما به تعاونی سفارت، خلیج، و دیگر املاک نظامی از قبیل پارک موتوری

سلطنت آباد و تسهیلات پایگاه مخابراتی ارتش نیز صحبت به میان آورد.

ص: 310

3 پس از درگذشت آیت اللّه طالقانی، کمیته طالقانی، که قبلاً کنترل تعاونی سفارت را به دست گرفته

بود قرار است این تعاونی و دیگر املاک نظامی (آمریکایی و ایرانی) را به دفتر نخست وزیری یا ارتش

بسپارد. هنوز نمی دانیم که کنترل خلیج در دست چه کسی است ولی امیدواریم که تعاونی سفارت و خلیج

در اختیار دفتر نخست وزیری قرار گیرد. اگر این طور بشود یزدی خواهد توانست در کنترل تعاونی و خلیج

نظارت نماید. با وجود اینکه یزدی در گذشته به ما در این باره پاسخی نداده است، ولی بد نیست یک بار

دیگر آن را امتحان کنیم.

4 بنا به گزارشهای یزدی در 23 اوت به هنگام عزیمت، به مطبوعات گفته بود که «علاوه بر گفتگو

پیرامون روابط بین دو کشور با ونس، سعی خواهیم کرد درباره نقشه آمریکا مبنی بر وارد کردن نیروهای

نظامی به خلیج فارس به منظور حفظ ثبات منطقه نیز بحث و تبادل نظر بنماییم. وی گفته است که هیچ یک

از حرکتهای اینچنینی آمریکا در منطقه نخواهد توانست در بحران منطقه کاهشی ایجاد نماید.»

5 اظهار نظر: مطبوعات تهران با شور و هیجان زیاد درباره بیانات مقامات دولت آمریکا مبنی بر

تشکیل نیروهای واکنش سریع مطلب منتشر می کنند. در اینجا چنین نتیجه گیری می شود که دولت آمریکا

درصدد آن است که نیروی دریایی رزمی خود را در خلیج افزایش دهد و یا تا به حال افزایش داده است و

دیگر اینکه ما در نظر داریم به افغانستان نیرو بفرستیم، و دیگر اینکه آمریکا در نظر دارد علیه حوزه های

نفتی خاورمیانه اقداماتی انجام دهد. آخرین متن این نتیجه گیریها مقاله ای است که در 24 اوت در کیهان به

چاپ رسیده و به نقل از مدرسی نماینده خمینی در امارات متحده عربی نوشته است که بین پنج تا شش

هزار نظامی آمریکا در پایگاه جفیر بحرین مستقر گردیده است. بد نیست که وزیر با یزدی در مورد مقاصد

نیروهای ما در اقیانوس هند و خلیج فارس صحبت کند تا او به طور کامل مقاصد ما در منطقه را درک

نماید. کاردار از فرصت استفاده کرده در ملاقات وزیر ارشاد ملی، میناچی، گفت که گزارش مطبوعات

درباره حضور نظامیان آمریکا در بحرین کاملاً بی پایه و اساس بوده، کمکی به بهبود روابط بین ایران و

آمریکا نمی کند.لینگن


ارتباط دیپلماسی عمومی بین ایالات متحده و ایران

سند شماره (67)

تاریخ: 26 سپتامبر 1979 4 مهر 58خیلی محرمانه

از:آژانس بین المللی ارتباطات آر. تی. کورانبرای: وزارت خارجه آقای هارولد اچ. ساندرز

موضوع: ارتباط دیپلماسی عمومی بین ایالات متحده و ایران (اکتبر 1979 فوریه 1980)

براساس گفتگوهای انجام شده در محل دفتر شما در 7 سپتامبر، آژانس بین المللی ارتباطات توافق

دارد که برخی تحقیقات محتاطانه در زمینه فرصتهای اضافی برای ارتباط بین ایالات متحده و ایران در

محدوده دیپلماسی عمومی در 4 یا 5 ماه آینده در برنامه قرار گیرد.

ما تلاش خواهیم کرد تا به عنوان یک اقدام راهگشا حلقه های ارتباطی نهادی یعنی مفهومی از ارتباط

که در 7 سپتامبر مورد تأیید قرار گرفت را تقویت نماییم. این حلقه های ارتباطی بر روی جریان روابط دو

طرفه تأکید خواهد کرد. در این فرصت بایستی تشخیص داده شود که توسعه آنها بستگی به ایجاد یک جو

اعتماد و احترام دارد.در مراحل اولیه روابط شخصی توسعه یافته دوستانه و با تفاهم شخص با شخص مهم

می باشند. از طریق این ارتباطات شخصی حلقه های ارتباطی نهادی دقیقا معین می تواند به وجود آید که به

ص: 311

نوبه خودش می تواند روابط دوجانبه بیشتری به بار آورد. زمینه های احتمالی برای آغاز یا تجدید بنای

تماس شامل ایران شناسی، روابط انسانی، علوم طبیعی تدریس انگلیسی و تربیت بدنی می باشند.

برنامه های دیدار ایرانیان از ایالات متحده هنوز ادامه دارد، ولیکن به سبکی سطح پائین و نسبتا کم

است و فعلاً محدود به کار کمیسیون فولبرایت می باشد. ایالات متحده بایستی حمایت مالی خودش را از

این عملیات به عنوان یک رابطه نهادی (دانشگاهی) اصلی و خوب بنیان نهاده شده بین مدرسین خصوصی

و عمومی و نهادها در هر دو کشور حفظ نماید. بصورتی مشابه فعالیتهای برنامه ریزی شده، دید روشن

انستیتوی آمریکایی مطالعات ایران بایستی پرورش داده شود. ما در محدوده این روش کلی و در پاسخ به

توصیه های کاردار و مأمور امور عمومی (PUBLIC AFFAIRS)و در صورتی که مقامات ایرانی روشن

سازند که علاقه ما به روابط افزایش یافته دوجانبه است، مبانی زیر را برای برخی ابتکارات مهار زده شده

که ممکن است مورد توجه قرار گیرند خواهیم آزمود:

1 دیدار متخصصین و شخصیت های اجتماعی دقیقا انتخاب شده از ایران را پیشنهاد کنید. هر وقتیکه

امکان پذیر بود دیدارها به صورت خصوصی ترتیب داده خواهد شد. اشخاص بایستی نسبت به ایران

امروز اعتبار و بستگی داشته باشند.

2 دعوت از متخصصین اسلامی ایرانی و احتمالاً شخصیتهای مذهبی ایران به جشنهای سالگرد

هجرت در ایالات متحده را بالا ببرید. برنامه های دیدار بایستی شامل نمایندگان مشابهی از دیگر جوامع

اسلامی نیز باشد تا بر ماهیت چند ملیتی بودن مراسم تأکید داشته باشد. هدایت و سرپرستی برنامه ها که

یک نقش اساسی بازی می کند بایستی به طور خصوصی با کمیته سالگرد هجرت ترتیب داده شود.

3 با مؤسسات خصوصی از قبیل بنیاد جانسون یا سمینارهای دانشگاهی از جمله مرکز شرق غرب

وارد مذاکره شوید تا گروههای از متخصصین ایرانی را به ایالات متحده بیاورند که موضوعات غیر جدلی

را مورد بحث قرار دهند. جلسات ترجیحا بایستی چند ملیتی باشند. زمینه های احتمالی ادبیات،

نویسندگی خلاق یا بصورت اصولی تر توسعه کتابخانه و علوم کتابخانه ای می باشد.

4 با چند مشاور و راهنمای دانشجویان خارجی که دقیقا انتخاب شده اند و از دانشگاههایی هستند

که در اداره دانشجویان اسلامی و ایرانی خبره و ماهر می باشند همکاری کنید تا:

الف: در این دوره تغییرات در ایران نیازهای پدید آمده و گرایشات دانشجویان ایرانی را ارزیابی

نمایید.

ب: در پی برنامه هایی برای یک کنفرانس دانشجویی احتمالی یا دیگر انواع بحث و گفتگو در ایالات

متحده و در زمانی مساعد در آینده باشید.

5 در جستجوی مؤسسات آموزشی آمریکایی باشید که در ارتباطات یا حمایت از دیگر عملیات

مبادله آموزشی در کشورهای جهان سوم از قبیل فعالیتهای دانشگاه نبراسکا (اوهاما) در پاکستان شرکت

می جویند و نیز در پی امکانات دعوت از دانشجویان یا دانشگاهیان ایرانی برای شرکت جستن در چنان

سمینارهایی یا پروژه هایی باشید که اندیشه روشنفکری و تماس مداوم را پرورش می دهند.

6 افزایش تدریس انگلیسی فعلی آژانس بین المللی ارتباطات، انجمن ایران و آمریکا و مؤسسات

فرهنگی را به این شرط که ادعاهای اداری برای خسارتهای قبلی و مصادرات توسط مقامات ایرانی قبول

شود مورد بررسی قرار دهید.

ص: 312

7 نسبت به موقعیتها برای دعوت از ایرانیان به شرکت جستن در برنامه های مبادله بین مناطق

خصوصا برنامه های رسانه های گروهی هوشیار باشید.

تذکر: رادیو صدای آمریکا درنظر دارد زمان پخش برنامه های فارسی خود برای ایران را در اول سال

جدید یکساعت افزایش دهد. این رادیو یک برنامه نیم ساعته در صبحها اضافه خواهد نمود که خبر و

مطالب خبری پخش خواهد کرد و نیم ساعت به اول برنامه نیمساعته عصرهایش اضافه خواهد نمود.

برنامه افزایش یافته عصر موقعیتی بهتر برای پوشش عمیقتر و موضوعات فرهنگی میسر خواهد نمود.

مسائل مورد نظر شامل: وقایع ایران خارج از گردونه سیاسی،یک سری مطالب در مورد مطالعات و

مراکز اسلامی ایرانی در ایالات متحده، و مصاحبه ها با محققین آمریکایی و ایران شناسان و چهره های

اجتماعی مناسب که نماینده طیف وسیعی از نظرات سیاسی و سیاست خارجی هستند، می باشد.


یادداشت مکالمه بین ونس و سونودا

سند شماره (68)

تاریخ: 27 سپتامبر 1979 5 مهر 1358سری

از: هیئت نمایندگی آمریکا در سازمان ملل متحدبه: وزارت امور خارجه واشنگتن دی. سی

موضوع: یادداشت مکالمه بین ونس و سونودا (وزیر امور خارجه ژاپن در مجمع عمومی ملل متحد

1 (تمامی متن سری است)

2 شرح زیر قسمتی از مذاکرات دوجانبه سونودا و ونس، در مجمع عمومی سازمان ملل متحد در

تاریخ 26 سپتامبر درباره ایران است. سونودا آن گاه مکالمه ای را نقل کرد که وی دو روز قبل با وزیر امور

خارجه ایران داشته است. سونودا گفت که روابط بین ژاپن و ایران بسیار خوب است و او به وزیر امور

خارجه ایران گفت که ژاپن حاضر است در کوششهای ملت سازی ایران شرکت کند. در عین حال او به وزیر

امور خارجه ایران گفت که ایران نیاز به همکاری با آمریکا و سایرین را دارد و پیشنهاد کرد که آنها با ایالات

متحده مذاکره کنند. وزیر امور خارجه ایران پاسخ داد که ایران قصد ندارد همکاری با غرب را کنار بگذارد

و اینکه در موقع مناسب با ما مذاکره خواهد کرد.

وزیر امور خارجه آمریکا قدردانی خود را به سونودا بخاطر اظهاراتش به وزیر امور خارجه ایران بیان

داشت و خاطرنشان ساخت که هفته آینده وی با وزیر امور خارجه ایران در نیویورک ملاقات خواهد کرد.

نیویورک

سونودا گفت او از ملاقات با وزیر امور خارجه ایران تحت تأثیر قرار گرفته و احساس کرده است که او

یک مرد جدی است. پایان متن.

ونس


مذاکرات دوجانبه با وزیر امور خارجه ایران

سند شماره (69)

تاریخ: 1 اکتبر 1979 9 مهر 58خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا تهرانبه: وزارت خارجه واشنگتن

موضوع: مذاکرات دوجانبه با وزیر امور خارجه ایران

1 تمام متن خیلی محرمانه

ص: 313

2 شما در زمانی با یزدی ملاقات می کنید که ممکن است نقطه عطف مهمی را در امور داخلی ایران

ایجاد کند. در عین حالی که برای هر ناظری مهم است تا از قضاوتهای عجولانه در مورد این وضعیت

اجتناب ورزد ولی دوری جستن از این نتیجه گیری سخت است که روحانیون در حالتی هستند تا بالقوه

هرگونه و یا تمام مخالفین طرحهایشان برای ایجاد یک کشوری که اساسا وسیله روحانیون اداره شود را از

سر راه بردارند و اسلام به عنوان ایدئولوژی و احتمالاً حزب جمهوری اسلامی فراهم آورنده دستگاه

حزبی کنترل کننده باشند.

الف: شورش کردها به طریقی سرکوب شده است تا درس عبرتی باشد برای دیگر اقلیتها.

ب: جبهه دمکراتیک ملی و رهبریت آن مارک ضد انقلابی خورده اند و به دیگر عناصر مخالف بصورت

مشابهی اخطار شده است.

ج: یک شورای کنترل شده وسیله روحانیت در حال انجام یک بررسی کامل بر روی قانون اساسی

است که به نظر می رسد به کنترل اسلامی شیعی بر دستگاه دولت رسمیت دهد.

د: علیرغم صحبت از عفو، اعدامها ادامه دارد؛ حتی در مورد جنایتکاران عادی. به نظر می رسد که قم

مصمم است تا از هر گونه نمایش بخشش یا دلسوزی قضایی خودداری کند.

ه: رئیس سپاه پاسداران که به وسیله انقلاب به وجود آمده به تازگی پست وزارت دفاع را به دست

گرفته است.

و: خلع نزیه از مدیریت عامل شرکت نفت یک نشانه عمومی قوی و مهم برای غیر روحانیون از تصمیم

قم به اجتناب از هر گونه کاهش کنترل آن بر چیزهایی است که اهمیت دارند، از جمله بخش نفت.

ز: نوعی از واهمه و نگرانی در مورد یک توطئه منتسب به مطبوعات غربی بر علیه انقلاب ایران وجود

دارد. (اکنون هیچ روزنامه نگار آمریکایی در اینجا اقامت ندارد).

ح: ایالات متحده همچنان به خاطر همکاری وسیعش با صهیونیسم بین المللی در از بین بردن

امیدهای فلسطینیها،به وسیله خمینی مورد تقبیح قرار می گیرد، در حقیقت به نظر می آید خمینی خودش و

انقلاب را به این صورت می بیند که در حال تبدیل شدن به یک نیروی واقعی متحد کننده در تمام منطقه

برای مبارزه در جهت حقوق فلسطینیها می باشند.

3 مطالب بیشتری وجود دارد لیکن کافی است که بر این نکته تأکید کنیم که در حال حاضر روحانیون

در اوج تفوق و برتری قرار دارند. به نظر می آید چیزی وجود نداشته باشد که از محکم کردن کنترل سیاسی

آنان در ساخت رو به رشد قانون اساسی جلوگیری کند نه ارتش، نه بختیار از پاریس، نه فقدان بازدهی

مورد نظر از انقلاب، و نه بازرگان و دیگر میانه روها در دولت موقت ایران. (در مطبوعات امروز از بازرگان

در یک مصاحبه با اوریانا فالاچی نقل قول شد که گفته بود «... از نقطه نظر رسمی دولت کشور را اداره

می کند ولی از لحاظ ایدئولوژیکی و انقلابی خمینی و شوراهایش کشور را کنترل می کنند حقیقتا راست

است».

4 چیزی که می تواند این گرایش را متوقف سازد (ولی با گذشت زمان) درک وسیعتری، (از آنچه

اکنون وجود دارد) از مشکلات اداره جامعه ای چند حزبی و یک اقتصاد نسبتا مدرنیزه مثل اقتصاد ایران با

ادراکات مذهبی که به نظر می آید جای کمی برای شرکت عناصر غیر مذهبی این کشور باقی می گذارد،

باشد.

ص: 314

5 سؤال این است که آیا خمینی اصلاً از این کار استقبال می کند و به لحاظ آن نتایج رضایتبخش

نیستند. حتی اگر او چنین کند، یک سؤال واقعی وجود دارد که آیا او می تواند بر یک جریان مهم که اکنون

جاری است و ملازمینش در قم که از تمام جهات حتی از او سرسخت تر هستند غلبه کند.

6 پاسخ ساده این است که یک جریان تسلیم ناپذیر وجود دارد که نیروهای میانه رو را از دور خارج

می کند و سرانجام بازرگان را با روشی که در مورد نزیه در شرکت ملی نفت اعمال شد از مقامش خلع

می نماید.

7 من زیاد مطمئن نیستم. من از ماه قبل زمینه خیلی کمتری برای خوش بینی می یابم، ولی خمینی از

نظر سیاسی ناپخته نیست و وی به همان ترتیبی که در جستجوی چیزی است که برایش اهمیت دارد ممکن

است هنوز احتیاج به نوعی از همکاری با میانه روها را (که بازرگان به صورتی ضعیف ولی بازیگرانه

همچنان نمایانگر آن است) برای اطمینان یافتن از ثبات سیاسی مداوم در نماید و این برتری اسلام در

ساخت اجتماعی و سیاسی آینده ایران می باشد.

8 شما می توانید از یزدی سؤال کنید که وی گرایشات آتی را در این منطقه چگونه می بینید. او یک

معتقد با ایمان است. یک انقلابی که مثل هر کس دیگری در دولت موقت ایران به خمینی نزدیک است ولی

می تواند احتیاج به متعادل ساختن ایده آلهایش را با واقعیتها درک کند. او خیلی برای من صحبت کرده

است و من آماده هستم تا صحبتهایش را باور کنم. گفتگوی شما با او که اولین تماس سطح بالایی است که

ما با رهبریت انقلابی داشته ایم برای مقاصد ما در اینجا اهمیتی حیاتی دارد. در تأیید این موضوع برای او،

که ما واقعیتهای جدید ایران را قبول می نماییم و فی الواقع ما آرزو داریم ایران در توسعه نهادهای دولتیش

موفق باشد، یزدی همچنین بایستی بداند که ما از سختگیری و عدم وجود جنبه انسانی در انقلاب که به نظر

می آید توجه کمی به حقوق یا منافع عناصر میانه روتر در ایران امروز می نماید، ناراحت هستیم. خمینی

اهمیت زیادی برای وجهه ایران در ایالات متحده قائل نیست ولی دیگرانی از قبیل یزدی هستند که این

اهمیت را قائل هستند.


ملاقات ساندرز معاون وزارت امور خارجه با یزدی وزیر امور خارجه

سند شماره (70)

تاریخ: 14 اکتبر 1979 12 مهر 58سری

از: هیئت نمایندگی آمریکا در نیویورکبه: وزیر امور خارجه، واشنگتن فوری

رونوشت به: سفارت آمریکا در تهران فوری

گزارشگر:ساندرز معاون وزیر امور خارجه آمریکا

موضوع: ملاقات ساندرز معاون وزارت امور خارجه با یزدی وزیر امور خارجه (ایران)

1 (تمامی متن سری است)

2 در ملاقاتی در عصر روز سوم اکتبر و به دنبال ملاقات وزیر با یزدی، ساندرز معاون وزارت خارجه

با او و همراهان او مدت دو ساعت درباره وضع روابط آمریکا و ایران بحث کرد. وقت زیادی در مرور

گناهان ما در گذشته و ناتوانی حقیقی ما در درک ماهیت انقلاب اسلامی سپری شد. ساندرز کوشید تا به

یزدی چشم انداز یک سلسله مناسبات جدید آمریکا و ایران براساس واقعیات کنونی و آینده ای که ما

می توانیم در آن همکاری داشته باشیم را نشان دهد، ولی موفق نشد.

ص: 315

3 یزدی مطلب را روشن کرد و گفت که او احساس می کند که جهان بینی آمریکا که منجر به پشتیبانی

آمریکا از شاه شده است، کار ما را برای پذیرفتن انقلاب اسلامی، به ویژه زیانهای مادی که از نظر از دست

بازار مهم اسلحه متوجه ایالات متحده شده است،دشوار می کند.

4 او اصرار کرد که با ایران باید براساس برابری و احترام رفتار کرد و هر گونه برداشتی درباره حقوق

بشر یا مسائل دیگری که این اندیشه را القا کند که ما (آمریکا م) به ایران دیکته می کنیم، باید مهار شود، که

او بار دیگر نسبت به اداره قراردادهای نظامی و بازرگانی حساسیت ویژه ای نشان داد و گفت که ممکن

است توطئه ای علیه ایران در کار باشد. او درباره این مسائل زیاد در جریان کار نبود و در نتیجه دلائلی که

می آورد بسیار ساده لوحانه بود. علیرغم تندی موضع یزدی، مذاکرات بسیار راحت و صریح و از نظر

جهت گیری به شکل مثبتی جریان پیدا می کرد و شاید اگر یزدی نشانه ای از تغییر روش نشان نمی داد ممکن

بود فرهنگ و آگاه از روش ایالات متحده قدردانی کرده و ما را صمیمی و با حسن نیت توصیف می کردند.

5 ساندرز سه مسئله مربوط به رابطه دوجانبه را در پایان بحث کلی پیش کشید:

(الف): لزوم حل و فصل مسئله تأسیسات نظامی و دارایی آمریکا در ایران. یزدی به سرعت موافقت

کرد که این موضوع باید بدون تأخیر انجام گیرد و هنگامی که ساندرز پیشنهاد کرد که یک کمیته مشترک

ایران و آمریکا تشکیل شود، یزدی گفت که او معتقد است که یک چنین کمیته ای اخیرا تشکیل شده است و

از جانب ایران وزارت امور خارجه و شورای انقلاب و دفتر دادستانی و چند واحد دیگر در آن عضویت

دارند. ساندرز پیشنهاد کرد که این کمیته می تواند برای حل مسائل، مورد به مورد بررسی کند. اگر یک

چنین کمیته ای هنوز برقرار نشده است سفارت باید مسئله را با وزارت امور خارجه دنبال کند تا موافقت

یزدی بمورد اجرا گذاشته شود.

(ب): مسئله شیبانی. ساندرز تقاضای آزادی شیبانی را کرد. و خاطرنشان ساخت که این امر در جو

کار اثر مثبت خواهد داشت. یزدی گفت که وی با دادستان کل در این مورد صحبت کرده است ولی دادستان

کل به نظریات او اعتنایی نکرده است. ما قدردانی خود را از آنچه که یزدی در مورد مسئله شیبانی انجام

داده بود ابراز داشته و اظهار امیدواری کردیم که او همچنان در مورد این مسئله کمک کند، تعهدی داده

نشد.

(ج): بهائیان. ساندرز نگرانیهای بهائیان آمریکایی را توصیف کرده و از یزدی پرسید که آیا مطلبی

دارید که ما به آمریکاییان بگوییم تا نگرانیهای آنها درباره بهائیان عادی در ایران برطرف شود. ما احساس

کردیم که اوضاع برای سایر اقلیتها بهبود یافته و توانستیم به آمریکاییان اطمینان دهیم که یهودیان و

دیگران مورد بدرفتاری قرار نمی گیرند. ما میل داریم همان کار را برای بهائیان انجام دهیم. یزدی

احساسات ایرانیان را درباره بهائیان دوره وار مرور کرد.. او گفت بعضی از بهائیان در خدمت شاه بوده اند و

به خاطر جنایات خود مجازات خواهند شد ولی بهائیان عادی تحت تعقیب قرار نخواهند گرفت بلکه طبق

قوانین ایران از آنها حمایت خواهد شد.

ونس


ملاقات وزیر با یزدی وزیر امور خارجه

ص: 316

سند شماره (71)

تاریخ: 4 اکتبر 1979 12 مهر 58سری

از: هیئت نمایندگی ایالات متحده در نیویورکبه:وزارت خارجه واشنگتن

رونوشت به: سفارت آمریکا تهران

موضوع: ملاقات وزیر با یزدی وزیر امور خارجه

1 تمام متن سری است.

2 در 3 اکتبر وزیر برای یک ساعت با یزدی که به وسیله آگاه، کاردار، منصور فرهنگ و بایندر

(یادداشت بردارنده) همراهی می شد ملاقات کرد. وزیر به وسیله مک هنری، نیوسام، ساندرز، سیک و

پرشت (یادداشت بردارنده) همراهی می شد.

3 لحن یزدی علیرغم اظهار نظرهای گاه به گاه درباره تمایل ایران برای روابط دوستانه در طول گفتگو

غیر دوستانه، عصبانی کننده و حاکی از عدم اعتماد بود. او با سؤال از وزیر در اینمورد که آیا ایالات متحده

تغییرات در ایران را قبول کرده است یا خبر شروع به صحبت کرد. وزیر پاسخ داد که ما تلاش کرده ایم و

کردیم که این موضوع را در پاره ای از بیانیه های رسمی روشن کنیم. ما برای رهبران ایران آرزوی موفقیت

کرده ایم و فرمهای مشخصی از همکاری را آغاز نموده ایم.و ما آماده بوده ایم تا چنانچه ایران مایل بود از

این هم جلوتر برویم.ما خواهان این بودیم که در مبارزه بر علیه عدم اعتمادی که وجود داشته و در

فراموش کردن گذشته به ایران بپیوندیم. ما مایل بودیم تا در جهت یک رابطه جدید به جلو برویم.

4 یزدی گفت این نظرات در گذشته به وسیله کاردارهای ما برای او نقل شده بودند. او احساس می کرد

که ما واقعا هنوز واقعیت ایران جدید را نفهمیده و قبول نکرده ایم. او به گفتگوی لینگن با وزیر کشور (ایران)

به عنوان مداخله بیجا در امور داخلی ایران اشاره کرد و سؤال کرد چرا ایالات متحده دست به چنین

کارهایی می زند. وزیر پاسخ داد که مایل بودیم نگرانیهای خودمان را ابراز نماییم. ما امیدوار بودیم که

بتوانیم چیزی را که حس می کردیم به طور خصوصی بگوییم. ما از همین طریق نزدیک شدن از طرف

ایرانیانی که نگرانیهایی راجع به ایالات متحده دارند استقبال می کنیم. هیچ کدام از طرفین نبایستی

احساس کنند که مجبور است به مطبوعات مراجعه نماید. بحثهای آزاد و خصوصی جزئی از دوستی واقعی

می باشند.

5 یزدی با انتقاد از نظرات ایالات متحده در مورد قصد ایران برای حمایت از قطعنامه کنفرانس

غیرمتعهدها در مورد صهیونیسم و نژادپرستی به صحبت ادامه داد. او سؤال کرد، چرا شما از اسرائیل دفاع

می کنید؟ برخوردهای غیردوستانه مشابه دیگری نیز از جانب ایالات متحده وجود داشته است. در این

موقع یزدی شروع به اقامه مشکلاتی نمود که وی با ایالات متحده داشته است.

6 اولین موضوع قراردادهای نظامی و طرز نگهداری تنخواه گردان بود. ایران MOU 3 فوریه را که

برایش مشکلات عظیمی به وجود آورده بود نپذیرفت. ما نیاز به این داشتیم که گذشته را و قراردادهای

نظامی را از بین ببریم. وزیر گفت ما آماده شدیم که اینکار را همین فردا در یک ملاقات با مقامات وزارت

امور خارجه و DOD انجام دهیم.

7 یزدی سؤال کرد که سیاست ایالات متحده در مورد قراردادهای نظامی چه بوده است.او گفت که

ایران از 1968 به این طرف هیچ صورتحسابی دریافت نکرده است و شکایت کرد که ناوشکنها بدون

ص: 317

مراجعه به ایران برای بحث بر سر قیمت قراردادشان فسخ شده است. ایران نمی داند چه مقداری متحمل

مخارج شده است. یزدی سؤال کرد سیاست ایالات متحده در مورد آزاد کردن لوازم طبقه بندی شده چه

هست.

8 وزیر گفت سیاست ما اساسا فروش آنچه است که ایران نیاز دارد. اگر موارد خاصی وجود داشته

باشد ما آنها را مورد بررسی قرار خواهیم داد. ممکن است مشکلاتی در مورد لوازم یدکی طبقه بندی شده

وجود داشته باشد ولی ما مایل بودیم که هر کدام را بر یک اساس مورد به مورد تحت بررسی قرار دهیم.

وزیر گفت به ما اجازه دهید تا در هر مورد مشکل را مجزا و بررسی کنیم. بایندر مشکل نوارهای کامپیوتر

برای برنامه هواپیماهای 14 اف را مطرح کرد که هیچ کس در جلسه با آن آشنایی نداشت.

9 وزیر اظهار داشت که هر مورد فروش تجهیزات نظامی موضوع یک قرارداد دوجانبه است که آن را

بدون اجازه قبلی ایالات متحده به کشورهای ثالث انتقال ندهند. یزدی به سرعت اشاره کرد که ایران آن

قراردادها را پذیرفته است.

10 دومین موضوعی که به وسیله یزدی مطرح شد مشکلات قراردادهای تجارتی خصوصی و

دادگاههای ایالات متحده بود.

11 وزیر گفت زمانی که موضوعات در دادگاهها مطرح شوند بایستی بر طبق جریانات حقوقی در

مورد آنها تصمیم گرفته شود. ما خوشوقت خواهیم شد که با ایرانیها مشاوره و تبادل نظر نماییم ولی حدود

عملی در مورد کاری که می توانیم انجام دهیم وجود دارد. یزدی درخواست توجیه دادگاهها به وسیله

دولت ایالات متحده را نمود و اشاره کرد که اگر دولت ایالات متحده در اقدامات مربوط دخالت ننماید

ایران ممکن است سرمایه گذاریهایش را بدون امنیت بداند. بحث قابل توجهی در باب موارد معلق وجود

داشت و یزدی با درخواست برای یک سیاست همه جانبه از طرف دولت ایالات متحده نسبت به برخورد با

اختلاف بازرگانی به بحث خاتمه داد. نیوسام گفت که وی تلاش کرد تا برای شرکتهای آمریکایی سودمند

باشد و چندین نمونه را ارائه داد. او اظهار داشت که ایرانیها خودشان در یک بیانیه رسمی اعلام کنند،

چگونه می خواهند که شرکتهای آمریکایی اقدام کنند.

12 سومین موضوع وضعیت ایرانیانی بود که در ایران مرتکب جنایت شده و به ایالات متحده فرار

کرده اند. یزدی مورد رزمی، یک افسر پلیس را که در لس آنجلس است اقامه کرد. ایالات متحده بایستی

راهی برای فرستادن او به ایران جهت محاکمه پیدا نماید. یزدی سپس مورد دو ایرانی که با پول دزدیده شده

به لس آنجلس فرار کرده اند را مطرح کرد. وزیر این قسمت از بحث را با گفتن این موضوع به پایان رساند که

ما سیاستها و اقدامات خودمان را با دادستان کل مورد بررسی قرار می دهیم تا ببینم آیا می توانیم سودمند

باشیم.

13 یزدی در چهارمین موضوع به ملاقاتهایی که برخی آمریکاییها در مکزیکو با شاه داشته اند اشاره

کرد. وزیر پاسخ داد که آمریکاییها آزاد هستند تا با شاه ملاقات کنند و دولت ایالات متحده نمی تواند در

این مورد کاری انجام دهد.یزدی سیاست ما را در مورد شاه جویا شد. وزیر گفت.روشن است. ما به او

گفته ایم در این زمان ما فکر نمی کنیم که وی به ایالات متحده بیاید. ما قادر نیستیم آنچه را که در آینده پیش

می آید بگوئیم.

14 موضوع پنجم رسانه های آمریکا و برخورد بد آنها با ایران بود. وزیر گفت بهترین راه برای کنترل

ص: 318

رسانه ها این است که نیوسام را به ایران بفرستیم تا با صراحت با آنها صحبت کند و به آنها فرصت دهد تا بد

و خوبی را که انقلاب به وجود آورده است ببینند. علیرغم آنکه آنان خارج از ایران نگاه داشته شدند به

نوشتن ادامه می دهند و دیدگاهشان مسلما منفی خواهد بود. یزدی پرسید که آیا ما تلاش کرده ایم تا

مطبوعات را توجیه نماییم. وزیر خطوط اصلی بیانیه هایی را که ما در مورد ایران صادر کرده ایم مطرح کرد

و گفت روش ما این نیست که شرایط ایران را برای مطبوعات ایالات متحده تشریح نماییم. نیوسام اضافه

کرد که یکی از مشکل ترین سؤالات عدل اسلامی است. این یک موضوع حساس است و تا زمانی که وجود

دارد جنبه های مثبت انقلاب محو می شود. این گفته یزدی را به دفاع از محاکمات و اعدامهایی کشانید که

600 جان را گرفته است. او گفت اعدامهای بیشتری وجود خواهد داشت. او انقلاب را به عنوان یکی از

پاکیزه ترین انقلابات دنیا معرفی کرد و به صورت تندی از مطبوعات و دولت ایالات متحده برای قصور

آنها در انتقاد از ظلمهای زمان شاه انتقاد کرد.

15 وزیر از یزدی پرسید سیاست ایران نسبت به ایالات متحده چیست. یزدی پاسخ داد سیاست

ایران داشتن روابط دوستانه بر اساس احترام دوجانبه و مساوات می باشد. او گفت ما نمی توانیم یک رفتار

قیم وار را تحمل کنیم. ما نمی توانیم برخوردهای گذشته را تحمل کنیم. قبول کردن انقلاب به وسیله شما

بایستی به برخی اقدامات قابل لمس بدل شود. ما برای موضع خودمان مبارزه کرده ایم و قصد نداریم

رفتارمان را عوض کنیم. او به اسنادی که همکاری ایالات متحده با ساواک و دیگر گروههای زمان شاه را

نشان می دهند اشاراتی کرد. وزیر پاسخ داد تا جایی که روابط دوستانه براساس احترام دوجانبه و مساوات

مورد نظر باشند ما توافق کامل داریم.

16 موضوع بعدی در لیست یزدی تقاضای صادرکنندگان آمریکایی برای پرداخت 100 درصد

اعتبارات اسنادی بود. به نظر نمی رسید که وی در مورد این موضوع به خوبی توجیه شده باشد و زیاد بر

روی آن تأکید نکرد، ولی اشاره کرد که چنانچه ایالات متحده سیاستی منفی اتخاذ نمود ایران به همان نوع

پاسخ خواهد داد.

17 گفتگو سپس در دنبال سؤالات زیاد در زمینه لوازم نظامی کشانیده شد که وزیر اطمینان داد که ما

آماده ایم تا این موضوعات را از هم جدا کنیم و موارد مشکل را با رضایت دوجانبه حل کنیم.

18 یزدی از وزیر راجع به سیاست ایالات متحده در مورد خلیج فارس سؤال کرد. وزیر گفت ما

می خواهیم با کشورهای منطقه همکاری کنیم و روابط خوبی با آنها داشته باشیم، رابطه تجارتی را حفظ

کنیم و آنها را به گونه و زمانی که مایل هستند یاری دهیم. ما استقلال و حق آنها برای طرح یک جریان

سیاسی مطابق با اصولشان را به رسمیت می شناسیم. یزدی سؤال کرد آیا ایالات متحده مسئول ابتکار

اخیر عمان برای تحریک اقدامات منطقه ای بوده است. وزیر در مورد ابتکار ناآشنا بود و گفت که ما مطمئنا

عمانیها را تحریک نکرده ایم. هنگامی که ما در مورد برنامه هایشان بیشتر آگاهی پیدا کنیم اگر از آنها

(برنامه ها) خوشمان بیاید ممکن است نظرات مساعدی ابراز نماییم.

19 یزدی راجع به نیروی واکنش سریع سؤال کرد. وزیر گفت این نیرو موضوع فکری بود که به دهه

1960 برمی گردد که براساس آن یک تصادف محتمل الوقوع نظامی به وظایفی از آن قبیل که ناتو دارد

محدود نمی شود، بلکه این نیرو در دنیا و در هر جایی که لازم باشد برای دفاع از منافع ایالات متحده در

دسترس خواهد بود. این نیرو مستقیما به خلیج فارس مربوط نمی شود. یزدی سؤال کرد آیا این نیرو

ص: 319

مستقیما به انقلاب ایران مرتبط می شود، وزیر گفت ابدا هیچ گونه ارتباطی وجود ندارد.

20 یزدی راجع به سیاست ایالات متحده در مورد کردها سؤال کرد. وزیر گفت این موضوع هیچ

ربطی به ما ندارد. ما درگیر این جریان نبوده ایم و هیچ نقشی در اختلاف نداریم. یزدی راجع به مداخله

اسرائیل سؤال کرد. وزیر گفت ما هیچ چیز راجع به درگیری اسرائیل در این موضوع نمی دانیم. این مشکل

مردم ایران است که با آن درگیر شوند نه برای خارجیان. یزدی سؤال کرد که اگر اسرائیل درگیری داشته

باشد نحوه برخورد ایالات متحده چه خواهد بود. وزیر گفت ما هیچ گونه اطلاعی نداریم که یک چنین

موضوعی وجود داشته باشد، در هر حال زمانی که ما اقدامات اسرائیل را رد کردیم (مثلاً در لبنان)

نظراتمان را مشخص نمودیم.

21 یزدی گفت که ایرانیها اطلاعاتی دارند مبتنی بر اینکه عراقیها در کردستان و خوزستان درگیر

بوده اند. چند عراقی اعدام شده اند و دیگران در زندان هستند.روابط ایالات متحده با عراق چگونه

بوده است؟ وزیر گفت روابط ما با عراق خیلی خوب نبوده است. ما به آنها گفته ایم که مایل هستیم روابطمان

را بهبود بخشیم ولی عراقیها پاسخ نداده اند.

22 نیوسام گفت ایالات متحده قطعا هیچ گونه قصدی برای درگیر شدن در امور داخلی ایران ندارد.

اگر ایران چنان مدرکی دارد بایستی بدون هیچ گونه تردیدی ادعاها و مطالب را با ما در میان بگذارد تا

بتوانیم موضوع را روشن کنیم. یزدی پرسید آیا امکان دارد آمریکاییها بدون اطلاع وزیر درگیر شده باشند.

وزیر گفت آنکار برای کارمندان دولت امکان پذیر نبوده است. ما بایستی در مورد هر گونه طرحی برای

چنان درگیری مطلع باشیم و هیچ گونه طرحی وجود ندارد. چنان اقدامات از جانب شهروندانی که در

دستگاه دولت نیستند با قانون ایالات متحده متناقض می باشد.

23 یزدی گفت ایرانیها نسبت به آقای کیسینجر و مسافرتهایش به مکزیک برای دیدن شاه و ارتباط

احتمالی آن با مشکلات داخلی ایران مشکوک هستند. وزیر گفت؛ آیا ما با کیسینجر در مورد مسافرتهایش

به مکزیک در تماس نبوده ایم ؟البته ما با کیسینجر در مورد شاه صحبت کردیم ولی هیچ گونه بحثی از توطئه

بر علیه ایران وجود نداشت.


ملاقات مأمور روابط عمومی با دکتر بهزاد نیا...

سند شماره (72)

تاریخ: 4 اکتبر 1979 12 مهر 1358خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا تهرانبه:آژانس بین المللی ارتباطات آمریکا در واشنگتن

موضوع: ملاقات مأمور روابط عمومی با دکتر بهزاد نیا رئیس قسمت مطبوعات وزارت ارشاد ملی

1 دکتر بهزادنیا در ابتدای ملاقات ما در دفتر خود در نتیجه چندین فقره قطع مکالمات، کوفته و خسته

و حواس پرت به نظر می رسید. معذالک بمحض اینکه بحث ما به طور کامل به غلطک افتاد او صمیمیت

فزاینده ای از خود نشان داد و به سالهایی که در ایالات متحده بوده و به شغل پزشکی مشغول بود و

مناسبات نرمی که او با بیماران و همکاران و همسایگان داشته اشاره کرد.

2 من با تذکر این نکته که برای اعتراض یا مداخله در امور ایران نیامده ام گفتگو را آغاز کردم.

عکس العمل او کاملاً نشان می داد که او اشاره مرا به بحث کاردار ما با صباغیان وزیر کشور و اتهاماتِ

بی مورد بعدی علیه کاردار که در مطبوعات ایران منعکس شد، کاملاً درک کرده است.

ص: 320

3 من درباره اخراج روزنامه نگاران آمریکایی اظهار نگرانی کردم و گفتم که در حال حاضر هیچ

خبرنگار مقیم آمریکایی در ایران ACCREDITE (اکردیته) نشده است. من درباره سیاست اداره او

توضیحاتی خواستم و خاطرنشان ساختم که اخیرا در مطبوعات اشاره هایی به «خبرگزاریهای خارجی

ممنوعه» نشده است. او اصرار داشت که هیچ سازمان خبرگزاری به عنوان سازمان ممنوع نشده است، بلکه

تنها افرادی که در دادن گزارشهای دروغ مقصر شناخته شده اند ممنوع الورود اعلام شده اند. من آن گاه از او

پرسیدم که آیا او تصور می کند اخراج خبرنگاران به بهبود گزارشها درباره ایران کمک خواهد کرد یا خیر؟

او گفت خیر ولی افزود که او راه دیگری در پیش ندارد. آن گاه من به او درباره جلسات گزارش وزارت امور

خارجه و کاخ سفید برای خبرنگاران تذکر دادم و همچنین خدماتی را که مراکز مطبوعاتی آژانس

بین المللی ارتباطات آمریکا برای خبرنگاران خارجی انجام می دهد تشریح کردم. دکتر بهزادنیا موافقت

کرد که چنین گزارشگری و خدمات در بهبود دادن چهره ایران در خارج بیشتر از اخراج روزنامه نگاران

مؤثر خواهد بود. آن گاه با نهایت تأسف افزود «مردمی که ما با آنها کار می کنیم این مطلب را درک

نمی کنند.»

4 دکتر بهزادنیا آن گاه نطق طولانی و لجام گسیخته ای علیه گزارشگریهای دروغ و خصمانه آغاز کرد

و نمونه های متناسبی ذکر کرده و این اعتماد را ابراز داشت که چون آمریکاییها و آلمانیها متحمل خسارات

بازرگانی شده و از آنجایی که آنها مناسبات نزدیکی با شاه داشته اند مطبوعات آلمانی و آمریکایی نسبت

به انقلاب نظر مساعدی ندارند.

5 من از فرصت استفاده کرده این نظر را بیان داشتم که مطبوعات ایران چهره دروغینی از ایالات

متحده و از سیاستهای آن ترسیم کرده اند و اینکه او و من مشکل مشابهی را در دست داریم. به عنوان نمونه

تحریفهایی را که از گفتگوی کاردار ما با صباغیان وزیر کشور به عمل آمده ذکر کردم. او موافقت کرد و وجه

تمایز بین نظریات افراد و حکومتها را مورد تأکید قرارداد و گفت که او تا چه اندازه از آمریکاییها خوشش

می آید، معذالک او از اینکه ایالات متحده به خانواده شاه و همکاران آنها پناهندگی داده است سخت

برآشفت. من خاطرنشان ساختم که خود او از همان مهمان نوازی آمریکایی بهره مند شده و به او یادآوری

کردم که او در بحثهای قبلی تشریح کرده بود که چگونه در جریان اقامتش در ایالات متحده برای جلب

توجه عموم درباره ریزه کاریهای شاه علنا کار کرده است.

6 بحث یک ساعته ما با یک لحن صمیمانه پایان یافت؛ به طوری که دکتر بهزادنیا از من دعوت کرد تا

بار دیگر هر چه زودتر نزد او بیاییم و درباره مسئله گزارشگریهای بد که مورد علاقه هر دو ماست صحبت

کنیم.

7 اظهار نظر: من از بحث با دکتر بهزادنیا چنین تأثیری گرفتم که او نسبت به آمریکاییها نظر مساعد

دارد و درباره ایالات متحده اطلاعات فراوانی در اختیار دارد و از اینکه اکنون ناگزیر است برای تحکیم

انقلابی که او در جریان چند سال آخر رژیم شاه با شور و هیجان آن را پیش می برد، در این زمینه و محیط

کار کند سرخورده است. من همچنین این تأثیر را به دست آوردم که او از علاقه خبرنگاران آمریکایی به

دادن گزارش درباره وقایع هیجان انگیز و فقدان همسنگری آنها نسبت به اسلام و انقلاب ایران سخت در

زحمت و سر خورده است.گریوز



ملاقات با یزدی وزیر امور خارجه درباره مسائل دفاعی

ص: 321

سند شماره (73)

تاریخ: 6 اکتبر 79 14 مهر 1358سری

از: وزارت امور خارجه واشنگتنبه: سفارت آمریکا تهران

موضوع: ملاقات با یزدی وزیر امور خارجه درباره مسائل دفاعی

1 تمامی متن سری است

2 روز چهارم اکتبر یزدی به همراه مأمورین نظامی و وزارت امور خارجه یک جلسه سه ساعته

درباره مسائل نظامی با بنسون، معاون وزارت امور خارجه و مک گیفرت دستیار وزیر و ژنرال گریوز

تشکیل داد. این ملاقات در یک محیط صریح صورت گرفت و گاهی سؤالاتی پوست کنده از طرف ایرانی

طرح می شد و ایرادهایی گرفته می شد. در حالی که جو ملاقات مشحون از سوءظن بود ولی کدورت کم تر

به چشم می خورد. طرف آمریکایی بسیار صبور بود و از خود درک و تفاهم نشان می داد و به کرات آمادگی

نشان می داد تا مسائلی را که در حیطه صلاحیت آنهاست مورد بررسی قرار دهد و هر جا ممکن است

اطلاعاتی اضافی فراهم کند. صورت مذاکرات به وسیله پست پیک فرستاده می شود. (پایان خلاصه)

3 بنسون معاون وزیر با خاطرنشان ساختن آمادگی ما برای همکاری با ایران و کمک به آن در امور

دفاعی در هر جا که مطلوب طرفین و عملی باشد جلسه را آغاز کرد. او علاقه ایالات متحده را به استقلال

و تمامیت ارضی و امنیت ایران تأکید کرد و خاطرنشان ساخت که ایالات متحده و همچنین ایران

ملاحظات سیاسی داخلی دارند که در روابط بین دو کشور اثر می گذارد.

4 از سوی دیگر مک گیفرت دستیار وزیر سیاست ایالات متحده را نسبت به منطقه خلیج فارس به

طور کلی تشریح کرد و آمادگی ما را به برقراری روابط دفاعی جدید با ایران در صورتی که شرایط سیاسی

اجازه دهد ابراز داشت. کاملاً روشن بود که هیچ کدام از طرفین میل نداشت به روابط قبلی بازگردد و اینکه

تحول شکلهای جدید همکاری باید به بهبود در پیوندهای سیاسی ما ارتباط داده شود. مک گیفرت گفت به

نظر می رسد ظرف یک سال آینده ما باید توجه خود را معطوف پاک کردن مسئله تنخواه گردان کرده و

برنامه از سرگرفتن جریان لوازم یدکی را تنظیم کنیم.

5 ژنرال گریوز شرحی از مدیریت این تنخواه گردان را تسلیم کرده و زمینه ای جهت MOUسوم فوریه

و کوششهایی که وزارت دفاع برای حمایت از منافع ایران و آمریکا به عمل آورده بود توضیح داد. یزدی با

کمک فعال بهرامی و صفری مسائلی را پیش کشید که قبلاً توسط سفارت مورد بی اعتنایی قرار گرفته بود.

تنظیم صورت حساب برای پرونده های مختومه فروشهای نظامی خارجی: گریوز گفت ما فهرست

و مبالغ کلی اینچنین پرونده هایی را فراهم خواهیم کرد و اگر ایرانیان کارمندانی به ایالات متحده فرستاده و

در استخراج اسناد کمک کنند تفصیلات بیشتری می توان به دست آورد.

ترخیص لوازم یدکی طبقه بندی شده:ما به یزدی گفتیم حاضر خواهیم بود درباره شایستگی هر

ترخیص کالای طبقه بندی شده تجدید نظر کنیم. بعضی از تقاضاها از قبیل اطلاعات فنی لازم برای کاربرد

هواپیماها ممکن است بدون حساسیت فراهم شود. ترخیص اقلام حساستر، مسئله تأیید مجدد موافقتنامه

دوجانبه ژوئن سال (؟) 197 درباره تضمین اطلاعات طبقه بندی شده را پیش خواهد آورد.

در این موافقتنامه طرفین موافقت کرده اند تا اجازه دهند گروههای امنیتی از تأسیسات انبارداری برای

اطلاعات طبقه بندی شده بازرسی کنند.یزدی مدعی شد که اطلاعی درباره این موافقتنامه ندارد و گفت در

ص: 322

مورد اینکه بازرسان آمریکایی از پایگاههای ایرانی دیدن کنند قید احتیاطهای شدیدی در ایران معمول

خواهد شد. وی گفت: «ما حاضر خواهیم بود حتی میلیاردها دلار تجهیزات را از دست بدهیم». او

خواهش کرد که یک نسخه از این قرارداد را دریافت کند که ما به او دادیم و پیشنهاد کردیم که او این مسئله

را بدقت مطالعه کند و قبل از اینکه به موضع قطعی برسد مذاکرات بیشتری با ما انجام دهد. ما گفتیم ممکن

خواهد بود که یک گروه امنیتی به تهران آمده و نگرانیهای ما را با ایرانیان درمیان بگذارد.

موتورهای هلیکوپترهای بل 214: ژنرال گریوز گفت ما با ایرانیان ملاقات خواهیم کرد تا درباره از

سرگرفتن احتمالی کار برای بهبود دادن موتورها مطالعه کنیم.

لوازم یدکی اف 16: ژنرال گریوز گفت که ما همچنان در جستجوی مشتری برای فروش بقیه آنها به

مشتری دیگری هستیم. ولی در مورد بعضی از لوازم، مقادیری که در ابتدا سفارش داده شده است بیش از

مقادیری است که از سوی سایر به کار برندگان اف 16 در این باره تصمیم گرفته شده است و در این موارد

تغییر مشتری دادن دشوارتر است. گریوز اظهار آمادگی کرد که در این باره بیشتر بحث شود.

لوازم یدکی ایران در خط لوله ها: صفری تقاضا کرد تا فهرستی از اقلام که برای تحویل تنظیم

شده است به او داده شود. گریوز موافقت کرد تا این اطلاعات داده شود.

RF4ES: گریوز در مورد اینکه علت لغو سفارش این هواپیماها چه بوده است و هزینه فوق العاده ای

که در تعیین مجدد خط تولید پیش آمده است توضیح داد. ما اطلاعات کاملی برای ایرانیان فراهم خواهیم

کرد.

موشکهای هاریون: ترخیص این موشکها بستگی به قرارداد امنیت اطلاعاتی طبقه بندی شده در

ایران دارد.

قیمت گذاری تجهیزاتی که ایران سفارش داده است ولی در نتیجه لغو سفارش باید به جای دیگر

فروخته شود. به ویژه کشتیهای SPRURANCE: ما توضیح دادیم که برای به دست آوردن خریدارانی،

لازم است که تجهیزات را به خرج دولت موقت ایران قیمت گذاری کنیم (یعنی تورم و هزینه های ویژه ایران

را از آن کم کنیم) تا این اقلام را بتوانیم به جای دیگر فروخته و پول آن را هر چه زودتر دریافت کنیم تا از

ورشکستگی این تنخواه گردان جلوگیری کنیم و این به ویژه برای متقاعد کردن کنگره آمریکا برای

اختصاص دادن پول برای کشتیهای SPRUANCE که علاوه بر برنامه کشتی سازی برقرار شده بود،

حقیقت دارد. یزدی مدعی بود که ایران باید درباره قیمت تعیین شده برای ناوشکنها طرف مشورت قرار

می گرفت. او گفت این امر همچنان تابع مذاکره است.

پشتیبانی کشور سوم از نظامیان ایران: یزدی گفت سیاست دولت موقت ایران این است که پشتیبانی

از تجهیزات نظامی خود را با استفاده از کشورهای اروپایی که با پروانه های آمریکایی کالاهای مشابه

تولید می کنند،تنوع بخشد.

مک گیفرت گفت: ما با چنین ترتیباتی مخالفتی نداریم. مقررات ما این بود که اگر ما خودمان قلم مورد

بحث را تحویل دهیم،ایرادی ندارد که ایران همان قلم را از طریق یک منبع اروپایی دریافت کند. اگر ما

چنین قلمی به ایران تحویل ندهیم، آن گاه دادن پروانه ای به یک کشور ثالث برای تحویل آن به ایران مورد

تصویب قرار نخواهد گرفت. ما همچنین مشکلاتی را که عملاً در ترتیبات مربوط به دریافت از منابع متنوع

وجود دارد،بیان داشتیم.

ص: 323

6 در پاسخ به سؤال مک گیفرت که پرسید (از یزدی) در آینده او چه نوع روابطی را پیش بینی می کند،

یزدی گفت او مایل است که حساب کنونی وزارت امور خارجه پاک شود و مسئله امنیت تجهیزات

طبقه بندی شده حل شود و آن گاه به مرحله ای بازگردیم که پرداخت نقدی قلم به قلم، به طور جداگانه

صورت گیرد.

7 ظاهرا این ملاقات به طور کلی اثر مثبتی داشته است، هر چند ما با ایرانیان درباره نکات متعددی

اختلاف خواهیم داشت. معذالک ظاهرا تنها مسئله امنیت داده های طبقه بندی شده به صورت یک مسئله

جدی سیاسی برای آینده نزدیک درآمده است. اگر درباره این مسئله به سفارت رجوع کنند، شما باید

بگویید که خوشوقت خواهیم بود درباره نگرانیهای امنیتی ما با دولت موقت ایران، هرگاه ترتیب چنین

ملاقاتی داده شود به تفصیل صحبت کنیم.ونس


یزدی درباره سیاست داخلی

سند شماره (74)

تاریخ: 9 اکتبر 1979 17 مهر 58خیلی محرمانه

از: وزارت امور خارجه واشنگتنبه: سفارت آمریکا تهران

موضوع: یزدی درباره سیاست داخلی

1 تمامی متن خیلی محرمانه

2 در تمامی مدت اقامت یزدی در نیویورک عملاً فرصتی پیدا نشد تا با یزدی «خارج از برنامه»

صحبت شود. دو موضوع مورد علاقه بود.

همان طوری که یادداشت کنندگان نوشته اند او به ما گفت که ماده پنج قانون اساسی جدید در

برقراری ولایت فقیه «هیچ گونه اثری» بر ماهیت انتخابی جمهوری اسلامی نخواهد داشت و همچنان یک

رئیس جمهوری و مجلسی که از سوی عموم انتخاب شده اند قدرت سیاسی واقعی را اعمال خواهند کرد.

یک آمریکایی که نسبت به بسیاری از ایرانیان رادیکال اعتماد دارد چنین درک می کند که یزدی برای

ریاست جمهوری تلاش می کند.

بیل باتلر از کمیسیون بین المللی حقوقدانان به طور خصوصی درباره نگرانیهای خود نسبت به وضع

سلامتی متین دفتری پرس و جو کرد. یزدی به باتلر اطمینان داد که به متین دفتری آسیبی نخواهد رسید.

باتلر این تأثیر را دریافت کرد که دولت موقت ایران به طور جدی نمی کوشد که متین دفتری را دستگیر کند.

یزدی از باتلر دعوت کرد که از ایران دیدن کند. ما باتلر را تشویق کردیم که این دعوت را بپذیرد. باتلر گفت

که کمیسیون بین المللی حقوقدانان باید «حادثه ای» را در پیش داشته باشد تا دیدار او را از ایران توجیه

کند، مثلاً جایگزین شدن دادگاههای انقلابی به وسیله دادگاههای مدنی. در چنین چهارچوبی کمیسیون

بین المللی حقوقدانان دیدار او را به عنوان پشتیبانی از کوششهای حکومت برای تثبیت حاکمیت عدالت

تلقی خواهد کرد.ونس


ایرانیان متهم به جنایت در ایران

ص: 324

سند شماره (75)

تاریخ: 10 اکتبر 79 18 مهر 58سری

از: هنری پرشت سازمان امور خاور نزدیک بخش ایرانبه: آقای اسمال

گزارشگر: هنری پرشت

موضوع: ایرانیان متهم به جنایت در ایران

در مدت ملاقات یزدی وزیر امور خارجه با وزیر (امور خارجه آمریکا)، او نگرانی دولتش را در مورد

ایرانیانی که به جرم جنایت تحت تعقیب هستند و به آمریکا پناهنده شده اند اعلام داشت. او دو مثال ذکر

کرد.

موردی که او در یک یادداشت دیپلماتیک از سفارت ایران به ما در مورد دو مرد که ظاهرا سرمایه

یک شرکت بیمه اجتماعی را دزدیده و به لس آنجلس گریخته بودند، داده بود. دولت ایران به پلیس

تحقیقات بین المللی اطلاع داده است. ممکن است آنها در موقع ورودشان به آمریکا در مورد پولهایشان به

دروغ چیزی اظهار داشته اند و یکی از آنها فرمی را که در گمرک فرودگاه امضاء کرده بود مبلغ پول خود را

صحیح ننوشته بود. ما با دفتر وکیل (دادستان) فدرال بخش لس آنجلس در تماس هستیم و من معتقدم که

تعقیب حداقل یکی از آنها تحت رسیدگی است. من معتقدم که آنها به قید 25000 دلار آزادش کرده اند.

مبلغی که این دو مرد داشتند (جمعا 218000 دلار) در گمرک توقیف شده و تا روشن شدن موضوع توقیف

است.

مورد دوم درباره افسر ایرانی از نیروی زمینی است. رزمی، نامی که یزدی گفت، او توسط رژیم قبلی

به آتش سوزی سینما رکس آبادان در اوت 1978 متهم شده بود و دولت ایران خواستار استرداد او برای

محاکمه است.

دکتر یزدی از وزیر(امور خارجه) در مورد سیاست آمریکا در چنین مواردی سؤال کرد. ما توضیح

دادیم که ما به علت عدم وجود معاهده استرداد محدودیتهایی داریم. اما وزیر (امور خارجه) گفت که ما با

وزارت دادگستری تماس می گیریم تا ببینیم اگر می توانیم به طریقی کمک کنیم. من معتقدم که با قضات

دادگستری ملاقات کرده تا در مورد پاسخی که ممکن است ما به ایرانیها بدهیم صحبت کنیم.

یادداشت به دفتر امور خاور نزدیک دیواسمالسری


ایرانیان در آمریکا 324

موضوع: ایرانیان در آمریکا

به دنبال صحبت با کارشناسان وزارت دادگستری و SEC به این نتیجه رسیده ایم که قوه قضائی و پلیس

ما به طور کلی از حضور خیلی از مقامات رسمی و تجار که در آمریکا در اعمال مشکوک شرکتهای

آمریکایی در ایران دخالت داشته و یا مطلعند، بی خبر می باشند بعضی از این افراد اینجا ساکن شده اند و بقیه

برای دیدار آمده اند. مثلاً بیشتر خانواده سلطنتی منجمله اشرف پهلوی، مهدی بوشهری و پسر او شهرام

پهلوی، احتمالاً در این کشور به سر می برند. شاخه اشرف احتمالاً در بسیاری از معاملات تجاری

مشکوک دست داشته است. همچنین ژنرال حسن طوفانیان که رئیس بخش تأمین اسلحه ارتش شاه بوده،

اخیرا وارد کشور شده است. فکر می کنم ژنرال طوفانیان اطلاعات وسیعی از جریانهای گرومن و تکس

ترون داشته باشد.

ص: 325

فکر می کنم که مناسب باشد که واحدهای مورد نظر مطلع شوند و از آنها در جهت یافتن ایرانیانی که

بتوانند در دادن اطلاعات برای تحقیقات مفید باشند، کمک خواسته شود. این اطلاعات باید به صورت،

مخفی تبادل شود چون ما نمی خواهیم محل اقامت مقامات سابق به صورت علنی شناخته شود.


روزنامه جمهوری اسلامی گزارشهای ضد آمریکایی خود را تشدید می کند

سند شماره (76)

تاریخ: 10 اکتبر 1979 18 مهر 1358محرمانه

از: سفارت آمریکا تهرانبه: آژانس ارتباطات بین المللی آمریکا واشنگتن

موضوع: (روزنامه) جمهوری اسلامی گزارشهای ضد آمریکایی خود را تشدید می کند

1 روز دهم اکتبر جمهوری اسلامی (روزنامه) درباره تظاهرات مختصری در مقابل سفارت آمریکا که

روز گذشته از سوی جمعیت اسلامی دانشجویان دانشگاه تهران و دانشجویان مسلمان دانشگاه شریف

(آریامهر سابق) به عنوان اعتراض علیه مداخله آمریکا در کردستان صورت گرفت، مقاله ای درج کرد. این

مقاله شامل یک عکس زننده از جسد یکی از پنجاه و دو نفر پاسدار انقلاب در جریان حمله در سردشت

بود. در زیر عکس این مطلب نوشته شده بود:«حقوق بشر به سبک آمریکایی. به این عکس از یک جوان

پاسدار انقلاب نگاه کنید که به وسیله عمال مزدور آمریکا سوزانده شده است این است چهره حقیقی

سیاست جهانی آمریکا. آدمکشی، سوزاندن و ویران کردن تنها برای یک هدف، یعنی غارت». در این مقاله

تظاهرکنندگان توصیف شده اند که مشتهای خود را در هوا بالا برده و فریاد می زدند «مرگ بر آمریکا»، آنها

پلاکاردی در متهم کردن «امپریالیستها» و «چپگرایان افراطی و صهیونیستهای بین المللی در لباس حزب

دمکرات کردستان و اشرف پهلوی و پالیزبان که مشارکت فعالانه در عملیات ضد انقلاب دارند حمل

می کردند. خبرنگار روزنامه جمهوری اسلامی مقاله خود را با این اعلامیه پایان داده است که قتل عام

سردشت کار اعضای حزب دمکرات کردستان «عمال مزدور آمریکا بوده است».

2 اظهارنظر: با توجه به نفوذ جمهوری اسلامی به عنوان سخنگوی مجاز دستگاه رهبری روحانی،

شکی نیست که افکار عمومی با آنچه که این روزنامه در چند روز اخیر نوشته است شکل خواهد گرفت.

گزارشهای ضد آمریکایی و تجزیه و تحلیل ویژه این گونه مطبوعات با متهم کردن عمال آمریکا در حوادث

کردستان و خوزستان و توطئه های آمریکا برای بر هم زدن مناسبات ایران و کشورهای عربی تشدید یافته

است. در نتیجه مداومت این روند من قصد دارم با میرحسین موسوی سردبیر روزنامه جمهوری اسلامی

ملاقات کنم.روزن


ملاقات با یزدی

سند شماره (77)

تاریخ: 11 اکتبر 79 19 مهر 58سری

از: وزارت دفاع واشنگتن دی. سیبه: مستشاری نظامی تهران

موضوع: ملاقات با یزدی

1 اظهارنظرهای اضافی ذیل درباره ملاقات با یزدی برای اطلاع شما تسلیم می شود. هیچ کدام از

مسائلی که در ذیل مطرح شده است نباید از جانب شما در جریان ملاقات با دکتر چمران به میان بیاید؛ ولی

اطلاعات فراموش شده در صورتیکه او این مسائل را به میان آورد برای شما کمکی خواهد بود.

ص: 326

2 مرجع الف توصیف کننده توضیحاتی است که درباره قیمت گذاری اقلام تغییر خط لوله داده شده

است. یزدی درباره این موضوع تا اندازه زیادی به بحث پرداخت، ما تا اندازه ای نگرانیم که دولت ایران

ممکن است این موضوع را تعقیب کرده و به مرحله ای برساند که اصرار کند قیمتهایی را که ما برای اقلام

تغییر خط لوله یافته تعیین کرده ایم، با عطف به ماسبق افزایش دهد. اگر چنین باشد آنها به «بن بست»

خواهند رسید زیرا ما نمی توانیم درباره تقاضای تجدید قیمت گذاری سازش کنیم. معذالک کاملاً احتمال

می رود که آنها برای مدتی گله کنند و آن گاه موضوع را کنار بگذارند. ما نامه ای به دکتر یزدی می فرستیم که

در آن به تفصیل، جزئیات را توضیح داده ایم که چرا قیمت 9936 CG آن طوری که ما تعیین کرده ایم

تعیین شده است.

3 ما نمی توانیم مشارکت صفری و بهرامی را به عنوان سودمند و یا غیر سودمند توصیف کنیم. یقینا

آنها مخالف نبودند ولی ما در حیرت هستیم از اینکه چرا هر دوی آنها مطالبی را خواسته اند که قبلاً دریافت

داشته بودند؛ یعنی تقاضای صفری برای فهرست مصالح خط لوله و تقاضای بهرامی جهت فهرست

صندوقهای بسته. ما بایستی اعتراف کنیم که تقاضاهای مجدد برای اطلاعاتی که قبلاً فراهم شده رو به

ضعف می رود. ما دعوت به اعزام مأموران دولت موقت ایران را به SAAC برای بررسی پرونده های

صندوقها بار دیگر به بهرامی گوشزد کردیم.

4 برای اطلاع شما در حالی که ملاقات به طور کلی همان طوری که انتظار می رفت جریان داشت.

معذالک من در یک مورد در توصیف وضع مربوط به لوازم یدکی اف 16 عوضی صحبت کردم. این امر

ممکن است تأثیر اغراق آمیزی در یزدی درباره این مسئله داشته باشد. در پاسخ به پرسشی درباره اینکه

چرا لوازم یدکی نمی تواند تماما جذب شود، من به طور شوخی خاطرنشان ساختم که در بعضی موارد ما

ذخائری برای پنجاه سال در اختیار داریم. البته این یک اظهار اغراق آمیز بود که ممکن بود که نسبت به

موضع صفری زیانبار باشد. حقیقت این است که از زمان پایان برنامه صلح زیرا (گورخر) در فوریه 79

بدهی برآورد شده لوازم یدکی 16 اف از 8/266 میلیون دلار به 3/46 میلیون دلار کاهش یافته است.

این کاهش در نتیجه تغییر خط لوله ها و جذبهای لوازم یدکی است، بقیه لوازم یدکی را نمی توان جذب کرد

(یا در حال حاضر چنین به نظر می رسد) زیرا عوامل تحویلی که از سوی دولت ایران عنوان شده به مقیاس

محسوسی بالاتر از عوامل طرح ریزی نیروی هوایی آمریکاست.این امر با سیاست نیروی هوایی

شاهنشاهی ایران در فراهم کردن لوازم هواپیماهای 14 اف و 5 اف و 4 اف و 130 سی که قبلاً

خریداری شده بود تطبیق می کند و علت آن هم طول زمانی است که در ترمیم خط لوله و به کار بردن

مطلوب 25 ساعت برای هر هواپیما لازم است. هیچ گونه نشانه ای از اینکه تصمیم نیروی هوایی

شاهنشاهی ایران در آن زمان اشتباه بوده وجود ندارد ولی با توجه به تمایل دولت موقت درباره بررسی

تصمیمات گذشته با توجه به شرایط کنونی به جای شرایطی که در زمان اتخاذ تصمیم حاکم بوده این مسئله

ممکن است بصورت یک مسئله جلوه کند. من سرگرم نوشتن نامه ای به یزدی درباره روشن کردن این

مطلب هستم.


کنفرانس مطبوعاتی یزدی در تاریخ دهم اکتبر

ص: 327

سند شماره (78)

تاریخ: 11 اکتبر 1979 19 مهر 1358خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا تهرانبه: وزارت امور خارجه واشنگتن

موضوع: کنفرانس مطبوعاتی یزدی در تاریخ دهم اکتبر

1 (تمام متن خیلی محرمانه)

2 در تاریخ دهم اکتبر مطبوعات ایران درباره پاسخ یزدی به سؤال مربوط به اینکه آیا وزارت خارجه

همه موافقتنامه ها با ایالات متحده را لغو کرده است یا خیر، دچار تشویش و ابهام شده بودند.

3 طبق اظهار یک خبرنگار مطبوعاتی قابل اعتماد، امور خارجه صلاحیتی برای لغو موافقتنامه ها

ندارد. وزارت امور خارجه چندی قبل به دولت توصیه کرده بود که هم موافقتنامه سال 1921 با روسها و

هم موافقتنامه سال 1959 با ایالات متحده لغو شود. او پاسخی درباره توصیه خود نشنیده است.

4 هنگامی که بامداد روز 11 اکتبر از پارسا کیا کفیل اداره چهارم سیاسی وزارت امور خارجه پرسیده

شد وی در این باره دچار سردرگمی بود او درباره این مسئله به رسیدگی پرداخت و سپس به سفارت تلفن

کرده و این پاسخ را داد که یزدی نگفته است که موافقتنامه های با ایالات متحده لغو شده است و اینکه«آنچه

یزدی خواسته بگوید» این است که این موافقتنامه ها تحت مطالعه است و آنهایی که به نفع مصالح ملی ایران

نباشد لغو خواهد شد.

5 روزنامه جمهوری اسلامی دشمن دیرین سفارت گزارش کاملی درباره کنفرانس مطبوعاتی یزدی

منتشر کرده و مشکلاتی را که یزدی در روابط با ایالات متحده نام برده است، برجسته ساخته است (مراجعه

شود به تلگرام جداگانه آژانس بین المللی ارتباطات ایالات متحده). جمهوری اسلامی معذالک همچنین

اظهارات افتتاحیه یزدی را که بسیار کمک کننده است، درج کرده است: «دکتر یزدی به مناسبت ملاقات

خود با وزیر امور خارجه آمریکا اظهار داشت که این نخستین ملاقات بین وزیران امور خارجه آمریکا و

جمهوری اسلامی ایران بوده است، ما در سازمان ملل متحد بودیم و آنها اراده خود را برای بهبود مناسبات

بین ایران و ایالات متحده ابراز داشته و واقعیت انقلاب ایران را پذیرفتند زیرا این یک انقلاب حقیقی به تمام

معنا بود که در آن توده ها شرکت داشتند. نسبت به دوستی با ایران ابراز تمایل و علاقه شد.ما گفتیم که از

یک چنین علاقه ای خوشوقتیم و امیدواریم که شما این دوستی را با عمل ثابت کنید نه کلمات، ولی اظهار

علاقه کافی نیست و در این راه مشکلات و مسائلی وجود دارد.»

6 اظهارنظر: متأسفیم (هراسانیم) از این که این توصیف مساعد زیر بار سنگین بقیه اظهار نظرهای

یزدی گم خواهد شد.لینگن


خرید لوازم یدکی گورخر صلح ( 16 اف) از سوی حکومت آمریکا

سند شماره (79)

مخاطب: آقای لینگن

عطف به: یادداشت شما به مستشاری نظامی به تاریخ 14/10/1979 22 مهر 58 مربوط به لوازم

یدکی گورخر (پیوست)

موضوع: خرید لوازم یدکی گورخر صلح ( 16 اف) از سوی حکومت آمریکا

1 به دولت موقت ایران درباره مسئله لوازم یدکی گورخر صلح، اطلاع داده شده است که مستشاران

ص: 328

آمریکایی پیشنهاد کرده اند درباره برنامه های نیروی هوایی آن طوری که در واشنگتن در تاریخ 24 22

اوت 79 توسط AFLG، AFSC و ATC تعیین شده است به نیروی هوایی ایران اطلاع دهند.

2 درباره قسمتی از سؤال مربوط به خرید لوازم یدکی «خودمان »مشکل دو گانه است: (1) ما آن را

لازم نداریم و (2) ما استطاعت مالی (پولهای اختصاص یافته) برای خرید آن را نداریم،دولت موقت ایران

هنگام تنظیم اولیه نیازهای لوازم یدکی به نحو بسیار بدی مطالب را فراهم کرد و درنتیجه آنها به مقداری

خرید کردند که نه ما و نه مجموع خریدهای اف 16 در حال حاضر نمی تواند آن را جذب کند. هنگامی که

این نیازها از سوی مأموران دولت موقت ایران تنظیم می شد پرسنل نیروی هوایی آمریکا به آنها گفتند که

این مقدار بیش از اندازه است. در گذشته هنگامی که پول فراوان بود اولویتهای نیروی هوایی شاهنشاهی

ایران در داخل حکومت خود شاه در صدر قرار داشت و بنابراین در آن زمان برای مأمورین کار غیر عادی

نبود که اظهارنظرهای ما را مورد بی اعتنایی قرار دهند. در نتیجه خریداران دیگر احتمالی، که دلار در

اختیار داشته باشند وجود ندارند.

3 خلاصه: ما امکانی برای اینکه نسبت به دولت موقت ایران روش استقبالی داشته باشیم نداریم.

همان طوری که به دولت موقت ایران توضیح داده شده است، امکانی برای کاهش خسارات آنها وجود

دارد و آن زمانی است که خریدها انجام گیرد. ما معتقد نیستیم که کنگره خرید به منظور کاربرد این لوازم را

در یک مدت زمانی (پنج تا ده سال ) صرفا بدان منظور که بار دولت موقت ایران را سبک کند تصویب

خواهد کرد. حتی اگر ما هم چنین خیالی داشته باشیم، دولت موقت ایران درباره «قیمت استفاده از

فرصت» گله خواهد کرد.اسکات


تماسهای مربوط به حقوق بشر

سند شماره (80)

تاریخ: 16 اکتبر 1979 24 مهر 1358خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا تهرانبه: وزارت امور خارجه واشنگتن دی. سی. با حق تقدم 4281

موضوع: تماسهای مربوط به حقوق بشر

1 (تمام متن خیلی محرمانه)

2 طی مذاکرات 10 اکتبر در مورد حملات مطبوعات ایران به آمریکا بر سر کردستان، کفیل اداره

چهارم سیاسی وزارت خارجه، پارس کیا، یک بار دیگر مسئله صحبت کاردار با صباغیان، وزیر کشور، در

مورد حقوق بشر را پیش کشید. پارساکیا باهوش، صمیمی نسبت به ما و شخصا پیرامون «زیاده رویهای»

دولت موقت نگران است. ظاهرا بیشتر نگرانی وی در این مورد بود که ما به عوض روی آوردن به یزدی،

وزیر خارجه، مسئله را با صباغیان در میان گذارده بودیم. او گفت که برای پوشیده نگاهداشتن چنین

مذاکراتی می توان به اداره خارجه اعتماد کرد. به علاوه، یزدی وزیر خارجه می داند چگونه بیانات آمریکا

را بزبانی که بهترین تأثیر را در قم داشته باشد یا حداقل دردسر چندانی برنینگیزد ترجمه کند. وی به ما

اطمینان داد که نظرگاههای آمریکا به هر حال مسیر خود را طی خواهند کرد.

3 پارساکیا متذکر خط استاندارد روشنفکران دنیوی گردید که «انقلاب هنوز تمام نشده». وی گفت

همان طور که می دانید دو دولت وجود دارد و در عین حال که ما مایلیم این امور خاتمه یابند. هنوز

نمی توانیم اوضاع را کنترل نماییم.

ص: 329

4 اظهار نظر: همزمان با ابراز همدردی سفارتخانه نسبت به تشویق افرادی چون پارساکیا و تأسف آن

بابت اینکه بیانات صباغیان موقعیت بسیار نامناسبی را پیش آورد، اطلاع عمومی از اعتراض آمریکا به

اعدامها، اعتبار سفارتخانه را در نظر بسیاری از میانه روهای ایران افزایش بخشیده است. عدم تأیید دولت

ایالات متحده به سهولت عصب خیلی حساس را که منتهی الیه آن ایران بود، لمس نمود که شاید نشانگر

وجود ناراحتی روزافزون حتی بین حامیان انقلاب از زیاده رویهای گاه و بیگاه دولت جدید خود بود.

ضمنا یادآوری می کنیم که صباغیان یکی از اعضای سابق کمیته حقوق بشر بوده است.لینگن


آقای وزیر عزیز

سند شماره (81)

شماره عطف: 79/100281تاریخ: 18 اکتبر 1979 26 مهر 1358

سازمان کمک به امنیت دفاعی واشنگتن

جناب آقای ابراهیم یزدی

وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران

تهران ایران

آقای وزیر عزیز

در جریان ملاقات ما در 4 اکتبر 1979 بحثهای قابل ملاحظه ای درباره به دست آوردن 4 کشتی از نوع

993 CG که ابتدا برای ایران از سوی نیروی دریایی آمریکا سفارش داده شده بود، روی داد. این نامه

اطلاعات تفصیلی بیشتری در پشتیبانی از اعتقاد صمیمانه ما در مورد نحوه معامله ای که صورت گرفته

است از جمله قیمت گذاری آنها و اینکه این معامله به بهترین منافع دو حکومت ما کمک کرده است، فراهم

می کند. من امیدوارم که شما موافقت خواهید کرد که شکل این معامله به طور عمده ای تحت تأثیر

ضروریات عملی و سیاسی بود که هر دو دولت ما با آن مواجه بودند.

بخش اجرائی حکومت ایالات متحده این تصمیم را در اواخر فوریه 1979 گرفت تا از کنگره تقاضا

کند تا به دست آوردن دو کشتی 993 CG را که ایران طبق یادداشت تفاهم مورخه سوم فوریه فسخ کرده

بود، تصویب کند. در آن زمان ایران تمایل خود را درباره ادامه یا فسخ دو کشتی باقی مانده، هنوز ابراز

نداشته بود. در تنخواه گردان ایران برای تأمین مالی اجرای قرارداد تا انتهای آن، پول کافی حتی برای دو

کشتی وجود نداشت. پرداختهایی از تنخواه گردان ایران به مبلغ 580 میلیون دلار از مبلغ یک میلیارد و

600 میلیون دلار که برای برنامه کشتیها بود، به عمل آمده بود. مخارج پیش بینی شده برای پایان دادن به

قرارداد روز 3 فوریه مبلغ 207 میلیون دلار بود، بنابراین اگر قرارداد خاتمه یافته تلقی می شد، ایران

خسارتی به مبلغ 787 میلیون دلار متحمل می شد. به دست آوردن این کشتیها از سوی نیروی دریایی

ایالات متحده این امکان را فراهم کرده است تا به میزان قابل ملاحظه ای هزینه ایران را به مناسبت این

برنامه به میزان قابل ملاحظه ای کمتر از سطح خاتمه دادن کامل به این برنامه کاهش دهد. هزینه نهایی

برنامه که بایستی به عهده ایران باشد شامل فسخ سفارش اولیه برای کشتیهای پنجم و ششم و نیز تهیه

برنامه برای مرکز برنامه ریزی و مطالعات ویژه و اسناد و مشخصات و مخارج سرویسهای اداری برای

ایران و آموزش خدمه خواهد بود. این هزینه ها سالها قبل از اینکه حکومت ایران سفارش را برای کشتی

چهارم فسخ کرده بود، به عمل آمده است.

ص: 330

همان طوری که من در جریان ملاقات اخیر خودمان توضیح دادم اگر موجودی تنخواه گردان ایران به

صفر کاهش یافته است ایالات متحده راه دیگری جز پایان دادن به همه قراردادهایی که از جانب حکومت

ایران به عمل آمده است، از جمله قرارداد مربوط به کشتیها، نخواهد داشت. راستش را بگویم در فوریه و

مارس 1979 هیچ گونه نشانه ای از اینکه ایران قادر است بلافاصله پرداختهایی به تنخواه گردانهای خود

بنماید، در دست نبود. این موضوع هنگامی که ایران خود را در پرداخت برای 267 میلیون دلار که صورت

حسابهای آنها در ماه مه 1979 بابت لوازم نظامی ارائه شده بود ناتوان یافت، آشکار شد. بنابراین دریافت

سهم ایران در مورد این کشتیها تنها طریقه واقعگرایانه جهت قابل پرداخت نگهداشتن تنخواه گردان جهت

آینده نزدیک بود. باقیمانده تنخواه گردان هنگامی که پرداخت اولیه 490 میلیون دلار نیروی دریایی

آمریکا جهت کشتی ها در اواخر ژوئیه واریز شده تنها 4/56 میلیون دلار بود.

ما قبول داریم که قیمتی را که نیروی دریایی برای به دست آوردن کشتیها پرداخت کرد تورم را در بر

نداشت. معذالک شعبه اجرائی حتی نکوشید کشتیها را به قیمت ارزش دلار در سال 1979 به دست آورد

زیرا در چنین صورتی امیدی برای به دست آوردن نظر مساعد کنگره وجود نمی داشت. در اوایل سال

نیروی دریایی ایالات متحده تقاضایی برای بودجه تکمیلی جهت دریافت یک کشتی از نوع 993 CGبه

قیمت برآورده شده 543 میلیون دلار تسلیم کرده بود. کنگره آمریکا درباره این تقاضا اقدامی به عمل

نیاورد و کاملاً روشن بود که کنگره قصد دارد هر گونه خریدی را به قیمت بالاتر رد کند. بدین ترتیب قیمتی

که کشتیهای ایران بر اساس آن به دست می آمد یک عامل عمده را در تصمیم ما به کوشش برای به دست

آوردن آنها تشکیل می داد.

در تقاضای کنگره برای کسب پروانه و پولهای مربوطه برای خرید چهار کشتی از نوع 993 CGقوه

مجریه این موضوع را روشن ساخت که دلیل اولیه جهت اقدام برای کسب این کشتیها بهبود دادن وضع

نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا بود. معذالک اعضای کنگره و رسانه های خبری به کرات این مسئله

را پیش کشیدند که آیا ایران از فروش مجدد این کشتیها سود نخواهد برد و آیا ما علاقه مند به «نجات»

ایران یا بهبود دادن مواضع زمانی خود هستیم یا خیر؟ ما بارها و بارها توضیح دادیم که سیاست ما درباره

فروش مجدد اقلامی که قبلاً از سوی ایران سفارش شده است این است که اطمینان حاصل کنیم که ایران در

مورد کالاهایی که ممکن است به وسیله مشتریان دیگر مورد استفاده قرار گیرد نه از این بابت سود ببرد و نه

متحمل زیان شود. بر اینکه شما از موضع اصلی ما نسبت به فروش مجدد و قیمت گذاری درک بهتری داشته

باشید من قسمتی از اظهاراتی را که در کنگره بیان شده است، در میان می گذارم. از صفحه 377 تا پایان

صفحه 469 بخش 4 جریانات مربوط به وضع نظامی به نحو صریح منحصرا مربوط به کسب 993CG با

این مطلب سروکار دارد. از صفحه 411 تا صفحه 448 بخش دوم جلسه رسیدگی به تهیه احتمالی اقلام

دیگر که به وسیله ایران سفارش داده شده است مربوط می شود. در گفت و شنود گنجانده در این جلسات،

همچنین گفته شده است که توجیه به دست آوردن کشتی هزینه مؤثر بودن آن است. با توجه به انتقادهای

کنگره از خرید کشتی 993CG من معتقدم که تعیین قیمت هزینه های کنونی برای ایران درباره مصالحی

که نیروی دریایی ایالات متحده دریافت می کند از رأی احتمالی مساعد مجلس سنا و مجلس نمایندگان

انتقاد می کند. کنگره ما این مسئله را به تفصیل بررسی کرده است و اکثریت قاطع اعضای آن معتقدند که این

سیاست نسبت به هر دو طرف مساعد است و بنابراین از هرگونه کوششی که برای تغییر آن به عمل آید

ص: 331

شدیدا انتقاد خواهد کرد.

من قبول دارم که حکومت ایالات متحده متعهد است که اقدامات متعددی را که در جریان آن دوران

پرتلاطم برای تأمین قابلیت پرداخت مداوم تنخواه گردان ایران به عمل آمده است توضیح دهد و بدین

ترتیب وسایل قانونی را درباره ادامه برنامه فروشهای خارجی نظامی شما در سطحی که به نحو متقابل

انتخاب شده است فراهم کند. اگر تنخواه گردان غیر قابل پرداخت باشد آن گاه نه تنها موانع سیاسی بلکه

موانع حقوقی نیز در ارتباط با از سرگیری مناسبات سودمند متقابل عرضه کالاهای نظامی ایجاد خواهد

کرد. ما توانسته ایم این موانع حقوقی را از پیش پا برداریم. ما همچنان به فراهم کردن اطلاعات از این نوع

که بتواند پاسخگو درباره مسائل گذشته باشد ادامه می دهیم ولی ما امیدواریم که قسمت اعظم انرژی

متقابل ما صرف پرورش روابط جدید عرضه کالاهای نظامی در پاسخ نیاز کم و تمایلات ایران باشند.

ارادتمند ارنست گریوز

سپهبد ایالات متحد آمریکا

مدیر مؤسسه کمک به امنیت دفاعی



بیماری شاه

سند شماره (82)

تاریخ: 22 اکتبر 1979 30 مهر 1358سری بدون توزیع

از: سفارت آمریکا تهرانبه:وزارت امور خارجه واشنگتن دی. سی. فوری

شماره سند: 11152 تهران

موضوع: بیماری شاه

1 (تمام متن سری است)

2 در ملاقاتی که من و پرشت امروز صبح با وزیر امور خارجه، یزدی، داشتیم من متن رهنمودهای

اضطراری مطبوعاتی خود را درباره بیماری شاه در اختیار وی گذاشتم و وی را در جریان جواب وزارت

خارجه در برابر نکات مطرح شده توسط بازرگان در جلسه 21 اکتبر قراردادم.

3 وی دو موضوع را پیش کشید، ابتدا پرسید که آیا درک صریح ما ( به نقل از نمایندگان شاه) در این

مورد که شاه در طول اقامتش در آمریکا، فعالیت سیاسی نخواهد داشت، شامل فرح هم می شود یا خیر.

یزدی متذکر شد که از نظر دولت ایران فرح در فعالیتهای سیاسی بیشتری دست دارد که از آن جمله

ملاقاتش با بختیار و مصاحبه اش با یک روزنامه گمنام فرانسوی را می توان نام برد. ما در جواب گفتیم که

توافق ما بر سر این موضوع در مورد فرح نیز صادق است. او می خواهد که رهنمود مطبوعاتی را طوری

تغییر بدهیم که بالاخص به این موضوع اشاره صریح بنماید.(توصیه: امیدوارم بتوانم این نکته را برآورده

سازیم).

4 نکته دیگر این بود که دولت ایران هنوز هم می خواهد که یک پزشک ایرانی مقیم آمریکا مجاز به

تحقیق یافته های پزشکی در این زمینه باشد. به او آنچه را که در نامه شماره 275031 نوشته ام، شفاها

گفتم (در حالی که در طول ملاقات اشتباهاتی نیز رخ می داد) و اظهار داشتم که در این مورد بعدا تماس

خواهیم گرفت: (توصیه: فکر می کنم که این پیشنهاد در اصل توسط خود بازرگان مطرح شده است و

بازرگان و یزدی هر دو بر سر این موضوع برای برخورد با عکس العملهای محلی موافق هستند. امیدوارم

که بتوانیم جوابگو باشیم). یزدی گفت که می تواند اسامی بعضی از پزشکان را در این باره در اختیار ما

ص: 332

بگذارد.

5 به یزدی گفتم که برای خنثی نمودن تظاهرات احتمالی خشونت آمیز مردم علیه کارمندان سفارت،

مایلیم وسائل ایمنی را افزایش دهیم و اگر بتوانند پلیس بیشتری در اختیار ما بگذارند، متشکر خواهیم

شد. وی گفت که فورا تماس گرفته تقاضای افزایش مأمورین حفاظتی را خواهد نمود ولی خاطرنشان

ساخت که کانال ارتباطی در این باره وزارت امور خارجه ( رئیس پروتکل) خواهد بود.

لینگن


شایعه انتقال اسلحه

سند شماره (84)

تاریخ: 22 اکتبر 1979 30 مهر 1358سری

از: سفارت آمریکا تهرانبه: وزارت امور خارجه

موضوع: شایعه انتقال اسلحه

1 (تمامی متن سری است)

2 در جریان ملاقات با یزدی وزیر امور خارجه در روز 22 اکتبر کاردار پرسید که آیا شایعات مربوط

به اینکه تجهیزات نظامی ساخت آمریکا از سوی ایران به سوریه انتقال داده شده، صحت دارد یا خیر

؟یزدی هر نوع انتقالی از این نوع را تکذیب کرد و گفت که چنین انتقالهایی نیز در نظر گرفته نشده است.

لینگن


مبادله اطلاعات

ص: 333

سند شماره (85)

تاریخ: 23 اکتبر 1979 1 آبان 1358سری بدون توزیع

از: سفارت آمریکا تهرانبه:وزارت امور خارجه واشنگتن

موضوع: مبادله اطلاعات

1 تمام متن سری است.

2 در جریان بحث درباره مناسبات ایران و آمریکا، کاردار و مأمور وزارت امور خارجه که از ایران

دیدار کردند، تدابیری که ما اخیرا اتخاذ کرده ایم را مورد بحث قرار دادند و از یزدی وزیر امور خارجه

خواستار پیشنهادهای مشخصی برای کمک به دولت موقت ایران برای کارایی بیشتر این تدابیر و ترتیب

مناسبات دوجانبه شده اند. یزدی پاسخ داد که ما ظاهرا آگاهیم که دستگاههای امنیتی ایران دیگر وجود

ندارند، بنابراین دولت موقت ایران درباره عملیات خرابکاری در خوزستان و کردستان فاقد اطلاعات

است. چه کسی تحریک کننده این حملات است؟ ایرانیان مظنون هستند که اسرائیل و عراق چنین نقشی را

دارند. یزدی می دانست که حکومت آمریکا اطلاعات بیشتری دارد و «همه چیز»درباره تحولات در

منطقه را «می داند». دولت موقت ایران امیدوار است که ما در این اطلاعات با آنها سهیم شویم.

3 ما پاسخ دادیم که ایران یقینا در ظرفیتهای اطلاعاتی ما غلو کرده است ولی ما خوشوقت خواهیم

بود که ارزیابیهای خود را با ایران مبادله کنیم؛ اگر دولت موقت ایران اطلاعاتی دارد که به نیازهای ما کمک

کند بسیار سودمند خواهد بود. ما هیچ گونه اطلاعی که حاکی از آن باشد که اسرائیل در آشوبهای ایران

دست دارد، نداریم.

4 اظهار نظر: یزدی درباره مبادله اطلاعات اهمیت بزرگی قائل بود و این خود منعکس کننده ناامنی

این رژیم است. این تنها ابتکاری بود که او درباره کمک از ما تقاضا کرد، به غیر از پاکسازی گذشته یعنی

موضوع تنخواه گردان.لینگن


ملاقات با یزدی

سند شماره (86)

تاریخ: 24 اکتبر 1979 2 آبان 1358خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا تهرانبه:وزارت امور خارجه واشنگتن دی. سی

موضوع: ملاقات با یزدی

1 (تمامی متن خیلی محرمانه)

2 کاردار و پرشت مدیر میز ایران در وزارت امور خارجه که از ایران دیدار می کند، ملاقاتی یک ساعته

با یزدی وزیر امور خارجه در تاریخ 22 اکتبر داشت. تلگرامهای جداگانه ای بعضی از موضوعات ویژه

مورد بحث را در بردارند. مبادله با یزدی بسیار ماهیت کاری و دوستانه داشت و یزدی اندکی در مواضع

خود نسبت به فرآیند بنای روابط جدید در مقایسه با مذاکرات قبلی در هفته های اخیر صمیمانه تر بود.

3 پرشت از دیدگاه واشنگتن بعضی از تشویشهای ایالات متحده را بر سر روشهای اخیر دولت موقت

ایران درباره فعالیتهای ایالات متحده و مواضع ایالات متحده نسبت به ایران ابراز داشت. باید صراحتا

گفت که ما از دامنه سوءظن نسبت به انگیزه های ما در ایران و موضع گیری ما نسبت به انقلاب

شگفت زده ایم. پرشت تأکید کرد که نظر گاه ما کاملاً متفاوت است. این اندیشه که ما نسبت به انقلاب روش

ص: 334

خصمانه داریم با سیاست کنونی ما نسبت به ایران و علائق ما در این کشور 180 درجه متفاوت است.

علاقه ما به ایران این است که ایران مستقل و از لحاظ تمامیت ارضی دست نخورده باقی بماند. یک

حکومت با ثبات فزاینده داشته باشد و بتواند با مشکلاتی که بروز می نماید مقابله کند. او گفت ما

آرزومندیم که دولت موقت ایران در کوششهای خود موفق باشد زیرا به همان اندازه که دولت موقت ایران

نسبت به ثبات پیشرفت حاصل کند، منافع ما در ایران پیش می رود. پرشت خاطرنشان ساخت که باید

صراحتا گفت که ما راه با دوام دیگری را نسبت به دولت کنونی نمی بینیم و بنابراین به هیچ وجه علاقه

نداریم و هیچ گونه نفعی نداریم که جز کمک به هر ترتیب به موفقیت آن کار دیگری انجام دهیم.

4 در همین زمینه ایالات متحده در پی همکاری با دولت موقت ایران در حل مشکلات ویژه به نسبت

بروز آنهاست. ما معتقدیم که چه در زمینه قراردادهای بازرگانی و چه در زمینه تأمین تجهیزات نظامی

پیشرفتهایی در شرف حصول است. درباره مسئله اخیر پرشت، نامه ای از ژنرال گریوز به یزدی داد که در

آن تأیید شده است که در زمینه کاهش هزینه مربوط به پایان قرارداد لوازم یدکی برای اف 16 پیشرفت

حاصل شده است و ما به زودی نامه دیگری از ژنرال گریوز خواهیم فرستاد که طی آن فلسفه موضعی که ما

درباره قیمت گذاری ناوشکنهای اسپروونس گرفته ایم تشریح شده است. همچنان که قبلاً اعلام داشته

بودیم ما حاضریم با نمایندگان دولت موقت ایران از وزارت دفاع ملی و وزارت امور خارجه در یک گروه

کاری در دور یک میز نشسته و درباره این مسائل و مسائل دیگر ناشی از اداره تنخواه گردان گفتگو کنیم. به

سرهنگ کامکار آمادگی ما را برای اقدام در هر طریقی که دولت موقت ایران پیشنهاد می کند ابراز

داشته ایم. سرهنگ اسکات همچنین اخیرا فهرست تفصیلی پرونده های مختومه فروشهای نظامی خارجی

را برای وزارت دفاع ملی تهیه کرده است. این اطلاعات اخیرا در اواسط سپتامبر به عنوان جزئی از بررسی

کلی پرونده های مختومه و معلق فروشهای نظامی خارجی فراهم شده است ولی اکنون اطلاعاتی در یک

پیشنهاد کلی جداگانه برای کمک به درک و تفاهم دولت موقت ایران بروز کرده است. ما همچنین چندی

قبل فهرستی از لوازم یدکی با توجه به اقلام و رشته نیرو که برای انتقال به خط لوله آماده است فراهم کردیم.

ما همچنین امیدوار بودیم که یک کمیته مشترک آمریکا و ایران درباره تأسیسات نظامی تعطیل شده

آمریکایی تشکیل شود( ما بعدا اطلاع یافتیم که یزدی ریاست جلسه این کمیته را در 28 اکتبر به عهده

خواهد داشت).

5 پاسخ یزدی به همه این مراتب روی هم رفته مثبت بود. او موافقت کرد که در زمینه داد و ستد

پیشرفتهایی حاصل شده است. او گفت از اظهارات پرشت درباره روش دولت آمریکا نسبت به مناسبات با

ایران قدردانی می کند. دولت موقت ایران نیز به نوبه خود مایل است مناسبات حسنه و سازنده ای با ایالات

متحده داشته باشد ولی ابتدا لازم است مسائل مربوط به مناسبات قدیمی حل و فصل شود تا مناسبات

جدید بر یک شالوده سالمی آغاز شود. پرشت اظهار نظر کرد که پیشرفتهایی حاصل شده و این امیدواری

هست که هست که ساختن مناسبات جدید نیازمند به حل وفصل همه مسائل معوقه در تمامیت آن نباشد.

6 پرشت خاطرنشان ساخت که اگر درک عمومی دقیقتری در ایالات متحده از تحولات جاری در

ایران حاصل شود. مأموریت متقابل ما تسهیل خواهد شد و اوضاعی که از همه روزنامه نگاران آمریکایی

خواسته شود که ایران را ترک کنند به این موضوع کمک نخواهد کرد.او از اینکه کوششهای یزدی در

نیویورک با روزنامه نگاران آمریکایی نتیجه ای داده است یا خیر، اظهار بی اطلاعی کرد. یزدی درباره نتایج

ص: 335

فوری کوششهای خود مطلبی نگفت ولی خشم خود را نسبت به خبرگزاری آسوشیتدپرس به مناسبت یک

گزارش اخیر ابراز داشت. این گزارش که وسیعا پخش شده بود، حاکی از آن بود که تولید نفت ایران به

اندکی بالاتر از یک میلیون بشکه در روز کاهش یافته است. این از آن نوع گزارشهایی بود که ایرانیان را

درباره توطئه اساسی علیه ایران در مطبوعات ایالات متحده مظنون می ساخت. پرشت و کاردار به یزدی

یادآور شدند که مطبوعات در ایالات متحده و جاهای دیگر یک نهاد ناقصی است ولی با توجه به همه

عوامل به نفع ایران نیست که به اوضاعی کمک کند که هیچ روزنامه نگار آمریکایی درباره تحولات جاری

در ایران و به ویژه درباره جنبه های مثبت انقلاب از قبیل جهاد سازندگی گزارش نکند.

7 تبادل نظر نسبتا وسیعی درباره اوضاع در کردستان چیز تازه ای در برنداشت. سوءظنهای واقعی یا

خیالی یزدی درباره فعالیتهای اسرائیلی کاملاً مشهود بود. او گزارشهایی از قبیل گزارشی که طی آن سه

سفیر سابق آمریکا مسئله کردستان را نادیده گرفته اند بی اساس خواند. معذالک او در این نظر اصرار داشت

که ایالات متحده با توجه تواناییهای اطلاعاتی که او یقین دارد ایالات متحده از آن برخوردار است،

بایستی از دست داشتن بیگانگان در مسئله کردستان آگاه باشد و اگر در چنین اطلاعاتی ایالات متحده با

ایران سهیم شود بسیار به موضوع کمک خواهد کرد. (تلگراف جداگانه) یزدی گفت هدف اساسی در

کردستان یافتن یک راه حل صلح آمیز است و ارتش برای حل این مشکل یک ابزار مناسب نیست و نه یک

ابزار دائمی. ایران اکنون دارای نیروهای نظامی یا امنیتی مؤثر نیست و قبل از اینکه یک چنین نیروی

مؤثری مجددا برقرار شود، پیمودن راه طولانی لازم است.

8 پرشت گفت ما امیدواریم بتوانیم با تعداد بیشتری از ایرانیانی که موقعیت کلیدی دارند ملاقات کنیم

و از جمله نام بهشتی را به عنوان کسی که ما می خواستیم ملاقات کنیم ذکر کرد. یزدی پس از اندکی تردید

از معاون خود تقاضا کرد تا این ملاقات را به علاوه دیداری با آیت اللّه منتظری (که اندیشه خود یزدی بود) و

حضور در نماز جمعه و ملاقات با فروهر ترتیب دهد. به یزدی همچنین یادآوری شد که تقاضای وابسته

مطبوعاتی برای دیدار با قطب زاده همچنان به قوت خود باقی است.لینگن


پیام به مناسبت عید قربان

سند شماره (87)

تاریخ: 27 اکتبر 79 5 آبان 58محرمانه

از:وزارت امور خارجه واشنگتنبه: سفارت آمریکا تهران

موضوع: پیام به مناسبت عید قربان

1 خواهشمند است پیام ذیل را از سوی ونس، وزیر امور خارجه آمریکا، به یزدی وزیر امور خارجه

ایران در موقع مقتضی تسلیم کنید.

«آقای وزیر عزیز خوشوقتم از اینکه به مناسبت عید قربان بهترین آرزوهای خود را برای شما ابراز

دارم. امیدوارم که شما در کوششهای خود از جانب مردم کشور خود موفق باشید. من در انتظار آنم که بر

اساس تبادل نظرهای اخیر در نیویورک روابط فیمابین مستحکمتر گردد و بهبود بیشتری حاصل گردد. با

تقدیم احترامات سایروس ونس»

2 وزارت امور خارجه آمریکا قصد ندارد که این متن را منتشر کنند ولی ایرادی ندارد اگر دولت موقت

ایران چنین قصدی داشته باشد.ونس


سفر هیئت نمایندگی دولت موقت ایران به الجزایر

ص: 336

سند شماره (88)

تاریخ: 29 اکتبر 79 7 آبان 57خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا تهرانبه:وزارت امور خارجه واشنگتن

از کاردار به معاون وزیر خارجه نیوسام

موضوع: هیئت نمایندگی دولت موقت ایران به الجزایر

1 (تمام متن خیلی محرمانه)

2 از تلگراف سپتامبر ما در حال گزارش کردن حضور دولت موقت ایران در جشنهای اول نوامبر با

حضور نخست وزیر بازرگان، وزیر امور خارجه یزدی و ظاهرا وزیر دفاع چمران هستیم.

3 ما در «مجموعه بیسیمها» (توضیح مترجم: مجله ای ماهیانه بوده است شامل بیسیمها و تلگرافات

که توسط سفارت منتشر می شده و در اختیار خبرنگاران و خبرگزاریها قرار می گرفته است) مشاهده کردیم

که شما و برژینسکی و افراد دیگری از طرف آمریکا در این جشنها شرکت خواهید کرد. من فکر می کنم اگر

یک نفر یا بیشتر از شما فرصت گفتگو با اعضای هیئت نمایندگی دولت موقت ایران و مخصوصا بازرگان را

پیدا کند خیلی مفید خواهد بود. من این تصادف را امروز به بازرگان در یک مجمع اجتماعی پیشنهاد کردم

و او به نظر می رسید که با روی باز با این فکر برخورد کرد. از نقطه نظر من تماس بهتر با این گروه نتایج بهتر

خواهد داشت.لینگن


جشن سالگرد بیست و پنجمین سال انقلاب الجزایر

سند شماره (89)

تاریخ: 30 اکتبر 1979 8 آبان 58سری

از: سفارت آمریکا الجزیرهبه: وزارت خارجه واشنگتن

موضوع: جشن سالگرد بیست و پنجمین سال انقلاب الجزایر

1 تمام متن سری است.

2 بسته به زمان ملاقات احتمالی بین دکتر برژینسکی و بن جدید (شاذلی ) رئیس جمهوری یا بن

یحیی، وزیر امور خارجه الجزایر، موارد زیر تماسهای احتمالی برای گفتگوهای اساسی بین دکتر

برژینسکی و اعضای برجسته دیگر هیئتهای نمایندگی که در جشن حضور خواهند داشت، می باشد.

الف: اسپانیا: سفیر اسپانیا در الجزایر به طور ویژه تقاضای ملاقات بین دکتر برژینسکی و پرلورکا،

وزیر ریاست جمهوری دولت اسپانیا (دبیرکل دولت) و اگیوری بن گوآ، مدیر کل وزارت خارجه برای

آفریقا و خاورمیانه را نمود.

ب: فرانسه: سفیر فرانسه در الجزایر در زمینه علاقه احتمالی کودی دولوس دبیر کل برای ملاقات با

دکتر برژینسکی یا دیگر مقامات بازدید کننده مناسب آمریکایی تحقیق می کند.

ج: لیبی: اگر قذافی رئیس جمهوری لیبی در مراسم حضور یابد، در خصوص این پیشنهاد که او با دکتر

برژینسکی ملاقات نماید، سفیر لیبی در الجزایر تمایل محتاطانه ای نشان داد.

د: ایران: کاردار ایران در الجزایر امروز مرا از ارسال پیام به تهران جهت مشخص نمودن علاقه احتمالی

بازرگان، نخست وزیر یا دیگر اعضای هیئت نمایندگی دولت ایران در ملاقات با دکتر برژینسکی یا دیگر

مقامات بازدیدکننده مناسب آمریکایی، مطلع نمود.

ص: 337

3 مطالب بالا منعکس کننده علاقه روشن تمام آنهایی که نسبت به سیاست خارجی فعلی در الجزیره

(مقامات دولت الجزایر، دیپلماتها، مطبوعات) توجه دارند، در این حقیقت می باشد که دولت ایالات متحده

یک هیئت نمایندگی پرقدرت اعزام داشته که دارای خصوصیت ریاست آن به وسیله دکتر برژینسکی

می باشد. زمانی که دکتر برژینسکی و دیگران به الجزایر بیایند فرصتها برای برقراری تماسهای عالی

مطمئنا فراوان خواهند شد. هیئت نمایندگی و دیگران بایستی توجه داشته باشند که تمام ناظران محلی

دکتر برژینسکی را به عنوان طرفدار بزرگ سیاست تهیه تسلیحات برای مراکش در دولت ایالات متحده

می دانند.


اطلاعات بیوگرافیک کمال خرازی

سند شماره (90)

تاریخ: 31 اکتبر 1979 9 آبان 58خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا تهرانبه: وزارت امور خارجه واشنگتن

موضوع: اطلاعات بیوگرافیک

کمال خرازی معاون وزارت امور خارجه در امور سیاسی ظاهرا 30 تا 40 ساله به نظر می رسد. او با

یک ریش انقلابی (شاید اسلامی) جلوه گر می شود ولی از لحاظهای دیگر و از لحاظ لباس سختگیر است.

کمال خرازی اگر جدی نباشد نمی توان گفت کاره ای باشد. خرازی به هیچ وجه به نظر نمی رسد شخصی

خوش مشرب یا تیز طبع باشد. خرازی در رشته اداره امور تربیتی در آمریکا تحصیل کرده است. او ابتدا در

دانشگاه کالیفرنیای جنوبی مدت یک سال و بعدا در دانشگاه هوستون تحصیل کرده و درجه دکترا از آن

اخذ کرده است. هنگامی که او در آنجا بود از قرار معلوم با ابراهیم یزدی وزیر امور خارجه که او نیز سالها

در تگزاس بود ارتباط پیدا کرد. او در سال 1976 به ایران بازگشت. خرازی به نظر نمی رسد که نسبت به

ایالات متحده نظر بدی داشته باشد، هر چند مشکل بتوان درباره احساسات واقعی او با سپری از

خویشتنداری قضاوت کرد. در جریان ملاقاتی با کاردار در 30 اکتبر او در اظهار قدردانی از کوششهای

کاردار برای تسهیل فرایند عادی شدن مناسبات دوجانبه آمریکا و ایران صمیمی به نظر می رسید ولی در

همان زمان نیز او هیچ گونه نشانه ای بروز نداد که این احساس مبتنی بر عوامل عاطفی است. خرازی در

همین مکالمه خاطرنشان ساخت که او متأهل است. او به خوبی انگلیسی صحبت می کند هر چند انگلیسی

او دارای لهجه بوده و گاه گاهی از لحاظ دستوری اشتباهاتی دارد.


دیدار با پارسا کیا

سند شماره (91)

31 اکتبر 79 9 آبان 58

خیلی محرمانه

2 در جریان دیدار مأمور سیاسی از پارساکیا، کفیل اداره پنجم وزارت امور خارجه در تاریخ 31

اکتبر درباره مسائلی دیگر پارساکیا مسئله حضور شاه را در ایالات متحده به میان آورد. و با اظهارات پر از

عواطف به طور غیر رسمی و خصوصی (برای مدت 15 دقیقه) با مأمور سفارت برای توضیح این مطلب به

حکومت آمریکا که چرا شاه باید آمریکا را ترک کند صحبت کرد. پارساکیا نکات زیر را مورد توجه قرار

داد.

ص: 338

3 او و انتظام به سختی می کوشند از بروز یک بحران در مناسبات با آمریکا اجتناب کنند ولی این امر

تقریبا غیر ممکن است. آنها نمی خواستند که دولت موقت ایران یک یادداشت رسمی درباره شاه بفرستد

وسعی می کردند که اثر این وضع را تا اندازه ممکن کاهش دهند ولی فشارهایی که از خارج بر وزارت امور

خارجه وارد می شود بسیار نیرومند است.

4 رهبران دولت موقت ایران ( یعنی بازرگان و یزدی) عاجزند و تصمیم درباره اینکه به چه ترتیب در

ادامه حضور شاه در آمریکا باید اقدام کرد از طرف آنها اتخاذ نخواهد شد. وزارت امور خارجه خواهد

توانست زیان وارده به مناسبات ایران و آمریکا را ترمیم کند، در صورتی که شاه بلافاصله پس از اینکه از

بیمارستان مرخص شد آمریکا را ترک کند. در غیر این صورت بحران روی خواهد داد. پارساکیا درباره

آنکه چگونه تصمیمات درباره مسائل دیگر سیاست خارجی از قبیل مناسبات با مصر از سوی خمینی

اتخاذ می شود توضیح داد و اعلام کرد، ولی مستقیما خاطرنشان ساخت که ادامه حضور شاه در آمریکا

ممکن است منجر به قطع مناسبات میان ایران و آمریکا شود.

5 پارساکیا گفت که رهبران دولت موقت ایران آماده اند بپذیرند که شاه در مکزیکو باشد ولی اقامت

شاه در آمریکا چیز دیگری است. دولت موقت ایران اعتقاد دارد که شاه از اقامت خود در آمریکا برای

ادامه کوششهای براندازی علیه حکومت موقت ایران بهره برداری خواهد کرد، همان طوری که خمینی در

پاریس رفتار مشابهی را داشت. پارساکیا خاطرنشان ساخت که 200 هزار ایرانی در آمریکا زندگی

می کنند و اینکه شاه پولهای نامحدودی در اختیار خود دارد. (او رقمی را ذکر کرد که اکنون به طور کلی

متداول شده است و آن 20 میلیارد دلار است). پارساکیا خاطرنشان ساخت که ایران یک کارخانه

شایعه سازی درزدار است ولی رهبران دولت موقت ایران هرگز شایعات درباره اینکه شاه مبتلا به سرطان

است را دریافت نکرده بودند و به همین دلیل آنها درباره بیماری شاه بسیار ظنین هستند. آنها همچنین

درک نمی کنند که چرا شاه باید در آمریکا معالجه شود.

6 پارساکیا گفت که رهبران حکومت موقت ایران، که مقصود او به طور ساده خمینی و اطرافیان او

هستند، اهل سیاست نیستند و درک فرآیندهای دیپلماتیک را ندارند و آنها درباره نتایج آینده ای که ممکن

است از هرکس تصمیمی ناشی شود فکر نمی کنند. پارساکیا گفت که آنها ( یعنی رهبران در قم) با دقت

فراوان مراقب این موضوع هستند که آیا به شاه اجازه داده می شود که در آمریکا بماند یا خیر و اگر به او

چنین اجازه ای داده شود آنها بلافاصله اقدام خواهند کرد (او مشخص نکرد که چگونه ولی مقصود قطع

روابط بین دو کشور بود).

7 در جریان مکالمه، پارساکیا همچنین به مصاحبه سناتور جکسون در تلویزیون در برنامه ملاقات با

مطبوعات اشاره کرد و گفت که این مصاحبه سطوح بالای وزارت امور خارجه را مانند یک بمب تکان داده

است. (شماره 1446 وزارت امور خارجه آمریکا) یزدی بلافاصله خواستار متن کامل این مصاحبه شد تا

معلوم شود که اشارات جکسون به چه مطالبی بوده است.یزدی جکسون را به عنوان یک رهبر بسیار

نیرومند آمریکایی تلقی می کند و هنوز یقین حاصل نکرده است که اشارات جکسون را باید یک نوع پیام از

سوی حکومت آمریکا تلقی کرد. مأمور سفارت به پارساکیا اطمینان داد که چنین مقصودی در میان نبوده

است.



کتاب سی و پنجم

حکام جزیره العرب، بازیچه های شیطان بزرگ

ص: 339

ص: 340

حکام جزیره العرب

بازیچه های شیطان

بزرگ


مقدمه

ص: 341

مقدمه

در این مقدمه از مشارکت نظامی سعودی و آمریکا، از خریدهای بی سابقه و کلان اسلحه آمریکایی، از

تبانی مدام آمریکا و عربستان در جهت چپاول روز افزون ذخایر نفتی خاورمیانه، از حراج بی رویه نفت به

دستور اربابان آمریکایی به گونه ای که آنها نیز متعجب شوند از فروش تمام حیثیت و شرافت مسلمین و

اعراب در مقابل تأمین چتر امنیتی آمریکا بر حکومت آل سعود، از روابط ویژه با امپریالیسم، از بی ایمانی و

نامسلمانی و ظاهر فریبی شاهان و شاهزادگان آل سعود، از رشد مظاهر فساد غربی و شعله ور شدن آتش

مفاسد در زیر خاکستر تقدس ریاکارانه، از تبعیضها و فشارهای بی حساب بر مسلمین غیروهابی از چند

دستگیهای داخلی خاندان آل سعود و درجه وابستگی هریک به آمریکا و غیره سخن نخواهیم راند، چرا که

سطر سطر اسناد این کتاب و برگ برگ اخبار روزانه جهان گواه صادقی بر این گفتار است. بلکه از مطالبی

پرده بر می افکنیم که چهره خشن ائمه کفر را بدون بزک نمایانتر می سازد. و آن پرداختن به گوشه ای از

اسناد منتشر شده در این کتاب که ترسیم کننده تصویری از حرکات حکام جزیره العرب به عنوان عمود دیر

پای کمپ خیمه شب بازیهای گوناگون امپریالیسم آمریکا و ستون واقعی ارتجاع خود فروخته و مزدور

منطقه در دهه اخیر است. به گواه این اسناد در تمامی توطئه های امپریالیسم آمریکا و سرمایه داری قهار

جهانی علیه ملل مسلمان و مستضعف منطقه، دست قداره بندان سعودی، تا مرفق به خون آغشته است. در

ایران، اتیوپی، مصر،یمن، فلسطین، جمهوری صحرا، شاخ آفریقا و هر کجا که صحنه نبرد مردم مظلوم و

مسلمان با امپریالیسم آمریکا و حکام کافر و ظالم و فاجر است سعودیها در سنگر کفار و ظالمین علیه

مستضعفین قداره بسته اند.

عمق فاجعه آنجاست که طواغیت سعودی نه تنها در کنار کفار علیه مسلمین آتش گشوده اند، بلکه به

عنوان مشوق و محرک اصلی، کفار جنگ افروز را به نبرد با مسلمین دعوت می نمایند. در بررسی ذیل زبان

اسناد گویای این مدعاست.

1 ایران:

فهد ولیعهد وقت عربستان ده روز قبل از فرار مفتضحانه شاه معدوم در حمایت از وی چنین

موضعگیری نمود: «ما از هر رژیمی که در کشور خود از مشروعیت برخوردار است پشتیبانی می کنیم و

رژیم شاه متکی بر چنین مشروعیتی است. حوادث خونین ایران به نفع هیچ کس نیست به جز دشمن...

اوضاع کنونی ایران نه به نفع خود ایرانیان است نه به نفع اسلام و مسلمانان... شکی نیست که ما از وضع شاه

و حضور او پشتیبانی می کنیم» همتای دیگر او نیز همین عقیده را دارد:

ص: 342

«در جریان یک مکالمه با شاهزاده سعودالفیصل وزیر خارجه عربستان سعودی در یکم ژانویه (15

روز قبل از فرار شاه!) وی گفت عربستان سعودی درباره حوادث ایران بسیار نگران است و حکومت

سعودی نگران این است که اگر شاه برود... شرایط هرج و مرجی به وجود خواهد آمد که برای منطقه چندان

اثر خوبی نخواهد داشت. پرسیدیم برای چاره جویی چه باید کرد؟ وی گفت شاه نیازمند پشتیبانی

لژیستیکی است».

نامبردگان پس از سقوط شاه و برقراری جمهوری اسلامی در ایران چنین موضعگیری نموده:

«فهد ادامه داد به عقیده ما (امام) خمینی یک آلت دست است، هر چند از چنین چیزی آگاهی ندارد یا

آن را نمی پذیرد. کمونیستها نقشه های خود را با نظم و ترتیب دنبال می کنند... این اقدامات و کشتار

وحشیانه هیچ گونه ارتباطی با اسلام ندارد، که پرچم آن به طور تصنعی در ایران به اهتزاز درآمده است».

«فهد سپس پیش بینی کرد به زودی شاید ظرف چند ماه آینده (امام) خمینی از میدان بدر خواهد رفت

و ایران اتیوپی دیگری خواهد شد که به توسط کمونیستهایی که از سوی مسکو در آنجا نشانده شده اند

رهبری خواهد شد.» نکته اساسی اینجاست که وی نه تنها سرکوب و توطئه امپریالیسم آمریکا را علیه

مردم مظلوم و مسلمان، کافی نمی داند بلکه به شدت آنها را جهت براندازی انقلاب اسلامی ایران ترغیب و

تشویق می نماید.

«شاهزاده فهد اظهار تأسف کرد که ایالات متحده برای مقابله با تهدیدهای کمونیستی در منطقه کاری

نمی کند.» «وی گفت عربستان سعودی نزدیک شدن شعله های آتش را از مدتها قبل دیده و به ایالات

متحده آمریکا هشدار داده بود، ولی هشدارها و نداهای عربستان سعودی به گوشهای ناشنوا برخورد کرده

است.»

2 بحرین:

نقش سعودیها در خلیج فارس دو روی یک سکه است. از یک طرف با هیاهوی دخالت ایران (آنهم به

اسم کمونیسم)، اربابان آمریکایی را به مداخله و مقابله مستقیم با انقلاب اسلامی ترغیب می نمایند. و از

طرف دیگر، با مداخله مستقیم خود به سرکوب مردم مبارز منطقه می پردازند.

«فهد سپس خاطرنشان ساخت که ایران، بحرین و کویت و سایر کشورهای عربی را در خلیج (فارس)

تهدید می کند، در حالی که حتی یک کلمه هشدار دهنده از جانب کارتر برای دادن اطمینان به کشورهای

ضعیفی مانند بحرین ادا نشده است و حتی دوستان آمریکا نیز در این منطقه و در اطراف و اکناف جهان

کاری نکرده اند.»

«تاجر سعودی در حضور مقام پلیس در 14 سپتامبر به مقام کنسولی گفت که عربستان سعودی 500

تن از گاردهای ملی خود را به بحرین فرستاده است تا به دولت بحرین در برقراری نظم در برابر

ناآرامیهای ایجاد شده توسط شیعیان کمک نمایند.»

«نه ما و نه سفارت انگلیس تاکنون هیچ تأییدیه ای مبنی بر ارسال گارد ملی دولت سعودی به بحرین

دریافت نکرده ایم در طی تظاهراتی که در اواخر اوت روی داد شایعات قوی وجود داشت که حدود 2 هزار

تن پلیس سعودی برای کنترل اوضاع به بحرین وارد شده اند، ولی تاکنون هیچ گونه اثری از آنها پیدا نشده

است.» مسئله آن نیست که چکمه پوشان سعودی به بحرین رفته اند یا خیر، بلکه مسئله آن است که از خطر

ص: 343

ایران مسئله بیافرینند و خود مداخله کنند «عبداللّه برای تشدید طرفداری از قاطعیت در منطقه خلیج

فارس مدعی شد که عربستان سعودی نقشه های تجاوز کارانه ایران را درباره بحرین (با اخطار به تهران که

هر گونه کوشش برای به دست گرفتن حکومت در بحرین با مخالفت سعودی روبرو خواهد شد.) خنثی

کرده است.»

«در چندین مرحله عبداللّه اصرار ورزید که حکومت ایالات متحده در مقابل تهدید شوروی و قائم

مقامهای آن نسبت به امنیت خلیج فارس انرژی بیشتری از خود نشان دهد. او طرفدار آن بود که ایالات

متحده یک ترکیبی از به حرکت درآوردن چماق و دیپلماسی فعال از خود نشان دهد».(1)

3 یمن:

سیاست توطئه گرانه سعودیها در یمن آنقدر واضح است که نیازی به توضیح ندارد. «سیاست عربستان

در قبال یمن یک سیاست مردد بوده است. از یک طرف می خواهد که یمن شمالی به اندازه کافی قوی باشد

تا بتواند از خودش در مقابل یمن جنوبی دفاع کند و از طرف دیگر نمی خواهد که زیاد قوی باشد که

خودشان (سعودیها) را تهدید کند.سعودیها نسبت به میل و علاقه یمن شمالی برای گفتگو با یمن جنوبی

راجع به اتحاد دو یمن مظنون می باشند. امیر سلطان وزیر دفاع عربستان سعودی اگر متقاعد شود که صالح

(رئیس جمهور یمن شمالی) در حقیقت خیلی نزدیک به یمن جنوبی شده است، ممکن است با ناراضیهای

یمن شمالی همکاری کند تا رژیم صالح را ساقط کند.»

4 اتیوپی:

«فهد گفت علاقه او نسبت به اتیوپی صرفا جنبه علمی ندارد، بلکه بر اساس نزدیکی شاخ آفریقا به شبه

جزیره عربستان و انعکاسهای صحنه سیاسی اتیوپی، سومالی، اریتره، و سودان بر تحولات در عربستان

سعودی و منطقه خلیج (فارس) است» «سپس شاهزاده فهد نقل کرد که چگونه از قبل سقوط امپراطور

هایله سلاسی را با نیکسون رئیس جمهور وقت و راجرز وزیر امور خارجه وقت مورد بحث قرار داده

است.... متأسفانه غرب و ایالات متحده نیز کاری نکردند و یک راه گشوده ای را برای شورویها و متفقین

آنها باقی گذاشتند.»

5 سومالی:

«فهد یادآوری کرد که چگونه در سال 1978 به پیشنهاد کارتر زیاد باره رئیس جمهور سومالی را

متقاعد کرده بود تا علنا پذیرش انجام یک همه پرسی به سرپرستی سازمان ملل متحد را در مورد اهالی

صحرای اوگادن اعلام بدارد. هر چند زیاد باره آمادگی خود را برای پذیرفتن نتایج یک چنین همه پرسی

اعلام داشته بود معذالک ظاهرا ایالت متحده آمریکا علاقه خود را نسبت به سومالی از دست داده بود. فهد

از این بیم داشت که در نتیجه سهل انگاری ممکن است، ایالات متحده سومالی را از دست بدهد.»

1- وقتیکه عربستان اینگونه فعال در همه توطئه ها علیه جمهوری اسلامی دخیل بوده است ٬ دیگر کسی باور نمی کندکه صحنه گردان اصلی جنگ عراق علیه ایران عربستان نبوده است.
ص: 344

6 جمهوری صحرا:

امیر عبداللّه ولیعهد فعلی سعودی صریحا کفار آمریکایی را جهت حمایت از شاه حسن علیه صحرا

دعوت می کند. «عبداللّه که قبلاً با دقت فراوان به بررسی سفیر درباره اوضاع نظامی مراکش گوش فرا داده

بود با همین لحن (دعوت از آمریکا جهت به حرکت در آوردن چماق از یک طرف و دیپلماسی از طرف

دیگر) از آقای بال خواست تا درباره فراهم کردن پشتیبانی نظامی به ملک حسن کنگره آمریکا مقامات

دیگر را تحت فشار قرار دهد.»

7 مصر:

از آنجا که مصر پس از قرار داد کمپ دیوید و دوستی با صهیونیسم دشمنی آشکار خود را با اسلام و

استقلال ملتهای عرب خاورمیانه نشان داد، مورد تنفر شدید ملتهای منطقه قرار گرفت. دولتهای مزدور و

نوکر غرب اگر چه از ته دل با سادات و رژیم مصر بودند، لیکن به لحاظ فشار مردم ناچار از قطع رابطه با

مصر و در انزوا قرار دادن آن رژیم شدند. آمریکا و اسرائیل در جهت مقابله با خواست مردم مسلمان منطقه

سعی بر آن دشت تا هرچه کمتر مصر زیر فشار قرار گیرد. شرح همکاری توطئه آمیز عربستان آمریکا

مصر در ترویج وحدت اسلام آمریکایی در ضدیت با اسلام و مسلمین و آشتی با صهیونیسم به روشنی از

متون زیر آشکار است.توجه کنید:

«در طی ملاقات اول ماه مه مأمور سیاسی سفارت مسئله کنفرانس اسلامی فاس را با احمد سراج مدیر

کل امور شرقی وزارت امور خارجه عربستان مورد بحث قرار داد. سراج گفت عربستان سعودی یک

هیئت نمایندگی نیرومند مرکب از پنج مقام وزارت امور خارجه به این کنفرانس اعزام می کند.درباره

عضویت مصر سراج گفت عربستان سعودی از لحاظ حقوقی ناگزیر است که تصمیم کنفرانس بغداد را

رعایت کند.او گفت اگر اخراج مصر صریحا به رأی گذاشته شود، عربستان سعودی نمی تواند از اجماع آراء

عرب طفره رود. سراج افزود به عقیده او بهترین راه برای جلوگیری از اخراج مصر این است که کشورهای

غیر عرب در مقابل چنین تدبیری با استناد به دفاع از منشور کنفرانس اسلامی مقاومت کنند (در این

منشور از اخراج یک کشور مسلمان از کنفرانس هیچ گونه پیش بینی به عمل نیامده است...)... سراج گفت

اگر کشورهای غیر عرب به تعداد کافی بر اساس دفاع از منشور کنفرانس اسلامی ایرادات جدی بگیرند،

عربستان سعودی ممکن است بتواند از به رأی گذاشتن مسئله اخراج با این استناد که یک چنین رأی دادنی

به همبستگی اسلامی لطمه خواهد زد، جلوگیری کند.»

8 فلسطین:

در مورد موضعگیری حکمرانان سعودی علیه منافع خلق فلسطین و روشدن آخرین دسیسه ها بخون

بسیار است، لیکن جهت ختم مقال، با ارائه جان کلام و غرض نهایی سعودیها در طرح این توطئه ها

مستخرجه از مذاکرات سری شان با اربابان آمریکایی بسنده می کنیم:

«سعودیها کشمکش بین اعراب و اسرائیل را یک تهدید مستقیم برای امنیت ملی شان به شمار

می آورند. در نظر آنها معطلی و درگیری اعراب مخصوصا فلسطینیها، منبع بی ثباتی در منطقه می باشد که

به طور موفقیت آمیزی از جانب چپهای تندرو و شوروی تحمیل شده است.»

ص: 345

«رهبران سعودی متقاعد شده اند که آوردن و شرکت دادن سازمان آزادیبخش فلسطین در مذاکرات

صلح، قسمت عمده ای از سازمانهای فلسطینی را از گروه اعراب تندرو و رادیکالی که هر گونه موافقتنامه

را با اسرائیل رد می کنند، خارج خواهد کرد. بدین طریق باز مشکل قبول مصالحه با اسرائیل از روی دوش

اعراب برداشته خواهد شد و به گردن خود فلسطینیها گذاشته می شود.

در خاتمه به لطف خدا امیدواریم انتشار این مجموعه طشت رسوایی ساده اندیشان سیاسی را فرو

افکند و آوای به هنجار مظلومیت خلقهای زیر ستم را در صور اسرافیل دمد. باشد که در فردای تاریخ

مشاهده به گور سپرده شدن استکبار جهانی و اذنابش در منطقه باشیم. انشاءاللّه.

دانشجویان مسلمان پیرو خط امام



عربستان سعودی

ص: 346

سند شماره (1)

ژوئیه 79 تیر 58

عربستان سعودی

خشکی:

مساحت = در حدود 000،331،2 کیلومتر مربع تخمین زده می شود (مرزها مشخص نشده و مورد

اختلاف می باشند) 1% کشاورزی، 1% جنگل، 98% بیابان، هرز یا اراضی شهری.

مرزهای خاکی = 537،4 کیلومتر

آبها:

محدوده آبهای داخلی (ادعا شده) = 12 میل(به اضافه 6 میل «منطقه نظارت الزامی»)

نوار ساحلی = 2510 کیلومتر

مردم:

جمعیت = 000،103،8 (ژوئیه 1979) درصد رشد متوسط سالانه جمعیت 1/3% (در حال حاضر)

ملیت = نام سعودی، صفت عربستان سعودی یا سعودی.

تقسیمات نژادی =90% عرب، 10% آسیایی آفریقایی (تخمین) دین =100% مسلمان

زبان = عربی

سطح سواد = 15% (تخمین)

نیروی کارگر = در حدود 33% (2 به یک خارجی هستند) جمعیت، 44% در قسمت تجارت، خدمات

واردات دولتی، 28% کشاورزی، 21% ساختمان،4% صنایع،3% نفت و معدن.

حکومت:

نام حقوقی = پادشاهی عربستان سعودی

نوع = پادشاهی

پایتخت = ریاض، وزارت امور خارجه و نمایندگی های کشورهای خارجی در جده می باشند.

تقسیمات سیاسی کشوری = 18 امارات

سیستم حقوقی = قسمت اعظم آن بر اساس قوانین اسلامی است، مقداری قوانین غیر مذهبی هم به اجرا در

آمده است، اختلافات بازرگانی به وسیله کمیته مخصوصی حل و فصل می شوند، و هنوز قوانین اجباری

دادگاه بین المللی را در امور قضاوت قبول نکرده است.

تعطیل ملی = 23 سپتامبر

شعبات = شاه خالد (السعود، خالدابن عبدالعزیز) با مشاوره با خانواده سلطنتی حکمروایی می کند

(خصوصا با ولیعهد فهد) و شورای وزیران.

رهبر دولت = شاه خالد ابن عبدالعزیز آل سعود.

کمونیستها = خیلی کم

اقتصاد:

تولید خالص ملی GDP = 64 میلیارد دلار (تخمین 1978) درآمد سرانه 800،9 دلار، رشد سالانه

غیرنفتی رشد خالص ملی با احتساب قیمتهای ثابت تقریبا 15%( 771973 متوسط غیرنفتی)

ص: 347

کشاورزی = خرما، غله، دامپروری، در محصولات غذایی خودکفا نیست.

صنایع مهم = تولید روزانه نفت 2/9 میلیون بشکه در روز (1978)، پرداختها به دولت عربستان

سعودی 36 میلیارد دلار (1977)، تولید سیمان، کارخانه های کوچک، تولید فولاد، پالایشگاه نفت،

چندین صنایع سبک که شامل کارخانه هایی می شود که به تولید مواد پاک کننده، محصولات پلاستیکی،

لوازم و اثاثیه خانه و غیره اشتغال دارند، پترومین (PETROMIN) که یک آژانس نیمه دولتی می باشد و در

رابطه با وزارت نفت است به تازگی یک کارخانه بزرگ تهیه کود احداث نموده است. نیروی الکتریسته =

ظرفیت 000،700،4کیلو وات (1978)، تولید 5/8 میلیارد کیلو وات ساعت (1978)،تولید سرانه

056،1 کیلو وات ساعت می باشد.

صادرات = 40 میلیارد دلار (تا بندرگاه 1978)، 99% از نفت و مواد نفتی.

واردات = 24 میلیارد دلار (هزینه خود کالا، بیمه و باربری 1978)، کالاهای تولید شده، وسایل و

تجهیزات حمل و نقل، مواد ساختمانی، تولیدات غذایی کنسرو شده.

مهمترین طرفهای تجارتی = در صادرات آمریکا، اروپای غربی، ژاپن، در واردات آمریکا، ژاپن، آلمان

غربی.

کمکها = یک کشور بزرگ کمک دهنده، کلیه کمکهای نظامی و اقتصادی در سال 1977 به 4 میلیارد دلار

رسیده است.

بودجه = (برای سال مالی 1978) هزینه ها 8/32 میلیارد دلار، که 22 میلیارد آن جهت توسعه بکار برده

شده است.

نرخ برابری ارزی = یک ریال سعودی برابر است با 4/29 دلار آمریکا (1978) (وابسته به حق برداشت

ویژه، قابل تبدیل آزاد)

سال مالی = بر اساس سال اسلامی می باشد، سال مالی 791978 سعودی مطابق با 6 ژوئن 1978 تا 25

می 1979 می باشد.

ارتباطات:

راه آهن = 575 کیلومتر فاصله خطوط استاندارد (434/1 متر) جاده ها = مجموعا 100،30 کیلومتر،

500،16 کیلومتر جاده مرمت شده، 600، 13 کیلومتر جاده خاکی با کیفیت خوب.

خطوط لوله = 2430 کیلومتر برای نفت خام، 386 کیلومتر برای محصولات تصفیه شده، 98 کیلومتر برای

گاز طبیعی.

بندرگاه ها = 3 بندر مهم (جده، دمام، رأس تنوره، 6 بندر کوچک.

ناوگان بازرگانی = 68 کشتی (1000 تنی یا بیشتر) مجموعا 200،272،1 تنی، 00،223،2 با بار، که

شامل 6 کشتی مسافربری، 25 کشتی باربری، 25 فروند کشتی نفتکش، 5 فروند کشتی باربری مخصوص،

یک فروند کشتی تخلیه بار در ساحل یک فروند نفتکش، 2 فروند کشتی حمل سنگ معدن و نفت یک

فروند جهت حمل و نقل گاز مایع،. (خیلی محرمانه).

هواپیماهای غیر نظامی = 78 هواپیمای بزرگ باربری که شامل 9 هواپیمای کرایه ای نیز می باشد.

فرودگاهها = مجموعا 123،90 عدد قابل استفاده، 32 عدد با باندهایی دائمی، 18 عدد با باندهائی به

طولهای بین 36592440 متر، 39 عدد با باندهایی به طولهای بین 24391220 متر، 4 عدد با باندهایی

ص: 348

به طولهای بیش از 3660 متر.

شبکه مخابراتی = سیستم تقریبا خوبی وجود دارد، طرحهای توسعه مکروویو

CABLE GABLEسیستم قمر مصنوعی، در دست تهیه می باشند، 000،200 تلفن (هر 100 نفر 5/2

تلفن)، 6 موج آ. ام، یک موج اف. ام. 11 ایستگاه تلویزیونی، یک کابل زیر دریایی، یک ایستگاه قمر

مصنوعی در اقیانوس هند و یکی در آتلانتیک، 15 ایستگاه قمر مصنوعی داخلی.

نیروهای دفاعی:

نیروی انسانی نظامی = مذکر بین 4915 سال 000،882،1 نفر 000،043،1 نفر مناسب برای خدمت

سربازی، در حدود 000،77 نفر در هر سال به سن 18 سال که سن سربازی است می رسند.

پرسنل = نیروی زمینی 500،31 نفر، نیروی دریایی 400،1 نفر، نیروی هوایی 000،6 نفر(250

خلبان)، 000،20 نفر گارد ملی (سری).

واحدهای مهم زمینی = 3 تیپ پیاده، یک تیپ پیاده موتوری، 2 تیپ زرهی، 8 گردان (یکی گردان گارد

سلطنتی، 2 گردان هوابرد، 2 گردان زرهی سبک، 1 گردان نیروی مخصوص، 2 توپخانه صحرایی) 18

واحد توپخانه ضد هوایی، 10 واحد برای موشکهای ضد هوایی هاوک (HAUK)، به اضافه دارای 46

واحد که هر کدام به اندازه یک گردان می باشد.

کشتیها = 3 قایق گشتی سریع، یک قایق گشتی، 2 فروند کشتی تخلیه نیرو، 4 فروند کشتی برای تخلیه

نیروی مکانیزه، 4 کشتی خدماتی در نیروی دریایی، در حدود 400 قایق گشتی متفرقه (که شامل 8

هاورکرافت هم نیز می شود) در گارد ساحلی.

هواپیما = 289 فروند (184 جت، 39 جت ملخ دار 14ملخ دار، 52 هلیکوپتر).

تدارکات = خودش مقداری تفنگ و مهمات تولید می کند، برای بقیه وابسته به منابع غربی می باشد،

خصوصا آمریکا، آلمان غربی، انگلستان، ایتالیا و فرانسه. (خیلی محرمانه).

بودجه نظامی = برای سال مالی که در تاریخ اول ژوئیه 1979 به پایان می رسد مبلغ 936/12 میلیون دلار

جهت بودجه نظامی تخصیص داده شده است، که در حدود 32%: از بودجه دولت مرکزی می باشد(خیلی

محرمانه).

امنیت و اطلاعات:

هیئت اطلاعات عمومی (المدیریه العامه الاستخبارات) برای امور داخلی و خارجی، دفتر رابط

خارجی برای اجرای عملیات مخفی خارجی (در سپتامبر 1977، دفتر رابط خارجی به عنوان یک جزء از

اجزاء مدیریت اطلاعات عمومی در آن ادغام شد. ولی تا مارس 1978 دوباره به عنوان یک سازمان

جداگانه کارش را ادامه داد)، تحقیقات المدیریه العامه للمباحث)، برای امور داخلی مدیریت کل امنیت

عمومی (المدیریه العامه الامن العام)، برای امور داخلی، مدیریت کل گارد مرزی و ساحلی (المدیریه العامه

لخفرالسواحل و الحدود) برای امور داخلی، اداره دفاع غیر نظامی برای امور داخلی، اداره خدمات فنی

(مدیریه الخدمات العامه) برای امور داخلی شورای امنیت ملی (المجلس العی الامن العالم) برای امور

داخلی، گارد ملی (المرات الوطنی) برای امور داخلی، دفتر روابط خارجی برای امور داخلی و منطقه ای،

نیروی مخصوص امنیتی، برای امور داخلی،

(سری / غیر قابل رؤیت برای اتباع بیگانه).


تأثیر بالقوه افزایش قیمت نفت اوپک عربستان سعودی

ص: 349

سند شماره (2)

2 ژانویه 1978 12 دی 1356طبقه بندی: خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا جده به: وزارت امور خارجه واشنگتن دی سی

موضوع: تأثیر بالقوه افزایش قیمت نفت اوپک عربستان سعودی.

آنچه در ذیل آمده نمایانگر اتفاق نظر اعضاء کمیته نفتی سفارت و ریاض و کنسولگری تهران می باشد.

1 تصمیم 5/14 درصد افزایش قیمتی که در کنفرانس وزیران اوپک در ابوظبی گرفته شد، احتمالاً

نشانگر تصمیم غالب عربستان سعودی برای حفظ وحدت اوپک در پاسخگویی به غرب و به خصوص

آمریکا در اتخاذ میانه روی در تعیین قیمتهاست. تمایل به برقراری وحدت با مشاورتهای دو جانبه

فشرده ای که قبلاً از کنفرانس صورت گرفت، نشان داده شده است. این مشاورتها در اوائل پاییز آغاز شد، و

یمانی وزیر نفت عربستان سعودی پس از چند سال به ونزوئلا سفر نمود و به دنبال آن مانی العطیبه وزیر

نفت ابوظبی، تقریبا به تمام پایتختهای خاورمیانه ای اوپک سفر کرد. و چند روز قبل از برگزاری کنفرانس،

وزرای نفت و دارایی قطر و ابوظبی و الخلیفه وزیر نفت کویت و یکی از مقامات شرکت ملی نفت ایران به نام

پرویز مینا از شاه نشین (عربستان سعودی م) دیدار کردند. بسیاری معتقدند که همین دیدارها موقعیت را

برای تصمیم گیری بر سر قیمت نفت در ابوظبی آماده کرد.

2 در همان حال، عوامل خارجی نیز بر افزایش قیمت فشارهایی وارد نمودند که مهمترین این عوامل

کاهش تولید نفت ایران در اوائل ماه دسامبر در نتیجه مشکلات درونی بود. این عامل به همراه عدم ممانعت

شرکتهای نفتی در برابر افزایش قیمتها قبل از کنفرانس، و نیز تقاضای شدید پاییزی اروپا برای نفت سبب

شد که تولید اضافی از بین برود. علاوه بر این، تجدید نیروی دلار در پاسخ به برنامه حمایت آمریکا تأثیر

چندانی بر طرز تفکر سعودیها نداشت. مقامات سعودی اظهار داشتند که اکنون موقع آن نیست که بتوان

قیمت نفت را بر اساس این تجدید نیرو افزایش داد، چون برای اثبات کاربرد این برنامه حداقل چند ماه

لازم است.

3 در مقابل، تلاشهای اوست برای ممانعت از افزایش قیمت اساسا محدود به تماس با نمایندگان

عالیرتبه آمریکایی و بیانیه ای عمومی نسبتا ملایم توسط برنز کمیسیونر انرژی از آلمان غربی بود. این

تلاشها ظاهرا نتوانسته بود سعودیها را متقاعد به اتخاذ یک روش حاکی از تندروی در برابر فشار

هماهنگ دیگر اعضاء اوپک بنماید. و نتیجه این شد که قیمت نفت در سال 1979، ده درصد افزایش یابد و

در سال 1980 نیز در صورتی که افزایش دیگری حاصل نشود حدود 5/14 درصد دیگر بالا برود. این

ارقام هم برای میانه روها و هم برای تندروها منافعی به همراه دارد. چون هر دوی آنها می توانند قیمتی را

که به نفع خودشان است انتخاب نمایند.

4 اولین عکس العملهای محلی در تلگرام مرجع گزارش گردید. زکی یمانی در مصاحبه مطبوعاتی

پس از کنفرانس اظهار داشت که سعودیها در نظر داشتند که افزایش کمتری در قیمت به وجود آید، لیکن

بیانات ولیعهد عربستان سعودی در روز بعد از آن با تأکید بر 10 درصد افزایش قیمت آن را «منطقی و

عینی» خواند و کاهش ارزش دلار و رشد تورم را سبب این افزایش قیمت اعلام نمود.

5 محاسبات نشان می دهد که اگر میزان تولید معادل 5/8 میلیون بشکه در روز باقی بماند، عربستان

سعودی درنتیجه این افزایش قیمت در سال 1979 معادل 8/3 میلیارد دلار پول اضافی در قبال نفت

ص: 350

دریافت خواهد نمود. مسلما، این افزایش دریافت سبب خواهد شد که سعودیها بتوانند کمبود بودجه

سالانه خود را جبران کرده، در هنگام کاهش تولید مقداری پشتوانه ارزی برای خود ذخیره نمایند. البته

این مقدار نخواهد توانست برای ایجاد برنامه های جاه طلبانه دیگر پولی فراهم نماید، و تأکید بیشتر بر

کاهش هزینه ها، کنترل مخارج و حفظ سطح تورم داخلی به میزان 10 تا 12 درصد، یعنی کمتر از سطوح

تورم پیشین، سبب کاهش بودجه مصرفی در پروژه ها نیز نخواهد گردید.

6 به نسبت کاهش ارزش دلار در نتیجه افزایش قیمت، حدود بیش از 80 درصد ذخایر ارزی

سعودی نیز که به صورت دلار می باشد، دچار کاهش ارزش خواهد گردید. لیکن این کاهش ارزش دلار

زمانی کاربرد پیدا خواهد کرد که سعودیها بخواهند از این ذخایر خود برای پرداخت صورت حسابهای

وارداتی خود استفاده نمایند. به عبارت دیگر همان طور که افزایش قیمت سبب بالا رفتن تورم در آمریکا

می شود، خرید کالا و خدمات آمریکایی توسط عربستان سعودی نیز مستقیما تحت تأثیر قرار خواهد

گرفت.

7 ما انتظار نداریم که این افزایش قیمت بر کمکهای خارجی عربستان سعودی تأثیر بگذارد. کمکها

احتمالاً به میزان کنونی ادامه خواهد داشت، چون ملاحظات سیاسی عربی و اسلامی مهمترین عوامل

تعیین کننده این کمکها می باشد. همان طور که موبوتو از زئیر در طی دیدار خود از شاه نشین (عربستان م)

گفته بود می توان کمکهایی به صورت اعطای امتیازات نفتی ارائه نمود.

8 در دراز مدت، پایه جدید احتمالی برای افزایش قیمت نفت اوپک در سال 1980، 5/14 درصد

بیش از قیمت کنونی نفت خواهد بود، سومین برنامه پنجساله سعودی قرار است در آوریل 1980 آغاز

گردد. این برنامه از برنامه دوم پرخرج تر است، و برنامه ریزان سعودی نیز فهمیده اند که باید درآمدها را

متعادل مخارج بنمایند. هنوز معلوم نیست که این مسئله در دراز مدت بر سیاست قیمت گذاری نفتی چه

تأثیری خواهد داشت، لیکن با مشخص شدن خطوط اصلی برنامه سوم می توان تأثیر آن را پیش بینی کرد.

9 مسئله لاینحل، لیکن جالب دیگر این است که تأثیر این افزایش قیمت بر توسعه و ادامه ظرفیت

تولیدی نفت چگونه خواهد بود. امکان اختصاص یافتن مقداری از این سود اضافی در زمینه توسعه و

تداوم تسهیلات نفتی نسبت به نحوه فروش و تعیین بودجه شرکت آرامکو که قرار است ملی شود، مشخص

خواهد گردید.

10 از نظر سعودیها، مهمترین تأثیر کنفرانس ابوظبی، باز گرداندن وحدت اوپک بود. این وحدت

درنتیجه جدا شدن سعودی و به وجود آمدن دو نوع قیمت نفت در سال 1977 به سختی ضربه دیده بود.

تمایل عربستان سعودی به پذیرفتن آراء اکثریت، احترام این کشور را بالا برد و موقتا سبب شد که دیگران

فکر نکنند که این کشور حاضر نیست به حمایت از اوپک پایداری نماید. سعودیها این را یک جنبه مثبت

دانسته و این موضوع را می توان در دفاع مطبوعاتی آنها از افزایش قیمت نیز مشاهده نمود.

11 البته بعضی از عناصر وحدت عربی نیز در این مسئله بی تأثیر نبوده اند. مهمتر از همه اینکه،

عربستان سعودی نقش بسیار مهمی در بهبود روابطش با عراق و کویت ایفا نمود. در اینجا به دنبال نتایج

کنفرانس بغداد می توان گفت که عربستان سعودی علاوه بر ایفای نقش به طرفداری از اعراب به طرفداری

از اوپک نیز پرداخته است.

12 لیکن هنوز موقع آن نرسیده است که بتوان گفت ارزیابی سعودیها از تأثیر افزایش قیمت نفت بر

ص: 351

روابط آمریکا و عربستان سعودی چیست. عکس العمل سریع دفاعی نشان می دهد که آنها از تأثیر این

موضوع بر روابط بسیار عصبی هستند، به خصوص اگر بدانند که مانند سال 1977 به وسیله مطبوعات

آمریکا مورد انتقاد قرار خواهند گرفت. مسلما، معلوم نیست که آنها نسبت به تقاضای رئیس جمهور کارتر

در مورد تجدید نظر درباره قیمتها در سال آتی پاسخ مثبت بدهند.

ولی می توان گفت که همان طور که از بیانات آنها بر می آید در نظر دارند در سال 1979 در کنار برادران

خود در اوپک بمانند و قبل از هر گونه اقدام مؤثر برای سال 1980 ابتدا پیشرفت دلار را مشاهده کرده و

زیر نظر بگیرند.

13 آنها همان طور که در گذشته بیان داشته اند در آینده نیز ادعا خواهند کرد که اگر میانه روی

سعودیها نبود، قیمت نفت خیلی بیشتر از اینها بالا می رفت و دیگر اینکه در نتیجه دفاع سعودیها از منافع

آمریکا بود که اوپک راضی شد از دلار به عنوان واحد پولی قیمت نفت استفاده کنند. برای جلب نظر

مساعد آمریکا معلوم نیست چه اقدام دیگری انجام دهند، ولی حتما میزان خرید دلار از آمریکا را افزایش

خواهند بخشید.

14 بزرگترین خطری که تصمیم گیری اخیر اوپک به همراه داشت این است که اوپک و عربستان

سعودی خود را در نظامی یافته اند که بر اساس آن باید در هر فصل قیمتها را افزایش دهند.

یمانی نیز در مصاحبه های مطبوعاتی خود از این نظام حمایت کرد و کمیته تعیین استراتژی دراز مدت

وزیران اوپک نیز در حال بررسی آن می باشد. چون تصمیم گیریهای اوپک در مورد قیمت جنبه سیاسی

دارد تا اقتصادی باید گفت که اگر این رویه جا بیفتد نمی توان در برابر آن مقاومت به خرج داد. در نتیجه یک

عامل ایجاد تورم دیگر در نظام اقتصاد جهانی به وجود خواهد آمد. و با وجود اینکه بارها گفته شده است

که افزایش قیمت نفت بستگی به سرنوشت دلار دارد، ولی هنوز تضمینی وجود ندارد که بر اساس آن بتوان

گفت که تقویت دلار کاهش قیمت نفت را نیز سبب خواهد گردید.

وست


فروش نفت و صنعتی شدن عربستان سعودی

سند شماره (3)

30 ژانویه 1978 10 بهمن 1356طبقه بندی: محرمانه

از: سفارت آمریکا جده به: وزارت امور خارجه واشنگتن دی. سی

موضوع: فروش نفت و صنعتی شدن عربستان سعودی

1 بنا به گزارش منابع سفارت ژاپن در اینجا (عربستان م) یمانی وزیر نفت عربستان سعودی در

دیدار اخیر خود با سوندا وزیر امور خارجه ژاپن گفته است که نمی توان از دولت عربستان سعودی انتظار

داشت که در اواسط سالهای 1980 به میزان 1816 میلیون بشکه نفت تولید نماید. این عدم توانایی توسط

سیا و در مطالعات دیگر هم ذکر شده است، یمانی اظهار داشت که دولت عربستان سعودی با افزایش تولید

بیش از حداکثر 5/8 میلیون بشکه در روز مخالف است.

وی یک بار دیگر خاطرنشان ساخت که دولت عربستان سعودی انتقال تکنولوژی را هنوز هم یکی از

شرایط گسترش تولید نفت سعودی می شمارد.

2 یمانی به ژاپنی ها گفت که نفتی که به وسیله عربستان سعودی تولید می شود، گذشته از امتیازاتی که

ص: 352

به شرکتهای مادر آرامکو داده شده است (تبصره: 2 میلیون بشکه در روز) در آینده به وسیله دولت

عربستان سعودی به دولتهای دیگر فروخته خواهد شد و خریداران را موظف خواهد کرد که از نظر صنعتی

و تکنولوژی نقش خود را ایفا نمایند.قراردادهای خرید نفت توسط ژاپن در پایان سال 1978 به پایان

خواهد رسید.

به گفته سفارت ژاپن، دولت عربستان سعودی درباره پروژه پتروشیمی در جبیل به ژاپن فشارهایی

وارد کرده است. این پروژه هم اکنون به وسیله میتسوبیشی و میتی در دست «مطالعه» است و تا ماه ژوئن

ادامه خواهد داشت. در صورتی که ژاپنی ها با این پروژه موافقت نمایند (که به نظر ما میتسوبیشی از دیگر

کارخانه های پتروشیمی ژاپن نیز خواهد خواست تا در تأسیس این پروژه سهیم شوند)، پروژه وارد مرحله

دیگری خواهد شد و آن مرحله سرمایه گذاری مشترک سعودی ژاپنی و مطالعات در مورد امکان تأسیس

آن می باشد.وست


تولید نفت خام آرامکو

سند شماره (4)

تاریخ: 14 فوریه 1978 25 بهمن 1356طبقه بندی: محرمانه

از: کنسولگری آمریکا تهرانبه: وزارت امور خارجه واشنگتن دی. سی. با اولویت

موضوع: تولید نفت خام آرامکو

1 تولید کنونی: جان کلبرر (لطفا محفوظ بماند) رئیس آرامکو اخیرا به سر کنسول گفت که میانگین

تولید نفت توسط آرامکو در ژانویه 1978 معادل 5/7 میلیون بشکه در روز بوده است. کاهش تولید

نشان دهنده کاهش تقاضایی است که پس از افزایش تقاضا در اواخر 1977 به وجود آمد و سبب شد که

خریداران نفت قبل از افزایش یافتن قیمت توسط اوپک ذخایر خود را مملو از نفت بنمایند. طبق گفته های

کلبرر در فوریه تقاضا افزایش یافت که احتمالاً دلیل آن نیز زمستان سخت آمریکا و نقاط دیگر بوده است

و در اولین هشت روز این ماه تولید به میزان ده میلیون بشکه در روز رسیده بود.

2 ظرفیت تولیدی آینده: کلبرر مقاله ای را که در 27 ژانویه توسط استیون راتنر در انترناسیونال هرالد

تریبون نگارش یافته بود تأیید نمود. مقاله راتنر حاوی بیانیه ای از طرف شلزینگر وزیر انرژی بود که در آن

گفته بود عربستان سعودی در نظر دارد ظرفیت تولید خود را بین زمان حال و اوائل سالهای 1980 به

آرامی بالا ببرد «و دیگر اینکه عربستان سعودی باید بتواند در مقایسه ای با 10 میلیون بشکه ای که هم

اکنون در هر روز تولید می نماید در سالهای 1983 و 1984 نیز معادل 12 میلیون بشکه در روز تولید

بنماید. رئیس آرامکو اظهار داشت که این ارقام تقریبا درست است البته اگر منظور آنها (وزیر شلزینگر)»

حداکثر ظرفیت تولیدی باشد» (در حالی که رقم قبلی 15 درصد پایین تر از بعدی است). لیکن اطلاعات ما

نشان می دهد که اختلاف چندان هم زیاد نیست، یعنی کلبرر از ارقام 5/12 و 5/10 میلیون بشکه در روز

به جای 10 و 12 میلیون بشکه در روز به عنوان بازده تولید سالهای 1983 و 1984 و حال حاضر استفاده

می کند و این موضوع را با وزیر شلزینگر در تاریخ 12 ژانویه نیز مورد بحث قرار داده است.

3 کلبرر اظهار داشت که بسیاری از تکنوکراتهای جوان دولت سعودی مایلند تنها منبع طبیعی خود را

با محدود ساختن میزان تولید به میزان نیازهای مالی دولت عربستان سعودی و نیز برنامه پنجساله یعنی 5

میلیون بشکه در روز حفظ نمایند. طبق بیانات کلبرر اکثر مقامات فنی و تصمیم گیرنده وزارت نفت

ص: 353

معتقدند که اگر میزان تخلیه منابع و حراست از حوزه ها بالا برور 12 میلیون بشکه در روز بهترین سطح

تولید دراز مدت عربستان سعودی خواهد بود و آنها می دانند که مسئولیت عربستان سعودی در قبال دنیای

آزاد و نیز شرایط سیاسی ممکن است این میزان تولید را بالا ببرد.

4 اظهار نظر: تکنوکراتهای جوان سعودی که دائما تولید 5 میلیون بشکه در روز را با قیمت کنونی

برای اجراء برنامه های عمران و آبادی کافی می دانند، احتمالاً می خواهند که افزایش تولید که در حال از

دست دادن اعتبار است، به وجود نیاید. همان گونه که در گزارش جده به شماره 976.اشاره شد،تورم و

کاهش ارزش دلار احتمالاً مقداری نگرانی در میان طراحان اقتصادی عربستان سعودی به وجود آورده،

چون آنها از کسری بودجه در «اوائل تا اواسط سالهای 1980 سخن می گویند، یعنی ممکن است به این

نتیجه رسیده باشند که برای برآورد نیازهای مالی برنامه های خود فروش 5 میلیون بشکه نفت در روز

کافی نیست. البته این بدان معنی نیست که عایدات نفتی کنونی سعودی کفاف مخارج آن را نمی دهد و یا

اینکه دولت عربستان سعودی نمی خواهد برنامه های عمرانی طرحهای خود را عملی نماید. (دولت

عربستان سعودی ذخایر عظیم و رو به افزایش ارزی دارد). لیکن در برابر ثبات قیمت نفت که میزان

عایدات را نیز ثابت نگاه می دارد هزینه لازم برای تحقق بخشیدن به برنامه های عمرانی نیز بالا می رود و

بنابراین تولید به میزان 5 میلیون بشکه در روز نخواهد توانست عایدات مهمی ایجاد کند تا دولت عربستان

سعودی بتواند برنامه های عمرانی جاه طلبانه خود را تحقق بخشد.بوشنل


وضع نفتی عربستان سعودی 1978

سند شماره (5)

تاریخ: 15 فوریه 1978 26 بهمن 1356طبقه بندی: سری

از: سفارت آمریکا جدهبه: وزارت امور خارجه واشنگتن. دی. سی

موضوع: وضع نفتی عربستان سعودی 1978

خلاصه: سقف تولیدی 5/8 میلیون بشکه در روز نفت عربستان سعودی در سال 1978 که در آن

تقاضا پایین خواهد بود به مرحله آزمایش گذاشته نخواهد شد. دولت عربستان سعودی، اگر لازم باشد،

آماده است تولید خود را آنقدر کاهش دهد که به حمایت از قیمت نفت در اوپک منجر گردد.

علیرغم تقاضای معتدل پیش بینی شده برای نفت در دو سال آینده دولت عربستان سعودی به آرامکو

اجازه داده است که ظرفیت تولیدی خود را در سالهای 1980 بالا ببرد، گرچه این افزایش هنوز هم به

دلخواه آرامکو نیست. و به خاطر پافشاری دولت عربستان سعودی برای خودکفا باقی ماندن از نظر مالی

(که برنامه های خود را از طریق عوارض نفتی تأمین می نماید)، آرامکو مجبور شده است اعلام نماید که در

اواسط سالهای 1980 تولید به میزان 5/12 میلیون بشکه در روز ادامه خواهد یافت. بخش اعظم مخارج

به منظور حفظ تولید در حوزه هایی که دچار افزایش نمک، فرسایش و مسائل دیگر شده اند، مصرف

خواهد گردید.

احساسات سعودیها نسبت به حفظ و صرفه جویی منابع، افزایش یافته است، و در زمانی که این کشور

شرکت آرامکو را به طور صد در صد در اختیار می گیرد این مسئله نیز مشکلاتی بر سر راه برنامه های

گسترشی ایجاد خواهد کرد. لیکن، سیاست نفتی سعودی به وسیله ولیعهد فهد و در مخالفت با آن گرایشها و

در صورتی که ملاحظات سیاسی همچون سیاست خاص خاورمیانه ای اجازه دهد، تعیین خواهد گردید.

ص: 354

با وجود اینکه این امکان هست که دولت آمریکا بتواند موجبات تولید بیشتر نفت عربستان سعودی را

در اواسط سالهای 1980 باعث شود، ولی کاهش این میزان تولید سبب می شود که یک» بحران نفتی

«دیگر به وجود آید، مگر اینکه آمریکا در زمینه انرژی اقدامات دیگری انجام دهد.

1 تولید و قیمتهای کنونی. تولید نفت عربستان سعودی در سال 1978 محدود به سقف تولید 5/8

میلیون بشکه در روز خواهد بود. این رقم به وسیله یمانی وزیر نفت سعودی در سال 1977 به دنبال تلاش

نا موفق وی برای سرکوب افزایش قیمت نفت اوپک، از طریق افزایش تولید، صورت گرفت و تحلیلگران

بازار نفتی نیز پیش بینی می کنند که در چنین بازار معتدلی تقاضا برای نفت سعودی بیش از این نخواهد

بود. بسته به میزان بهبود اقتصادی در کشورهای صنعتی، این محدودیت تولید اگر ادامه یابد در سال 1979

سبب خواهد شد که میزان فروش بالا برود. یمانی هشدار داده است که رشد مصرف نفت در سالهای

801979 سبب خواهد شد که قیمت نفت بسیار افزایش یابد و البته اگر محدودیت تولید نیز در برابر

افزایش تقاضا به همین صورت باقی بماند، این روند تسریع خواهد گردید. لیکن باید به خاطر داشت که این

سقف تولید میانگین سالانه را نشان می دهد و ممکن است به جای تولید، رقم نفت صادر شده را نشان دهد.

تولید نفت در طول سال 1977 و در پایان آن به طور متوسط بالغ بر 2/9 میلیون بشکه در روز گردید.

تولید 5/9 میلیون بشکه در روز توسط آرامکو در ماه دسامبر نیز جای تعجب داشت و احتمالاً نشانگر

خریدهای محتاطانه، قبل از آغاز کنفرانس اوپک و نیز زمستان بسیار سخت آمریکا بوده است. بنا به گفته

منابع شرکت، آرامکو در حال حاضر با سقف تولید 5/10 میلیون بشکه در روز به تولید ادامه می دهد. و با

وجود اینکه محدودیتهای فنی در مورد تولید بعضی از حوزه ها که وسیله سعودیها در پایان تابستان تحمیل

می شود تقریبا جنبه ظاهری دارند، ولی این (محدودیتها) در دورانی که تقاضا پایین است چندان مؤثر واقع

نمی شود، باید یادآور شد که حوزه جوار که تابع چنین محدودیتهای فنی می باشد در ماه نوامبر یعنی

آخرین ماهی که از آن آمار در دست داریم به میزان 2/5 میلیون بشکه در روز نفت تولید می کرده است.

قیمت نفت سعودی به خصوص برای نفت خام سنگین نسبتا جالب است. (با وجود کاهش قیمت نفت

کویت، هنوز هم نفت خام این کشور 25 سنت گرانتر از نفت مشابه آن در عربستان سعودی است.) ولی

درروند فروش نفت خام سنگین و سبک سعودی تغییری مشاهده نکرده ایم؛ و به نسبت 4 به 1 به نفع نفت

خام سبک ادامه دارد (که بیشتر آنها از حوزه های دارای محدودیت فنی تولید می گردند.)

سعودیها نمی خواهند میزان فروش نفت خام را بالا ببرند؛ بلکه بر عکس آن را خواهانند. پس از

کنفرانس نفتی اوپک از قول یمانی گزارش کرده اند که عربستان سعودی حاضر است در بازارهای معتدل

میزان تولید خود را پایین بیاورد تا قیمتها ثابت بماند و دلایلی در دست است که طبق آنها بر اساس همین

تضمینهای سعودی، ایران نیز به حمایت از ثبات قیمت در کاراکاس اقدام کرد در این رابطه، دولت عربستان

سعودی بیشتر به ایفای نقش تولید کننده و متعادل کننده قیمتها در اوپک پرداخته و نپذیرفته است که به

طور یک جانبه در سهمیه تولیدی خود تغییراتی ایجاد نماید.

2 وضع مالی: وضع مالی آرامکو که 97 درصد نفت سعودی را تولید می کند دارای اهمیت ویژه ای در

تثبیت ظرفیت تولیدی نفت کشور شده است. این کمپانی اصولاً سرمایه های خود را از طریق جریان پولی

خود برای گسترش طرفیت (حدود یک میلیون بشکه در روز) مطابق سالهای قبل تأمین می کرده است.

لیکن، افزایش هزینه پروژه ها، بالا رفتن غیر منتظره هزینه نگهداری سطح تولید کنونی، نیازهای

ص: 355

سرمایه ای برای جمع آوری گاز و ایجاد تأسیسات برق در استان شرقی از جریان پول موجود آن شرکت

در سال 1977 فراتر رفت و در پایان سال آن را با یک بحران پولی عظیم روبرو ساخت. در نتیجه برای

اولین بار مجبور شد از دولت عربستان سعودی درخواست کمک بودجه ای بنماید تا بتواند برنامه های

خود را ادامه دهد.

پاسخ دولت عربستان سعودی به آرامکو این بوده است که این شرکت باید بتواند در نتیجه فعالیتهای

تولیدی خود از نظر مالی خودکفا باشد. ولی قبول کرده است که برای تأسیسات گاز و برق پول پیش

پرداخت نماید. و در واقع 100 میلیون ریال سعودی برای تأسیسات برق و 300 میلیون دلار برای

تأسیسات گازی اختصاص داده است. این وضع سبب می شود که مقداری از جریان پول آرامکو آزاد شود،

به خصوص که نیاز سرمایه ای برای جمع آوری گاز در سالهای آتی سرسام آور خواهد گردید. طبق اطلاع

ما، آرامکو به دولت عربستان سعودی گفته است که آماده است طبق بودجه تعیین شده پروژه های مزبور را

آغاز نماید.

از طرف دیگر به آرامکو گفته شده است که برنامه های تولیدی نفت را باید از طریق منابع مالی داخلی

تأمین نماید، و نباید از بودجه دولتی انتظار کمکی داشته باشد. آرامکو با 50 سنت سودی که در قبال هر

بشکه نفت دریافت می نماید، فقط می تواند 5/1 میلیارد بشکه نفت در سال بفروشد تا بتواند (به میزان

تولید کنونی) سرمایه لازم برای تولید نفت،توسعه، وزیر بناهای دیگر را فراهم آورد. طرحهای کنونی در

زمینه بالا بردن و توسعه تولید (به پاراگرافهای بعد مراجعه کنید) مستلزم 5/8 میلیارد دلار سرمایه است و

تا پایان سال 1984 نیز باید خاتمه یابد. عنصر اصلی کنونی این برنامه بالا بردن میزان تزریق و تولید برای

حفظ سطح کنونی تولید حوزه های حاضر است. مخارج دیگر عبارتند از سرمایه لازم برای کشف

حوزه های جدید، تعمیر و نگهداری وسایل و هزینه های استخدامی و اقدامات امنیتی دیگر. (آتش سوزی

آبقیق یا «خطر منفرد» در ماه می گذشته 300 میلیون دلار خسارت وارد کرد).

3 برنامه های توسعه و گسترش: مسلما محدودیت مالی آرامکو عامل محدود کننده مهم این شرکت

در برنامه های گسترشی است. این شرکت مجبور شده است ظرفیت تولیدی 16 میلیون بشکه در روز خود

را به 5/13 میلیون بشکه در روز برای اواسط سالهای 1980 تغییر دهد و احتمالاً در سال 1984 این سطح

تولید به 5/1212 میلیون بشکه در روز خواهد رسید. حدود 5/11 میلیون بشکه آن از حوزه های کنونی

تولید خواهد رسید. (که ظرفیت آنها تغییر نکرده است) ولی باید مخارج زیادی برای تأسیس وسائل

تزریق آب (جدید و یا تعویض، دستگاههای قدیمی)، تولید، نمک زدایی و خط لوله و نیز بازگشایی

چاههایی که هم اکنون بسته شده است، متحمل شود. این مخارج مهم لازم است تا بتوان تجهیزات فرسوده

را تعویض و فشارهای وارده ای را که در حوزه های مهم قاوار، بری و آبقیق تجربه شده کاهش دهند، و 2

میلیون بشکه باقیمانده نیز باید با تولید اضافی حوزه های موجود و ایجاد حوزه های جدیدتر تأمین گردد.

سیاست دولت عربستان سعودی نیز عامل محدود کننده دیگری برای ظرفیت تولیدی آرامکو بشمار

می رود. اختلافات درونی دولت بر سر منافع تولید زیاد و کم و ذخایر مالی تمام نشده است و در آینده

نزدیک نیز پایان نخواهد یافت. وجود همین اختلافها سبب شده است که آرامکو حق انتخاب زیادی

نداشته باشد و علاوه بر این باعث شده است که آرامکو مجبور شود از نظر مالی «متکی به خود» باشد.

شرکت در حال حاضر با حضور اعضای وزارت نفت سعودی در هیئت مدیره خود فعالیت می کند و با

ص: 356

وجود مشاجرات موجود بین آنها و نمایندگان شرکت مادر، هیچ یک از آنها با افزایش تولید مخالف

نیستند. لیکن پس از تصاحب آرامکو، مخارج مربوط به تولید و طرحهای گسترش دچار مشکل زیاد و

اولویتهای کم خواهد شد، چون ممکن است تعداد مقامات سعودی مخالف با افزایش تولید در هیئت مدیره

شرکت بسیار باشد.

تمایل دولت عربستان سعودی به فروش نفت خام سنگین بیش از نفت خام سبک نیز یکی دیگر از

سیاستهای سعودی است که بر طرحهای توسعه، محدودیت و فشار اعمال می نماید. چون هزینه بالا رفتن

میزان تولید نفت خام سنگین معادل هزینه نفت خام سبک است، لیکن منافع حاصله کمتر از نفت سبک

می باشد.

رشد مصرف داخلی نفتی یکی دیگر از عوامل بازدارنده صادرت نفتی است. عربستان سعودی

مهمترین وارد کننده محصولات سفید است و بر آن است تا بدون درنظر گرفتن ضرایب هزینه حمل و نقل،

صنعت برق خود را گسترش دهد. (قیمت محصولات نفتی در داخل کشور به وسیله دولت سوبسید

می شود). تا اواسط سالهای 1980 سعودیها احتمالاً حدود 75/0 میلیون بشکه از نفت مصرفی خود را در

داخل تولید خواهند کرد.

4 اکتشاف و ذخایر: آرامکو، بار دیگر بیش از ظرفیت تولید خود در سال 1977 به عملیات اکتشافی

در مورد منابع جدید پرداخت، و مانند سالهای قبل به ذخایر خود اضافه نمود. ولی در طول امسال حوزه

جدیدی کشف نشد و ذخایر جدید به عنوان زواید دیگر حوزه های موجود مورد بهره برداری قرار گرفت.

بنا به برآورد منابع آرامکو میزان اکتشاف در 5 سال آینده پایین خواهد آمد و حدود 30 میلیارد بشکه نفت

تنها چیزی است که می توان به 177 میلیارد بشکه موجود اضافه کرد(که ثابت و محتمل است.) طبق

اظهارات یمانی، دولت سعودی معتقد شده است که سطح تولید کنونی در صورتی که از 12 میلیون بشکه در

روز تجاوز نکند بیش از 30 سال دوام نخواهد آورد، و بعد از آن یک کاهش سریع در تولید شروع خواهد

شد.

وزارت نفت نیز به اکتشافات ژئوفیزیکی و زلزله سنجی خود در خارج از محدوده آرامکو ادامه داده

است، لیکن در زمینه صدور جواز و امتیاز اکتشافاتی کاری انجام نداده است. بعضی از شرکتهای نفتی

علاقه زیادی به این مناطق نشان داده اند و اگر این مناطق بر روی آنها باز شود منابع جدید و اضافی دیگری

کشف خواهد شد. لیکن عدم توجه دولت عربستان سعودی به این برنامه نشان می دهد که احتمال افزایش

تولید در اواسط سالهای 1980 بسیار کم است.

5 سیاست سعودی. مقامات آرامکو اغلب ادعا می کنند که مهمترین عامل محدود کننده آنها در

افزایش ظرفیت تولیدی نفت یک عامل سیاسی است. گرچه این عامل تا حدی مشکلات فنی، فیزیکی و

مالی موجود در افزایش تولید را ناچیز می کند، ولی باید اعتراف نمود که سیاست سعودیها مهمترین عامل

تعیین کننده و غالب در برنامه های شرکت می باشد. مقامات شرکت معتقد شده اند که برای افزایش سقف

تولید 5/8 میلیون بشکه در روز باید استدلال بسیار متقاعد کننده ای به کار برده شود. به نظر ما عواملی

چون ضرایب سیاسی خارجی از قبیل ایجاد صلح در خاورمیانه می تواند چنین استدلالی باشد. در

صورتی که این جو مساعد باشد. دولت عربستان سعودی تولید را به وضعی نگاه نخواهد داشت که موجب

بالا رفتن قیمتها بشود. در صورتی که سعودیها از رخدادهای سیاسی ناراضی بشوند، تحت فشارهای

ص: 357

سیاسی داخلی تولید نفت را دچار محدودیت خواهند کرد تا بر رفتار مهمترین کشورهای وارد کننده نفت

تأثیر بگذارند.

البته سیاست دولت عربستان سعودی در مورد بسیاری از مسائل مشخص کننده میزان تولید، روشن و

واضح نیست، و اختلاف موجود بین آنها که معتقدند افزایش تولید نباید دچار محدودیت شود و مخالفین

آنها در آینده نزدیک حل خواهد شد (هیچیک از سعودیها خواستار آزادی بی قید و شرط افزایش تولید

نیستند). در گذشته در صورت، نامشخص بودن سیاست دولت عربستان سعودی آرامکو می توانست

روش خاص خود را در پیش گیرد. امروز با تصاحب 100 درصد آرامکو توسط سعودی، این شرکت دیگر

از چنین آزادی برخوردار نیست. و غیبت یک سیاست مشخص نیز حق انتخاب آنها را کم می کند. این

تصمیم که شرکت باید از نظر مالی خودکفا باشد نیز نشانگر ناچاری شرکت در سازش با شرایط ایجاد شده

برای آن است، دولت با وجود اینکه پیشنهاد شرکت را مبنی بر بالا رفتن ظرفیت تولیدی آن رد نکرده است

ولی از آن خواسته است که از سطح مشخص، پا را فراتر نگذارد.

دولت نقش غالب را دارد، و صلاحیت فنی پرسنل آن نیز افزایش پیدا کرده است، و آمادگی آنها برای

اتخاذ مواضعی بر اساس صرفه جویی منابع مبنی بر اصول مدیریت نیز زیاد شده است. با تعیین اولویتهای

بودجه ای، کنترل فشار حوزه های نفتی، تعیین استفاده مجاز از منابعی چون طبقات آبدار زمین، تعیین

میزان تولید حوزه های نفتی و دیگر امکانات سبب شده که دولت عربستان سعودی بتواند در سطح فنی بر

توانایی شرکت در رسیدن به اهداف تولیدی خود تأثیر بگذارد.

عربستان سعودی ممکن است در سال 1978 آرامکو را به طور صد در صد در اختیار بگیرد، ولی الزاما

هم نباید این طور باشد. مسائل رهبریت خانواده سلطنتی و جانشینی رقابتهای بوروکراتیک تضادهای

مربوط به تصمیم گیری را آن چنان پیچیده کرده است که نمی توان در مورد تصاحب آرامکو تاریخ معینی را

پیش بینی نمود. ولی آرامکو در حال حاضر، به عملیات خود تحت نظارت یک رژیم متعادل در مورد آنچه

خواسته شده بود عمل می کند و فعلاً تحت کنترل دولت عربستان سعودی است، ولی این کنترل از طریق

هیئت مدیره ای اعمال می شود که اعضاء سعودی آن نسبت به اهداف تولیدی شرکت حالتی خصمانه

ندارند. شرکت می داند که پس از در اختیار قرار گرفتن آرامکو توسط سعودیها باز هم سیاستهای حاکی از

صرفه جویی بیشتر اعمال خواهد شد تا محدودیتهای بیشتری برای آن به وجود آید. در مورد شکل و

قدرت تصاحب کننده شرکت هنوز تصمیمی اتخاذ نشده است. لیکن مسئله مهم این است که آیا شرکت تابع

وزارت نفت خواهد بود یا شورای وزیران و یا یک شرکت سعودی و دو شرکت مستقل دیگر که یکی به کار

تولید و دیگری به کار فروش مشغول شود. در این باره نیز هنوز تصمیم مشخصی گرفته نشده است. اتفاق

نظر یا رأی گیری که روش مورد قبول سعودیهاست نمی تواند راهی باید برای تصمیم گیری پیرامون این

مسئله باشد.

سیاست نفتی سعودیها در سالهای گذشته نیز بر اتفاق نظر متکی نبوده است. تصمیم متخذه مبنی بر

ثبوت قیمتها در کنفرانسهای اوپک در دوحه و کاراکاس توسط ولیعهد فهد درست بر خلاف رأی اکثریت

اعضاء شورای عالی نفتی است. تصمیم شاهزاده فهد در کنار قراردادهای صلح خاورمیانه و نشان دادن

روابط ویژه آمریکا و عربستان سعودی دلایل سیاسی داشت. این گونه اتخاذ سیاست توسط سعودیها در

زمینه نفت ممکن است در حال حاضر برای ما مفید باشد، لیکن در آینده خالی از خطر نیز نخواهد بود.

ص: 358

تأثیر بر آمریکا: اگر عربستان سعودی بتواند نفت را به میزان 12 تا 5/12 میلیون بشکه در روز در سال

1984 یا 1985 تولید نماید( فرض بر اینکه «محدودیتهای فنی» مذکور در بالا نیز از بین رفته باشد).

آمریکا خیلی زودتر از آنچه پیش بینی شده بود دچار بحران انرژی خواهد گردید. فرض معمول در

مطالعات این است که عربستان سعودی در سالهای 1982 یا 1983 به سطح تولید 13 میلیون بشکه و در

اواسط سالهای 1980 به سطح 16میلیون بشکه در روز خواهد رسید. لیکن پیش بینی کنندگان انرژی باید

در معادلات خود برای عرضه نفت جهانی در اوایل سالهای 1980 تجدید نظر کنند.

اگر بحران انرژی آمریکا (و دیگر کشورهای جهان صنعتی) زودتر از موعد پیش بینی شده فرا برسد.

آمریکا مجبور است در برنامه های خود در زمینه صرفه جویی انرژی و یافتن منابع انرژی زای جایگزین

سرعت بیشتری به خرج دهد.

با این حال ممکن است آمریکا بتواند از دولت عربستان سعودی بخواهد که رقم تولید خود را بالا ببرد.

با این وصف که بیشتر حوزه ها هم اکنون نفت سبکتر و قابل قبول تر را تولید می کنند. دیگر حوزه ها (که

اکثرشان حاوی نفت سنگین هستند) به خاطر محدودیت سرمایه ای دولت عربستان سعودی تا اواسط

سالهای 1980 مورد بهره برداری قرار نخواهند گرفت. با انگیزه های صحیح سیاسی و اقتصادی

می توان دولت عربستان سعودی را وادار کرد که به تولید در حوزه های مزبور بپردازد و در روز 2 میلیون

بشکه دیگر به تولید کلی اضافه نماید. شاهزاده فهد و دیگر مقامات برجسته دولت سعودی اظهار داشته اند

که برای اینکه کشورهای صنعتی دچار بحران اقتصادی نشوند، حاضرند نیازشان را با تولید اضافی نفت

سعودی برآورده سازند.

ابتکارات این گونه ای از طرف دولت آمریکا محتوای سیاسی موجود در روابط سیاسی عرضه نفت را

البته بیشتر خواهد کرد.وست


اجلاس اوپک در سوم آوریل واحد پولی قیمت نفت

سند شماره (6)

تاریخ: 28 مارس 1978 8 فروردین 1357طبقه بندی: سری

از: سفارت آمریکا جدهبه: وزارت امور خارجه واشنگتن دی. سی. با اولویت

موضوع: اجلاس اوپک در سوم آوریل واحد پولی قیمت نفت

1 معاون وزیر نفت و معاون عربستان، عبدالعزیز ترکی به کاردار گفت که دولت عربستان سعودی در

سطح وزیر در اجلاس سوم آوریل اوپک در ژنو شرکت خواهد جست. برای این اجلاس قبلاً برنامه کار

مشخصی در نظر گرفته نشده، لیکن موضوع مورد بحث تعیین یک واحد پولی جدید برای قیمت نفت با در

نظر گرفتن تعدادی از ارزهای موجود خواهد بود.

2 کاردار از ترکی پرسید که موضع عربستان سعودی در صورت مطرح شدن این مطلب چیست؟ و وی

در پاسخ گفت که عربستان سعودی باید با در نظر گرفتن عوامل دراز مدت و کوتاه مدت، قضاوتی عینی از

منافع خود در رابطه با این مسئله بنماید. وی گفت که دولت عربستان سعودی هنوز به نتیجه ای دست نیافته

است.

3 کاردار پرسید که آیا اجلاس اوپک در آوریل می تواند در این باره تصمیمی اتخاذ نماید، و ترکی در

پاسخ اظهار داشت احتمالاً مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت و برای مطالعه بیشتر به کمیته اقتصادی

ص: 359

اوپک ارجاع خواهد گردید. و احتمالاً از این کمیته نیز خواسته خواهد شد که توصیه های خود را تسلیم

اجلاس اوپک در ماه ژوئن نماید.

4 اظهار نظر: گرچه سعودیها همیشه خواسته اند که پول نفت آنها به دلار پرداخت شود، لیکن در مورد

امکان تغییر واحد پولی به ارز دیگر نیز اظهارات مشخصی ننموده اند، به نظر ما سعودیها از ذخایر ارزی

وسیع خود به دلار آگاه بوده و نمی خواهند قبل از مطالعه کافی و در نظر گرفتن همه جوانب به یک چنین

اقدامی مبادرت ورزند.

5 پیشنهادات: در صورتی که آن وزارتخانه و یا سازمان اطلاعاتی (سیا م) تحلیلی در مورد تأثیر این

حرکت بر اقتصاد غرب و ارزش دلار دارد، ما می توانیم آن را قبل از اجلاس اوپک در سوم، اوریل به

سعودیها منتقل سازیم.وایلی


نظریات مقامات سعودی در مورد سیاستهای نفتی دولت عربستان سعودی

سند شماره (7)

تاریخ: 18 آوریل 1978 فروردین 1357طبقه بندی: خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا جده به: وزارت امور خارجه واشنگتن دی سی

موضوع: نظریات مقامات سعودی در مورد سیاستهای نفتی دولت عربستان سعودی

1 در ملاقاتی که میان گروه دانشکده ملی جنگ، وزیر نفت زکی یمانی و وزیر طرح و برنامه هشام

ناظر صورت گرفت بیاناتی ایراد گردید که می تواند نشانگر سیاستهای نفتی دولت عربستان سعودی باشد.

2 وقتی سؤال شد که آیا عربستان سعودی سطح تولید خود را در سال 1985 به 16 میلیون بشکه در

روز خواهد رساند، یمانی گفت که گزارشاتی حاکی از این رقم تولیدی را دیده است، ولی به نظر وی این

گزارشات خیلی اغراق آمیز بوده اند. وی سپس گفت «حتی اگر اینقدر نفت لازم داشته باشید، نمی توانید آن

را به دست بیاورید.»

اظهار نظر: این مهمترین و آشکارترین بیانیه ای است که از طرف دولت عربستان سعودی مبنی بر

محدودیت افزایش تولید آتی شنیده ایم. (پایان اظهار نظر).

3 از وی پرسیده شد که تصمیمات مربوط به تولید در داخل دولت عربستان سعودی چگونه اتخاذ

می گردد، و یمانی گفت که این تصمیمات در شورای نفتی بر اساس تقاضای قابل پیش بینی جهانی، میزان

تخلیه منابع و طول عمر منابع سعودی و نیاز نسلهای آینده عربستان سعودی اتخاذ می شود.

4 به هنگام بحث درباره دلار، یمانی طبق معمول اظهار داشت که قیمت نفت و پرداخت پول نفت دو

مسئله جداگانه است. وی گفت تا جایی که به پرداخت پول نفت مربوط می شود نمی توان از واحد پول

دیگری استفاده کرد. در واقع هیچ یک از کشورهای دیگر نمی خواهند که از واحد پول شان به این منظور

استفاده شود. مثلاً اگر از مارک یا ین استفاده شود، ارزش آن نیز فورا دو برابر خواهد شد. قیمت گذاری

یک مسئله دیگر است. اگر از مجموعه ای از ارزها استفاده شود، ارزش دلار درا ین مجموعه تعیین کننده

واحد پول قیمت نفت خواهد بود. وی از تلاشهای پیشین (مراحل اول و دوم کنفرانس اوپک در ژنو) یاد

کرد، لیکن در مورد موضع کنونی سعودیها و یا همکاران این کشور در اوپک بیان مشخصی ایراد ننمود.

5 ناظر، وزیر طرح و برنامه به این گروه گفت که دولت عربستان سعودی معتقد است که شرکتهای

بین المللی باید تمام کارخانه های پتروشیمی آتی خود را در کشورهای تولید کننده و به خصوص منطقه

ص: 360

خلیج بسازند. وی گفت که دولت عربستان سعودی معتقد است که تا سال 1983 بازار از ایجاد

کارخانه های جدید حمایت خواهد کرد و پس از سال 1986 در ظرفیت پتروشیمی نیز کاهش پدید خواهد

آمد.وست


برنامه های کمکهای عمده سعودی به جیبوتی

سند شماره (8)

تاریخ: 4 می 1978 14 اردیبهشت 1357طبقه بندی: خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا جیبوتیبه: وزارت امور خارجه واشنگتن. دی سی

موضوع: برنامه های کمکهای عمده سعودی به جیبوتی

1 پس از ماهها گفتگو، یک برنامه کمک از جانب سعودی بالغ بر 60 میلیون دلار که در هفته گذشته

برای دولت جیبوتی منعقد گردید و در دوم ماه می نیز اعلام شد. این پروژه ها بسیار از نکات حساس از

قبیل ارتباطات، آموزش و پرورش، بهبود در امور بنادر و فرودگاهها، جاده ها، مذهب، مسکن، بهداشت و

خدمات اجتماعی را در بر می گیرد.

2 آنچه در ذیل می آید به شرح پروژه هاست. معادل دلاری بودجه به طور عمومی اعلام نشده است.

لیکن مبلغ آن را از یکی از منابع معتبر دولت جیبوتی به دست آورده ایم:

توربین های برقی برای شرکت برق جیبوتی، این ماشین احتمالاً از یک شرکت فرانسوی که بقیه

تجهیزات را در اختیار این کشور قرار داده است، خریداری خواهد شد. ارزش 4000000 دلار.

توسعه پارکینگ فرودگاه، در حال حاضر فقط یک جت بوئینگ 747 می تواند در ترمینال پارک

شود. و برنامه توسعه سبب خواهد شد که یک منطقه پارک برای هواپیماهای غول پیکر و یک پارکینگ

دیگر برای هواپیماهای کوچکتر ایجاد شود. ارزش 500/907/1 دلار.

سردخانه شهری، برای کمک به تجارت دامداری محلی. در حال حاضر قسمت اعظم گوشت مصرفی

جیبوتی وارداتی است. ارزش 000/700/1 دلار.

ایستگاه ماهواره زمینی. این پروژه در تلگرام سفارت به شماره 354 تشریح شده است، ارزش

000/500/2 دلار.

مسکن ارزانقیمت برای کارمندان دولت. هزینه ترانش اول 000/000/5 دلار.

ایستگاه مکروویو برای پشتیبانی از ایستگاه زمینی که در تلگرام سفارتی 354 تشریح شده است.

ارزش 000/000/2 دلار.

مطالعه در زمینه ایجاد جاده بین تا جوارح جیبوتی. ارزش 000/500 دلار.

کشاورزی. پروژه های مخصوص برای جیبوتی (آمبولی) و گراندبارا بودجه اختصاصی

000/000/5 دلار.

بررسی امکان ایجاد کارخانه تولید بطریهای محتوی مایع در تا جوراح با هزینه 000/900 دلار.

ایجاد بیمارستان، اضافه کردن دو جناح به بیمارستان پتلی یر جیبوتی و مطالعه برای ایجاد یک

بیمارستان در اوبوک. هزینه 000/400/6 دلار.

پرورشگاه برای کودکان بی سرپرست جیبوتی. 000/500 دلار.

چاپخانه به زبان عربی. 000/000/1 دلار.

ص: 361

تجهیزات برای دفاتر دولتی (ماشین تحریر، ماشین فتوکپی، و غیره) 000/800/1 دلار.

آموزش و پرورش بنابه گفته سفارت، این پول به مبلغ کل بودجه کمکی اضافه خواهد شد

(محدودیت زمانی وجود ندارد) و می تواند در مورد مدارس فرانسه زبان و یا تغییر برنامه های درسی به

عربی انجام شود 000/4000/1 دلار.

ایجاد مساجد 000/600/1 دلار

کمک بودجه ای 000/000/5 دلار.

هزینه کلی پروژه ها 500/807/59 دلار.

3 به علت نگرانی سعودیها در مورد امکان به هدر رفتن این مبلغ یک مدیر پروژه در سفارت سعودی

در جیبوتی مأمور نظارت بر تقسیم و صرف هزینه ها خواهد گردید.

4 این پروژه ها از طریق مناقصات بین المللی انجام خواهد گرفت. این پایگاه مایل است نظریات

سفارت آمریکا در جده را در مورد امور ساختمانی سعودی دریافت نماید. بعضی از شرکتهای آمریکا در

کار با سعودیها چه در عربستان سعودی و چه در نقاط دیگر تجربه کافی دارند. ما امیدواریم که تعدادی از

پروژه های بالا به شرکتهای آمریکایی داده شود.


بیانات یمانی در مورد قیمت نفت

سند شماره (9)

تاریخ: 22 می 1978 اول خرداد 1357طبقه بندی: خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا جدهبه: وزارت امور خارجه واشنگتن. دی. سی

موضوع: بیانات یمانی در مورد قیمت نفت

1 آن وزارتخانه احتمالاً متوجه متن مصاحبه سر دبیر اقتصادی واشنگتن تریبون با یمانی وزیر نفت

عربستان شده است که در آن یمانی از امکان افزایش قیمت نفت در سال 1979 سخن گفته است. پس از

بحث پیرامون بازار نفت که مشابه بحثهای وی پس از اجلاس اوپک در طائف بود (یعنی، تولید اضافی

برای یکسال و اندی دیگر، تعادل بازار در 5 تا 6 سال آتی، و دوران توأم با کمبود نفت دیگر)،یمانی

استدلال نموده است که قیمت نفت در اوائل سالهای 1980 افزایش تدریجی خواهد داشت و نمی توان

قیمتها را ثابت نگه داشت تا به دوران کمبود رسید. وی گفت،در یک دوره کوتاه مدت در اوایل سال 1979

در قیمت نفت یک تغییر 5050 به وجود خواهد آمد.

2 اظهار نظر: بیانات اخیر یمانی ظاهرا نشان می دهد که دولت عربستان سعودی با افزایش قیمت نفت

در سال 1978 شدیدا مخالفت خواهد ورزید، لیکن سیاست آن در قبال قیمت نفت برای سال 1979 و

فراتر از آن بستگی به نحوه کار بازار خواهد داشت. با شدت یافتن جو صرفه جویی در عربستان سعودی،

کاهش تولید برای دولت این کشور قابل قبول است، و آماده است نقش خود را در حمایت از قیمت نفت

اوپک ایفا نماید نگر اینکه دیگر تولیدکنندگان حاضر شوند تولید خود را به قیمت کاهش تولید نفت

عربستان سعودی زیاد کنند.

کاهش تولید کنونی سبب شده است که مقداری از فشارهای وارده بر دولت برای افزایش ظرفیت تولید

از بین برود و در همان حال مقدار منابع مالی برای انجام این کار نیز تخفیف یافته است. دولت عربستان

سعودی دریافته است که ایجاد ابهام در مقاصد و ظرفیت تولیداتی آتی خود خواهد توانست ملل مصرف

ص: 362

کننده را به طور سازنده وادار سازد که واردات نفتی خود را کاهش دهند، و نیز معتقد است که افزایش ملایم

قیمتهادر سالهای 1980 نیز انگیزه ای برای تخفیف واردات خواهد بود. به نظر ما دولت عربستان سعودی

می تواند عمدا (یا به طور یکجانبه) حرکتی نماید و به دنبال کاهش تولید کنونی قیمتهای بازار را ثابت

نگاهدارد و یا کاری کند که سبب افزایش تدریجی آنها بشود. با در نظر گرفتن توانایی عربستان سعودی در

مؤثر واقع شدن در مورد کمبود نفتی که یمانی برای اواسط سالهای 1980 پیش بینی می کند، باید اظهارات

وی را به عنوان پیش بینی مقاصد تلقی کرد و نه برآوردهای کسل کننده. وایلی


اجلاس اقتصادی بن، سیاستهای نفتی، کمکها

سند شماره (10)

خیلی محرمانه زمان: 22 ژوئیه 1978 12 تیر 1357

یادداشت مکالماتی

شرکت کنندگان: اعلیحضرت شاهزاده سعود بن فیصل وزیر امور خارجه، عبداللّه م. علیرضا معاون وزیر

امور خارجه در امور اقتصادی، نفتی و فرهنگی: ریچارد کوپر معاون وزیر امور اقتصادی، سفیر جان. سی

وست، ژوزف او. ابلان، مشاور امور اقتصادی و تجاری

مکان: جایگاه تابستانی وزارت امور خارجه، طائف

گیرندگان: سفارتهای آمریکا در لندن، رم، پاریس، توکیو، اوتاوا، بن و در کشورهای عضو اوپک.

موضوع: اجلاس اقتصادی بن، سیاستهای نفتی، کمکها

معاون وزیر کوپر بحث و گفتگو را آغاز نمود و اظهار داشت که رئیس جمهور از وی خواسته است که

عربستان سعودی را در مورد اجلاس اقتصادی بن توجیه نماید. وی گفت که این اولین سفر وی به عربستان

سعودی است. شاهزاده سعود پاسخ داد که امیدوار است این اولین سفر از سفرهای متعدد کوپر باشد و

اظهار داشت که شاه نشین سعودی برای این دیدارها ارزش بسیار قائل است.

پس از آن کوپر به توجیه عمیق وزیر امور خارجه درباره اجلاس اقتصادی بن پرداخت و نقش

شرکت کنندگان در اجلاس و گروه موازی دیگر از مقامات را که خود او نیز جزو آنهاست با نام شرپا یا

راهنماها دارای اهمیت بسیار تلقی نمود. وی گفت که جو اجلاس بسیار عالی است، ولی از آنجا که مسائل

بسیار مهمی به خصوص در بخش شرپا مورد بحث است، مطبوعات احتمالاً درباره جو اجلاس اغراق

کرده اند. از مهمترین مسائل مورد بحث رشد اقتصادی آلمان بود که در آن سرمایه گذاریهای جدید، رشد

کمتر و میزان بیکاری، رشد بیشتری داشته است. در رابطه با آمریکا، کوپر گفت که اروپاییها و ژاپن درک

بهتری از مسائل آمریکا داشته و آگاهی یافته اند که اقدامات انجام شده در زمینه صرفه جویی در انرژی در

آمریکا خیلی بهتر و مؤثرتر از اقداماتی که در بسیاری از دیگر کشورهای اروپایی انجام شده است.

پس از آن شاهزاده سعود گفت که در سفر اخیرش به اروپا به همراه شاه خالد متوجه شده است که

اروپاییها نیز از مسائل و مشکلات آمریکا آگاهی دارند. وی گفت که اروپاییها رهبریت آمریکا را در مورد

اقتصادی پذیرفته اند، لیکن مایلند که آمریکا نیز در زمینه صرفه جوییهای نفتی اقدامات مؤثرتری انجام

دهد، و دست خود را نیز به علامت تأکید تکان داد. سفیر وست اظهار داشت که این اطلاعات که ثابت کننده

تجارب ما در اجلاس می باشد دارای اهمیت بسیار است و اظهار امیدواری کرد که همکاری دولت

عربستان سعودی و آمریکا در این رابطه ادامه و به نفع دو کشور افزایش یابد.

ص: 363

در رابطه با قیمت نفت و امور مالی، شاهزاده سعود خاطرنشان ساخت که عربستان سعودی و دیگر

کشورهای اوپک در نتیجه سقوط دلار عواید کمتری از فروش نفت خود به دست می آورند. این مشکل هم

اکنون با ایجاد محدودیت در امر تولید توأم شده است تا نه تنها ذخایر حفظ شوند بلکه منافع دیگر اعضاء

اوپک نیز در نظر گرفته شود. عربستان سعودی مجبور است در برابر تقاضای منطقی با همکاران خود در

اوپک همکاری نماید و علاوه بر آن باید اقدامات خود را در برابر تمایل خود در کمک به ثبات اقتصادی

جهان غرب نیز سبک و سنگین نماید. در پاسخ به سؤال کوپر، وی اظهار داشت که بالاترین سطح تولیدی

سعودی معادل 10 میلیون بشکه در روز است، و دولت عربستان سعودی برای افزایش این سطح تولید باید

هزینه های زیاد و سنگینی را متحمل شود. در حال حاضر، محدوده تولید روزانه برای سال 1978 معادل

5/8 میلیون بشکه در روز است (تبصره: میانگین تولید روزانه در 5ماه اول 1978 معادل 2/7 میلیون

بشکه بوده است).

در رابطه با حل مسئله صرفه جویی انرژی در آمریکا، شاهزاده سعود گفت که وضع یک مالیات متعادل

بر واردات نفتی مسئله ای است که فقط آمریکا باید در مورد آن تصمیم بگیرد. لیکن این مسئله سبب

خواهد شد که تولیدکنندگان، قیمت نفت را افزایش دهند. در این رابطه، برای عربستان سعودی مشکل

خواهد بود که بتواند سیاست قیمت نفت را در اختیار خود داشته باشد.

در رابطه با کمکها، کوپر اظهار داشت که با عکس العمل کنونی آمریکا در رابطه با مالیاتها مشکل بتوان

افزایش کمک آمریکا را در ماههای آتی تقدیم کنگره نمود. وی گفت که آمریکا از اهمیت ویژه کمکهای

سعودی آگاه است و امیدوار است که این کمکها ادامه و افزایش یابد. وی کمکهای سنگین آمریکا به مصر را

خاطرنشان ساخت و گفت که احتمالاً ادامه خواهد یافت. شاهزاده سعود درباره مشکلات کمک دادن به

خصوص به مصر سخن گفت و اظهار داشت که این مشکلات به خاطر امنیت بوروکراسی مصر در وضع

قوانین در مورد سرمایه گذاریها و تهیه آمار و ارقام مورد نیاز بسیار کند پیش می رود و به همین جهت

نمی توان به پروژه های معنی داری در زمینه کمک رسانی دست پیدا کرد.

معذالک بنا به دلایل متعدد به نفع آمریکا و دولت عربستان سعودی است که بر کمکهای خود به مصر

ادامه دهند. (تبصره: در این لحظه عبداللّه علیرضا دو یادداشت به شاهزاده سعود داد. محض اطلاع شما.

عبداللّه علیرضا کمک به مصر را به عنوان یک راه فرار لازم و ضروری می نگرد.) شاهزاده سعود در مورد

کمک به مصر از اظهارات دیگر امتناع ورزید.

معاون وزیر کوپر به مسئله توجیه درباره اجلاس پرداخت و گفت بیانیه شرکت کنندگان در مورد تروریسم

به وسیله ترودو و از کانادا ظاهر گشت. از آنجا که این بهترین موقعیت برای اتخاذ یک روش مشترک بود

بیانیه ضد تروریسم تصویب گردید.

کوپر به شاهزاده سعود گفت که همه دولتهای اروپایی تشکیل نوعی ائتلاف را می دهند، به طوری که

شخص می توان چنین استنباط نماید که توافق به دست آمده در اجلاس نشان دهنده یک اتفاق نظر ملی در

کشورهای اروپایی است. حتی حزب حاکمه ژاپن نیز نوعی ائتلاف به شمار می رود. البته این یک پدیده

شایان توجه است چون تشابه زیادی با جنبه های تعیین خط مشی در آمریکا دارد. معاون وزیر کوپر گفت

که آمریکا از کشورهای اروپایی خواسته است که رشد اقتصادی خود را بالا ببرند و از ژاپنیها نیز خواسته

است بازارهای خود را برای سرمایه گذاریهای جدید و نیز تجارت بگشایند. لیکن در ژاپن سرمایه گذاری

ص: 364

به علت محدودیت زبان و محدودیتهای قانونی این کشور مشکل است. یکی از علائم دلگرم کننده در

زمینه سلامت اقتصادی آمریکا، سرمایه گذاریهای خارجی به خصوص آلمان و ژاپن در آمریکا می باشد.

کوپر اهمیت افزایش کمک مشترک مالی عربستان سعودی و دیگر سازمانهای بین المللی را یاد آور

گردید. شاهزاده سعود اظهار داشت که عربستان سعودی نسبت به کمک به صندوق بین المللی پول و

افزایش سرانه روی خوش نشان می دهد. وی همچنین به کمکهای منطقه ای از قبیل کمک به بانک جهانی

اشاره کرد. دولت عربستان سعودی امیدوار است که بتواند به کمکهای خود از همین کانالها ادامه دهد.

کوپر از نظریات سعودیها اظهار قدردانی کرد و گفت که امیدوار است بار دیگر به عربستان سعودی سفر

نماید. شاهزاده سعود نیز از جلسه توجیهی پیرامون اجلاس از طرف دولت عربستان اظهار سپاسگزاری

کرد و گفت که امیدوار است بار دیگر با معاون وزیر دیدار نماید.جو ابلان


پاسخ سعودی به کسر بودجه

سند شماره (11)

تاریخ: 27 ژوئیه 1978 5 مرداد 1357طبقه بندی: خیلی محرمانه

از: USLO در ریاض U.S.LTASION OFFICEبه: وزارت امور خارجه واشنگتن. دی سی

موضوع: پاسخ سعودی به کسر بودجه

1 سفارت قبلاً درباره کسری بودجه دولت عربستان سعودی در سال مالی کنونی گزارش داده بود.

دفتر ارتباطات USLO متوجه شد که در بررسی بودجه، شورای وزیران با کسری بودجه خیلی عظیم تری

رو به رو شده است و از بقیه وزارتخانه ها خواسته است که تنها دو سوم بودجه ای را که وزارت دارایی برای

آنها تعیین کرده است، مصرف نمایند. بودجه امسال بر اساس آن تخفیف کلی وضع شده بود. در نتیجه هر

یک از وزارتخانه ها به بررسی و مطالعه پروژه های خود پرداخته اند تا ببینند کدامیک را فعلاً می توانند کنار

بگذارند. در حال حاضر پروژه ها به حالت تعلیق در آمده اند، بودجه هر وزارتخانه مسدود شده است، و

مشاورین و پیمانکاران دچار نوعی عدم اطمینان شده اند.

2 این کمبود، دولت عربستان سعودی را دچار نوعی دستپاچگی کرده است، چون وزارت دارایی به

هیچ وجه نتوانسته است اختصاص بودجه را با درآمدهای قابل پیش بینی تطابق دهد. تقاضاهای

بودجه ای هر یک از وزارتخانه ها به طور جداگانه و بدون در نظر گرفتن سقف کلی بودجه مورد بررسی

قرار می گرفت. زمانی که وزارت دارایی بودجه مورد درخواست دیگر وزارتخانه ها را تضمین نمود مشکل

ظاهر گشت و با کمال وحشت متوجه شدند که تنها 40 درصد بودجه به پروژه ها اختصاص یافته است،

بلکه کل بودجه اختصاص یافته خیلی بیشتر از عوارضی است که دولت عربستان سعودی با تولید 5/8

میلیون بشکه نفت در هر روز به دست خواهد آورد.وزارت دارایی این رقم را به شورای وزیران تقدیم و

تقاضای کمک نمود. شورای وزیران نیز با کاهش مخارج پروژه ها به میزان 33 درصد که از طرف وزارت

دارایی برای از بین رفتن کسری بودجه پیشنهاد شده بود گفت.

3 این فرمان در اواسط ماه ژوئن صادر گشت و مقامات در اجرای آن دچار مشکل شده اند.

اولاً،بسیاری در انجام اقدامات لازم تأخیر روا داشتند، چون فکر می کردند که این کاهش مخارج اجرا

نخواهد شد. سپس این سؤال مطرح گردید که کاهش 33 درصد بر چه اساسی صورت گرفته است. ولی

مهمتر از همه اینکه، وزرا مجبور شدند به مرحله برنامه ریزی بازگشته تعیین اولویت کنند وسعی نمایند که

ص: 365

خطوط اصلی پروژه ها را که خیلی مهمتر بود حفظ نمایند. وزارت کشاورزی و آب صدمه زیادی دیده

است، چون قبلاً بیشترین درصد بودجه را مختص خود ساخته بود. لیکن اکنون مجبور است بسیاری از

متخصصین کارآزموده را از کار برکنار کند که البته کار آسانی نیست. شایع شده است که بودجه مربوط به

ایجاد کارخانه های برق منطقه ای توأم با قاطعیت نبوده و آرامکو نیز گفته است که به سختی می تواند

مقداری از منابع مالی خود را برای ایجاد برق منطقه ای در استانهای شرقی اختصاص دهد. بالاخره، چند

گروه مهندسین پروژه در رابطه با وزارت دفاع عذرشان به طور غیر منتظره خواسته شده است (به مرجع ب

نگاه کنید) و این گروه ها سعی کرده اند با وارد آوردن فشار، تضمینی برای منابع مالی پروژه های خود به

دست آورند.

4 وزارت دارایی پس از آنکه شورای وزیران را وادار به اقدام نمود متوجه شد که کاهش پیشنهادی آن

تنها نتیجه یک نگرانی غیر منتظره بوده است؛ یعنی به خاطر کاهش تقاضا، نفت به مقدار 5/8 میلیون بشکه

در روز تولید نمی شد بلکه به مقدار 2/7 میلیون بشکه در روز تولید می گردید و اکنون این وزارتخانه مایل

نیست با مراجعه به شورای وزیران اشتباه خود را جبران نماید و علاوه بر این نمی خواهد از ذخایر ارزی

عربستان سعودی نیز برداشت نماید تا مبادا یک کسری بودجه واقعی ظاهر گردد. در صورتی که سطح

تولید 2/7 میلیون بشکه در روز باشد و قیمت نفت اوپک نیز بالا نرود و تمام بودجه نیز مصرف شود،

کسری بودجه بالغ بر 5 میلیارد دلار خواهد بود. در واقع مصرف و یا مخارج سال قبل 96 درصد بوده و

وزارت دارایی معتقد است که قیمت نفت اوپک 5 درصد افزایش خواهد یافت. ولی باز هم در صورتی که

دیگر ضرایب تغییر نکند این افزایش قیمت تنها خواهد توانست بودجه چهار ماه را تأمین نماید.

5 وزارت دارایی در عصر جدید محدودیتها از جنبه دیگر توانایی مقابله را ندارد؛ یعنی مکانیزمی

ندارد که به وسیله آن بتواند جریان پولی را تنظیم به گونه ای نماید تا مصرف بودجه بیشتر از درآمد نفت

تولید شده نشود، و قانونا هر وزارتخانه اجازه دارد بودجه اختصاصی خود را در آغاز هر سال برداشت

نماید. با وجود اینکه به علت تأخیر در امر اختصاص بودجه امسال این وضع رخ نخواهد داد، ولی دولت

عربستان سعودی ظاهرا باید علاوه بر متخصصین برنامه ریزی تعدادی مشاور بودجه را نیز استخدام

نماید.

6 اظهار نظر: محدودیت درآمد در برنامه های عمرانی ملی در شورای وزیران مطرح شده است. این

حقیقت که دولت عربستان سعودی خیلی سریع دست پاچه شد و عکس العمل نشان داد، گویای این

واقعیت است که در آینده نزدیک در رابطه با مسائلی از قبیل قیمت نفت در اوپک نیز تغییر سیاست به

وجود خواهد آمد.گرانینگر


بازدید یمانی وزیر نفت عربستان سعودی از ونزوئلا

سند شماره (12)

تاریخ: 30 اکتبر 1978 8 آبان 1357طبقه بندی: خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا کاراکاسبه: وزارت امور خارجه واشنگتن. دی. سی فوری

موضوع: بازدید یمانی وزیر نفت عربستان سعودی از ونزوئلا

خلاصه، وزیر نفت سعودی به بازدید ناگهانی 5 روزه خود از ونزوئلا خاتمه داد و گفت که اکنون این دو

کشور درباره افزایش قیمت نفت دارای عقاید تقریبا مشابه بوده و در اجلاس وزیران اوپک که در 16

ص: 366

دسامبر برگزار می گردد، توافق خواهند داشت. در مورد هدف این مسافرت و بحثهایی که بین یمانی و

رئیس جمهور پرز و وزیر انرژی هرناندز رد و بدل شد اطلاعی در دست نیست، و گذشته از آن یمانی از

طرف خانواده سلطنتی سعودی نامه ای تقدیم پرز نمود. یمانی درباره مذاکرات شمال و جنوب، خاورمیانه

و نقش آمریکا در آنجا به طور مختصر بیاناتی ایراد کرد. این اولین سفر دو جانبه یمانی به کاراکاس پس از

سالها برنامه ریزی بود. او در اینجا به ستایش از ونزوئلا و پرز پرداخت و نشان داد که سعودیها مایلند

تیرگی روابط خود با ونزوئلا را برطرف سازند. ولی معلوم نیست که این قضیه در رابطه با منافع آمریکا چه

مفهومی دارد. (پایان خلاصه).

1 شیخ یمانی به همراه همسرش در 25 اکتبر وارد کاراکاس گردیده و به عنوان میهمانان رئیس

جمهور پرز و وزیر انرژی هرناندز در اینجا به سر بردند. با وجود اینکه حدود یک سال بود که گزارشهایی

پیرامون سفر یمانی می رسید. لیکن این بازدید به طور ناگهانی انجام گرفت. از یمانی در سطح یک رئیس

دولت پذیرایی شد و در همه جا همراه وزیر مشاهد می شد در حالی که خانم یمانی را نیز خانم وزیر

همراهی می کرد. یمانی پس از ورود در ضیافت شامی که از طرف هرناندز ترتیب داده شده بود شرکت

جست، و روز بعد را به ملاقات با هرناندز گذراند و از طرف پترولئوس دو ونزوئلا، شرکت دولتی نفت برای

وی جلسات توجیهی برگزار شد. و سپس با رئیس جمهور پرز ملاقات کرد و در ضیافت شامی که به

افتخار وی از طرف رئیس جمهور ترتیب داده شده بود، شرکت جست. کاردار سعودی عبداللّه التوبیشی نیز

در 27 اکتبر ضیافتی به افتخار یمانی ترتیب داد. در پایان هفته یمانی از مجتمع پولاد و آلومینیم سازی سید

و ارگایانا بازدید نمود. وی ظاهرا از تأسیسات تولید نفت بازدید نکرده است. وی ونزوئلا را عصر 29 اکتبر

ترک نمود.

2 در مورد هدف سفر و موضوعات مورد بحث بین او و پرز و هرناندز اطلاع چندانی در دست نیست

و چون مقامات ونزوئلا دوست ندارند در این باره صحبت کنند، در این زمینه نیز اطلاعیه ای صادر

نکرده اند. طبق گزارشها یمانی به عنوان رئیس کمیته وزیران اوپک در مورد استراتژی ها از ونزوئلا بازدید

به عمل آورد و از طرف خانواده سلطنتی نامه ای تقدیم رئیس جمهور پرز نمود. لیکن هنوز معلوم نیست که

این نامه از طرف شاه خالد نوشته شده است یا از طرف شاهزاده فهد.

3 در این دیدار یمانی در برابر عموم بیاناتی ایراد ننمود که احتمالاً یکی از دلایل آن ازدیاد مأمورین

امنیتی و نیز مشکل محاوره ای بوده است. در هنگام ملاقات با رئیس جمهور پرز در 26 اکتبر وی از اینکه

فرصتی نصیب وی شده است تا با ایشان گفتگو نماید، اظهار قدردانی کرد و گفت که در مورد بسیاری

مسائل به خصوص نفت توافق دارند. یمانی از سفر پرز به عربستان سعودی و دیگر کشورهای اوپک در

خاورمیانه در بهار 1977 یاد کرد و گفت این سفر باعث شد که مشاجراتی که در اجلاس اوپک در دسامبر

1976 پدید آمده بود پایان پذیرد (در مورد سطح قیمتها). وی در صحبتهای خود چنین نتیجه گرفت که هر

دو کشور منتظر اجلاس بعدی اوپک هستند، تا نشان بدهند که اوپک باز هم همچون گذشته قوی است و

قوی خواهد ماند. یمانی به روزنامه انگلیسی زبان دیلی ژورنال که گفته بود یمانی از طرف شاه خالد در

آمریکا نامه ای برای رئیس جمهور پرز را آورده است حمله کرد و گفت این سفر وی در قبال چند سفری که

وزیر هرناندز به عربستان سعودی کرده انجام شده است. (لیکن گزارشات دیگر حاکی از آن هستند که این

نامه از طرف شاهزاده فهد ارسال شده است). یمانی گفت معلوم است که قیمت نفت در آینده افزایش

ص: 367

خواهد یافت، ولی مسئله اصلی سرعت این افزایش است. وی ترجیح می دهد که این افزایش تدریجی

باشد و عوامل تعیین کننده این افزایش نیز عرضه و تقاضا باشند و پیشنهاد کرد که قیمت نفت در سال

1987 به اوج خود برسد. یمانی با عقیده بسیاری در ونزوئلا که معتقدند باید در اوپک نوعی خانه تکانی

انجام شود تا از وحدت و قدرت بیشتری در آینده برخوردار شود، ظاهرا موافق است. وی به طور مؤکد

درباره وضع سیاسی خاورمیانه و عکس العمل عربستان سعودی در قبال قیمت نفت تولید آن سخن گفت و

اظهار داشت که در آینده مسلما تحریم نفتی دیگری علیه کشورهای صنعتی صورت نخواهد گرفت.

4 به هنگام ترک ونزوئلا در عصر 29 اکتبر یمانی در مصاحبه ای که توسط گزارشگر انگلیسی زبان

کانال تلویزیونی دولت ترتیب داده شده بود، شرکت جست. وی در پاسخ به سؤالی که در مورد گفتگوهای

وی با پرز درباره قیمت نفت شده بود گفت با وجود اینکه وی مایل است اینگونه بحثها به جلسات اوپک

واگذار شود، لیکن می تواند بگوید که عربستان سعودی و ونزوئلا تقریبا همان مواضع اتخاذ شده در ابوظبی

را دارند. در رابطه با استفاده از دلار به عنوان واحد پولی قیمت نفت وی گفت عربستان سعودی

سرمایه گذاریهای زیادی به دلار کرده است که اگر از دلار در این رابطه استفاده نشود، ضرر زیادی به همراه

خواهد داشت، بنابراین وی معتقد است که اوپک باز هم از همین واحد پولی استفاده خواهد کرد.

در رابطه با قرارداد صلح مصر و اسرائیل گفت موضع اعراب این است که تا زمانی که حقوق ملت

فلسطین به رسمیت شناخته نشود و مناطق اشغالی بازگردانده نشود در منطقه صلحی بر قرار نخواهد شد.

وی گفت هر اقدامی که در این جهت صورت گیرد مفید خواهد بود و در غیر این صورت خیر. یمانی از

صداقت و تلاش پرزیدنت کارتر در بهبود روابط بین اعراب و آمریکا سخن گفت و همچنین اظهار داشت

که وی تلاش کرده است که در مورد مسائل نفتی فعالیتها از یک حالت برخورد به یک موضع همکاری و

تعاون انتقال یابد. هنگامیکه از وی درباره مذاکرات شمال و جنوب سؤال شد، وی جواب داد در آینده این

مذاکرات موفقیت کسب خواهد کرد. درباره روابط بین عربستان سعودی و ونزوئلا وی به وجه تشابه های

بین این دو ملت اشاره کرد و گفت این دو ملت از یک خون و نژاد هستند، چون اعراب در اسپانیا نفوذ

زیادی داشته اند. در پاسخ به سؤالی دیگر وی به منافع دو جانبه و همکاری نزدیک بین دو کشور اشاره کرد

و گفت که با همکاری رئیس جمهور پرز و وزیر هرناندز وضع بهبود بسیار یافته است. وی گفت این مسئله

نه تنها برای دو کشور بلکه برای اوپک و جامعه بین الملل نیز حائز اهمیت است. و بالاخره با اشاره به

ثروت،دموکراسی، و موقعیت جغرافیایی ونزوئلا، یمانی گفت که همین خصوصیات این کشور را مورد

توجه بسیاری از کشورهای در حال پیشرفت نموده است.

5 از وزیر هرناندز نیز که یمانی را همراهی می کرد در مورد هدف این سفر و قیمت نفت سؤالی شد و او

نیز طبق معمول جواب مشخصی نداد. در رابطه با سفر، وی گفت که گفتگوها پیرامون چند مسئله انجام شد

و دو کشور اصولاً بر سر آنها توافق دارند و در مورد موضع ونزوئلا بر سر قیمت نفت در اجلاس اوپک در

ماه دسامبر، وی گفت بهتر است در این مورد صحبت نشود تا انعطاف پذیری اوپک در تصمیم گیری خدشه

دار نشود. لیکن در اوائل این سفر از طرف هرناندز گزارش شده بود که در اوپک سه موضع خاص در مورد

قیمت نفت وجود دارد؛ اول موضع محافظه کارانه که معتقد است قیمت نفت نباید بیش از 5 درصد افزایش

یابد، دوم موضع میانه رو که خواستار افزایش تا 12 درصد قیمت است، و سوم موضع تند رو که خواستار

15 درصد افزایش می باشد. (باید خاطرنشان ساخت که این دولت خود را در موضع میانه رومی داند.)

ص: 368

6 اصولاً در اثر گزارشات چنین به نظر می آید که گفتگو درباره قیمت نفت هدف اصلی این سفر بوده

است. در اوائل سفر یکی از گزارشها حاکی از آن بود که عربستان سعودی خواستار 5 تا 10 درصد افزایش

قیمت به اضافه افزایشهای مجدد در سال 1979 شده است، و گذشته از این اطلاعی دیگر در دست نیست،

فقط یک اقتصاددان چپگرا در دانشگاه گفته است عربستان سعودی و آمریکا با افزایش معادل 10 درصد

از پیش توافق کرده اند.لیکن دولت ونزوئلا باید در مورد 30 درصد افزایش پافشاری نماید. چون مطلب

دیگری برای گزارش نبود، مطبوعات آخر هفته سفر یمانی را نادیده گرفتند فقط دو مقاله طولانی در دیلی

ژورنال بود که در این باره منتشر گردید. نقطه نظرها سردبیران منحصر به دیلی ژورنال اظهار می داشت این

سفر نشان داده است که عربستان سعودی مایل است نه تنها به همکاری بیشتر با ونزوئلا در زمینه نفت

بپردازد بلکه می خواهد از موضع دیرین ونزوئلا که کنترل تولید در اوپک می باشد نیز طرفداری نماید.

7 اظهارنظر: وزیر هرناندز سفرهای بسیاری به عربستان سعودی نموده است که آخرین آنها در ماه

سپتامبر صورت گرفت. لیکن علیرغم دعوتهای مکرر مکرر این اولین سفر یمانی به ونزوئلا پس از

سفرهای وی به این کشور در سالهای 1970 و 1977 جهت شرکت در اجلاس اوپک می باشد. بنابراین

زمان و مدت سفر وی از اهمیت بسیار برخوردار است. (شنیده ایم که قرار است وزیر نفت کویت الخلیفه، که

هرناندز در ماه گذشته با وی دیدار کرده بود، در 14 نوامبر به ونزوئلا سفر نماید.)

8 یکی از منابع گفته است که هدف اصلی یمانی از این سفر تقدیم نامه ای از طرف خانواده سلطنتی به

پرز بوده است و چون یمانی مستقیما از آمریکا به اینجا آمده است می توان گفت که این نامه از طرف شاه

خالد آورده شده واز طرف شاهزاده فهد نمی باشد. چون پرز معمولاً به نامه نگاری با سران دولتی اوپک

می پردازد. احتمالاً این نامه در جواب نامه ای که در ماه سپتامبر نوشته شده بود برای وی که آورده شده

است. در این رابطه مایلیم هرگونه اطلاعاتی که در مورد سفر هرناندز به جده دارید، برای ما بفرستید.

9 در حال حاضر حتی نمی دانیم محتوای نامه و هسته اصلی مذاکرات چه بوده است، و معتقدیم که

تنها ملاقاتهای مهم یمانی، با پرز و هرناندز بوده است، چون این دو مقام دولتی نقش مهمی در فرمول بندی

مواضع دولت بر سر قیمت نفت در اوپک دارند. برداشت ما چنین است که با وجود اینکه اعضاء بازاریاب

نیز در ملاقات یمانی با پترولئوس در ونزوئلا یعنی شرکت ملی نفت این کشور شرکت داشتند، لیکن

گفتگوی مهمی در مورد قیمت نفت صورت نگرفت. این شرکت اصلاً در سیاست قیمت گذاری نفت اوپک

نقشی ندارد؛ و فقط در زمینه بازاریابی و قیمت گذاری نفت ونزوئلا پس از تعیین قیمت نفت توسط اوپک

شرکت می نماید.

10 این دولت موضع خود را در مورد مقدار افزایش قیمت نفت مشخص نکرده است که احتمالاً یکی

از دلایل آن پیشگویی نادرست پرز بوده است که ادعا می کرد، قیمت نفت در اجلاس اوپک در کاراکاس 8

درصد افزایش خواهد یافت. لیکن همان گونه که در مرجع الف یادآور شدیم، ونزوئلا مایل است قیمت

نفت بیش از 5 درصد افزایش یابد، و در حالی که انتخابات ملی قرار است در سوم دسامبر انجام شود،

رهبران دولت قبل از آن قادر خواهند بود با افزایش 5 درصد نیز موافقت نمایند. کار دار سعودی چند هفته

قبل به ما گفته بود که کشورش تصمیم گرفته است افزایش قیمت را محدود به 5 درصد نماید، لیکن پس از

سفر یمانی وی گفت درباره تمام مسائل گفتگوهایی انجام شده است. با ارزیابی موضع قبلی دولت، این گفته

اگر درست باشد نشان می دهد که یکی از طرفین موضع خود را تغییر داده است. یکی از راههای دیگر این

ص: 369

است که با افزایش معادل 5 تا 7 درصد موافقت شود و علاوه بر آن خواسته شود که در سال 1979 یک

درصد یا بیشتر افزایش ایجاد گردد، البته همان گونه که در گزارش مطبوعاتی بالا شرح داده شده است.

یمانی احتمالاً در این سفر با هرناندز پیرامون گزارش نهایی کمیته استراتژی وزرای اوپک که قرار است در

ماه نوامبر تشکیل شود تا گزارش نهایی را برای اجلاس وزیران اوپک در ماه دسامبر فراهم سازد،

هماهنگی کرده است.

11 بالاخره، این سفر حاکی از آنست که عربستان سعودی مایل است علاوه بر از بین بردن تیرگی

روابط بین عربستان سعودی و ونزوئلا به جبران سفرهای پرز و هرناندز، به این کشور نیز سفر کرده باشد.

یمانی ظاهرا درباره نقش پرز در حل مسئله قیمت نفت در سال 1977 مبالغه می کرد و مدت سفر وی با

موضوعات مورد بحث چندان تناسب نداشت.یکی از مسائلی که نگرانی و عصبانیت رئیس جمهور پرز را

فراهم کرده بود این بود که عربستان سعودی در ونزوئلا سفیری نداشته است و شایع شده است که قرار است

کاردار به سمت سفارت منصوب گردد.

12 معلوم نیست که چرا سعودیها این موقع را برای سفر انتخاب کرده اند. شاید به این علت که پرز به

پایان دوره ریاست جمهوری نزدیک می شود، این سفر صورت گرفته است، لیکن ونزوئلاییها هم از این

سفر در داخل بهره برداری سیاسی ننمودند. و در واقع مطبوعات توجه چندانی ننمودند. پرز ترتیبی داد که

یمانی در یک کانال تلویزیونی ظاهر شود مشروط بر آنکه از سیاستهای خاورمیانه ای دور مانده، تنها به

مسائل نفتی بپردازند.

13 موضوع اصلی بحثها احتمالاً مسئله قیمت نفت بوده است که از منافع مهم آمریکا به شمار می رود.

ولی باید در نظر داشته باشیم که ممکن است در این سفر منافع مهمتر آمریکا از قبیل استراتژی دراز مدت

در اوپک و خاورمیانه به طور کلی مورد بحث قرار گرفته باشد.

14 از مخاطبین تقاضا می شود که نظریات خود را برای ما ارسال دارند.لوئیس


تصمیمات مربوط به قیمت نفت

سند شماره (13)

تاریخ: 2 نوامبر 111978 آبان 1357طبقه بندی: خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا جدهبه: وزارت امور خارجه واشنگتن. دی. سی

موضوع: تصمیمات مربوط به قیمت نفت

خلاصه این سفارت با پیشنهاد مذکور در تلگرام مرجع مبنی بر عدم تماس با مقامات عالیرتبه دولت

عربستان سعودی تا بعد از سفر بلومنتال موافق است. ولی، بنا به دلایل متعدد داخلی و سیاسی اقتصادی

خارجی، سعودیها بیشتر مایلند به اتخاذ میانه روی در مورد قیمت نفت بپردازند. تا اینکه به طور غیر

منتظره اقدام به ثابت نگاهداشتن قیمتها بنمایند. (پایان خلاصه).

1 سفارت نیز با این پیشنهاد که تا بعد از خاتمه یافتن بازدید وزیر بلومنتال با مقامات عالیرتبه سعودی

تماس گرفته نشود، موافق است. چون تنها به وسیله این سفر می توان بر افکار سعودیها بیشترین نفوذ را

اعمال نمود.

2 آن طور که ما فهمیده ایم دولت عربستان سعودی برای اجلاس اوپک در ماه دسامبر در مورد قیمت

نفت تصمیمی اتخاذ نکرده است، و مایل است نظریات ما را نیز در این باره بداند. لیکن بنا به دلایل ذیل

ص: 370

سعودی ها بیشتر مایلند به اتخاذ میانه روی در مورد قیمت نفت بپردازند و نمی خواهند از ثابت ماندن آن

حمایت کنند.

3 مقامات برجسته سعودی چه آشکارا و چه به طور خصوصی اظهار داشته اند که حداقل مقداری

افزایش باید در قیمت نفت پدید آید. این اظهارات شامل گفته های وزیر نفت یمانی در لندن، بیانات معاون

وزیر نفت الترکی در ملاقات با افسران USLO در ریاض، و گزارشات مطبوعاتی در مورد سفر یمانی به

کاراکاس می باشد که گفته است که وحدت اوپک در اجلاس ابوظبی نشان داده خواهد شد.

4 عربستان سعودی همیشه خواستار وحدت در اوپک بوده است. دو گانگی قیمتها که در نیمه اول

1977 پدید آمد برای سعودیها و همکارانشان در اوپک ناراحتی بسیاری پدید آورد و حل این مسئله

نیزیک پیروزی بزرگ برای عربستان سعودی در اوپک به حساب نیامد. به نظر ما سعودیها مایل نیستند

حیثیت و نقش رهبری خود در اوپک را به قیمت ثابت ماندن قیمت نفت از دست بدهند.

5 سعودیها از کاهش موازنه پرداختهای همکاران خود در اوپک و مشکلات ناشی از سقوط ارزش

دلار که سبب بالا رفتن ارز تعدادی از همکارانشان شده است با خبر هستند، و احتمالاً طبق محاسبات

خود نمی توانند از شاه نیز در این زمینه کمک بگیرند. چون از وی خواسته شده است که در خریدهای

دفاعی و انرژی خود کاهش ایجاد نماید و نیاز مالی لازم برای برآورد تقاضاهای داخل را فراهم آورد.

6 یک عامل دیگر که بر حمایت سعودیها از افزایش قیمت نفوذ دارد، مشکلات بودجه ای این کشور

است. دولت عربستان سعودی اخیرا با استفاده از ذخایر ارزی خارجی خود مقداری از هزینه ها و مخارج

را پرداخته و حدود پروژه های تعیین شده را به مقدار 30 درصد کاهش داده است.

دولت عربستان سعودی مایل نیست، ارز خارجی خود را مصرف نماید. با اشباع فعلی بازار نفت در جهان،

راه دیگر اینکه به جای فروش بیشتر نفت برای جبران این کمبود بودجه، فدا کردن دیگر اعضاء اوپک

می باشد. ولی با توجه به حجم نفت بازار، افزایش قیمت قابل ترجیح ترین راه است.

7 از نظر سیاسی نیز بهتر است که آمریکا سیاست میانه روی را در مورد قیمتها پیشنهاد نماید.

پاسخهای دریافت شده از دیگر واحدها حاکی از آن است که اصرار ما بر ثابت ماندن قیمتها سبب خواهد

شد که از دیگر همکاران خود در سازمان توسعه همکاری اقتصادی منزوی شویم.

علاوه بر این، اگر سعودیها احساس کنند که آمریکا در مورد قیمتها واقعگرایانه عمل نمی کند و

پاسخگوی وحدت اوپک نیست، باید گفت که توانایی ما در مذاکره پیرامون مسائل مختلف از قبیل صلح

در خاورمیانه و افزایش تولید نفت خام در دراز مدت ضعیف می شود.

8 بالاخره، ما نیز مانند کویتیها نگران هستیم که مبادا اوپک خواستار اتخاذ یک سیاست افزایش

تدریجی قیمتها شود. یمانی به این موضوع اشاره کرده است، و اگر سعودیها یک بار دیگر به خاطر ما

«جلوی این حرکت» را بگیرند، ممکن است دیگر اعضاء اوپک چنین سیستمی را اتخاذ نمایند. این سیستم

اگر با روند تورم و یا با در صد ثابت افزایش قیمت به طور فصلی، یا سالانه یا چند ساله تعیین شود باز هم

در اقتصاد جهان نقش مهمی را ایفا خواهد کرد.دانیلز


دیدار وزیر بلومنتال

ص: 371

سند شماره (14)

تاریخ: 18 نوامبر 1978 27 آبان 1357طبقه بندی: خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا جدهبه: سفارت آمریکا تهران

موضوع: دیدار وزیر بلومنتال

1 با در نظر گرفتن شرایط کنونی، نظرتان راجع به ورود من به همراه هیئت نمایندگی که شامل قسمت

خدمات مخفی نیز باشد به تهران چیست؟ در صورتی که فکر می کنید بهتر است تعداد کمتری از نمایندگان

را با خود به آنجا بیاورم، می توانم افراد زیر را با خود همسفر سازم: معاون وزیر فرد برگستن، معاون

اجرائی ریچارد فیشر، و تعدادی از همراهان هیئت نمایندگی(سناتور لوگار، نماینده کنگره کاوانو، هاید، و

استانتون).

2 نمایندگان مطبوعاتی همراه نیز ممکن است بخواهند یک نفر را به عنوان نماینده خود در این سفر

انتخاب نمایند (نام آن شخص فرستاده خواهد شد). آیا سفارت می تواند به نماینده مطبوعاتی در این رابطه

کمک نماید؟ به تأکید می گویم که نماینده مطبوعاتی با من در جلسات حضور نخواهد داشت.

3 به محض دریافت پاسخ شما، اطلاعات مورد لزوم جدید را خواهیم فرستاد. در مورد وقت ملاقاتها

نیز اقدام نمایید.وست


نظر عربستان سعودی درباره ایران

سند شماره (15)

تاریخ: 3 ژانویه 197912 دی 1357خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا جدهبه: وزارت امور خارجه واشنگتن، دی سی

موضوع: نظر عربستان سعودی درباره ایران

تمامی متن خیلی محرمانه است.

1 در جریان مکالمه با شاهزاده سعود الفیصل وزیر خارجه عربستان سعودی در تاریخ یک ژانویه

1979 وی گفت عربستان سعودی درباره حوادث ایران بسیار نگران است و حکومت عربستان سعودی

نگران این است که اگر شاه برود، همه مظاهر وحدت در این کشور ناپدید خواهد شد و ارتش از هم خواهد

پاشید و کشور به یک نظامی قبیله ای تبدیل خواهد شد و بنابراین شرایط هرج و مرجی به وجود خواهد

آمد که برای منطقه چندان اثر خوبی نخواهد داشت.

2 پرسیدیم برای چاره جویی چه باید کرد؟ وی گفت شاه نیازمند پشتیبانی لژستیکی است و او

نیازمند طرق حفظ جریان. آورده های سوختی و توزیع مواد غذایی است.

3 او افزود که راه واقعی دیگری برای شاه وجود ندارد و او (وزیر خارجه عربستان) بشدت از آنچه که

دارد به وقوع می پیوندد، نگران است.

4 پرسیدیم که آیا درباره اینکه نتیجه نهایی چه خواهد بود می تواند پیشگویی کند یا خیر وی در پاسخ

گفت که اوضاع به نحوی است که نمی تواند درباره آنچه که ممکن است اتفاق بیافتد با اطمینان و اعتماد

پیشگویی کند.وست


پشتیبانی عربستان سعودی از شاه

ص: 372

سند شماره (16)

تاریخ: 6 ژانویه 1979 16 دی 1357(تمام متن طبقه بندی نشده)

از: سفارت آمریکا جدهبه: وزارت امور خارجه واشنگتن، دی سی

موضوع: پشتیبانی عربستان سعودی از شاه

1 روزنامه الجزیره چاپ ریاض در شماره روز شنبه ششم ژانویه 1979 در صفحه اول با تیتر درشتتر

از حرف عادی سرمقاله ای با این عنوان نوشته است «پادشاهی پشتیبانی خود را از شاه ایران اعلام

می دارد».

2 الجزیره مدعی است که برای بار دوم ظرف کمتر از یک هفته یک مصاحبه اختصاصی با ولیعهد

انجام داده و اظهار نظر مهم سیاسی او را به دست آورده است.

3 در این مصاحبه اختصاصی، ولیعهد پاسخهای ذیل را به سؤالاتی که از سوی خبرنگار روزنامه ها

پرسیده شده بود بازگو کرده است:

الف: «ما از هر رژیمی که در کشور خود از مشروعیت برخوردار است، پشتیبانی می کنیم و رژیم شاه

متکی بر چنین مشروعیتی است».

ب: «حوادث خونین ایران به نفع هیچ کس نیست بجز دشمن. و ما امیدواریم که ایرانیان خودشان به این

حوادث خاتمه بخشند.»

ج: «ادامه آنچه که در ایران روی می دهد آینده ثبات سیاسی را چه در خلیج و چه در منطقه خاورمیانه

تهدید می کند.»

4 ولیعهد (عربستان) به منظور بحث در اطراف جزئیات نکته اضافی ذیل را اظهار داشت: « اوضاع

کنونی در ایران نه به نفع خود ایرانیان است و نه به نفع اسلام و مسلمانان». بر اساس این واقعیت که شاه،

همان طوری که ما گفتیم، از وضع مشروع برخوردار است شکی نیست که ما از وضع او و حضور او

پشتیبانی می کنیم.»

5 روزنامه الجزیره در همان روز در سرمقاله ای که در صفحه اول درج شده درباره وضوح و دقت فهد

در اظهارات اختصاصی خود که قبلاً ذکر شد، اظهار نظر کرده است. روزنامه بر سیاست عربستان سعودی

دال بر قائل شدن تفاوت بین آنچه اساسا برای کشور یک موضوع داخلی است و آنچه به فراتر از مرزهای

کشور ارتباط دارد، تأکید کرده است. روزنامه بر سیاست عربستان سعودی که علاقه مند است در هرگونه

اوضاع و احوالی روابط حسنه خود را نه تنها با رژیمهایی که بر اساس مشروعیت استوارند، بلکه همچنین

با مردمان این رژیمها حفظ کند، تأکید کرده است.

6 الجزیره معتقد است که شاهزاده فهد بر اساس این باور رژیم پادشاهی که پیشرفت و تحول تحت

هیچ شرایطی بجز در اوضاع و احوال امنیت و صلح و ثبات به وقوع نخواهد پیوست، از ایرانیان دعوت

کرده است که خودشان با اوضاع مقابله کنند و اختلافاتی را که متأسفانه منجر به رنج و خونریزی در کشور

شده از میان ببرند.

7 الجزیره تأکید کرده است که نیروی اسلحه همواره شیوه برخورد بین مردم و رهبران برای حل

مشکلات درونی خود نیست و یقینا هم نباید در هر زمانی چنین باشد. این روزنامه حوادث ناگوار لبنان را

به عنوان مثال ذکر کرده و تذکر داده است که دهها هزار کشته و صدها هزار مجروح ناپدید شده اند، بدون

ص: 373

اینکه لازم باشد به ویرانی و از هم گسیختگی اقتصادی که مردم لبنان به تنهایی از آن رنج برده اند اشاره

شود.

8 در خاتمه الجزیره اظهارنظر کرده است با توجه به موقعیت ممتاز منطقه ای و بین المللی ایران برای

مقاصد سیاسی و اقتصادی و برنامه ریزی استراتژی نظامی صلح و امنیت در ایران برای امنیت و آرامش

منطقه خلیج و خاورمیانه اهمیت حیاتی دارد.» هیچ کس نمی تواند مردم ایران را مانند شاهنشاه و حکومت

ایران نجات دهد تا صلح و ثبات و امنیت برای ایران و مردم آن تأمین شود و بنابراین اوضاع در منطقه

خلیج و تمامی خاورمیانه تثبیت شود.وست


جنگنده های اف پانزده از عربستان سعودی

سند شماره (17)

تاریخ: 10 ژانویه 1979 20 دی 1357(تمام متن طبقه بندی نشده)

از: وزارت امور خارجه واشنگتن دی سیبه: سفارت آمریکا کویت فوری

رونوشت: سفارت آمریکا تهران فوری

موضوع: جنگنده های اف پانزده از عربستان سعودی

1 شما باید آگاه باشید که در ساعت 8 به وقت واشنگتن در تاریخ دهم ژانویه ما اعلامیه مشترک زیر را

از طرف حکومت ایالات متحده و حکومت عربستان سعودی درباره دیدار دوازده فروند هواپیمای اف

پانزده از سلطنت نشین عربستان سعودی در اواسط ژانویه می باشد، صادر خواهیم نمود. مخاطبان

می توانند به حکومتهای میزبان خود در این باره به صلاحدید خویش اطلاع دهند.

2 متن اعلامیه مشترک

«به دعوت حکومت عربستان سعودی، ایالات متحده در اواسط ژانویه یک اسکادران از هواپیماهای

اف پانزده را برای مدت کوتاهی در عربستان سعودی مستقر خواهد کرد. اف پانزده ها در ریاض

پایتخت عربستان سعودی مستقر خواهند شد واز سایر پایگاههای نیروی هوایی عربستان سعودی در

مدت اقامت خود در آنجا دیدن خواهند کرد. مقصود از آرایش این هواپیماها در عربستان سعودی نمایش

هواپیماهای اف پانزده خواهد بود. این دیدار،نمایشی از ادامه مناسبات نزدیک بین عربستان سعودی و

ایالات متحده و علاقه ما به امنیت سلطنت نشین عربستان سعودی است.

3 دریک تلگرام جداگانه راهنماییهای لازم مطبوعاتی ارائه خواهد شد.ونس


تولید نفت عربستان سعودی

سند شماره (18)

تاریخ: 16 ژانویه 1979 26 دی 1357طبقه بندی: سری

از: سفارت آمریکا لندن

به: وزارت امور خارجه واشنگتن. دی. سی فوری

موضوع: تولید نفت عربستان سعودی

1 (تمام متن سری است) مقامات برجسته گروه شل (منبع اطلاع دهنده و اطلاعات حفاظت شود)

هفته قبل به عربستان سعودی رفتند تا با این کشور قراردادی پیرامون خرید نفت خام بیشتر منعقد سازند.

بنا به گزارش منابع معتبر شل یمانی، وزیر نفت پاسخ داده است که در فصل اول سال 1979 تولید نفت

ص: 374

سعودی به طور میانگین معادل 5/8 میلیون بشکه در روز خواهد بود. شل متوجه تفاوت میان این بیانیه و

گزارشات جاری (اقتصادی) PIW و مکانهای دیگر که اظهار داشته اند در صورت کاهش تولید نفت در

ایران تولید نفت عربستان سعودی به میزان بیش از 10 میلیون بشکه در روز ادامه خواهد یافت، شده است.

2 ظاهرا سعودیها مایلند تا حد امکان حق انتخاب خود را حفظ کرده، مقاصد خود را بر دیگران

آشکار ننمایند. ولی شاید سعودیها بخواهند با تولید نفت بیشتر شرکاء خود در آرامکو را نیز مورد مرحمت

قرار دهند. لیکن در صورتی که بیانیه یمانی برای شل حالت قطعی پیدا کرده باشد، باید منتظر کاهش عمده

در تولید نفت باشیم.برویستر


فعالیتهای سلیم اعظم

سند شماره (20)

تاریخ: 3 می 1979 13 اردیبهشت 1358طبقه بندی: خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا لندنبه: وزارت امور خارجه واشنگتن. دی. سی

موضوع: فعالیتهای سلیم اعظم

1 (تمام متن خیلی محرمانه است) فعالیتهای سلیم اعظم دبیر کل شورای اسلامی اروپا در این اواخر

خیلی زیاد شده است. او شادی خود را در رابطه با آزادیها در ایران اعلام کرده، قرارداد مصر و اسرائیل را

محکوم نمود. خواستار سرنگونی سادات شده است و نگرانی خود را نیز در مورد کشتار کمونیستها در

افغانستان به مطبوعات ابراز داشته و در 26 آوریل اعلام کرد که کمیسیونی تشکیل داده است تا به

ص: 375

تشخیص و حل مشکلات 225 میلیون مسلمانی که در دیگر جوامع در اقلیت به سر می برند بپردازد. در

حال حاضر، همکار مصری ما در اینجا گفته است که وی مبادرت به تشکیل جلساتی در 23 و 27 ماه می

در لندن کرده است تا به بحث «پیرامون آزاد سازی جهان اسلام بپردازند.»

چهره های مهم مذهبی ایران و عربستان سعودی در این کنفرانس سخنرانی خواهند کرد تا پس از کنفرانس

اسلامی فاس موجبات شرمساری بیشتر مصر را فراهم آورند.

2 اعظم هنوز هم به عنوان یکی از دبیران سفارت عربستان سعودی (در زمینه روابط عمومی) فعالیت

دارد. ولی او در مصر تولد یافته از اقوام و وابستگان اعظم پاشا به شمار می رود. به ما گفته شده است که

نظریات مذهبی او شدیدا محافظه کارانه است (ممکن است یکی از اعضاء اخوان باشد). خواهر او به

ازدواج خانواده سلطنتی سعودی درآمده است.

3 چون این فعالیتها به وسیله یک دیپلمات سعودی غیر عادی می نمود، مقام سفارت در یک گفتگوی

غیر رسمی موضوع اعظم را با FCO در میان گذاشت. به مقام سفارت گفته شد. مقامات انگلیسی هم به

همین نتیجه رسیده بودند. چون کاردار کنونی سعودی فردی، متنفذ نیست. FCO تصمیم گرفت با سعودیها

در جده گفتگو نماید. همان گونه که FCO از اداره خاورمیانه فکر می کند، ممکن است دولت عربستان

سعودی از میزان فعالیت این دبیر خود با خبر نبوده باشد و گمان نمی رود که او به ابتکار ریاض «جمهوری

ایرانی» جدید را مور استقبال گرم قرار داده باشد.بروستر


عربستان سعودی و کنفرانس اسلامی

سند شماره (21)

از: وزارت امور خارجه واشنگتن، دی سیتاریخ: 8 می 1979 18 اردیبهشت 1358

به: همه پستهای دیپلماتیک خاور نزدیک و آسیای جنوبیطبقه بندی: خیلی محرمانه

موضوع: عربستان سعودی و کنفرانس اسلامی

1 تمام متن خیلی محرمانه است.

2 در طی ملاقات اول ماه مأمور سیاسی سفارت مسئله کنفرانس اسلامی فاس را با احمد سراج مدیر

امور شرقی وزارت امور خارجه (عربستان) مورد بحث قرار داد، سراج گفت عربستان سعودی یک هیئت

نمایندگی نیرومندی مرکب از پنج مقام وزارت امور خارجه به شرح زیر برای کنفرانس اعزام می کند

شاهزاده سعود وزیر امور خارجه، عبدالرحمن منصوری معاون وزارت امور خارجه و سمیر شهابی مدیر

امور سازمانهای بین المللی، عباس غرزی مدیر امور اطلاعاتی و شیخ احمد مبارک مدیر امور اسلامی، به

علت کمبود جا در شهر فاس مراکشیها تقاضا کرده اند که هر هیئت نمایندگی از پنج نفر تجاوز نکند.

3 درباره مسئله عضویت مصر، سراج گفت که عربستان سعودی از لحاظ حقوقی ناگزیر است که

تصمیم کنفرانس بغداد را رعایت کند. او گفت که اگر اخراج مصر صریحا به رأی گذاشته شود، عربستان

سعودی نمی تواند از اجماع آراء اعراب طفره رود.

4 سراج افزود که به عقیده او بهترین راه برای جلوگیری از اخراج مصر این است که کشورهای غیر

عرب در مقابل چنین تهدیدی با استناد به دفاع از منشور کنفرانس اسلامی مقاومت کنند. (اظهار نظر: در

این منشور درباره اخراج یک کشور مسلمان از کنفرانس اسلامی هیچ گونه پیش بینی به عمل نیامده است

و اعلام شده است که هر کشور مسلمان مجاز است که در این کنفرانس شرکت کند. بر همین اساس می توان

ص: 376

مدعی شد که مصر نمی تواند تا زمانی که یک کشور مسلمان باقی مانده، اخراج گردد.)

5 سراج گفت که از هیچ کشور عربی نمی توان انتظار داشت که یک چنین مسئله ای را عنوان کند، ولی

اگر کشورهای غیر عرب به تعداد کافی بر اساس دفاع از منشور کنفرانس اسلامی (به اخراج مصر) ایرادات

جدی بگیرند، عربستان سعودی ممکن است بتواند از به رأی گذاشتن مسئله اخراج، با این استناد که یک

چنین رأی دادنی به همبستگی اسلامی لطمه خواهد زد، جلوگیری کند.

6 مأمور سیاسی خاطرنشان ساخت که کشورهای غیر عرب احتمال ندارد که چنین اقدامی را به

ابتکار خود و بدون پشتیبانی اعراب به عمل آورند و در کنفرانس قبلی وزیران امور خارجه، کشورهای

اسلامی غیر عرب میل نداشتند که خود را درگیر مسائل عربها کنند و به طور کلی با آن تعداد از

قطعنامه هایی که کشورهای عربی پیشنهاد کرده اند،کنار آمده اند، هر اندازه هم که این قطعنامه ها جنبه

افراطی داشته باشد. سراج وجود این مسئله را تأیید کرد و پذیرفت، ولی گفت که اگر کشورهایی نظیر

پاکستان، اندونزی، مالزی، سنگال یاگینه مسائلی مربوط به منشور کنفرانس اسلامی و نظامنامه آن را به

میان بیاورند، سازشی بین طرفین ممکن خواهد بود. او خاطرنشان ساخت فرصتی که ایران بتواند در این

مورد کمک کند، وجود ندارد.

7 اظهارنظر: در کنفرانس وزیران امور خارجه اسلامی سال 1978 در داکا، کشورهای غیر عرب

ساکت و صامت نشستند در حالی که سازمان آزادیبخش فلسطین و متفقین آن افراطی ترین قطع نامه ها را

درباره مسئله خاورمیانه به میان کشیدند. در این کنفرانس تنها اقدام مؤثر از سوی میانه روها هنگام بحث

در اطراف شاخ آفریقا به عمل آمد که در آن سومالی، عربستان سعودی سودان و ایران احساس کردند که

منافع حیاتی آنها مطرح است. مسئله دفاع از منشور کنفرانس اسلامی هر چند ارزش امتحان را دارد.

احتمالاً قدرت کافی برای ایجاد مقاومت مؤثر در مقابل کوششهایی که برای اخراج مصر از کنفرانس به

عمل آید را نخواهد داشت. اگر منافع حیاتی کشورهای غیر عرب تحت تأثیر قرار نگیرد، احتمال نمی رود

که آنها در آنچه که به عقیده آنها یک منازعه بین الاعراب است، خود را درگیر کنند.دانیل

سند شماره (22)

تاریخ: 9 می 1979 29 اردیبهشت 1358طبقه بندی نشده مطالب ذیل برای انتشار نیست

از: SUIHFOدر واشنگتن، دی سیبه: سفارت آمریکا اورشلیم

نکات مهم گزارش زیر به وسیله اوزوالد جانسون تهیه شده است:

آمریکا مقامات سازمان سیا را فرا می خواند تا از ایجاد اختلاف بیشتر با سعودیها جلوگیری نماید. «این

عنوان در تایم لوس آنجلس در هشتم ماه می چاپ شده بود:(آغاز متن)»

واشنگتن مقامات آمریکایی در روز دوشنبه اظهار داشتند، که دولت کارتر به منظور جلوگیری از بروز

اختلاف با عربستان سعودی ریاست پایگاه سیا را که وابسته به سفارت آمریکا در جده بود پنهانی فرا

خواند.

پاین عامل سیا که هویتش به وسیله مقامات فاش نشد، رسما توسط رهبریت عربستان سعودی که از

درج گزارشاتی مبنی بر اختلاف میان خانواده حاکمه عربستان در مطبوعات آمریکا عصبانی شده بود،

اخراج گردید.

ص: 377

خبری که به روابط بین آمریکا و عربستان سعودی ضربه زده است خبری بود که در ماه گذشته در

نشریه واشنگتن پست به نقل از یک مقام ناشناس آمریکایی چاپ شده بود، مبنی بر ترس از اینکه ولیعهد

فهدژ که از نظر بعضی از مقامات دولت کارتر «قویترین شخصیت» سلطنت سعودی و طرفدار آمریکاست

احتمالاً در حال از دست دادن قدرت است.

این گزارش که از طرف دیگر مقامات آمریکایی نارضایتی سیاسی سعودی را نشان می دهد. گویا

حساسیت رهبریت عربستان سعودی را برانگیخته است.این واقعه زمانی رخ می دهد که اختلاف زیادی

بین آمریکا و عربستان سعودی بزرگترین صادر کننده نفت به آمریکا درباره نقش آمریکا در به وجود

آوردن یک قرار داد صلح بین مصر و اسرائیل وجود دارد.

اکثر متخصصین خاورمیانه در دولت هشدار می دهند که آمریکا نباید عربستان سعودی را وادار به

پذیرفتن آن بخش از سیاست آمریکا که مورد قبولشان نیست، بنماید. معذالک، سعودیها بعضی از بیانات

کاخ سفید، پنتاگون و کنگره را به عنوان اجباری علیه خود در پذیرفتن قرارداد صلح تعبیر کرده اند.

یکی از برادرزادگان شاهزاده فهد یعنی شاهزاده بندر ابن سلطان در آمریکا در رابطه با موضوعی دیگر به

سر می برد. در حین اقامت وی گزارش مبنی بر هراس آمریکا از ایجاد اختلاف در خانواده سعودی به

انتشار رسید. حساسیت سعودیها نسبت به این گزارش آنقدر شدید بود که سریعا به بندر دستور داده شد تا

از مقامات عالیرتبه دولت (آمریکا م) اطمینان دریافت دارد که آن دولت در نظر ندارد علیه سعودیها

تبلیغاتی به راه بیاندازد.

در عربستان، نشریه های کثیرالانتشار، گزارشات بسیار حساس مربوط به حساسیت خارجی را بدون

مجوز رسمی چاپ نمی نمایند. ظاهرا، بسیاری از مقامات در ریاض، پایتخت عربستان سعودی نمی توانند

باور کنند که گزارشی در یک نشریه مهم آمریکایی بتواند بدون اجازه دولت آمریکا به چاپ برسد.

خشونت عربستان سعودی متوجه ریاست پایگاه سیا در عربستان سعودی شد. مقامات آمریکا

گفته اند. علت نیز این بوده است که وی قبلاً درباره میزان اختلاف میان چهار برادر مسلط بر خانواده حاکمه

که عبارتند از: شاه خالد شاهزاده فهد (که هر دوی آن ها ظاهرا مریض هستند). و شاهزاده عبداللّه و

شاهزاده سلطان، مطالعه می کرده است.

ظاهرا میزان عصبانیت زمانی فزونی یافت که در این گزارش اشاراتی به اطلاعات سازمان سیا درباره

کسالت فهد شده بود.

ریاست این پایگاه زمانی مورد حمله و تهاجم قرار گرفت که متوجه شدند گزارشات وی منبع ظهور

مقاله ای شده که برای سعودیها توهین آمیز بوده است.

گزارش اصلی تصمیم دولت مبنی بر فراخواندن عضو سیا در اواخر هفته گذشته وسیله کورد مایر یکی

از مقامات بازنشسته سازمان سیا که دریکی از روزنامه ها مطلب می نویسد، اعلام گردید.

بنابه گزارش مایر، که در پایان هفته دریکی از روزنامه های کویتی نیز انتشار یافته بود. سعودیها سعی

داشتند این عضو سازمان سیا را به عنوان فردی ناشایست اخراج نمایند.

مقامات آمریکا که می ترسیدند که اخراج این فرد موجب عذرخواهی عمومی شود، با مذاکرات خود

فرا خواندن پنهانی وی را ترتیب دادند.

مقامات دولتی که این مذاکرات را تأیید نموده بودند، همچنین اعلام داشتند که عضو مذکور سیا در

ص: 378

واشنگتن در «مرخصی» به سر می برد و بعدا دوباره به کار گرفته خواهد شد.

یک نکته نگران کنند در این گزارش این است که چند تن از خبرنگاران امور خاورمیانه معتقدند که

سلطنت سعودی دچار اختلافاتی شده است.

مهمترین نظریه ای که همه این خبرنگاران در آن سهیم هستند، این است که این چهار برادر که همه آنها

فرزندان شاه عبدالعزیزابن سعود هستند، بنابه نظامی که بر اساس اولویت و آراء عموم است قدرت در

اختیار دارند. به همین دلیل آنها معتقدند اشتباه است که تنها فهد را به عنوان تنها فرد طرفدار واشنگتن

معرفی نمود.

معذالک، حساسیت سعودیها در رابطه با گزارشات منتشره پیرامون اختلافات خود بسیار حاد است.

در همان هفته ای که تقاضای اخراج درج، و شاهزاده بندر به دنبال دریافت اطمینان در واشنگتن بود، یک

مصاحبه بسیار نادر دیگر به وسیله یکی دیگر از چهار برادر یعنی شاهزاده عبداللّه جهت خنثی سازی

گزارش پیشین ترتیب داده شده. بنا به بعضی از گفته ها، عبداللّه، که فرمانده گارد ملی سعودی است به عنوان

رقیب عمده فهد شناخته شده است. در مصاحبه ای که وسیله آژانس خبری خلیج واقع در بحرین منتشر و

به دقت توسط غرب ضبط شده بود، عبداللّه اظهار داشته است که سلطان «در عقیده، روح، هدف و بینش

دارای وحدت است....و من بدون برادرم اعلیحضرت شاهزاده فهد اصلاً وجود نخواهم داشت.»

(پایان متن)


بحث پیرامون کاهش تولید نفت ایران با مقامات وزارت نفت عربستان سعودی

سند شماره (23)

تاریخ: 13 می 1979 23 اردیبهشت 1358طبقه بندی: خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا جدهبه: وزارت امور خارجه واشنگتن. دی. سی

موضوع: بحث پیرامون کاهش تولید نفت ایران با مقامات وزارت نفت عربستان سعودی

1 تمام متن خیلی محرمانه است.

2 مقام رابط اقتصادی آمریکا، گزارشگر نفتی سفارت با متخصص اقتصادی وزارت نفت و معادن

عربستان سعودی فرخ حسین و سلیمان الحربیش اقتصاددان برجسته در ششم ماه می به مدت یک ساعت

گفتگو کردند. با استفاده از نکات مطرح شده در مرجع الف، مقامات سفارت نگرانی خود را در مورد

اوضاع توأم با کمبود عرضه نفت جهان که با کاهش تولید در بعضی نقاط، در حال بروز بوده و علت عدم

ثبات در قیمت نفت خام نیز به شمار می رود، اظهار داشتند.

3 زمانی که از آنها سئوال شد که نظر سعودیها در مورد تولید کنونی نفت ایران چیست، حسین پاسخ

داد که میزان تولید حدود 4 میلیون بشکه در روز بوده و علاوه بر این برای تأمین نیاز داخلی نیز نفت تولید

می گردد. مقامات سفارت گفتند که ما فکر می کنیم که این میزان تولید هدف تولیدی ایران بوده و فقط یک

بار معادل آن گردیده است و معتقدیم که نفت صادراتی ایران خیلی کمتر از 4 میلیون بشکه در روز است و

علت اصلی بحران عرضه نیز همین می باشد. بنابراین برای حفظ ثبات بازار لازم است که علاوه بر

صرفه جویی، میزان تولید نیز افزایش یابد.

4 حسین با علاقه و مقداری شک و تردید از تلاش آمریکا در زمینه صرفه جویی صحبت کرد و از

تقاضای نفتی آمریکا در فصل اول و میزان واردات نفتی این کشور که در «هفته نامه نفتی» منتشر گردیده،

ص: 379

سخن گفت. مقامات سفارت گفتند که با وجود اینکه تقاضا به طورکلی افزایش یافته است ولی ارقام یاد

شده این واقعیت را نیز نشان می دهد که برنامه رئیس جمهور برای جایگزین ساختن گاز به جای نفت

سوختنی در حال تحقق است و مصرف نفت در همان زمان برای سوخت کاهش قابل ملاحظه ای پیدا

کرده است. و پس از آن راجع به جنبه های دیگر برنامه انرژی رئیس جمهور، نتایج آن و اینکه تأثیر عظیم

آن در اواخر همین سال معلوم خواهد شد، صحبت کردیم. بنابراین تا جائی که به مسئله کمبود مربوط

می شود. بهترین راه حل بالا بردن تولید است تا کمبود نتواند خودی نشان دهد .حسین گفت وی عقیده

دارد که میزان ذخایر به خصوص در آمریکا بسیار پایین است.

5 حسین گفت دلیل دیگر افزایش تقاضای آمریکا این است که اشکال دیگر انرژی نتوانسته است در

مصارف انرژی آمریکا توازن برقرار سازد، و با وجود اینکه اعتراف می کرد که گاز جای نفتی را که به

مصرف سوخت در آمریکا می رسد می گیرد، ولی سؤال او این است که آیا مقدار کافی گاز وجود دارد که

بتواند ادامه این روند را سبب شود یا خیر. این اظهارنظر سبب شد که بحث پیرامون پروژه جمع آوری گاز

در عربستان سعودی و احتمال اینکه گاز طبیعی نقش مهمی را در موازنه انرژی جهانی ایفا نماید، دور بزند.

حسین گفت هزینه 14 میلیارد دلار پروژه جمع آوری گاز خیلی بیشتر از هزینه کل تأسیسات تولیدی نفت

عربستان سعودی است. و گاز طبیعی مایع افزایش مهمی را در انرژی جهانی پدید خواهد آورد، و در رابطه

با نفت خام و گاز طبیعی مایع قیمت گاز پروپان و بوتان خیلی پایین آمده است. مقامات سفارت پاسخ

دادند که بهره برداری از گاز طبیعی حداقل در آمریکا متکی بر ضرائب مقرراتی و تجاری است ما

خوشحال خواهیم شد که در این باره با آن وزارتخانه بیشتر گفتگو و بررسی نماییم.

6 اظهارنظر: حسین ظاهرا دریافته است که برنامه صرفه جویی غربی یک برنامه دراز مدت است، و

برای جبران کمبود نفت ایران همکاری دیگر تولید کنندگان بسیار ضروری است تا بازار دچار ثبات شده و

برای ملل مصرف کننده نیز فرصتی پدید آید که ذخایر خود را پر نمایند. با این وصف وی از اظهار نظر

پیرامون پاسخ عربستان سعودی خودداری نمود.

7 اظهار نظرهای حسین در مورد نقش گاز طبیعی بسیار جالب است چون برای اولین بار یکی از

مقامات برجسته وزارت در این باره به تفصیل سخن گفته است. با وجود اینکه موضوع فروش گاز طبیعی

مایع همیشه در گفتگوهای مقامات تولیدی و بازاریابی وزارت نفت به چشم می خورد، ولی برای اولین بار

از آن در سطح تصمیم گیری صحبت گردید. به نظر ما این وزارتخانه می خواهد از وضع کنونی عرضه نفت

استفاده کرده فروش گاز طبیعی مایع را پیش بکشد. این مسئله نیز نشان می دهد که سعودیها از بحرانی

بودن وضع عرضه نفت جهانی سود می برند، تا در اواسط سال 1980 پروژه جمع آوری گاز طبیعی مایع به

راه افتد. از طرف دیگر، علاقه مقامات عالیرتبه سعودی به گسترش فروش گاز طبیعی مایع می تواند

فرصتی را در اختیار ما قرار دهد تا از طریق آن و با به حساب آوردن عامل سودجویی سعودیها، درباره

سطح تولید آتی صحبت بنماییم.

دانیلز


گفتگو با معاونت نمایندگی فرانسه، آقای پیر لافرانس در مورد نفت و تسلیحات

ص: 380

سند شماره (24)

تاریخ: 21 می 1979 31 اردیبهشت 1358طبقه بندی: خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا جدهوزارت امور خارجه واشنگتن. دی. سی

موضوع: گفتگو با معاونت نمایندگی فرانسه، آقای پیر لافرانس در مورد نفت و تسلیحات

1 معاونت نمایندگی سفارت فرانسه آقای پیر لافرانس روز چهارشنبه 16 مه با آقایان نوریس،

سالوم، و والکر ملاقات کرد، تا به بحث پیرامون نقش عربستان سعودی در اوپک بپردازند. وی سؤال کرد

که آیا به نظر مقامات سفارت آمریکا، عربستان سعودی تولید نفت 5/8 میلیون بشکه در روز آرامکو را

آنقدر کاهش خواهد داد که کمتر از تولید روزانه 5/8 میلیون بشکه ای سال 1979 باشد یا نه. علاوه بر این

سؤال کرد که آیا ممکن است سعودیها تولید نفت آرامکو را بیش از این کاهش داده و موجب افزایش سریع

قیمتها بشوند و تأثیر سیاسی و اقتصادی شدید آن را بر ارزهای سعودی در خارج نادیده بگیرند. نتیجه این

شد که عربستان تولید نفت خود را به مقدار فاحشی کاهش نخواهد داد و طبق اظهارات سعودی ها فکر

می کنیم که آرامکو در بقیه سال 1979 نیز تولید روزانه خود را معادل 5/8 میلیون بشکه نگاه می دارد.

2 آقای لافرانس یادآور گردید که در گفتگوهای اخیر با وزارت نفت آنها به وی خاطرنشان

ساخته اند که حداکثر ظرفیت تولیدی 14 میلیون بشکه در روز برابر میزان تولید روزانه آتی نمی باشد و

فقط ممکن است در مواقع «اضطراری» معادل این مقدار تولید گردد.

3 آقای لافرانس گفت همانطور که تقاضا در معادله نفت اهمیت دارد عرضه نیز در از بین بردن کمبود

دارای اهمیت است. در این رابطه وی گفت که فرانسه به اقدامات خود در زمینه افزایش نیروگاههای

هسته ای ادامه می دهد. گرچه مقامات انتظامی معتقدند که این کار موجب تحریک خرابکاریها خواهد

گردید، ولی نقصان های فنی در فرانسه وجود نداشته است چون به نظر وی فرانسویها آنقدر خوشبخت

بوده اند که توانسته اند بدون وقوع هیچ رخداد سویی کارها را انجام دهند.

4 هنگامی که ما از آقای لافرانس در مورد گفتگوهای نفتی شاهزاده فهد در هنگام دیدار وی از

پاریس سئوال کردیم، وی پاسخ داد که دولت فرانسه خواستار تجدید قرارداد خرید نفت از عربستان

سعودی شده است. سعودیها اظهار داشتند که گفتگو پیرامون این مطلب را باید موکول به هنگام اختتام

قراردادهای حاضر نمود. آقای لافرانس فکر می کند که عدم تمایل دولت سعودی به تجدید قراردادها در

حال حاضر نشانگر آن است که این کشور مایل است، نفت بیشتری به کشورهای در حال رشد بفروشد.

وی گفت چند کشور از جمله اسپانیا و بنگلادش اخیرا قراردادهای خود را در زمینه خرید نفت تجدید

نموده اند.

5 آقای لافرانس گزارش مطبوعات را که حاکی از مذاکره فهد در مورد خرید جنگنده های میراژ از

فرانسه بوده است، تأیید نمود. زمانی که از وی سؤال شد که آیا فرانسه می خواهد در قبال فروش سلاح به

عربستان سعودی، مانند عراق، نفت دریافت نماید، وی گفت اگر لازم باشد در صورتی که سعودیها سلاح

فرانسوی خریداری نمایند فرانسه نیز نفت در قبال آنها خواهد گرفت. وی در ادامه گفت، ولی متأسفانه و به

علت نقش آمریکا، فرانسه نمی تواند در بازار تسلیحاتی سعودیها نفوذ و رسوخ نماید. آقای لافرانس گفت

که فرانسه هنوز هم با عراق به معاوضه سلاح در ازاء نفت ادامه می دهد.

6 اظهار نظر: سئوالات آقای لافرانس در مورد کاهش احتمال قیمت نفت سعودی درست چند

ص: 381

ساعت قبل از بیانات یمانی وزیر نفت سعودی که در واشنگتن استار منتشر شده و حاکی از آن بود که

سعودیها امسال در نظر ندارند تولید نفت خود را کاهش دهند، مطرح شده بود. یمانی گفته است در شرایط

کنونی ما سطح تولید را در هر 9 ما آتی 5/8 میلیون بشکه در روز تعیین خواهیم کرد و در فصل اول نیز

حدود 5/9 میلیون بشکه در روز تولید خواهیم کرد. بنابراین میانگین سالانه بیش از 5/8 میلیون بشکه در

روز و نزدیک به 9 میلیون بشکه در روز خواهد بود.دانیلز


عربستان سعودی، نیروهای عامل دگرگونی

سند شماره (25)

تاریخ: 21 می 1979 31 اردیبهشت 1358طبقه بندی: خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا جدهبه: وزارت امور خارجه واشنگتن. دی. سی

موضوع: عربستان سعودی، نیروهای عامل دگرگونی

خلاصه: تدابیر اخیر حکومت برای تحمیل عرف اسلامی در عربستان سعودی مسائل اساسی

اجتماعی را در این سلطنت نشین مخاطب قرار نداده است. اقداماتی که علیه تجلیات آشکار غربی کردن

به عمل می آید ممکن است برای ایستادگی در مقابل نیروهای مقتدر، عامل دگرگونیهای اجتماعی کافی

نباشد. این نیروها شامل پدیده هایی نظیر تحصیلات خارجی عده زیادی از اتباع عربستان سعودی و وارد

عمل کردن احتمالی خدمت نظام وظیفه و فساد در سطوح عالی جامعه، و لزوم مداوم حضور بیگانگان

برای بهره برداری و حفظ یک اقتصاد رو به رشد پیچیده می باشد.

هر چند حکومت عربستان سعودی ممکن است به اتخاذ تدابیر سطحی از قبیل منع ورود کودکان

مسلمان به مدارس بین المللی و منع شنای مختلط در استخرهای شنای هتل جده ادامه دهد، ولی حکومت

عربستان سعودی ممکن است نتواند در مقابل جریان عمیقتری که تغییرات اجتماعی را به این سلطنت

نشین می آورند مقاومت کند یا آن را تحت کنترل داشته باشد.

مقدمه:

در تلگرام مرجع ما استدلال کردیم که عبارت «احیای اسلامی» در مورد عربستان صدق نمی کند، زیرا

اسلام در این کشور احتیاج به احیا ندارد. این پیام استدلال فوق را برای بررسی بعضی از نیروهای اساسی

در جامعه عربستان سعودی که آورنده تغییرات اجتماعی به این سلطنت نشین هستند، توسعه می دهد.

اقدامات اخیر حکومت در تحمیل رعایت آداب و رسوم اسلامی سعودی به نظر ما تنها سطحی ترین

تجلیات تغییرات اجتماعی را مخاطب قرار داده، بدون آنکه پایه ای ترین مسائل و مشکلات را که در نتیجه

رشد سریع اقتصاد این سلطنت نشین به وجود آمده،مخاطب قرار دهد.

تدابیر اخیر که هدف آنها سنتهای اسلامی عربستان سعودی است بیشتر، کوششهای بی نتیجه ای برای

متوقف کردن یک جریان نیرومندتر و عمیق تر در جهت مخالف به شمار می رود. حکومت عربستان

سعودی سیاست منسجمی برای سرو کار داشتن با تهدیدهای قابل تصور علیه جامعه سنتی ندارد و درباره

اولویتهای اجتماعی خود دستخوش تشتت آرا باقی مانده است. حکومت به این تهدیدها از طریق یک

سری تدابیر غیر مذهبی که با نیروهای عامل تغییر سر و کار ندارند، ولی امید می رود مذهبیون محافظه کار

را آرام خواهد کرد، پاسخ داده است.

ص: 382

علیرغم کوششهای حکومت برای تحمیل یک نوع صحت اعمال دینی اسلامی بر حسب اعتقادات

فرقه وهابی بر روی مردم این سلطنت نشین نیروهای اساسی برای تغییرات اجتماعی در کارند و حکومت

نتوانسته است در مقابل این نیروها ایستادگی کند.

تحصیلات در خارجه:

هر چند اثرات بلافاصله اجتماعی تحصیلات در خارج قابل بحث است، معذالک کمتر شکی باقی

است که قرار گرفتن در معرض الگوهای تفکر و رفتار غربی برای یک مدت طولانی از سوی تعداد زیادی

از سعودیهای جوان، روشهای آنها را نسبت به جامعه خود تحت تأثیر قرار خواهد داد. برای دیدن مجال

پیشرفت و اصلاح در این سلطنت نشین حتما لازم نیست که انسان رادیکال باشد. هر چند حکومت

اقداماتی به عمل آورده است تا تحصیلات در خارجه را برای دانشجویان فارغ التحصیل و آموزش دیده

رشته به عمل خصوصی محدود کند و دانشجویان و آنهایی که هنوز فارغ التحصیل نشده اند را در

دانشگاههای داخل نگهدارند، اما هیچ گونه نشانه ای در کاهش کلی تعداد سعودیهایی که در خارج

تحصیل می کنند، وجود ندارد. هر چند تشویق دانشجویان به بردن خانواده های خود به خارجه ممکن

است به جوانان کمک کند که این دانشجویان در معرض وسوسه های بزرگتر خیابان چهل و دوم قرار

نگیرند، ولی این دانشجویان همچنان در معرض نفوذ طرق کمتر چشمگیر غربی قرار خواهند گرفت.

در حال حاضر حدود ده هزار دانشجوی عربستان سعودی تحت سرپرستی وزارت آموزش عالی در

ایالات متحده به سر می برند. علاوه بر این تعدادی بین سه هزار تا پنج هزار دانشجوی دیگر تحت

سرپرستی سازمانهایی نظیر شرکت هواپیمایی عربستان سعودی، وزارت دفاع و وزارت کشور وجود

دارند، هر چند این تعداد در ارتباط با جمعیت عربستان سعودی نیست، ولی این گروه پس از تکمیل

تحصیلات احتمالاً سمتهای حائز نفوذی در جامعه خواهند داشت. به همان ترتیبی که این گروه از لحاظ

تعداد و نفوذ رشد می کنند، ممکن است به صورت نیرویی برای تغییر در آیند و اگر تغییر اجتماعی و سیاسی

نباشد، حداقل در زمینه های بهره برداری و مدیریت خواهد بود.

نظام وظیفه:

هر چند در وارد کردن خدمت نظام وظیفه به عربستان سعودی هیچ چیز دقیقا غیر اسلامی وجود

ندارد، معذالک مقامات نظامی ناگزیر بودند که در مقابل اتهامات ابداع الهیاتی که بدعتی در اسلام راست

آئین به شمار می رود از خود دفاع کنند. (رجوع شود به تلگراف الف 77 جده به تاریخ 78) نظام وظیفه

هنگامی که از جوانان عربستان سعودی انتظار می رود که برای نخستین بار در ازاء سخاوت حکومت،

خدمتی برای آن انجام دهند. ممکن است به معنی یک تغییر اجتماعی به مقیاسی قابل ملاحظه باشد.

هرچند بیشتر سعودیها از نظام وظیفه به عنوان طریقه ای از تلقین حس انضباط و وظیفه شناسی و هدف

داشتن در میان جوانان استقبال می کنند، ولی این احساسات را ممکن است خود جوانان نداشته باشند. هر

چند جزئیات نقشه قانون نظام وظیفه منتشر نشده است، ولی اگر نظام وظیفه به عنوان اینکه یک گروه

اجتماعی را به زبان گروه دیگر مورد توجه قرار می دهد باشد، مشکلاتی ایجاد خواهد کرد.

ص: 383

فساد:

تجلیات اخیر نگرانی نسبت به اخلاقیات عمومی و احکام شدیدتر از جمله شلاق زدن برای تخلفات

اخلاقی با مشکلات اجتماعی فساد سرو کار نداشته است. هر چند خبرهای مربوط به سوءرفتار

شاهزاده ها و مقامات بلند پایه در مطبوعات محل به چاپ نمی رسد، در دسترس بودن فراوان اخبار از

منابع خارجی بر همه کوششهای مربوط به سانسور غلبه کرده است. شکافهایی در مطبوعات بیگانه

کنجکاوی را تحریک می کند و نسخه های دست نخورده ای از چنین روزنامه هایی به طور قاچاق از خارج

به کشور رسیده و با نهایت اشتیاق مورد مطالعه قرار می گیرد. در یک مطالعه قبلی (جده الف 4)

خاطرنشان ساختیم به طور کلی چنین تصور نمی شود که خاندان سلطنتی سعودی منابع کشور را به منظور

منافع شخصی و به زیان شهروندان عادی می چاپند.، معذالک فساد هنوز هم مسئله ای است که دارای

عواقب جدی سیاسی و اجتماعی است. هر چند حکومت تدابیر ضد فسادی اعلام داشته است باید دید که

این تدابیر تا چه اندازه ای مؤثرتر خواهد بود.

اگر درک فساد مقامات رسمی و بی مبالاتی آنها در میان قشرهای بزرگی از جمعیت توسعه یابد اساس

مشروعیت مذهبی که خاندان عربستان سعودی بر روی آن مبتنی است، ممکن است از هم بپاشد. هر چند

خاندان سعودی توانایی آن را نشان داده است که هرگاه قدرتش در معرض تهدید قرار گرفته تدابیر شدید

اتخاذ می کند، ولی یقین نیست که این خانواده دارای انضباط کافی داخلی است تا حرص و طمع بعضی از

اعضاء خود را کنترل کند.

چنین به نظر می رسد که حکومت هنوز هم کوششهای خود را درباره مسائل سطحی مربوط به

اخلاقیات متمرکز کرده و مسائل اساسی را نادیده گرفته است. اثرات احتمالی فساد اقتصادی کنترل نشده

بر جامعه عربستان سعودی شدیدتر از اثرات مثلاً اجازه دادن به کودکان مسلمان بیگانه برای رفتن به

مدارس بین المللی خواهد بود. ثبات اجتماعی در عربستان سعودی به دلیل دستگاه پلیس و یا جامعه ای

که از محکوم شدن به بی مبالاتی ترسانده شده اند، نیست، بلکه مبتنی بر یک درجه عالی از اجماع آراء

درباره ماهیت دولت و نقش مذهب و ارزش حفظ سنتهای اسلامی است. فساد و بی مبالاتی در میان

آنهایی که جامعه را رهبری می کنند ممکن است این اجتماع آراء را تضعیف کند و مشروعیت خاندان حاکم

و متفقین آنرا در معرض پرسش قرار دهد.

حضور بیگانگان:

سعودیها توانایی قابل ملاحظه ای در مقابله با پذیرفته شدن روشهای بیگانه علیرغم حضور بیگانگان

به مقیاس بزرگ در این سلطنت نشین،نشان داده اند. توضیحاتی که می توان برای این ایستادگی ذکر کرد

شامل انزوای فیزیکی و اجتماعی بیگانگان و اعتماد به نفس اتباع عربستان سعودی که آنها را از تقلید

شیوه های غربی به سبک غربزدگان ایران حمایت می کند، می باشد. معذالک سعودیها به زودی در مورد

بیگانگان ساکن کشور خود با مشکلات جدی روبرو خواهند شد. ماهیت حضور بیگانگان نیز با سیر

تحول فعالیتهای اقتصادی جامعه، از طرحهای ساختمانی زیر بنایی به بهره برداری و حفاظت از

تأسیسات صنعتی پتروشیمی، رفاه اجتماعی و مخابرات، تغییر خواهد کرد. بیشتر ناظران عقیده دارند که

ظرف ده پانزده سال آینده اقتصاد عربستان سعودی بیشتر متکی به خارجیان خواهد بود نه کمتر و این

ص: 384

بیگانگان دیگر کارگران ساختمانی نخواهند بود، بلکه ساکنان دراز مدت این سلطنت نشین خواهند بود که

در بخشهای استراتژیک اقتصاد کشور کار می کنند. هیچ کدام از تدابیر اخیر اسلامی که در تلگراف مرجع

به آن اشاره شده است اثری در مسئله اساسی درباره آنکه عربستان سعودی ظرف ده یا بیست سال آینده

دارای چه نوع جامعه ای خواهد بود، نداشته است. اگر سیاست معقولی برای سر و کار داشتن با حضور

بیگانگان اتخاذ نشود، عربستان سعودی به ناچار خود را متکی به حضور دائمی گروهی از مزدوران با

حقوق بالا خواهد یافت که خدمات اساسی آن را به کار اندازند. بعضی از سعودیهای فکور از خود

می پرسند که آیا آنها یعنی سعودیها باید همچنان یک طبقه دائما غیر مولد که وظیفه آنها فقط امضاء چکها

برای بیگانگان است، باقی بمانند. معذالک تنها پاسخ حکومت تاکنون محدود به اقداماتی نظیر برچیدن و

برکنار کردن نفوذهای بی سر و صدا و موذیانه غربی از قبیل «مرد شش میلیون دلاری» از صحنه های

تلویزیون بوده است.

نتیجه گیری:

حکومت عربستان سعودی احساس می کند که باید یک تعادل حساسی بین ادامه برنامه های نوسازی

اقتصادی خود و حمایت از ساخت اجتماعی سنتی عربستان سعودی حفظ کند.

چنین به نظر می رسد که برای تحقق هدف اخیر حکومت دست به یک سلسله اقدامات سطحی و

آرایشی به منظور مقاومت در مقابل نشانه های سطحی غربی کردن زده است. وزارت کشور عربستان

سعودی که از نهادهایی است که به نحو بسیار مستقیم مسئول دفاع از اخلاقیات عمومی است از مسائل

اساسی که جامعه عربستان سعودی را شکل می دهد، برداشتی بسیار جنبی دارد. تا زمانی که تغییر

ریشه ای در سیاست اقتصادی و اجتماعی ظرف چند سال آینده صورت نگیرد، جریانهای تغییرات

اجتماعی همچنان نیرومندتر خواهد شد. اگر قرار باشد که حکومت در مقابل این جریانها ایستادگی کند و

یا آنها را تحت کنترل درآورد، اقداماتی بیش از نصب شیشه های سیاه در اتوبوسهای حامل دختران لازم

خواهد بود.دانیلز


خبرهای مربوط به اخلاقیات

سند شماره (26)

تاریخ: 5 ژوئن 1979 14تیر 1358طبقه بندی: خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا جدهبه: وزارت امور خارجه واشنگتن. دی. سی

موضوع: خبرهای مربوط به اخلاقیات

1 سهیلا زین العابدین حمد روزنامه نگار زن در تاریخ 3 ژوئن در روزنامه المدینه رفتار ضداخلاقی

عربستان سعودی را در کشورهای خارجه محکوم کرد و پیشنهاد کرده است که یک سیاست جدید در این

مورد در پیش گرفته شود. این روزنامه نگار رفتار ناشایست این اشخاص را به عنوان «توهینی به کشور

خودشان» توصیف کرد و پیشنهاد کرد که سفارتخانه های عربستان سعودی در کشورهای خارجی باید

بازرسانی را مأمور کرده و به کاباره ها و اماکنی از این قبیل بفرستند و آنهایی را که مقصر به نقض مذهب ما

هستند دستگیر کنند. این گونه نقضها به طوری که تصور می شود شامل شرب مشروبات الکلی و قمار و

رقص و اختلاط دو جنس با یکدیگر خواهد بود.

ص: 385

2 خانم حمد معتقد است که خاطیان به محض اینکه دستگیر شدند باید برای محاکمه به عربستان

سعودی برگردانده شوند و گذرنامه های آنها باید از آنها پس گرفته شود و تا مدتی نباید به آنها اجازه داد تا

به خارج سفر کنند و این امر برای آنها یک نوع مجازات خواهد بود.

3 اظهارنظر: ما هنوز با وزارت امور خارجه تماس نگرفته ایم تا واکنش آن را نسبت به این پیشنهاد

رسیدگی کنیم. ولی سمت بازرس کل در لندن و پاریس برای انتصاب چنین شخصی دشوار نخواهد بود.

اگر هیئتهای دیپلماتیک عربستان سعودی نتوانند (یا نخواهند) چنین مأموریتی را به عهده بگیرند آنگاه ما

در آینده شاهد آن خواهیم بود که اعضاء جمعیت امر به معروف و نهی از منکر وظایف خود را در

کاباره های هامبورگ انجام دهند.

4 برای اهالی عربستان سعودی سفر به کشورهای خارجی نقش مهم یک دریچه اطمینان را در مقابل

فشارهای زندگی، لااقل برای طبقات بالا را در چهارچوب رژیم وهابی، ایفاء می کند. حکومت عربستان

سعودی به طور تاکتیکی ارزش این سفر به کشورهای خارجه را درک کرده و ترتیباتی داده است که برای

هر فردی در عربستان سعودی سفر به کشورهای خارجی بسیار آسان باشد. یکی از نتایج این سهولت سفر

به خارجه این است که مطبوعات محلی اغلب پر از ستونهایی در محکوم کردن رفتار غیر مسئولانه اتباع

عربستان سعودی در خارجه است. معذالک هیچ کدام از افراد عربستان سعودی مانند خانم حمد تا آن

مرحله فرا نرفته است که پیشنهاد کند حکومت عربستان سعودی در اینباره اقداماتی به عمل آورد.

بسیاری از زنان عربستان سعودی به طور خصوصی درباره آزادی که مردان این کشور در خارجه از آن

برخوردارند، گله می کنند، زیرا از دادن یک چنین آزادی به بیشتر زنان که یا در کشور باقی مانده اند و یا

هنگامیکه در خارجه به سر می برند از نزدیک تحت مراقبت هستند، خودداری شده است.

5 نکته دیگر در دو جبهه اخلاقیات از این قرار است که روزنامه عکاظ در تاریخ سوم ژوئن گزارش

داده است که وزارت بازرگانی واردات پیراهنهای تی شرت که دارای عکسهایی از قهرمانان ورزش و

ستارگان تلویزیونی هستند ممنوع کرده است. این عکسها شامل آوتیسن، بت من و محمد علی و غیره

می باشد.دانیلز


گفتگوی بین سناتور چایلز و شاهزاده فهد

سند شماره (27)

تاریخ: 6 ژوئن 1979 16 خرداد 1358طبقه بندی: خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا جدهبه: وزارت امور خارجه واشنگتن، دی سی فوری

موضوع: گفتگوی بین سناتور چایلز و شاهزاده فهد: نظریات فهد در مورد نفت

1 (تمام متن خیلی محرمانه است).

2 سناتور لوتون چایلز در چهارم ژوئن حدود بیش از یک ساعت با شاهزاده فهد ملاقات نمود. در

این ملاقات، کاردار، مشاور سیاسی و دستیاران جوردن و کالینز نیز شرکت داشتند. در این گفتگو پیرامون

سه مسئله بحث گردید: مسئله صلح در خاورمیانه، امنیت سعودی، و نقش دولت عربستان سعودی در

تعیین قیمت نفت و تولید. پیرامون دو مسئله اول در تلگرام سپتامبر گزارش شده است.

3 شاهزاده فهد به سناتور چایلز گفت که عربستان سعودی در بالا رفتن قیمت نفت نقشی ندارد و

سالهاست که سعی دارد قیمت نفت را پایین نگاهدارد. عربستان سعودی از نتایج خطرناک افزایش قیمت

ص: 386

نفت آگاه است. متأسفانه دیگر اعضای اوپک از سیاست قیمت گذاری اجلاس اخیر اوپک پیروی

نکرده اند. ولی عربستان سعودی به آن پایدار مانده و به همین دلیل روزانه ده میلیون دلار متضرر

می شود.وی گفت عربستان سعودی سعی خواهد کرد قیمتها را به اعتدال بکشد و معتقد است که باید از یک

منفرد استفاده شود. ولی وی فکر نمی کند که عربستان سعودی قادر باشد به تنهایی به این مبارزه ادامه دهد،

و لازم است که کشورهای مصرف کننده به دیگر اعضای اوپک نیز در این زمینه فشار وارد آورند. او در

سفر اخیر خود به فرانسه، آلمان و ایتالیا این موضوع را مطرح کرده و از آنها خواسته بود که با دیگر رهبران

اوپک تماس گرفته آنان را از نتایج خطرناک افزایش قیمت نفت مطلع سازند. فهد گفت که مایل است دو

نکته را به سناتور یادآور شود. عربستان سعودی در برابر افزایش قیمت در اجلاس آتی اوپک مقاومت

خواهد کرد. اگر در مقاومت خود موفقیتی به دست نیاورد از رهبران اوپک تقاضا خواهد کرد که در افزایش

قیمتهای نفتی منطقی تر عمل نمایند. عربستان سعودی نمی تواند بگذارد که دیگران از افزایش قیمت سود

ببرند در حالی که خود آن کشور سودی نمی برند. نکته دوم این است که اگر افزایش قیمت ضرورت پیدا

کند عربستان سعودی نیز تولید خود را بالا خواهد برد. او نمی داند که میزان افزایش تولید چقدر می تواند

باشد، ولی تلاش خود را در این جهت مصروف خواهد داشت.

4 شاهزاده فهد گفت عامل دیگری که باعث بالا رفتن قیمتها می شود حرص و آز شرکتهای نفتی

است. وی گفت در این رابطه کشورهای غربی می توانند مفید واقع شوند. شرکتهای نفتی بااستفاده از بازار

نفت، قیمت را بالا برده اند. سناتور چایلز گفت آمریکا می داند که شرکتهای نفتی در افزایش قیمت نفت چه

نقشی داشته اند. وی گفت کنگره لایحه ای در پیش رو دارد که از طریق آن بر منافع باد آورده نفتی نیز

مالیات وضع خواهد شد. وی گفت در کنگره بر سر آن مبارزه سختی در خواهد گرفت، ولی بالاخره کنگره

آن را تصویب خواهد کرد.

5 سناتور چایلز گفت از اینکه عربستان سعودی در طول بحران ایران تولید نفت خود را بالا برده است

ما بسیار ممنون هستیم. البته ما می دانیم که عربستان سعودی با این سطح افزایش تولید قادر به ادامه تولید

نخواهد بود، ولی وی امیدوار است که در رابطه با کمبودی که درنتیجه وضع ایران پیش آمده عربستان

سعودی بهترین تلاش خود را جهت کمک به ما مبذول دارد.وی گفت یکی از دلایلی که مسئله کمبود را

حاد می نماید، این است که بسیاری آنقدر از این کمبود می ترسند که تصمیم به انبار کردن نفت گرفته اند. اگر

ما بتوانیم از انبارشدن نفت جلوگیری کنیم، وضع بهتر خواهد شد. فهد نیز با این مسئله موافقت خود را

اعلام داشت.

6 اظهارنظر: این گفته فهد که اگر افزایش قیمت نفت ضرورت داشته باشد عربستان نیز تا حد ممکن

تولید خود را بالا خواهد برد، درست خلاف بیانات یمانی وزیر نفت مبنی بر تولید 5/8 میلیون بشکه در

روز تا آخر سال 1979 است. البته دولت عربستان سعودی ممکن است با مخالفت بعضی از کشورهای

اوپک روبرو شود، البته در صورتی که افزایش تولید آنقدر باشد که بتواند بازار را آرامتر بنماید. این پیام را

سناتور چایلز ملاحظه نکرده است.

دانیلز


اتهامات کمیسیون امور امنیتی و مبادلاتی درباره...

ص: 387

سند شماره (28)

تاریخ: 19 ژوئن 1979 29 خرداد 1358طبقه بندی: سری

از: سفارت آمریکا جدهبه: وزارت امور خارجه واشنگتن، دی سی

موضوع: اتهامات کمیسیون امور امنیتی و مبادلاتی درباره پرداختهای غیر قانونی به وسیله شرکت

بین المللی کنترل سیستمها

1 تمام متن سری است.

2 سفارت عقیده دارد که پخش این اتهامات در سطح عموم به وسیله وزارت خارجه، روابط آینده

آمریکا و عربستان را پیچیده تر خواهد کرد. و این در شرایطی است که موقعیتهای خوب آینده برای دولت

آمریکا، یعنی، تولید نفت و سیاستهای تعیین قیمت نفت که به وسیله دولت عربستان سعودی در کنفرانس

آینده اوپک در ژنو در تاریخ 26 ژوئن مطرح خواهد شد، به خطر خواهد افتاد.

3 در اثر اختلافات مهمی که بین دولت آمریکا و دولت عربستان سعودی در مورد مسئله صلح

خاورمیانه به وجود آمده است روابط ما اخیرا تا حد زیادی تحت فشار قرار گرفته است . دولت عربستان

سعودی ترجیح می دهد تا حدی که اختلافات موجود امکان می دهند روابط دو جانبه ای با دولت آمریکا

داشته باشد. به هر حال به نظر دولت عربستان سعودی تعدد مسایل و موضوعات «جزئی» (که دولت

عربستان معمولاً معتقد است به وسیله آمریکا ایجاد شده است)باعث حادترشدن اوضاعی شده است که به

علت مسائل کلی ایجاد شده است.

عدم سرمایه گذاری پولهای زیادی عربستان سعودی در مورد خریدهای نظامی، اتهام مسئله جنسی

در مورد قرارداد بندیکس سیانکو مودا، پیشنهاد خزانه داری کل در مورد مقررات مالیاتی که به

کمپانیهای نفتی آمریکا دیگر اعتبار مالیاتی نخواهد داد (آرامکو) و تبلیغات مخالف خانواده سلطنتی

عربستان در روزنامه های آمریکایی از جمله مواردی هستند که اخیرا روابط دو جانبه ما را مشکلتر کرده

است.

4 بنابراین پیشنهاد می کنیم که وزارت خارجه راجع به صحت و سقم این اتهامات دقیقا تحقیق و

بررسی نماید تا پس از آن بتوانیم بگوییم که چگونه می شود از اثرات مخالف آن در سیاست خارجی

جلوگیری نمود. اگر این اتهامات را فعلاً در رسانه های گروهی مطرح کنیم و به عموم اعلام کنیم در نتیجه

خسارات غیر ضروری به روابط دو جانبه با دولت عربستان سعودی وارد خواهد آمد.

5 به هر حال آیا وزارت خارجه می تواند موضوع را مدتی معلق نگه دارد تا اینکه ما وقت کافی داشته

باشیم که راجع به موضوع بیشتر تحقیق کنیم و احتمالاً به طور غیر رسمی با مقامات دولت عربستان

سعودی مشورت کنیم همان گونه که در موارد قبلی این کار را کرده ایم؟وست


نظرات معاون وزیر نفت پیرامون اوضاع جهانی نفت و اجلاس آتی اوپک

سند شماره (29)

تاریخ: 20 ژوئن 1979 30 خرداد 1358طبقه بندی: خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا تهرانبه: وزارت امور خارجه واشنگتن، دی سی. با اولویت

موضوع: نظرات معاون وزیر نفت پیرامون اوضاع جهانی نفت و اجلاس آتی اوپک

1 خلاصه: خیدر هرزوللّه (حفاظت شود) معاون وزیر نفت در 20 ژوئن پیرامون اوضاع جهانی انرژی

ص: 388

با مقام کنسولی بحث و گفتگو نمود. وی مدعی است که خریدهای عظیم نفت خام توسط شرکتهای

آمریکایی وضع بازار سیاه را آشفته کرده است و با کاهش تولید نفت اخیر ایران این عدم توازن ادامه

خواهد یافت. او با تعجب گفت شاید دولت ایران از هم اکنون «یک بازی خاص» را آغاز کرده است تا

بتواند قیمت نفت را در اجلاس آتی اوپک افزایش دهد.

هرزوللّه چنین وانمود می کرد که دولت عربستان سعودی برای این اجلاس پیش بینیهایی ننموده است ولی

سعی خواهد کرد با افزایش تولید و ایجاد ثبات در بازار نفت قیمتهای نفتی را وادار به اعتدال نماید. در

گفتگو پیرامون روابط دولت آمریکا با دولت عربستان سعودی، وی گفت «سیاستمداران» نمی خواهند

برای دوستانی که برای جلوگیری از بر باد رفتن حیثیت سعودی کاری انجام نمی دهند، لطف و مرحمتی

بنمایند. (پایان خلاصه).

2 خیدر هرزوللّه، معاون وزیر نفت که مهمترین متخصص امور مالی یمانی نیز هست و در 23 ژوئن

قرار است در کنفرانس اوپک در ژنو نیز شرکت نماید. با مقام کنسولی در تاریخ 20 ژوئن پیرامون اوضاع

جهانی انرژی، کنفرانس آتی اوپک، اقدامات آمریکا در زمینه صرفه جویی انرژی، سیاستهای آمریکا،

شایعات حمله آمریکا به حوزه های نفتی، توانایی سعودیها در تأثیر گذاردن بر قیمتها، و روابط بین دولت

آمریکا و دولت عربستان سعودی گفتگو نمود.

3 هرزوللّه گفت که به نظر وی شرکتهای آمریکایی با خرید مقدار زیادی نفت خام از بازار سیاه قیمت

بازار سیاه را بالا برده وضع آن را آشفته نموده اند. وی گفت هر روز می شنود که یک شرکت آمریکایی برای

خرید نفت خام حاضر شده است بیش از دیگران اول بپردازد.

4 وقتی که به هرزوللّه خاطرنشان شد که گزارشات اخیر حاکی از آن است که تولید نفت به سطحی

کمتر از سه میلیون بشکه در روز رسیده و احتمالاً این دلیل اصلی آشفتگی بازار است، هرزوللّه آن را

پذیرفت. او با شگفتی گفت شاید دولت ایران به این «بازی دست زده است» تا بتواند در اجلاس آتی اوپک

قیمتها را بالا ببرد. ایرانیها ممکن است بتوانند ثابت کنند که حتی اگر دوباره تولید را از سر بگیرند باز هم

بازار دستخوش بی ثباتی خواهد بود و با افزایش قیمت می توان مانع از افزایش تقاضا گردید. ولی هرزوللّه

این ایده را با بحث در مورد عناصر چپگرای موجود درمیان نیروی کار حوزه های نفتی معتدل کرد و گفت

کاهش تولید ایجاد شده توسط آنها بر اساس دلایل سیاسی داخلی صورت گرفته است.

5 مقام کنسولی سعی کرد در طول گفتگو از موضع سعودیها در قبال اجلاس آتی اوپک سر در بیاورد،

ولی موفق نشد. بیانات هرزوللّه حاکی از آن بود که دولت عربستان سعودی موضع خاصی را اتخاذ نکرده

است ولی تلاش خواهد کرد که در قیمتها «اعتدال» پدید آورد. هرزوللّه گفت «قیمتها افزایش خواهد یافت.

ولی نمی توانیم میزان افزایش آن را بگویم». تنها چیزی که درباره موضع سعودیها می توانست بگوید، این

بود که «وی مایل است قیمت به طور ثابت و با افزایشهای جزئی سیر صعودی را طی کند، ولی مانند گذشته

دستخوش جهش نشود».

6 هرزوللّه نسبت به تلاشهای آمریکا در زمینه صرفه جویی در امر انرژی علاقه بسیار نشان داد. وی

پس از آن به تشریح فرضیه توطئه گرانه دولت آمریکا پرداخت که قرار است طبق آن با افزایش قیمتها در

مصرف صرفه جویی ایجاد گردد. هرزوللّه گفت:«به نظر من دولت شما از افزایش قیمت اصلاً ناراضی

نیست، چون باعث می شود که مردم کاری را که دولت به طور داوطلبانه خواهان انجام آن بود با میل و

ص: 389

رغبت انجام دهند.»

7 در پاسخ به سؤالی که در مورد افزایش تولید عربستان سعودی شد، هرزوللّه گفت:«در این مورد

تصمیمی گرفته نشده، ولی امکان آن خیلی زیاد است.» افزایش تولید احتمالاً خواهد توانست ثبات را به

بازار برگرداند، ولی اگر شایعات اخیر درباره کاهش تولید نفت ایران به سطح کمتر از 3 میلیون بشکه در

روز صحت داشته باشد، افزایش تولید نفت سعودی کار چندانی نخواهد توانست انجام دهد. ولی اگر

آمریکا و دیگر کشورهای صنعتی در مصرف خود کاهش پدید آورند، بازار خواهد توانست به نوعی توازن

دست پیدا کند. ولی هرزوللّه گفت مشکل از بین نمی رود چون وضع عرضه و تقاضا طوری است که مانع از

رشد شده و اقتصادها را به رکود می کشاند.

8 وقتی که مقام کنسولی مشکلات کشورهای رو به رشد را به دنبال افزایش قیمت نفت یادآور شد،

هرزوللّه طوری وانمود کرد که نشان می داد به مصیبت کشورهای صنعتی بیش از مشکلات کشورهای رو به

رشد علاقه دارد. وی گفت افزایش قیمتها در قبال کشورهای صنعتی سبب می شود که «به اقتصاد، واردات،

و سرمایه گذاریهای ما آسیب برسد».

9 پس از آن هرزوللّه از مشاور سیاسی پرسید که آیا امکان این هست که آمریکا حوزه های نفتی

سعودی را اشغال نماید. وی گفت «مقامات عالیرتبه سعودی در همان صندلی که مقام کنسولی نشسته است

قرار گرفته اند و موضوع را در رابطه کاهش انرژی جهانی مورد بحث قرار داده اند. دیگر مقامات سعودی

اظهار داشته اند که اگر در عرضه نفت کمبود بسیار پدید آید آمریکا سعی خواهد کرد حوزه های نفتی را

تصرف نماید تا سبک زندگی آمریکاییها رو به زوال نرود. لیکن این مقامات گفته اند که سعودیها هرگز با

آمریکا همکاری نخواهند کرد» (و کارگران را وادار خواهند کرد که 9 بار در روز رو به مکه نماز بگذارند.)

و آمریکا نیز هرگز نخواهد توانست حوزه های نفتی را کنترل نماید. هرزوللّه به سؤال خود این طور پاسخ

داد که به نظر وی «استدلال منطقی» در دولت آمریکا غالب خواهد گردید و آنها به این کار مبادرت

نخواهند ورزید.

10 با مطرح شدن دوباره اجلاس اوپک، مقام کنسولی گفت که سعودیها در ژنو برای جلوگیری از

افزایش قیمت نفت مشکلات زیادی خواهند داشت، ولی ما امیدواریم که آنها موفق شوند. هرزوللّه در

پاسخ گفت برای دوستان آمریکا مشکل است که در زمینه نفت کمک نمایند در حالی که بعضی از عناصر

موجود در آمریکا به «حیثیت» سعودیها لطمه می زنند و دولت آمریکا اصلاً هیچ اقدامی علیه آنها انجام

نمی دهد.

«سیاستمداران (عربستان سعودی) نسبت به تعبیرهای نادرستی که درباره عربستان سعودی می شود

حساسیت به خرج می دهند.» و وقتی که عربستان سعودی قربانی تلاشها تعمدی برای از بین رفتن حیثیت

خود می باشد، آنها نیز به سختی می توانند به آمریکا کمک نمایند.(1)

11 گفتگو پایان یافت و هرزوللّه گفت که در نظر دارد همسر و فرزندانش را ماه بعد به آمریکا ببرد، وی

گفت «من به آنها قول داده ام که واشنگتن را به آنها نشان بدهم و می خواهم که تمام آثار تاریخی را ببینند».

لینداستروم


خلاصه اطلاعاتی شماره 839

1- در متن انگلیسی بند 9 دوبار تکرار شده است.
ص: 390

سند شماره (30)(1)

تاریخ: 26 ژوئن 1979 5 تیر 1358طبقه بندی: خیلی محرمانه

از: وزارت امور خارجه واشنگتن، دی سیبه: هیئت نمایندگی آمریکا در سینا

موضوع: خلاصه اطلاعاتی شماره 839، 25 ژوئن 1979 برابر با 4 تیر 58

(پاراگرافهای 1 تا 7 خیلی محرمانه)

1 ایالات متحده و عربستان سعودی: نفت آبها را آلوده می کند: جلسات اوپک مانند اجلاسیه سران

کشورهای عربی به مشکلات مناسبات ایالات متحده و عربستان سعودی کمک کرده اند. عربستان

سعودی به ایالات متحده اطمینان داده است که آنها خواهند کوشید افزایش قیمت نفت را در حداقل نگه

دارند. کنفرانس اوپک در هفته جاری به نظر می رسد که یک عامل تحریک کننده بیشتری باشد.

2 در جلسات بغداد ما امیدوار بودیم عربستان سعودی مواضعی را اتخاذ کند که در طرز تفکر آن ها با

منافع شان به عنوان یک کشور مسلمان عرب که درباره بیت المقدس و آرمانهای فلسطینیها علاقمندی

نشان می دهد، تضاد اساسی داشته باشد.

3 در اوپک ما مایلیم که عربستان سعودی مواضعی را اتخاذ کند که به عقیده بیشتر سعودیها با منافع

اقتصادی و سیاسی آنها مخالف است.

(الف) بعضی از جوانان سعودی و بعضی از تکنوکراتها و بعضی از اعضاء خاندان حاکم می خواهند

تولید نفت را حفظ کنند و برای تأمین یک رشد با ثبات و دراز مدت قیمت نفت را به حداکثر برسانند.

(ب) سعودیها نمی خواهند در مخالفت با همتاهای خود در اوپک تنها باشند هر چند آنها علنا درباره

تعیین قیمت دوگانه نفت اظهار نظر کرده اند. شاید این نظر یک برگ برای چانه زدن با کشورهایی باشد که

می خواهند افزایش مادی در قیمت نفت داشته باشند.

(ج) کشورهای دیگر عرب (و بسیاری از سعودیها) معتقدند که کوششهای عربستان سعودی برای

سازش با ایالات متحده درباره قیمت و تولید، یک نوع تسلیم در برابر نفوذ ایالات متحده است.

در جهان عرب بسیاری چنین استدلال می کنند که زمان حال دقیقا زمانی است که مناسبات، حالت

معکوس به خود بگیرد و عربستان سعودی را به تحت فشار قرار دادن ایالات متحده متقاعد کنند.

صف بندیهای طولانی ما جهت بنزین و داستانهای مربوط به سوخت گرانتر و کمیابتر برای حرارت در این

زمستان همزمان است با دعوا در اسرائیل درباره سیاست مربوط به امکان و ادامه اقدامات نظامی اسرائیل.

آنها می گویند اکنون زمان آن فرا رسیده است تا ایالات متحده را که سرپرست عمده اسرائیل است به اخذ

امتیازاتی از حکومت بگین وادار کنند.

4 ولی سعودیها چندان علاقه ای برای رویارویی ندارند و بار دیگر به نظر می آید، که چه در ملاءعام و

چه در اظهار نظرهای خصوصی در پی یک سازش به سبک عربستان سعودی باشند (به طوری که برای

حداکثر مردم، حداقل ناخرسندی را ایجاد کنند).

5 در واقع درباره اینکه عربستان سعودی بتواند اکنون مانند گذشته اوپک را تحت نفوذ خویش

درآورد شک و تردید بسیاری دارد. الحاق عربستان به قیمت 55/14 دلار برای هر بشکه نفت به اضافه

یک سور شارژ مختصر، سایر کشورهای عضو اوپک را نتوانسته است، از بالا بردن قیمتهای نفت خود منع

1- توضیح مترجم: تعدادی از پاراگرافهای سند مذکور اخبار متفرقه و بدون طبقه بندی می باشند که ترجمه نشدند.
ص: 391

کند. پیش بینی هایی که اکنون می شود درباره قیمتهای جدید در حدود 18 تا 21 دلار برای هر بشکه است.

هر چند سعودیها خاطرنشان می سازند که قصد دارند درباره قیمتهای معتدل کوشش کنند، ولی ممکن

است خود را تسلیم اینگونه افزایش قیمتها کرده باشند.

6 اخیرا سعودیها درباره افزایش احتمالی میزان تولید به سطح 000/500 تا یک میلیون بشکه در

روز صحبتهایی کرده اند. سعودیها ممکن است این امر را به عنوان یک تدبیر موقتی برای مقاصد زیر تلقی

کنند:

(الف) کاهش تقاضا و برقراری نظم بیشتر در بازار

(ب) کاهش دادن قیمتهای فروش در بازارهای نقد و آزاد.

(ج) ایجاد سازش سیاسی مهمی در برابر ایالات متحده برای خنثی کردن انتقاد مطبوعات و کنگره

آمریکا از اقداماتی که اوپک به عمل می آورد.

(د) تحریک کشورهای مصرف کننده به وفا کردن به وعده های خود درباره حفظ ذخایر موجود نفت.

7 به طور اساسی دستگاه رهبری عربستان سعودی امیدوار است مناسبات آن با ایالات متحده که به

صورت مناسبات پر دوام و سودمند برای هر دوجانب در آمده است، بتواند بر مشکلاتی که در نتیجه

تصمیمات اوپک به وجود آمده است، غلبه کند. پس از وخیم تر شدن حادی مناسبات سعودی با آمریکا

در بهار به دنبال پیمان صلح مصر با اسرائیل و انصراف عربستان سعودی از مصر، بعضی از اعضای ارشد

خانواده حاکم بر عربستان سعودی به طور علنی یا به طور خصوصی اظهار نظر کرده اند، که مناسبات با

آمریکا هنوز هم برای عربستان سعودی اهمیت حیاتی دارد و اختلاف نظر درباره اینگونه مسائل نباید به

مناسبات دو جانبه لطمه بزند. این اعضای ارشد خانواده حاکم بر عربستان سعودی مناسبات بین آمریکا و

کشور خود را به عنوان مناسبات بین دوستانی قلمداد کرده اند که با یکدیگر موافقت کرده اند تا با هم

اختلاف داشته باشند. اگر اعلامیه نهائی اوپک، آمریکا و عربستان سعودی را در مقابل یکدیگر قرار دهد،

سعودیها ممکن است بار دیگر اظهارات مربوط به دوستی بین دو کشور را مطرح کنند. آن گاه آنها انتظار

خواهند داشت که ایالات متحده نیز با لحن مشابهی به عربستان سعودی پاسخ دهد.

8 (استفاده رسمی محدود) مصر: انور سادات رئیس جمهوری مصر مجمع مردم مصر را روز شنبه با

نطقی که از لحاظ لفاظی اعتدالی قابل توجه بود، افتتاح کرد. شدیدترین انتقاد او از رد کنندگان (پیمان صلح

با اسرائیل) فرمانروایان لیبی و سوریه و عراق را به عنوان «جوانان بالغی» که با «فولاد و آتش و چوبه دار»

فرمانروایی می کنند، توصیف کرد. او گفت که مصر «هیچ موضع منفی نسبت به اقدامی که آنها (ردکنندگان

پیمان صلح با اسرائیل) می خواهند به عمل آورند نخواهد داشت...اگر طالب یک کنفرانس ژنو هستند ما به

آنها خواهیم گفت آری و اگر آنها خواهان مشارکت اتحاد شوروی هستند، آن گاه ما خواهیم گفت آری.»

سادات در واقع رد کنندگان را برای ارائه برنامه ای جهت پایان دادن مناقشه خاورمیانه به مبارزه طلبید،

ولی به دنبال آن ادامه داد آنها «از رویارویی....اجتناب خواهند کرد.» رئیس جمهوری مصر از مخالفان

رژیم خود به خاطر ارائه «آراء عمومی متقابل» در چهار چوب دمکراسی تمجید کرد و نقش مطبوعات را

ستود ولی او در عین حال از «تسویه حساب» با آن نویسندگانی که در مطبوعات بیگانه از مصر انتقاد

می کنند صحبت کرد و این اظهار نظر در لایحه ای که در ماه اوت به مجلس برده خواهد شد گنجانده شده

است. سادات همچنین گفت او قصد دارد با بگین ملاقات کند. سفارت ما در قاهره اعلام داشته است، آنچه

ص: 392

که مهم است این است که سادات عربستان سعودی و کشورهای حوزه خلیج فارس را مورد حمله قرار

نداد.

9 (خیلی محرمانه) اسرائیل و مصر: یک افسر ارشد رابط در آی. دی. اف. به هیئت محلی صحرای

سینا گفت که یکی از دو لشکر اسرائیل در فرماندهی جنوب از صحرای سینا بیرون کشیده می شود و به

احتمال در دره اردن «که مورد نیاز است» مستقر خواهد شد.

10 (خیلی محرمانه) منابع وابسته دفاعی ما در بیروت تأکید کرده اند که دو نفر از اعضای نیروهای

موقت حافظ صلح سازمان ملل متحد روز 9 ژوئن دریک مبادله آتش با فلسطینیها در جنوب بندر صور

مجروح شده اند.

11 (خیلی محرمانه) سفارت ما در بیروت در تاریخ 22 ژوئن گزارش داد، بین ارتش لبنان و نیروهای

دفاعی سوریه آتش بس در منطقه آقوره همچنان برقرار است، و به طوری که گزارش شده ارتش لبنان و

نیروی بازدارنده سوریه درباره تدابیر زیر برای آرام کردن اوضاع با یکدیگر توافق کرده اند.

(الف)ارتش لبنان واحدهای خود را در این منطقه تقویت خواهد کرد.

(ب) نیروهای بازدارنده عرب از مناطق آقوره و اقفا عقب نشینی خواهند کرد.

(ج) مقامات لبنان جاده ای را که ارتش بازدارنده عرب ساختمان، می کند به پایان خواهند رساند.

جنگ هنگامی آغاز شد که ارتش لبنان به سوی نیروهای بازدارنده عرب که بر روی این جاده کار

می کردند، آتش گشود. از قرار معلوم این جاده برای متصل کردن دهکده های شیعه نشین به یکدیگر است

ولی در عین حال برای ارتش بازدارنده اعراب نیز دستیابی آسانتری را به منطقه سنتی مسیحی نشین

فراهم می کند.

12 سوریه: سفارت آمریکا در دمشق ضمن تفسیر درباره اعلامیه حکومت سوریه به مناسبت قتل

بیش از پنجاه نفر از دانشجویان علوی افسری اظهار نظر کرده است، که حکومت سوریه گناه این ماجرا با به

گردن «اخوان المسلیمن و امپریالیستها» به جای جوانان محمد انداخته است. این سازمان که علامت

اختصاری آن یوم است، به عنوان مسئول اغتشاشات اخیر و ارتکاب عملیات تروریستی

شناخته شده است.

یک منبع سفارت گفت اخوان المسلمین که از پشتیبانی بیشتری در بین اهل تسنن برخوردار است،

تعمدا از سوی حافظ اسد انتخاب شده است، زیرا حافظ اسد باید از فشار مربوط پاسخ شدید دادن به این

گونه قتلها از سوی سنی ها بکاهد. احتمال می رود که حکومت سوریه تاکتیک عمومی شدید و

سرکوبگرانه ای برای یافتن قاتلان آغاز کند. اگر مبارزه علیه اخوان المسلمین به نحو جدیدی تعقیب شود

خطر تشدید اختلافات درونی در سوریه بین پیروان علوی و سنی ها به وجود خواهد آمد. کریستوفر


مصاحبه شاه خالد با روزنامه کویتی السیاسه در 30 ژوئن

ص: 393

سند شماره (31)

تاریخ: 4 ژوئیه 1979 13 تیر 1358

از: وزارت امور خارجه واشنگتن، دی سیبه: سفارت آمریکا اسکندریه فوری.

رونوشت برای تمام واحدهای سیاسی خاور نزدیک و آسیای جنوبی فوری طبقه بندی: خیلی محرمانه

موضوع: (طبقه بندی نشده) مصاحبه شاه خالد با روزنامه کویتی السیاسه در 30 ژوئن

1 (طبقه بندی نشده) بخشهایی از مصاحبه شاه خالد در 30 ژوئن با روزنامه کویتی السیاسه، به طور

درشت در صفحات اول روزنامه های سعودی و عربی و انگلیسی زبان یکم ژوئیه منعکس گردید. اکثر این

بیانات در مورد امنیت خلیج و روابط با آمریکا ایراد شده بود. روزنامه غازت سعودی از قول وی

می نویسد:«به نظر ما مداخله در منطقه نمی تواند، اهداف مورد نظر آنها را تحقق بخشد، و در واقع اهداف

مخالف آنرا واقعیت خواهد بخشید. تنها مردم همین منطقه باید مسئولیت حفاظت از منطقه را به عهده

داشته باشند و نیروهای صلح طلب نیز باید آنها را در انجام این مسئولیت خود یاری نمایند».

2 (طبقه بندی نشده) پیرامون رابطه با آمریکا و قرارداد مصر و اسرائیل.

روزنامه غازت سعودی می نویسد، که شاه خالد گفته است که هر چه در مورد عدم موافقت عربستان

سعودی با آمریکا در مورد قرارداد مصر و اسرائیل گفته شده باشد،« رابطه بین عربستان و آمریکا بر اساس

همکاری دو جانبه در زمینه های مختلف استوار است.» اختلاف موجود پیرامون قرارداد «نمی تواند بر

تداوم دوستی با آمریکا تأثیر بگذارد».

بنابه همین گزارش وی گفته است: «ما معتقدیم که بدون باز گرداندن حقوق و زمینهای عربی به طور

کامل نمی توان به یک صلح پایدار در منطقه دست یافت. موضع عربستان در آمریکا با حمایت بسیار

مواجه است. ولی، اختلاف نظر پیرامون این مسئله نمی تواند بر دوستی ما تأثیر بگذارد.»

3 (محرمانه) اظهار نظر: بیانات خالد در مورد قرارداد صلح و روابط با آمریکا با تلاشهای دولت

عربستان سعودی برای جدا نگاهداشتن مسئله صلح خاورمیانه از روابط دو جانبه آمریکا و عربستان

سعودی، به منظور برقراری و حفظ این روابط دوجانبه تا سر حد امکان، مطابقت دارد. بیانات وی در مورد

امنیت خلیج نیز با موضع دولت سعودی مبنی بر اینکه با تقویت بنیه دفاعی کشورهای خلیج بهتر از حضور

پایگاههای آمریکا در منطقه می توان به حفظ امنیت خلیج ادامه داد، نیز مطابقت دارد. ولی نمی دانیم که آیا

منظور خالد این بوده است که در صورت حمله مستقیم شوروی یا حملات کشورهای تحت الحمایه

شوروی آمریکا مجاز به مداخله می باشد یا خیر. مقامات سعودی به آرامی ولی به طور رسمی به ما اظهار

داشته اند که در صورت انجام چنین رخدادهایی انتظار می رود که آمریکا مجاز به مداخله باشد.وست


خلاصه اخبار اطلاعاتی 846

سند شماره (32)

تاریخ: 5 ژوئیه 1979 14 تیر 1358

از: وزارت امور خارجه واشنگتن، دی سیبه: مجمع گردآوری خلاصه اخبار اطلاعاتی با اولویت

موضوع: خلاصه اخبار اطلاعاتی 846 5 ژوئیه 1979 برابر با 14 تیر 58

هشدار اطلاعاتی: منابع و روشهای خاصی به کار برده شده است که نباید در اختیار ملل بیگانه قرار

گیرد.

ص: 394

(پاراگرافهای 5 1 سری / غیر قابل انتشار برای ملل بیگانه)

1 نظریات سعودیها درباره روابط خاص آمریکا و عربستان سعودی:

سفارت آمریکا در جده اخیرا خاطرنشان ساخته است که سعودیها مایلند اختلافات موجود درباره

پیشرفت پیمان صلح (مصر و اسرائیل م)، جدا از روابط دو جانبه آمریکا و عربستان سعودی باشد. دیگر

اینکه آنها خواستار تداوم روابط ویژه بین ما هستند. اساس این روابط که همانا نیاز ما به نفت و احتیاج

سعودیها به امنیت می باشد، همچنان به قوت خود باقی خواهد بود. لیکن سفارت خاطرنشان می سازد که

عملی شدن این روابط بستگی به تلاش جدی طرفین دارد.

2 سفر سادات به اورشلیم. قراردادهای کمپ دیوید، و معاهده بین مصر و اسرائیل در طول 18 ماه

گذشته سبب بروز اختلافات شدیدی بین آمریکا و عربستان سعودی شده است. علاوه بر اینها،کمبود

انرژی، که با کاهش تولید نفت ایران تشدید شده است،نظریات و فعالیتهای سعودیها را در مورد تولید و

قیمت نفت بحرانی نموده است.

3 تأثیر این وقایع بر روابط آمریکا و عربستان سعودی باعث شده است که سفارت (آمریکا م) در

جده چگونگی روابط ویژه ما را که در سالهای اخیر در بسیاری از موارد مورد نظر طرفین کار برد داشته

است. مورد مطالعه قرار دهد:

(الف) دفاع نظامی عربستان سعودی: هنوز هم سعودیها رابطه نظامی خود با آمریکا را مشارکتی

سودمند برای طرفین دانسته خواستار ادامه آن می باشند.

(ب) همکاری در امور منطقه: باوجود اینکه وقایع «اوج بحران» سبب به وجود آمدن تردید در

سعودیها درباره تمایل ما در کمک به آنها در مواقع اضطراری شده است. اما کمک آشکار ما در زمینه

امنیتی، و پاسخ ما درباره تقاضای آنها مبنی بر کمک به یمن شمالی در جنگ یمن، اعتماد سعودیها را نسبت

به آمریکا به عنوان یک منبع قدرت افزایش داده است.

(ج) همکاری آمریکا و عربستان سعودی در پیشرفت اقتصادی شاه نشین: علیرغم دلسردیهایی که

توسط سیاستهای آمریکا در جهت کاهش میزان مشارکت کارخانه های آمریکا در بازار سعودی ایجاد

شده، روابط ما با سعودیها هنوز هم به نفع طرفین است، چون ما صنعت مورد نیاز آنها را داریم و آنها نیز

هفتمین بازار بزرگ ما را تشکیل می دهند.

(د) هماهنگی در تولید و عرضه نفت: سعودیها از انتقادی که درباره افزایش قیمت نفت شده آزرده

خاطر شده اند، و احساس می کنند که ما نتوانسته ایم اهمیت نقش آنها را در افزایش تولید به منظور جبران

کمبود نفت ایران (در طول دسامبر و فوریه دی و بهمن ماه م) و نیز در پایین نگاهداشتن قیمتها درک

کنیم. در برقراری وحدت اوپک و نیاز خودشان به درآمد بیشتر از یک طرف، و در انجام مسئولیت هاشان

در قبال غرب و روابط ویژه شان با آمریکا از طرف دیگر، سعودیها فکر می کنند که نه دارای ظرفیت تولید

بیشتر بوده و نه دارای آن اراده سیاسی هستند که بتوانند بر اوپک مسلط شوند، و برای رهبریت خیلی

مشکل است که به تکنوکراتها بفهماند که چرا قیمت و سیاستهای تولیدی نفت سعودی متناسب با منافع

اقتصادیشان نیست.

(ه) همکاری درباره صلح در خاورمیانه: در همان حال که سعودیها مایل هستند تا از طریق اعمال

روشهای مسالمت آمیز به یک صلح همه جانبه رسیده شود، آنها خود مایل به حفظ وحدت عربی هستند

ص: 395

چون می دانند که قطبی شدن جهان عرب علاوه بر اینکه امنیت سعودیها را به خطر می اندازد،سبب گسترش

نقش روسها در خاورمیانه نیز خواهد گردید. تحت این شرایط، روابط ویژه، در برگیرنده حمایت عربستان

سعودی از قرارداد مصر و اسرائیل، به گونه حاضر، نمی تواند باشد، به خصوص که راه حلی درباره مسئله

اورشلیم ارائه ننموده است.

(و) موارد دیگر:

عربستان سعودی جامعه ای محافظه کار دارد که قانون و قوانین اساسی آن بر اساس اسلام است، و این

کاملاً با جامعه مردمی، مادیگرا و این جهانی تفاوت دارد. و این تفاوت گهگاه سبب می شود که ما در

مواردی چند مانند موارد مربوط به حقوق بشر دچار تضاد و اختلاف بشویم.

4 به نظر سفارت (آمریکا م) در جده سعودیها هنوز هم خواستار تداوم روابط ویژه خود با ما هستند،

ولی مایلند این روابط به طریقی مشخص گردد، که همکاری درباره صلح خاورمیانه را در بر نگیرد.

سعودیها هنوز هم مایل به همکاری در زمینه های اقتصادی، امور منطقه، و امور نظامی دو جانبه هستند. در

ازاء آن، آنها نیز درباره مساعدت به آمریکا در زمینه انرژی سخن گفته اند نفت در ازاء امنیت هنوز هم

اساس روابط ویژه می باشد.

5 با وجود این تعریف نیز بعضی از مقامات سعودی فکر می کنند، که روابط ویژه کارایی نخواهد

داشت. چون روابط عربستان سعودی با دیگر کشورهای عربی و کشورهای عضو اوپک مانع از آن

می شود که امتیازهای مورد نیاز روابط ویژه اعطا شود.عدم درک عموم آمریکاییها از نقش عربستان

سعودی در اجلاس 2826 ژوئن اوپک و عکس العمل آمریکاییها در رابطه با افزایش قیمت نفت حاصل

از اجلاس و استمرار عکس العمل آمریکا در رابطه با عدم تمایل عربستان سعودی در حمایت از قرارداد

مصر و اسرائیل نیز می توانند برای آمریکا مشکلاتی جدی در ادامه روابط ویژه با عربستان سعودی به بار

بیاورند.

6 (محرمانه) بدهیهای خارجی اسرائیل: براساس تحلیل سازمان سیا، اسرائیل باید میزان بدهیهای

خود به خارج در 5 سال آینده را کاهش دهد و حتی اگر لازم باشد دریافت وامهای بین المللی برای تأمین

مالی عقب نشینی سینا امکان پذیر گردد. مطالعات اسرائیل حاکی از آن است که تا سال 1983 میزان بدهیها

بهره خارجی و پرداخت های اصولی به صورت درصدی از صادرات کالا و خدمات برای اولین بار کمتر

از 20 درصد از زمان جنگ 1956 خواهد بود. علیرغم این گرایشات، مقامات اسرائیلی اظهار می دارند که

میزان بدهی سبب بروز مشکلات جدی در زمینه تعادل پرداختها در چند سال آتی خواهد شد.

7 (محرمانه) این مقامات برای اینکه ثابت کنند می توانند مشکلات خود را حل کنند از فرضیه ای

استفاده می کنند که از جنبه اقتصادی مفهوم چندانی ندارد که همان فرضیه بدهی سرانه است. در حالیکه

بهتر بود اسرائیل از مقیاس رایج میزان بدهی که نحوه پرداخت وام را به توانایی با پرداخت ارتباط می دهد

استفاده نماید. شاید اسرائیلیها سعی دارند وضع را آن قدر وخیم جلوه دهند تا کمک آمریکا به این کشور را

که در آینده نزدیک بررسی و مطالعه خواهد شدف حتماض دریافت نمایند.

8 (محرمانه) میزان بدهی کاهش خواهد یافت چون صدور کالاها و خدمات اسرائیلی قرار است به

میزان 13 درصد در سال افزایش یابد و حال آنکه میزان پرداخت بدهیها نیز قرار است به میزان میانگین

سالانه حدود 5 درصد بالا برود. کندی موجود در افزایش پرداخت بدهیها نشانگر شرایط سهل و آسان

ص: 396

کمکهای آمریکاست که عبارتند از شرایط پرداخت به مدت 40 سال، 10 سال تمدید مدت پرداخت، و نرخ

بهره خیلی ارزان، میزان بدهی اسرائیل به آمریکا نیز دائما در حال افزایش است و انتظار می رودکه از 35

درصد در سال 1977 به 58 درصد در سال 1983 برسد.

9 (طبقه بندی نشده) اسرائیل نظامی: بنا به گزارش رویتر در دوم ژوئیه ایتان رئیس ستاد اسرائیل

شخصا محکومیت یک افسر نظامی را که متهم به قتل چهار عرب در حمله اسرائیل به جنوب لبنان در دو

ماه قبل شده بود، کاهش داده است. یک دادگاه پژوهش قبل از اینکه این رئیس ستاد محکومیت وی را به

دو سال کاهش دهد، وی را به 8 سال زندان محکوم نموده بود.شولامیت آلونی عضو کنست افسر محکوم

را یک جنایتکار جنگی قلمداد کرده است و گفته است که کنست نمی تواند عمل رئیس ستاد را بپذیرد. بنا به

همین گزارش قرار است همین هفته این موضوع در کنست مورد بحث و تبادل نظر قرار گیرد.

10 (طبقه بندی نشده) شوروی آمریکا خاورمیانه: با اشاره به بازدید سفیر اشتراوس از اردن و

عربستان سعودی، برنامه نگاهی به جهان «مسکو در دوم ژوئیه اظهار داشت که هدف این سفر تسریع

فرمول بندی عصر جدید به قیمت از بین رفتن مردم فلسطین بوده و....سعی بر آن است تا برخورد عربستان

سعودی و اردن را با قرارداد مصر و اسرائیل تضعیف نمایند.» همین برنامه گفت «واشنگتن ریاض را در

تنگنا قرار می دهد و سعی دارد از روابط نزدیک عربستان سعودی با آمریکا بهره برداری نماید». در ادامه

گفته است که واشنگتن برای دست یافتن به «اهداف امپریالیستی» خود امکان دارد در صورت اجبار به

زور نیز متوسل شود.

11 (محرمانه) مصر و کویت: رئیس بانک مرکزی مصر به چند تن از مقامات سفارت در قاهره گفت

که تا آنجا که وی می داند از طرف کویت هیچ گونه تقاضای رسمی یا غیر رسمی مبنی بر استرداد 935

میلیون دلار سپرده خود در بانک مرکزی مصر ارائه نشده است، که البته با گفته وزیر اقتصاد مصر الضالح که

چند هفته قبل به سفیر ایلتس گفته بود که چنین تقاضایی شده است، تناقض دارد بنا به اظهار سفارت در

قاهره بیرون کشیده شدن پولهای کویت از مصر ظاهرا مشکل جدی برای مصر تولید نخواهد نمود.

12 (طبقه بندی نشده) مصر و سازمان توسعه صنعتی عربی: یک آژانس خبرگزاری خاورمیانه ای

اظهار داشته است که مصر نتوانسته است با عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی در مورد تسویه

حساب درباره سازمان توسعه صنعتی عربی به توافق برسد. بنابه همین گزارش در صورت موافقت سه

طرف دیگر، مصر از بانک جهانی خواهد خواست تا در این باره رای بدهد. مصر قبلاً اعلام کرده بود که در

صورت عدم تمایل سه طرف دیگر خود به تنهایی به اداره این سازمان خواهد پرداخت.

13 (محرمانه) مصر و مسائل نفتی: مصر از افزایش قیمت و کاهش تولید نفت اوپک استفاده کرده

قیمت نفت خام خود را بسیار بالا برده است. مصر به مشتریان خود اطلاع داده است که در فصل سوم سال

مرغوبترین نفت خام خود را به قیمت هر بشکه 50/32 دلار و نفت خام نامرغوبتر را به قیمت هر بشکه

40/26 دلار بفروش خواهد رساند قیمت این دو نوع نفت خام در ماه ژوئن به ترتیب 20 دلار و 62/17

دلار برای هر بشکه بود. بنا به گزارشات رسیده اکثریت مشتریان مصری قیمتهای جدید را پذیرفته اند.

14 (طبقه بندی نشده) عربستان سعودی نفت تروریسم: در دوم ژوئیه مطبوعات بنقل از وزیر نفت

سعودی زکی یمانی که در مصاحبه ای در نیوزویک مطرح نموده است، بیان داشته اند که وی گفته است که

فلسطینیها می توانند یک نفت کش عظیم الجثه را در تنگه هرمز غرق کنند و باعث شوند که بحران کنونی

ص: 397

یک «عمل بچه گانه به نظر بیاید.» یمانی گفت: فلسطینیها دیگر دارند عصبانی می شوند و من تعجب

نخواهم کرد اگر یک روز آنها یکی دو نفت کش بزرگ را غرق سازند تا دنیا به مصیبت آنها و لجبازی

اسرائیل رسیدگی کند.

15 (طبقه بندی نشده) کنفرانس مطبوعاتی عرفات: یاسر عرفات در یک کنفرانس مطبوعاتی در

بیروت در سوم ژوئیه:

(الف) اسرائیل را متهم به استفاده از سلاحهای ممنوعه و آواره ساختن 000/600 لبنانی و فلسطینی

نمود:

(ب) و سئوال نمود که چگونه پرزیدنت کارتر به خود اجازه می دهد که درباره حقوق بشر سخن بگوید

در حالی که حقوق بشر لبنانیها و فلسطینیهایی را که به وسیله «ماشین جنگی آمریکا» کشته می شوند

فراموش کرده است.

(ج) از مطبوعات و افکار بین المللی خواست تا «این پیام» را به همه برسانند؛

16 (طبقه بندی نشده) ساف کنفرانس اسلامی:

رویتر در سوم ژوئیه گزارش داد که در یکی از اجلاسها کنفرانس اسلامی در مراکش، ساف از کشورهای

اسلامی خواست تا تدبیری اقتصادی اتخاذ کرده ملل صنعتی به خصوص آمریکا را وادار سازند تا در

سیاستهای خود علیه فلسطینیها تغییراتی بدهند. ساف گفته است این تدبیر باید در برگیرنده نفت،

سپرده های بانکی، تجارت و سرمایه گذاریها باشد.

17 (استفاده اداری محدود) آمریکا سوریه: در سرمقاله یکم ژوئیه نشریه البعث ارگان حزب بعث

سوریه عکس العمل سوریه را در رابطه با تقاضای آمریکا مبنی بر آتش بس پس از جنگ هوایی بین

سوریه و اسرائیل در 27 ژوئن در لبنان، منعکس ساخت. سر مقاله می پرسد که چرا آمریکا در این زمان، به

خصوص در حالی که اسرائیل در حملات هوایی از تجهیزات آمریکایی علیه لبنان بهره می جوید، خواستار

توقف جنگ می شود. همین سرمقاله می گوید که اسرائیل باید متوقف شود نه سوریه که در جنگ علیه

اسرائیل به دفاع از لبنان پرداخته است.

مقامات سوری در رابطه با اعتراض ما مبنی بر اینکه آمریکا متهم به همکاری با اخوان المسلمین شده

است، جواب رسمی نداده اند، ولی روزنامه چنین نقل کرده است که از طرف یک مقام مطلع در دمشق به این

اعتراض جواب داده شده.در این مورد« مقام مطلع» باید همان خدام باشد.

18 (طبقه بندی نشده) لبنان تشکیل دولت: نخست وزیر الهاس گفت زمانی که کابینه اش تشکیل

شده سعی خواهد کرد اصول کنفرانس بیت الدین در اکتبر 1978 را به کار ببرد. از جمله این اصول وی

تأیید وحدت لبنانیها، محکوم نمودن همکاری با اسرائیل و ایجاد یک «ارتش متعادل از نظر ملی» که

سرانجام جایگزین نیروهای باز دارنده عربی بشود، را نام برد. همزمان، فرمانده لبنانیهای راستگرا اظهار

داشت که بیانات الهاس «نمی تواند همواره سازنده راه برای ایجاد یک دولت جدید باشد.»

اصولی که از طرف الهاس بیان شده بود «کهنه» قلمداد گردید. ولی کامیل شمعون ظاهرا این ادعا را

نپذیرفته و گفته است که «باید دید چه می شود».

کریستوفر


افزایش تولیدات عربستان سعودی

ص: 398

سند شماره (33)

تاریخ: 7 ژوئیه 1979 16 تیر 1358طبقه بندی: خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا جدهبه: وزارت امور خارجه واشنگتن. دی. سی. با حق تقدم

موضوع: افزایش تولیدات عربستان سعودی

1 (تمام متن خیلی محرمانه )

2 راجع به گزارش 2 ژوئیه که از منابع دربار، مبنی بر افزایش تولید نفت عربستان سعودی به میزان

نامشخص رسیده است، روزنامه انگلیسی زبان «عرب نیوز» با دکتر عبدالهادی طاهر، رئیس وزارت نفت

مصاحبه کرد. دکتر طاهر گفت که مقدار افزایش هنوز مشخص نشده است و به وسیله مطالعات و تحقیقات

تکنیکی تعیین خواهد شد. این افزایش موقتی خواهد بود و به منظور رفع نیازهای مالی دولت می باشد و

تولید بین وزارت نفت و چهار کمپانی نفتی آمریکایی که در اوپک شریک می باشند تقسیم خواهد شد.

3 نظریه: دکتر طاهر امروز صبح زود به مقصد لندن حرکت کرد و مقاماتی که امروز در وزارت نفت

عربستان مشغول به کار بودند چیزی اضافه بر آنچه که در روزنامه چاپ شده نداشتند که بگویند و

مطبوعات و رابطهای دیپلماتیک سفارت هم چیزی اضافه بر آنچه که در مصاحبه گفته شده بود به دست

نیاوردند. نظر یکی از رابطها حاکی از آن بود که به علت تأکید بر توسعه و آبادانی ملی در اعلامیه اولیه و

مصاحبه طاهر، قسمتی از این افزایش تولید مختص به شرکایی از کشورهای مختلف درباره پروژه

پالایشگاه و پتروشیمی در جبیل خواهد بود. به هر حال اعلامیه مبنی بر اینکه افزایش تولید نفت موقتی

خواهد بود ظاهرا این فرضیه را نفی می کند و مبنی بر این است که اینگونه اعلامیه ها به منظور رد انتقادات

سایر اعضای اوپک مبنی بر فروش خارج از برنامه «به ایالات متحده می باشد.

وست


آرایش C4RF- در عربستان سعودی

سند شماره (34)

تاریخ: 9 ژوئیه 1979 18 تیر 1358طبقه بندی: سری

از: فرماندهی کل نیروهای آمریکا در اروپا


USMTM در تهران، ایران

موضوع: آرایش C4RF- در عربستان سعودی (طبقه بندی نشده)

1 (سری) نیروی هوایی آمریکا در اروپا قادر است از آرایش پیشنهادی در پیام مرجع حمایت نماید،

در صورتی که وقت کافی جهت برنامه ریزی و تهیه منابع مالی مورد نیاز داشته باشد.کمبودهای بحرانی

مالی این فرماندهی سبب می شود که استفاده از منابع مالی نیروی هوایی آمریکا در اروپا برای برآورده

ساختن نیازهایی از قبیل هزینه های صف آرایی و کاربرد دوباره غیر ممکن باشد. علاوه بر این باید یادآور

شد که کاربرد و آرایش 4RF- نیاز به برنامه پشتیبانی حاوی 40 تا 60 پرسنل و برنامه ریزی پیشرفته از

قبیل شناسایی محل دارد.

2 (سری) با اتکاء بر اهداف دقیق این کاربرد، ترکیب و میزان نیروهای دیگر مفیدتر است. ما

دریافته ایم که نوعی عملیات آرایشی می تواند نشانگر منافع آمریکا در عربستان سعودی باشد. اگر این

نتیجه گیری درست باشد، بهترین روش این است که یک عنصر شناسایی را در نیروی بزرگتری که شامل

ص: 399

اف 4ها و جنگنده های دیگر باشد، بگنجانیم. کاربرد این نیرو سبب خواهد شد که استفاده از منابع مالی

پشتیبانی به بهترین نحو انجام پذیرد. از طرف دیگر، اگر هدف فقط بالا بردن توانایی شناسایی عربستان

سعودی باشد. لزومی ندارد که از آرایش 4FR- استفاده شود، بلکه می توان نوعی بازدید کمکی را برای

برآورده ساختن نیاز شناسایی و تحقیقاتی مورد استفاده قرار داد. به هر حال، از این کاربرد و آرایش باید

برای تعیین اولین نقاط بحرانی استفاده شود نه برای بالا بردن تواناییهای عربستان سعودی. هدف دراز

مدت چنین ایجاب می کند که از نوعی تیمهای مشابه مستشاران نظامی آمریکایی استفاده شود.


پروازهای پ 3 به عربستان سعودی

سند شماره (35)

تاریخ:15 ژوئیه 1979 24 تیر 1358طبقه بندی: سری

از: وزارت امور خارجه واشنگتن، دی سیبه: سفارت آمریکا ابوظبی

موضوع: پروازهای پ 3 به عربستان سعودی

1 سری تمام متن

2 آدرسهای بالا (منظور سفارتهای مختلف آمریکا در منطقه خاورمیانه که اسامی شان در تیتر تلکس

آمده است م) باید مطلع باشند که دولت آمریکا و دولت عربستان سعودی موافقت کرده اند که در آینده

نزدیک هواپیماهای مراقبتی پ 3 بر فراز عربستان پرواز کنند. هواپیماهای مذکور، هر ماه یک بار به

مدت 3 الی 5 روز از منطقه هوایی ظهران برای مانور و عملیات استفاده خواهند کرد. هر عملیات شامل

یک قسمت از دیه گو گارسیا به ظهران، یکی از ظهران به ظهران و یکی از ظهران به دیه گو گارسیا می شود.

افسران نظامی عربستان در عملیات و پروازهای ظهران به ظهران شرکت خواهند کرد و دولت عربستان

سعودی به اطلاعات جمع آوری شده در این پروازها دسترسی خواهد داشت.

3 منظور از این عملیات، مراقبت دریایی از دریای عربی، خلیج عمان،خلیج فارس، خلیج عدن و

بحر احمر می باشد. تمام امضاء کریستوفر


رسیدگی به مسئله سرمایه گذاری اوپک در ایالات متحده در اجلاسیه کنگره

سند شماره (36)

تاریخ: 17 ژوئیه 1979 26 تیر 1358طبقه بندی: خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا جدهبه: وزارت امور خارجه واشنگتن. دی. سی

موضوع: رسیدگی به مسئله سرمایه گذاری اوپک در ایالات متحده در اجلاسیه کنگره

1 (تمام متن خیلی محرمانه)

2 مأمور اقتصادی پاراگرافهای 1 تا 4 تلگراف مرجع را به معاون وزارت امور خارجه (متصدی امور

اقتصادی و نفت) شیخ عبداللّه علیرضا در تاریخ 16 ژوئیه ابلاغ کرد.

3 عکس العمل علیرضا درباره آنچه که دریافت کرد دور از انتظار نبود. او با نهایت گستاخی این

جریانات را چنین توصیف کرد «کار خودتان است (یعنی کار حکومت آمریکاست)» و گفت که اگر ایالات

متحده خواستار سرمایه گذاری عربستان سعودی نیست تنها کاری که باید انجام بدهد این است که همین

موضوع را بگوید. حکومت عربستان سعودی قصد تحمیل سرمایه گذاری عربستان سعودی بر ایالات

متحده را ندارد و برای اختصاص پولهای مازاد خود راههای اختیاری متعددی را داراست.

ص: 400

4 اظهار نظر: این واقعیت که علیرضا پرسید که آیا ما متن عربی مفاد پاراگرافهای 1 تا 4 تلگرام مرجع

را داریم یا خیر، ممکن است تا اندازه ای نشانگر نگرانی جدی تر عربستان سعودی از آنچه که علنا بیان

شده است باشد.وست


موضع عربستان سعودی در قبال حضور نظامی آمریکا

سند شماره (37)

تاریخ: 19 ژوئیه 1979 28 تیر 1358طبقه بندی: خیلی محرمانه

از: وزارت امور خارجه واشنگتن، دی سیبه: سفارت آمریکا جده

موضوع: موضع عربستان سعودی در قبال حضور نظامی آمریکا

1 در تاریخ 17 ژوئیه. الحجلان سفیر عربستان سعودی در آمریکا ملاقات نهاری با ساندرز و

تونیگام داشت. وی برای دومین بار در ملاقاتهایمان انتقادهای کوچکی نسبت به حضور نظامی آمریکا در

خلیج فارس و شبه جزیره عربستان ارائه داد.از گفته هایش این طور برداشت می شد که در موقعیتی که

صلح در منطقه وجود ندارد. هر گونه افزایش حضور نظامی آمریکا، موجب بی ثباتی در منطقه خواهد شد

و اگر هم صلحی ایجاد شود، دیگر احتیاجی به حضور نظامی آمریکا نخواهد بود.

2 الحجلان از بدو ورودش به ما نشان داده است که از استانداردهای سفارتی و عربستان اطلاع دارد و

شمرده، شمرده سخن می گوید. نظرات وی راجع به حضور نظامی آمریکا در منطقه بسته به نظرات شاهزاده

سعود است که در ملاقاتهای مقدماتی در تاریخ 18 فوریه در ریاض با باب موری و همراهانش ارائه داد و

این موقعی بود که باب موری راجع به سفر وزیر دفاع (براون) به منطقه، به ریاض برگشت.

3 برای سفیر وست: اگر نظراتتان را راجع به این موضوع که آیا گفته های الحجلان نظر رسمی دولت

عربستان سعودی است و یا وی تحت تأثیر شایعات در مورد دخالت نظامی آمریکا در منطقه این حرف را

زده است، برای ما بفرستید خیلی به ما کمک خواهد کرد. البته در تحقیقاتتان راجع به این موضوع به دولت

عربستان سعودی چیزی نگویید.

در مذاکرات سال 751974 مبنی بر نگهداشتن نیروی دریایی آمریکا در بحرین، پشتیبانی عربستان

سعودی عامل مهمی بود که دولت بحرین را متقاعد کرد که امکانات نظامی آمریکا در بحرین باقی بماند.ما

مخصوصا می خواهیم بدانیم که آیا دولت عربستان از افزایش حضور نظامی آمریکا در خاور میانه

پشتیبانی می کند؟ و یا حداقل مخالفتی نمی کند؟امضاء ونس

سند شماره (38)

تاریخ: 22 ژوئیه 1979 21 تیر 1358طبقه بندی: خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا جدهبه: وزارت امور خارجه واشنگتن، دی سی

موضوع: موضع عربستان سعودی در قبال حضور نظامی آمریکا

1 (تمام متن خیلی محرمانه است).

2 در مورد گفتگویی که در هنگام نهار بین حجلان و ساندرز و تونیگام انجام شد دو مطلب را باید

اظهار نمایم. اول اینکه،به نظر من سعودیها در صورتی امنیت آمریکایی را خواهند خواست که قابلیت

مریی بودن آن چندان چشمگیر نباشد. در صورتی که عربستان سعودی از طرف شوروی مورد حمله واقع

ص: 401

گردد. سعودیها از ما انتظار دارند که خود را سریعا به معرکه برسانیم. حتی اگر معنی آن مداخله مستقیم و با

حضور مستقیم آمریکا در آنجا باشد. در صورت حمله عمال شوروی نیز آنها از ما می خواهند که با نیرو و

روش متناسب باموقعیت، به یاری آنها بشتابیم. ولی گذشته از آن، آنها خواستار حضور مستقیم نظامی

آمریکا در عربستان سعودی و یا مناطق نزدیک و مجاور نیستند. اگر قرار باشد که آمریکا پایگاهی داشته

باشد و یا حضوری داشته باشد، از نظر آنها باید در جایی در افق دور دست و به طور نامریی باشد تا در

هنگام نیاز بتواند خود را به سرعت به معرکه برساند. آنها در این اثناء از ما می خواهند که بنیه دفاعی آنها را

تقویت نمائیم تا خودشان بتوانند مسائل بحرانی داخلی یا محلی خود را برطرف سازند.

3 سعودیها خواستار حضور نامریی آمریکا هستند تا موجبات نگرانی همسایه های خود را فراهم

نیاورند. حضور آمریکا سبب بروز مشکلاتی بین آنها و دیگر اعراب از قبیل عراق و سوریه و کشورهای

عربی دور افتاده تر از قبیل لیبی و الجزیره خواهد گشت. به همین دلیل سخنگویان دولت عربستان سعودی

به همراه کویت و دیگر کشورهای عربی خلیج سعی دارند این نظریه عمومی را که آمریکا احتمالاً و یا حتی

در نظر دارد در خلیج مداخله نماید، تکذیب نمایند. آنها تلاش خواهند کرد که از این خط عمومی پیروی

کنند که خطری آنها را تهدید نمی کند و در غیر این صورت نیز کشورهای منطقه قادر به حراست از خود

می باشند. به همین ترتیب گرچه عربستان سعودی از افزایش نیروهای خاورمیانه ای مستقر در بحرین

علنا حمایت نمی کند، ولی فکر نمی کنیم که نسبت به آن اعتراضی نیز داشته باشد، البته مشروط بر آنکه

الف) بحرین اعتراض ننماید، ب) میزان افزایش بسیار زیاد نباشد. ج) افزایش با احتیاط و بدون جار و

جنجال صورت گیرد، و د) زمان انجام افزایش مصادف با، دور جدید تبلیغات در مورد طرحهای

اضطراری آمریکا در خلیج نباشد.

4 مطلب دوم این است که حجلان با شاهزاده سعود بیش از شاهزاده سلطان صمیمی است. سلطان در

همان حال که در مصاحبه های چند روز گذشته خود با مطبوعات بیروت در مورد پیروی از نظریه عموم

کنترل خود را از دست نمی داد، ولی به طور کلی در هنگام اشاره به حضور احتمالی آمریکا در منطقه مانند

سعود هیجان زده نمی شد. لیکن شاهزاده سعود و شاهزاده سلطان در اختفا معتقدند که عربستان سعودی در

برابر شوروی به چتر امنیتی آمریکا نیازمند است. با این وصف، سعود دارای نظریات ناسیونالیستی بود و

بر خلاف سلطان معتقد است که حضور آمریکا در اینجا نباید چندان چشمگیر و مریی باشد. ظاهرا

حجلان نیز همین عقیده را دارد و در گفتگوی خود به هنگام نهار از همان خط و نظریه عمومی پیروی

می کند.وست