گروه نرم افزاری آسمان

صفحه اصلی
کتابخانه
جلد چهارم
یک دیپلمات کویتی در تهران






ص: 710

سند شماره (1)

تاریخ: 24 آذرماه 1346 خیلی محرمانه

یادداشت مکالماتی

شرکت کنندگان: قاسم عمرالیاقوت، دبیر دوم سفارت، آنتون ن. نرجیس، دبیردوم، جورج ب. موری، دبیردوم

مکان: دفتر آقای نرجیس

موضوع: یک دیپلمات کویتی در تهران

آقای الیاقوت گفت کویت سعی خواهد کرد عواید یا درآمدهای نفتی خود را افزایش دهد. در حال

حاضر این کشور در حال بررسی اوضاع است، و «اگر ایرانیها از عهده آن برنیایند کویت نیز قادر به انجام

آن نخواهد بود. او به استدلالهای شاه مبنی بر این که ایران برای پروژه های عمران اقتصادی خود به درآمد

بیشتری نیازمند است، چون میزان جمعیت آن خیلی بیشتر از کشورهای تولیدکننده نفت همجوار است

اعتنایی نمی کند. وی گفت کویت برنامه های عمرانی مختص خود را داراست که تا به حال نتایج آن نیز بهتر

از نتایج برنامه های عمرانی ایران بوده است. علاوه بر این تنها منبع موجود در کویت نفت است در حالی که

ایران علاوه بر نفت منابع دیگری نیز دارد. ضعف اساسی ایران عدم مهارت آن در بهره برداری از این منابع

می باشد.

آقای الیاقوت نقاش است و قبل از آمدن به ایران آثار خود را چندین بار به معرض نمایش گذاشته

است. او شدیدا به موسیقی (موزارت، بتهوون، و برامز) و شعر علاقه مند است. او در سالزبورگ وین

تحصیل کرده است. او شدیدا دارای گرایشات سنتی است و در زمینه هنر نسبت به هر چیزی که برچسب

«مدرن» را همراه داشته باشد بدیده تحقیر می نگرد. او با صراحت گرایش خود را نسبت به اتحاد بین العربی

ابراز می دارد و می گوید («ما اعراب بدون مصر اهمیتی نخواهیم داشت») و با صراحت خصومت خود را

نسبت به ایران به استثناء مناظر آن ابراز می دارد.


غیبت سفیر کویت در تهران و پایان اخراج ایرانیها از عراق

سند شماره (2)

تاریخ: 27 دیماه 1351خیلی محرمانه

یادداشت مکالماتی

شرکت کنندگان: الف العتیقی، کاردار کویت، تهران، چارلز دبلیمر، مک کاسکویل، دبیر اول سفارت.

مکان رستوران کاروانسرا

موضوع: 1 غیبت سفیر کویت در تهران 2 پایان اخراج ایرانیها از عراق

1 غیبت سفیر کویت در تهران: (سابقه قبلی: فریدون زند فرد سفیر منصوب ایران در کویت ده روز قبل

به تهران بازگشت چون دولت کویت به خاطر اشغال جزایر خلیج توسط ایران هرگز به وی فرصت نداده بود

که اعتبارنامه خود را تسلیم نماید. مراجعت زندفرد در پاسخ به «تمایل» دولت کویت به بازگشت موقت

وی به تهران صورت گرفت و او در نظر دارد تا زمانی که دولت کویت تصمیم بگیرد که او را بپذیرد در تهران

بماند. (خود زندفرد در تاریخ 28 دیماه به ما گفت که او نسبت به بازگشت خود به کویت چندان «امیدوار

نیست» و نمی تواند بگوید که دقیقا در چه زمانی به کویت باز خواهد گشت.) کمی پس از مراجعت زند فرد

به تهران، در مطبوعات اعلام شد که الصباح سفیر کویت در ایران نیز برای گذرانیدن تعطیلات کشور را ترک

ص: 711

کرده است و این احتمال را که دولت کویت برای نشان دادن مخالفت خود با اشغال جزایر خلیج توسط ایران

الصباح را فرا خوانده تقویت می کند.

در تاریخ 27 دیماه از العتیقی سؤال کردم که سفیر کویت در کجا به سر می برد، و گفتم که شنیده ام به

کویت بازگشته است. العتیقی غیبت الصباح را تأیید کرد و گفت جهت گذرانیدن تعطیلات به کویت رفته

است. با اصرار از وی سؤال کردم که آیا دولت کویت به او دستور بازگشت نداده است. العتیقی نیز اصرار

داشت که مراجعت سفیر دارای دلایل سیاسی نیست، و گفت «هم اکنون بهترین موقع برای گذرانیدن

تعطیلات است» چون در این موقع از سال هوای خلیج بهتر از هوای تهران است.

از او با لطیفه گویی سؤال کردم که آیا سفر سفیر نمی تواند عنوان «مرخصی دیپلماتیک داشته باشد، وی

گفت اصلاً این طور نیست و گفت که خود ایرانیها هدف از این کار را درک می کنند». وی نگفت که غیبت

سفیر تا چه مدت طول خواهد کشید.

2 پایان اخراج ایرانیها از عراق: از العتیقی سؤال کردم که می تواند بگوید که چرا عراق ناگهان از اخراج

ایرانیها دست برداشته است، وی پاسخ داد که میل دارد ابتدا بگوید که اشخاص اخراج شده از عراق

«پناهنده» نبوده اند. وی گفت اکثر آنها ایرانیهایی بوده اند که به طور غیرقانونی و در تلاش برای یافتن کار،

بدون پاسپورت و روادید و حتی اجازه کار وارد عراق شده بودند و دولت عراق حق داشته آنها را اخراج

نماید. همین وضع در مورد کویت مصداق دارد، چون بسیاری از ایرانیها بدون هیچ گونه اوراق هویتی در

جستجوی کار وارد کویت می شوند. دولت کویت هرچند یک بار این افراد را جمع می کند و وادار به خروج

از کشور می نماید. وی گفت هنگام وقوع این اخراجها ایران نسبت به این کار هیچ گونه عکس العملی نشان

نمی دهد.

با پرداختن به مسئله اخراج ایرانیها از عراق، یا هرچه که آن را بنامیم و توقف آن العتیقی گفت که

«مداخله شوروی» سبب شده است که عراق در سیاستهای خود تجدید نظر نماید. او عوامل دیگر را نادیده

نمی گیرد، لیکن معتقد است که شوروی مهمترین عامل است چون به نظر وی «هیچ کشور دیگری تا این حد

بر دولت عراق نفوذ ندارد.»


وزیر نفت جدید کویت و قیمتهای نفتی و اجلاسهای مشورتی اوپک

سند شماره (3)

تاریخ: 20 اسفند ماه 1356طبقه بندی: خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا در کویتبه: وزارت امور خارجه در واشنگتن دی سی، با اولویت.

موضوع: وزیر نفت جدید کویت در مورد قیمتهای نفتی و اجلاسهای مشورتی اوپک اظهارنظر می کند

1 خلاصه: شیخ علی خلیفه الصباح، وزیر نفت جدید کویت می گوید که اجلاس مشورتی اوپک قرار

است در اواسط فروردین ماه و در سوئیس برگزار گردد. وی گفت نزول قیمت واقعی نفت و ارزش دلار،

افزایش قیمت نفت و طرحهای مربوط به عملی ساختن این مسئله را در اجلاس اوپک توجیه می نماید،

پایان خلاصه.

2 در ملاقات با وزیر نفت جدید کویت شیخ علی خلیفه الصباح در تاریخ 9 اسفند ماه (تلگرام

جداگانه) سفیر در مورد اجلاس مشورتی پیشنهادی اوپک که به وسیله وزیر قبل از شیخ علی در مورد آن

مطالبی به ما گفته شده بود سؤال کرد (مرجع ب) شیخ علی گفت که اعضای اوپک در نظر دارند این اجلاس

ص: 712

را برگزار کنند، ولی هنوز تصمیم نگرفته اند که آن را در اواخر ماه مارس یا اوایل ماه آوریل (حدودا اواسط

فروردین م) برگزار نمایند. ولی احتمالاً در سوئیس تشکیل خواهد شد تا تمام مواردی را که در کاراکاس

مخفی نگاهداشته شده بود به تبادل نظر بکشند «وی گفت» امیدوارم بحث پیرامون افزایش قیمت نفت دور

بزند ولی اگر کسان دیگری این موضوع را مطرح ننمایند، من داوطلبانه این کار را خواهم کرد.

3 وزیر معتقد است که منصفانه و به نفع آمریکا نیست که عربستان سعودی و ایران را وادار به ثابت

نگاهداشتن قیمتها بکند، علی خلیفه گفت هنگامی که آنها در این زمینه تعهدی را پذیرفتند، فکر نمی کردند

که قیمت دلار تا این حد نزول پیدا کند. ادامه تعهد عربستان سعودی و ایران به سه دلیل زیر به نفع آمریکا

نیست: (الف) به علت سقوط ارزش ارزش دلار و ثبات قیمت نفت تمام کشورهای عضو اوپک (از نظر

بودجه) در تنگنا قرار گرفته اند. همین امر سبب خواهد شد که جوی برای افزایش قیمتها پدید آید. (ب)

تخفیف درآمد خارجی تأثیری منفی بر سطح کمکهای خارجی آنها خواهد داشت. (ج) تمام علائم و

نشانه ها حاکی از آن است که افزایش قیمتها اجتناب ناپذیر است، و هرچه بیشتر بگذرد وضع موجود

فاجعه آمیزتر خواهد شد. وزیر گفت ثبات قیمتها را در شرایط واقعی می پذیرد، ولی در شرایط ظاهری و

کاذب نه. انجام این کار به معنی از بین بردن احتمال پیدایش منابع انرژی جایگزین است و به نفع

مصرف کنندگان نفت نمی باشد.

4 سفیر یادآور شد که گذشته از استدلالهای درازمدت، ثابت نگاهداشتن قیمت نفت در حال حاضر

بسیار اهمیت دارد، چون به اقتصاد جهانی این امکان را می دهد که نفسی به راحتی بکشد. وزیر پاسخ داد

که با این استدلالها کاملاً آشناست، لیکن در نتیجه بررسیهای آمریکایی که توسط مؤسسه بروکینگز، سیتی

کورپ، چیس و دیگران مطرح شده متقاعد شده است که تأثیر افزایش قیمت نفت بر اقتصاد جهانی ناچیز و

قابل پذیرش است.

وی مدعی است که حتی بدون ایجاد تغییر در سیاست پولی و مالی، سازمان همکاری و عمران

اقتصادی به سهولت افزایش قیمت نفت را خواهد پذیرفت.

5 با خاطرنشان ساختن عدم توافق همیشگی اقتصاددانان سفیر تأکید کرد که ثبات قیمت نفت از نظر

دولت آمریکا باید حداقل در سال جاری حفظ شود، و هم اکنون بیش از دو ماه از عمر آن نگذشته است.

علاوه بر این، صورت حساب عظیم واردات نفتی آمریکا نیز بر ارزش دلار تأثیر منفی به جای گذاشته

است.

6 سپس وزیر سؤال کرد که آیا دولت آمریکا علیرغم وخامت اوضاع دلار در نظر دارد از عربستان

سعودی و ایران بخواهد که به وعده خود در رابطه با ثابت نگاهداشتن قیمتها عمل کند. سفیر پاسخ داد که به

نظر وی، ما موضع خود را در سال 1357 به خاطر ثبات قیمت نفت تغییر نخواهیم داد. وی معتقد است که

شاه به تعهد خود در قبال رئیس جمهور کارتر عمل خواهد کرد و عربستان سعودی نیز از این گونه ثبات

قیمت حمایت به عمل خواهد آورد. وزیر با گفتن این مطلب که احتمالاً ارزش دلار در تابستان سال 1357

بالا خواهد رفت، ولی در اواخر سال بار دیگر به وضع کنونی باز خواهد گشت، گفتگو را به پایان رسانید. به

همین دلیل، بهتر است که قیمتها هم اکنون تطبیق شوند.

7 اظهارنظر: طبق شاهد موجود در این تلگرام و تلگرام جداگانه وزیر فعلی در مقایسه با وزیر قبلی

بسیار تفاوت نظر دارد. وی معتقد است که نزول قیمت واقعی نفت به معنی این نیست که کویت باید میزان

ص: 713

فروش و تولید را افزایش دهد. بلکه برعکس، کویت باید قیمت نفت خود را بالا ببرد حتی اگر مجبور شود

میزان تولید خود را کاهش دهد. وی به عنوان معاون اسبق وزیر دارایی به جنبه های نفتی علاقه مند است و

به عنوان عضو کمیته وزیران دولت کویت درآمده است، تا «مشکلات دلار» را مورد بررسی قرار دهد، و

اعضای دیگر کمیته علاوه بر وزیر نفت عبارتند از: وزرای دارایی و بازرگانی و برنامه ریزی. نظریات وی

که با گفتگوهای انجام شده در سطح کابینه صیقل یافته است، می تواند در اجلاس مشورتی اوپک در

اواسط فروردین ماه مطرح گردد. میزان تولید 2 میلیون بشکه در روز کویت سبب می گردد که این کشور

نتواند مانند تولیدکنندگان بزرگی چون عربستان سعودی و ایران حرف خود را به کرسی بنشاند، لیکن اگر

در هر یک از این دو غول نقاط ضعفی در رابطه با ثبات قیمت پدید آید، شیخ علی سعی خواهد کرد در

اجلاس آتی اوپک از آن به بهترین وجه ممکن بهره برداری کند.مائسترون


دولت کویت خرید ارزهای خارجی را به حالت تعلیق درمی آورد

سند شماره (4)

تاریخ: 24 اسفند 1356طبقه بندی: خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا در کویت به: وزارت امور خارجه در واشنگتن دی سی، با اولویت

موضوع: دولت کویت خرید ارزهای خارجی را به حالت تعلیق درمی آورد

1 در ضیافت 23 اسفند ماه که به افتخار رئیس بانک بازرگانی بازنشسته ترتیب داده شده بود (ارزش

فهرست میهمانان چند میلیون بود) سفیر فرصت کوتاهی یافت تا با خالد ابوسعود مشاور مالی امیر تبادل

نظر نماید. ابوسعود (لطفا حفاظت شود) به وی اطلاع داد که ظرف همان روز دولت کویت به عمال خود

دستور داده است که از خرید ارز خارجی با دلارهای موجود در کویت امتناع ورزند و موضع

سرمایه گذاری کنونی را حفظ کنند. سفیر از این همکاری دولت کویت کمال سپاسگزاری و امتنان را بجا

آورد.

2 با درنظر گرفتن نرخ کنونی تبدیل دلار، ابوسعود گفت که 2 میلیارد دلار مازاد کنونی (علاوه بر 2

میلیارد دلار گذشته) حاصل از معامله آمریکا و آلمان که اخیرا مورد توافق آمریکا و آلمان غربی قرار

گرفته قادر نیست در اوضاع کنونی ارزش دلار را بالا ببرد، وی معتقد است که مبلغی هنگفت معادل 10

میلیارد دلار لازم است تا در این شرایط دلار را توأم باثبات سازد.مائسترون


کمک خارجی کویت، 13561341

سند شماره (5)


تاریخ: 16 فروردین 1357خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا در کویتبه: وزارت امور خارجه در واشنگتن دی سی

موضوع: کمک خارجی کویت، 13561341

1 خلاصه: گزارش وزیر دارایی داخلی کویت حاکی از آن است که، از زمان استقلال (1341 و تا پایان

سال 1356) کویت 2/6 میلیارد دلار کمک، (5/2 میلیارد دلار وام بلاعوض، 2 میلیارد دلار وام، و 7/1

میلیارد دلار از طریق مؤسسات چندجانبه) ارائه کرده است. کویت معادل 4/9 درصد تولید ناخالص ملی

خود را در سالهای 13561349 به کمک اختصاص داده است که در این دوره سهم سرانه هر کویتی

000/11 دلار بوده است. این واقعیت که دو سوم (9/2 میلیارد دلار) 5/4 میلیارد دلار به صورت وام و

ص: 714

وامهای بلاعوض دوجانبه بین سالهای 1353 و 1356 توزیع گردیده، نشان می دهد که از زمان افزایش

قیمت نفت در سال 1352 میزان کمکهای ارائه شده توسط این کشور سیر صعودی داشته است، افزایش

وامهای داده شده به کشورهای غیر عرب از 35 درصد کل وامها در سال 1354 به 5/48 درصد در سال

1356 نشانگر بیشتر شدن کمکهای کویت به کشورهای غیرعربی است. این گزارش ارقام مربوط به

سپرده حساب بانکهای مرکزی کشورهای رو به رشد را که احتمالاً مصرف نخواهد شد و نیز کمک 700

میلیون دلاری به سازمان خلیج را برای عمران مصر درنظر نمی گیرد، به همین دلیل ارقام ارائه شده قدری

محافظه کارانه است و بایستی آنان را حداقل کمکهای خارجی کویت قلمداد نمود.

(پایان خلاصه).

2 سرپرست بخش اقتصادی اخیرا گزارش تهیه شده توسط وزیر دارایی داخل کویت به تاریخ 26

بهمن ماه 1357 را دریافت نمود که حاوی ارقام وسیعی در رابطه با کمکهای کویت پس از اولین سال

استقلال (1341) تا 10 دیماه سال 1356 می باشد. جزئیات و یک نسخه از این گزارش به دنبال تلگرام

ارسال خواهد شد. اطلاعات مهم موجود در گزارش به شرح زیر است.

3 کل کمکهای ارائه شده: از سال 1341 کویت حدود 2 میلیارد دلار وام و 5/2 میلیارد دلار وام

بلاعوض به کشورهای رو به رشد داده است. و 7/1 میلیارد دلار نیز به نهادهای چند جانبه کمکی

اختصاص داده که جمع کمکهای خارجی این کشور را به 2/6 میلیارد دلار می رساند. بخش اعظم این مبلغ

(یعنی 45/5 میلیارد دلار) از سالهای 13561349 ارائه شده است.

4 کمک به نسبت تولید ناخالص ملی: کل تولید ناخالص ملی کویت در سالهای 1349 تا پایان 1356

حدود 3/58 میلیارد دلار برآورد شده است. کمک 45/5 میلیارد دلاری کویت به این معنی است که این

کشور به طور متوسط 4/9 درصد از تولید ناخالص ملی خود را در سالهای 1349 تا 1356 به کمک

خارجی اختصاص داده است. چون ارقام کمکی میزان «سپرده های» عظیم کویت در بانکهای مرکزی

کشورهای رو به رشد را که احتمالاً باز گردانده نخواهد شد در بر نمی گیرد می توان گفت که میزان کمک

واقعی و درصد کمک بیش از اینهاست.

5 کمک سرانه: کل جمعیت کویت در پایان سال 1356 حدود نیم میلیون نفر بود، که میزان کمک

سرانه کویتیها در سالهای 56 1349 حدودا معادل 000/11 دلار می گردد. چون جمعیت کویت پس از

دوران 56 1349 سالانه 6 درصد افزایش داشته، رقم کمک سرانه نیز بیش از اینها می باشد. در سال

1356 کل کمکهای کویت به صورت وام و وامهای بلاعوض معادل 50/7 میلیارد دلار بود که سهم سرانه

کویتیها 1500 دلار می باشد. این رقم کمک داده شده از طریق نهادهای چند جانبه را که کل کمکها در سال

1356 به بیش از یک میلیارد دلار و سهم سرانه را معادل 2000 دلار می نماید، در بر نمی گیرد.

6 منابع میرا: گزارش وزیر دارایی نشانگر آن است که کمکهای ارائه شده از سوی کویت بر منابع

میرای نفتی که اقتصاد کشور از آنها تغذیه می کند، استوار است. بنابراین کاهش کمکهای این کشور بیش از

کشورهای پیشرفته است چون آنها دارای منابع قابل تمدید و فعالیت اقتصادی متفاوتی هستند.

7 روندها. چون کمکهای این کشور به نهادهای چند جانبه به نسبت سالانه مشخص نشده، ارقام

دقیق مربوط به کمک سالانه موجود نیست. لیکن این واقعیت که دو سوم (9/2 میلیارد دلار) کل کمکهای

5/4 میلیارد دلاری وام و وامهای بلاعوض از سال 1341 در دوران 13561353 داده شده، نشانگر آن

ص: 715

است که از زمان افزایش قیمت نفت در سال 1973 کمکهای این کشور سیر صعودی داشته است. افزایش

معتدل وامها و وامهای بلاعوض از 656 میلیون دلار در سال 1354 به 750 میلیون دلار در سال 1356

احتمالاً نشانگر تخمین نادرست روند است، چون میزان کمکهای کویت به مؤسسات کمکی چندجانبه در

32 سال گذشته افزایش یافته است.

8 کمک کویت به کشورهای غیر عرب: از کل وامها و وامهای بلاعوضی که توسط کویت در سالهای

1341 تا 1356 ارائه شده، طبق شواهد موجود در گزارش 9/87 درصد آن به کشورهای عربی، 5/4

درصد به کشورهای آفریقایی و 6/7 درصد به کشورهای دیگر (اکثرا آسیایی) اختصاص یافته است.

وامهای بلاعوض به طور کلی (8/98 درصد در سال 1356) به کشورهای عربی اختصاص دارد. ولی

وامها اکثرا به کشورهای غیرعربی اختصاص یافته اند (5/48 درصد در سال 1356 در مقایسه با 35

درصد در سال 1354).

9 اظهار نظر: در جدولی تحت عنوان «کمکهای کویت به سرمایه های نهادهای منطقه ای و

بین المللی»، گزارش از کمک 700 میلیون دلاری کویت به سازمان خلیج عمران مصر اشاره ای نمی کند.

این واقعیت و عدم شمول ارقام مربوط به سپرده های کویت در کشورهای رو به رشد که مصرف نخواهد

شد، این نتیجه را به دست می دهد که ارقام مطروحه در گزارش وزارت دارایی کاملاً محافظه کارانه تهیه

شده و باید آنان را به عنوان حداقل میزان کمک خارجی کویت در سالهای 1341 تا 1356 در نظر گرفت.

مائسترون


الحاق کویت به مجامع ضد هواپیماربایی

سند شماره (6)

تاریخ: 17 اردیبهشت 1357طبقه بندی: خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا در کویتبه: وزارت امور خارجه در واشنگتن دی سی

موضوع: الحاق کویت به مجامع ضد هواپیماربایی

1 بنا به درخواست خود در تاریخ 16 اردیبهشت ماه، با ولیعهد و نخست وزیر کویت شیخ سعد عبداللّه

ملاقات نمودم. از زمان ارتقاء وی به سمت جدید با وی ملاقات نکرده بودم و می خواستم از این فرصت

برای مطرح کردن چند مسئله که مهمترین آنها الحاق کویت به مجامع ضد هواپیماربایی است استفاده

کنم.

2 در مقدمه گفتم که شیخ سعد مهمترین متخصص کویت در زمینه هواپیماربایی است، چون قبلاً با سه

مورد هواپیماربایی که کویت درگیر آن بود به عنوان وزیر کشور برخورد داشته است. من توجه ویرا به سه

مجمع هواپیماربایی جلب کرده و گفتم که کویت تنها مجمع لاهه را امضاء کرده است. شیخ سعد گفت

می داند که کویت تنها یک مجمع را امضاء کرده است، ولی در رابطه با وضع دیگر مجامع چیزی نمی داند. به

او گفتم که به نظر من وزیر امور خارجه آمادگی دارد امضاء و تأیید سه مجمع را به شورای وزیران پیشنهاد

کند، لیکن قبلاً باید بعضی از مراحل فنی این روند حل شود.

3 در ادامه گفتگو، من با تأکید بر اهمیت تأیید تمام کشورها در رابطه با سه مجمع گفتم این امر می تواند

مانع از مداخله غیرمشروع در نظام هواپیمایی کشوری بین المللی شود. من به قطعنامه مجمع عمومی

سازمان ملل به شماره 8/32 و این واقعیت که از آمریکا، انگلستان و فرانسه توسط دیگر صحه گزاران

ص: 716

خواسته شده که این مسئله را با کویت و چند کشور دیگر در میان بگذارند، اشاره نمودم. من یادآور شدم که

سفیر انگلستان در تاریخ 12 اردیبهشت ماه با راشد الراشد معاون وزیر امور خارجه پیرامون همین

موضوع گفتگو کرده است. من خاطرنشان ساختم که با وجود عدم تمایل کشورها به توشیح این سه مجمع

به خاطر ماهیت ضد فلسطینی شان، باید گفت که این وضع دیگر مصداق ندارد، چون همه دریافته اند که این

سه مجمع اهداف وسیعتری را در مد نظر دارند. در واقع یاسر عرفات رهبر ساف نیز در بسیاری موارد

هواپیماربایی را محکوم اعلام کرده است. همچنین به شیخ سعد یادآور شدم که مهمترین همسایگان کویت

یعنی ایران و عربستان سعودی هر دو نیز سه مجمع مزبور را صحه گذارده و آنان را تأیید کرده اند و معتقدند

که دلیلی ندارد که کویت به آنها نپیوندد.

برداشت من این است که کشورهای دیگر خلیج که علاوه بر عدم امضاء سه مجمع مزبور را تأیید نیز

نکرده اند، منتظرند ببینند کویت چه اقدامی را انجام می دهد.

4 نخست وزیر اظهارنظر خاصی در مورد این موضوع ارائه ننمود، لیکن در طول گفتگو اظهار علاقه

می کرد. وی گفت پیرامون این مسئله روز بعد با وزیر امور خارجه گفتگو خواهد کرد (اجلاس شورای

وزیران نیز قرار است در همان زمان صورت گیرد). این موضوع نیز به احتمال بسیار در شورای وزیران

مطرح خواهد گردید.

5 سفیر انگلستان به ما اطلاع داد که راشد الراشد معاون وزیر خارجه گفته است که دولت کویت از

اهداف این سه مجمع حمایت می کند، لیکن رابطه فلسطینی بالا را نیز یادآور شده است. سفیر انگلستان

گفت این مجامع با هرگونه اقدام غیر قانونی در جهان مخالف بوده و دارای انگیزه های سیاسی نمی باشند.

وی توصیه کرد که کشورهایی مانند کویت که مسئولیتهای بین المللی خود را جدی تلقی می کنند، باید

راهنما و سرمشق دیگران باشند.

6 سفارت موضوع را دنبال خواهد کرد و ممنون خواهد شد اگر در جریان پیشرفت گفتگوها با

کشورهای دیگر قرار گیرد تا با استفاده از این موارد بتواند دولت کویت را نیز در این راه ترغیب و تشویق

بنماید.مائسترون


«تحریم» جمهوری دموکراتیک خلق یمن توسط اتحادیه عربی...

سند شماره (7)

تاریخ: 4 مرداد 1357طبقه بندی: خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا در کویتبه: وزارت امور خارجه در واشنگتن دی سی

موضوع: «تحریم» جمهوری دموکراتیک خلق یمن توسط اتحادیه عربی عرضه های نفتی

1 در طول ملاقات با وزیر نفت کویت شیخ علی خلیفه الصباح در تاریخ 3 مرداد ماه کاردار و

سرپرست بخش اقتصادی از وی سؤال کردند که به دنبال تصمیم اتحادیه عربی در تاریخ 11 تیرماه مبنی بر

قطع رابطه با جمهوری دمکراتیک خلق یمن، آیا کویت نیز صدور نفت خود به عدن را قطع کرده است یا

خیر؟

2 وزیر نفت اوضاع را به شرح زیر توصیف کرد: کویت و عراق تا مدتی قبل از اجلاس اتحادیه عربی

از پالایشگاههای عدن استفاده می کردند و محصولات نفتی حاصله را به جمهوری عربی یمن

می فروختند. (جمهوری دموکراتیک خلق یمن هرگز صاحب این نفت خام و یا محصولات آن نبوده است.)

ص: 717

تنها نفع حاصله برای جمهوری دموکراتیک خلق یمن این بود که پالایش نفت کویت در پالایشگاه ظرفیت

مورد استفاده را بالا می برد، و هزینه پالایشگاه عدن را برای جمهوری دموکراتیک خلق یمن کاهش

می داد. وزیر در ادامه توضیحات خود گفت، این قرارداد در حقیقت به نفع کویت بود، چون بازار یمن

شمالی خوب است و پالایش نفت در عدن هزینه حمل و نقل محصولات نفتی را که بیش از هزینه نفت خام

است، برای کویت کاهش می داد. علاوه بر این کویت محصولات پالایش یافته در پالایشگاه عدن را بر

اساس قرارداد صدور نفت عراق به عدن می فروخت و مقداری از محصولات پالایشگاه شعیبه کویت را در

اختیار عراق قرار می داد.

3 علی خلیفه گفت به دنبال تصمیم اتحادیه عربی کویت نیز رابطه صدور نفت خود به عدن را «لغو»

کرده بود تا در مورد آن بررسیهای بیشتری به عمل آورد. این بدان معنی است که کویت دیگر نفتی به

پالایشگاه عدن نمی فرستد، بلکه به تقبل هزینه بیشتر محصولات پالایش یافته خود را از پالایشگاه شعیبه

کویت به جمهوری عربی یمن ارسال می دارد. وزیر معتقد است که عراق نیز استفاده از پالایشگاه عدن را در

رابطه با نفت خام خود متوقف کرده است.ساترلند


«قطع» نسبی کمکهای عربی به یمن جنوبی

سند شماره (8)

تاریخ: 20 مرداد 1357طبقه بندی: خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا در کویتبه: وزارت امور خارجه در واشنگتن دی سی

موضوع: «قطع» نسبی کمکهای عربی به یمن جنوبی

1 خلاصه. علیرغم تحریم یمن جنوبی در تاریخ 11 مرداد توسط اتحادیه عرب میزان کاهش

کمکهای کویت و مؤسسات مستقر در کویت به جمهوری دموکراتیک خلق یمن نسبی بوده است. بانک

مرکزی کویت به ما اطلاع داده است که رابطه بانکی بین کویت و عدن هنوز ادامه دارد. صندوق عربی

مستقر در کویت در نظر ندارد کمک جدیدی به جمهوری دموکراتیک خلق یمن بدهد، و علت آن کاهش

روند فعالیتهاست، و نه تحریم صرف جمهوری دموکراتیک خلق یمن. منابع موثق صندوق مالی کویت

معتقدند که پرداخت وامهای موجود به این جمهوری قطع نخواهد شد، و باید مدتی بگذرد تا صندوق مزبور

ارائه کمکهای جدید به جمهوری دموکراتیک خلق یمن را از سر بگیرد. تنها کاهشی که در کمکهای کویت

به این جمهوری صورت گرفته کاهش کمک کویت در زمینه آموزش و پرورش و بهداشت است که در سال

1358 از 9 میلیون دلار به 5/1 میلیون دلار تقلیل یافته است، ملاقات وزیر دارایی جمهوری دموکراتیک

خلق یمن با امیر کویت در تاریخ 8 مرداد ماه حداقل حاکی از آن است که گفتگوهای مالی و اقتصادی بین

دو کشور هنوز جریان دارد. (پایان خلاصه).

2 مقاله مرجع الف تحت عنوان «یمن جنوبی: کاهش کمکهای عربی» با وجود مفید و با ارزش بودن،

چنین نشان می دهد که کاهش کمکهای عربی به جمهوری دموکراتیک خلق یمن در رابطه با کویت بیش از

آنچه که فکر می کردیم فاجعه آمیز بوده است. وضع کمکهای ارائه شده توسط کویت یا نهادهای کمک

عربی مستقر در کویت پس از تصمیم 11 تیرماه اتحادیه عربی مبنی بر (قطع کمک) به جمهوری

دموکراتیک خلق یمن به شرح زیر بوده است:

3 ارسال پول از طرف مهاجرین: طبق گزارش مقاله «سعودیها نیز همگام با کویت و امارات متحده

ص: 718

عربی اقداماتی برای جلوگیری از انتقال ارز توسط کارگران به یمن جنوبی که یک چهارم تولید ناخالص

ملی این کشور را در سال 1355 تشکیل می داد، به عمل آورده اند.» اگر این اقدام در اینجا نیز صورت گرفته

باشد، اولین سازمان اقدام کننده بانک مرکزی کویت باید باشد. پس از مطرح شدن این موضوع توسط ما

در تاریخ 4 مردادماه معاون رئیس بانک مرکزی که فرد مطلعی است. اظهار تعجب نمود و گفت رابطه بانک

مزبور با عدن به هیچ وجه قطع نشده است. تا آنجا که او می داند انتقال ارز، تلکس، و غیره بین کویت و عدن

«روند عادی خود را ادامه می دهد».

4 کمک صندوق عربی به یمن جنوبی. این مقاله کمکهای صندوق عربی مستقر در کویت را در رابطه با

کمکهای عمرانی و اجتماعی و اقتصادی به جمهوری دموکراتیک خلق یمن «بسیار عظیم» عنوان می کند.

صندوق عربی از زمان تأسیس حدود 26 میلیون دلار (1/7 میلیون دینار کویتی) را برای تأمین هزینه

مالی دو پروژه در یمن جنوبی 3/14 میلیون دلار (95/3 میلیون دینار کویت) برای بازسازی بندر عدن و

7/11 میلیون دلار (یا 3/2 میلیون دینار کویتی) برای تأسیسات ماهیگیری مکلا اختصاص داده است.

در اوایل سال جاری صندوق در نظر داشت کمکی در رابطه با دو پروژه دیگر را که معادل 37 میلیون

دلار (10 میلیون دینار کویتی) برای کارخانه برق در وادی حضر موت و 6/6 میلیون دلار (8/1 میلیون

دینار کویت) برای عمران کشاورزی در وادی توربان در اختیار یمن جنوبی قرار دهد، مقام برجسته

صندوق عربی به سرپرست بخش اقتصادی در تاریخ 4 مرداد ماه گفت که علیرغم تصمیم اتحادیه عربی

مورخ 11 تیرماه، پرداخت مربوط به دو پروژه تصویب شده هنوز ادامه دارد، در واقع در رابطه با یک پروژه

همین چند روز قبل مقداری پول پرداخت شده است. وی اظهار داشت که با درنظر گرفتن این واقعیت که

تمام کشورهای عربی عضو صندوق عربی هستند، جلوگیری از ادامه پرداخت کمکها در رابطه با

پروژه های تصویب شده توسط همه آنها کاری دشوار است. وی گفت بررسی دو پروژه دیگر به تعلیق

درآمده است و علت آن نیز اجراء یک سیاست خاص علیه یمن جنوبی نیست، بلکه تمام تعهدات صندوق

عربی به حالت تعلیق درآمده و قبل از افزایش سرمایه صندوق در اجلاس سالانه آتی در آوریل 1979

(فروردین 1358 م) احتمالاً پروژه دیگری تصویب خواهد گردید.

5 کمکهای کویت. کمک مستقیم دولت کویت به یمن جنوبی از طریق دو سازمان صورت می گیرد، که

عبارتند از صندوق کویتی عمران اقتصادی عربی (برای پروژه های مهم)، و اداره کل کمکی خلیج جنوبی و

عربی (برای «کمکهای بشر دوستانه» که به صورت احداث مدرسه و بیمارستان عمل می کند).

(الف) صندوق کویت. وضع مربوط به کمک صندوق کویتی مبهم است. ارسال 1341 صندوق کویت

معادل 43 میلیون دلار (73/11 میلیون دینار کویتی) به یمن جنوبی کمک کرده است. اخیرا نیز طبق

قرارداد منعقده در یکم آذرماه 1355 در رابطه با تأسیسات ماهیگیری مکلا، صندوق عربی 10 میلیون

دلار (7/2 میلیون دینار کویتی) به این کشور کمک کرده است. در حال حاضر صندوق مزبور در رابطه با

یمن جنوبی تنها یک پروژه را تحت بررسی دارد، که معادل 9 میلیون دلار (5/2 میلیون دینار کویت) برای

تأمین هزینه نسبی فرودگاهی در ریان می باشد. مقام دیرین این صندوق (خود اهل یمن شمالی است) که با

مسائل یمن سر و کار دارد به ما گفت که نحوه برخورد صندوق با دو یمن وقت زیادی می برد و روند تصویب

پروژه جدید به کندی به پیش می رود. با این وصف وی فکر نمی کند که «قطع رابطه» لزومی داشته باشد و به

نظر وی ندارد. در رابطه با پروژه های موجود، گفت اکنون قطع پرداخت وامهای مورد تعهد کاری دشوار

ص: 719

می باشد.

(ب) اداره کل کمکهای خلیج جنوبی و عربی. این سازمان کویتی در سال 1342 تأسیس گردید تا از

طریق آن کویت بتواند به بحرین، امارت جدا از امارات متحده عربی در آن زمان یعنی عمان و دو یمن کمک

کند. پس از استقلال امارات متحده عربی از فهرست حذف شد و در سال 1352 سودان به جای آن وارد

گردید. در ده سال گذشته سالانه حدود 9 میلیون دلار (4/2 میلیون دینار کویتی) به یمن جنوبی اختصاص

داده است. از این مبلغ سالانه حدود 5/7 میلیون دلار (2 میلیون دینار کویتی) صرف احداث مدرسه و

بیمارستان و 5/1 میلیون دلار (400 هزار دینار کویتی) صرف پرداخت حقوق 100 معلم مدارس مزبور،

10 پزشک، و تکنسینهای مختلف، مهندس و مدیر در یمن جنوبی می شد. (این اداره دفتر کوچکی نیز در

عدن دارد.) پس از تصمیم اتحادیه عربی در 11 تیرماه سرپرست این اداره به ما گفت هزینه 5/7 میلیون

دلاری ساختمانی از بودجه سال 1358 حذف شده است (10 تیرماه 1357 تا 9 تیرماه 1358). ولی

پرداخت 5/1 میلیون دلار حقوق معلمین، و پزشکان و مدیران ادامه خواهد یافت چون این نوعی کمک

«بشردوستانه» از طرف دولت کویت می باشد.

6 مطبوعات گزارش می دهند که وزیر دارائی جمهوری دموکراتیک خلق یمن فضیل محسن عبدا در

تاریخ 10 تیرماه با امیر کدارایی ملاقات نمود و در تاریخ 11 تیرماه عازم لیبی شد. به نظر ما او تقاضای

کمک کرده است.

7 اظهار نظر: طبق اطلاع آن وزارتخانه، دولت کویت معتقد است که کمک به جمهوری دموکراتیک

خلق یمن بهترین راه برای کشانیدن این کشور به جرگه اعراب واقعی و میانه رو می باشد تا تنبیه آن. در

نتیجه تصمیم 11 تیرماه اتحادیه عربی، این کشور سیاست کمک به یمن جنوبی را کنار گذاشته است، لیکن

میزان تنبیهات مورد نظر چندان شدید نیست. ما فکر نمی کنیم که دولت کویت انتقالهای بانکی به عدن را

متوقف سازد، چون سیاست همیشگی این (شهر کشور) بازرگانی در جهت چرخش آزاد سرمایه در

داخل و خارج از کشور بوده است. مائسترون


روابط ایران و کویت

سند شماره (9)

تاریخ: 28 شهریورماه 1357طبقه بندی: خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا در تهرانبه: وزارت امور خارجه در واشنگتن دی سی

موضوع: روابط ایران و کویت

1 رئیس هیئت دیپلماتیک محلی شیخ نصرالجابر یکی از شاهزادگان درخشان و جوان کویتی و

برادرزاده امیر و نخست وزیر کویت است. وی نیز مانند تمام کویتیهای خوب، با ترک تهران به منظور

گذرانیدن سه هفته در پاریس، پایان ماه رمضان را جشن گرفت.

2 بنابراین به محض این که وی در تاریخ 27 شهریور ماه به من تلفن کرد و گفت «به طور ناشناس» در

تهران به سر می برد و میل دارد با من ملاقات کند، بسیار متعجب شدم. هنگامی که رهسپار شرکت در

ضیافتی در پاکستان بود با وی ملاقات کردم و او را شخصی فیلسوف مآب یافتم.

3 امیر او را از پاریس فرا خوانده بود، و با ارسال یک پیام امیدوارکننده توسط او برای شاه او را با یک

فروند هواپیمای جت مخصوص عازم تهران کرده بود. نصر صبح روز 28 شهریور ماه به حضور شاه باز

ص: 720

یافته بود. او در رابطه با زلزله تسلیت گفت، لیکن به خصوص در مورد نامه ای با شاه صحبت کرد که در آن

امیر از تلاش شاه برای حفظ موقعیت و رهبریت خود در ایران حمایت خود را اعلام داشته بود.

4 نصر با من پس از باریافتن به حضور شاه، ملاقات کرد و گفت اوضاع خوب است و به نظر وی حس

اعتماد شاه از زمان حضور وی در عیدالسلام خیلی بیشتر شده است. وی گفت روحیه شاه «خیلی خوب»

است و کنترل کامل امور را در اختیار دارد.

5 با پایان این وظیفه خوب، شیخ سوار جت خود شد و رهسپار روسپی خانه های پاریس گردید.

سولیوان


سفر کوپر به کویت، مقررات مالیاتی آمریکا در رابطه با سرمایه گذاریهای مستقیم کویت

سند شماره (10)

تاریخ: 5 آبان 1357طبقه بندی: خیلی محرمانه

از: وزارت امور خارجه در واشنگتن دی سیبه: سفارت آمریکا در تهران، فوری

موضوع: سفر کوپر به کویت، مقررات مالیاتی آمریکا در رابطه با سرمایه گذاریهای مستقیم کویت

1 مقامات کویتی احتمالاً با معاون وزیر کوپر در مورد مقررات مالیاتی پیشنهادی اداره مالیات داخلی

درآمد دولتهای خارجی، که در آمریکا سرمایه گذاری کرده اند صحبت خواهند کرد. آنچه در ذیل می آید

نکاتی است که سفارت آمریکا در کویت مایل به مطرح شدن آنها می باشد.

2 اداره مالیات داخلی بر اساس بخش 892 مجموعه قوانین مالیاتی 892 داخلی مقررات جدیدی را

وضع کرده است.

هیئت همراه معاون وزیر یک نسخه از مقررات پیشنهادی و مجموعه قوانین 892 را در اختیار دارد. به

طور خلاصه، بخش 892 درآمد «دولتهای خارجی» را که نتیجه سهام، اوراق قرضه، سپرده های بانکی «و

یا هرگونه منبع مالی که در آمریکا دارند» می باشد از پرداخت مالیات معاف می دارند. مقررات پیشنهادی

اداره مالیات داخلی این معافیت را در مورد درآمدهای «خنثی» (بهره و یا درآمد اوراق قرضه) یا درآمد

حاصله از وارد شدن در تجارت یا فعالیت بازرگانی در آمریکا مانند تملک هتل، دفتر ساختمانی، و یا

بنگاه معاملاتی توسط هر دولت خارجی یا آژانسهای تابعه آن مشمول مقررات مالیاتی جدید خواهد

گردید.

3 در سیزده سال گذشته دولت کویت در زمینه املاک از طریق بانک چیس مانهاتان

سرمایه گذاری های عظیمی کرده است. کویتیها که ظاهرا فکر می کردند بخش 892 شامل این مورد

نمی شود فرمهای مالیاتی را پر نکرده اند. در صورتی که این مقررات به تصویب برسد، کویتیها مجبور

خواهند شد مالیات سیزده سال عقب افتاده را بپردازند. ولی ما در رابطه با میزان سرمایه گذاری یا مالیات

قابل پرداخت اطلاعی نداریم.

4 همان طور که در تلگرام مرجع آمده و سفارت آمریکا در کویت می داند، کویتیها نگران کاهش منافع

حاصله از سرمایه گذاریهای خود و نیز امکان کاربرد مقررات پیشنهادی در مورد درآمدهای سیزده سال

گذشته شان هستند. بانک چیس مانهاتان و وکلای آن با معاون وزیر کارزول و اداره مالیات داخلی گفتگو

کرده و ظاهرا به کویتیها گفته اند که طبق بخش 892 می توان چنین برداشت کرد که دولت کویت از پرداخت

مالیات مزبور معاف است. همان گونه که در تلگرام مرجع پیشنهاد شده، کویتیها ممکن است فکر کنند که

ص: 721

دولت آمریکا در هنگام مقررات پیشنهادی انگیزه های سیاسی ضد کویتی را در نظر داشته است (ولی باید

گفته شود که این امر صحت ندارد).

5 در صورت مطرح شدن موضوع توسط کویتیها می توانید از مطالب بالا و نکات ذیل استفاده کرده و

به آنها پاسخ دهید.

انگیزه این پیشنهاد روشن شدن نحوه کاربرد بخش 892 در مورد تمام دولتهای خارجی بوده است

(محض اطلاع شما منظور اصلی تمیز سرمایه گذاری «بازرگانی» از سرمایه گذاریهای «دولتی» بوده است.)

خزانه داری فرصتی ایجاد کرده است تا همه (حتی بانک چیس مانهاتان) نظریات خود را کتبا اعلام نمایند.

و ظاهرا خزانه داری مایل است در ماه ژانویه این موضوع را در کنگره به بحث آزاد بگذارد. فرم نهائی این

مقررات قبل از آن منتشر نخواهد گردید. علاوه بر این، خزانه داری از نگرانیهای ویژه کویت و مسئله

کاربرد مقررات در رابطه با درآمدهای گذشته آگاه است. به همین دلیل وزیر بلومنتال معاون خود را در

زمینه سیاستهای مالیاتی (امیل ساندل) را در سفر خود در ماه نوامبر به کویت به همراه خواهد آورد.

6 دیوید راکفلر با معاون وزیر کاتز در مورد این موضوع گفتگو کرد. راکفلر گفته بود که اگر این مقررات

اجرا شود به هیئت مدیره و روابط آمریکا و اوپک خساراتی وارد خواهد گردید.ونس


کمک کویت در جهت جبران کاهش تولید ایران

سند شماره (11)

تاریخ: 19 آبان 1357طبقه بندی: خیلی محرمانه

از: وزارت امور خارجه در واشنگتن دی سیبه: سفارت آمریکا در تهران

عطف به: 19 آبان 1357

موضوع: کمک کویت در جهت جبران کاهش تولید ایران در حال حاضر بدون تردید انجام خواهد شد

1 خلاصه. کل تولید کویت (با درنظر گرفتن سهم آن از منطقه مشترک کویت و عربستان سعودی) در

حال حاضر حدود 1/2 میلیون بشکه در روز است. حتی اگر دولت کویت بخواهد نیز نمی تواند تولید خود

را بیش از 9/2 میلیون بشکه در روز افزایش دهد، چون کارهای زیادی در حوضچه های نفتی آن باید

انجام شود که سالها وقت می گیرد و قبل از سال 1358 امکان پذیر نیست. نماینده شرکت نفتی گلف معتقد

است که عراق، کویت، عربستان سعودی و امارات متحده عربی به توافق رسیده اند که در پاسخ به کاهش

تولید نفت ایران تولید خود را حداقل به مدت یک یا دو هفته افزایش ندهند تا اوضاع روشن تر گردد. (پایان

خلاصه).

2 پس از ارسال مرجع ب، ما با مقامات وزارت نفت و شرکت نفت کویت که بزرگترین تولیدکننده نفت

کویت است، و نیز نمایندگان شرکت نفتی گلف و نیز معاون رئیس شرکت در بخش بازاریابی گفتگوهایی

انجام دادیم. نتیجه تحقیقات مربوط به امکان افزایش تولید نفت کویت در جهت جبران کمبود تولید نفت

ایران به شرح زیر است.

3 ظرفیت. معاون مدیر کل شرکت نفت کویت و مسئول عملیات (حفاظت شود) در تاریخ 11 آبانماه

به ما گفت گرچه شرکت نفت کویت در نظر داشت در اوایل دهه 70 ظرفیت تولیدی خود را به 4/3 میلیون

بشکه برساند، لیکن به علت ملی شدن و سیاست صرفه جویانه دولت کویت، هزینه های لازم برای انجام

کارهای لازم و حراست از چاهها اختصاص نیافته است. در حال حاضر اوضاع طوری است که شرکت

ص: 722

نفت کویت نخواهد توانست بیش از 6/2 میلیون بشکه در روز تولید نماید. شرکت نفت کویت کارهای

لازم در مورد چاهها را احتمالاً در سال 1358 آغاز خواهد کرد، ولی اگر میزان سرمایه کافی نباشد،

شرکت نفت کویت نخواهد توانست سالانه بر روی بیش از 20 حلقه چاه از 700 چاه موجود کار کند.

مدیر شرکت فکر می کند که ظرفیت تولیدی شرکت افزایش نخواهد یافت مگر آن که سقف کنونی

میانگین تولید 2 میلیون بشکه در روز از بین برود. در رابطه با ظرفیت باقیمانده تولیدی کویت در منطقه ای

که با عربستان سعودی در آن سهیم است، قرار نیست تولید 000/450 بشکه در روز شرکت نفت عربی

افزایش یابد (که سهم کویت از آن 225000 بشکه در روز می باشد)، و ظرفیت تولید آمین اویل سابق نیز

افزایش نخواهد یافت (که سهم کویت از آن 000/90 بشکه در روز می باشد). معنی آن این است که تولید

مؤثر کویت کمی بیش از 9/2 میلیون بشکه در روز می باشد.

4 تولید واقعی، طبق آمار و ارقام داخلی وزارت نفت، در آبان ماه ظرفیت کلی تولیدی کویت معادل

1/2 میلیون بشکه در روز بود که 83/1 میلیون بشکه در روز آن مربوط به شرکت نفت کویت و

000/280 بشکه در روز آن مربوط به سهم کویت در منطقه مشترک است. تولید 1/2 میلیون بشکه در

روز نشانگر 5 درصد افزایش در مقایسه با آبان سال 1356 است. در ده ماه اول سال 1357 کل تولید

شامل سهم کویت از منطقه مشترک حدود 2 میلیون بشکه در روز و 77/6 درصد بیش از 10 ماهه اول سال

1356 بود. ارقام تولیدی به شرح زیر است (به بشکه در روز).

آبان- دیماه- آبانماه

شرکت نفت کویت- 180166-1799124

عملیات آمین اویل پیشین- 83525-80799

شرکت نفت عربی- سهم

کویت-

200120-141380

جمع- 2113811-2019303

5 مقامات شرکت نفتی گلف اظهار داشتند که آنها و دو برداشت کننده بزرگ (شل و بریتیش پترولیوم)

تقاضا کرده اند که با وزیر نفت در مورد افزایش تولید گفتگو نمایند، لیکن وزیر تا به حال به این موضوع

علاقه ای نشان نداده است. گلف که معمولاً در مورد اوضاع بازار ناله می کند، می گوید که قادر نیست

حداقل تکالیف قراردادی خود را انجام دهد و حداکثر نفت مجاز در قرارداد خود با کویت را خریداری کند

(575000 بشکه در روز). به نظر می آید شل و بریتیش پترولیوم نیز همین کار را انجام می دهند. بنا به

اعتقاد نمایندگان گلف، عراق، عربستان سعودی، کویت و امارات متحده عربی توافق کرده اند که به دنبال

کاهش تولید نفت ایران و حداقل تا یکی دو هفته پس از آن تولید خود را افزایش ندهند تا وضع روشنتر

شود.

6 اظهار نظر. به نظر ما کویت مایل نیست به منظور کسب منافع کوتاه مدت در نتیجه مشکلات موقتی

نفت ایران، به ایرانیها اهانت نماید. از طرف دیگر اگر این وضع ادامه یابد کویت ظرفیت تولیدی خود را به

کمی بیش از 9/2 میلیون بشکه در روز افزایش خواهد داد تا همگام با عربستان سعودی، امارات متحده

ص: 723

عربی و دیگران نیاز معقول جهانی را برآورده سازد.

7 وزارتخانه در صورت تمایل می تواند این تلگرام را به سفارت آمریکا در تهران ارسال دارد.

مائسترون


سفر معاون وزیر کوپر به کویت

سند شماره (12)

تاریخ: 23 آبان 1357طبقه بندی: خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا در کویتبه: وزارت امور خارجه در واشنگتن دی سی، فوری

موضوع: سفر معاون وزیر کوپر به کویت

1 خلاصه. معاون وزیر کوپر در سفر مورخ 10 9 آبانماه خود به کویت با وزیر نفت و وزیر دارایی،

مشاور مالی امیر و مدیر کل صندوق مالی کویت ملاقات نمود. مقامات کویتی از سخنرانی معاون وزیر در

مورد اقتصاد جهانی و اقدامات ما در رابطه با دلار قدردانی کرده، لیکن گفتند، اگر هم روندهای بنیادی و

درازمدتی به نفع دلار باشد، آمریکا هنوز نتوانسته است بر مشکلات کوتاه مدت فائق آید. در پاسخ به

توسل به میانه روی در کنفرانس اوپک در ابوظبی، وزیر نفت گفت افزایش قیمت نفت کمتر از ده در صد را

نخواهد پذیرفت. گر چه این افزایش می تواند مرحله به مرحله صورت گیرد، مقامات کویت از تغییرات

پیشنهادی بخش 892 قوانین اداره مالیات داخلی آمریکا که سرمایه گذاریهای دولت کویت را مشمول

مالیات خواهد کرد، اظهار نگرانی کردند.وزیر نفت و دارایی با اظهار نگرانی در مورد وضع مقرراتی

مالیاتی پیشرفته گفتند این امر مانع از انجام سرمایه گذاریها خواهد شد، چون سرمایه گذاری مستقیما باج

سیاست نفتی کشور مرتبط است. در پاسخ به سخنرانی معاون وزیر کوپر در مورد مسائل شمال و جنوب،

وزیر دارایی نسبت به پروژه ها و تلاشهای مربوط به این گفتگوها اظهار شک و تردید کرد. جهت و سطح

سیاستهای کمکی موضوعات مورد بحث مفید با سرپرست صندوق الحمار بود.

تلگرام جداگانه به تشریح گفتگوهای وسیع در مورد کار برد بخش 892 در رابطه با سرمایه گذاری

کویت در آمریکا اختصاص داده شده. (پایان خلاصه.)

2 در تاریخ 109 آبان ماه ریچارد کوپر معاون وزیر کشور در امور اقتصادی طی 24 ساعت پر

مشغله ای که گذرانید، یکساعت با وزیر نفت شیخ علی خلیفه الصباح، دو ساعت با وزیر دارایی عتیقی و

مشاور مالی امیر کویت خالد ابو سعود و سرپرست صندوق کویت برای عمران اقتصادی عربی

عبدالطیف الحماد که ضیافت شامی به افتخار وی ترتیب داده بود، گفتگو کرد. سفیر نیز در یک ضیافت شام

میزبانی علی خلیفه و بانکداران ذینفوذ سرمایه گذار و بازرگانان کویتی را به عهده داشت.

3 در ملاقات با علی خلیفه، عتیقی و ابو سعود، معاون وزیر کوپر(1)به بررسی وضع اقتصاد جهانی و

امکان تقویت دلار (2) (با عتیقی) در مورد مذاکرات شمال و جنوب و (3) در زمینه تعادل انرژی و

امیدواریها به میانه روی در اجلاس آتی اوپک در زمینه قیمت نفت گفتگو کرد. سخنرانی معاون وزیر

حاوی مطالب گزارش شده در پاراگرافهای و مرجع ج بود.گفتگو پیرامون مسائل زیر به شرح ذیل ادامه

یافت.

4 اقتصاد جهانی و دلار. عکس العمل کویت در رابطه با سخنرانی معاون وزیر توام با قدردانی بود

لیکن از مشکلات آنها ناشی از ضعف دلار انتقاد به عمل آمد.

ص: 724

الف: اظهار نظرهای وزیر نفت. علی خلیفه گفت در رابطه با استدلالهای معاون وزیر در زمینه امکانات

بنیادین درازمدت دلار مخالفتی ندارد. ولی برای کویت دلار یک مسئله آنی را پیش کشیده است. در آمد

کویت به صورت دلار است، لیکن این کشور مجبور است دلارهای خود را به مارک، ین و دیگر ازهاری

گران قیمت تبدیل کند تا بتواند واردات مورد نیاز خود را تأمین نماید. بانکداران آمریکایی و اروپایی که

وزیر هر روزه با آنها ملاقات می کند اظهار می دارند که اقدامات ضد تورمی آمریکا «مؤثر نیست». آنها

می گویند در کوتاه مدت آمریکا به چیزی توجه نمی کند. مسئله دیگر این است که شرکتهای آمریکایی به

افزایش صادرات پای بند نیستند.

ب: معاون وزیر کوپر پاسخ داد که وی نمی تواند با نحوه تشریح بانکداران آمریکایی و اروپایی توسط

وزیر مخالف باشد، لیکن همان گونه که وزیر در جریان است،در چند ماه گذشته آمریکا چند اقدام

کوتاه مدت را انجام داده است. در حقیقت، موازنه تجاری آمریکا نیز در چند ماه گذشته بهبود یافته است.

در پاسخ به سؤال گروهی از بانکداران آمریکایی و ایرانی در ایران، معاون وزیر به آنها گفته بود که آیا

می توانند راه حلی را پیشنهاد کنند که کم خرج تر از خود مسئله باشد، به طور مثال آمریکا می تواند برای

واردات اضافه بهایی تعیین کرده و یا آنها را تحت کنترل درآورد. لیکن ژاپن و آلمان غربی با اینکار موافق

نیستند. ما می توانیم در آمریکا یک عقب افتادگی اقتصادی را به وجود بیاوریم، لیکن این کار برای جهان و

به خصوص کشورهای رو به رشد مفید نخواهد بود. بلکه بر عکس تمام تلاش ما بر گسترش دادن و نه

محدود کردن اقتصاد جهان متمرکز است، تا اقتصاد اروپا از کندی و رکود به در آید تا بتوانند علاوه بر کمک

به خودشان به دلار نیز کمک کنند.

ج: فعالیت غیر مکفی شرکتهای آمریکایی، کوپر گفت وی به خصوص به برداشت وزیر نفت در مورد

بازرگانان آمریکایی و تلاش آنها در زمینه بالا بردن صادرات با در نظر گرفتن دلار ارزان علاقه مند است.

اگر آنها از این فرصت استفاده کنند برای ما بسیار نگران کننده است. وی گفت، رئیس جمهور کارتر جهت

ترغیب صادرات به خصوص از طریق کارخانه های متوسط آمریکایی، سیاست صادراتی جدیدی را

اعلام کرده است. وزیر گفت وی تاکنون علامتی دال بر افزایش فعالیت شرکتهای آمریکایی را مشاهده

نکرده است، در چند ماه گذشته طبق اطلاع وی تنها یک شرکت آمریکایی که آن هم با یک شرکت ژاپنی

شریک بوده موفق به انعقاد قرار دادی در کویت شده است. سفیر یادآور شد که این شرکت همان شرکت

رایلی میتسوی ژاپنی آمریکایی است که در زمینه دیگهای بخار نیروگاه دوحه موفق به تحصیل قرار داد

شده است. وی گفت علیرغم تلاشهای همه جانبه یک سال گذشته ما تنها یک شرکت آمریکایی بنام جنرال

الکتریک بخش توربین های پروژه را به عهده گرفته است و هزینه اعلام شده توسط آن دو برابر هزینه اعلام

شده توسط شرکت ژاپنی است.

د: عتیقی در مورد دلار. در پاسخ به سخنرانی معاون وزیر کوپر وزیر دارایی عتیقی گفت که امیدوار

است تلاشهای رئیس جمهور کارتر در زمینه کنترل تورم، گسترش صادرات و کاهش واردات نفتی

موفقیت آمیز باشد؛ لیکن وی فکر نمی کند که این مسائل در آینده نزدیک تحقق یابد. به طور مثال،

مذاکرات آتی دستمزد برای قرار دادهای سه ساله کارگری احتمالاً به تورم خواهد افزود. عتیقی گفت

سقوط ارزش دلار علاوه بر خسارت زدن به تولید کنندگان نفت به صادرات آمریکایی کمکی نخواهد کرد

چون هزینه نفتی آلمان، دیگر کشورهای اروپایی و ژاپن را پایین می آورد و موضع رقابتی آنها با آمریکا را

ص: 725

تشدید می کند. عتیقی با صدای بلند گفت نمی داند اتفاقات رخ داده در مورد دلار از «مقاصد سیاسی»

سرچشمه می گیرد یا خیر، عتیقی گفت هر چه باشد «آمریکا قیمت آن را خواهد پرداخت» چون آمریکا در

مرکز اقتصاد جهانی قرار گرفته و سقوط ارزش دلار نیز بر اقتصاد جهانی لطمه وارد می سازد. آمریکا و

اروپا تنها کاری که کرده اند اینست که اعضای بدن را قطع کرده اند تا لباس مناسب آن شود، و در این رابطه

منظور از بدن کشورهای تولید کننده مواد خام از قبیل نفت و غیره می باشد. تولیدکنندگان نفت در ازاء

فروش منابع میرای خود چیزی را به دست می آورند که ارزش آن دائما رو به کاهش است. عتیقی گفت

سالها است که کویت با وزیر خزانه داری پیشین سیمون و دستیارش پارسگی گفتگو می کرده و هم اکنون با

وزیر بلومنتال گفتگو می کند تا دوستانی در مراتب بالا جلب کند تا متوجه شوند که تولیدکنندگان و

مصرف کنندگان دارای منافع مشترکی هستند، لیکن در حال حاضر سیستم پولی خاصی در جهان وجود

ندارد که بتوان به آن متکی شد. در حال حاضر گروه 77 از سازمان تجارت و بازرگانی سازمان ملل

می خواهد که در امور مالی وارد شود، چون ثبات پولی از بین رفته است. وزیر گفت نیروهای مورد نیاز

بسیار است، لیکن کشورهای نفتی به آنها نیازی ندارند. آنها دلایل اخلاقی به جهان ارائه می کنند، لیکن در

ازاء تلاشهایشان مطبوعات و تبلیغات سر و صدای زیادی به راه انداخته و ارزی در اختیار آنها قرار

می دهند، که دائما از اعتبار آن کاسته می شود.

ه : در اشاره به تمثیلهای عتیقی، معاون وزیر کوپر گفت ما سعی کرده ایم این لباس را به این تن بپوشانیم

ولی نه از طریق قطع عضو. کوپر گفت، هنگامی که کارتر رئیس جمهور شد، جهان در یک عقب افتادگی

اقتصادی به سر می برد، قیمت کالاها نیز تحت فشار بود ما احساس کردیم که آمریکا،آلمان و ژاپن باید

کاری انجام دهند و در اجلاس لندن در اردیبهشت 1358 ما به یک توافق کلی دست یافتیم. ولی تنها

آمریکا بود که از خود عمل نشان داد. اقتصاد خود را گسترش داد البته بنا به دلایل داخلی ولی همین امر

برای جهان و به خصوص کشورهای تولیدکننده مواد اولیه نیز مفید بود. ما می دانستیم که اگر آلمان و ژاپن

نیز همین کار را انجام ندهند، مشکلات پدید خواهد آمد. اکنون پس از اجلاسیه بن، ژاپن و آلمان نیز

اقتصاد خود را گسترش خواهند داد و ما امیدواریم که سال 1358 بهتر از سال 1357 باشد. البته مشکلات

هنوز از بین نرفته است، لیکن اگر این کار را هم انجام نمی دادیم بیکاری وازدگی یا واپس زدگی وضع جهان

را به وخامت بیشتر می کشید.

و: در اشاره به اظهارات عتیقی در مورد تولید نفت و مسئولیت اخلاقی معاون وزیر کوپر گفت ما نیز

حس مسئولیت داریم، به طور مثال آن را می توان در صدور گندم مشاهده کرد و در اکثر این موارد اینکار با

وجود اعتراض کشاورزان خود ما صورت می گیرد، چون آنها از ما می خواهند کمتر تولید کنیم تا قیمت

بالاجبار بالا برود. به علت همین حس مسئولیت هزاران تن گندم را به کشورهایی چون هند و مصر ارسال

نموده ایم. با تولید بیشتر ما نیز خود را در وضع کشورهای تولید کننده نفت قرار می دهیم عتیقی با لبخندی

گفت او کاملاً با وجه تشابه به گندم و نفت موافق نیست. لیکن بهتر است این مسئله به جلسه دیگری موکول

شود.

ز: نقطه نظرات مشاور مالی خالد ابوسعود، که به مدت 20 +سال یکی از شخصیتهای مهم تعیین کننده

قیمت و ترکیب سرمایه گذاریهای دولت کویت بوده است به معاون وزیر کوپر گفت حاکم کویت در مورد

دلار شدیدا نگران شده و شخصا به آن توجه می کند. ابوسعود گفت به 6 میلیارد دلار در آمد نفتی خود کنار

ص: 726

که سال گذشته کویت جهت مخارج وارد گردید. علت نیز این است که حدود نیم و یا دو سوم بودجه در

مقایسه با دلار سیر صعودی یافته است. ابو سعود گفت، کویت هنوز هم مایل است سرمایه گذاریهای

درازمدت خود را در آمریکا انجام دهد، لیکن دورنمای کوتاه مدت آن نگران کننده است، چون نه تنها

افراد بلکه شرکتهای بزرگ نیز در حال دوری جستن از دلار هستند. با تکرار نقطه نظر وزیر نفت، ابوسعود

گفت جامعه مالی اروپا به این نتیجه رسیده است که آمریکاییها نگران سقوط ارزش دلار نیستند. وی گفت

امیدوار است اقداماتی در جهت تفسیر این نظریه و بالا رفتن ارزش دلار صورت پذیرد. در رابطه با

راه حل های کویت در مورد دلار ابوسعود با صراحت گفت «ما نمی دانیم چه کاری باید انجام دهیم.

نمی خواهیم دلار را از دست بدهیم و خسارات وارده را بپذیریم، ولی برای سرمایه گذاریهای (عظیم) به چه

نقطه ای از جهان روی بیاوریم؟»

5 قیمت نفت و اجلاس اوپک در ابوظبی. معاون وزیر کوپر در ملاقات با وزیر نفت گفت ما به اجلاس

آتی اوپک در ابوظبی بسیار علاقه مند هستیم.

وی طبق پاراگراف 6 مرجع ج در مورد وضع بازار نفتی در سال 1358، تأثیر افزایش قیمت بر تورم

جهانی و بافت شکننده اقتصاد جهان صحبت کرد و گفت بهتر است در زمینه افزایش قیمت نفت در ابوظبی

با میانه روی بسیار عمل شود. علی خلیفه پاسخ داد:«ما آنقدر میانه رو بوده ایم که از نظر سیاسی غیر

واقعگرایانه بوده است. اگر منظور شما 5 درصد افزایش قیمت برای تمام سال 58 است ما آن را نمی پذیریم.

هر وزیر نفتی که این افزایش محدود را بپذیرد یا «آگاه نیست و یا ساده اندیش است» «هیچ کس تقاضای

عمومی عراقیها را نخواهد پذیرفت. با این وصف ما افزایش کمتر از ده درصد را نخواهیم پذیرفت. حال این

افزایش مرحله به مرحله و یا یکباره صورت گیرد، مهم نیست. ما خواستار جبران خسارات وارده بخود در

دو سال گذشته نیستیم.ما به مسئولیتهای خود واقف هستیم، ولی در برابر مردم خودمان نیز مسئولیتهابی

داریم. از نظر سیاسی پذیرش افزایش قیمت ناچیز برای ما درست نیست. برای آمریکا نیز این امر درست

نیست، چون بر اوضاع داخلی سیاسی کشورهای تولید کننده تأثیر منفی به جای خواهد گذاشت.» معاون

وزیر کوپر در خاتمه گفت وی به مسائل سیاسی و غیره واقف است، لیکن امیدوار است که وزیر در رابطه با

قیمت نفت خود داری بیشتری اعمال نماید.

6 وزرا تغییر مقررات مالیاتی را به تولید نفت ارتباط می دهند در تمام طول این دیدار بررسی مجدد

پیشنهادی مقررات مالیاتی به منظور پوشش سرمایه گذاری دولتی خارجی در آمریکا توسط اداره مالیات

داخلی (بخش 892) که در مرجع ب گزارش شد موضوع اصلی بحث بود. وزیر دارایی و وزیر نفت هر دو

به تفصیل در این مورد سخن گفته و اعلام داشتند که تجدید نظر در مورد مقررات بخش 892 که ممکن

است موجب رویگردانی کویت از سرمایه گذاری در آمریکا شود، کاهش تولید نفت کویت را نیز به دنبال

خواهد داشت. وزیر نفت گفت وی امیدوار است که ما جو جدیدی را که در نتیجه مقررات جدید مالیاتی

خود در رابطه با سرمایه کویت در آمریکا به وجود می آوریم، درک کرده باشیم. به خاطر کاهش تولید نفت

در ایران، تعدادی از مشتریان بزرگ به وی مراجعه کرده و خواستار انعقاد قرارداد خرید نفت قابل ملاحظه

در درازمدت شده اند (مرجع د). علی خلیفه گفت تجدیدنظر مقررات مالیاتی در آمریکا در زمینه

سرمایه گذاریهای دولتهای بیگانه (بخش 892) برای شورای وزیران این توهم را به وجود آورده است که

به علت بسته شدن راههای سرمایه گذاری انگیزه ای نیز برای تولید بیشتر نباید وجود داشته باشد. وزیران

ص: 727

نفت کشورهای تولیدکننده نفت مازاد اوپک در صورتیکه متوجه شوند موانعی بر سر راه سرمایه گذاریها

قرار داده شده، تحت فشار قرار گرفته و مجبور به محدود کردن تولید نفت خواهند شد. علی خلیفه در

خاتمه گفت «پیام من اینست که این موضوع را برای مدتی کنار بگذارید، زمان کنونی برای مطرح شدن آن

مناسب نیست (بخش 892)».

7 وزیر دارایی عتیقی نیز به نحوی که گویا قبلاً هماهنگ شده بود نگرانیهای علی خلیفه را منعکس

ساخت و گفت در این اندیشه است که آیا ممکن است تغییر شگفت آور نحوه برخورد با سرمایه گذاری های

دولتهای خارجی دارای «انگیزه سیاسی» باشد، که البته این انگیزه سیاسی از طرف وزارت خارجه پدید

نیامده، بلکه عامل آن ممکن است گروههای ناشناخته دیگری باشند. عتیقی با تأکید گفت که این مسئله

بسیار حساس است، چون تولید نفت و سرمایه گذاری با یکدیگر ارتباط دارند. ابو سعود نیز همین نگرانی

خاص دولت کویت را منعکس ساخت، جزئیات گفتگو در مورد بخش 892 و ابراز اطمینانهای معاون

وزیر کوپر در هماهنگی با مرجع الف در پاسخ به دولت کویت در تلگرام جداگانه گزارش خواهد شد، چون

موضوع از ماهیت فنی برخوردار است.

8 مذاکرات شمال و جنوب. در پاسخ به سؤال وزیر عقیقی، معاون وزیر کوپر نظریات ما را در مورد

مذاکرات شمال و جنوب به شرح زیر مطرح ساخت:

الف: صندوق مشترک ما در وضعی قرار گرفته ایم که می توانیم یک جهش روانی انجام دهیم و در آن

موقع یعنی حدود دو هفته دیگر اجلاس مذاکراتی تشکیل خواهد شد. گفتگوهای ما با کشورهای صنعتی و

کوریا سرپرست اونکتاد سازمان ملل نشان داده است که ما دارای وضع مورد بحث پیرامون عناصر اصلی

صندوق مشترک هستیم. در صورتی که گروه 77 انعطاف پذیر باشد ما خواهیم توانست مشخصات مهم

صندوق مشترک را طرح ریزی نماییم. گروه 77 این صندوق را علاوه بر اهمیت نهفته در صلاحیت غریزی

وسیله های سمبلیک می داند. بعضی از کشورهای گروه 77 میل دارند این گفتگو از بین برود و برای گروهی

متشکل از 120 کشور برگزاری مذاکرات به طرز انعطاف پذیر دشوار است. معاون وزیر کوپر از عتیقی

تقاضا کرد که کویت با استفاده از حسن نیت و شهرت خویش میزان انعطاف پذیری در گروه 77 را بالا ببرد.

ب: سازمان گسترش تجارت و بازرگانی سازمان ملل. اجلاسیه هایی که در آن مسائل شمال و جنوب

مطرح شده عبارتند از اجلاس کلمبو در اواخر دیماه، اجلاس گروه 77 در بهمن ماه و اجلاس سازمان

گسترش تجارت بازرگانی سازمان ملی در اردیبهشت ماه 1358. معاون وزیر از کویت خواست که نقش

میانه رو و سازماندهی را ایفا کرده و مانع بروز مواضع سخت و منبعث از اصول ایدئولوژیک توسط بعضی از

اعضای گروه 77 شود. وی گفت برداشت ما این است که بعضی از کشورها میل دارند در اجلاس آتی

سازمان گسترش تجارت و عمران سازمان ملل در مانیل مسائل پولی بین المللی را مطرح سازند، ولی وارد

کردن این مسائل در برنامه کار این سازمان در آینده اشتباه است چون (الف )این امر سبب به انحراف کشیده

شدن منابعی است که این سازمان در برنامه های جاری خود به خاطر حفظ آنها با مشکلاتی دست به

گریبان شده است، (ب) توجه صندوق بین المللی پول و وزیران دارایی جهان را منحرف خواهد کرد، چون

سازمان گسترش تجارت و بازرگانی سازمان ملل یک سکوی طبیعی برای منعکس شدن مسائل پول

بین المللی نیست، معاون وزیر کوپر پیشنهاد کرد که بهتر است کویت قبل از اجلاس آتی کلمبو در 14 دیماه

این مسئله را مطرح نماید.

ص: 728

ج: کمیته همگانی (WHOLE)، در مورد شرایط اصلی موضوع مورد اشاره در شهریور ماه

«مشاجره ای» در گرفت، ولی گویا این وضع خاتمه یافته است. لیکن امیدواریم که در دیماه با آغاز

مذاکرات بتوانیم مانند زمان حال به مسائل مهم بپردازیم.

د: نحوه برخورد. هنوز هم بین آمریکا و گروه 77 اختلافات فاحشی وجود دارد، لیکن هنگام

گردهمایی این اختلافات آنقدر نیز تند نخواهد بود، چون نظرات اصلی مان آنقدر نیز متفاوت نیستند.

9 در اظهار نظر پیرامون سخنان معاون وزیر، عتیقی گفت البته مذاکرات شمال و جنوب مسائل منطقی

را در نظر می گیرد که بعضی در حیطه اختیارات آن بوده و بعضی نه. با این وصف وی اعلام داشت. «من به

مذاکرات شمال و جنوب به هیچ وجه اعتقاد ندارم و هرگز به مذاکرات اعراب و اروپاییها نیز اعتقادی

نداشته ام، چون فاقد محتوا است... البته در رابطه با انتقال تکنولوژی، چون من قادر نیستم طرز فکر

آمریکایی را به کله آفریقاییها و یا اعراب فرو کنم. اگر من طالب تکنولوژی و انتقال آن هستم باید هزینه

مطالعه را پرداخته و به تحقیق بپردازم. من قادر نیستم طرز فکر خود را به شما تلقین کنم انتقال تکنولوژی

یک شعار احمقانه است» عتیقی گفت تلاش برای رسیدن به یک توافق منطقی «پیرامون انتقال تکنولوژی»

یک عمل بیهوده و بی معنی است، چون در این مورد دو کشور به سختی می توانند به توافق برسند تا چه

رسد به دو گروه از کشورها.

10 صندوق مشترک. عتیقی گفت که در مورد صندوق مشترک انتقادات بسیاری را می تواند مطرح

کند، لیکن کویت قادر نیست به گروه 77 بگوید که از آنها حمایت نمی کند. وی فکر می کند که هیچ یک از

پروژه های همکاری آمریکا و یا گروه 77 موفق نخواهد شد.

11 معاون وزیر کوپر گفت در رابطه با انتقال تکنولوژی با وزیر کاملاً هم عقیده است. یعنی او نیز معتقد

است که معنی آن ساخت توان بشری به منظور ایجاد علم جدید است. وی امیدوار است که کنفرانس

تابستان آتی علم، تکنولوژی و عمران بین المللی به این نکته مهم پی ببرد. چون مهمترین مسئله باید

آموزش و پرورش باشد و بس. وی گفت که به نظرات بدبینانه وزیر در مورد صندوق مشترک علاقه مند

است. البته ما به ارزشهایی در وجود آن پی برده ایم. ولی جهان را نجات نخواهد بخشید، فقط بهبود معتدل

را پدید خواهد آورد.

عتیقی گفت البته به نحو معتدل کار خود را آغاز خواهد کرد و پس از آن به صورت سازمان ملل در

خواهد آمد. معاون وزیر کوپر گفت وی در نظر دارد از همین تغییر عملکرد اجتناب ورزد. وی گفت امیدوار

است کویت در کنفرانس نظریات خود را مطرح سازد. وزیر گفت وی در نظر دارد از طریق دبیر اوپک

همین عمل را انجام دهد. معاون وزیر کوپر گفت بهتر است در مذاکرات قدری واقعگرابی راه داده شود. وی

گفت همانند وزیر معتقد است که در مذاکرات یک کشور با کشور دیگر مشکلاتی کافی وجود دارد، لیکن

وی گفت ما در جهانی با 150کشور زندگی می کنیم و علیرغم مشکلات باید مسائل جهانی را به طور

جهانی حل نماییم.

12 در گفتگوی وسیعی در مورد سیاست کمکی، مدیر کل صندوق کویت عبدالطیف الحماد گفت

آمریکا باید ملاحظات سیاسی را پایه و اساس کمکهای خود قرار ندهد، بلکه بخشی از کمکهای خود را به

بخش عمرانی اختصاص دهد. وی گفت بیم از آن دارد که عدم حمایت کافی در قبال بانک توسعه جهانی

سبب کاهش مازاد کمک اوپک گردد و اساس نیازهای بشری که کمکهای آمریکا بر آن استوار است جنبه

ص: 729

ابهام آمیزی پیدا کرده است. معاون وزیر کوپر در پاسخ گفت لایحه کمکی اخیر نشانگر افزایش قابل

ملاحظه کمکهای آمریکاست، به عنوان یک کشور دموکراتیک ما باید پاسخگوی نقطه نظرات

مالیات پردازانی باشیم که به پیدایش کمکهای خارجی کمک کرده اند تا موضع مردمی و توأم با حمایتمان

حفظ گردد. کمک دهندگان اوپک نباید عملکرد آمریکا در بانک توسعه جهانی را این گونه بنگرند، چون

مردم بار دیگر خواهان انعقاد قراردادهای دو جانبه کمکی شده اند. مهمترین رویداد سطح کمکهای

آمریکاست که در سال گذشته افزایش قابل ملاحظه ای یافت. معاون وزیر گفت کشورهای مختلف ترجیح

می دهند. سیاست کمکی مخصوص به خود را سازماندهی کنند و مهمترین مسئله افزایش کلی کمک است

و نه حمایت همگانی از یک هدف.

مائسترون


وزیر نفت کویت با معاون وزیر کوپر ملاقات می کند

سند شماره (13)

تاریخ: 23 آبان 1357 طبقه بندی: خیلی محرمانه

از: وزارت امور خارجه در واشنگتن دی سی به: سفارت آمریکا در کویت، با اولویت

موضوع: وزیر نفت کویت با معاون وزیر کوپر ملاقات می کند

1 شیخ علی خلیفه الصباح وزیر نفت کویت در تاریخ 22 آبان قبل از ملاقات با وزیران بلومنتال و

شلزینگر با کوپر معاون وزیر در امور اقتصادی ملاقات نمود. وزیر نفت و کوپر به گفتگوهای اخیر خود در

کویت (تلگرام جداگانه) اشاره کرده و اظهار داشتند که مایلند مذاکرات صریح آغاز شده بین مقامات

اقتصادی دو کشور کویت و آمریکا ادامه یابد.

2 در پاسخ به پرس و جوی وزیر نفت در مورد اوضاع ایران، کوپر گفت که ظاهرا اوضاع کلی رو به

بهبود است. سطح تولید در 21 آبان معادل 6/2 میلیون بشکه در روز شده بود و این امیدواری هست که

سطح تولید در تاریخ 22 آبان ماه به 3 میلیون بشکه در روز برسد. ناظران قسمتها کار خود را آغاز

کرده اند، و کارگران نیز به تعداد زیاد در حال مراجعت به سرکارهای خود هستند،تنها کارکنان اداری

بسیاری به اعتصابات خود ادامه داده اند، جزیره خارک هنوز عملیات خود را آغاز نکرده است دولت ایران

در قبال اعتصاب کنندگان دست به اقدامات شدیدی زده است. و اعلام کرده است که آنها یا باید به سر

کارهای خود برگردند و یا اخراج شوند. و در صورت اخراج مساکن شرکتی آنها نیز فورا پس گرفته

خواهد شد.

3 وزیر نفت گفت که نظم و قانون هرچه زودتر باید اعاده گردد و به نظر وی در رابطه با اقدامات اخیر

شاه راه چاره دیگری وجود نداشته است و چون اوضاع بخش نفتی تابع «عملکرد» اوضاع کلی ایران است

تا زمانیکه صلح و قانون اعاده نشده تولید به سطح عادی خود برنخواهد گشت.

4 کوپر یاد آورد شد که در سفر اخیر خود به کویت مسئله ازدیاد سطح تولید مطرح شده بود وی گفت

اگر اوضاع کنونی در ایران تا چند هفته دیگر ادامه یابد ممکن است از کویتیها خواسته شود که سطح تولید

خود را بالا ببرند. علی خلیفه گفت که به وی اطلاع داده شده است که در نتیجه اعتصاب ایرانیها معادل سه

تا چهار روز تولید از دست رفته است. این وضع چندان جدی نیست ولی سال بعد باید از طریق افزایش

تولید جبران گردد، تا علاوه بر جبران این کاهش تولید بالا رفتن میزان تقاضا نیز در نظر گرفته شود. کوپر

ص: 730

گفت که عربستان سعودی در چند روز گذشته سطح تولید خود را بیش از سطح تولید «عادی» بالا برده

است.

5 وزیر نفت با صراحت گفت اگر آمریکا در نظر دارد از کویت بخواهد که سطح تولید خود را بالا ببرد

«من نیز امیدوارم که مسئله مالیاتی حل شود». وی گفت پس از ملاقات قبلی با کوپر مسئله افزایش تولید

نفتی را با کابینه در میان گذاشته بود ولی آنها به خاطر حل نشدن اختلافات مالیاتی خود با آمریکا از این

پیشنهاد «استقبال چندانی» به عمل نیاورده بودند. علی خلیفه گفت امیدوار است که وزیر بلومنتال در سفر

آتی خود بتواند در این رابطه به دولت کویت احساس اطمینان ببخشد. وزیر گفت که تا آنجا که می داند اداره

مالیات داخلی آمریکا «مستقلاً» عمل می کند لیکن وی گفت امیدوار است که دولت آمریکا متوجه شود که

این مسئله برای دولت متبوع وی حائز اهمیت بسیار است.

6 کوپر از گفتگوی طولانی خود با وزیر دارایی کویت عتیقی پیرامون همین موضوع یاد کرد(مسئله

مقررات پیشنهادی اداره مالیات داخلی در مورد بخش 892 مجموعه قوانین مالیاتی). وی گفت که

پیش نویس پیشنهادی مقررات انتشار یافته و قرار است در اواخر ژانویه جلسات پرسش و پاسخ عمومی

در مورد آنها برگزار گردد. وی گفت در در این رابطه وزیر بلومنتال صاحب نظرترین فرد در دولت

آمریکاست و نیز قطعا مایل است از نظرات دولت کویت مطلع گردد.

7 علی خلیفه بحث را به وضع دلار کشانید. کوپر گفت که نرخ و ارزش دلار در چند روز گذشته ثابت

مانده و دولت آمریکا امیدوار است که این وضع ادامه یابد. بازارها با حدودی نوسان پیدا کرده اند و

سودجوئی و تغییر پذیری بسیاری وجود داشته است لیکن به طور کلی بنیاد گرایان اقتصاد آمریکا درست

می اندیشند و ترکیبی از این واقعیت و برنامه جدید می تواند محیطی را پدید آورد که در آن دلار ثابت مانده

و در بازار جهانی وضع بهتری پیدا کند.

8 وزیر گفت که او بیش از گذشته «امیدوار است» و بانکداران لندن هنگام مشورت با وی گفته اند که

ماههای ژانویه و فوریه واقعی ترین دوان آزمایش برای دلار بحساب می آیند. بانکداران سرمایه گذاران

معتقدند که دولت آمریکا در دفاع از دلار اقدامات لازم را به عمل نخواهد آورد و آنها منتظرند که اراده

دولت آمریکا نیز در ماههای ژانویه و فوریه آزمایش خود را پس بدهد. وی معتقد است که مهمترین عوامل

ایجاد فشار علیه دلار مارک و ین خواهند بود.

9 در پاسخ به این کوپر که چه چیزی می تواند بانکداران سرمایه گذاران را نسبت به دفاع از دلار

توسط دولت آمریکا متقاعد سازد علی خلیفه با خنده گفت نشنیدن خبرهای خوب برای آنها

متقاعدکننده تر است که کوپر گفت خزانه داری آمریکا آماده است تا با تمام مشکلات موجود در بازار پولی

دست و پنجه نرم کند.

10 علی خلیفه در مورد استراتژی ضد تورم خواستار دریافت اطلاعات بیشتری شد.کوپر گفت

که استراتژی ضد تورمی دولت آمریکا هم اکنون اعلام شده و یادآور شد که دولت آمریکا با مؤثرترین

روشها این شکاف را پر کرده است. برخلاف ادعای مطبوعات این برنامه بسیار مهم است و از برش خاصی

برخوردار می باشد و این برش به خصوص در رابطه با بند و سازش و مصالحه قابلیت کاربرد دارد و زیر در

مورد میزان تأثیر این بند و حوزه اقتصادی تحت کنترل دولت آمریکا سؤال کرد. کوپر پاسخ داد که بخش

عظیمی از اقتصاد آمریکا متشکل است از خرید کالاها و خدمات و پرداخت صورت حساب توسط دولت

ص: 731

آمریکا. بسیاری از شرکتهای آمریکایی مستقیما تأثیرپذیر نخواهند بود لیکن اگر شرکتهای بزرگ میزان

قیمت ها را برای دیگر کارخانجات تعیین خواهند کرد چند بخش مهم اقتصادی از قبیل آموزش عالی

بانک داری و بیمه هنوز به صورت اتحادیه ای در نیامده اند. این بخشها احتمالاً خواستار ارشاد خواهند

شد و احتمالاً آنانرا رعایت خواهند نمود.

11 علی خلیفه از کوپر در مورد عملکرد چند کمیته مشترکی که آمریکا با چند کشور دیگر در طول

چند سال گذشته ایجاد کرده سؤال نمود. کوپر گفت که عصر همان روز عازم هند خواهد شد تا سرپرستی

کمیسیون مشترک آمریکا و هند را به عهده گیرد. هند اکنون به این نتیجه رسیده است که بیش از گذشته

مایل به جذب سرمایه گذاریهای خارجی است لیکن بازرگانان آمریکایی گزارش داده اند که در سطح

بروکراتیک هند روحیه قبلی هنوز به قوت خود باقی است. کوپر گفت که کمیسیون های مشترک متعدد

الگوها و نتایج مختلطی را به دست داده اند، بعضی از آنها بسیار مفید و بعضی دیگر کم و بیش با حالت

کجدار و مریض عمل می کنند.ونس


وزیر نفت کویت توافق آمریکا و اعراب را درمورد تعیین قیمت نفت نمی پذیرد

سند شماره (14)

تاریخ: 25 آبان 1357طبقه بندی: خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا در کاراکاس به: وزارت امور خارجه در واشنگتن دی سی

موضوع: وزیر نفت کویت گزارش مربوط به توافق آمریکا و اعراب را در

مورد تعیین قیمت نفت نمی پذیرد

1 وزیر نفت کویت شیخ علی خلیفه الصباح پس از مطرح شدن سؤال مطبوعات در مورد سفر وزیر

خزانه آمریکا بلومنتال به خاورمیانه گفت امکان مذاکره کشورهای عربی را با آمریکا و یا هر کشور

دیگری که از اوپک حمایت کند در زمینه ثابت ماندن قیمت نفت نخواهد پذیرفت. وی گفت تصمیم مربوط

به قیمت ها تنها توسط اعضای اوپک می تواند اتخاذ شود. علی خلیفه به همراه میزبان خود وزیر انرژی

والنتین هرناندز گفت که در مورد توافق سری آمریکا و عربستان سعودی بر سر قیمت ها چیزی نمی داند و

هرناندر گفت اگر این توافق سری باشد لزومی ندارد که وی در مورد آن چیزی نمی داند و یا حتی درباره آن

گفتگو نماید. دو وزیر مزبور در مورد گزارش اخیر مطبوعات مبنی بر اینکه وزیر نفت سعودی یمانی علنا

ثبات قیمت ها را اعلام کرده است اظهار تردید نمودند لیکن از ابراز نظرات خود در این زمینه امتناع

ورزیدند.

2 بنا به گزارش علی خلیفه از نوعی مکانیزم قیمت گزاری که شامل 2تا سه در صد افزایش به نسبت

هر فصل باشد ابراز حمایت کرده و گفته است که این پیشنهاد را در اجلاس ماه دسامبر اوپک مطرح خواهد

کرد و امیدوار است که دیگر اعضاء نیز آنرا تصویب نمایند. وی نگفت که میزان افزایش مورد نظر کویت تا

چه حد است لیکن گفت این افزایش لازم است تا خسارات وارده به کشورهای تولید کننده در نتیجه تورم و

نوسان ارزش دلار جبران گردد. بنقل از وی گفته شده است «اگر وزیر بلومنتال دلیلی در توجیه افزایش

قیمت ندارد ما داریم.»

3 علی خلیفه ظاهرا نشان داده است که مطبوعات محلی می توانند بیش از یمانی به وی دسترسی

داشته باشند و علت آن نیز ظاهرا تعداد کثیر محافظینی است که یمانی را احاطه کرده اند ولی علی خلیفه

ص: 732

فاقد آن بوده و شخصیت فردی وی نیز این امر را توجیه می کند و به همین دلیل مطبوعات محلی کویتیها را

بیش از یمانی تحت پوشش خود قرار داده اند. حمایت گزارش شده وی در مورد افزایش قیمت فصلی در

اینجا مصادف با گزارش حمایت یمانی از افزایش تدریجی قیمتها شده است.

این موضع قطعا با نقطه نظر وزیر هرناندز مطابقت دارد که گفته بود تمرکز اوپک بر مسئله قیمت نفت آن

هم دو یا سه بار در سال نتیجه ای جز ایجاد تفرقه در سازمان و به تعویق افتادن تصمیم گیریهای لازم

پیرامون مسائل مهم ندارد. لوئرز


گفتگوی وزیر شلزینگر با وزیر علی خلیفه

سند شماره (15)

تاریخ: 26 آبان 1357طبقه بندی: خیلی محرمانه

از: وزارت امور خارجه در واشنگتن دی سی به: سفارت آمریکا در کویت با اولویت

موضوع: گفتگوی وزیر شلزینگر با وزیر علی خلیفه

1 خلاصه: در ملاقات 5/11 ساعته مورخ 22 آبانماه وزیر انرژی شلزینگر و وزیر علی خلیفه

پیرامون اوضاع ایران تصمیم گیری آتی اوپک در مورد قیمت نفت، ظرفیت تولیدی اوپک، و روابط آژانس

انرژی بین المللی و اوپک گفتگو کردند. وزیر شلزینگر وزیر نفت کویت را در مورد قانون انرژی آمریکا و

امکان دست یابی به نفت در چین و مکزیک توجیه نمود. وی گفت در صورتیکه در اوایل سال 1358 به

خاورمیانه سفر نماید حتما به کویت نیز سفر خواهد کرد چون برنامه های سفر وی به طور قطعی تعیین

نشده است. پایان خلاصه.

2 گرچه اوضاع اخیر ایران امیدوار کننده است، لیکن وزیر شلزینگر در مورد تأثیر رویدادهای ایران

در درازمدت اظهار نگرانی کرد. وی گفت بازگرداندن ثبات به خاورمیانه امری بسیار دشوار خواهد بود،و

اگر شاه از این کشور بیرون انداخته شود،منطقه بمدت ده سال دستخوش بی ثباتی خواهد گردید.

3 دو وزیر گفتند که شوروی مسئول اغتشاشات اخیر در ایران نیست ولی ممکن است بخواهد فرصت

را برای بهره برداری مغتنم بشمارد. آنها همچنین معتقدند که خمینی و سنجابی از نظر تشکیلاتی مانند

نیروهای افراطی چپگرا در ایران سازمان یافته نیستند. وزیر شلزینگر گفت اوضاع ایران بسیار

دلسردکننده است چون به دنبال رویدادهای اخیر در دو یمن و افغانستان بوقوع پیوسته است. وی گفت

نقطه آشوب بعدی پاکستان خواهد بود چون ایران قبلاً به عنوان دافع مشکلات پاکستان عمل می کرد. وزیر

خلیفه گفت که تمام کشورهای خاورمیانه و از جمله عراق امیدوارند که شاه بتواند بر بحران مزبور فائق

آید.

4 وزیر علی خلیفه گفت به نظر وی وجود یک دولت صادق و توزیع بهتر منابع ثروت کشور بهترین

راه حل های موجود در درازمدت می باشد. وزیر شلزینگر گفت هدف «انقلاب سفید» شاه که از طرف

خمینی مورد حمله واقع شده همان توزیع دوباره درآمدها بوده است.

5 در رابطه با اجلاس قیمت گذاری در ابوظبی، خلیفه گفت که وی انتظار داشت که نتیجه نهائی یک

افزایش «معتدل» قیمت باشد (10 تا15 درصد) وی گفت در این زمینه هنوز تصمیمی اتخاذ نشده و

جوسازی فشرده در مورد آن تا ماه دسامبر آغاز نخواهد شد وی گفت وزرای اوپک دو راه حل احتمالی را

در نظر خواهند گرفت: (1) یک افزایش قیمت برای مدت یکسال، و (2) یک افزایش اولیه (5 درصد) که

ص: 733

پس از هر فصل در دو سال آتی بمیزان (32 درصد) افزایش یابد. در پاسخ به سؤال شلزینگر، وی گفت

حتی اگر ایران به سطح کامل تولیدی برگردد و میزان رشد در کشورهای صنعتی کاهش یابد بازار نفتی

افزایش قیمت فصل را پیشه خود خواهد ساخت طبق پیش بینی وی تقاضا برای نفت اوپک در سال 1358

معادل 235/31 میلیون بشکه در روز خواهد بود و حال آنکه میزان همین تقاضا در سال 1357 معادل

3029 میلیون بشکه در روز بوده است.

6 وزیر خلیفه گفت که وی مطمئن است که ظرفیت تولیدی اوپک بسیار کمتر از 38 میلیون بشکه در

روز است که قبلاً گزارش شده. با استفاده از کویت به عنوان نمونه، وی گفت ظرفیت اسمی آن 8/3 میلیون

بشکه در روز بود لیکن ظرفیت عملی آن بیش از 5/2 میلیون بشکه در روز نبوده است. وی گفت درست

است که عربستان سعودی در حال حاضر به خاطر اوضاع ایران بیش از ظرفیت خود تولید می کند ولی

نسبت به سطح تولید کمتر از 5/8 میلیون بشکه در روز نیز اعتراضی نخواهد کرد.

7 وزیر شلزینگر گفت آژانس انرژی بین المللی فعالیتهائی را آغاز کرده است تا با انجام گفتگو در

زمان های کمبود نفت افزایش تولید بین همه به تساوی تقسیم گردد و علاوه بر این نفعی نیز برای اوپک به

همراه داشته باشد. وی گفت آژانس انرژی بین المللی دیگر یک صحنه متناقض نیست و باید ترتیبی داده

شود تا در همکاری بین تولید کننده و مصرف کننده نقش بهتری را ایفا نماید. وزیر خلیفه گفت بسیاری از

کشورهای اوپک از دیر باز با آژانس انرژی بین المللی مخالف بوده اند.در حال حاضر امکان برگزاری

مذاکره رسمی بین آژانس انرژی بین المللی و اوپک امکان پذیر نیست،لیکن، رابطه غیر رسمی خبری در

سطح کارمندی می تواند مفید واقع گردد. طبق اظهار وزیر خلیفه تولید کنندگان و مصرف کنندگان باید در

دو سال آینده (همان گونه که اعضای اوپک در کمیته استراتژیک جدید عمل خواهند کرد) نیازهای و

اولویت های خود را مشخص کنند و تنها در آن زمان نمایندگان این دو جناح خواهند توانست مذاکرات

مؤثری را از سر بگیرند. در اینگونه مذاکرات تنها وزیران ملی کشورها صحبت خواهند کرد و اوپک و

آژانس انرژی بین المللی نقش ناظر را ایفا خواهند نمود.

8 وزیر شلزینگر به وزیر خلیفه اطمینان داد که برنامه انرژی جدید آمریکا اجرا و بسیار مؤثر واقع

خواهد گردید. وی گفت از مقام خود استفاده خواهد کرد تا در زمینه صنایع از سوخت ذغال سنگ

بهره برداری گردد. شرایط گفتگوی مربوط به قانون تأثیر مهمی در این زمینه بجای خواهد گذاشت.شرایط

قیمت گذاری گاز طبیعی نیز مقادیر مهمی گاز جدید را تأمین خواهد کرد و تا سال 1364 میزان واردات

نفتی آمریکا را معادل روزانه یک میلیون بشکه کاهش خواهد داد. در نتیجه مقررات جدید واردات نفتی

آمریکا تا سال 1364 در نهایت معادل 35/2 میلیون بشکه در روز کاهش پیدا خواهد کرد. وزیر گفت

انتظار دارد که سطح واردات نفتی آمریکا در سال 1364 حدودا میلیون بشکه در روز باشد.

9 در پاسخ به سؤال وزیر خلیفه، وزیر شلزینگر اعتراف کرد که بعضی از مبارزات ضد تورمی دولت

سبب شده است که قیمت نفت دولت سبب شده است که قیمت نفت داخلی در آمریکا معادل قیمتهای جهان

افزایش نیابد. وزیر گفت که وی شدیدا معتقد است که قیمتها باید افزایش پیدا کند.

10 وزیر شلزینگر با وزیر خلیفه در مورد چشم اندازهای خوب نفتی در چین و مکزیک صحبت کرد.

وی (با یادآور شدن یکی از نشریات سازمان سیا) گفت که کل ذخائر(تثبیت شده و احتمالی) چین معادل

100 میلیارد بشکه است و نیمی از آن در داخل خشکی و نیم دیگر در خارج از خشکی قرار دارد. وی

ص: 734

گفت چین احتمالاً از شرکتهای غربی جهت اکتشاف در این مناطق استفاده خواهد کرد وی گفت چینی ها

در مورد میزان درآمدهای حاصله از صادرات نفتی خود در چند سال آینده بسیار خوش بین هستند.

11 وزیر شلزینگر گفت میزان ذخائر تثبیت شده مکزیک حدود 60 میلیارد بشکه است و در این

کشور احتمالاً بیش از 100 میلیارد بشکه نفت مازاد وجود دارد. وی گفت احتمالاً در سال 1364 سطح

تولید مکزیک به 54 میلیون بشکه در روز خواهد رسید که 3 میلیون بشکه آن به خارج صادر خواهد

گشت.

12 وزیر شلزینگر گفت که در نظر دارد در ماه ژانویه و یا اول بهار آتی به خاورمیانه سفر دیگری انجام

دهد. وی بدعوت وزیر خلیفه جهت سفر مجدد به کویت پاسخ مثبت داد. ونس


دانشجویان دانشگاه کویت، ایران و کویت مخالفت با خاندان حاکم در کویت، محافظه کاری اسلامی شیعیان

سند شماره (16)

تاریخ: 8 آذر ماه 1357طبقه بندی: خیلی محرمانه

محل: اقامتگاه مامور سیاسی

* اطلاعات بیوگرافیک

شرکت کنندگان: محمد الرومیحی استاد دانشگاه کویت و سردبیر نشریه عرب تایمز، پیت رای ساترلند

کاردار سفارت آمریکا در کویت، جمیران کلونان مامور سیاسی سفارت آمریکا در کویت

موضوع: دانشجویان دانشگاه کویت، ایران و کویت

مخالفت با خاندان حاکم در کویت، محافظه کاری اسلامی شیعیان

سابقه

(سابقه خیلی محرمانه) در جریان ضیافتی که از سوی سفیر آمریکا به افتخار بلومنتال وزیر

خزانه داری و اعضای هیئت نمایندگی او ترتیب داده شده بود رومیحی به وزیر خزانه داری آمریکا گفت که

او نباید با اشخاص شرکت کننده در این ضیافت صحبت کند و اگر او واقعا می خواهد بداند که در کویت چه

می گذرد و ظرف چند سال آینده چه کسی به مسند قدرت خواهد رسید باید در جای دیگری به جستجو

بپردازد. ما به دنبال این اشارات رومیحی را به صرف ناهار دعوت کردیم. در جریان بحث سه ساعته در این

ملاقات مطالب ذیل مورد بحث قرار گرفت. (طبقه بندی نشده )رومیحی که در دانشگاه تدریس می کند به

ما گفت که او قسمتهای اولیه بامداد را به تدریس کلاسها اختصاص داده و سپس روز را به کارهای خویش

در شهر می پردازد ولی مجبور نیست تعداد مشخصی از ساعات را در اداره روزنامه خویش بگذراند و

نظارت دقیق در این روز نامه از طرف دیگران اعمال می شود. این رژیم به رومیحی وقت می دهد تا درباره

جامعه کویت و نقایض آن به مطالعه بپردازد.

دانشجویان دانشگاه کویت

(طبقه بندی نشده) رومیحی گفت که تعدادی از دانشجویان به علت افزایش سریع هزینه زندگی

دستخوش دشواریهایی هستند. البته حکومت کویت تحصیلات رایگان فراهم می کند ولی دانشجویان تا

آنجایی که مربوط به غذا و مسکن باشد تقریبا استقلال عمل دارند. اکثریت دانشجویان برای امرار معاش

ص: 735

کارهای موقتی به دست می گیرند. چون بسیاری از آمریکایی ها نیز در زندگی دانشجویی با اینگونه

مشکلات دست به گریبان هستند فکر نمی کنیم این عوامل آشوب انگیز باشد.

رومیحی این موضوع را پذیرفت ولی خاطرنشان ساخت که عامل مهم برای دانشجویان ظهور

دشواریها در مقایسه با چیزهای دیگر است. با توجه به وجود ثروتمندان و اشخاص مرفه الحال یک عده از

دانشجویان خود را فقیر تلقی می کنند.

علاوه بر این بعضی از اعضای ثروتمند طبقه دانشجوئی سبب تحمیل فشارهای اجتماعی بر دیگر

دانشجویان می شوند. دانشجویان مؤنث هر سه روز یکبار با لباس مدرن به دانشگاه می آیند ولی بیشتر آنها

دست به چنین کاری نمی زنند. بیشتر اشخاصی که نمی توانند در مسابقه لباس پوشی شرکت کنند متوسل به

لباس مخصوص زنان کویت می شوند که آن هم چادر و غیره است.

(خیلی محرمانه) ساترلند یاد آور شد که توفیق فرح مطالعاتی انجام داده است که به موجب آن چنین

نتیجه گیری می شود که دانشجویان کویتی مذهب را مقدمتر از هر نوع وفاداری از جمله وفاداری به

خانواده و کشور و نژاد خود می دانند (این مطالعه قرار است در شماره دسامبر 1978 مجله روانشناسی

اجتماعی ساترلند منتشر شود) رومیحی گفت که دانشجویان نسبت به اسلام علاقه بیشتری نشان می دهند

و این کار به عنوان پوشش در رابطه با شورش بشمار می رود در این رابطه رومیحی به مسئله سهیم شده در

قدرت پرداخت. خانواده حاکمه به این موضوع علاقه چندانی نشان نمی دهد و دانشجویان نیز بهمین

خاطر و نیز به خاطر فقر نسبی خود از آنها منزجر هستند. و برای از میان برداشتن این تنفر نیز راه حلی

مرسوم یا فرمول بندی شده وجود ندارد.چون سازمان دانشجویی حائز اهمیتی وجود ندارد مطبوعات

سانسور می شوند. و مجلس شورای ملی نیز منحل شده است. در غیاب همین پیوسته و با مطرح کردن این

تقاضا که دولت باید دارای رفتاری اسلامی باشد به منعکس ساختن نارضایتی های خود می پردازند.

(خیلی محرمانه) ایران و کویت

(خیلی محرمانه) حوادث ایران موضوع اصلی مکالمات است. رومیحی معتقد است که حوادث ایران

برای کویت زیان آور است و اینکه تاریخ بنحو دقیق در اینجا تکرار نخواهد شد ولی بعضی از ناتوانی های

رژیم در ایران در این کشور نیز بچشم می خورد.

(خیلی محرمانه) مخالفت با خاندان حکومتی در کویت

(خیلی محرمانه) او به فساد اشاره کرد. رومیحی گفت شاه در عنفوان عمر خود قرار گرفته نفوذ و اعتبار

او در نتیجه فساد آنهایی که در اطرافش قرار گرفته اند و شاه نسبت به آنها اطمینان دارد کاهش یافته است.

و من این امور را در مقاله اخیر خود در روزنامه السیاسه مطرح کرده ام. رومیحی آنگاه گفت: در زمان

گذشته حکمرانهای کویت و خانواده آنها در برابر اتهامات فساد آسیب پذیر نبوده اند. خانواده صباح از

هرگونه فعالیت بازرگانی بدور بوده اند ولی در اواسط دهه 1960 این خانواده وارد امور بازرگانی و مالی به

مقیاس بزرگی شد. به لحاظ سنتی شیخ یک قبیله عرب برای اینکه بتواند بی طرف باقی بماند مستقیما در

کارهای بازرگانی قبیله وارد نمی شدند.

شیخ یک قبیله عرب بیشتر بر روی اعضای قبیله برای امرار معاش خود تکیه می کند و اینکار را

اعضای قبیله تا زمانیکه شایستگی آنرا داشته باشد انجام می دهند، خانواده صباح از لحاظ سنت این نقش

را در کویت داشته اند و حتی هنگامی که جامعه کویت از یک ماهیت قبیله ای به یک جامعه مختلط

ص: 736

بازرگانی و بیابانی تبدیل گردید نیز ادامه یافت. هنگامی که در زمانهای گذشته مردان خانواده بزرگ

بازرگانی و رؤسای ماهیگیران برای مدت چندمین ماه دور می شدند خانواده صباح در کویت باقی می ماند

تا از شهر و رفاه زنان آنها مواظبت کنند، به طور خلاصه آنها سمت محافظ را داشتند ولی اکنون خانواده

صباح این سنت را ترک کرده است و مردم آغاز به گفتن این امر می کنند که آنها دعاوی شیوخیت همچنین

خود را در ادعای حاکمیت از دست داده اند.

رومیحی همچنین به نارضایتی خانواده های بازرگانان ثروتمند اشاره کرد و گفت از اینکه خانواده

صباح وارد فعالیتهای بازرگانی شده اند و سودی را که باید به جیب بازرگانان برود نصیب خود می سازند

بسیار ناراحت شده اند.

(خیلی محرمانه) کلونان گفت که کویتی ها به او اطمینان داده اند که کویت به سرنوشت ایران دچار

نخواهد شد زیرا توجه کویت بیشتر معطوف رفاه همه مردم کویت است. ضمن پرورش این اصل که ما اخیرا

از رئیس ستاد نیروهای مسلح کویت شنیده ایم کلونان توضیح داد برنامه های وسیع رفاهی اجتماعی در

کویت امکان عدم رضایت را که در میان طبقه متوسط ایران بروز کرده نفی می کند زیرا طبقه متوسط ایران

دستخوش تورم بود و فقیران ایران از فرآیند نوسازی جامعه محروم بودند رومیحی این چنین اندیشه ها را

بی اعتبار تلقی کرد و گفت که حتی به یک دلیل می توان گفت که نیمی از جمعیت کویت غیرکویتی ها هستند

و آنها سودهای اجتماعی کمتری نصیبشان می شود و در قبال انجام همان کارهایی که کویتیها در کنار آنها

انجام می دهند پول کمتری می گیرند.

(خیلی محرمانه) محافظه کاری مسلمانان

(خیلی محرمانه) اظهار نظرهای حاد رومیحی در باره نواقص برنامه های رفاه اجتماعی مفصل کویت

نیست بلکه در باره نواقص و عیوب رهبران آن است. رومیحی علاوه بر فساد به سالوسی اشاره کرد. وضع

قوانین دقیق تر و شدیدتر طبق سنتهای اسلام در موضع گیری طعن آمیز کویتیهای وابسته به دستگاه قدرت

اثری نخواهد داشت او نمونه هایی از قبیل منع مشروبات الکلی و تواضع در لباسهای شنا که هر دو اخیرا

برقرار شده است و پیشنهاد اجرای قوانین شرعی در مجازات جنایتکاران که در قانون جدید جزا عنوان

شده است ذکر کرد. رومیحی انتقادهای عمومی را درباره این تدبیر پیشنهاد شده منعکس کرد و گفت که

احتمال دارد که بر طبق معیار دوگانه یعنی مناسب نبودن آن در دنیای کنونی و فقدان پژوهش کافی و

روانشناسانه درباره علل افزایش جنایت که در توجیه قانون جزای جدید از سوی طرفداران آن ذکر شده

است به مورد اجرا گذاشته شود.

(خیلی محرمانه) رومیحی پیشگوئی کرد که پس از پایان همه بحثها و استدلالهائی که در مطبوعات

منعکس شد و سرو صداهائی که در محافل مختلف به وجود آمد حکومت این قانون جزا را بدون تغییرات

مهم به مرحله اجرا خواهد گذارد همان طوری که در تابستان گذشته راجع به قانون اجاره رفتار کرده بود.

او گفت که حکومت کویت با توجه به اینکه فاقد پارلمان و نهادهای دیگر قابل اعتماد برای اندازه گیری نظر

مردم است قادر خواهد بود بود مدعی شود که عموم مردم از این تدابیر پشتیبانی می کند و اظهارات

برگزیده ای از مردم را در جراید منعکس خواهد کرد.

(خیلی محرمانه) در حالی که ریاکاری و داشتن تضاد قانون اجرای جدید با اوضاع زمان ناراحت کننده

است رومیحی بیشتر از این نگران است که فشارهای مذهبی محافظه کارانه از کنترل حکومت خارج شود.

ص: 737

همان طوری که در ایران اتفاق افتاده است اینگونه فشارها در بسیاری از موارد ناشی از یک عکس العمل

عاطفی است تا اینکه بر اساس یک عمل معقول و منطقی در دنیای کنونی باشد. خطر واقعی در همه این

موارد ناشی از ناتوانی دستگاه رهبری در مشاهده صحیح اوضاعی است که احیای محافظه کاری مذهبی

به آن منجر خواهد شد. رومیحی سپس پرسید «بعد چه خواهد شد». پس از قانون جزاء ما ممکن است

شاهد اجرای اصل زکات (مالیات اسلامی) باشیم و آنگاه چرا شاهد منع بیمه و اخذ بهره نباشیم؟ زیرا

کویت که قصد دارد هر چه بیشتر به چنین درآمدهایی به عنوان یک منبع بزرگ ملی اتکا داشته باشد یک

چنین پیشنهادی برای آن مضحک خواهد بود. علاوه بر این اجرای کامل قوانین اسلامی مشروعیت

حکمروایی خانواده صباح را مورد تعارض قرار خواهد داد زیرا به هر ترتیب این خاندان هیچ گونه ادعائی

به اینکه از شجره خلفاء باشند ندارند.

(خیلی محرمانه) شیعیان

کلونان درباره شیعیان پرسید. رومیحی در این باره ظاهرا اطلاع چندانی نداشت ولی این نکات را

متذکر شد. در کویت ائمه شیعه مهم وجود ندارند. بعضی از شیعیان اوراقی پخش کرده اند. من بعضی از آنها

را دیده ام در این اوراق از شاه و همچنین از امیر کویت انتقاداتی شده است.

(خیلی محرمانه) اظهار نظر

(خیلی محرمانه) علیرغم اشارات وسوسه انگیز رومیحی به بلومنتال وزیر خزانه داری آمریکا او بهیچ

وجه به صراحت نگفت که به عقیده او چه کسی ظرف چند سال آینده بر کویت حکومت خواهد کرد.

(خیلی محرمانه) اطلاعات بیوگرافیک

(خیلی محرمانه) رومیحی گفت که او نزد مقامات چندان محبوبیتی ندارد و نمونه هایی در اینباره ذکر

کرد. مثلاً اینکه در پایان تابستان پس از بازگشت از لندن مقامات گذرنامه او را از او گرفته و در لندن او

اظهاراتی کرده بود که چندان باب پسند حکومت کویت نبوده است. همچنین او از سمت سردبیری نشریه

«مطالعات خلیج و شبه جزیره عربستان»که یک نشریه سه ماهه علمی است معزول شده است.


پیگیری دیدار بلومنتال وزیر خزانه داری از خاورمیانه

سند شماره (17)

بتاریخ: 20 آذرماه 1357 طبقه بندی: خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا در کویتبه: وزارت امور خارجه در واشنگتن دی سی

موضوع: پیگیری دیدار بلومنتال وزیر خزانه داری از خاورمیانه

1 (تمامی متن خیلی محرمانه است) خلاصه. در تاریخ 11 دسامبر در جریان ملاقات با وزیر نفت

کویت قبل از عزیمت او به ابوظبی برای شرکت در اجلاسهای سازمان کشورهای عربی صادر کننده نفت و

اوپک (سازمان کشورهای صادر کننده نفت) من به مسائلی که از سوی بلومنتال وزیر خزانه داری در

جریان دیدار او از کویت در21و22 نوامبر درباره تصمیمات مربوط به قیمت گذاری آتی اوپک مطرح شده

بود اشاره کردم. وزیر نفت کویت خاطرنشان ساخت که او با موضع بلومنتال مخالف است و اظهار داشت

که کوتاهی در افزایش قیمت نفت هم برای ایالات متحده و هم برای منافع کویت در رابطه با تلاش برای

دست یابی به منابع جایگزین انرژی، زیان آور خواهد بود. او با افزایش اعتدالی قیمت موافق بود بدون

اینکه درصد آن را معین کند ولی تأکید کرد که هدف او به عنوان رئیس ادواری اوپک در سال جاری این

ص: 738

است که وحدت اوپک را در جریان اجتماع اوپک حفظ کند. بنابراین او قصد دارد تا به یک «سازش

معقول» و مورد قبول همه اعضاء اوپک برسد. وزیر نفت کویت گفت انتظار ندارد که مسئله ارزهای رایج در

این اجلاسیه مورد بحث قرار گیرد و گفت امیدوار است که از بررسی تفصیلی این موضوع اجتناب شود.

پایان خلاصه.

2 من نتوانستم با شیخ علی خلیفه الصباح وزیر نفت کویت تا قبل از 11 دسامبر ملاقات کنم زیرا او در

تاریخ 10 دسامبر در جلسات منظم کابینه شرکت می کرد. هنگامی که من با او ملاقات کردم او دستورات

نهائی را از امیر کویت قبل از عزیمت به ابوظبی در عصر همانروز دریافت کرده بود. او قرار است ابتدا در

اجتماع وزرای نفت آ، اوپک که روز 12 دسامبر تشکیل می شود شرکت کند و سپس برای شرکت در جلسه

اوپک در 16 دسامبر در ابوظبی بماند.

3 من بحث را با وزیر نفت کویت با اشاره به این موضوع که او روز پرمشغله ای را به خاطر ملاقات با

بلومنتال و شلزینگر وزیران خزانه داری و انرژی آمریکا و کوپر معاون وزیر در تاریخ 11 نوامبر هنگام

دیدار از واشنگتن داشته است آغاز کردم. او گفت که با شلزینگر و کوپر تبادل نظرهای مفیدی انجام داده

است ولی ملاقات او با بلومنتال اندکی «متشنج» بوده است. (در حالی که من گزارشهائی از ملاقات با

شلزینگر و کوپر دریافت کرده بودم متأسفانه علیرغم تقاضای من در این باره از وزیر خزانه داری هیچ گونه

اطلاعی به دست نیاوردم) علی خلیفه اظهار داشت که دو گزارش که از سوی وزیر خزانه داری آمریکا به

العتیقی وزیر دارایی کویت داده شده فاقد تخصص مالی لازم در کویت بوده است.

4 به دنبال این فتح باب که چندان رضایت بخش نبود من به وزیر نفت کویت گفتم که من نمی خواهم

نکاتی را که بلومنتال وزیر خزانه داری در جریان دیدار خود از کویت مطرح کرد مورد بررسی قرار دهم

زیرا او درباره این موضوع آشنایی کامل دارد ولی من می خواهم چیزی را که بعقیده من یک واقعیت ساده و

غیر قابل تعارض است تأکید کنم و آن این است که هرگونه افزایشی در قیمت نفت اثرات عمیقا نامساعد در

اقتصاد جهان خواهد داشت. علی خلیفه تصمیم گرفت حتی در این باره با من مخالفت کند و نظر خود را

مورد تأکید قرار داد که کوتاهی در افزایش قیمت نفت هم بر منافع آمریکا و هم بر منافع کویت «اثرات

نامساعد» خواهد داشت. او معتقد بود که بدون یک چنین مشوقی کوششهائی که برای پرورش منابع

جایگزین انرژی به عمل می آید تشدید نخواهد شد. من در پاسخ به این اظهار استدلال کردم که تکنولوژی

صرفا به عنوان یک مشوق مالی نباید در نظر گرفته شود.

5 در حالی که به مسائل اقتصادی ویژه دیگری پرداختیم من تأکید کردم که افزایش قابل ملاحظه

قیمت نفت اثرات ناگواری در ارزش دلار خواهد داشت که مایه نگرانی کویت خواهد شد چون متکی به

درآمد دلار ناشی از صدور نفت و سرمایه گذاری وسیع آن در ایالات متحده است. من خاطرنشان ساختم

که این عامل از قرار معلوم از سوی سایر کشورهای خلیج فارس مورد توجه قرار گرفته و این کشورها

درباره بالا بردن قیمت نفت نظریات اعتدالی دارند که به نظر کویت که معمولاً به عنوان یک کشور دارای

روش افراطی در این مورد است مخالف است. من همچنین گفتم که به علت روش علنی خلیفه به عنوان

رئیس ادواری اوپک کانون توجه قرار گیرد.

6 ضمن یادآوری این موضوع که کویت دارای منافع متقابلی با ایالات متحده چه در زمینه روابط

دوجانبه و چه در سطح جهانی می باشد گفتم امید می رود که این ملاحظات هنگام جلسه اوپک مورد توجه

ص: 739

قرار گیرد. من خاطرنشان ساختم که در جریان ملاقات بلومنتال وزیر خزانه داری با امیر کویت امیر گفته

بود که کویت نمی خواهد به اقتصاد جهان لطمه بزند و اتکا متقابل این دو کشور بیکدیگر مورد قبول است

من در پایان چنین اظهار نظر کردم که وزیر نفت کویت همان بامداد با امیر ملاقات کرده و ظاهرا موضع

کویت را در مورد اجتماع وزیران اوپک مشخص کرده است.

7 علی خلیفه گفت که موضع کویت کاملاً روشن است و او به عنوان رئیس ادواری اوپک موظف است

وحدت این سازمان را در اجتماع وزیران حفظ کندو بنابراین او خواهد کوشید تا یک سازش معقول که

مورد قبول همه اعضا اوپک باشد برقرار کند.

8 من گفتم که امیدوارم افزایش قیمتها به صورت اعتدالی انجام شود، و خاطرنشان ساختم که به نظر

من میزان ده درصد افزایش به هیچ وجه توام با اعتدال نیست، پیشنهاد کردم که اگر قرار است نظام افزایش

قیمت ادواری بکار گرفته شود باید قبل از افزایش اولیه این افزایش مورد بحث و تبادل نظر قرار گیرد. علی

خلیفه این پیشنهاد را به شدت رد کرد و گفت در صورت قبول این موضع حیثیت وی به عنوان رئیس

اجلاس دچار لطماتی خواهد گردید. وی گفت در اجلاس قبلی ژنو در اوایل سال جاری در رابطه با مسئله

ارز معتبر، وی با استفاده از تاکتیک های دقیق تصمیم گیری پیرامون این مسئله را به آینده موکول کرده

است. در نتیجه وی قادر است هر گونه تصمیم مربوط به این مسئله را بتأخیر بیاندازد. (محض اطلاع شما:

این داستان قطعا با گزارشات و گفتگوهای در یافتی من مطابقت ندارد، چون طبق آنها علی خلیفه حامی

مسئله ارز معتبر قلمداد شده بود. پایان محض اطلاع شما). در پاسخ به سؤال من وزیر نفت گفت که مسئله

ارز معتبر در اجلاس آتی اوپک مورد بحث قرار نخواهد گرفت و امیدوار است که اصلا این بحث انجام

نشود.

9 در پایان گفتگو من از وزیر نفت به خاطر ملاقات با من در روزی چنین پر مشغله و قبل از عزیمتش

تشکر کردم. مائسترون


تقاضای ایران در رابطه با تهیه نفت و گازوئیل

سند شماره (18)

تاریخ: 21 آذرماه 1357طبقه بندی: خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا در کویت به: وزارت امور خارجه در واشنگتن دی سی

موضوع: تقاضای ایران در رابطه با تهیه نفت و گازوئیل

1 در ملاقات با وزیر نفت کویت شیخ علی خلیفه الصباح در تاریخ 20 آذر ماه پیرامون موضوعی

دیگر، یاد آور شدم که در تاریخ 18 آذر ماه حسین جانشین وزیر امور خارجه و وزیر کشور در امور کابینه

به من گفته بود که ایرانیها از کویت تقاضا کرده اند که معادل 250000 تن نفت و 250000 تن گازوئیل به

ایران صادر کند. وزیر نفت این موضوع را تأیید کرد و گفت روز قبل با یک هیئت نمایندگی از طرف شرکت

ملی نفت ایران ملاقاتی داشته است.کویت قادر نیست این مقدار مواد نفتی در اختیار ایران بگذارد ولی در

ماه جاری تا حد توان خود مقادیری را به آن کشور صادر خواهد نمود. با این وصف اینکار بسیار مشکل

است چون کویت باید به تعهدات خود در قبال مشتریانش عمل کند، معذالک ،کویت سعی دارد اندونزی را

متقاعد سازد که یک تانکر نفتی حامل.....ت ن نفت به ایران ارسال گردد. این کشور همچنین سعی دارد

یک تانکر نفت از ایتالیا به حساب ایران خریداری کند چون تانکر کویتی محصولات پالایش یافته را به

ص: 740

ایتالیا منتقل می سازد.

2 عرضه گازوئیل آسان تر است،گر چه کویت مقادیر مورد نیاز را در اختیار ندارد. ولی،علی خلیفه

گفت که حدود 50000 بشکه گازوئیل در ماه جاری به این کشور فرستاده خواهد شد. در صورت نیاز ماه

بعد نیز همین کار تکرار خواهد گردید.

3 وزیر نفت یاد آور شد که عربستان سعودی نیز ظاهرا می خواهد در این زمینه کمکهایی ارائه کند.

نمایندگان شرکت ملی نفت ایران قرار است به بحرین و دیگر کشورهای خلیج سفر کنند تا مقادیر مورد

نیازی از این محصولات را تأمین نمایند. علی خلیفه خاطرنشان ساخت که کویت و دیگر کشورهای خلیج

در حمایت از ایران در این دوران اضطراری از هیچکاری فروگذار نخواهند کرد.مائسترون


سفر وزیر بلومنتال به کویت ملاقات با وزیر دارایی

سند شماره (19)

تاریخ: 10 دیماه 1357طبقه بندی: خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا در کویتبه: وزارت امور خارجه در واشنگتن دی سی

موضوع: سفر وزیر بلومنتال به کویت ملاقات با وزیر دارایی

عتیقی بخش دوم

1 طبقه بندی این تلگرام مشمول تمام پاراگرافها می باشد.

2 وزیر خزانه داری بلومنتال و همراهانش پس از ملاقات با امیر و ولیعهد (تلگرام جداگانه)، و عتیقی

وزیر دارایی،جهت ادامه مذاکراتی که در تاریخ یکم آذر ماه آغاز شده بود به هیلتون هتل بازگشتند و

سناتور لوگارو نمایندگان کنگره کاوانو، استانتون،و هاید نیز به هیئت های مزبور پیوستند.

3 وزیر بلومنتال جلسه را با ارائه گزارشی پیرامون دورنمای حساب جاری آمریکا در سالهای 1357

و 1358 به عتیقی افتتاح کرد که در آن نشان داده شده بود که کسری حساب از 17 میلیارد دلار در سال

1357 به 5 میلیارد دلار در سال 1358نزول کرده است. وزیر بلومنتال در اظهار نظر پیرامون بیانات

پیشین وزیر عتیقی گفت واضح است که آمریکا نمی خواهد و حتی قادر نیست قیمت نفت را به اوپک دیکته

کند، در حالیکه نقش نفت در اقتصاد جهانی نیز مشخص است.البته نمی توان انکار کرد که به تولید کنندگان

نفت نیز در نتیجه سقوط ارزش دلار و تورم خساراتی وارد شده است. با این وصف درست نیست که برای

جبران خسارات وارده در رابطه با قیمت نفت به سال 1356 برگردیم. تلاش در جهت جبران یا درصد

ضررهای وارده به تولید کنندگان تنها سبب تشدید سیر صعودی تورم خواهد گردید. در رابطه با سؤال

وزیر عتیقی در مورد پایه افزایش 10 درصد ارزش دلار یا 10 درصد افزایش در قیمت نفت، گفته شد که

تنها اوضاع کنونی و نه اوضاع سالهای گذشته را می توان اساس آن در نظر گرفت (حال آنکه وزیر عتیقی

سالهای 1352 و 1353 را به عنوان پایه افزایش پیشنهاد کرده بود.)

4 وضع معافیت مالیاتی سرمایه گذاریهای دولتهای بیگانه در آمریکا (بخش 892). وزیر عتیقی از

تلاشهای رئیس جمهور کارتر در منحرف ساختن روند غیر عادی تورم تقدیر نمود. کویت به قدرت

اقتصاد آمریکا اعتقاد دارد. اقتصاد این کشور می داند که سقوط دلار خالی از مبالغه نبوده و بیشتر نتیجه

خیال پردازی است. لیکن اتفاقی که برای دلار رخ داده در مقایسه با اقتصاد عظیم آمریکا و قدرت این

کشور بسیار ناچیز است. بنابراین، سقوط دلار باید دارای یک علت سیاسی بوده باشد. آمریکا می تواند

ص: 741

کارهای زیادی انجام دهد و این یک مسئله داخلی است و به سیاست خارجی ارتباطی ندارد. کویت به

آمریکا به عنوان یک بازار و یا اقتصادی که به تداوم آن دل بسته و یا کشوری دارای تمامیت که می تواند به

آن اعتماد داشته باشد می نگرد. سالهاست که کویت در آمریکا سرمایه گذاری کرده است و علت آن نیز این

بوده است که از سال 1329 به مدت 28 سال فکر می کرده است که بعضی از مقررات در رابطه با این

سرمایه گذاریها قابلیت کاربرد دارد. ولی در حال حاضر در وضع نگران کننده ای قرار گرفته است که گویا

قرار است تعبیر جدیدی از قوانین در مورد آن بکار گرفته شود. کشوری مانند کویت در صورتیکه با

تغییرات سریعی روبرو شود که حس اعتماد سرمایه گذار را از میان ببرد نخواهد توانست به سیاست

سرمایه گذاری خود ادامه دهد.

در سال جاری تعبیر جدیدی از این قانون پدید آمده است. آیا این امر بدان معنی است که در سال بعدی

و سالهای بعدی نیز پیدایش تعابیر جدیدتر ادامه خواهد یافت؟

5 وزیر گفت در رابطه با اختلاف میان سرمایه گذاری بازرگانی و «غیر تجاری» می توان بازار سهام را

نیز نوعی سرمایه گذاری بازرگانی نامید. آیا این بدان معنی است که تمام سهام کویت در بازار سهام نیز

مشمول قانون مالیات خواهد شد؟ آمریکا نیز مانند کویت دارای حاکمیت است. البته آمریکا می تواند هر

کاری که بخواهد در رابطه با سرمایه گذاری در داخل آمریکا انجام دهد، لیکن در صورت انجام آن، کویت

نیز می تواند خروج سرمایه های خود و یا ابقای آنها را در آمریکا برای خود سبک و سنگین کند. حداقل

کاری که آمریکا می تواند انجام دهد اینست که به کویت فرصت بدهد تا سیاست خود را در رابطه با وضع

جدید سرمایه گذاری دولتهای خارجی تطبیق بدهد. این وضع بدی است چون همین سرمایه گذاری نه تنها

به نفع کویت بلکه به نفع آمریکا نیز می باشد. اگر کویت مجبور شود سیاست سرمایه گذاری خود را تغییر

دهد باید حتما در سیاست تولید نفت خود نیز تغییراتی پدید آورد. کویت نمی تواند در نحوه تعبیر و تفسیر

قانون توسط دولت آمریکا مداخله داشته باشد، ولی متقابلاً کاربرد آن تعبیر و تفسیر نیز منصفانه نیست.

علاوه بر این به کویت نیز باید فرصت داده شود تا استراتژیهای سرمایه گذاری خود را تغییر دهد. متأسفانه

این وضع سبب بروز اقدامات تلافی جویانه می شود که کویت سعی دارد از انجام آن اجتناب ورزد.

6 قیمتهای نفتی: عتیقی که جانشین وزیر نفت نیز می باشد گفت، در اتخاذ تصمیم پیرامون قیمت نفت،

اوپک سعی خواهد کرد قیمتی را تعیین کند که بروز «آشفتگی های سیاسی» را سبب نشود چون کویت

مایل به تکرار وقایع سال 1352 نیست. درست است که کمیته اقتصادی اوپک قیمت نفت را بررسی می کند

تا بتواند پیشنهادات خود را مطرح سازد، ولی خوشبختانه حق تصمیم گیری پیرامون آن به این افراد

متخصص داده نخواهد شد، و وزیران در مورد آن تصمیم خواهد گرفت. کویت برای جبران ضررهای وارده

به خود در نتیجه سقوط ارزش دلار و تورم قیمت خاصی را پیشنهاد نخواهد کرد، ولی بدیگران خواهد

فهماند که مایل است در قیمت نفت تصحیحی پدید آید.این افزایش قیمت ضروری است چون در رابطه با

افزایش حقوق کارمندان مدنی و نیز کمکهای خارجی دولت باید نیازهای خود را تأمین سازد، چون اینها

حدود 7 درصد تولید ناخالص ملی دولت را تشکیل می دهند. نباید اوپک را مجبور به پذیرفتن یک قیمت

ثابت کرد. چون تورم و سقوط ارزش دلار قیمت واقعی نفت را پایین آورده است، البته باید قیمت تصحیح

گردد لیکن با رعایت اصول منطقی. در حال حاضر تنها آلمان و ژاپن هستند که از قیمت «واقعی» ارزان

نفتی سود می برند.

ص: 742

7 وزیر بلومنتال گفت که وی ابتدا مایل است به مسئله مالیاتی بخش 892 به طور مختصر اشاره کند

چون مشاور مالی (خالد ابوسعید) قبلاً پیرامون همین مسئله با سانلی معاون وزیر در بخش تحلیل مسائل

مالیاتی گفتگو کرده است. وزیر بلومنتال گفت این مسئله (بخش 892) به همه پرسی عمومی گذاشته

خواهد شد و من شخصا سعی خواهم کرد که نتیجه تا حد امکان مثبت باشد. ولی دولت کویت باید بداند که

مسئله تعبیر بخش 892 مدتهاست که جریان داشته. به طور مثال بانک آمریکا در سال 1355 خواستار

صدور رای مقدماتی در این باره شده بود. لیکن به محض اینکه اطلاع یافت که نتیجه منفی خواهد بود

تقاضای خود را پس گرفت. مسئله اختلاف میان دو واحد سرمایه گذاری «بازرگانی» و «غیر تجاری» نیز

مسئله جدیدی نیست و از سالهای 1329 وجود داشته است. علاوه بر این کنگره همیشه اطمینان می داده

است که در این گونه شرایط قوانین مالیاتی برای تمام اعضاء چه دولتهای خارجی و چه مالیات پردازان

داخلی آمریکا به طور منصفانه و عادلانه در نظر گرفته شده است.

8 وزیر بلومنتال گفت وی سعی خواهد کرد در سوابق معافی مالیاتی سهام منافع و یا درآمد دولتهای

خارجی تغییری ایجاد نشود. تنها مسئله مورد نظر وضع قوانین مالیاتی بر سرمایه گذاریهای دولتهای

خارجی در زمینه املاک است که باید به دقت مورد مطالعه قرار گیرد. هر تصمیمی اتخاذ شود قبلاً به طرفین

درگیر اطلاع داده خواهد شد تا فرصت کافی برای حفاظت از منافع خود داشته باشند. به طور مثال، در

رابطه با عربستان سعودی یک سال فرصت داده شد تا پس از آن قوانین مالیاتی جدید به کار گرفته شود و

اقدام متقابلی صورت نگرفت. وزیر گفت در حالی که نمی توانید در این زمینه قولی بدهد ولی امیدوار است

که مسئله فرصت کافی و اقدام متقابل به دقت مورد بررسی قرار گیرد و پس از آن تصمیم نهائی اتخاذ گردد.

9 در پاسخ به سؤال دیگر عتیقی، وزیر بلومنتال گفت که دولت آمریکا سعی خواهد کرد وضع مالیاتی

دولت کویت را روشن سازد وی یاد آور شد که، بر اساس نظام آمریکایی سه قوه دولتی، قوه قضائیه آخرین

مرحله ارائه نظر در مورد قوانین مالیاتی است. دولت کویت نیز مانند شهروندان آمریکایی حق دارد از

دادگاه های آمریکایی استفاده کند. عقیقی گفت وی نمی خواهد این مسئله را در دادگاه ها تعقیب نماید.

10 قیمتهای نفت. در رابطه با قیمتهای نفت، وزیر بلومنتال گفت وی خوشحال است که می شنود وزیر

به توصیه افراد متخصص وقعی نمی نهد، چون گزارش حاصله از کمیته های اوپک در وین بسیار وحشتناک

است. در رابطه با کمکها، آمریکا از سخاوتمندی کویت قدردانی می کند، چون این یک سیاست سالم برای

یک کشور ثروتمند است و آمریکا نیز از زمان جنگ جهانی دوم و حتی در زمان بروز مشکلات اقتصادی

همین سیاست را دنبال می کرده است. با این وصف درست نیست که با افزایش قیمت نفت با یکدست

چیزی بدهیم و با دست دیگر آن را پس بگیریم. و در مورد قیمت نفت آمریکا می داند که مانند سال 1356

عوامل بسیاری بر آن تأثیر می گذارند رشد کند، اقتصاد جهانی یکی از این عوامل است. بافت شکننده

عرضه و تقاضای جهانی در قبال نفت نیز عامل دیگر است. در اتخاذ تصمیم پیرامون قیمت نفت، وزیر گفت

اطمینان دارد که کویت مسئله عرضه و تقاضای نفتی در سال 1358 را از نظر دور نخواهد داشت.

متخصصین آمریکایی معتقدند که در سال 1358 و 1359 وضع عرضه و تقاضا در بازار مانند سال

1357 شکننده نخواهد بود. ولی مانند سال 135 نیز شدید خواهد بود. گر چه کویت سقف تولیدی 2

میلیون بشکه در روز خود را ادامه می دهد، ولی وضع عرضه و تقاضای جهانی در قبال نفت، و نه سیاست

آمریکا، بر قیمت گذاری نفتی تأثیر خواهد داشت. درست است که ثبات قیمتها به ژاپن و آلمان غربی در

ص: 743

قبال آمریکا کمک کرده است، ولی اگر قیمت افزایش یابد، دلار ضعیف تر خواهد شد و نفع آنها در این رابطه

بالا خواهد رفت. در رابطه با نیاز بودجه ای کویت برای افزایش قیمت نفت، وزیر بلومنتال گفت کویت از

مازاد حساب جاری عظیمی برخوردار است و افزایش حقوق کارمندان مشکلی را برای آن به وجود

نمی آورد.

11 در پایان اظهارنظر پیرامون قیمت نفت، وزیر عتیقی گفت که اوپک در واقع یک سازمان مفید

است. مذاکره با اعضای اوپک همیشه ارزشمند است، حتی اگر توافق حاصله پیرامون 50 تا60 درصد

مسائل مربوطه باشد.

12 تأثیر افزایش قیمت نفت بر آمریکا. نماینده کنگره کاوانو در سخنرانی بدیع خود، گفت در مورد

تأثیر افزایش قیمت نفت بر اقتصاد جهان مطالب بسیاری گفته شده است. ولی اکنون باید مطالبی پیرامون

تأثیر آن بر شهروندان معمولی آمریکا گفته شود. وزیر ظاهرا رابطه بین قیمت نفت و ضریب دستمزد در

آمریکا را درک نمی کرد. آمریکا ممکن است دارایی یک اقتصاد عظیم باشد، ولی واقعیت موجود برای

آمریکا این است که هر افزایش قیمت نفت بر آمریکا تأثیر بسیار خواهد داشت، چون صنایع بزرگ و

اتحادیه های کارگری با درخواست مربوط به افزایش قیمت و دستمزد در قبال آن عکس العمل نشان

خواهند داد. هر گونه افزایش قیمت نفت از نظر روانی تأثیر وحشتناکی خواهد داشت، و این درست در

زمانی رخ می دهد که رئیس جمهور کارتر با کمال شجاعت لایحه کارهای عمومی و بعضی از اقدامات

حزب خودش را نیز وتو کرده است تا سیر صعودی تورم را منحرف سازد. انگیزه روانی عظیمی که رئیس

جمهور کارتر علیه تورم به وجود آورده با تصمیمات اعضای اوپک چون کویت به خطر خواهد افتاد و بر

اقتصاد آمریکا تأثیر فاحشی خواهد بخشید. در زمانی که رئیس جمهور کارتر به ریسکهای سیاسی تن

داده است تا سیاست معتدل تری در قبال خاورمیانه در پیش گرفته شود، این وزارتخانه باید تأثیر افزایش

قیمت نفت را بر وجهه سیاسی کارتر نیز در مد نظر داشته باشد. مردم آمریکا سیاست قیمت نفت اوپک را از

سیاست آمریکا در قبال خاورمیانه جدا نمی دانند، نماینده کنگره گفت به نظر وی وزیر به تأثیر عمیق

افزایش قیمت نفت نه تنها بر اوضاع بین المللی بلکه بر اوضاع داخلی، اقتصادی و سیاسی آمریکا پی نبرده

است.

13 عتیقی گفت از نظر کویت وضع رئیس جمهور آمریکا مربوط به آمریکاست و نه کویت. کویت تنها

در جهت حفظ منافع خود حرکت می کند. وضع دو کشور کاملا با یکدیگر تفاوت دارد. آمریکا به ماه پرواز

کرده است ولی کویت هنوز در تلاش است تا در کویت قادر به کشاورزی بشود. صحبت از مذاکرات شمال

و جنوب و یا مذاکرات اروپا و اعراب بسیار جالب است، ولی در واقع تمام این حرفها زائد و از هجویات

است. وزیر گفت ما همه میل داریم به عنوان شهروندان کشور خود سخن بگوییم «ولی در آمریکا شما از

بمب نوترونی سخن می گویید ولی ما در اینجا در مورد علوفه صحبت می کنیم.»

14 در همین جا، وزیر بلومنتال گفت که سفر وی به کویت گر چه کوتاه بود، ولی بسیار مفید پایان

یافت. وی از وزیر عتیقی خواست که به آمریکا بیاید و به عنوان میهمان وی چند روزی را نیز در آنجا

بگذراند. (پایان متن).

مائسترون


ملی شدن شرکت آمین اویل و منطقه جدا شده سعودی و کویت

ص: 744

سند شماره (20)

تاریخ: 18 دیماه 1357طبقه بندی: خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا در کویت به: وزارت امور خارجه در واشنگتن دی سی

موضوع: نظرات وزیر نفت کویت در مورد ملی شدن شرکت آمین اویل و

منطقه جدا شده سعودی و کویت

1 روزنامه (السیاسه) کویتی مورخ 15 دیماه با انتشار مقاله ای پیش بینی کرده است که تلاش شرکت

نفت مستقل آمریکایی (آمین اویل) برای مطرح کردن دعاوی خود در دادگاه بین المللی (که اشتباها دادگاه

جهانی خوانده) با موفقیت روبرو نخواهد شد. در ملاقات سفیر با وزیر نفت الکاظمی و معاون وزیر

العدسانی در تاریخ 17 دیماه (تلگرام جداگانه) العدسانی گفت که پژوهش مورد درخواست شرکت در 30

آذر ماه کاربرد نخواهد داشت، چون شرکت مزبور هم اکنون تحت تصرف درآمده است (مرجع ب).

العدسانی گفت پس از ملی شدن تقاضای پژوهش زمانی می تواند مصداق پیدا کند که حاکمیت دولت

کویت مورد سؤال باشد. وزیر نیز گفت تقاضای پژوهش آمین اویل به دفتر امور حقوقی و اداری وزارت

کشور ارجاع شده است. سفیر معتقد است که با وجود جالب بودن نظرات العدسانی، وکلا ممکن است به

طرز دیگری با آن برخورد کنند.

2 سفیر پس از آن سؤال کرد که آیا شایعه مربوط به احتمال ادغام شرکت نفت کویت وفرا یا شرکت

نفتی دولتی جانشین آمین اویل با مهمترین تولید کننده نفتی کویت یعنی شرکت نفت دولتی کویت صحت

دارد. وزیر گفت وی شخصا به دو دلیل با این ادغام مخالف است. (1) چون شرکت نفت کویت و فرا

جانشین آمین اویل است و دولت کویت هنوز اختلاف خود را با این شرکت حل نکرده است. و اگر شرکت

نفت کویت وفرا به صورت یک نماینده دیگر درآید وضع پیچیده تر خواهد گردید، و (2) از نظر سیاسی نیز

درست نیست که یک شرکت دولتی با شرکت گتی که صاحب امتیاز آن سعودی است در بهره برداری از

منطقه جدا شده شریک شود.

3 وزیر در رابطه با مشکل دیرین مشخص کردن مرز سعودی و کویت در بخش خارج از خشکی

منطقه بی طرف گفت که مباحثات نیز مانند قیمت نفت متوقف مانده است. با این وصف وی گفت که امیدوار

است که طرفین برای گفتگو پیرامون این مسئله در ماه جاری گرد هم جمع شوند. معاون وزیر العدسانی

گفت بهتر است سعودی ها و کویتیها اختلافات مرزی خارج از خشکی خود را حل کنند تا بتوانند در یک

جبهه مشترک در برابر اینها مقاومت نمایند. کاظمی گفت کویت خیلی میل دارد مسئله مرزی حل شود تا

بتوانند از منابع عظیم گازی حوزه دو را در بخش جدا نشده منطقه بی طرف بهره برداری کند. معاون وزیر

العدسانی گفت یکی دیگر از دلایل عدم ادغام شرکت نفت کویت و شرکت نفت کویت وفرا این است که

مطالعات وزیر نشان داده که این کار مقرون به صرفه نمی باشد.

4 اظهارنظر: یکی از دلایل دیگری که مقامات به آن اشاره نکرده اند، ولی در اینجا از اعتبار خاصی

برخوردار است، این است که وزیر بر شرکت نفتی و پتروشیمیایی دولت کویت (شرکت نفت کویت،شرکت

ملی نفت کویت، و شرکت صنایع پتروشیمی) کنترل مؤثر ندارد، خواهان ایجاد شرکت نفتی مختص به

خودش می باشد. علاوه بر این کاظمی برادرزاده اش فئوادلمتروک را به عنوان سرپرست شرکت نفت کویت

ص: 745

وفرا منصوب کرده است، لیکن وی به عنوان فردی فاقد صلاحیت شناخته شده است. عامل دیگر عامل

مذهبی است، چون هر دوی آنها مسلمان شیعی مذهب هستند و کارمندان برجسته شرکت نفت کویت وفرا

را تعداد زیادی از شیعیان تشکیل می دهند.

مائسترون


اقدامات محتاطانه کویت در مورد خمینی

سند شماره (21)

تاریخ: 24 دیماه 1357طبقه بندی: خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا در کویتبه: وزارت امور خارجه در واشنگتن دی سی

موضوع: اقدامات محتاطانه کویت در مورد خمینی

1 (طبقه بندی نشده) طبق روزنامه الوطن عربی مورخ 1 بهمن ماه، سخنگوی وزارت امور خارجه

کویت احمدالمبارکی از اظهارنظر مستقیم پیرامون اعلامیه ای که به یکی از دستیاران خمینی نسبت داده

شده و طی آن خلیج نه «عربی» و نه «فارسی» بلکه «اسلامی» خوانده شده، خودداری کرده است.در ازاء

آن مبارکی از موضع استاندارد عمومی کویت در قبال امنیت منطقه ای صحبت نمود. وی گفت

«ضروری ترین مسئله برای کویت همکاری تمام کشورهای خلیج است تا ثبات و کامیابی منطقه حفظ

گردد و از بروز تضاد قدرتهای بزرگ در آن جلوگیری به عمل آید.

2 در تاریخ 3 بهمن ماه روزنامه الوطن عربی، در گزارشی که از مخبر خود در پاریس دریافت کرده

می گوید که خمینی در تاریخ 2 بهمن ماه با نمایندگان رهبران مذهبی شیعیان خلیج در پاریس ملاقات کرده

است و طی این ملاقات آنها اظهار داشتند که ترس از آن دارند که فعالیتهای سیاسی وی در خلیج منجر به

نفوذ کمونیستها و ترغیب شورش در کشورهای خلیج گردد.»

3 (خیلی محرمانه) اظهارنظر: مقاله الوطن نشانگر نگرانی پنهانی کویت در مورد پدید آمدن حکومت

خمینی در ایران است. ما گزارش داده ایم که امیر کویت در گفتگو با وزیر خارجه فرانسه فرانسوا پونسه

(مرجع الف) در مورد گسترش شورش شیعیان و راه یافتن آن به عراق اظهار نگرانی کرده است. در همین

رابطه یکی از مقامات اداره سیاسی وزارت خارجه به ما گفت که فکر نمی کند دولتی به رهبری مردی

مذهبی چون خمینی زیاد دوام بیاورد. این مسلمان سنی مذهب گفت تلاش برای ایجاد یک حکومت

اسلامی به رهبری شیعیان در ایران تنها به ایجاد آشوب در این کشور و عراق دامن خواهد زد. ولی علیرغم

این نگرانیها کویت در رابطه با اعلامیه های خمینی و حتی اختلافات مربوط به اصطلاحات جغرافیایی نیز

اقدامات تندی انجام نداده است. وزارتخانه به یاد دارد که هنگام بروز اختلاف بر سر خلیج کویت شدیدا

اظهار می داشت که خلیج همیشه عربی بوده و همیشه تحت همین عنوان باقی خواهد بود.از اداره پست

کویت از دریافت نامه هایی که عنوان خلیج فارس را داشتند امتناع ورزید و از صدور ترخیص نامه پروازها

نیز به همین دلیل امتناع می ورزید. بیانات محتاطانه المبارکی مانع از آن است که این اختلافات جغرافیایی

بار دیگر از سر گرفته شود. این احتیاط کاری بسیار بیسابقه است در حالی که قبلاً پس از اخراج خمینی از

عراق، کویت به وی اجازه ورود به این کشور را نداده بود. مائسترون


آمادگی کویت برای افزایش جزئی تولید نفت خام به منظور جبران تولید نفت ایران

ص: 746

سند شماره (22)

تاریخ: 2 بهمن ماه 1357طبقه بندی: خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا در کویت به: وزارت امور خارجه در واشنگتن دی سی

موضوع: کویت آمادگی خود را برای افزایش جزئی تولید نفت خام به منظور جبران تولید

نفت ایران اعلام می دارد

1 تمام متن خیلی محرمانه است.

2 خلاصه: وزیر نفت کویت به طور محرمانه ای در روز 30 دیماه برای من فاش کرد که حکومت کویت

اجازه خواهد داد مقداری معادل دویست هزار بشکه نفت در روز به طور اضافی تولید شود تا جبران از

دست رفتن نفت ایران را بکند. طبق اظهار نمایندگان شرکت نفت کویت از جمله شرایط یکی این است که

این مقدار اضافی نفت کویت با کشتیهای نفت کش کویتی حمل و نقل شود. قسمت اعظم این مقدار اضافی

نفت خام به کمپانیهای بزرگ خریدار نفت مانند بریتیش پترولیوم، شل، گلف اویل کمپانی پیشنهاد خواهد

شد در حالیکه دو کمپانی اول برای برآوردن این شرایط دچار زحمت نخواهند بود، شرکت گلف اویل

ممکن است از این لحاظ با دشواریهایی مواجه شود و این شرکت هنوز تصمیم به خرید مقدار اضافی نفت از

کویت نگرفته است. وزیر نفت کویت در ضمن اینکه خواست تا محرمانه بودن این اطلاعات را رعایت کنم،

به من اطمینان داد که این اقدام «به دلایل سیاسی» انجام می گیرد و از لحاظ دیگر سیاست کویت مبنی بر

محدود کردن تولید نفت خام به دو میلیون بشکه در روز، به طور متوسط، همچنان به قوت خود باقی است.

(پایان خلاصه).

3 در ضیافتی که از سوی سر دیوید استیل، رئیس بریتیش پترولیوم در تاریخ 30دیماه ترتیب داده

شده بود. علی خلیفه الصباح وزیر نفت کویت برای من «به طور خیلی محرمانه» افشا کرد که کویت تولید

نفت خام خود را به میزان اندکی بیش از دویست هزار بشکه در روز افزایش خواهد داد تا کمبود تولید نفت

که ناشی از متوقف شدن تولید نفت ایران است جبران شود. وزیر نفت کویت از من تقاضا کرد این اطلاعات

بسیار محرمانه نگاهداشته شود، زیرا هیچ گونه گزارشی از افزایش تولید نفت به مطبوعات داده نخواهد

شد. (من تقاضا می کنم که تمایل او تا زمانی که این اطلاعات از طرف منابع دیگر افشا نشده محترم شمرده

شود)، علی خلیفه خاطرنشان ساخت که میزان تولید نفت به وسیله شورای عالی نفت در تاریخ 30 دیماه به

تصویب رسیده و در جلسه کابینه کویت در تاریخ 1 بهمن ماه بر آن رسما صحه گذاشته خواهد شد.

4 این اقدام، اقدامی است بر عکس تصمیم سابق کابینه کویت مبنی بر خود داری از تصویب پیشنهاد

وزارت نفت این کشور که اجازه می داد سه کمپانی بزرگ خریدار نفت خام کویت یعنی بریتیش پترولیوم

گلف و شل هر یک برای سه ماهه اول و دوم و چهارم سال 1979پنجاه هزار بشکه نفت اضافی در روز و در

سه ماهه سوم، هر یک صد هزار بشکه نفت در روز خریداری کنند. دلیل وزیر نفت برای توصیه مقدار

اضافی برای سه ماهه سوم، براساس تمایل برای به دست آوردن بنزین به اندازه کافی بوده است که به

مصرف راه انداختن کارخانه جدید گاز مایع به ظرفیت کامل در شرایط بسیار سخت آب و هوایی می رسد

که این امر به عنوان آزمایش نهائی برای پذیرفتن کارخانه از سوی سازندگان آن بشمار می رفت.

5 پس از رد این پیشنهاد علی خلیفه با پیشنهاد کنونی، که اجازه می دهد هر یک از سه کمپانی بزرگ

ص: 747

خریدار نفت روزانه چهل هزار بشکه برای سه ماهه اول، دوم و چهارم و روزانه پنجاه هزار بشکه برای سه

ماهه تولید کنند، بار دیگر به میدان آمد. این پیشنهاد معادل بیست درصد تولید نفت خام نسبت به پیشنهاد

سابق کاهش دارد. بقیه تولید که مجموع آن به اندکی بیش از 200 هزار بشکه در روز بالغ خواهد شد به

کمپانیهای کوچک که دارای قراردادهای منظم برای خرید نفت خام کویت هستند. اختصاص خواهد

یافت.

6 برای کمپانیهای بزرگ خریدار نفت این پیشنهاد حاوی شرایط معینی است. اول اینکه آنها باید این

مقدار اضافی نفت را با نفت کش های کویتی حمل کنند و دوم اینکه هر یک از این سه کمپانی باید سهمیه

خود را به میزان یک میلیون بشکه نفت سنگین اضافی که در منطقه بی طرف تولید می شود و اکنون در

انبارها نگهداری می شود، برای آنکه فروش آن دشوار است بالا ببرند، علاوه بر این این سه کمپانی که از

تخفیفهایی منطبق قراردادهای منظم خود برخوردارند، بایستی برای این مقدار اضافی قیمت رسمی را

بپردازند. و شرایط عادی اعتباری یعنی اعتبار شصت روز به آنها تعلق خواهد گرفت. هر دو شرکت

بریتیش پترولیوم و شل که بیشترین میزان خسارت را در نتیجه قطع تولید نفت ایران متحمل شده اند، ظاهرا

اشکالی در برآوردن این شرایط نخواهند داشت و انتظار می رود که برای این مقدار اضافی قرار داد مربوطه

را امضا کنند.

7 یک شرط اضافی نیز از سوی وزارت نفت کویت به پیشنهادی که به شرکت نفت گلف برای این

مقدار اضافی نفت عرضه شده، ارائه شده است و آن این است که وزارت نفت کویت از گلف تقاضا کرده

است که یک قرار داد ده ساله برای خرید دویست هزار تن گاز مایع امضا کند.

این شرط بدان جهت اضافه شده است که شرکت نفتی گلف در اواخر دسامبر قرار دادی را که درباره خرید

این مقدار گاز مایع امضا کرده بود، فسخ کرد، به این دلیل که خریدار ژاپنی این گاز یعنی شرکت میتسوبیشی

به طور ناگهانی از انجام موافقت مربوط به خرید این مقدار گاز مایع طفره رفت.شرکت نفت گلف قبلاً مقدار

ده هزار تن گاز مایع در سال برای این مشتری خریداری می کرد و مقدار مربوطه را به دویست هزار تن برای

پیش بینی نیاز بیشتر، افزایش داده بود. ولی به موجب اظهارات نماینده شرکت نفت گلف در منطقه بازار

گاز مایع در ژاپن در نتیجه در دسترس بودن سوختهای دیگر قابل رقابت از لحاظ قیمت که می تواند کاملاً

مصرف کنندگان را به منابع دیگر انرژی هدایت کند، اشباع شده است.

8 شرکت گلف اویل همچنین در مورد شرط حمل نفت با نفت کشهای کویتی با دشواریهایی مواجه

است و آن در نتیجه آسیبی است که به تأسیسات باراندازی در ایرلند وارد شده است و این شرکت هم اکنون

دارای مازادی بر ظرفیت نفت کشهاست و چون وزارت نقت کویت به موجب قرارداد خواسته است که

خریداران درباره مخارج حمل با شرکت نفت کشهای کویت مذاکره کنند، شرکت گلف از این نگران است که

در موقعیتی قرار گیرد که این مقدار اضافی نفت خام را با تحمل خسارت به بازار برساند. مطابق اظهارات

نماینده این شرکت گلف سرگرم بررسی مجدد این پیشنهاد است.

9 هنگامی که وزیر نفت کویت این اطلاعات را به من داد گفت که این تصمیم از سوی حکومت کویت

به «دلایل سیاسی» اتخاذ شده است، یعنی به منظور کمک به افزایش عرضه نفت که برای جبران کمبود

تولید نفت ایران مورد لزوم خواهد بود. او گفت که در موارد دیگر سیاست کویت این است که حداکثر تولید

تعیین شده نفت خام را به میزان 2 میلیون بشکه در روز، به طور متوسط حفظ کند و این تصمیم همچنان

مراعات خواهد شد. مائسترون


جزئیات بیشتری در مورد افزایش تولید نفت کویت

ص: 748

سند شماره (23)

تاریخ: 4 بهمن ماه 1357 طبقه بندی: خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا در کویتبه: وزارت امور خارجه در واشنگتن دی سی، فوری

موضوع: جزئیات بیشتری در مورد افزایش تولید نفت کویت

1 (تمام متن خیلی محرمانه است).

2 در ملاقات مورخ 3 بهمن ماه با وزیر نفت کویت شیخ علی خلیفه الصباح و گفتگو پیرامون مسائل

دیگر، وزیر نفت کویت گفت در سال 1358 به علت کاهش تولید نفت ایران، کویت سطح تولید نفت خام

خود را افزایش خواهد داد. وی گفت، شورای وزیران در تأیید پیشنهاد مطروحه در تلگرام مرجع، سقف

تولید نفت خام کویت را 000/200/2 بشکه در روز تصویب کرده است.

3 علی خلیفه گفت شرایط خاصی برای هر یک از شرکتهای برداشت کننده نفت کویت (بریتیش

پترولیوم، شل و گلف) به خصوص در زمینه استفاده از تانکرهای نفتی کویت تعیین شده است. وی گفت

بریتیش پترولیوم و شل با وجود شرایط جدید پیشنهادات ارائه شده را خواهند پذیرفت، لیکن گمان

نمی کند که شرکت گلف از این وضع سودی ببرد. هنگامی که از وی سؤال کردم که آیا شرایط وضع شده در

مورد گلف با شرایط وضع شده در مورد دو شرکت دیگر تفاوت داشته یا خیر، علی خلیفه با ابهام پاسخ داد

که این شرایط مربوط است به خریدهای قبلی گاز و نفت توسط این شرکت، ولی بیش از این چیزی نگفت.

وی گفت تصمیم شرکت گلف مبتنی بر این است که استفاده از تانکرها کویتی هزینه شرکت را تا حدی بالا

خواهد برد که بر اساس شرایط موجود عرضه نفت مازاد به بازار سودآور نخواهد بود.

4 نماینده منطقه گلف نیز این واقعیت را تأیید کرد و گفت شرکت گلف به علت پر بودن ظرفیت

تانکرهای خود، برای استفاده از تانکرهای کویتی مجبور خواهد شد در ازاء هر بشکه یک دلار بیشتر

خرج کند و نخواهد توانست آن را از مشتریان خود دریافت نماید. وی گفت شرکتهای بریتیش پترولیوم و

شل نفت مازاد را در پالایشگاههای خود استفاده خواهند کرد و احتمالا با فروش محصولات دیگر نفتی

هزینه متحمل شده را جبران خواهند نمود.

5 علی خلیفه گفت مقدار پیشنهادی به شرکت گلف اکنون به خریداران دیگر نفت کویت داده خواهد

شد. در خاتمه این گفتگو، وی از من خواست که این اطلاعات محرمانه بماند و تأکید کرد که در مطبوعات

کویت مطالب مزبور درج نخواهد گردید. وی گفت اگر این اطلاعات فاش شود، دولت و به خصوص خود

او به عنوان وزیر نفت به خاطر افزایش سطح تولید بیش از سقف عادی 2 میلیون بشکه در روز مورد انتقاد

قرار خواهند گرفت.مائسترون


نقطه نظرات کویت در مورد امنیت منطقه ای

سند شماره (24)

تاریخ: 10 ماه 1357طبقه بندی: خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا در کویت به: وزارت امور خارجه واشنگتن دی سی

موضوع: نقطه نظرات کویت در مورد امنیت منطقه ای

1 (خیلی محرمانه) مطبوعات کویت در مورد جنبه امنیتی خلیج که در بیانات وزیر دفاع براون در

ص: 749

کنگره در تاریخ 25 دیماه مطرح شده اغراق کرده اند. سخنگوی دولت کویت، در اظهار نظر پیرامون بیانات

براون، مداخله خارجی در امور خلیج را نپذیرفت و گفت که کویت از دیگر کشورها تقاضای تضمین و یا

حراست امنیتی نکرده است. گرچه این بیانیه بیش از نظرات گزارش شده وی در مرجع الف در رابطه با

نقش قدرتهای بزرگ در خلیج از قاطعیت برخوردار است، ولی بیانات سخنگوی دولت کویت نشانگر

نقش متوازن کننده دولت کویت بین همسایگان بزرگ خود و ابرقدرتها می باشد.

2 (طبقه بندی نشده) در تاریخ 6 بهمن ماه روزنامه های عربی زبان کویت در صفحات اول خود

سخنرانی وزیر دفاع آمریکا براون را در برابر کمیته تسلیحاتی سنای آمریکا که در تاریخ 5 بهمن ایراد شده

بود، گزارش کرده اند. دو روزنامه (الانباء و الرأی العام) ترس آمریکا را از برخورد شوروی و آمریکا در

خلیج عنوان کرده اند. انباء، الوطن و القبس گفته اند که وزیر از احتمال بروز این درگیری سخن گفته است،

بنابراین، مانند روزنامه های قاهره حقایق را وارونه جلوه گر ساخته اند (مرجع ب).

با وجود اینکه همه روزنامه ها اظهار داشته اند که آمریکا خود را در برابر این «امکان» آماده می کند، ولی

همه آنها تصریح کرده اند که «مداخله» آمریکا تنها در پاسخ به حرکتهای شوروی صورت خواهد گرفت.

3 در تاریخ 29 بهمن ماه روزنامه عربی السیاسه اظهار نظرهای وزیر کشور در امور کابینه عبدالعزیز

حسین را در پاسخ به بیانات وزیر براون گزارش کرده است، وی سخنگوی دولت کویت نیز می باشد.

حسین گفته است که کویت با هرگونه مداخله خارجی گذشته از میزان و نوع مداخله مخالف است. وی

یادآور شد که کشورهای خلیج و شبه جزیره عربی در مخالفت با مداخله خارجی متحد هستند. وی گفت

کویت و دیگر کشورهای خلیج میل ندارند در مبارزات بین قدرتهای بزرگ درگیر شوند. در رابطه با

کویت، وی گفت کشور متبوعش میل ندارد از کشورهای دیگر تضمین امنیتی چه به صورت اعزام نیرو و

چه به صورت وارد شدن در پیمانهای دفاعی، کسب کند.

4 (خیلی محرمانه) اظهار نظر: بیانات حسین نشانگر عکس العمل استاندارد کویت در پاسخ به

نظرات مقامات برجسته آمریکایی درباره منافع آمریکا درباره امنیت خلیج فارس است. همیشه محتوای

اصلی بیانات مقامات آمریکایی در این رابطه، و موجبات رنجش خاطر در بیانیه وی، نادیده گرفته

می شود و عدم پذیرش «مداخله خارجی» در خلیج توسط کویت با طمطراق مطرح می گردد. علاوه بر

اظهار اطمینان علنی به عراقیها مبنی بر عدم حمایت کویت از طرحهای امنیتی آمریکا، بیانیه دولت کویت

به فلسطینیها خاطرنشان می سازد که کویت به وحدت عربی متکی است. ممکن است در ظاهر این

اظهارنظرها با بیانات قبلی گزارش شده حسین در مرجع الف مغایر به نظر برسد، لیکن در حقیقت این طور

نیست. در مورد دوم حسین از خود عکس العمل نشان نمی داد، بلکه در رابطه با بحران ایران نظر کویت را

در مورد اوضاع امنیتی منطقه بیان می داشت. این بیانات عاری از مشاجرات لفظی موجود در بیانات اخیر

وی بود، و به نظر ما نشانگر موضع دقیقتر دولت کویت است. بنابراین، این بیانیه را باید سیاست متعادل

کننده کویت بین همسایگان بزرگتر خود و ابرقدرتها دانست.

مائسترون


افزایش جریان سرمایه از کویت نشانگر وجود بحران ایران است

ص: 750

سند شماره (25)

تاریخ: 18 بهمن ماه 1357 طبقه بندی: خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا در کویتبه: وزارت امور خارجه در واشنگتن دی سی

موضوع: افزایش جریان سرمایه از کویت نشانگر وجود بحران ایران است.

1 (تمام متن خیلی محرمانه است)

2 خلاصه: رابطه های سفارت در محافل بازرگانی و بانکداری کویت در هفته های اخیر متوجه

افزایش فعالیتهای مربوط به انتقال سرمایه از بانکهای اینجا شده اند. می گویند این صادرات روزافزون

ارزی متشکل از سرمایه های خصوصی است که مقصد آنها بازارهای دلاری اروپا و آمریکا می باشد.

فزونی آن نیز نشانگر فرار سرمایه از ایران از طریق نظام بانکی آزاد و نسبتا مؤثر کویت به بازارهای پولی

غرب می باشد. با این وصف، دلایلی نیز موجود است که نشان می دهد بخشی از افزایش مربوط به

نوسانات پول کویت در خارج است. مدیر کل یکی از بزرگترین بانکهای کویت مصرانه می گوید، گرچه

فرار پول از کویت در حال حاضر بیش از حد معمول است، ولی این افزایش به طور مطلق حائز اهمیت

نیست. با این وصف وی معترف است که شیوع مشکلات ایران به بخش عربی خلیج علی الخصوص عراق

می تواند علت اصلی فرار سرمایه از کویت به حساب آید. (پایان خلاصه).

3 دو هفته گذشته در مورد فرار سرمایه از کویت و ارتباط احتمالی آن با اوضاع ایران با بانکداران و

بازرگانان محلی گفتگوهایی انجام دادیم. شایع شده است که پول و دیگر لوازم ارزشمند از آن سوی خلیج

مخفیانه وارد کویت می شود. گفتگوهای ما نیز این امر را تأیید می نماید، و گر چه روند حاضر از آبانماه

گذشته آغاز شده، ولی در هفته های گذشته فعالیتهای مربوط به انتقال پول از بانکهای اینجا افزایش

چشمگیری پیدا کرده است. رئیس هیئت مدیره یکی از مهمترین نهادهای سرمایه گذاری کشور به ما گفته

است که «بانکهای اینجا در حال حاضر آنقدر سرگرم سفارت مربوط به انتقال ارزهای ایرانی هستند که

حتی برای پاسخ به به تلفنهای ما نیز وقت ندارند».

4 بسیاری دیگر از دوستان ما نیز معتقدند که فرار سرمایه ایرانی از طریق کویت علت اصلی این پدیده

ارزی است. آنها می گویند کویت نزدیکترین نقطه آزاد به ایران از نظر انتقال ارز است که سیستم بانکی

نسبتا مؤثر آن قادر است حجم عظیم پولی را اداره کند. تا به حال قادر نبوده ایم حتی رقم تقریبی پولهای

انتقالی را به دست آوریم، لیکن منابع ما معتقدند که اکثر این پولهای انتقالی به مقصد بازارهای دلار اروپایی

و آمریکا ارسال شده اند، چون به دست آوردن مارک آلمان، فرانک سوئیسسوئیس، 3 وین ژاپن چندان نیست.

5 شایعات محدود به فرار از ایران نبوده است. رابطه های ما گزارش می دهند که پول محلی نیز محدود

و تحت فشار قرار گرفته است و چند بانک در میزان وامهای خود به خصوص در رابطه با حساب جاری

غیر کویتیها کاهش پدید آورده و از روش نامحبوب (که معمولا اجتناب می شود) ابطال چکهای بی محل

مشتریان کویتی نیز خود داری نورزیده اند.

6 در گفتگو با مدیر کل یکی از بزرگترین بانکهای کویت پیرامون این فرار سرمایه، متوجه شدیم که

گرچه آمریکا در رابطه با ماه دسامبر کسری بودجه تجاری خود را بسیار زیاد اعلام کرده است، ولی در

هفته گذشته ارزش دلار در بازارهای متعدد افزایش یافته است. وی معترف است که اوضاع سیاسی خلیج

ص: 751

در حال حاضر سبب شده است که فرار سرمایه بیش از حد معمول جریان داشته باشد و همین امر می تواند

بر بازارهای پولی غربی تأثیر گذاشته باشد. وی گفت درست است که بخش اعظم سرمایه از ایران خارج

می شود، ولی مبالغ غیر عادی نیز از کویت خارج گشته است. وی گفت بازار پولی «متشنج» است، و خروج

سرمایه مبالغه آمیز نیست چون میزان انتقال ارز از کویت به خارج نشانگر این حقیقت است او در این رابطه

به رقم خاصی اشاره نکرد، لیکن گفت که مبلغ پولی که بیش از حد از کویت خارج شده در واقع «اهمیت

چندانی ندارد». وی در ادامه گفت به دنبال وقایع ایران، کویتیها با پول خود کمتر ولخرجی می کردند. وی

گفت همین امر نشانگر تشنج بازار است ولی اگر بحران ایران به داخل بخش عربی خلیج راه نیابد فرار

سرمایه نیز ادامه نخواهد شد. لیکن وی گفت اگر همین مشکلات و بحرانها در بغداد ظهور کند فرار سرمایه

از کویت سیل آسا خواهد بود.

7 اظهار نظر: بانک مرکزی در همین اواخر آمار و ارقام بانکی مربوط به فصل آخر سال 1357 را

منتشر کرده است. ارز خارجی بانکهای کویتی در فصل سوم سال 275 میلیون دینار (یک دینار کویت

معادل 70/3 دلار آمریکاست) بود. افزایش همین نوع ارز در فصول قبلی سال 1357 معادل 30 میلیون

دینار از فصل اول تا دوم، و 40 میلیون دینار از فصل دوم یا فصل سوم بوده است. گرچه همین افزایش نیز

می تواند نشانگر فرار سرمایه باشد، ولی متوجه می شویم که حسابهای سپرده جاری و ثابت افراد مقیم

کویت نیز توأم با افزایش بوده است. این افزایش معادل 110 میلیون دینار از فصل دوم تا فصل سوم، و 120

میلیون دینار از فصل سوم تا فصل چهارم بوده است.مائسترون


سیاست تولید نفتی کویت، بحران ایران و...

سند شماره (26)

تاریخ: 23بهمن ماه 1357

مکان: وزارت نفت، شهر کویت

یادداشت مکالماتی

شرکت کنندگان: آقای محمود ک.العدسانی معاون وزیر نفت کویت، آقای کوینسی لامزدن، بخش

اقتصادی، سفارت آمریکا، در کویت

موضوع: سیاست تولید نفتی کویت، سیاست قیمت گذاری اوپک، بحران ایران، امنیت منطقه ای خلیج و

ارتباط آن با امور اعراب و اسرائیل، اتحاد سوریه و عراق

با مطرح کردن مطلبی که قبل از ورود به کویت در اوائل بهمن ماه در مطبوعات تجاری نفتی فرانسه

مطالعه کرده بودم باب صحبت را با محمود گشودم. گفتم که در این مطبوعات گزارش شده بود که کویت به

سه شرکت برداشت کننده مهم نفتی خود (بریتیش پترولیوم، شل، و گلف )اجازه داده است که بیش از سقف

2 میلیون بشکه در روز تولید نمایند. در ادامه گفتم که همین مطبوعات گزارش کرده اند که به هر یک از

شرکتهای مزبور اجازه داده شده تا در سال جاری روزانه 000/40 بشکه نفت اضافی برداشت نمایند. وی

گفت کویت محدوده تولیدی 2میلیون بشکه در روز را رعایت نخواهد کرد. وی گفت از زمان انحلال

مجلس ملی این محدوده تولیدی اختیاری بوده و نشانگر اهداف برنامه ریزی شده می باشد. چون به دنبال

نظام دوگانه قیمت گذاری قطر، کویت چند مشتری مهم خود را از دست داده بود، مقداری تولید اضافی

سبب خواهد شد که میانگین میزان برداشت در سالهای 1356و 1358 معادل 2 میلیون بشکه در روز

ص: 752

بشود. محمود گفت چون کویت دارای یک بودجه متعادل بوده و با مشکلات مالی شدیدی روبرو نیست،

محدوده 2 میلیون بشکه در روز در آینده نزدیک اعتبار و قوت خود را حفظ خواهد کرد. وی در تصریح

مطلب اظهار داشت هرگونه افزایش تولید بیش از سطح 2میلیون بشکه در روز که مانند افزایش کنونی

پدید آید، تنها دارای انگیزه های داخلی اقتصادی است. (ولی صحت این گفته مورد تردید است چون منابع

موثق سفارت گفته اند که این افزایش ناشی از تحریکات سیاسی بین المللی بوده است. )محمود گفت

افزایش تولید سال 1979 بیشتر مربوط به گاز است، وی گفت رشد سریع کویت که به هیچ وجه کندتر نشده

و نیز افتتاح آتی کارخانه گاز مایع یک میلیارد دلاری جدید شرکت نفتی کویت سبب خواهد شد تقاضای

محلی سال 1358در رابطه با گاز افزایش قابل ملاحظه ای پیدا کند. وی گفت در حال حاضر تنها راه

برآورد و تأمین این تقاضا افزایش تولید نفت است. بنا به گفته محمود چون گاز آزاد غیر نفتی بحساب

آورده نمی شود، به وزارت آب و برق دستور داده شده که در تأسیسات آبی و برقی خود از سوخت دوگانه

استفاده کند. وی گفت «ما آماده شده ایم تا از نفت سنگین تر و حتی خام برای تولید آب و برق استفاده

کنیم.» لیکن «صرفه جویی های عظیم» ناشی از کاهش عرضه به خاطر پروژه عظیم گاز مایع از بین رفته

است. قرار بود این کارخانه از گاز مرتبط با نفت تولید شده در زمانی استفاده کند که محدوده تولید ملی نفت

کویت 3میلیون بشکه در روز تعیین شده بود.

محمود در مقام تأیید گفت تصمیم کویت مبنی بر افزایش تولید نفت ناشی از تأثیرات مهم بین المللی نیز

بوده است. معذالک وی مصرانه اظهار می داشت که علت اصلی این تصمیم گیری داخلی بوده است. وی

گفت با یادآوری دو ضریب غیر داخلی که افزایش تولید نفت کویت را مانع می شدند بر این نکته تأکید کرد

وی گفت در ابتدا کویت «ضرر کرده» و در هنگام وضع قیمت دو گانه مشتریانی را از دست داده بود.

بنابراین، چون نفت سنگین کویت ادامه اهداف مورد نظر را در بازاری اینچنین شکننده ممکن می ساخت،

کویت میل ندارد با وارد کردن خسارت به دیگر اعضای اوپک، مشتریان آنها را بقاپد، حتی اگر بازار از

وضع بحرانی برخوردار باشد. ثانیا، چون در این موقعیت تنها عضو تأثیرپذیر اوپک ایران است کویت

احتیاط بیشتری به خرج می دهد. وی گفت تبدیل شدن کویت به یک صادر کننده بزرگ نفتی در سالهای

1329 به ضرر ایران بود. ولی در حال حاضر با وجود ماهیت نهضت خمینی و تأثیرات احتمالی آن بر دیگر

تولیدکنندگان نفتی عربی، کویت میل ندارد در روابط خود با رهبر جدید ایران «نقاط رنجش خاطری»

پدید آورد.

از محمود سؤال کردم که آیا درست است که طبق اظهار مطبوعات وزراء کشورهای تولیدکننده نفت

عربی در خلیج به دنبال بحران ایران درصدد بررسی مجدد وضع قیمت نفت برآمده اند. وی در مقام تأیید

گفت این کشورهای تولید کننده قیمتی را موقتا برای نفت مازاد بر تولید ملی خود تعیین خواهند کرد. وی

گفت، به طور مثال در حال حاضر کویت به مشتریان سنتی خود نفت را به قیمت هر بشکه 83/12 دلار

می فروشد در حالی که همین نفت در بازار به قیمت 15 دلار به فروش می رسد، و نفتهای سبکتر به قیمت

17 دلار خرید و فروش می شود. سؤال کردم که آیا وزرای مزبور در نظر دارند قیمت جدید را طبق برنامه

قیمت گزاری اوپک برای فصل چهارم سال 1358 تعیین کنند یا می خواهند اساس را قیمت نفت در بازار

سیاه بگیرند. وی پاسخ داد «در واقع هیچ یک از آنها در نظر گرفته نخواهد شد» بلکه تولیدکنندگان بیشتر

منافعی را در نظر می گیرند که شرکتهای نفتی از طریق نفت های قراردادی قیمت کنونی اوپک به دست

ص: 753

می آورند. سؤال کردم که آیا منظور وی این است که قیمت نفت چیزی بین 15و17 دلار خواهد بود. وی

گفت نمی داند که وزیران مزبور چه قیمتی را تعیین خواهند کرد.

محمود نیز با برآورد من هم عقیده است و می گوید به دنبال بحران ایران میزان کمبود نفت تولیدی در

جهان آزاد روزانه معادل دو تا سه میلیون بشکه است. ولی وی گفت با تجدید نظر صعودی قیمتها، جبران

این کمبود چندان دشوار نخواهد بود. وی در ادامه گفت هم اکنون اوپک حدود 3 میلیون بشکه در روز از 5

تا 6 میلیون بشکه نفت تولیدی پیشین ایران را فراهم می آورد. علاوه بر اوپک منابع غیر اوپک چون

مکزیک نیز در موقعیتی قرار دارند که می توانند در پر شدن این شکاف تولیدی مفید واقع شوند.

موضوع مورد بحث بعدی ایران بود. محمود گفت شاه قربانی عدم تصمیم گیری به موقع رهبران غربی

شده بود. وی گفت در سه ماه گذشته وخامت اوضاع آنقدر شدید بود که آمریکا نمی توانست کار چندانی

برای حفظ قدرت شاه انجام دهد، ولی وی گفت که نمی داند چرا آمریکا زودتر از اینها به دولت ایران کمک

نکرده بود «آن هم هنگامی که فرصت انجام آن وجود داشت». وی ادامه داد « شما کاری نمی کنید درنتیجه

فرانسه برنده می شود. آنها حتی توسط یکی از هواپیماهای خود قهرمان را به وطنش باز گرداندند.»

محمود گفت تلاش آمریکا برای مرتبط ساختن قرارداد کمپ دیوید با اوضاع خلیج اشتباه محض است

وی گفت اوضاع خلیج کاملاً جداست و دارای پویاییهای خاص خود می باشد. وی گفت تنها پدیده ای که

کشورهای مدیترانه ای و آسیای صغیر و خلیج را به یکدیگر مرتبط می سازد، تجدید حیات اسلام است.

وی گفت این امر بهیچ وجه به نفع قرار داد کمپ دیوید نخواهد بود، چون نظر کلی جامعه اسلامی مخالف

همکاری با اسرائیل است.

از نظر محمود تأثیر مستقیم بحران ایران بر کویت محدود خواهد بود. البته از طرف عناصر محافظه کار

مذهبی فشارهایی اعمال خواهد شد و نسل جوان نیز فعالیتهای خود را تشدید خواهد نمود، لیکن به نظر

وی دولت می تواند با بالا بردن توقعات رفاهی مادی و بازگشت به دموکراسی پارلمانی مشکلات داخلی

کویت را مهار نماید. با یادآوری کردن این گزارش مطبوعات محلی مبنی بر اینکه، خانواده هیئت حاکمه

ممکن است بخواهند تعدادی از نمایندگان خود را در مجلس ملی منصوب نماید، عدسانی گفت خانواده

صباح باید فعالیتهای خود را محدود به انتصاب وزیران نماید چون آنها به طور اتوماتیک به عنوان

نمایندگان مجلس عمل خواهند کرد. وی گفت اتکاء بیش از حد به انتصاب نمایندگان سبب تشدید

نارضایتی و عدم تأیید انتخاب کنندگان خواهد شد و بسیاری از منافع ثبات انگیز بازگشت به دموکراسی را

از بین خواهند برد.

گفتگو سپس به وحدت سوریه و عراق متمرکز گردید. معاون وزیر معتقد است که این وحدت در آینده

نزدیک به وقوع نخواهد پیوست. وی گفت در همان حال که اسد و صدام هیچ یک حاضر نیستند قدرت

خود را از دست بدهند، ولی اگر از فعالیت علیه یکدیگر دست بردارند وحدت عربی شدت بیشتری خواهد

یافت. از نظر عدسانی اجلاسیه بغداد یک موفقیت عظیم است. وی گفت «حس اعتماد عراقیها به خودشان

اکنون خیلی بیشتر شده و می خواهند در جامعه عربی نقش مهمتری را به عهده بگیرند.» به نظر وی بحران

ایران بیش از ادامه تضاد اعراب و اسرائیل مسئول پیدایش این طرز فکر جدید در بغداد است.

در خاتمه محمود خاطرنشان ساخت سفر اخیر نخست وزیر کویت شیخ سعد به کشورهای عربی

همجوار نیز نتیجه مستقیم اجلاس بغداد بوده است. وی گفت سفر سعد در رابطه با دیپلماسی کویت

ص: 754

موفقیت آمیز بوده است. هدف از این سفر ایجاد همکاری بیشتر میان کشورهای منطقه و مخالفت با

تشنجات منطقه ای است که می تواند منجر به مداخله ناخواسته قدرتهای خارجی در منطقه گردد.


سیاست پولی و نفتی، تأثیر بحران و موضعگیری آمریکا

سند شماره (27)

یادداشت مکالماتی تاریخ: 24 بهمن ماه 1375

مکان: بانک مرکزی کویت، کویت

شرکت کنندگان: آقای حمزه عباس حسین، مدیر کل بانک مرکزی کویت، آقای کوینسی لامزدن، بخش

اقتصادی سفارت آمریکا در کویت

موضوع: سیاست پولی و نفتی، تأثیر بحران و موضعگیری آمریکا

در مقام توضیح به حمزه عباس گفتم که پس از سه سال دوری از امور خلیج در سفر کنونی خود به

کویت بیشتر نقش مستمع را دارم و بسیار خوشحال خواهم شد که نقطه نظرات وی را در مورد مسائل پولی

و تأثیر بحران ایران بر منطقه خلیج بشنوم. وی در پاسخ گفت از اینکه در مقایسه با چند ماه قبل وضع دلار

بهتر شده بسیار خوشحال است، وی گفت «هیچ یک از ما معتقد نیست که مشکلات را پشت سر گذاشته ایم،

لیکن سیاستهای پولی شما از اعتبار بهتری برخوردار شده است» حمزه در ادامه گفت، تلاش آمریکا در

ماههای آتی جهت کنترل تورم و موازنه پرداختهای خود بازگو کننده داستان خواهد بود. وی اضافه کرد

«حفظ نیروی دلار به نفع ما در کویت است». حمزه عباس گفت بهمین دلیل در رابطه با قیمت نفت، کویت به

طرز غیر مسئولانه عمل نخواهد کرد، لیکن ما نیز باید اعتراف کنیم، سیاستهای پولی چند ماه گذشته

آمریکا برای کویت مشکلاتی را به وجود آورده است. وی گفت تا مدتی فکر می کرده است که آمریکا

سیاست تبدیل ارز را با اوپک مرتبط ندانسته و از آن تنها به عنوان یک اسلحه تاکتیکی در تحریک اقتصاد

آلمان و ژاپن بهره برداری می نموده است. لیکن سقوط ارزش دلار مشکلات سیاسی و اقتصادی شدیدی

را بر سر راه اوپک قرار داد. وی گفت، حتی عربستان سعودی نیز قادر نبود از ثبات قیمتها حمایت کند،

چون در مقایسه با واردات ناشی از جهان صنعتی ارزش نفت سیر نزولی را در پیش گرفته بود. این معما این

است که ما می دانیم افزایش قیمت نفت به دلار فشار وارد خواهد کرد و از قدرت خرید و ارزش

سرمایه گذاریهای مان نیز خواهد کاست. ولی هنگامی که دولت آمریکا اجازه می دهد ارزش دلار پایین

بیاید، ما نمی توانیم شاهد سقوط ارزش مهمترین معیارهای خود باشیم. «ما مجبور شده ایم توازن لازم را

به وجود آوریم.»

حمزه عباس ادامه داد در مقایسه با دیگر شاخصهای اقتصادی قیمت حقیقی نفت خام اوپک هنوز هم

بسیار پایین است. برنامه قیمت گذاری ابوظبی از نظر وی «بسیار محافظه کارانه است.» با فشار وارده از

طرف بحران ایران بر بازار جهان، روشن است که شرکتهای نفتی می توانند در نتیجه قراردادهای ارزان

خود با کشورهای تولید کننده منافع سرشاری را به جیبهای خود سرازیر سازند. حمزه گفت به همین دلیل

برای جبران این وضع در بازار قیمتهای نفتی قدری افزایش پیدا خواهند کرد. ما گفتیم که مقداری افزایش

قیمت در حال حاضر خوب است و بهتر است از جهش ناگهانی قیمت که می تواند موجب اغتشاش و بحران

در بازار بین المللی پولی بشود، جلوگیری به عمل آید.

حمزه عباس در رابطه با بحران ایران با خونسردی تمام صحبت کرد. (گفتگوی ما یک روز قبل از حمله

ص: 755

به سفارت آمریکا در تهران صورت گرفته بود.) وی گفت بحران ایران آنچنان جو ناراحت کننده ای را در

منطقه پدید آورده که اکثر مردم قادر به ارائه یک تحلیل روشن و منطقی نیستند. معذالک حمزه گفت بهتر

است آینده نگری بیشتری داشته باشیم و تا حد امکان از اوضاع کنونی حقایق بیشتری را استخراج کنیم.

وی اصرار داشت که علیرغم اشتیاق انقلابی ایران خمینی بالاخره پی خواهد برد که لازم است چرخ

اقتصاد کشور به راه افتد و این بدان معنی است که در نهایت او باید با آمریکا به توافق برسد. وی گفت یک

مطلب کاملاً روشن است و آن اینکه خمینی چپ گرا نیست. با این وصف آمریکا، باید راهی برای همکاری

اقتصادی با ایران پیدا کند. آمریکا باید تا حد امکان جنبه سیاسی نظامی اوضاع را تشدید ننماید. وی گفت

«با پیشنهادات اقتصادی به آنها نزدیک شوید» چون نزدیک شدن به آنها از طریق عقاید سیاسی بسیار

دشوارتر است.

حمزه عباس گفت که کشورهای عربی نیز باید به فکر ایجاد یک رابطه جدید با ایران باشند. وی گفت

اگر خمینی بر سر قدرت باقی بماند، ظاهرا برخلاف شاه به جهان عرب نزدیکتر خواهد شد. حمزه گفت،

تمام مواضع اتخاذ شده در رابطه با سیاست خارجی توسط خمینی و یارانش نشانگر این واقعیت است که

آنها می خواهند با همسایگان عرب خود رابطه نزدیکتری را برقرار سازند. وی از اعلام حمایت از

فلسطینیها، محکوم نمودن نقش شاه به عنوان پاسدار حریم خلیج، و احتمال بازگشت جزایر ابوموسی و

تنب به اعراب در این زمینه یاد کرد. وی در ادامه گفت، حتی با این وصف، تأثیر انقلاب ایران سبب شده

است که دولتهای کشورهای عربی دائما و به طور پیوسته اوضاع سیاسی داخلی خود را زیر نظر داشته

باشند. در خاتمه گفت، در کویت خانواده حاکم بسیار محبوب است و اکثریت مردم کویتی و غیر کویتی

کشور ثروتمند و مرفه هستند. وی گفت مصر تنها کشور عربی است که اوضاع داخلی آن مشابه ایران است

و «مصر مهمترین کشوری است که پس از ایران دچار انقلاب اسلامی خواهد گردید».


مشاور سرمایه گذاری امیر در مورد مشکلات دلار گفتگو می کند

سند شماره (28)

تاریخ: 17 اسفند ماه 1357 طبقه بندی: خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا در کویت به: وزارت امور خارجه در واشنگتن دی سی، با اولویت

موضوع: مشاور سرمایه گذاری امیر در مورد مشکلات دلار گفتگو می کند

1 خلاصه: مشاور سرمایه گذاری و مالی با نفوذ امیر یعنی ابوسعود در تاریخ 15 اسفند ماه به سفیر

گفت بیانات اخیر وزیر کویتی در مورد سقوط ارزش دلار مبالغه آمیز بوده است. وی گفت بیانیه 9 اسفند

امیر در مورد تشکیل اجلاس اضطراری اوپک مبتنی بر یک شرط مهم و آن هم «ادامه سقوط ارزش دلار»

بوده است. از نظر ابوسعود در این صورت یا باید از طریق افزایش مستقیم قیمت نفت و یا ایجاد رابطه بین

قیمت نفت و سبد ارزی اوپک سطح درآمد حاصله از فروش نفتی حفظ شود. وی معتقد است که دولت

آمریکا در حمایت از دلار اقدامات لازم را انجام خواهد داد و در حل این مشکل خواستار همکاری شده

است. سفیر معتقد است که تماس سریع یکی از متخصصین پولی میان رتبه آمریکایی با ابوسعود می توان

مؤثر واقع گردد. (پایان خلاصه).

2 سفیر به همراه رئیس بخش اقتصادی بازرگانی سفارت با خالد ابوسعود مشاور مالی امیر ملاقات

کرد تا پیرامون نگرانی کویت در زمینه سقوط ارزش دلار و پیدایش جو مساعد در اینجا به منظور افزایش

ص: 756

دادن قیمت نفت گفتگو نمایند.

(ابو سعود به مدت 20 سال رئیس بخش سرمایه گذاری وزارت دارایی بوده و هم اکنون به عنوان

مشاور سرمایه گذاری خانواده صباح و دولت کویت عمل می کند. وی همچنین مشاور مالی صندوق

ابوظبی می باشد.)

3 عکس العمل وزیر. ابوسعود عکس العمل وزیر و مطبوعات را در رابطه با این موضوع مبالغه آمیز و

توأم با عدم آگاهی خواند. وی بیانیه امیر را یاد آور شد که توسط وزیر نفت در تاریخ 9 اسفند ماه در اختیار

مطبوعات گذاشته شده بود (مرجع ب) و نشانگر موضوع دقیق کویت و اشاره به مرحله مشروطه در

صورت ادامه سقوط ارزش دلار بود. در صورت ادامه وخامت اوضاع بود که دولت کویت از اوپک

درخواست می کرد تشکیل یک اجلاس اضطراری را داده و قیمت نفت را به منظور جبران خسارت

احتمالی بالا ببرد. وی گفت تصمیمات دولت در این زمینه تنها توسط امیر اتخاذ می گردد (البته با مشورت

با ابوسعود).

4 عدم نگرانی در درازمدت. ابوسعود در مورد تأثیر سقوط ارزش دلار بر سرمایه گذاریهای کویت

نگران نبود، چون اکثر این سرمایه گذاریها درازمدت هستند. نوسان کوتاه مدت سرمایه گذاریهای

«ملموس» درازمدت در آمریکا اهمیت چندانی ندارد. (ابوسعود گفت که حدود 55 درصد سرمایه گذاریها

به استثناء سرمایه گذاریهای سیاسی در آمریکا صورت گرفته است). امیر متقاعد شده است که اقتصاد

آمریکا نیرومند بوده و این نیرو حفظ خواهد شد. در واقع ارزهای معتبری چون فرانک سوئیس و مارک

آلمان در مقایسه با ارزش پایه ای اقتصاد آنها در کوتاه مدت (به خصوص در مورد سوئیس) و یا مدت

پنجساله ای که طی آن اقتصاد آلمان قدری ضعیف خواهد شد، دارای ارزش بسیار جلوه داده شده اند. به

هر حال، آمریکا دارای تنها اقتصادی است که می تواند سرمایه گذاریهای درازمدت کشورهای عربی عضو

اوپک را جذب نماید.

5 نگرانی کوتاه مدت بودجه ای: بنا به گفته ابوسعود نگرانی دولت کویت بیشتر مربوط به تأثیر دلار بر

منابع مالی کوتاه مدت کویت در نیویورک است که از طریق آنها مخارج بودجه ای جاری تأمین می گردد،

ابوسعود توضیحات ذیل را ارائه داد. وی گفت تمام رسیدهای نفتی کویت در نیویورک به صورت دلار

پرداخت می گردد. این منابع مالی به دو قسمت حساب بودجه ای و حساب ذخیره ای تقسیم شده که

حساب دوم معمولاً صرف سرمایه گذاریهای درازمدت می شود. حساب بودجه به صورت کوتاه مدت و از

هفت روز تا یک سال نگاهداری می شود، و معادل سه تا چهار میلیارد دلار است تنها نقطه ای که قادر است

مبالغی چنین هنگفت را نگاهداری کند نیویورک است. کویت از این منبع ماهانه در رابطه با مخارج

عمرانی و جاری دولتی حدود 3 میلیون دلار برداشت می کند که مقداری از این دلارها را به دینار کویت

تبدیل می نماید. در دو ماه گذشته ارزش دلار در مقایسه با دینار کویت 54 درصد کاهش یافت. بخش

اعظم مخارج دولت صرف واردات می شود که تنها 17 درصد آن را آمریکا تأمین می کند و 65 درصد دیگر

آن از طریق جامعه اقتصادی اروپا و ژاپن تأمین می شود. در سال می شود. در سال گذشته ارزش دلار

نسبت به مارک آلمان 13 درصد، نسبت به ین ژاپن 21 درصد و نسبت به فرانک سوئیس 27 درصد و یا به

طور متوسط حدود 12تا13 درصد کاهش یافته است. بنابراین همین کاهش ارز سالانه حدود 300

میلیون دلار یا درصد خسارت به کویت وارد می سازد.(که رقم 100 میلیون دلار در روز ارائه شده توسط

ص: 757

وزیر کشور حسین در این رابطه صحّت دارد مرجع الف).

6 نیاز به تضمین درآمد نفتی. ابوسعود گفت امیر نسبت به قدرت اقتصاد آمریکا ایمان دارد و معتقد

است که دولت آمریکا جهت حل مشکلات انرژی اقدامات لازم را انجام خواهد داد. در نتیجه در رابطه با

منابع ارزی درازمدت کویت در آمریکا نباید نگرانی وجود داشته باشد. ولی جهت حراست از درآمد نفتی

کویت باید اقدامی صورت گیرد. برای این کار نیز دو راه وجود دارد: (الف) یا قیمت نفت افزایش یابد یا

(ب) یک سبد ارزی به وجود آید تا قیمت واقعی نفت در نتیجه نوسانات نفتی ثابت بماند. ابوسعود گفت

روش دوم را ترجیح می دهد.

7 تأثیر منفی افزایش قیمت منفی سفیر یادآور شد که هر راهی انتخاب شود، هزینه نفتی افزایش

خواهد یافت و بر اقتصاد جهانی تأثیر منفی پدید خواهد آمد. علاوه بر این، ممکن است باعث پایین آمدن

بیشتر ارزش دلار بشود، که قطعا به نفع آن دسته از کشورهای اوپک که به دلار سرمایه گذاری کرده اند

نیست.دلار درگذشته نیز با نوسانات ارزش دست به گریبان بود و کویت نیز با همین وضع به منافع خود

رسیده است. ابوسعود معتقد است که ارزش دلار هیچ گاه زیاد از حد بالا نرفته است. لیکن مانند سفیر

معتقد است که طرح شناوری بالا بسیاری از پیچیدگیها را از بین خواهد برد، ولی طرح ریزی آن نیز کار

ساده ای نیست.

8 با اشاره به نقطه نظر سفیر در مورد تأثیر افزایش قیمت نفت بر اقتصاد جهانی، ابوسعود گفت دیگران

در این نگرانی آمریکا سهیم نیستند، چون با وجود اینکه سقوط ارزش دلار باعث خواهد شد که آلمانها

پول کمتری در ازاء نفت بپردازد، ولی آلمان غربی مایل است شاهد بالا رفتن ارزش دلار باشد. سفیر گفت

آلمانها همیشه در معرض خطر تورم قرار داشته و علاوه بر این از موضع موازنه پرداخت خوبی برخوردار

هستند. ولی در مورد بسیاری دیگر از کشورهای غربی این طور نیست، چون ثبات قیمت نفت برای آنها

فرصتی پیش آورده بود. تا به ثبات اقتصادی خود بپردازند. یک ضریب مهم دیگر این است که حفظ ذخیره

حدود 12 تا 13 درصد کاهش یافته است. بنابراین همین کاهش ارز سالانه حدود 300 میلیون دلار یا

درصد ارزی که همیشه آمریکا نیز به آن علاقه مند است کاری بسیار دشوار است. آنهایی که به دلار

سرمایه گذاری کرده و از منافع آن استفاده کرده اند. نباید با در پیش گرفتن اقداماتی خاص به آن ضربه

بزنند. در حال حاضر باید همکاری کرد تا با انجام گامهای معقول و منطقی ثبات پولی حفظ شود.

9 حراست از ارزش درآمدهای نفتی. ابوسعود بار دیگر تکرار کرد که مسئله موجود حراست از

ارزش واقعی درآمدهای نفتی است، لیکن در صورتیکه ثبات دلار حفظ شود و یا ارزش قبلی خود را به

دست آورد، انجام اقدامات بالا ضرورتی نخواهد داشت (پاراگراف 6). امیر نیز در بیانیه خود با صراحت به

این مسئله اشاره کرده است. ابوسعود گفت ثبات یعنی ارزش دلار در مدت دو هفته بهبود بیشتری پیدا کند.

اگر ارزش دلار معادل 30/2 مارک سال گذشته بالا برود، کافی خواهد بود.

10 اقدامات محافظه کارانه. ابوسعود گفت گرچه کویت در موقعیتهای بسیار می توانست از طریق

تبدیل ارز منافع بسیاری را نصیب خود سازد، ولی تمام ادارات دولتی و یا شرکتهایی را که دولت در آنها

نفعی داشت از تبدیل ارز و فروش آن منع کرده بود. وی بار دیگر تکرار کرد که کویت مایل است درآمدهای

نفتی خور را ثابت نگاهدارد. آمریکا نیز به چند طریق می تواند در این وضع بهبودی پدید آورد. که یکی از

آنها بالا بردن نرخ بهره در حمایت از دلار است و دیگری فعالیت بیشتر در زمینه قراردادهای چند جانبه.

ص: 758

آمریکا و کویت نیز در این زمینه قادر به همکاری هستند.

11 ابو سعود گفت درست است که دلار ارزان به صادرات آمریکا خواهد افزود و بالاخره دلار را

تقویت خواهد کرد، لیکن این وضع به فوریت پیش نخواهد آمد، بنابراین مشکل کویت نیز در زمان حال

حل نخواهد شد.

12 سفیر از توضیحات ارائه شده توسط ابوسعود در مورد موضع کویت تشکر کرد. وی گفت امیدوار

است کویت اقدامات مربوط به قیمت نفت و یا اقدامات دیگری را که می تواند بر اوضاع پولی جاری تأثیر

به سزایی داشته باشد بدقت مورد مطالعه قرار دهد.

13 اظهار نظر: ابوسعود نقش مهمی در تصمیم گیری امیر پیرامون قیمت نفت و یا مشکل دلار داشته

باشد و به خاطر خود با ابوظبی می تواند در امارات متحده عربی نیز اعمال نفوذ نماید. او صریحا یک

حرفه ای محافظه کار است و در رابطه با مشکلات پولی جاری دارای نقطه نظرهای متعادل می باشد. ولی

او نیز مانند دولت کویت نگران خساراتی است که در کوتاه مدت و در نتیجه سقوط ارزش دلار به کویت

وارد می شود و می تواند در طرح برنامه ای به منظور آنچه که حفظ ارزش واقعی نفت می داند مؤثر واقع شود

البته در صورتی که اوپک نیز در این زمینه متفق القول باشد. وزیر نفت شیخ علی خلیفه و وزیر دارایی

العتیقی کویت را وادار به ارزیابی مجدد اوضاع کرده اند، که بیشتر ناشی از نارضایتی کویت در مورد ثبات

قیمت تحمیلی بر دیگر اعضای اوپک چون عربستان سعودی و ایران است. گرچه بیانات ابوسعود نشانگر

احساس همدردی امیر در این رابطه است، ولی امیر معتقد است که باید با احتیاط بیشتر عمل نماید.

بنابراین مدتی خواهد گذشت قبل از آنکه کویت خواستار تشکیل اجلاس اضطراری اوپک شود، تا در این

مدت معلوم شود که آیا وضع دلار بهبود خواهد یافت یا خیر. ولی این مدت احتمالاً بیش از دو هفته طول

نخواهد کشید.

14 درست است که گفتگوی تلفنی بین مقامات خزانه داری آمریکا و وزیران نفت و دارایی نشانگر

این است که آمریکا به نگرانیهای دولت کویت وقعی نمی نهد، ولی به هیچ وجه موجب دلسردی آنها نخواهد

شد. به علت نقش خطیر ابوسعود در این رابطه سفیر معتقد است که خزانه داری به نحوی از انحاء با وی

ارتباط برقرار نماید. در صورتی که یکی از مقامات میان رتبه مالی آمریکا با وی تماس گیرد و یا جلسه ای

در جای دیگری تشکیل شود، با ارائه نقطه نظرات آمریکا و اقدامات احتمالی آن در ثابت نگاهداشتن

اوضاع پولی می توان بر اقدامات دولت کویت در جهت افرایش دادن قیمت نفت تأثیر بخشید. همین امر

نشانگر تمایل آمریکا به همکاری با دولت کویت خواهد بود. ولی ملاقات مقامات عالیرتبه تلاش را در

سطح وزیران متمرکز خواهد کرد در حالیکه در این نقاط با آمریکا نسبت به اوضاع جاری احساس

همدردی چندانی جریان ندارد. مائسترون



ملاقات سفیر با وزیر نفت

سند شماره (29)

تاریخ: 25 فروردین 1358

از: سفارت آمریکا در کویت به: وزارت امور خارجه در واشنگتن دی سی، با اولویت

موضوع: ملاقات سفیر با وزیر نفت

1 (تمام متن خیلی محرمانه است)

ص: 759

2 خلاصه: سفیر در ملاقات 25 فروردین خود با وزیر نفت در رابطه با چند مسئله نفتی از قبیل،

قیمت، تولید، اقدامات ضد مصری، و برنامه انرژی جدید رئیس جمهور صحبت کرد. وزیر نفت گفت کویت

برای هر بشکه نفت خام سنگین (31 درجه) خود 8/1 دلار اضافه بها تعیین کرده و نیز به قیمت فصل

چهارم اوپک (14 دلار) در رابطه با نفتی که خریداران بیش از قرارداد خود به دست می آورند 4 دلار

افزوده است. وی گفت کویت در نظر دارد سطح تولید افزایش یافته 2/2 میلیون بشکه در روز خود را برای

سال 1358 ادامه دهد. سفیر برنامه جدید انرژی رئیس جمهور را مورد بررسی قرار داد و یک نسخه از آن

را در اختیار وزیر نهاد. سفیر در مقام توضیح گفت این برنامه تقاضای آمریکا را در رابطه با نفت وارداتی

کاهش خواهد داد و گفتگوی وی با دبیر کل آژانس بین المللی انرژی در پاریس نشان داد که کشورهای

عضو سازمان همکاری و عمران اقتصادی اروپا مصمم هستند، کاهش تقاضای نفتی خود را به میزان 5

درصد برسانند. (پایان خلاصه).

3 در تاریخ 25 فروردین من با وزیر نفت شیخ علی خلیفه الصباح ملاقات کردم تا رویدادهای حوزه

نفتی را در مدت غیبتم به خاطر مشورت در واشنگتن مورد بررسی قرار دهیم. یاد آور شدم که اجلاس

مشورتی اوپک در ژنو در تاریخ 6فروردین بالاخره موجب تصمیم گیری پیرامون قیمت نفت گردید. وزیر

نفت نیز گفت که مقصد اصلی این نبوده، لیکن وضع بازار سبب بروز تصمیم گیری پیرامون قیمت نفت شده

است. من موضع آمریکا را در رابطه با افزایش قیمت نفت اوپک به خصوص اضافه بهاء را مورد بررسی

قرار داده و گفتم که از نظر آمریکا این کار مضر می باشد، چون در رابطه با تلاشهای ضد تورمی ما نه تنها بر

اقتصاد آمریکا و جهان تأثیر می بخشد بلکه مانع پیشرفت کشورهای رو به رشد نیز خواهد گردید

(مرجع الف).

4 نفت برای سودان. شیخ علی خلیفه در رابطه با عرضه نفت به کشورهای رو به رشد بیشتر از مسئله

تأثیر افزایش قیمتها بر اقتصاد آنها علاقه نشان داد. وی گفت تأخیر بالقوه شرکت ملی نفت کویت در ارسال

محصولات پالایش یافته نفتی به سودان سبب پیدایش کمبود شدید در آنجا شد. وی گفت که به شرکت

ملی نفت کویت دستور داده است تا محصولات تأخیر شده به سرعت ارسال می شود تا مطمئن شوند که

برنامه صادرات آنها به سودان با دقت اجرا می شود، من خاطرنشان ساختم که سودان در رابطه با نفت

دچار مشکلاتی شده و علت آن نیز عدم ارسال این محصولات توسط عراق به سودان بوده که ظاهرا علل

سیاسی داشته است. علی خلیفه گفت:این امر تنها در رابطه با نفت خام صادق است و عربستان سعودی

توافق کرده است که مقدار مورد نیاز نفت خام را به پالایشگاه سودان صادر نماید. با این وصف وی گفت

قرار است تا چند هفته دیگر این پالایشگاه به علت تعمیرات مورد نیاز تعطیل گردد، که از نظر زمانی بسیار

تأسف آور است.

5 قیمت نفت کویت. شیخ علی خلیفه در مقام تأیید گفت کویت برای نفت خام خود 80/1دلار اضافه

بها و در فصل چهارم سال برای مقدار مازاد نفت خریداری شده توسط خریداران بیش از موارد قید شده در

قراردادها 4 دلار به قیمت اوپک اضافه خواهد کرد. هنگامی که از وی سؤال شد که منطق موجود در این

اضافه بهاء ویژه را توضیح دهد، علی خلیفه گفت به این ترتیب دولت کویت خواهد توانست بخشی از

خسارات وارده به خود را در نتیجه عدم تصفیه نفت در پالایشگاههای خود جبران نماید. وی مدعی است

که به منظور در دسترس قرار دادن این مبالغ اضافی و یا نفت خام، وی عرضه نفت به پالایشگاه نفت کویت

ص: 760

را از 000/220 بشکه در روز به روزانه 000/130 بشکه تقلیل داده است. در حالی که درآمد حاصله از

هر بشکه نفت پالایش یافته معادل 2120دلار است.

بنابراین، اگر دولت کویت در تلاش برای جبران کمبود نفت جهان قیمت بیشتری دریافت نکند، باید

ضررهای بیشتری را متحمل گردد. وی گفت هدف از این اضافه بهاء ممانعت از خرید نفت بیشتر نیست.

یکی از دو شرکت تولید کننده نفت کویت یعنی شل اضافه بهای جدید را پذیرفته است. لیکن به خاطر

تعطیلات طولانی عید پاک وزارت نفت از بریتیش پترولیوم خبری دریافت نکرده است. با یاد آور شدن

این مطلب که عربستان سعودی برای نفت خام خود اضافه بهایی را تعیین نکرده است. سؤال کردم که اضافه

بهای (8/1 دلاری) کویت آیا در مورد نفت تولیدی شرکت نفت عربی که کویت و عربستان سعودی در آن

شریک هستند نیز بکار برده خواهد شد. وزیر نفت پاسخ مثبت داد و گفت شرکت نفتی عربی براساس

قیمت دوگانه عمل خواهد کرد، ولی این امر بر فروش نفتی آنها تأثیر منفی نخواهد داشت، چون آنها نفت

اضافی تولید می نمایند.

6 تولید نفت کویت. علی خلیفه در تأیید گفت کویت سقف تولیدی افزایش یافته 2/2 میلیون بشکه در

روز (تولید شرکت ملی نفت کویت) را در سال 1358 حفظ خواهد کرد. گفت اضافه تولید 000/200

بشکه در روز بر تلاش ایران جهت دستیابی به سهم خود در بازار تأثیر چندانی نخواهد داشت. در پاسخ به

سؤال من وی گفت مقدار نفت مازاد در فصل سوم آماده فروش خواهد بود، البته در صورتی که کمپانیها

مایل به خرید آن باشند. ولی شرط اصل افزایش تولید نفت یعنی تولید گاز کافی برای راه اندازی تأسیسات

جدید گاز مایع که قرار است دولت کویت آن را از صاحبان قرار داد در فصل سوم پس بگیرد، دیگر قابلیت

کار برد ندارد. و در واقع، این آزمایش در ماه اکتبر صورت خواهد گرفت چون با صاحبان قرارداد در زمینه

تأخیر تحویل کارخانه توافق شده است.

7 ایران در مورد طرز فکر ایرانیها در اجلاس اخیر اوپک در ژنو سؤال کرده گفتم آیا وزیر فکر می کند

که آنها مقررات اوپک را رعایت خواهند کرد یا خیر. علی خلیفه گفت مقررات را رعایت خواهند نمود. وی

گفت آنها ابتدا می خواستند اضافه بهای 50/2 دلاری را برای هر بشکه تعیین کنند، لیکن پس از تعیین

80/1 دلار توسط کویت، قطر و ابوظبی ایرانیها نیز همین مقدار اضافه بها را پذیرفتند. وی گفت که قبلاً

شنیده بود که ایران از مشتریان ژاپنی خود خواسته است که در میزان نفت خریداری شده خود از ایران 25

درصد کاهش پدید آورند. ایران احتمالاً به این دلیل این کار را کرده است، که بتواند نفت خود را به اعضای

پیشین کنسرسیوم یعنی بریتیش پترولیوم و شل بفروشد.

8 عراق، وزیر نفت معتقد است که عراقیها هنوز هم کمی بیش از 3 میلیون بشکه در روز نفت تولید

می کند. وی گفت آنها هنوز هم یک سوم نفت تولیدی خود را در بازار سیاه بفروش می رسانند.

9 تحریم مصر. علی خلیفه در نظر داشت از تانکرهایی که نفت این کشور را حمل می کنند، بخواهد که

کانال سوئز را تحریم کرده و از خط لوله سومد استفاده نمایند (مرجع ج). وی گفت قطعنامه وزیران خارجه

و اقتصاد در اجلاسیه بغداد خواستار رعایت این شرط نشده بود. سؤال کردم که آیا ممکن است در اجلاس

اوپک عربی که قرار است در تاریخ 17 فروردین در کویت برگزار شود، این موضوع نیز مطرح گردد. وی

در پاسخ گفت این موضوع جزو برنامه کار اجلاس نیست، ولی ممکن است که اعضاء بخواهند آن را مطرح

نمایند، به هر حال، موضع کویت در این زمینه به قوت خود باقی خواهد بود. وی گفت اجلاس اوپک عربی

ص: 761

نیز بالاخره با اخراج مصر موافقت خواهد کرد، گرچه این اخراج قرار نیست در مورد شرکتهای وابسته به

اوپک عربی بکار برده شود. وی گفت اوپک عربی تلاش بسیاری بخرج داده بود تا بخش خصوصی را به

سرمایه گذاری در شرکتهای خود ترغیب نماید و اخراج مصر سبب خواهد شد که سرمایه گذاری بخش

خصوصی در آینده توأم با شک و تردید باشد.

10 پیشنهاد اجلاس ونزوئلا. وزیر نفت خاطرنشان ساخت که کویت در اجلاس اوپک و غیر اوپک که

توسط وزیر انرژی ونزوئلا قرار است در لندن سازماندهی شود شرکت خواهد کرد. وی معتقد است که این

اجلاس تا ماههای تیر و مرداد برگزار نخواهد شد. هنگامی که از وی سؤال کردم که آیا ممکن است از

آمریکا نیز جهت شرکت در آن دعوت به عمل آید یا خیر، وی در پاسخ گفت چون آمریکا یک کشور

صددرصد واردکننده نفت است، برای پیوستن به این گروه واجد شرایط نیست. با این وصف، وی امیدوار

است اجلاسی از کشورهای مصرف کننده و تولید کننده در اوائل سال آتی تشکیل گردد.

11 برنامه انرژی رئیس جمهور. جهت اطلاع وزیر نفت مروری بر برنامه جدید انرژی رئیس جمهور

داشتم، و اظهار داشتم که این برنامه تلاشی جدّی در راه تولید انرژی و ترغیب صرفه جویی آن می باشد.

علاوه بر این یادآور شدم که از جنبه های مهم آن عدم کنترل قیمت نفت و اجراء اقدامات اجباری و

داوطلبانه به منظور صرفه جویی انرژی می باشد. من نیز معتقدم که این تلاشها همراه با تلاشهای آژانس

انرژی بین المللی موجب 5 درصد کاهش در تقاضا برای نفت بشود. علی خلیفه به برنامه انرژی رئیس

جمهور علاقه بسیار نشان داد من نیز یک نسخه از آمار و ارقامنامه آژانس روابط بین الملل آمریکا را که

نشانگر وسعت این برنامه بود، در اختیار وی قرار دادم. وزیر نفت گفت نگرانی وی از اینست که جنبه عدم

کنترل قیمت نفت خام تا زمان تصویب مالیات «منافع بادآورده» به تأخیر افتد.

12 آژانس انرژی بین المللی. من در مورد گفتگوهای خود با دبیر کل آژانس انرژی بین المللی

لانتزک که گفته بود بسیاری از کشورهای عضو سازمان همکاری و عمران اقتصادی در نظر دارند، مصرف

نفتی خود را 5 درصد یا بیشتر کاهش دهند به وزیر نفت مطالبی گفتم. من به وی گفتم که لانتزک امیدوار

است پس از اجلاس شورای آژانس انرژی بین المللی در اواخر اردیبهشت اعلامیه مهمی را منتشر

سازد.مائسترون


نقطه نظرات وزیر نفت کویت در مورد قیمت نفت، تولید، دلار و مسائل مربوطه

سند شماره (30)

تاریخ: 25 فروردین 1358طبقه بندی: خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا در کویت به: وزارت امور خارجه در واشنگتن دی سی

موضوع: نقطه نظرات وزیر نفت کویت در مورد قیمت نفت، تولید، دلار و مسائل مربوطه

1 (تمام متن خیلی محرمانه است)

2 خلاصه. شیخ علی خلیفه الصباح وزیر نفت کویت در تاریخ 20فروردین در مصاحبه با سردبیر

خارجی مجله فاینانشنال تایمز گفت دیگر تولید کنندگان اوپک برای از بین رفتن نگرانیهای ایران

حاضرند تولید اضافی خود را کاهش دهند، لیکن «نگرانیهای ایرانیها بی مورد است» «بالا رفتن ارزش

دلار ما را به پایین آوردن قیمتها متقاعد خواهد ساخت. از بین رفتن مقررات نفتی و گازی توسط آمریکا

مفید است لیکن در کوتاه مدت مؤثر نخواهد بود.» «از ماه شهریور تا دیماه سال کمبود نفتی بسیار شدید

ص: 762

خواهد بود»، حتی اگر مصرف کنندگان به هدف کاهش 5 درصد از تقاضا برسند در سال 1359 بازار از

تشنج بیشتری برخوردار خواهد شد، در بلوک شوروی تقاضا در مقابل عرضه بالا خواهد رفت و همین

امر بر عرضه کلی در جهان تأثیر خواهد داشت، اوضاع ایران تغییر فاحشی در امور پدید نیاورده است، تنها

راه ناگزیر را به پیش کشیده است. کویت مخارج عمرانی خود را در آینده بر کارهای زیربنایی به خصوص

احداث جاده، مسکن، آب و برق متمرکز خواهد کرد تا وسیله ای برای توزیع ثروت باشد و هراز چند یک

بار تنها به احداث یک پروژه نفتی همت خواهد گمارد (پایان خلاصه).

3 در تاریخ 20 فروردین ماه سردبیر خارجی فایننانشال تایمز با وزیر نفت کویت شیخ علی خلیفه

یک مصاحبه دو ساعته انجام داد. آنچه در ذیل می آید نکات اقتصادی مطروحه ای است که از رونوشت

ارائه شده توسط سردبیر به ما استخراج شده است (نقطه نظرات وزیر نفت در رابطه با امنیت خلیج در

تلگرام مرجع گزارش شده است.)

4 بحث و تبادل نظر پیرامون تولید در اجلاس 6 فروردین اوپک در ژنو. در اجلاس اوپک «تلاشی

برای برنامه ریزی تولید و یا تعیین سهمیه تولید صورت نگرفت. چند کشور مشخص تولید خود را بالا

برده اند تا کمبود موجود در بازار از بین برود. کشورهای دیگر نیز به سهم خود برای از بین بردن بحران

بازار هر کاری که می توانستند، انجام داده اند.

ایرانیها بی جهت از این نگرانند که ممکن است این افزایش تولید ادامه یابد و توان آنها در زمینه ارائه

نفت به بازار از بین برود. دیگران به آنها اطمینان دادند که به هیچ وجه سعی ندارند سهم ایران را در بازار به

خود اختصاص دهند. برعکس (این کشورها) کاملا آماده همکاری با ایران هستند تا به سطح تولید مورد

پسند خود برسد... برداشت چنین بود که با افزایش تدریجی تولید ایران کشورهایی (که نفت اضافی تولید

می نمایند) قادر خواهند بود، هدف اصلی تولیدی خود را در پیش گیرند.من از این متعجب هستم که چرا

مطبوعات غربی این حقیقت را وارونه جلوه داده اند تا نشان دهند که کشورهای اوپک قصد دارند جهان را

با قحطی نفت روبرو سازند. این نظریه کاملاً عکس کارهایی است که ما انجام داده ایم یعنی سعی کرده ایم

میزان کمبود را کاهش دهیم.»

5 قیمت نفت. س آیا هدف از کاهش تولید بالا بردن قیمتها نیست؟ ج اگر غرب از کشورهای

تولیدکننده به خاطر افزایش تولید که آن هم به خاطر از بین رفتن کمبود نفتی انجام گرفته تا پس از عادی

شدن اوضاع سطح تولید اولیه خود را در پیش گیرند، انتقاد می کند، «بنابراین با بروز بحران بعدی هر کشور

تولید کننده حق خواهد داشت قبل از افزایش سطح تولید خود به منظور تأمین نیازهای جهانی تردید به دل

راه ندهد.»

6 دلار س آیا تحت تأثیر ثبات دلار و نقش آن در کاهش فرسایش قدرت خرید خود واقع شده اید؟

ج ما صرفا مایل به بالا بردن قیمت (نفت) نیستیم. ما صرفا می خواهیم قدرت خرید درآمدهای خود را

حفظ کنیم. اگر بالا رفتن ارزش دلار در این زمینه مؤثر باشد، ما به پایین نگاهداشتن قیمت نفت خود

متقاعد شده ایم. امیدوارم قدرت دلار حفظ شود، لیکن امیدواری و طرز تفکر من همیشه یکی نیست.

پیش بینی روند ارزی حرفه من نیست، لیکن اگر تورم در امریکا پایین نیاید، شما نمی توانید با اقدامات

تصنعی ارزش دلار را بالا ببرید.

7 برنامه انرژی رئیس جمهور. «از بین رفتن مقررات گاز مفید واقع خواهد شد، ولی فکر نمی کنم به

ص: 763

صورت یک وسیله معجزه آسا الگوی واردات (انرژی) آمریکا را تغییر دهد. کاربرد همین اصل در زمینه

درازمدت مؤثر خواهد بود، چون موجبات ترغیب اکتشاف را فراهم می آورد... لیکن گفتن اینکه همین

اقدام کافی است درست نیست... چون این امر نخواهد توانست مرا متقاعد سازد که نزد وزیر دارایی رفته و

از او بخواهم در رابطه با دلار سرمایه گذاری (بیشتری) انجام دهد. فکر نمی کنم که لایحه انرژی در کوتاه

مدت چندان مؤثر باشد.»

8 وضع عرضه و تقاضای آتی نفتی. در سال 1358 عرضه و تقاضا متعادل خواهد شد، لیکن در

ماههای شهریور و دیماه کمبود نفتی بسیار حاد خواهد بود. پیش بینی در مورد سال 1359 دشوارتر است

و بستگی به میزان صرفه جویی در جهان صنعتی دارد و دیگر اینکه معلوم نیست میزان 5 درصد کاهش

تقاضا ادامه خواهد یافت و آیا کافی خواهد بود، یا خیر. حتی اگر این وضع ادامه یابد، سال 1359 سال

سختی خواهد بود. فکر نمی کنم که بتوان مخازن ذخیره را بار دیگر پر کرد. در واقع، سؤال موردنظر در سال

1359 این است که آیا سال مزبور سال سخت یا بسیار سختی خواهد بود. سال 1360 نیز بستگی به میزان

رشد دارد، لیکن من می توانم در مورد یک چیز به شما اطمینان بدهم، نفت اضافی سالهای 1355 و 1356

دیگر وجود نخواهد داشت.

9 کمبود نفتی شوروی. س «گزارشات واصله نشان می دهد که شوروی در میان دوره با کمبود نفت

روبرو خواهد شد. آیا فکر می کنید روسها نیز وارد بازار نفتی خواهند شد ج بسیاری از کشورهای

سوسیالیستی اروپای شرقی سالهاست که وارد بازار شده اند. آنها واردات نفتی خود از کشورهای اوپک را

گسترش می دهند. علت آن نیز افزایش تقاضای آنها و عدم افزایش عرضه توسط شوروی است، چون

شوروی قادر به این کار نیست. بلوک شوروی با قدرت بیشتری وارد بازار می شوند، وابستگی آنها به نفت

افزایش می یابد و همین مسئله بر کل عرضه نفتی تأثیر خواهد داشت.»

10 تولید ایران. «فکر نمی کنم ایران مایل باشد به سطح تولیدی پیشین خود بازگردد. انتظار می رفت

که در سالهای 1360 تولید ایران کاهش یابد. تقاضای داخلی نفت در ایران افزایش می یافت، لیکن از

طرف دیگر ظرفیت تولیدی حوزه های نفت نیز سیر نزولی پیدا می کرد. از نظر من اوضاع ایران را به طرز

فاحشی دگرگون نکرده است، تنها راه ناگزیر را در پیش رو قرار داده است.»

11 پروژه های مهم آتی در کویت. در پنجسال آینده در بخش نفتی» هراز چند یک بار یک پروژه مهم

آغاز می گردد، اینک هرگز دو پروژه نفتی را به طور همزمان آغاز نخواهیم کرد. هنوز هم میل داریم بخش

اعظم پول موجود را در زمینه نفتی چه در زمینه پالایشگاهی یا پتروشیمی چه در زمینه اکتشاف مصرف

نماییم. لیکن تلاشهایمان را در حد توان خود محدود خواهیم کرد. در بخشهای دیگر که بیشتر بر مسائل

زیر بنایی متمرکز بوده و شامل جهش و تأخیرهایی بیشتر بوده، به خصوص در زمینه برق، جاده و توزیع

آب، تلاشها ادامه خواهد یافت. علّت نیز این است که در چند سال گذشته این پروژه ها کم اهمیت تلقی

می گردید. لیکن همین پروژه ها راه دیگری برای توزیع ثروت بوده و مهمترین جنبه برنامه ریزیهای ما به

حساب می آید. به همین دلیل مسکن نیز از اهمیت بسیاری برخوردار خواهد بود. احتمالاً سعی خواهیم

کرد، میزان مساکن خصوصی را تقلیل دهیم، چون مازاد آن بسیار است.

12 اظهار نظر: علی خلیفه معمولاً صریح و بی پرده سخن می گوید. بنا به عقیده ما نقطه نظرات وی که

با سردبیر فاینانشنال تایمز در میان گذاشته صحت دارد و نشانگر نظرات خود او در مورد موضوعات مورد

بحث می باشد. مائسترون


تولید نفت کویت در فروردین ماه 1358

ص: 764

سند شماره (31)

تاریخ: 17اردیبهشت 1358طبقه بندی: خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا در کویت به: وزارت امور خارجه در واشنگتن دی سی

موضوع: تولید نفت کویت در فروردین ماه 1358

1 (تمام متن خیلی محرمانه است)

2 محض اطلاع، کل تولید نفت خام کویت در فروردین ماه به طور متوسط 55/2 میلیون بشکه، و

بیش از 000/100 بشکه کمتر از رقم 66/2 میلیون بشکه در روز مربوط به ماه گذشته است. تولید نفت

در فروردین 1358 معادل 29 درصد بیشتر از سطح تولید همین ماه در سال گذشته بوده، در حالی که تولید

نفت در فاصله بین دی ماه و فروردین 38 درصد بیشتر از تولید چهار ماهه اول سال 1357 بوده است.

3 سطح تولید روزانه هر منطقه نفتی در فروردین ماه به شرح زیر بوده است:

شرکت نفت کویت 566/252/2 بشکه در روز

تولید وافرا 368/86 بشکه در روز

سهم کویت از منطقه جدا شده283/212 بشکه در روز

تولید شرکت نفت عربی

جمع تولید 217/551/2 بشکه در روز

4 مقام موثق وزارت نفت (حفاظت شود) که ارقام را ارائه نمود، گفت علت کاهش تولید شرکت نفتی

کویت در فروردین ماه (که تولید منطقه جدا شده وافرا کمی افزایش یافته) است اوضاع بدجوری بوده است

(مرجع الف) که سبب شده است که بارگیری تانکرهای نفتی در پایان ماه به سهولت انجام نشود، این مقام

توضیح داد که شرکت نفت کویت قادر است تنها تولید 4روز خود را ذخیره سازد. به همین دلیل اگر شرایط

جوی (یا دیگر شرایط) بارگیری تانکرها را مشکل سازد، شرکت نفت کویت نیز تولید خود را کاهش

می دهد تا تانکهای ذخیره به طور کامل پر نشوند.

پر شدن تانکها به معنی ایجاد وقفه در تولید نفت و الزاما به معنی توقف در جریان گاز مورد نیاز برای

صنایع تولید برق و دیگر صنایع کویت می باشد. سال گذشته، میانگین تولید روزانه شرکت نفت کویت از

91/1 میلیون بشکه در روز در اسفندماه به 78/1 میلیون بشکه در روز در فروردین ماه کاهش یافت که

علت آن نیز شرایط جوی نامساعد بود، و بنابراین اظهارات این مقام در این مورد مبنی بر اینکه کاهش

تولید به علت ضرایب فصلی و فنی پیش آمده و در پاسخ به افزایش تولید نفت ایران نیست، صحت و اعتبار

خاصی می یابد. مائسترون