گروه نرم افزاری آسمان

صفحه اصلی
کتابخانه
شاهنامه فردوسی
جلدششم
عکس العمل ایرانیها در قبال قرارداد صلح مصر و اسرائیل







سند شماره (8)

6 فروردین 1358 26 مارس 79خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا در تهرانبه: وزارت امور خارجه در واشنگتن دی. سی

موضوع: عکس العمل ایرانیها در قبال قرارداد صلح مصر و اسرائیل

1 تمام متن خیلی محرمانه است.

2 خلاصه: وزارت امور خارجه ایران، رهبران مذهبی و «مردم» با برگزاری تظاهرات و راهپیمائیهای

اعتراض آمیز نسبت به قرارداد پیشنهادی صلح مصر و اسرائیل عکس العمل نشان داده اند. پایان خلاصه.

3 وزارت امور خارجه ایران امروز با انتشار یک بیانیه رسمی از طریق رادیوی ملی پیمان صلح مصر

و اسرائیل را شدیدا مورد انتقاد قرار داد. این بیانیه با اعلام حمایت کامل از انقلاب فلسطین اظهار داشته

است که تنها پیمانی معتبر خواهد بود که حقوق فلسطینیها را در منطقه به رسمت بشناسد. سنجابی وزیر

امورخارجه با ارسال تلگرامی به عرفات او را به عنوان نماینده رسمی فلسطینیها به رسمیت شناخته و

حمایت کامل دولت ایران را از وی اعلام داشته است.

4 رادیو تهران نیز در بیانیه خود که به وسیله دو دانشجوی عرب قرائت شد این قرارداد را شدیدا مورد

حمله قرار داد. سخنگویان که عضو گروه اشغالگر سفارت مصر هستند. مدعی هستند که گروهشان مرکب

از دانشجویان عرب مقیم ایران می باشد. آنها همچنین ادعا کرده اند که به سفارت حمله نکرده اند، بلکه

یکی از مقاماتی «که حمایت خود را از انقلاب آنها اعلام داشته بود به آنها آزادانه اجازه داده بود تا سفارت

را به اشغال خود درآورند. این ادعا با متن گزارش سفارت مصر مغایرت دارد (به تلگرام مرجع مراجعه

شود).

5 گروهی تحت عنوان «دانشجویان مسلمان» دانشکده افسری تهران بیانیه ای در اعتراض نسبت به

این قرارداد منتشر ساخته و تظاهرات ضد این قرارداد تاکنون در دو شهر ایالتی برگزار شده است. در

رفسنجان، حدود 40 هزار نفر در حمایت از جمهوری اسلامی ایران و در اعتراض به این قرارداد تظاهراتی

به راه انداختند. در تبریز، رادیو تعداد تظاهرکنندگان ضد قرارداد صلح مصر و اسرائیل را «صدها هزار نفر»

اعلام کرده است که گویا این تظاهرات هنوز هم ادامه دارد و علاوه بر آن خمینی نیز در ضدیت با این

قرارداد سخنرانی کرده (تلگرام جداگانه)، و آیت اللّه بروجردی نیز امضاء این قرارداد را محکوم نموده

است.

ص: 213

6 در تهران در تمام طول روز تظاهرات به صورت پراکنده ادامه داشت. علاوه بر اشغال سفارت مصر،

صبح روز جاری تظاهرات اعتراض آمیز دیگری نیز در خیابان شاهرضا برگزار گردید. امروز بعد از ظهر

یک گروه کوچک از تظاهرکنندگان از کنار سفارت آمریکا گذشت (بدون توقف) و انتظار می رود که

گروههای دیگر نیز همین کار را انجام دهند.سولیوان


عضویت مصر در کنفرانس اسلامی...

سند شماره (9)

2 می 79 12 اردیبهشت 1358خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا در صنعابه: وزیر امور خارجه در واشنگتن دی. سی

موضوع: (خیلی محرمانه) عضویت مصر در کنفرانس اسلامی وزرای امور خارجه

و آژانسهای سازمان ملل (WHO)

1 (تمام متن خیلی محرمانه است).

2 کاردار با معاون وزیر امورخارجه ابراهیم القبصی در 30 آوریل ملاقات نمود تا پیرامون نکات مهم

(مرجع الف) درباره نقش نیروهای اضطراری سازمان ملل در صحرای سینا که در اجلاس نیز بر سر آن

بحثهایی شده بود و در تلگرام سپتامبر نیز گزارش شده بود، به تبادل نظر بنشینند، گفتگوهای کاردار و

القبصی بر دو موضوع متمرکز بود که عبارت بودند از کنفرانس وزرای امورخارجه اسلامی و تلاشهایی که

جهت اخراج مصر و اسرائیل از آژانسهای تخصصی سازمان ملل به عمل خواهد آمد.

3 القبصی سیاست دولت یمن را که عبارت از «حمایت» توأم با سکوت از مصر بود را دوباره تکرار

کرد و گفت که این دولت از اخراج مصر از کنفرانس حمایت نخواهد کرد، مگر اینکه به وسیله دیگر دولتهای

عربی مجبور به این کار شود. اصولاً، دولت یمن خیلی مایل است بیش از اینها در حمایت از مصر کار انجام

دهد، لیکن موقعیت سیاسی درونی و وابستگی این دولت به کمکهای عربستان سعودی محدودیتهایی برای

آن کشور به وجود آورده است. تهدید عراق مبنی بر منحرف کردن دولتهایی که لایحه دوم بغداد را تصویب

کرده اند، برای دولت یمن خیلی جدی به حساب می آمد. در اظهار نظر پیرامون قرارداد صلح بین مصر و

اسرائیل القبصی گفت که قبول دارد که این قرارداد سرانجام به یک راه حل همه جانبه خواهد رسید، لیکن

خاطرنشان ساخت که پیشرفتهای چشمگیری که نشانه حرکت در این جهت باشد انجام نشده است.

4 کاردار شدیدا خواستار به عضویت درآمدن مصر و اسرائیل در آژانسهای تخصصی سازمان ملل

است با تکیه مخصوص بر آژانسهای جهانی بهداشت و اظهار این حقیقت که سرشت انسانی این آژانسها

باید حفظ شود و از سیاست به دور ماند، برای بار دیگرتوافق خود را بر سر اصول بیان داشت، لیکن گفت که

دولت یمن نیز باید منافع خود را در برابر فشار و محدودیتهای اعمال شده از طرف دولتهای عربی حفظ

نماید. احتمالاً علاقه یمن در به عضویت درآمدن مصر و اسرائیل در آژانسهای تخصصی قادر به ایستادگی

در برابر تهدیدهای عراق و پایان کمکهای مالی عربستان سعودی نیست. دولت یمن بالاخره همرنگ

اکثریت بر سر این موضوع خواهد شد.

5 در رابطه با پایگاههای منطقه ای سازمان بهداشت جهانی، القبصی به نکاتی اشاره کرد، که آن

وزارتخانه حتما تاکنون از محتوای آن از طریق سفارتخانه های آمریکا در دیگر مناطق با خبر شده است

که با تغییر ندادن پایگاههای سازمان بهداشت جهانی از اسکندریه توسط سازمان ملل، این سازمان

ص: 214

کارآیی این سازمان را کاهش داده است. استدلال به این ترتیب است که: در صورتی که مقر سازمان

بهداشت جهانی در اسکندریه باقی بماند، اعراب در اجلاسهای آموزشی آن شرکت نخواهند کرد، و در

صورتی که اعراب در سازمان بهداشت جهانی شرکت نکنند، این سازمان نخواهد توانست به اکثریت مردم

خدمت کند، بنابراین سازمان ملل و سازمان بهداشت جهانی هستند که تصمیمی سیاسی می گیرند که

سازمان بهداشت جهانی اسکندریه بماند تا از میزان کارایی آن کاسته شود. استدلالات کاردار مبنی بر

اینکه آژانسهای بشردوستانه مانند مقر سازمان ملل در نیویورک باید از سیاست جدا نگاه داشته شوند

(یعنی اینکه آمریکا به تمام ملل حتی آنهایی که از نظر سیاسی مخالف آنهاست اجازه شرکت در سازمان

ملل می دهد) بی فایده بود. القبصی این گفتگوها را به این ترتیب خاتمه داد که اگر محمد به کوه نمی رود کوه

باید نزد محمد بیاید.

6 دولت یمن شمالی علاقه دارد که به حمایت از مصر بپردازد، لیکن در موضعی قوی از نظر سیاسی و

مادی قرار ندارد تا بتواند در برابر فشارهای ضد مصری «میانه روها» و «جبهه امتناع» دولتهای عربی

مقاومت نماید.گنهم


خلاصه اطلاعاتی 802 و803 (تعلیق عضویت مصر در کنفراس اسلامی)

سند شماره (10)

از: وزارت امور خارجه در واشنگتن دی. سی.تاریخ: 2 می 79 12 اردیبهشت 58

به: نمایندگی آمریکا در صحرای سینا با اولویت 9007

موضوع: خلاصه اطلاعاتی 802 2 می 1979

(پاراگرافهای 9 1 خیلی محرمانه است)

1 یک ماه پس از اعلام قرارداد تحریم مصر توسط بغداد تنها ضربه اقتصادی که متوجه مصر شده،

عبارت است از دست دادن کمکهای عربی به این کشور و احتمالاً «پایان ضمانت» عربستان سعودی در

قبال قرض دهندگانی که نسبت به آینده مصر حس اعتمادی در آنها به وجود آمده بود. برنامه

سرمایه گذاریهای رسمی دچار قدری رکود شده ولی کاملاً متوقف نگردیده است؛ سرمایه گذاران

خصوصی عربی قدری جانب احتیاط را گرفته اند، لیکن در کار خود دچار تردید صد درصد نشده اند.

علیرغم آشفتگی و نگرانی درباره تحریم کانال سوئز و خط لوله نفتی سوئز مدیترانه روابط حمل و نقل و

ایجاد ارتباط در اصل سالم و دست نخورده باقی مانده است. لیکن عراق محدودیت تجاری یک طرفه

خود را به معرض اجرا گذارده است.

2 محدودیتهایی که از طرف اعراب تندرو بر ژاپن و آلمان برای جلوگیری از کمک آنها به مصر ایجاد

می شود باعث شده که ناراحتیهایی در بن و توکیو به وجود آید که میزان این نگرانیها در توکیو بیشتر شده

است، لیکن هیچ یک از آنها علیه مصر به این امید که قبل از آن آنکه مجبور شوند موضع گیری کنند طوفان

از بین برود، اقدامی ننموده است.

3 تاکتیک میانه روهای عرب این بوده است که در موارد مهم با سر تسلیم فرود آوردن نیروهای مهم

رادیکال را جذب نمایند. با وجود اینکه سعودیها علاقه ای به وارد کردن خسارت به مصر در دراز مدت

ندارند و امید آشتی دوباره را در سر می پرورانند، لیکن چون معتقد هستند که مصر از اعتماد آنها

سوءاستفاده کرده است، لذا مصر باید اولین گام را بردارد. با این وصف، گویا سادات اصلاً تمایلی به آشتی

ص: 215

ندارد. او در اکثر مواقع در حالی که در برابر یک ضربه جا خالی کرده است، ولی جواب آن را به جای یک

ضربه با سه ضربه داده است.

4 کمکهای دو جانبه از قبیل پرداختهای خارطوم و رباط اکنون کاملاً متوقف شده است. سازمان

توسعه مصری خلیج که بهترین وسیله کمک اقتصادی اعراب به مصر بود، در حال حاضر به وسیله

گردانندگان آن معوق اعلام شده که در حقیقت حرکتی کشنده برای سازندگی دوباره سرمایه های مصری

است. لیکن موضوع جالب توجه تر قروضی است که مصر به سازمان توسعه مصری خلیج بدهکار است

که در سال 1979 بالغ بر 150 میلیون دلار و در 6 سال آینده بالغ بر 3/2 میلیارد دلار می گردد. عربستان

سعودی، با این حال اعلام کرده است که مبلغ 525 میلیون دلار تعهد شده به وسیله این کشور را در قبال

برنامه جنگنده های اف 5 حاضر است به مرحله اجرا درآورد.

5 عضویت مصر در مؤسسات مالی زیر به حالت «تعلیق» در آمده است: سرمایه عربی، سرمایه ارزی

عربی، بانک عرب و آفریقا، شرکت سرمایه گذاری عربی، و مرکز بانکهای عربی (تلاشی که در جهت

اخراج مصر از سازمان توسعه صنایع کشاورزی در سودان به عمل آمده بود به دلیل اینکه این سازمان یک

شرکت غیردولتی بود و مشمول شرایط تحریم بغداد نمی گردد، عقیم ماند.) پس از به تعلیق درآمدن

عضویت مصر، مدیران سرمایه عربی تقبل کرده اند که بقیه پروژه وامی 245 میلیونی را که تا این زمان فقط

30 درصد آن پرداخت شده بود باز هم بپردازند و آن را قطع ننمایند. آنها پرداخت وام در مورد 6 پروژه که

شامل دوباره سازی کانال سوئز نیز می شود به این دلیل که مصر دیون خود را نپرداخته است قطع کرده اند.

6 در همین اثناء تندروها به رهبری عراق سعی در اخراج مصر از کنفرانس اسلامی دارند که باعث

می شود که این کشور از وامهایی که برای توسعه کانال سوئز از سرمایه های بانک اسلامی می گیرد نیز

بی بهره باشد، یک وام 250 میلیون دلاری نیز که قرار بود از طرف چند بانک بازرگانی عربی به این کشور

پرداخت شود به علت نگرانی صاحبان سهام صنایع به تعویق افتاده است.

7 پس از ممنوعیت موقت پروازهای ملی (به ابتکار مصر) جهت دستیابی به راههای بهتر برای بیرون

کشیده شدن از وام، تمام خطوط برای بار دیگر گشایش یافت به جز خط هوایی منتهی به بغداد. پیشنهاد

تحریم کانال سوئز و خط لوله نفتی سوئز مدیترانیه در اجلاس کشورهای عربی صادر کننده نفت (آ. اوپک)

مورد بحث قرار گرفت، لیکن میانه روها برای مدتی هم که شده از تصویب آن جلوگیری کردند.

8 پیشرفتهای دیگری که صورت گرفته است عبارتند از:

(الف) عضویت مصر در اوپک و شرکت آن در سازمانهای وابسته به اوپک نیز به حالت تعلیق درآمده

است.

(ب) وضعیت سازمان صنعت عربی هنوز کاملاً روشن نیست. گردانندگان سازمان صنعت عربی هنوز

نمی دانند از بین تندروهای عربی و تسهیلات فیزیکی سرمایه گذاری در مصر کدامیک را انتخاب کنند.

(پاراگرافهای 19 10 طبقه بندی نشده است)

9 بررسیهای اخیر حاکی از آن است که با وجود حمایت اکثریت مردم آمریکا از قرارداد صلح اسرائیل

و مصر نسبت به دورنمای صلح در خاورمیانه در دراز مدت خوش بین نبوده و از آمریکا می خواهند که از

کمکهای اقتصادی و نظامی و نفتی به مصر و اسرائیل خودداری نماید.

10 تحقیقاتی که به وسیله سی. بی. اس.، هاریس و ان. بی. سی. در اواخر ماه مارس به عمل آمده

ص: 216

حاکی از مخالفت شدید عموم نسبت به افزایش کمکهای اقتصادی و نظامی به اسرائیل است.

11 تحقیقات سی. بی. اس. نشان می دهد که قسمت اعظم مخالفت از طرف آنهایی است که فکر

می کنند برخورد و تضاد بیشتری بین مصر و اسرائیل به وجود خواهد آمد. اکثریت مردم مورد تحقیق

(حدود 60 درصد) نسبت به دوام صلح بین مصر و اسرائیل خوش بین نیستند. قسمت اعظم همین اکثریت

که (حدود 83 درصد است) مخالف افزایش کمکهای مالی آمریکا در این رابطه هستند. از آنهایی که نسبت

به آینده صلح مصر و اسرائیل خوش بین هستند، مخالفین افزایش کمک به 30 درصد می رسند.

12 در پرسشنامه خود هاریس از مردم پرسیده بود که آیا با 12 شرط مختلف قرارداد صلح بین مصر

و اسرائیل موافق هستند یا مخالف. اکثریت قاطعی از پاسخ دهندگان با 11 شرط قرار داد که شامل

عقب نشینی اسرائیل از صحرای سیناست و نیز آن بخش از مذاکرات مصر و اسرائیل که درباره ایجاد یک

کشور مستقل و خودمختار فلسطینی در ساحل غربی رود اردن سخن می راند موافقت نشان داده اند. با این

وصف اکثریت عمده آنها (حدود 65 درصد) با دادن کمک عمده نظامی جدید به مصر و اسرائیل مخالف

هستند.

13 تقریبا اکثریت همه گروههای مورد بررسی و تحقیق مخالفت نشان داده اند. یهودیان تنها

پاسخ دهندگانی بودند که نسبت به افزایش کمک آمریکا موافقت خود را اعلام کرده اند (که بین 62 26

درصد در نوسان بوده است). اکثریت آنها که حامی کمک نظامی بودند از طبقه دانشجو، اساتید و

گردانندگان دانشگاهها که درآمدشان بیش از 25000 دلار در سال است و افراد 50 سال به بالا، شرقیها،

دموکراتها و لیبرالها هستند (به نسبت 30 درصد موافق در برابر 60 درصد مخالف) و اکثریت مخالف را

بیشتر اعضای دبیرستانها و دانش آموزان و آنها که کمتر از 15000 دلار در سال درآمد دارند و افراد 49

18 ساله و کسانی که در غرب و غرب میانه زندگی می کنند و جمهوریخواهان و محافظه کاران تشکیل

می دهند (به نسبت 20 درصد موافق در برابر 65 درصد مخالف).

14 این مخالفت زمانی کاهش خواهد یافت که شواهدی دال بر همکاری بیشتر بین مصر و اسرائیل

مشاهده گردد. کمک نظامی آمریکا به مصر و اسرائیل از این جهت مورد مخالفت قرار گرفته که ممکن است

این دو این سلاحها را علیه یکدیگر به کار برند. لیکن هدف این است که این کمکها را جمعا جهت حراست

بیشتر از منافع آمریکا به کار ببریم. یکی از تحقیقات دیگر هاریس که در اواخر سال 1976 انجام گرفت

این سؤال را در برابر گروه تحقیق شونده قرار داد که «در حالی که روسیه مصر و سوریه را مسلح می کند، آیا

شما فکر می کنید که آمریکا در کمک نظامی به اسرائیل راه صواب یا راه خطا می رود.»

59 درصد پاسخ دهندگان جواب دادند که آمریکا درست عمل می کند، در حالی که 19 درصد جواب

مخالف داده اند.

15 مردم آمریکا به نسبت 60 درصد در برابر 32 درصد با فروش نفت آمریکا به اسرائیل در صورتی

که اسرائیل در آینده با کمبود نفت مواجه شود مخالفت نشان می دهند.

16 بررسیهای به عمل آمده توسط سی. بی. اس. در اواخر مارس نشان داد که مخالفت با فروش نفت

آمریکا به اسرائیل عمدا از طرف کسانی بروز داده شده که به سؤال مربوط به کمبود نفت در آینده پاسخ

داده اند (69 درصد نمونه تحقیق) و یا اینکه معتقد بوده اند که تضاد بیشتری بین مصر و اسرائیل به وجود

خواهد آمد (68 درصد نمونه مورد تحقیق). آنها که کمبود نفت در جهان را به یک مسئله «واقعی»

ص: 217

انگاشته اند و آنها که در دراز مدت نسبت به صلح بین مصر و اسرائیل اظهار خوش بینی کرده اند به نسبت

مساوی در رابطه با فروش نفت آمریکا به اسرائیل مخالفت نشان داده اند.

17 فارغ التحصیلان و یا دانشجویان دانشگاهی به نسبت آنها که تحصیلات دانشگاهی ندارند

مخالفت کمتری در رابطه با فروش نفت آمریکا به اسرائیل نشان داده اند (در گروه دانشگاهی 48 درصد

مخالفت در برابر 46 درصد موافق قرار گرفتند، و در گروه غیر دانشگاهی 62 درصد مخالف در برابر 30

درصد موافق قرار گرفتند).

18 (خیلی محرمانه) اسرائیل: مطبوعات اسرائیل گزارش می دهند که حدود 50 نفر زن و کودک

اردوگاه قیریات اربع از 26 آوریل ساختمانی را در مرکز شهر هبرون در ساحل غربی رود اردن در

اعتراض به مخالفت دولت در ایجاد اردوگاهی مشرف بر هبرون اشغال کرده اند. این ساختمان که در حال

حاضر تحت کنترل UNRWA می باشد اغلب نقطه برگزاری تظاهرات اسرائیلهایی بوده است که خواستار

تشکیل اردوگاهی در هبرون برای نشان دادن حضور یهودیها در این منطقه هستند. ربای لونیگر که یکی از

شبه نظامیان گوش آمونیوم است بنا به گزارشهای رسیده تقاضاهای خود را تجدید کرده است. برای

جلوگیری از ورود دیگر تظاهرکنندگان، نیروی دفاعی اسرائیل این منطقه را ممنوع الورود اعلام کرده

است، لیکن برای بیرون راندن مهاجرین از این منطقه نیز اقدامی به عمل نیاورده است. شارون و موشه

شامیر در 19 آوریل از منطقه بازدید کرده حمایت خود را از تظاهرکنندگان اعلام داشتند.

19 (طبقه بندی نشده) فلسطینیها: بنا به گزارش آسوشیتدپرس، شهردار میلهیم از شهر هلهول در

ساحل غربی رود اردن که اکنون در آمریکا به سر می برد اعلام داشته است که فلسطینیها در مذاکرات آینده

خودمختاری شرکت نخواهند کرد، مگر اینکه در ابتدا اسرائیل حق حاکمیت فلسطینیها را به رسمیت

بشناسد. وی برای بار دیگر تکرار کرد که در حالی که اسرائیل می خواهد «حق» کنترل و نظارت بر زمین و

آب و دیگر منابع را برای خود حفظ کند، خودمختاری معنایی نمی تواند داشته باشد. وی گفت که

فلسطینیها خواستار «یک هویت، یک پاسپورت، و سرزمینی به عنوان وطن هستند تا در آن احساس

امنیت داشته باشند.» وی گفت که به محض اینکه اسرائیل حق ملیت فلسطینیها را به رسمیت بشناسد

فلسطینیها نیز حق حاکمیت اسرائیل را به رسمیت خواهند شناخت. او امکان ارتباط بین یک کشور

فلسطینی با اردن را نیز قبول دارد، چون ساحل غربی رود اردن را بدون ساحل شرقی آن به مثابه بدنی

بدون دستگاه تنفس می داند.

20 (طبقه بندی نشده) مصر اعراب: سادات شاید در خشونت آمیزترین حمله اش به منتقدین عربی

در تظاهراتی که به مناسبت روز ماه مه در کلیه استانها برگزار شده سخنرانی کرده و گفت:

(الف) «من می خواستم مقامات سوری را در مذاکره برای بازگرداندن ارتفاعات جولان یاری نمایم

ولی دیگر بس است... «بگذار علویهای کثیف خودشان این کار را بکنند... من می توانستم جولان را

برایشان به ارمغان بیاورم، ولی در حالی که علویها قدرت را به دست دارند مسئولیتی متوجه من نیست.»

(ب) در ادامه اظهار داشت که، «من مسئول قرار دادن فلسطینیها در یک مسیر صحیح هستم...» زیرا

ساف نمی تواند در حالی که هر یک از گروههای متشکله این سازمان دیگری را متهم به خیانت می کند

ادعای مالکیت ساحل غربی رود اردن و نوار غزه را داشته باشد.

(پ) و سعودیها را متهم کرد که میانه روهای عربی را وادار به قطع رابطه با مصر کرده است.

ص: 218

(ت) و پدر بزرگ شاه حسین یعنی شاه عبداللّه را متهم به خیانت به آرمان اعراب نمود.

(ث) سوگند یاد کرد که روابط خود با اسرائیل را پس از انجام اولین مرحله عقب نشینی با وجود

مخالفت دیگر دولتهای عربی به حالت عادی برگرداند و گفت که «دیگر راه بازگشت وجود ندارد.»

21 (محرمانه) دست راستیهای مذهبی مصر: یک نشریه مذهبی جدید در 27 آوریل، وسیله یک

سازمان نیمه دولتی که مسئول هماهنگ سازی مسائل مختلف گروههای صوفی مصری است به چاپ

رسیده است. پرزیدنت سادات در یک مقاله چهار صفحه ای که برای این نشریه نوشته بود خواستار ترویج

تصوف واقعی و آثار آن شده است. این نشریه جدید نیز ظاهرا به وسیله طرفداران نشریات طرفدار

مسلمان اخوان، الدعوه، الاعتصام که اخیرا از دولت در رابطه با کمپ دیوید انتقاد بسیار کرده اند و ممکن

است به وسیله دولت تحریم شده باشند استقبال خواهد شد. لیکن هنوز معلوم نیست که این نشریه نیز جزو

برنامه های دولتی در راه مبارزه با بنیادگرایی اسلامی باشد، چون در حال حاضر روزنامه و نشریات

مذهبی بسیاری از طرف دولت نشر و توزیع می گردد.ونس

سند شماره (11)

13 اردیبهشت 1358 3 می 1979خیلی محرمانه

از: وزارت امور خارجه در واشنگتن دی. سی.به: نمایندگی آمریکا در صحرای سینا با اولویت

موضوع: خلاصه اطلاعاتی 803 13 اردیبهشت 1358

(پاراگرافهای 7 1 خیلی محرمانه است).

1 علیرغم تلاشهای دیپلماتیک مصر به منظور ممانعت از تعلیق عضویت خود یا اخراج از کنفرانس

اسلامی فاس (22 16 اردیبهشت) قاهره از دورنمای امیدوارکننده ای برخوردار نیست. حدود نیمی از

41 عضو کنفرانس کشورهای عربی هستند که با امضاء قطعنامه بغداد از تعلیق عضویت مصر در کنفرانس

اسلامی، سازمان وحدت آفریقا و جنبش غیر متعهدها حمایت کرده و با مصر قطع رابطه کرده اند.

2 سه کشور غیر عربی (ایران، افغانستان، و کومودور) نیز احتمالاً با همکاران عربی خود موافقت

خواهند کرد. اکثر دیگر اعضای غیر عربی سعی دارند در منازعه بین مصر و دیگر تندروها درگیر نشوند،

لیکن بسیاری از آنها نیز از اعراب پیروی خواهند کرد.

3 مصر نیز بنوبه خود سعی نکرده است با دولتهای متعدد عربی از جمله عربستان سعودی که با وی

قطع رابطه کرده اند وارد گفتگو شود، ولی سعودیها هنوز هم کلید اصلی ممانعت از تعلیق عضویت مصر را

در دست دارند. لیکن انتقادات شدیداللحن سادات از سیاستها و رهبران عربستان سعودی در 11

اردیبهشت، سبب مصمم تر شدن سعودیها علیه مصر خواهد گردید.

4 موضع سعودیها چندان امیدوارکننده نیست. سفارت آمریکا در جده گزارش می دهد که، درست

است که سعودیها تعلیق عضویت مصر را پیشنهاد نخواهند کرد، لیکن به خاطر تعهدات خود نسبت به

تصمیمات اتخاذ شده در بغداد از هرگونه قطعنامه در این رابطه حمایت خواهند کرد. مقامات سعودی

می گویند آنها در برابر نیروی ابتکار سوریها و عراقیها قادر به انجام کاری نیستند.

5 مصریها، بنا به گفته پطروس غالی، معتقدند که سعودیها فعالانه بر علیه آنها به تلاش پرداخته اند.

وی گفت که سخنرانی 11 اردیبهشت سادات بر اطلاعاتی استوار بود که از طریق چند کشور خلیج یعنی

ص: 219

سومالی، جیبوتی، و تونس به دست آمده و حاکی از آن بود که سعودیها خواستار قطع رابطه با قاهره شده و

ابتکار عمل را در تعلیق عضویت مصر از اتحادیه عربی و هیئتهای مختلفه آن به دست گرفته اند.

6 طرز برخورد سعودی با تعلیق عضویت مصر بر مواضع دیگر اعراب میانه رو، و نیز مواضع

کشورهای غیر عربی از قبیل مالزی، اندونزی و پاکستان که اکثرا میل دارند خود اعراب درگیر این مسائل

حساس شوند. تأثیر خواهد گذاشت. در غیاب فعالیت سعودی به خاطر مصر کشورهای میانه رو برای

ممانعت از تعلیق عضویت مصر تلاش چندانی به خرج نخواهند داد و به جای آن سعی خواهند کرد به

حراست از روابط خود با اکثریت اعراب بپردازند.

7 تعلیق عضویت مصر از کنفرانس اسلامی الزاما سبب نخواهد شد که سازمان وحدت آفریقا و نهضت

غیر متعهدها نیز از آن پیروی کنند. عضویت، پویایی داخلی و رهبریت این دو سازمان با عضویت، پویایی

داخلی و رهبریت کنفرانس اسلامی تفاوت دارد و وظیفه تندروها در آنها بسیار مشکل خواهد بود.

8 (طبقه بندی نشده) اسرائیل: در مصاحبه روز استقلال در 12 اردیبهشت بگین گفت «اسرائیل هرگز

از ارتفاعات جولان خارج نخواهد شد، حتی اگر با سوریه پیمان صلحی منعقد سازد.» وی گفت «امکان

ندارد که امنیت خود را به خاطر به دست آوردن صلح به مخاطره بیفکنیم». وی بر امتناع اسرائیل از خروج

از ساحل غربی تأکید کرد و گفت «در بخش غربی سرزمین اسرائیل هرگز مرز دیگری به وجود نخواهد

آمد.» وی گفت «طرح خودمختاری سبب خواهد شد که شهروندان ساحل غربی و نوار غزه از

خودمختاری کامل برخوردار شوند و در زمان حال به امنیت یهود و حق سکنی گزینی آنها در هر نقطه از

ساحل غربی کمک خواهند کرد.» وی گفت «این قرارداد به خودمختاری اداری اشاره دارد نه به

خودمختاری مشروع». وی گفت «اسرائیل هرگز با ساف وارد مذاکره نخواهد شد».

9 (محرمانه) سرکنسولگری ما در اورشلیم در 12 اردیبهشت گزارش داد که غیرنظامیان مسلح

اسرائیل در اطراف دانشگاه بیرزیت رانندگی کرده و بی هدف به همه جا تیراندازی می کردند. بنا به همین

گزارش یک دانشجو مصدوم و بستری گردید. بنا به گزارش رادیو اورشلیم در نقطه ای دیگر از ساحل

غربی، چند خانواده اسرائیلی سعی کردند آبادی نشینی را در جلیله غربی برپا سازند و با روستائیان عرب

به زد و خورد پرداختند. پلیس این یهودیان و تجهیزات آنها را به جای دیگری انتقال داد.

10 (طبقه بندی نشده) دولت اسرائیل آماری را منتشر ساخته است که حاکی از آن است که جمعیت آن

به 76/3 میلیون نفر رسیده است. 84 درصد این رقم یهود و بقیه غیریهود می باشند. از سال 1948 جمعیت

یهود 490 درصد افزایش داشته که عامل اصلی آن مهاجرت بوده است. جمعیت غیریهود نیز 384 درصد

افزایش داشته است که عامل اصلی آن افزایش طبیعی جمعیت می باشد.

11 (طبقه بندی نشده) در تاریخ 13 اردیبهشت، بگین از اعطای روادید به شفیق الهوت عضو سازمان

ساف از سوی آمریکا انتقاد کرد و گفت، «اگر روزی آمریکا با این سازمان جانی وارد مذاکره شود، آن روز،

روز تیره بختی انسان آزاد خواهد بود». وی گفت، که در یادداشت اعتراض آمیز به وزارت امور خارجه

خواستار آن شده است که قبل از برقراری تماس با مقامات ساف توسط آمریکا با اسرائیل مشورت شود.

12 (محرمانه) تحریمها: سفارت آمریکا در جده گزارش داد که گویا کنفرانس وزیران اوپک عربی در

نظر دارد در اجلاس آتی خود در کویت تحریم خط لوله نفتی سوئد (سوئز مدیترانه م) را پیشنهاد نماید.

مطبوعات به نقل از یمانی وزیر نفت سعودی گفته اند که هنوز در این مورد تصمیمی اتخاذ نشده است.

ص: 220

همان گونه که قبلاً یادآور شدیم، 50 درصد این خط لوله تحت تصاحب عربستان سعودی و چند کشور

خلیج می باشد که ممکن است این تحریم به آنها فشار وارد آورد. با این وصف، مقامات بانکی آمریکا در

قاهره به سفارت ما اطلاع داده اند که طبق گزارشات رسیده به آنها از طرف همکارانشان در جده تحریم

خط لوله سومد از حمایت عربستان سعودی برخوردار خواهد بود.

13 (خیلی محرمانه) کمک به مصر: وزیر اطلاعات قطر اخیرا به سفیر کیلگور گفت که تمام کمکهای

قطر به مصر متوقف شده است. این امر بعلت امضای قطعنامه بغداد از طرف قطر قابل پیش بینی بود. معذلک

این امر نشانگر ژرفای احساسات در میان اعراب میانه رو می باشد، چون امیر قطر یکی از حامیان دیرین

مصر و سادات و منبع ثابت کمکهای مالی مصر بوده است.

14 (خیلی محرمانه) سفارت آمریکا در توکیو با اظهار نظر پیرامون تلگرامهای اخیر سفارت آمریکا

در قاهره و کویت پیرامون روابط ژاپن و مصر گزارش داده است که یکی از مقامات عالیرتبه وزارت خارجه

در بخش خاورمیانه به طور محرمانه گفته است که دولت متبوع وی در موقع مناسب «کمکهای معتدل،

لیکن مازادی در اختیار مصر قرار خواهد داد. وی گفت که ژاپن میل ندارد روابطش با کشورهای عربی که

بخش اعظم نفت مور نیاز این کشور را تأمین می کنند آسیب ببیند و امیدوار است بتواند طوری وانمود کند

که آنها فکر نکنند که کمک اضافی این کشور به مصر در نتیجه فشارهای وارده از طرف آمریکا ناشی شده

و یا بخشی از ابتکار و برنامه های آمریکا به حساب می آید. اینها عوامل مؤثر در تأخیر سفر رئیس جمهور

سادات به ژاپن در ماه ژوئیه بوده اند. سفارت یادآور شد که ژاپن از قرارداد صلح مصر و اسرائیل به طور

کامل حمایت کرده و در بیانیه مربوط به گفتگوهای نخست وزیر اوهیرا و رئیس جمهور کارتر از این

موضوع با حالت مثبت یاد خواهد شد.

15 (طبقه بندی نشده) عراق سوبسیدها: مطبوعات بغداد گزارش می دهند که عراق قسط دوم کمک

مربوط به اجلاس بغداد را که حدود 174 میلیون دلار است در 11 اردیبهشت به اردن، سوریه و ساف

خواهد پرداخت. قسط اول آن 3/168 میلیون دلار بود.

16 (طبقه بندی نشده) لبنان گزارش وضعیت: سفارت آمریکا در بیروت گزارش داد که از تاریخ 12

اردیبهشت در پایتخت لبنان صدای شلیک مسلسل، تانک و موشک اندازها آغاز شده است، این نقطه اوج

شلیک سلاحهای کوچک بود که قبلاً گزارش شده بود. مطبوعات لبنان بیانیه ای از راستگرایان شبه نظامی

را مبنی بر رد هرگونه قرارداد امنیتی بین سوریه و لبنان منتشر کرده اند. راستگرایان پیش بینی می کنند که

سوریها سعی دارند از طریق این گونه قراردادها نقش خود در لبنان را در زمانی که نیروهای دفاعی عربی

تنها از عملیات سوری تشکیل شده «مشروعیت» بخشند.

17 (طبقه بندی نشده) حداد نیروهای میانجیگر سازمان ملل در لبنان: یکی از سخنگویان سازمان

ملل در اورشلیم در تاریخ 12 اردیبهشت بیانیه ای صادر کرد و طی آن ادعای مطبوعات اسرائیل که اعلام

کرده بودند سربازان ایرلندی به فلسطینیها اسلحه می فروشند را تکذیب کرد. سازمان ملل گفت هدف این

مقالات نادرست، جلوه دادن حقایق به منظور از بین بردن اعتبار نیروهای میانجیگر سازمان ملل در لبنان

می باشد.ونس


دهمین کنفرانس وزرای خارجه اسلامی

ص: 221

سند شماره (12)

تاریخ: 14 اردیبهشت 1358 4 می 79خیلی محرمانه

از : وزارت امور خارجه در واشنگتن دی. سیبه : سفارت آمریکا در آنکارا

موضوع : دهمین کنفرانس وزرای خارجه اسلامی:

نکات مطروحه دیگر پیرامون اخراج مصر

1 (تمام متن خیلی محرمانه است)

2 در رابطه با کنفرانس اسلامی مورخ 22 14 اردیبهشت واحدهای منتخب ممکن است مایل باشند

با استفاده از نکات ذیل دولتهای میزبان خود را در جریان امر قرار دهند. با وجود اینکه ممکن است بعضی

از نمایندگان پایتختهای خود را جهت شرکت در مراحل تدارکاتی این اجلاس ترک کرده باشند، ولی

ظاهرا وزرای امور خارجه قبل از تاریخ 18 اردیبهشت در پایتختهای خود باقی خواهند ماند و در آن

تاریخ رهسپار فاس خواهند شد. علاوه بر ارائه استدلالهای اعراب میانه رو، از نظر ما نکات ذیل می تواند

بیانگر نگرانی شدید دولت آمریکا در نتیجه تشنج ناشی از اخراج مصر باشد.

3 نکات مطروحه:

در اجلاس غیرمتعهدها در نیویورک حقوق مصر در امضاء قرارداد با اسرائیل به رسمیت شناخته

شده است. بنابراین، اعراب می خواهند به خاطر اقدامی مصر را متنبه سازند که کاملاً در حیطه حاکمیت و

اختیارات مصر بوده و از نظر جهانیان به رسمیت شناخته شده است.

در گفتگوهای متعدد به ما یادآوری شده است که تنها شرط عضویت در کنفرانس اسلامی برای یک

کشور، اسلامی بودن آن کشور می باشد.

اخراج مصر با اهداف بنیاد کنفرانس اسلامی مغایرت دارد، بنابراین این امر از خصیصه جهانی

کارایی آن خواهد کاست.

4 لطفا اظهار نظرهای قابل توجه توسط دولتهای میزبان را گزارش و نسخه ای هم جهت اطلاع رباط

ارسال نمایید.کریستوفر


خلاصه اطلاعاتی 804 (تعلیق عضویت مصر درکنفراس اسلامی)

سند شماره (13)

4 می 1979 14 اردیبهشت 58سرّی

از: وزیر امور خارجه در واشنگتن دی. سی.به: نمایندگی آمریکا در صحرای سینا با اولویت

هشدار: شامل منابع و شیوه های حساس اطلاعاتی است غیرقابل رؤیت برای بیگانگان غیرقابل

رؤیت برای پیمانکاران و یا مشاوران پیمانکار

موضوع: خلاصه اطلاعاتی 804 4 می 79

(پاراگرافهای 8 1 خیلی محرمانه است)

1 عراق و سوریه، با کمکهایی که گهگاه از عربستان سعودی دریافت می دارند در تلاش هستند تا

تصمیم شماره 2 بغداد علیه مصر را به مرحله اجرا درآورند. با وجود اینکه مصریها تحریم اقتصادی را یک

تهدید جدی به شمار می آورند، لیکن اعراب تندرو معتقدند که به انزوا کشیده شدن سیاسی مصر باعث

خواهد شد که سادات در عین حالی که نتواند با اسرائیلیها به توافق برسد، قدرت و حمایت مردم را نسبت

ص: 222

به خودش نیز از دست بدهد. در راه نیل به این هدف، مخالفان وی در تلاشند تا قطعنامه بغداد را عملی

سازند.

(الف) هفده کشور عربی و سازمان آزادیبخش فلسطین، به همین منظور، روابط دیپلماتیک خود را با

مصر قطع کرده اند.

(ب) مصر از همه هیئتهای عربی که بعد از قطعنامه بغداد اجلاسهایی نیز داشته اند، موقتا اخراج شده

است.

(پ) علیرغم کارشکنیهای مصر تغییر مکان مقر اتحادیه عرب به تونس در حال انجام شدن است.

(ت) سفرای عربی اغلب از همکاران مصری خود پرهیز می نمایند.

(ث) همان طور که قبلاً خاطرنشان کرده بودیم، احتمالاً مصر از کنفرانس اسلامی نیز موقتا اخراج

خواهد شد و مخالفین سعی خواهند کرد که از این «موفقیت» در میادین دیگر سودجویی نمایند.

(ج) تغییر مکان بعضی از دفاتر سازمان ملل در مصر به احتمال زیاد به وقوع خواهد پیوست.

2 حتی کشورهایی چون سودان، سومالی، و عمان نیز که قطع روابط دیپلماتیک با مصر را پیشه خود

نساخته اند نیز قدری عصبی و نگران هستند. هر سه کشورهای یاد شده تداوم روابطشان با مصر را در امر

امنیت خود مهم می دانند، لیکن بجز عمان دو کشور دیگر قرارداد (بغداد م) را صحه نگذاشته، تصمیم

دارند تا حد امکان بیطرف باقی بمانند.

(الف) نمیری مورد انتقاد شدید از طرف صدیق المهدی و یارانش قرار گرفته و او نخواهد توانست

فرسایش روزافزون پایگاههای حمایت کننده اش را شاهد باشد.

(ب) زیادباره نیز امیدوار است که از مصر تانک و سلاحهای دیگر دریافت دارد، ولی از قطع کمکهای

عراق به کشورش نیز بیمناک است.

(پ) سلطان قابوس نیز باید به این امید باشد که نگرانی عراق و سوریه از گسترش نفوذ رادیکالها در

یمن جنوبی به علاقه شان در حرکت علیه او بچربد.

3 از طرف دیگر، تعدادی از اعراب میانه رو از طریق دفاتر حفاظت منافع و کنسولگریها در قاهره و

جاهای دیگر تماسهای مخفیانه با مصریها برقرار ساخته اند. آنها نیز منتظر هستند تا تغییر کافی، موقعیت

اجازه آشتی دوباره را بدهد.

4 مقامات مصری، به سهم خودشان، از اینکه دوستان قبلیشان با تمایل در تحمیل قراردادهایی علیه

مصر شرکت جسته اند هم متعجب و هم عصبانی به نظر می رسند. سادات که همیشه از طریق مشاورین

خود آتشهای خشم خود را فروکش می کرد، این بار آنچنان با عصبانیت به سعودیها تاخت که نزدیک بود

آنها را به دامان شبه نظامیان سوق بدهد.

5 سعودیها مستقیما به اتهامات سادات پاسخ ندادند، لیکن رادیو دولتی سعودی، به طور مثال،

سادات را «دروغگو» خواند. لیکن در مجموع سعودیها از قرارداد (بغداد م) چندان خشنود نیستند، و

مخالفت آنها با بعضی از نظامیان بغداد بیشتر براساس اختلاف تاکتیکی آنها بوده، تا بر سر اصول.

6 در بیشتر به انزوا کشیدن مصر در جهان عرب، نظامیان امیدوارند پایگاههای قدرت سادات را

درهم بریزند. آنها از این حقیقت نیز به خوبی آگاهند که بسیاری از تحصیلکرده های این کشور علاوه بر

اینکه خود را عرب می دانند خود را مصری نیز می دانند. این مصریها از اینکه مصر نقش رهبری خود را در

ص: 223

دنیای عرب از دست می دهد بسیار ناراحت هستند. نظامیان عرب نیز می خواهند تا حد امکان مصر را از

نمایندگی فلسطینیهای معتبر محروم سازند. تندروها با خود حساب کرده اند که اگر سادات بر سر قرارداد

خودمختاری با شکست مواجه شود و یا امتیازهای تحقیرآمیز به اسرائیلیها بدهد، مردم مصر که در حال

حاضر از سختیها و مشکلات اقتصادی برخوردارند، نسبت به سادات و قرارداد حالت یأس و ناامیدی

خواهند یافت. مثلاً، وزیر امور خارجه سوریه خدام بارها گفته است که انتظار می رود که سادات به زودی

سرنگون شود، ولی با این احوال او از حمایت گسترده ای در مصر برخوردار است.

7 در همین اثناء، سادات تا آنجا که بتواند از غرور مصریها در میراث خود بهره ها می برد و ثروتهای

باد آورده اعراب در صحراها را به مسخره می گیرد.

8 با این وصف، سادات باید از افراط در این عمل اجتناب ورزد. یک حرکت خصمانه آشکار که علیه

منتقدینش حتی جبهه پایداری انجام گیرد می تواند حمایت او در داخل کشور و حیثیت بین المللی او را

تیره سازد.

9 (خیلی محرمانه) مصر: منصور حسن، که یکی از اعضای هیئت مدیره حزب دموکراتیک ملی است،

معتقد است که حزب او در انتخابات 7 ژوئن خواهد توانست 350 کرسی از 382 کرسی تحت مبارزه و

رقابت را برباید. منصور به سفارت آمریکا در قاهره گفته است که وی «امیدوار» بود که حزب دموکراتیک

ملی بتواند حداقل 300 کرسی را به دست آورد (تا به این ترتیب بتواند یک جبهه مخالف قوی بسازد)، اما

او اکنون متقاعد شده است که این بار نیز حزب سادات اکثریت را به دست خواهد آورد.

وی مدعی است که از حزب خواسته است که کاندیداهای ضعیف خود را علیه «مخالفین قسم خورده»

علم کنند، ولی مطمئن نیست که این کار عملی بشود. ولی منصور گفته است که حزب دموکراتیک ملی سعی

خواهد کرد تا منتقدین سادات را شکست دهد. وی «جبهه ملی» را به عنوان هدف اصلی مشخص نمود.

وی فکر نمی کند WAFD یا اخوان بتوانند نقش عمده ای در مبارزات ایفا نمایند.

10 (سرّی) قرارداد صلح: سفارت آمریکا در قاهره از طریق مقامات سرشناس مصری گزارش

می دهد که والدهایم از نیروهای اضطراری سازمان ملل خواسته است که از هرگونه اقدامی که پای

نیروهای اضطراری سازمان ملل را به قرارداد صلح بکشد اجتناب ورزند. این دستورات سازمان ملل را از

شرکت در عملیات العریش و در صف آراییهای دوباره در رابطه با عقب نشینی اسرائیلیها از العریش ممنوع

می سازد. این نیز به این معنی است که شرکت سازمان ملل در اجلاس کمیسیونهای مشترک مجاز نیست.

وزیر دفاع مصر این طور استنباط کرده است که اقدامات اولیه عقب نشینی بدون شرکت نیروهای

اضطراری سازمان ملل نیز می تواند صورت بپذیرد. سفارت آمریکا در قاهره اظهار می دارد که امتناع

سازمان ملل از به مرحله اجرا درآوردن قرارداد صلح می تواند پایان بخش همکاری و تعاون بین مصریها و

اسرائیلیها باشد.

11 (طبقه بندی نشده) در سوم ماه مه، بگین طرح خودمختاری خود را در اختیار کمیته وزارتی

بررسی خودمختاری قرار داد. در این طرح آمده است که خودمختاری در مدیریت به ساکنین نوار غزه و

ساحل غربی رود اردن اعطا خواهد شد. دولت نظامی از این مناطق عقب نشینی خواهد کرد، لیکن لغو

نخواهد شد. اسرائیل نیز تنها از طریق حکومت نظامی می تواند «خودگردان» باشد. در همین حال اسرائیل

مسئول امنیت، ایجاد اردوگاهها و حافظ کنترل زمینهای عمومی خواهد بود که مورد استفاده پناهندگان

ص: 224

قرار خواهد گرفت. این هفته بگین در مصاحبه ای اظهار داشت که دولت پیشنهادات خود را در مورد

خودمختاری تا دو هفته آینده تعیین خواهد کرد و قبل از آغاز مذاکرات خودمختاری به سمع عموم خواهد

رساند.

12 (طبقه بندی نشده) آژانس خبری خاورمیانه از قول وزارت امور خارجه مصر گزارش داده است

که طرح خودمختاری ارائه شده به وسیله بگین، سرپیچی از موافقتهایی است که در «کمپ دیوید» به آن

نائل آمده اند. در این بیانیه آمده است که تمام اسنادی که به وسیله مصر و آمریکا امضاء شده است،

خواستار خودمختاری کامل برای فلسطینیها، خاتمه حکومت نظامی اسرائیل و عقب نشینی نظامیان

اسرائیل به «محلهای مشخص» است. بیانیه مصری اظهار می دارد که گفته های بگین برای «تصرف

محلیها» ایراد شده است.

13 (خیلی محرمانه) اسرائیل: تظاهرات گوش امونیوم در 2 مه، بنا به گزارشها، از بزرگترین تظاهراتی

بوده است که در ساحل غربی رود اردن برگزار شده است. در حالی که حدسیات پیرامون نتایج آن به طرز

فاحشی تفاوت دارد، سفارت آمریکا در تل آویو گزارش داده است که برخلاف انتظار رهبران گوش

امونیوم تظاهرات خیلی عظیمتر بوده است. یک مخبر اسرائیلی این موضوع را اولاً نتیجه هوای مساعد و

ثانیا نتیجه حمایت از گوش امونیوم می داند.

سفارت آمریکا اظهار می دارد که میزان تظاهرات نشان دهنده این واقعیت است که گوش امونیوم را

نمی توان دست کم گرفت بلکه نیرویی است بسیار قوی که باید آن را به رسمیت شناخت. رادیو اورشلیم

گزارش داد که حدود 300 نفر تظاهراتی ترتیب داده اند تا مخالفت خود را علیه تلاش گوش امونیوم ابراز

دارند. سخنگوی گروه اظهار داشت که نهضت صلح برای حال به طور مشابه عمل نکرده بود.

14 (طبقه بندی نشده) بنا به گزارش اخبار، مقامات شوروی امسال هیئتهای نمایندگی گسترده ای را

به اسرائیل گسیل خواهند داشت تا سالگرد پیروزی بر آلمان نازی را برگزار نمایند. به این ترتیب می توان به

این نتیجه رسید گرچه این نتیجه گیری اساس درستی ندارد که ممکن است روابط دیپلماتیک بین

روسیه و اسرائیل برقرار گردد. رهبر این هیئت نمایندگی چهار نفره الکساندر بوبین، مخبر غیرنظامی

ایزوستیا که به قولی بسیار به پرزیدنت برژنف نزدیک است، خواهد بود. دو تن از سه عضو دیگر این هیئت

نمایندگی یهودیهای روسی سرشناس خواهند بود.

15 (طبقه بندی نشده) ساحل غربی رود اردن: مقامات اسرائیلی دستور تعطیل دانشگاه بریزیت را به

خاطر تظاهراتی که وسیله آسوشیتدپرس گزارش شده صادر کرده اند. در 2 ماه مه یک دانشجوی عرب به

وسیله یکی از ساکنین اردوگاه کشته شده بود که این خود سبب اعتراض گردید و از مردم خواسته شد که به

اعتصاب عمومی دست بزنند.

16 (خیلی محرمانه) ساف خودمختاری: سفارت آمریکا در دمشق گزارش داد که ناشاشیبی مدیر

کمیته اجرایی ساف در گفتگویی با دیپلماتهای استرالیایی گفته است که در صورتی که ساف بخواهد مانع

خودمختاری حقیقی و حق حاکمیت از نوع آمریکایی / مصری شود، حتما شکست خواهد خورد. در

صورتی که یک چنین مدلی علیه نظارات بگین غالب گردد، ناشاشیبی استدلال کرد که ساف بهتر است

خود را کنار بکشد و اجازه دهد حامیانش در انتخابات شرکت جویند و پس از گذشت 2 یا 3 سال در طرح

توسعه چهارچوب کمپ دیوید در ژنو شرکت نماید. ناشاشیبی احساس می کرد که ممکن است عرفات

ص: 225

یک چنین سیاست خونسردانه را رد کند تا اینکه بتواند مستقیما شرکت جسته یا در غیر این صورت به

خرابه کاری تلاشهای مصر و آمریکا بینجامد، وی گفت که کارهای تروریستی ساف در اسرائیل فاجعه به

بار آورده است و «مضر» نیز بوده است. به جای اینها عرفات بایستی به اردوگاههای ساحل غربی رود

اردن بتازد و توجه جهانی را نسبت به آنچه که بگین انجام می دهد معطوف سازد.

17 (سرّی) لبنان: آمریکا و سازمان ملل گزارش می دهند که لبنان نامه ای برای شورای امنیت

فرستاده است و می خواهد بداند که چه اقداماتی صورت گرفته است تا برنامه های اقداماتی مربوط به

جنوب لبنان به اجرا درآید. این برنامه به بیانیه 26 آوریل پرزیدنت و شورای امنیت در مورد نیروهای

میانجیگر سازمان ملل و جنوب لبنان اشاره می نماید. این نامه پیشنهاد می کند که در صورتی که چنین

اقداماتی انجام شده باشد، شورای امنیت باید خیلی سریع و بدون تأخیر تشکیل جلسه دهد. وزیر امور

خارجه لبنان بوتروس به کاردار ما گفت که او فکر نمی کند که حرکت دیگری بتوان کرد مگر اینکه شورای

امنیت را وادار به تشکیل اجلاس نمود.

18 (طبقه بندی نشده) وزیر امور خارجه سوری در 3 مه در بیروت بود. گزارش مطبوعات حاکی از

آن است که قرار است اجلاسی با شرکت سران سوری و لبنانی تشکیل شود که احتمالاً دو هفته طول

خواهد کشید.

19 (سرّی غیر قابل رؤیت برای بیگانگان غیرقابل رؤیت برای پیمانکاران یا مشاوران پیمانکار)

نهضت مستقل ناصریست (مرابطون) اخیرا تلفنی با مبارزین قبلیش در سالهای 1976 1975 در جنگ

داخلی لبنان تماس گرفته است. از آنها خواسته شده است که هر چه زودتر خود را به دفاتر نهضت معرفی

ساخته سلاح گرفته و آماده باشند. در همان حال، بنابه گفتار منبع، اعضای گروههای چپی ارتش عربی

لبنان در اواخر آوریل از سربازان مسلمان ارتش عادی لبنان خواسته اند که به این حزب بپیوندند.

20 (طبقه بندی نشده) در اولین برخورد خیلی شدید که بین نیروهای مسلح لبنانی و نظامیان

دست راستی مسلح درگرفت 70 نفر از لبنانیهای مسلح در منطقه در 2 مه ربوده شدند و برای چند ساعت

آنجا نگاه داشته شدند. 60 نفر از آنها تاکنون آزاد شده اند. دست راستیها ادعا می کنند که این عمل آنها در

تلافی زندانی کردن 47 نفر توسط نیروهای مسلح لبنان بوده است.

21 عربستان سعودی مراکش: رادیو مراکش گزارش داد که ولیعهد عربستان سعودی، فهد در دوم

ماه مه وارد رباط شده است.کریستوفر


نظرات جیبوتی پیرامون عضویت مصر در کنفرانس اسلامی

سند شماره (14)

6 می 79 16 اردیبهشت 58خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا در جیبوتیبه: وزارت امور خارجه در واشنگتن، فوری

موضوع: (طبقه بندی نشده) نظرات جیبوتی پیرامون عضویت مصر در کنفرانس اسلامی

1 تمام متن خیلی محرمانه است.

2 وزیر امور خارجه مؤمن باهدون که اخیرا از یک سرّی کنفرانسها و دیدارها در کیگالی، پاریس، و

غیره بازگشته بود امشب در 6 ماه مه اینجا را به منظور شرکت جیبوتی در کنفرانس اسلامی وزرای امور

خارجه ترک خواهد کرد. کاردار ما از حضور کوتاه وزیر امورخارجه در جیبوتی استفاده کرد تا پیرامون

ص: 226

چند موضوع کوتاه به بحث بنشینند که یکی از آنها همین کنفرانس اسلامی می باشد. با وجود اینکه سفارت

درباره نکات مهمی که فرستاده می شود اقدامی نمی کند، ما معتقد هستیم که جواب وزرای امور خارجه

نشان دهنده روحیه خوبی است که وسیله بعضی از کشورهای عربی کمتر وارد در امور سیاسی ایجاد شده

است.

3 در جواب به کاردار، مؤمن باهدون گفت که جیبوتی تفاوتی میان اتحادیه عرب و کنفرانس اسلامی

قائل است. وی خاطرنشان ساخت که منشور کنفرانس اسلامی قانونی برای اخراج یک عضو تدوین نکرده

است، به خصوص در زمانهایی که حق حاکمیت مورد نظر باشد که در مورد مسئله قرارداد صلح مصر و

اسرائیل موضوع حق حاکمیت بسیار مطرح است. مؤمن باهدون گفت از زمانی که شنیده است که ایران از

کنفرانس، تقاضای اخراج مصر را نموده بسیار ناراحت شده است.

4 وزیر جیبوتی از این مسئله هراس دارد که اخراج مصر از کنفرانس اسلامی هموار کننده و بردارنده

موانع برای اخراج وی از اتحادیه عرب باشد. مؤمن باهدون اعلام داشت که جیبوتی نسبت به هر دو اخراج

کاملاً مخالفت نشان خواهد داد.

5 مؤمن باهدون گفت که حضور مصر در کنفرانس رباط در صورتی که اقدامات ضد اخراج این کشور

مفید واقع بشود، بلامانع خواهد بود. این وزیر خارجه گزارش می دهد که بسیاری از کشورهای عربی

دیگرنیز با او درباره اینکه اقدامات مختلف جهت اخراج مصر خیلی پیشرفته است، هم عقیده هستند. او در

این مورد مشخصاتی را ارائه نداد. او از هدف مأموریت گی به قاهره سر در نمی آورد. ولی امیدوار است که

منجر به نادیده گرفتن کنفرانس توسط مصر نشود.

6 اظهار نظر: وزیر جیبوتی ممکن است بتواند رابط مفیدی در رباط باشد. لیکن، با او بر اساس فردی

بهتر می توان تماس گرفت. ما متوجه شده ایم که او در گروههای غیر رسمی، که حتی خیلی کوچک باشند

نیز ساکت مانده در مباحث عمومی شرکت نمی جوید. ما با خود می گوییم نکند این کناره گیری نتیجه اش

این بشود که این وزیر کشور مرزی عربی در کنفرانس اسلامی با صدایی بلند و رسا سخنگویی آغاز کند.

کلارک


مصریها فکر می کنند که مراکش آنها را در «فاس» فریب داده اس

سند شماره (15)

8 می 1979 18 اردیبهشت 58سری

از : سفارت آمریکا در قاهرهبه : وزارت امور خارجه در واشنگتن دی. سی فوری

موضوع : مصریها فکر می کنند که مراکش آنها را در «فاس» فریب داده است.

1 (تمام متن سری است).

2 ما از طریق مدیر دفتر بین المللی وزارت امور خارجه یعنی عامر موسی اطلاعات بیشتری راجع به

دوباره به عضویت درآمدن مصر در کنفرانس اسلامی دریافت کردیم. اطلاعات موسی در این زمینه به

شرح ذیل است.

3 بنا به اظهارات موسی، قراردادی که بین دولت مصر و عمب سیلا (که هم نمایندگی مراکش و هم

ریاست کنفرانس را به عهده داشت منعقد گردید نشانگر آن است که در اختفا چه پیرامون کار کمیته

مقدماتی و چه پیرامون کار خود کنفرانس به توافقهایی رسیده اند (سیلا قبل از اجلاس کمیته مقدماتی

ص: 227

جهت هماهنگی بیشتر با سیگ گی تلفنی تماس حاصل کرده بود). اساس موافقت نامه این بود که هم کشور

مراکش (به عنوان ریاست کنفرانس) و هم سرپرست آن علیه تعلیق مصر از کنفرانس کار خواهند کرد اما به

این شرط که مصر از به هم زدن کنفرانس خودداری ورزد. خصوصا به سیلا این اختیار داده شده بود که

اطمینان بدهد که حرکت لیبی در کمیته مقدماتی جهت اضافه کردن موضوع تعلیق به برنامه کار در هم

شکسته خواهد شد.

4 موسی گفت که برای مصر در واقع تنها یک راه باقی مانده بود و آن هم پذیرفتن پیشنهاد سرپرست

کنفرانس و مراکش بود. زیرا قبلاً دولت مراکش به هواپیمای مصری که اجازه فرود در خاک آن کشور را

درخواست کرده بود، اجازه به زمین نشستن را نداده بود. وقتی که در مورد دلیل قرار گرفتن مراکش در

چنین موضعی سؤال شد، موسی گفت که احتمالاً به این دلیل این موضع اتخاذ شده است که این کشور که

میزبان کنفرانس است شاید خواسته است که کنفرانس در آرامش و عدم تفرقه خاتمه یابد. در همین رابطه،

سیگ گی نیز گویا می خواسته است که کنفرانس تا زمانی که قوانین به منصه اصلاح درآمده باشند ادامه

یابد، تا بلکه او در کار خود موفق شود.

5 موسی گفت که وزارت امور خارجه فکر نمی کند که مراکشیها و سیگ گی قراردادی را که با سیلا

بسته اند به مورد اجرا بگذارند. این عملکرد کمیته مقدماتی که می خواست برنامه تعلیق مصر را در اول

برنامه کاری خود قرار دهد، می تواند گویای این حالت باشد. فرضا اخراج و یا تعلیق یکی از اعضاء توسط

کنفرانس نیاز به دو سوم آراء دارد در حالی که کمیته مقدماتی صرفا به رأی اکثریت نیازمند می باشد، در

این رابطه نیز عدم موفقیت ریاست کنفرانس و سیگ در به مخالفت برخاستن علیه حرکت لیبی در وهله

اول علامت نامبارکی بود. در حقیقت این عمل چیزی جز یک فریبه کاری نمی توانست باشد.

6 از نظر موسی بسیار بعید به نظر می رسد که دولت مصر بخواهد هیئت نمایندگی خود را به «فاس»

بفرستد. در صورتی که بخواهند مصر را از کنفرانس اخراج نمایند این کار به سادگی انجام خواهد گرفت و

در این صورت مصر دیگر قادر به حضور در کنفرانس نخواهد بود. موسی نیز این نظریه را تأیید می کند که

اگر از مصر هیئت نمایندگی فرستاده شود این هیئت یک هیئت «مذهبی» به سرکردگی وزیر اوقاف النیمر

خواهد بود. با این وصف، گویا کنفرانس تصمیم دارد که یک سره علیه مصر عمل نماید. در این رابطه، او نیز

معتقد است که پیام خمینی که کنفرانس اسلامی را مخاطب قرار داده و از آن خواسته است که مصر را اخراج

نمایند بی تردید هیزم بیشتری بر آتش افروخته شده، بوده است.


خلاصه اطلاعاتی 809 (تعلیق عضویت مصر در کنفراس اسلامی)

سند شماره (16)

21 اردیبهشت 1358 11 می 1979سری

از: وزارت امور خارجه در واشنگتن دی. سیبه: نمایندگی آمریکا در صحرای سینا، با اولویت

هشدار: شامل منابع و شیوه های حساس اطلاعاتی است و غیرقابل رؤیت برای بیگانگان

موضوع: خلاصه اطلاعاتی 809 21 اردیبهشت 1358

1 (خیلی محرمانه) اکثریت اعضای کنفرانس اسلامی به تعلیق عضویت مصر از آن سازمان رأی

داده اند. با این وصف، بعضی از کشورهای عربی می خواهند با استفاده از این کنفرانس فراتر از موضوع

تعلیق عضویت رفته و تنبیه بیشتری را برای مصر در نظر بگیرند تا بدین ترتیب علاوه بر رد قرارداد صلح،

ص: 228

کشورهای آزادی را که از مصر حمایت می کنند دچار رعب و وحشت نمایند.

2 (طبقه بندی نشده) احتمالاً قطعنامه های بیشتری در مورد فلسطینیها و اورشلیم صادر خواهد شد.

یکی از سخنگویان کنفرانس در تاریخ 20 اردیبهشت گفت که کمیته سیاسی این کنفرانس تصمیم گرفته

است اورشلیم را پایتخت فلسطین و عضو دائمی سازمان پایتختهای اسلامی به حساب آورد.

3 (طبقه بندی نشده) رادیو رباط خاطرنشان ساخت که عربستان سعودی «برای آزادسازی

اورشلیم» یک برنامه گام به گام را پیشنهاد کرده است، لیکن در مورد این مسئله رأی گیری انجام نشده

است.

4 (خیلی محرمانه) سودان و عمان از جمله هشت کشوری بودند که در مورد به تعلیق درآمدن

عضویت مصر رأی ممتنع داده اند. بقیه این کشورها یعنی سنگال، گابن، ولتای علیا، نیجر، گینه بیسائو و

گامبیا اعلام کرده اند که چون سازمان وحدت آفریقا موضع خاصی در رابطه با قرارداد صلح اتخاذ نکرده

است، آنها تصمیم گرفته اند در این مسئله مداخله ننمایند. ظاهرا، هیچ یک از اعضاء علیه مسئله تعلیق

عضویت مصر رأی نداده اند.

5 (خیلی محرمانه) اعراب تندرو نیز می توانند با کمال رضایت اظهار نمایند که حتی قبل از آغاز

کنفرانس، تشنج مربوط به مسئله تعلیق عضویت، روابط بین مصر و مراکش را تیره ساخته است. مصریها

فکر می کردند که مراکشیها در طرح یک استراتژی در کنفرانس آنها را یاری خواهند داد، لیکن بعدا به

این نتیجه رسیدند که به آنها خیانت شده است. این امر سبب شد که وزارت امور خارجه مصر بیانیه ای

منتشر سازد و در آن «مانورهای اجرا شده توسط حکومت مراکش» را افشا نماید. در گذشته مراکش یکی

از حامیان محافظه کار ابتکار صلح سادات به شمار می آمد.

6 (طبقه بندی نشده) سادات به انتقادات خود از اعضای کنفرانس که به طرفداری از تعلیق عضویت

مصر رأی داده اند ادامه داد. وی در تاریخ 20 اردیبهشت در طول سفر خود از مصر سفلی گفت «مراکش

نقش موذیانه ای را ایفا کرده است» سادات گفت مسئله تعلیق عضویت مصر «ادامه طرح عربستان سعودی

است،» لیکن در ادامه اضافه کرد که تعلیق عضویت مصر «چندان اهمیت و ارزشی ندارد»

7 (خیلی محرمانه) طرف خطاب سادات آن دسته از مردم مصر است که حداقل در حال حاضر، از

حملات و انتقادات وی علیه اعراب ثروتمند شبه جزیره عربی لذت می برند. ولی در دراز مدت عناصر

اندیشمند موجود در میان جمعیت مصر انزوای کشور خود را از مللی که با آنها روابط مشترک سیاسی،

فرهنگی و مذهبی دارند به زیر سؤال خواهند کشید. در صورتی که دریابند که مصر در نتیجه این انزوا و

تحریم ضربه خورده و از قرارداد صلح نتیجه ای عایدش نشده است، این پرس و جو و شک و تردید شدت

بیشتری پیدا خواهد کرد.

8 (طبقه بندی نشده) تحریمها: آژانس خبری عراق از تونس گزارش داد که شورای اجرایی سازمان

هواپیمای عربی در تاریخ 20 اردیبهشت پیشنهاد کرده است که از ورود هواپیمایی کشوری مصر به فضای

هوایی عربی ممانعت به عمل آید، دفاتر هواپیمایی مصر در کشورهای عربی تعطیل گردد و دفاتر

هواپیمایی کشورهای عربی در مصر نیز بسته شوند. شورای اجرایی توصیه کردند که دولتهای عربی این

اقدامات را به مرحله اجرا درآورند.

9 (طبقه بندی نشده) مصر خودمختاری: در تاریخ 20 اردیبهشت ماه، پطروس غالی در مصاحبه با

ص: 229

الجمهوریه ادعای اسرائیل را مبنی بر اینکه خودمختاری فلسطینیها شامل کنترل بر زمین نخواهد بود

مردود اعلام کرد. وی با اعلام این مطلب که اسرائیلی ها به تعبیر خودمختاری برخلاف آنچه توافق شده

است پرداخته اند و گفت، برای فلسطینی ها امکان ندارد که بدون به دست آوردن کنترل بر زمین بتوانند به

خودمختاری برسند. غالی گفت که بیانیه های اسرائیل برای استفاده محلی و تحریک جبهه پایداری

طرح ریزی شده است. وی گفت اسرائیل و اعراب جبهه پایداری با یکدیگر «پیمان بسته اند» (و با

بهره برداری از تحریک یکدیگر) میل دارند بر سر راه خودمختاری فلسطینیها موانعی ایجاد کنند.

10 (خیلی محرمانه) فلسطینیها: رشاد شوا شهردار شهر غزه در مصاحبه های مطبوعاتی اخیر خود به

کرات از سازمان آزادیبخش فلسطین به عنوان تنها سخنگوی مشروع فلسطینیها حمایت کرده است. شوا

که متنفذترین سیاستمدار غزه می باشد، مذاکرات آتی خودمختاری را مورد انتقاد قرار داده گفت، این

مذاکرات امکان ایجاد یک کشور مستقل فلسطینی را از بین می برد. معذالک وی به ملاقات با رئیس

جمهور مصر علاقه نشان داد و گفت حاضر است با وی پیرامون مذاکرات خودمختاری بحث و تبادل نظر

نماید. شوا در حال حاضر از اردن، سوریه و لبنان بازدید می کند و در نظر دارد پیرامون مذاکرات با یاسر

عرفات رهبر ساف گفتگو نماید.

11 (طبقه بندی نشده) اسرائیل: در تاریخ 20 اردیبهشت آسوشیتدپرس گزارش داد که مقامات

اسرائیلی دو نفر آمریکایی را به خاطر شرکت در تظاهرات ضد اسرائیلی در ساحل غربی رود اردن زندانی

کرده و اخراج خواهند کرد. تظاهرات مورد نظر احتمالاً تظاهراتی است که سبب شد این مقامات چند روز

قبل به تعطیل دانشگاه بیرزیت اقدام نمایند. دو آمریکایی مزبور برادران دوقلویی هستند که پدرشان از

جمله کارمندان دانشگاه بیرزیت به شمار می آید.

12 (خیلی محرمانه) سفارت آمریکا در تل آویو گزارش داد که آوراهام کاتز عضو کنست هفته گذشته

لایحه ای را به مجلس برد تا از طریق آن از بازگشت رؤسای جمهوری اسرائیلی پس از ترک این سمت به

صحنه سیاسی خودداری گردد. براساس این لایحه، رؤسای جمهوری پیشین چهار سال پس از برکناری

از سمت ریاست جمهوری قادر نخواهند بود برای به دست آوردن کرسیهای کنست به مبارزات سیاسی

بپردازند. هدف از ارائه این لایحه ظاهرا ممانعت از تحقق جاه طلبیهای سیاسی رئیس جمهور ناون

می باشد. بنا به گفته سفارت، این لایحه از حمایت چندانی برخوردار نیست، لیکن نشانگر تشنج موجود

بین لیکود و ناون از زمان انتخاب وی به عنوان رئیس جمهور در سال گذشته می باشد.

13 (طبقه بندی نشده) در تاریخ 20 اردیبهشت یکی از دادگاه های اسرائیلی یک افسر سنگالی

نیروهای میانجیگر سازمان ملل در لبنان را به اتهام قاچاق مواد منفجره به این کشور به ده سال زندان

محکوم کرد. این دادگاه ادعای سازمان ملل را که اسرائیل حق ندارد کارمندان سازمان ملل را محاکمه

نماید. نپذیرفته است.

14 (طبقه بندی نشده) در تاریخ 20 اردیبهشت روزنامه معاریو گزارش داد که اسرائیل یادداشت

شدیداللحن اعتراض آمیزی برای فرمانده سازمان ملل در جنوب لبنان ارسال داشته است که علت آن نیز

ظاهرا حمله گروهی از جبهه خلق آزادیبخش فلسطین به یکی از کیبوتزها بوده است که گویا از قلمرو

نیروهای میانجیگر سازمان ملل در لبنان عبور کرده اند. معذلک، رادیو اسرائیل بعدا گزارش داد که یک

سخنگوی ارتش اسرائیل ارسال این یادداشت اعتراض آمیز را تکذیب کرده است. مطبوعات اسرائیل به

ص: 230

نقل از منابع فاش نشده نظامی اسرائیل گفته اند که نیروهای میانجیگر سازمان ملل در لبنان مسئول عبور

چریکها از مناطق تحت کنترل سازمان ملل می باشند.

15 (طبقه بندی نشده) در تاریخ 19 اردیبهشت، حسابدار کل دولت اسرائیل که بر فعالیتهای دولت

نظارت می کند، نحوه عملکرد حمله سال گذشته اسرائیل به جنوب لبنان را شدیدا مورد انتقاد قرار داد.

طبق گزارش رویتر، تدارکات حمله به درستی فراهم نشده بود، عملکرد اطلاعاتی توأم با اشکالاتی بود و

ناهنجاریهای نظامی و وقایع اجتناب پذیر خساراتی را وارد کرده بود. حداقل حدود 178 سرباز در حین

غارت و جمع آوری غنایم دستگیر شده بودند. یکی از سخنگویان ارتش گفت که تحقیق پیرامون نقائص

فاش شده آغاز شده و اقداماتی انجام خواهد شد تا از سوءاستفاده و وقایع نادرست جلوگیری شود.

در 19 اردیبهشت به طور غیرمستقیم به پیشنهاد بگین مبنی بر آغاز مذاکرات بین دو کشور پاسخ منفی

داد. در این پاسخ اعلام شده بود که ایجاد یک راه حل کلی در قبال مسئله فلسطینیها ضرورت دارد.

سفارت.

16 (خیلی محرمانه) اسرائیل لبنان: رئیس جمهور لبنان، سرکیس با استفاده از گردهمایی کابینه

آمریکا در بیروت اظهار می دارد که در رابطه با پاسخ نخست وزیر الحوص (مسلمان) که علنا پیشنهاد

بگین را نپذیرفته بود، رئیس جمهوری سرکیس (که مارونی است) ظاهرا سعی کرده است با این مسئله

درگیری بسیار پیدا نکند.

17 (طبقه بندی نشده) یک روزنامه عراقی مصاحبه ای با سلیمان فرنجیه انجام داده که در آن وی

اظهار داشته که در صورتی که آمریکا حملات اسرائیل را علیه لبنان متوقف نسازد، لبنان باید با آمریکا

قطع رابطه کند.

18 (طبقه بندی نشده) طبق گزارش رویتر ریش سفیدهای یک روستای لبنانی به سازمان ملل متوسل

شده اند، تا بتوانند 9 تن از افراد محلی را که در طول حمله هفته جاری به لبنان توسط اسرائیل ربوده شده اند

آزاد سازند.

19 (سری / غیرقابل رؤیت برای بیگانگان) سوریه لبنان: یکی از منابع وابسته دفاعی ما در تل آویو

گزارش داد که گویا سوریها در نظر دارند در لبنان با تغییر آرایش نیروهای خود از طریق عقب نشینی و یا

تعویض، موضع خود را نیز تغییر دهند. ممکن است سوریها بخواهند تعدادی از مواضع حساس بیروت را به

ارتش لبنان بسپارند. این منبع اظهار می دارد که فعالیت سوریه ممکن است نشانه ایجاد یک رابطه جدید

بین لبنان و سوریه و (احتمالاً یک قرارداد دفاعی) باشد، تا حضور سوریه در لبنان از مشروعیت و معقولیت

خاصی برخوردار شود، چون در حال حاضر آنها تنها یاری دهندگان این کشور به حساب می آیند.

20 (سرّی) بنا به یکی از گزارشهای سازمان سیا که براساس گزارش سفارت آمریکا در صنعا استوار

است، رئیس جمهور یمن شمالی علی عبداللّه صالح با وجود اینکه علنا از پیوست دوباره یمن شمالی و

جنوبی حمایت می کند، در حال حاضر در پی به دست آوردن فرصت بیشتر است تا توانایی نظامی یمن

شمالی را افزایش دهد. پس از آتش بس ماه مارس تنها یکی از هشت کمیته مشترک جلسه ای تشکیل داده

است، که هدف آن نیز تهیه پیش نویس قانون اساسی می باشد. مذاکره گران شمالی موفق شده اند اجلاس

آتی این کمیته را تا اول ماه ژوئن به تعویق بیندازند.

21 (خیلی محرمانه) رئیس جمهوری یمن جنوبی عبدالفتاح اسماعیل که هدفش متحد ساختن دو

ص: 231

یمن تحت رژیم و رهبریت خودش می باشد، به صالح خاطرنشان ساخته است که او دست از تلاش

برنخواهد داشت. بنا به گزارش اسماعیل هفته گذشته با صالح اتمام حجت کرد و گفت اگر مذاکرات متوقف

گردد، وی به زور متوسل خواهد شد. اسماعیل نیز خواستار آن است که اجلاس آتی که در دوران آتش بس

بر سر آن توافق شده بود هفته آینده تشکیل شود.ونس

روابط کنونی خارجی

سند شماره (17)

17 می 79 27 اردیبهشت 58سرّی

از : وزارت امور خارجه در واشنگتن دی. سی.به : تمام پایگاههای دیپلماتیک و کنسولی

موضوع : روابط کنونی خارجی، نشریه شماره 19، 16 ماه مه 1979

1 فهرست مطالب روابط کنونی خارجی:

1. EB قرارداد تجاری بین چین و آمریکا در پکن به امضاء رسید.

2. IO مصر از کنفرانس اسلامی اخراج گردید.*(1)

3. NEA لبنان *

4. NEA ایران: ادامه اعدامها *

5. ARA ریاست دیوان عالی شیلی تقاضای آمریکا را مبنی بر استرداد نمی پذیرد.

6. ARA تداوم خشونت در نیکاراگوئه و السالوادور

7. ARA رئیس جمهور پاناما درباره اجرای معاهده کانال به بحث و تبادل نظر می پردازد.

8. PA به دنبال واقعه ای در رابطه با نیروگاه نگرانی درباره نیروی هسته ای افزایش می یابد

(پاکستان).

9. INR کمک شوروی کاهش چندانی نمی یابد.

10. AF چاد: دورنمای نامشخص.

2 IO اخراج مصر از کنفرانس اسلامی (خیلی محرمانه). علیرغم تلاشهای گسترده مصر و آمریکا در

جهت حمایت از موضع مصر از شرکت هر چه بیشتر این کشور در کنفرانس وزرای امور خارجه کشورهای

اسلامی در تاریخ 12 8 ماه مه در اجلاس آن واقع در شهر فاس جلوگیری به عمل آمد.

نتیجه چندان هم شگفت انگیز نبود، چون تقریبانیمی از اعضای حاضر، امضاءکنندگان قراردادهای

بغداد 2 بوده اند. با این وصف یکی از وقایع چشمگیر این بود که تعدادی از کشورهای اسلامی آفریقایی از

چنین نتیجه ای در ملاء عام اظهار نارضایتی کردند و ظاهرا کشور سنگال علیه این ابتکار اعراب تلاش به

خرج داده بود. دو عضو آسیایی یعنی اندونزی و مالزی به طور خصوصی از اخراج مصر اظهار نارضایتی

کردند، ولی در برابر این حکم اعراب خونسرد ماندند.

اخراج مصر از کنفرانس اسلامی سبب منزوی شدن مصر در دنیای عرب می گردد و ممکن است روحیه

حاکی از تضاد سادات را در برخورد با مخالفین عربی خود شدیدتر و سخت تر بنماید. لیکن، در مورد دیگر

هیئتهای بین المللی که اعراب از شماره عضویت قابل توجهی برخوردار نیستند این کار امکان پذیر نیست.

آزمایش بعدی مصر در کنفرانس سازمان وحدت آفریقا در مونرویا که در ماه ژوئیه برگزار می گردد، انجام

1- فقط قسمتهای علامت زده شده ترجمه شده اند م
ص: 232

می شود که در آن نارضایتی تقریبا آشکار شده آفریقاییها باید به یک حمایت همه جانبه تبدیل گردد.

3 NEA لبنان (سرّی). هفته های اخیر شاهد افزایش خشونت در لبنان بوده است. زمانی که سعد

حداد رهبر شبه نظامیان دست راستی نسبت به کاربرد یک گردان از نیروهای ارتش لبنان در اواسط آوریل

جهت کمک به نیروهای حافظ صلح سازمان ملل اعتراض نمود و گفت که در آن منطقه فقط دولت لبنان

حاکمیت دارد وضع در جنوب لبنان بدتر گردید. حداد نیروهای ارتش لبنان و قرارگاههای سازمان ملل را

به گلوله بست که در نتیجه تعدادی از پرسنل سازمان ملل مجروح و تعدادی از غیرنظامیان لبنان کشته

شدند، و به دنبال آن استقلال منطقه خود را اعلام داشت. با وجود اینکه این اعلامیه او به وسیله هیچ کس

حتی حمایت کنندگان اسرائیلیش نیز حمایت نشده است، وجود این منطقه خطری جدی علیه تقویت

حکومت شکننده لبنان به شمار می رود.

زنجیره تشنج فلسطینیها و اعمال تلافی جویانه اسرائیلیها علیه هدف های فلسطینی در لبنان نیز شدت

یافته است. به دنبال حمله تروریستی، فلسطینیها در 22 آوریل به یک شهر اسرائیلی به نام نهریه، اسرائیل

دست به زنجیره ای از حملات هوایی علیه پایگاههای فلسطینی زد که در نتیجه آن بسیاری از غیرنظامیان

کشته شدند. در حال حاضر اوضاع آرام است، ولی اسرائیل ممکن است دست به تعدادی اعمال

تلافی جویانه در لبنان در رابطه با بمباران شهر تیبرباس در 14 ماه مه که سبب کشته شدن دو تن اسرائیلی و

زخمی شدن عده دیگری شده بود بزند. رهبری ساف در بیروت مسئولیت این حمله را به عهده گرفته است.

در بیروت، در روزهای اخیر حملات شدیدی بین بخشهای مسیحی بر سر به دست آوردن کنترل

قسمتهای جنوب شرقی این شهر در گرفته بود. این خشونت کشتارآمیز مسیحیان از مشاجره بین

گروههای رقیب ناشی شده و از نظر سیاسی انگیزه ای ندارد. جهت توقف این درگیریها، رهبران مهم

مسیحی اتحاد بین نیروهای خود را اعلام داشتند که البته قبلاً از طریق یک ستاد مشترک در تئوری با

یکدیگر متحده شده بودند.

دولت لبنان نیز در روزهای 16 15 ماه مه مشغول مذاکره با رهبر سوریه در دمشق بود. رئیس جمهور

سرکیس امیدوارست که از این طریق بتواند به مصالحه ای دست یابد که از طریق آن سوریها اجازه دهند که

یک نیروی بازسازی شده نظامی لبنانی جای نیروهای سوری در بیروت را بگیرد. هنوز از نتایج مذاکرات

اطلاعی در دست نیست.

4 NEA ایران: ادامه اعدامها (خیلی محرمانه). اعدام مهمترین صنعتگر یهودی حبیب القانیان در

هفته گذشته باعث ایجاد نگرانی شدید در جامعه یهودیان ایران شده است. ترس و نگرانی این جامعه زمانی

بیشتر شد که شایعاتی مبنی بر دستگیری بسیاری دیگر از چهره های تجاری یهودی پخش شده بود

(اطلاعات تقریبی ما گویای این واقعیت است که احتمالاً بین 25 12 یهودی در توقیف به سر می برند).

آقای القانیان محاکمه شد به خصوص به خاطر اینکه «با اسرائیل و صهیونیزم در ارتباط بوده است.» این

اتهام بعد دیگری به اعدامهای ایرانی بخشیده است.

ما به کرات عدم تأیید شدید خود را علیه این اعدامها و محاکمه های مختصر در ایران ابراز داشته ایم. ما

درباره بیگناهی و یا گناهکاری طرفین درگیر مداخله نکرده ایم فقط شدیدا اعلام کرده ایم که متهمین باید

از یک محاکمه عادلانه و آشکار و نیز از فرصت کافی برای دفاع از خود برخوردار باشند، ما از مقامات

ایرانی خواسته ایم که مراحل را به طور درست اجرا کرده و اصول مورد قبول حقوق بشر و عدالت از نظر

ص: 233

بین المللی را محترم به شمارند. در مورد آقای القانیان موضعی که ما اتخاذ کردیم این بود که اعدام ایشان بنا

به اتهامات بالا با احترام دموکراتیک به عقاید مختلف که یکی از جنبه های استاندارد انقلاب ایران است

مغایرت دارد.

دولت ایران به ما اطمینان داد که اعدام آقای القانیان یک موضوع فردی بوده و به هیچ وجه در رابطه با

جامعه یهودیان ایران نیست. به ما گفته شده است که یهودیان ایران نه مورد اذیت و آزار قرار گرفته و نه

خواهند گرفت. آیت اللّه خمینی به گروهی از نمایندگان برجسته یهودیان گفت که مبارزه ای علیه جامعه

یهودیان وجود ندارد. لیکن اظهارات خمینی درباره صهیونیزم باعث شد که نگرانی آنها کاملاً از بین نرود.

بنا به گزارشات رسیده بین 500 300 یهودی هر روز ایران را ترک می کنند و این مهاجرت ظاهرا ادامه

خواهد یافت.

در 13 ماه مه خمینی اعلام داشت که از این به بعد تنها کسانی که متهم به قتل بوده یا دستور قتل را صادر

کرده اند و یا کسانی را شکنجه کرده اند که منجر به مرگ شده باشد، اعدام خواهند شد.

وزیر دادگستری اعلام کرد که به آنها که متهم به اتهامات کوچک در رژیم قبلی هستند عفو عمومی داده

خواهد شد. نخست وزیر بازرگان قبلاً خواستار این عفو شده بود و از مردم خواسته بود که گذشته را

فراموش کرده برای به راه انداختن دوباره اقتصاد دست به کار شوند. آیت اللّه شریعتمداری تقاضا کرده

است که در اجرای عدالت میانه روتر باشند، چون هم قرآن و هم اسلام با خشونت مخالف هستند.

آیت اللّه خلخالی در 13 ماه مه اعلام داشت که وی رئیس دادگاه انقلاب تهران می باشد. بنقل از

مطبوعات، خلخالی اعلام داشته است که شاه و دوازده تن از اعضای خانواده و رابطین نزدیکش در غیاب

به اعدام محکوم شده اند و بنا به اصول اسلام هرکس در هر کجای جهان آزاد است آنها را به قتل برساند. ما

اظهار داشتیم که از این گونه عملیات خشونت بار بسیار متأسف هستیم.

ادامه اعدامها ظاهرا کار رژیمی است که احساس ناامنی شدیدی دارد و خود را در خطر حمله از طرف

عناصر طرفدار شاه، چپ و نیروهای خارجی می بیند و نیروی کافی و اختیار لازم را جهت برقراری نظم و

یا جلوگیری از کشتارها و عصیانهای متفرق ندارد، اعدامها نیز کار عناصر متعصبی است که در دستگاه

انقلابی پاسخی به تقاضاهای میانه روهایی چون بازرگان نداده و تحت کنترل خمینی نیز نیستند.


مصر: نیازهای نظامی سادات و مشکلات مالی

سند شماره (18)

گزارش شماره 1209تاریخ: 2 ژوئیه 79 11 تیر 58

سری / غیرقابل رؤیت برای بیگانگان / غیرقابل رؤیت برای پیمانکاران یا مشاوران پیمانکار

(طبقه بندی نشده) مصر: نیازهای نظامی سادات و مشکلات مالی

خیلی محرمانه / NFخلاصه:

تحریمهایی که از طرف اعراب علیه سادات پس از امضاء قرارداد صلح بین مصر و اسرائیل وضع شده

سبب شده است که کمکهای قابل ملاحظه اعراب که در اختیار قاهره قرار داده شده بود تا برای خرید سلاح

از اروپای غربی و آمریکا به کار رود، پس گرفته شود. خریدهایی که از این طریق از سال 1976 به بعد

صورت گرفت بالغ بر 3/5 میلیارد دلار تخمین زده شده است. عدم موجودیت کمکهای اعراب ممکن

است بر 50 درصد یا بیشتر از این مبلغ تأثیر بگذارد که این تأثیر شامل خرید اف 5 ها از آمریکا و

ص: 234

قراردادهای عظیم با فرانسه و انگلیس در مورد سلاحها می شود.

(خیلی محرمانه / NF) تحریمهای وضع شده توسط اعراب نمی تواند تأثیری فوری بر استعداد نظامی

مصر بگذارد، لیکن در دراز مدت در تلاش مصر برای مدرن سازی نیروهای مسلح خودش می تواند

تأثیری جدی برجای بگذارد.

(خیلی محرمانه / NF) مصر می تواند از طریق ترکیبی از یک سری اقدامات، کمکهای لازم برای

رسیدن به اهداف قراردادی با غرب را تهیه نماید که عبارتند از:

قرض تجاری با وانمود کردن به اینکه بدون حمایت اعراب نیز این منبع مالی را در اختیار خواهد

داشت:

منحرف ساختن منابع از واردات غیرنظامی که عملی است خطرناک چه از نظر سیاسی و چه از نظر

اقتصادی.

کاهش برنامه های مدرن سازی در ارتش که در صورت مبهم بودن، مخالفت نیروهای مسلح علیه

سادات را برخواهد انگیخت.

تقاضای کمک بیشتر از آمریکا.

(سرّی / NC / NC) یکی دیگر از روشهایی که ازطریق آن می توان نیازهای تسلیحاتی مصر را برآورد

این است که به تعمیر تجهیزات روسی موجود در این کشور پرداخته شود. مثلاً موتور هواپیمای میگ 21

توسط انگلیس، تعمیر بخشهای الکترونیکی میگ 21 توسط ایتالیائیها و آزمایش زیردریائیهای روسی

توسط آمریکا از این گونه عملیات است.

(سرّی) قطع کمکهای اعراب

در اواسط ماه مه، وزیر دفاع عربستان سعودی شاهزاده سلطان اعلام داشت که سازمان صنعتی عرب(1)

از تاریخ 1 ژوئیه منحل می باشد. هدف اصلی تشکیل این کنسرسیوم که در سال 1975 توسط مصر، قطر،

عربستان سعودی و امارات متحده عربی به وجود آمد یک هدف مضاعف بود یعنی: توسعه یک صنعت

تسلیحاتی در مصر برای برآوردن نیازهای دفاعی قاهره که در اصل منبع اصلی تولید سلاح برای اعضا و

دیگر کشورهای عربی باشد. ولی از همان آغاز به نظر می رسید که میان کشورهای خلیج بر سر این

موضوع که سازمان صنعتی عرب بتواند فراتر از کمک به مصر برود تردید وجود دارد به خصوص که

اعراب خلیج بیشتر میل به خرید مستقیم سلاح از اروپای غربی دارند.

به هر حال، هر یک از کشورهای خلیج در ابتدا سهمی معادل 260 میلیون دلار فراهم کردند و نیز اعلام

نمودند که در صورت نیاز کمکهای بیشتری فراهم خواهد شد (چنین گمان می رود که 780 میلیون دلار

سرمایه گذاری اولیه بر سر سازمان صنعتی عرب یا مصرف شده و یا در اختیار و تحت کنترل مصر قرار

دارد). سهم مصر نیز در این سرمایه گذاری عبارت بود از ایجاد تسلیحات مربوطه به کارخانه تسلیحاتی و

موجودیت کارگران فنی که عظیمتر از هر کشور دیگر عربی می باشد.

علاوه بر کمک بر سر سازمان صنعتی عرب، مصر حدود بیش از یک میلیارد دلار مصرف نشده دارد که

از کشورهای خلیج از سال 1974 جهت خرید سلاح وام گرفته است. چون اخیرا اطلاعات خاصی

1- بنا به گزارشهایی از این سازمان به عنوان سازمان عربی برای صنعتی سازی و یا سازمان صنایع نظامی عربی یاد شده است.
ص: 235

پیرامون وضعیت این بودجه نداریم باید بگوییم که قسمت اعظم این پول دیگر در اختیار مصر نیست.

(سرّی / NC / NF) خرید اسلحه از اروپای غربی

خرید اسلحه که به طور رسمی و یا غیررسمی توسط مصر از اروپای غربی از سال 1976 صورت

گرفت به 9/2 میلیارد(1) دلار بالغ می گردد که قسمت اعظم آن از فرانسه و انگلیس خریداری شده

است.

به علاوه، مصر در این مدت بیش از 120 میلیون دلار سلاح از کشورهای کمونیستی بخصوص از

چکسلواکی خریداری کرده که در حال حاضر 18 هواپیما از 40 هواپیمای جت جبه خصوص اف 6

(میگ 19 روسی ساخت چین) را در اواخر 1978 تحویل آن کشور داده است.

سرمایه سازمان صنعتی عرب:

حداقل 835 میلیون دلار خرید از اروپای غربی تحت حمایت سازمان صنعتی عرب انجام می شود که

عبارتند از:

حدود 70 میلیون دلار از آلمان غربی جهت خرید ماشین آلات و کمکهای فنی برای تولید توپ و

تانک و مهمات مربوطه در مصر.

حدود 765 میلیون دلار از انگلیس، اساسا جهت تولید، ابتدا در انگلیس و بعدها در مصر، هلیکوپتر

لنیکس، موتور لنیکس، و سلاح هدایت شونده ضد تانک سوینگ فایر.

علاوه بر اینها، مصر قراردادی را امضا کرد تا در سال 1978 خرید 160 جت بمب افکن آلفا را تحقق

بخشد که این جتها قرار بود در قاهره مونتاژ شود. این معامله 800 میلیون دلار تمام می شد و از نظر مالی

قرار بود توسط سازمان صنعتی عرب تأمین گردد. لیکن، شواهد قبل از امضاء قرارداد صلح مصر و

اسرائیل، چه از نظر قیمت و چه از نظر کارآیی این هواپیما تردید و نگرانیهای در مصریها به وجود آورد.

لیکن اینطور به نظر می رسد که قرارداد (صلح مصر و اسرائیل م) به طور اتوماتیک قرارداد مربوط به این

هواپیما و هر قرارداد دیگری را که سازمان صنعتی عرب در آن نقشی داشته باشد خاتمه داده است.

کمکهای مالی از طریق منابع عربی و غیر از سازمان صنعتی عرب

همچنین مصر قراردادهای تسلیحاتی متعددی با فرانسه و انگلیس منعقد ساخته که بالغ بر 840

میلیون دلار می باشد: با انگلیس، جهت خرید کشتیهای تسلیحاتی رمضان، بالغ بر 288 میلیون دلار و

جهت خرید هلیکوپتر بالغ بر 2/7 میلیون دلار، با فرانسه جهت خرید تسلیحات دریائی اتومات و جتهای

میراژ به مبلغ 250 میلیون دلار، و جهت خرید موشکهای زمین به هوا بالغ بر 250 میلیون دلار و جهت

خرید میراژهای 3 و 5 به مبلغ 42 میلیون دلار. این خریدها از طریق سازمان صنعتی عرب از نظر مالی

تأمین نشده است. لیکن می بایستی یا به طریقه قسطی و یا به طور کامل از یک میلیارد دلار باقیمانده

سرمایه عربی که برای نیازهای نظامی مصر کنار گذاشته شده بود پرداخته شود.

1- همه آمار دلاری مربوط در این گزارش دربرگیرنده انتقال سلاحها تجهیزات نظامی ٬ مهمات ٬ قطعات یدکی ٬ لوازم لجستیکی ٬ آموزش ٬ و تولید مجاز و یا قراردادهای مربوط به مونتاژ نیز می باشد.
ص: 236

درست قبل از قرارداد، بنا به گزارشات مصر قرارداد خرید چند FRIGATE از نوع لوپور از ایتالیا به

مبلغ 225 میلیون دلار به امضاء رسانید. معامله اصلی در سال 1978 صورت گرفت، در حالی که قرار بود

عربستان سعودی قسمت اعظم یا تمام مبلغ را بپردازد، ولی سرانجام به وسیله قاهره این معامله لغو گردید.

در حال حاضر معلوم نیست که آیا بر سر این معامله، قرارداد دوباره ای به امضاء رسیده است و یا اینکه

حرص و آز مصریها در اولین فصل سال 1979 نسبت به کمک مالی عربستان سعودی نسبت به خود بیشتر

شده بود، ولی در صورتی که معامله لوپو همچنان به قوت خود نیز باقیمانده باشد، نمی توان گفت که از نظر

مالی کمکی از طرف اعراب به این کشور بشود.

منبع مالی مصری:

200 میلیون دلار باقیمانده که برای خرید سلاح از اروپای غربی در سال 1976 به کار رفته باید توسط

مصریها پرداخته شود. این مبلغ شامل 50 میلیون دلار برای خرید تانکهای آلمانی، 50 میلیون دلار جهت

خرید وسایل الکترونیکی مخصوص هواپیما واژدرهای ضد زیردریایی از ایتالیا و مبلغی بیش از 100

میلیون دلار بابت خرید تجهیزات و خدمات انگلیسی که عبارتند از قطعات یدکی و مهمات تا

دوباره سازی هواپیماهای روسی و تبدیل ناوچه های گشتی روسی به ناوچه های مخصوص پرتاب

موشک حتی تا سال 1978، مصر هنوز 100 میلیون دلار بابت این محموله های بسیار مهم بدهکار است.

(سرّی / NC / NF) تأثیر بر خریدهایی که از طریق اروپا انجام می شود. مشکل اصلی که در نتیجه

بیرون کشیده شدن سرمایه های عربی به وجود می آید در وضع خریدهای تسلیحاتی مصر و طرحهای

تولیدی و مهمتر از همه تأثیر بر توان مصر در به اتمام رساندن وظایف خود نسبت به این قراردادها

می باشد.(1)

سناریو 1

براساس اطلاعات تقریبی درباره دیون پرداخت نشده قراردادهای انگلیس و آلمان از طریق سازمان

صنعتی عرب می توان گفت که مقدار پولی که مصر باید در 2 یا 3 سال آینده بپردازد بالغ بر 600 200

میلیون دلار خواهد گردید. گمان می رود که مقداری از سرمایه گذاری اولیه سازمان صنعتی عرب دست

نخورده باقیمانده باشد و بتواند قدری از وظایف قراردادی قاهره را جبران سازد، ولی همه اینها بسته به

سرعت عمل مصر در جلوگیری از خروج این ارز توسط کشورهای خلیج دارد.

سناریو 2

با این وصف، مصر ممکن است نیاز به صدها میلیون دلار اضافی داشته باشد تا خرج این پروژه ها را

بتواند تأمین سازد. بنابراین قاهره حدود 5/1 میلیارد دلار جهت کامل کردن پروژه های سازمان صنعتی

1- ممکن نیست که بتوان میزان اصلی پولی را که در این معاملات نظامی مصر درگیر بوده است تعیین کرد ٬ چون اطلاعات کافی در مورد میزان بهره پیش پرداخت ٬ پرداخت دوم ٬ و میزان تخفیف و به طور کلی شرایط و وضعیت قرارداد را نمی توان به دست آورد. بنابراین تنها از یک روش برای ارزیابی ارزش دلاری و یا کمبود مصر میتوان بهره گرفت که براساس ارزش کلی قراردادها منهای ارزش حدسی بخشهای تحویل شده قراردادهای مهم انجام می پذیرد.
ص: 237

عرب نیاز دارد.

سناریو 3

دیگر قراردادهای فرانسوی و انگلیسی که معادل 840 میلیون می باشد و ظاهرا مستقیما به وسیله

کشورهای خلیج فارس تأمین سرمایه می شد در حال حاضر یک شکاف 3/2 میلیارد دلاری برای مصر به

وجود آورده است.

سناریو 4

قرارداد مرکب یک میلیارد دلاری جتهای آلفای فرانسوی و FRIGATE های لوپوی ایتالیایی گویا

دیگر فراموش شده است و امیدی نیست که از طرف اعراب نسبت به این قراردادها کمکی انجام شود. این

خرید برای مصر شکاف را به 3 میلیارد می رساند، البته اگر مخارج و هزینه های لازم برای گرداندن

کارخانه تولید آلفا را در نظر نگیریم.

خرید اسلحه از آمریکا

(سرّی) قبل از قرارداد: خریدهایی که از آمریکا قبل از امضای قرارداد صلح مصر و اسرائیل صورت

گرفت بالغ بر 870 میلیون دلار بود که اساسا در برگیرنده 50 فانتوم اف 5، 20 دستگاه هواپیمای 130

C و فروش در محل و مونتاژ جیپهای AMCپس از تحویل هواپیماهای 130 Cو جیپها مقداری پول

پرداخت شد (آمریکا تصویب کرده است که هواپیماهای شناسایی به مبلغ 66 میلیون دلار را به مصر

بفروشد، لیکن مصر هنوز رسما قرارداد را امضاء نکرده است).

(سرّی / NF / NC) تحریمهای اعراب علیه مصر می تواند بر خرید اسلحه توسط این کشور از آمریکا

نیز تأثیر بگذارد، خرید اف 5 ها بالغ بر 525 میلیون می باشد که قرار بود توسط عربستان سعودی

پرداخت گردد. لیکن، این تصمیم اخیر سعودیها مبنی بر اینکه پول اف 5 ها را نخواهد داد، چون قرارداد

صلح مصر و اسرائیل امضاء شده است آیا می تواند، اعتبار معامله هواپیماها را از بین ببرد یا خیر؟

(سرّی) تأثیر این موضوع بر خرید جیپها هنوز روشن نیست. هر دو قرارداد AMC که بالغ بر 90 میلیون

دلار می باشد فروشهای تجاری بوده و سرمایه گذاری اعراب را شامل نمی گردد. کارخانه ای که در مونتاژ

جیپ مورد استفاده بود یک کارخانه سازمان صنعتی عرب بود و قادر است در روز 50 جیپ را مونتاژ

نماید. این کارخانه در دسامبر 1978 در قاهره افتتاح گردید و کارخانه دیگری (گویا تحت سرپرستی

سازمان صنعتی عرب) که قادر است جیپ تولید کند قرار است در ماه دسامبر 1979 افتتاح گردد. بنابراین،

انحلال سازمان صنعتی عرب در دراز مدت می تواند بر تولید جیپ نیز تأثیر بگذارد.

(سرّی) از زمان انعقاد قرارداد:

براون وزیر دفاع آمریکا رسما به وزیر دفاع مصر کمال حسن علی اعلام نمود که بنا به قرارداد صلح

مصر و اسرائیل آمریکا حاضر است 5/1 میلیارد دلار اعتبار برای سه سال آینده مصر ایجاد نماید. یک

گروه آمریکایی که به مصر رفته بود تا نیازهای تسلیحاتی این کشور را برآورد نماید، اکنون بازگشته است،

ص: 238

مطالعات مقدماتی نشان می دهد که مصریها مایلند 25 جت اف 4، 2 شکاری از نوع گیرینگ، 12 باطری

سیستم موشکی هاوک 1، سام، 800 دستگاه نفربر زرهی، 1200 کامیون و دستگاه آزمایش فشار زیر

دریاییهای روسی را خریداری نمایند. در صورتی که این صورت خریداری شود، تمام اعتبار 5/1

میلیاردی مصرف خواهد گردید.

دورنما

(سرّی / NF) جمع کلی خریدهای رسمی و غیررسمی تسلیحاتی از اروپای غربی و آمریکا (به علاوه

5/1 میلیارد اعتبار) از سال 1976 بالغ بر 4/5 می گردد. قراردادهای تمام شده و پرداختها نمی تواند بیش


از 1 میلیارد یا یک پنجم این مبلغ باشد.

(سرّی / NF) پایان سرمایه گذاریهای عربی می تواند خطر بزرگی را متوجه قسمت عمده این مبلغ یا 4

میلیارد باقیمانده بنماید که در ذیل به صورت میلیونی نشان داده می شود.

انتخاب «ب»انتخاب «الف»

(سناریو 2) 1500(سناریو 1) 600 200

(اف 5 ها) 525(اف 5 ها) 525 525

(50%) 2025(28% تا 17%) 1125 725

انتخاب «د»انتخاب «ج»

(سناریو 4) 3000(سناریو 3) 2300

(اف 5 ها) 525(اف 5 ها) 525

(88%) 3525(70%) 2825

(محرمانه / NF) با در نظر گرفتن شرایط خرید جتهای آلفای فرانسوی و فریگاتهای لوپوی ایتالیا

انتخاب «د» به نظر درست نمی آید، ولی ممکن است مصر بخواهد پروژه های انگلیسی و آلمانی را با

سرمایه های عربی تکمیل کرده، از طریقی اف 5 ها را خریداری نماید و حداقل یکی از خریدهای

فرانسوی یا انگلیسی را نیز عملی سازد. بنابراین کمبودهای مصر برای خرید سلاحهای حاضر چیزی بین

انتخاب «ب» و انتخاب «ج» می باشد.

(محرمانه / NF) مصر می تواند با یک سری اقدامات سرمایه لازم را به دست آورد.

استفاده از وامهای تجاری، با این فرض که این وام بدون کمک اعراب در دسترس می باشد که البته

در این مورد نیز شک وجود دارد.

انحراف منابع از واردات غیرنظامی، که با وجود اینکه غیر ممکن نیست، لیکن خطرهای سیاسی و

اقتصادی دارد.

کاهش برنامه های مدرنیزاسیون ارتش که در صورت اهمیت این برنامه ها سلب حمایت ارتش از

سادات می تواند خطری جدی برای سادات باشد.

دیگر اینکه مصر از آمریکا بخواهد کمک بیشتری در اختیار وی بگذارد.

(سرّی / NF) یکی دیگر از روشهایی که می توان از طریق آن نیازهای تسلیحاتی مصر را برآورد این

است که به تعمیر تجهیزات روسی موجود در این کشور پرداخته شود، مثلاً موتور هواپیماهای میگ 21

ص: 239

توسط انگلیس، تعمیر بخشهای الکترونیکی میگ 21 توسط ایتالیائیها و آزمایش زیر دریائیهای روسی

توسط آمریکا از این گونه عملیات است.

تهیه شده وسیله: لوئیس جی ساریس

تأیید شده وسیله: رابرت الف. مارتین

NF = غیرقابل رؤیت برای بیگانگان

NC = غیرقابل رؤیت برای پیمانکاران


خلاصه اطلاعاتی 845 (دورنمای داخلی مصر و تحریمهای عربی)

سند شماره (19)

4 ژوئیه 79 13 تیر 58سرّی

به: مجمع گردآوری خلاصه های اطلاعاتی با اولویت

هشدار شامل منابع و شیوه های حساس اطلاعاتی است غیرقابل رؤیت برای بیگانگان

موضوع: خلاصه اطلاعاتی 845 3 ژوئیه 1979

(پاراگرافهای 6 1 سری / غیرقابل رؤیت برای بیگانگان است)

1 دورنمای داخلی مصر: تحلیل اخیری که توسط سازمان سیا ارائه شده نشانگر این واقعیت است که

محبوبیت سادات در ارتش و در میان اکثریت مصریها که قرارداد صلح را حمایت می کنند و فکر می کنند

این قرارداد منافع اقتصادی نیز در بردارد، کاهشی نیافته است. مخالفین سادات در بخش با نفوذ جامعه

مصری وجود دارند، لیکن از سازماندهی و رهبریت مکفی برای جلب پیروان بیشتر برخوردار نیستند.

موقعیت سادات در درون کشور دستخوش تغییرات است و ممکن است در محبوبیت او در سال آینده

کاهش فاحشی به وجود آید. در صورتی که توسعه های اقتصادی مورد نیاز مردم برآورده نشود و یا در

صورتی که پیشرفتی در مذاکرات خودمختاری در چهارچوب یک ساله ای که سادات و بگین تعیین

کرده اند حاصل نشود، سیاستها و موفقیت سادات در میان مردم با تهدیدی جدی روبه رو خواهد گردید.

جهت جلوگیری از رشد و توسعه چنین تهدیدی،ممکن است سادات گامهای بسیار خطرناکی را برای

سرکوبی منتقدان خود بردارد.

2 قرارداد صلح موافقت اکثریت مصریها را که از نتایج برخوردها با مصر بسیار ناراحت بودند جلب

نمود. با این وصف همه توقع دارند که قرارداد صلح به دنبال خود پیشرفتها و یا بهبودیهای اقتصادی را به

همراه داشته باشد. ارتش مصر نیز چشمداشت چنین پیشرفتهای اقتصادی را دارد و خیلی شاد است از

اینکه صحرای سینا بازگشته و دیگر از اینکه برای جنگ با اسرائیل که اصلاً آمادگی آن را ندارد،

صف آرایی نخواهد کرد. نگرانیهای ارتش درباره سلاحهای کهنه و متروک را می توان به وسیله ورود سلاح

از آمریکا تسکین بخشد.

3 سادات برای اینکه بتواند از کاهش محبوبیت خود جلوگیری کند نیاز به پیشرفت آشکار

درمذاکرات با اسرائیل یا نیاز به پیشرفت مثبت در زمینه اقتصاد دارد. لیکن در این زمینه ها پیشرفتهای

چشمگیر به سختی حاصل خواهد شد، چون پیچیدگیهای مشکلات اقتصادی مملکت و عدم امکان

آشتی پذیری میان اعراب و مصر، اطلاعات اسرائیل و طبیعت موضوع ساحل غربی رود اردن و نوار غزه

این اجازه را نمی دهد. در صورتی که در روند مذاکرات پیشرفتی به وجود نیاید، منتقدین مصری پیمان

ص: 240

صلح فعالتر و جدی تر خواهند شد.

4 سادات از طرف رادیکالهای خارجی و داخلی دائما در معرض خطر ترور قرار دارد. امنیت سادات،

به طور کلی خوب است، لیکن به علت نارضایتی اعراب از قرارداد صلح با اسرائیل تلاشهایی در راه از بین

بردن او خواهند کرد. در قانون اساسی مصر جانشینی برای سادات تعیین نشده است، لیکن سادات بسیار

مایل است که حسنی مبارک جانشین او بشود، مگر اینکه شرایط به طرز عجیبی تغییر کند. سیاست

خارجی حسنی مبارک با سیاست خارجی سادات شباهت بسیار دارد و احتمالا او نیز روند مذاکرات

صلح با اسرائیل را دنبال خواهد کرد. مرگ سادات بی ثباتی زیادی را در مصر ایجاد خواهد کرد. لیکن

بسیاری از مصریها ترجیح می دهند که «امن»ترین روش یعنی بازگشت به عربیت را مشی خود قرار دهند.

5 تحریمهای عربی: با وجود اینکه عوارض حاصل از صادرات نفت، جهانگردی، کانال سوئز و

کارگران خارجی توانسته است مصر را در برابر اقتصاد اعراب قدرت مقاومت بخشد، می توان گفت که

ادامه بیشتر فعالیتهای ضد مصری می تواند از نظر اقتصادی و سیاسی برای این کشور بسیار کشنده باشد.

حرکاتی چون احتمال اخراج 000،600 کارگر مصری از دیگر کشورهای عربی و یا اجتناب از پرداخت

حقوق آنها می تواند خسارت جدی به مصر وارد آورد. قاهره قسمت اعظم این سرمایه را که بالغ بر 75/1

میلیارد دلار است از دست خواهد داد و با مشکل ایجاد مسکن و کار برای آنها که بازگردانده می شوند روبه

رو خواهد گردید. هر روز بر میزان کسانی که عقل و درایت سادات را در ابتکار صلح مور سؤال قرار

می دهند اضافه می شود که البته این مشکلات اقتصادی نیز می تواند به اختلاف و آشوبهای داخلی دامن

بزند. مخالفین راست و چپ سعی خواهند کرد، از موقعیت استفاده نمایند. حتی اگر این مشکلات را نیز

نادیده بگیریم، باز هم مخالفین با بهانه قرار دادن نرخها، دستمزد کم و مسکن ناکافی نگرانیهای مردم را بالا

خواهند برد.

6 از نظر مادی و در طول مذاکرات، سادات باید از حمایت دائم و شدید آمریکا و مصر برخوردار

باشد. در صورتی که مصریها از حمایت آمریکا برخوردار شوند و یا در صورتی که تصمیم بگیرند حمایت

خود را کم کنند، درایت و تدبیر سادات در مذاکرات صلح مورد سؤال قرار گرفته، حمایت داخلی از او

کاهش ناگهانی خواهد یافت.

7 (خیلی محرمانه) مصر و عربستان سعودی: سفیر وست گزارش می دهد که نماینده وزیر خارجه،

منصوری به او گفته است که حداقل دو سال طول خواهید کشید تا روابط بین مصر و اسرائیل عادی شود.

یک سال برای تعویض سفیر با اسرائیل و هشت ماه بعد از آن تا روابط بهتر شود. منصوری خیلی خوشحال

بود که بعد از میانجگیری سفیر ایلتس حملات مطبوعات تخفیف بیشتری پیدا کرده است.

8 (طبقه بندی نشده) مصاحبه عربستان سعودی خالد: شاه خالد در 30 ژوئن در مصاحبه با یک

روزنامه کویتی به چند نکته اشاره کرد. شاه قبول کرد که بر سر مراحل صلح بین عربستان سعودی و آمریکا

اختلاف نظر وجود دارد، لیکن اذعان داشت که روابط بین دو کشور «بسیاری قوی و براساس دوستی و

تعاون و منافع دو جانبه و مشترک استوار است»... و این گزارش را که گفته اند آمریکا بر عربستان سعودی

فشار وارد می کند تا از میزان مخالفت و یا تحریم خود علیه مصر بکاهد، تکذیب نمود. وی اضافه کرد که

کشورش به صهیونیزم، کمونیزم و امپریالیسم به عنوان سه عامل متحد علیه حقوق عربی و اسلامی و تعالیم

آن می نگرد...» و تکرار نمود که: «بدون ارجاع حقوق ملی فلسطینیها و بازگرداندن همه سرزمین های

ص: 241

اشغال شده عربی و اورشلیم نمی توان انتظار صلح و ثبات در این منطقه را داشت». دست آخر این طرز فکر

یعنی مداخله کردن نیروی نظامی در شبه جزیره عربی را مورد انتقاد قرار داده گفت: «دوره ای که در آن

قدرت می توانست حافظ منافع باشد دیگر برای همیشه پایان یافته است.»

9 (طبقه بندی نشده) پطروس غالی و مذاکرات خودمختاری:

روزنامه منا در قاهره در 2 ژوئیه گزارش داد که پطروس غالی به چند مجمع کمیته مصری گفته است که

برای رسیدن به خودمختاری ساحل غربی رود اردن و نوار غزه در صورتی که اسرائیل موضع

«تغییرناپذیر» خود را حفظ کند و یک سال پس از مذاکرات جاری خودمختاری تحقق نیابد، مصر راههای

دیپلماتیک را پیشنهاد می کند. در ادامه از اسرائیل خواست که از حمله به فلسطینیها در لبنان اجتناب ورزد

و سیاست اردوگاههای اسرائیل را نیز مورد انتقاد قرار داد.

10 (طبقه بندی نشده) نفت عربستان سعودی: رادیو دولتی عربستان سعودی در 2 ژوئیه گزارش داد

که به منظور حفظ سلامت اقتصاد جهانی بنا به اعلان دیوان سلطنتی، این کشور میزان تولید نفت خویش را

افزایش خواهد داد. در این گزارش از نظر میزان و زمان چیزی گفته نشد (گزارشهای قبلی اشاره کرده اند که

در شرایط خوب عربستان سعودی ممکن است افزایش 000،500 بشکه در روز را مد نظر قرار دهد).

11 (خیلی محرمانه) سلاح نفت لیبی: در یک کنفرانس مطبوعاتی در کویت در یکم ژوئیه قذافی ادعا

کرد که قطع صدور نفت توسط این کشور «استفاده مشروع از سلاح نفت» می باشد. لیکن اظهار داشت که

هنوز وقت آن نرسیده است که گفته شود این تصمیم در چه زمان و برای چه مدت به اجرا گذاشته خواهد

شد. در رابطه با «تهدیدات» او سفارت آمریکا در تریپولی اظهار می دارد که قذافی به تلاشهای خود

پیرامون به هم زدن تعادل آمریکا ادامه خواهد داد. عکس العمل بازار بین المللی نشان داده است که آمریکا

نسبت به ابتکارات لیبی بسیار صدمه پذیر است.

12 (طبقه بندی نشده) اسرائیل ساحل غربی رود اردن: گزارشات مطبوعات حاکی از آن است که

مقامات نظامی اسرائیل اجازه بازگشایی دانشگاه بیرزیت در ساحل غربی را داده اند. این دانشگاه در ماه

مه پس از تظاهراتی که انجام گرفت و در آن یک دانشجو توسط اسرائیلیها به قتل رسید تعطیل شده بود.

گزارشات مطبوعات حاکی از این است که وزیر دفاع و ایزمن در نظر دارد شهردار نابلس شاکا را به علت

رهبری یک تظاهرات صلح آمیز در اعتراض به تشکیل اردوگاه ایون موره در نزدیکی شهرش به دادگاه

بکشاند. بنابر همین گزارشات، مقامات اسرائیل از تشنجاتی که به دنبال این محاکمه به وقوع خواهد

پیوست در بیم و هراسند. لیکن، دیگر اقدامات تأدیبی علیه نابلسیها به اجرا گذاشته خواهد شد. شکست

اسرائیل در ساحل غربی رود اردن در ماههای اخیر خشم مطبوعات اسرائیل را برانگیخته است. گزارشگر

روابط عربیها آرتز در 2 ژوئیه گفت علیرغم سیاستهایش در اولین 18 ماه خدمتش، وزیر دفاع و ایزمن

فعالیتهایی را مورد تأیید قرار می دهد که تنها چند ماه قبل آنها را رد می کرد که عبارتند از تخریب خانه ها،

تعطیل مدارس برای مدتهای طولانی و حکومت نظامیهای طولانی در اردوگاهها و غیره، این مقاله ادعا

می کند که عکس العمل شدید مدیریت نظامی علیه تظاهرات و گردهماییها در ساحل غربی رود اردن، این

منطقه را از منطقه تحت مدیریت نظامی به یک منطقه تحت اشغال نظامی درآورده است. گزارشگر روابط

عمومی داور نیز مقاله ای نوشته است که با خطوط کلی گزارش قبلی موافقت دارد.

13 (طبقه بندی نشده) اسرائیل شایعات: یک سخنگوی سفارت آمریکا در تل آویو به شدت این

ص: 242

شایعه را که وابستگان نظامی و یا دیگر مقامات آمریکایی در یک ضیافت شامپاین شرکت جسته تا

پیروزی خلبانان اف 15 را بر هواپیماهای جنگنده سوریه جشن بگیرند تکذیب نمود. این جواب در

پاسخ به رادیو خبری انگلیسی اسرائیل در 2 ژوئیه بود که اظهار می داشت که وابسته نظامی ما در یک

چنین مهمانی و ضیافتی شرکت داشته است. با این وصف، یکی از روزنامه های کویتی این داستان دروغین

را چاپ کرده است.

14 (محرمانه) اسرائیل لبنان: گزارشهایی که از بیروت رسیده حاکی از آن است که توپخانه

اسرائیلیها و دست راستیهای مسیحی اهدافی را در جنوب لبنان در مورخه 2 ژوئیه گلوله باران کردند.

وابسته نظامی و گزارشات مطبوعاتی حاکی از آن است که هواپیماهای اسرائیلی نیز بر فراز این سرزمینها

به پرواز درآمده بودند، روزنامه های لبنانی گفته اند که نخست وزیر الحوص از فلسطینیها خواسته است که

از مناطق پرجمعیت جنوب لبنان خارج شده و از اجرای عملیاتی که باعث شود اسرائیلیها به تلافی

برخیزند اجتناب ورزند.

15 (طبقه بندی نشده) لبنان دولت: بنا به گزارش رویتر در 2 ژوئیه پرزیدنت سرکیس رسما از

نخست وزیر الحوص خواست تا دولت جدیدی را تشکیل دهد. الحوص استعفای دولت خود را در 16 ماه

مه ارائه داد تا راه را برای یک دولت اتحاد ملی باز کند. لیکن شکاف عمیق میان گروههای مختلف مانع آن

شد. انتظار می رود که الحوص حجم کابینه خود را گسترش داده، تعداد سیاستمداران در برابر تکنوکراتها را

برای کار به عنوان وزراء افزایش دهد.

16 (طبقه بندی نشده) لبنان کمکهای مالی عربستان سعودی: سفارت آمریکا در بیروت گزارش

می دهد که سفیر عربستان سعودی علی سعیر به نخست وزیر الحوص چکی از طرف دولت سعودی به مبلغ

5 میلیون دلار در 27 ژوئیه به عنوان کمک فوری به جنوب لبنان داده است. بنا به گفته آیک دین 5 میلیون

دلار اولین پاسخ به درخواست کمک 22 میلیونی برای جنوب لبنان بوده است. سعیر به حوص گفت که شاه

خالد 16 میلیون دلار باقیمانده را کنار گذاشته است، تا برای جوامع مذهبی و بشر دوست برای استفاده در

مورد لبنانیها به کار رود.

17 (خیلی محرمانه غیرقابل رؤیت برای بیگانگان) نیروهای میانجیگر سازمان ملل در لبنان

(UNIFIL) ایتالیا: یکی از منابع وابسته دفاعی ما نحوه کمک ایتالیا به UNIFIL را بیان کرده است. گروهی

که در اواسط یا اواخر ژوئیه برای مدتی نامعلوم برای کمک به UNIFILعازم خواهند شد از چهار

هلیکوپتر، 13 خلبان و 15 تکنیسین تشکیل شده است.کریستوفر


خلاصه اطلاعاتی 863 (مبارزه سادات با شبه نظامیان اسلامی)

سند شماره (20)

از: وزارت امور خارجه در واشنگتن دی. سیسرّی

به: مجمع گردآوری خلاصه های اطلاعاتی با اولویت 8 مرداد 1358 30 ژوئیه 79

موضوع: خلاصه اطلاعاتی 863 8 مرداد ماه 1358

(پاراگرافهای 6 1 سرّی / غیرقابل رؤیت برای بیگانگان / غیرقابل رؤیت برای پیمانکاران و

مشاوران پیمانکار.

1 مبارزه سادات با شبه نظامیان اسلامی: سادات هنوز هم به حملات غیر مخفیانه خود علیه حقوق

ص: 243

اسلامی در مصر ادامه می دهد. بعضی از سیاستمداران تردید دارند که او با تهاجم علیه نهضتی که می تواند به

صورت یک مخالفت بالقوه علیه حکومت وی درآید به عمل عاقلانه ای دست زده باشد. با این وصف، او

نسبت به استعداد خود در پرده برداشتن از روحیه مصری اعتماد دارد و ترسی از بنیادگرایان مسلمان به دل

راه نمی دهد.

2 اولین حمله وی در مبارزه کنونی بیانیه فوریه گذشته سادات بوده است که در آن اخطار کرده است

که مذهب در سیاست جایی ندارد و این اخطار را ماه بعد نیز تکرار نمود. سادات اخیرا:

(الف) پیشنهاد ایجاد تغییرات مهم در قوانین فردی را نموده است که از جمله آنها اعطای حقوق بیشتر

به زنان به خصوص در مواضع حساس از قبیل طلاق را می توان نام برد.

(ب) در خطابه خود در مجلس شورای ملی اعلام نمود که برنامه کنترل زاد و ولد باید بیشتر پیشرفت

نماید.

(ج) تمام اتحادیه های دانشجویی را منحل اعلام نمود، تا این اتحادیه ها از سلطه انجمنهای اسلامی

بیرون بیایند.

(د) از حزب حاکمه خود خواست که در اجرای فرائض و آموزشهای اسلامی کوشا باشند.

(ه) خواستار انجام آموزشهای اسلامی از سطح مدارس ابتدایی گردید.

(و) به شاه در مصر پناهندگی اعطا نمود.

3 رهبران اسلامی راستگرا این حرکات را تلاش در جهت از بین بردن محبوبیت و

برنامه هایشان می دانند، رهبران بنیادگرای اسلامی که قبلاً از سادات به خاطر تعطیل اردوهای کار اجباری

محل حبس آنها طرفداری می کردند، چون به آنها اجازه داده بود که به طور نیمه آشکار عمل کنند، اکنون

نسبت به او اظهار نارضایتی روزافزون می کنند. بخشی از این نارضایتی ناشی از تنفر آنها نسبت به

معاهده ایست که نه اعاده اورشلیم عربی را سبب می شود و نه حقوق هم کیشان فلسطینی شان را تأمین

می نماید، ولی نارضایتی کلی آنها مربوط به این است که آنها سعی دارند جامعه مصری را از «نفوذ

بیگانگان» رهانیده و به تفاسیر و تعابیر سخت اسلامی سوق دهند.

4 ممکن است در اینکه این گروه های غیر متشکل نمی توانند با وی مبارزه کنند سادات درست

اندیشیده باشد. معذلک تعدادی از مسئولین مصری معتقدند که استراتژی سادات خالی از خطا نمی باشد.

رهبر «جناح مخالف وفادار» دستچین شده، ابراهیم شکری اخیرا اظهار داشته است که رئیس جمهور

می خواهد به یک رویارویی غیر ضروری و ابتدایی با مذهبیون راستگرا دست بزند. شکری از تلاشهایی که

جهت منع مخالفت مصمم از مجلس شورای ملی (شامل سخنگویان مسلمانان راستگرا) انجام شده انتقاد

کرده است. وی معتقد است که سادات بدون مراجعه به مراحل عادی قانونی با اصلاح قوانین فردی دچار

اشتباه شده است.

5 با این وصف، اشاره به فعالیتهای مخالفین اسلامی بجز ناآرامیهایی که در خوابگاههای دانشجویی

در بهار حاضر صورت گرفت، کاری دشوار است علاوه بر این، یک بار گزارش شد که رهبریت اسلامی

آماده رویارویی با یک مبارزه همه جانبه شده است. البته ممکن است که در مورد ترس آنها کمی اغراق

شده باشد. سادات هنوز هم اجازه می دهد که نشریه اخوان المسلمین پس از یک دوره تعلیق کوتاه مدت

دوباره توزیع گردد و هنوز به تاکتیکهای صریح مسلحانه متوسل نشده است.

ص: 244

6 بنیادگرایان اسلامی در پائیز کنونی احتمالاً سعی خواهند کرد جناح مخالف سادات را

درخوابگاههای دانشگاهی سازمان دهند، چون نیروی آنها در این بخش از جامعه مصری خیلی قویتر

است. معذلک هنوز مسئله ای وجود ندارد که آنها بتوانند پیرامون آن به مخالفت همه جانبه با سادات دست

بزنند.

7 (سرّی) اسرائیل آمریکا کشورهای عربی: اسرائیل نسبت به برنامه های ویژه نظامی آمریکا در

عربستان سعودی و اردن اعتراض کرده است. سفارت اسرائیل در واشنگتن گفت که اسرائیل با

مدرن سازی گارد ملی سعودی مخالف است، چون تسلیحات سعودی به علت مخالفت سعودیها با پیمان

صلح ممکن است علیه اسرائیل به کار رود و اگر مسئله ای مانند مسئله ایران در عربستان سعودی رخ دهد،

این سلاحها در اختیار افراد رادیکال قرار خواهد گرفت. اسرائیل با فروش تانکهای ام 60 به اردن توسط

آمریکا نیز مخالفت بسیار نشان داده است. آنها ادعا می کنند که این کار موازنه قدرت در منطقه را به هم

خواهد زد و ممکن است که سوریها و عراقیها از این تسلیحات در جبهه های شرق بهره برداری و استفاده

نمایند.

8 (محرمانه) طرح درابلز عکس العمل رسانه های گروهی: مطبوعات عربی، اورشلیم پست و بخش

خدمات داخلی اورشلیم همه گزارش داده اند که ماتیتیاهو درابلز (سرپرست بخش سازمان جهانی

آبادی نشین های صهیونیستی) پیشنهاد کرده است که در «اطراف نابلس حلقه ای از آبادی نشینها ایجاد

گردد. سرمقاله پنجم مرداد چنین نتیجه گیری می کند که لحن گستاخانه درابلز عکس العمل خصمانه ساحل

غربی رود اردن را به دنبال خواهد داشت.

9 (محرمانه) مذاکرات برگ آمریکا: اورشلیم پست در پنجم مرداد گزارش داد که برگ وزیر کشور

که ریاست تیم مذاکرات خودمختاری اسرائیل را نیز به عهده دارد، نقش آمریکا در دور کنونی مذاکرات را

مورد انتقاد قرار داده است. وی در یک اجتماع عمومی گفت که «آمریکا دقیقا» در حد وسط طرفین قرار

ندارد و بین مکانهای مقدس و مکانهای نفتی تفاوت بسیار قائل می شود.» برگ گفت که سیاست کنونی

دولت بر آن است که به سرعت تعداد آبادی نشینهای یهودی را افزایش دهد. او به انعطاف پذیری مذاکرات

اشاره کرد و گفت اسرائیل نمی تواند به اعراب هر چه بخواهند بدهد، چون هیچ چیز برای اعراب کافی

نیست. او مصرانه گفت که خودمختاری نمی تواند منجر به تشکیل یک دولت فلسطینی شود و گفت که به

عنوان وزیر کشور او به ریاست تیم اسرائیلی درآمده است چون مذاکرات یک مسئله داخلی می باشد. یکی

از دستیاران برگ به سفارت آمریکا در تل آویو گفت که آمریکا نباید این مقاله را به عنوان «بحران جدی

اعتماد» تلقی نماید، لیکن گفت که برگ از گفته های سفیر استراوس و لئونارد در مورد ابتکارات مربوط به

مسئله اورشلیم نگران شده است.

10 (خیلی محرمانه / غیرقابل رؤیت برای بیگانگان) اسرائیل بمبهای خوشه ای: یکی از منابع

وزارت دفاع اسرائیل به وابسته دفاعی ما در تل آویو گفت که یکی از کارخانه های اسرائیل تولید بمبهای

خوشه ای را آغاز کرده است. چهار نوع از این بمبها تولید می گردد و اسرائیل می خواهد اف 1516 های

خود را مجهز به این سلاح بنماید. این بمب هم اکنون برای استفاده در هواپیماهای آ 4، اف 4 و کفیر در

نظر گرفته شده است.

11 (طبقه بندی نشده) اسرائیل لیکود: رویتر در پنجم مرداد ماه گزارش داد که حزب لیبرال تهدید

ص: 245

کرده است که اگر در عرض 90 روز سیاستهای اقتصادی جدیدی اتخاذ نشود، از ائتلاف لیکود خارج

خواهد شد. بنا به گزارشهای رسیده کمیته مرکزی حزب لیبرال به چهار عضو خود که از جمله وزیران

کابینه می باشند دستور داده است که همکاران خود را وادار به پذیرش پیشنهادات اقتصادی لیبرالها و وزیر

دارایی سیمکا اهرلیک بنمایند. یکی از مطبوعات اسرائیلی گفت که سیاستهای اقتصادی قرار است به

مدت 90 روز تحت بررسی قرار گیرند، ولی از امکان خروج حزب از لیکود سخنی به میان نیاورده است.

12 (خیلی محرمانه) اسرائیل آمریکا قطعنامه 242: یکی از مقامات وزارت خارجه اسرائیل به

سفارت آمریکا در تل آویو در پنجم مرداد ماه گفت که دولت اسرائیل از امکان اصلاح قطعنامه 242 توسط

شورای امنیت سازمان ملل اظهار نگرانی کرده است. اسرائیل مطمئن است که اعراب تلاش خود را جهت

تحقق آن به کار خواهند گرفت. وی گفت که اگر آمریکا تغییراتی از قبیل درج شدن «خودمختاری» یا

«حقوق مشروع» را بپذیرد. اسرائیل آن را تغییری اساسی در موضع آمریکا تلقی خواهد کرد و این کار

تأثیری بسیار جدی بر روند صلح و مذاکرات خودمختاری خواهد داشت. او از آمریکا خواست که موضع

خود را در قبال این تغییر بیانیه روشن نماید.

13 (طبقه بندی نشده) اسرائیل آمریکا ساف: دایان هنگام بازگشت از هلند به اسرائیل در پنجم

مرداد ماه به گزارشگر رادیویی اورشلیم پست گفت که به نظر وی آمریکا به تعهدات خود عمل خواهد کرد،

یعنی آمریکا، با ساف تماس برقرار نخواهد کرد مگر آنکه ساف قبلاً قطعنامه 242 را به رسمیت بشناسد.»

دایان گفت که آمریکا پس از امضای قرارداد دو جانبه به دنبال قرارداد صلح، متعهد به انجام این عمل

گردید. روزنامه یدیوت آهارونوت گفت که اورشلیم درباره بیانات آقای ساندرز مبنی بر اینکه، آمریکا

قصد دارد «به طور غیررسمی با ساف وارد مذاکره شود نگران است». این روزنامه معتقد است که این بیانیه

راه را جهت برگزاری مذاکرات رسمی با ساف هموار خواهد ساخت.

14 (سرّی) ملاقات برانت با عرفات: برانت صدراعظم اسبق آلمان از نتایج ملاقات مرداد ماه خود با

یاسر عرفات رهبر ساف در وین اظهار نظر کرده است. برانت احساس می کند که عرفات در طرز تفکر خود

نسبت به مذاکره با اسرائیل بسیار انعطاف پذیر شده است (وزارت خارجه آلمان غربی در ارزیابی خود

تندروی بسیار به خرج نداد و معتقد است که عرفات در قبال دیدار پر سر و صدای خود با کرایسکی و

برانت امتیاز چندانی نداده است). برانت در خلاصه گزارشی که خود از ملاقات با عرفات تهیه کرده گفته

است که:

(الف) عرفات مدعی است که ساف به هیچ وجه از نابودی اسرائیل حمایت نمی کند.

(ب) ساف خواستار خودمختاری جهت تشکیل یک دولت آزاد در کرانه غربی و نوار غزه می باشد.

(ج) عرفات معتقد است که ملاقات ژنو که دربرگیرنده روسها نیز باشد بهترین وسیله دستیابی به یک

راه حل است و گفته است که مایل است نظامیان سازمان ملل تا زمانی که لازم باشد در خاک فلسطین

مستقر باشند.

(د) عرفات احساس می کند که اسرائیل و کشورهای عربی نمی توانند با یکدیگر همکاری نمایند و

دیگر اینکه اسرائیل می تواند نقش مهمی را در خاورمیانه ایفا نماید.

(ه) وسعت کشور فلسطین اهمیت ندارد: آنچه مهم است این است که فلسطینیها گذرنامه مخصوص به

خود را داشته باشند.

ص: 246

(و) عرفات گفته که مایل است به حفاظت جامعه یهود در ایران کمک نماید.

(پاراگرافهای 18 15 طبقه بندی نشده هستند.)

15 آمریکا اعراب فلسطینیها صالح خلف از مقامات ساف در مصاحبه با یک روزنامه کویتی گفت

که وی با اعراب تولیدکننده نفت صحبت کرده و از آنها خواسته است، تا تولید خود را 30 تا 40 درصد

پائین بیاورند تا جهان بداند که مسئله فلسطین باید حل شود. خلف گفت که تاکنون از اهرم نفتی استفاده

مؤثری به عمل نیامده است.

16 قتل محسن صاعقه: یکی از روزنامه های لبنانی در پنجم مرداد ماه گفت که به دنبال فوت ظهیر

محسن، سمیع عطاری رهبر جدید صاعقه خواهد شد. عطاری قبلا نیز یک بار سرپرستی صاعقه را به

عهده داشت و عضو فرماندهی ملی حزب بعث سوریه می باشد. در همان حال که ساف اسرائیل را مسئول

مرگ محسن می داند، یکی از سخنگویان صاعقه گفت که بین مصر و اسرائیل در این زمینه همکاری

صورت گرفته است و قول داد که انتقام وی را از هر دوی آنها بگیرد.

17 جنوب لبنانیها فلسطینیها: روزنامه اردنی الرأی در پنجم مرداد ماه گزارش داد که بنا به گفته

«منابع آگاه» چریکهای فلسطینی درخواست لبنان را مبنی بر عقب نشینی به شمال رودخانه لیتانی در

جنوب لبنان پذیرفته اند. ما هنوز تأییدیه ای در حمایت از این ادعا به دست نیاورده ایم. چپگرایان

فلسطینی و لبنانی در 15 خرداد ماه تعهد کردند که حضور خود در جنوب لبنان را تغییر دهند و از مناطق

پرجمعیت خارج شوند، لیکن حضور واقعی آنها در جنوب تاکنون نه تنها تغییر نکرده بلکه در بعضی نقاط

افزایش نیز یافته است.

18 (طبقه بندی نشده) نیروهای میانجیگر سازمان در لبنان اسرائیل: وابسته دفاعی ما در دوبلین

گزارش داد که در تاریخ 4 مرداد در روزنامه آیریش تایمز مقاله ای درج شده که در آن فرمانده گردان

ایرلندی نیروهای میانجیگر سازمان ملل گفته است که فلسطینیها و چپگرایان لبنانی به طور پراکنده در

خطوط جناح راست نیروهای میانجیگر سازمان ملل نفوذ کرده اند، لیکن خسارات وارده توسط آنها کمتر

از میزان خسارات وارده توسط عملیات مشترک شبه نظامیان دست راستی و اسرائیلیها می باشد، مقاله در

پایان این گونه نقل قول می کند که «یک مقام برجسته سازمان ملل» بیان داشته است که اقدامات اسرائیلیها

و دست راستیها بهترین تبلیغات ممکن جهت «پیوستن مردم منطقه به ساف» می باشد. نیروهای ایرلندی

امکان دارد که درگیر یک رویارویی با نیروهای حداد در دهکده بیت یاهون در بخش عملیاتی ایرلندی ها

شوند.

19 (محرمانه) لبنان گلوله باران: رادیو بیروت گزارش داد که اسرائیل و شبه نظامیان حداد در تاریخ

6 مرداد شهر حصبیه را گلوله باران کردند. بنا به همین گزارش گلوله باران به دفتر فرمانداری، چند

ساختمان دیگر دولتی و چند منزل آسیب وارد کرده است. تعدادی مرگ و میر نیز در همین رابطه گزارش

شده است. ولید جنبلاط نیز اخیرا از گلوله باران شدن این شهر دروزی به سفارت آمریکا در بیروت

شکایت کرده است.

20 (طبقه بندی نشده) اسرائیل لبنان: رادیو قاهره در تاریخ 7 مرداد ماه گزارش داد که نیروهای

دفاعی اسرائیل در حال تمرکز در مجاورت مرز ساحلی لبنان هستند. ما هنوز اطلاعاتی در تأیید این

مطلب به دست نیاورده ایم.

ص: 247

21 (طبقه بندی نشده) عراق دستگیریها: النهار و السفیر روزنامه های بیروت گزارش داده اند که

حداقل 250 تن از اعضای حزب بعث عراق به منظور یک پاکسازی مهم دستگیر شده اند. السفیر در ادامه

می گوید که دستگیرشدگان شامل 50 تن از افسران نظامی، 70 تن از رهبران حزبی در بغداد، 32 تن از

رؤسای منطقه ای حزبی و 8 تن از رهبران اتحادیه های تجاری می باشند. هر دو روزنامه مدعی هستند که

«یک دولت ناشناس عربی» در این توطئه دست دارد. آژانس خبری عراق یعنی آژانس رسمی خبری

عراق گزارش داده است که توطئه گران «از خارج حمایت می شده اند.»

22 (محرمانه) سادات عربستان سعودی: سادات انتقاد خود از عربستان سعودی را در سخنرانی 4

مرداد از سر گرفت و این اولین باری بود که در طول سه ماه وی از سعودیها انتقاد کرده است. لیکن لحن

سخنرانی مانند گذشته تند و خشن نبوده است. علاوه بر مطالب دیگر وی گفت که سعودیها رضایت داده اند

که عراق در منطقه خلیج قدرت را به دست گیرد. وی گفت که اعراب خلیج فارس از وقایع ایران

وحشت زده شده اند. سادات، امیر فقید کویت و فیصل، شاه فقید عربستان سعودی را ستایش نمود. وی

گفت که اتحاد سعودی و عراق دوام چندانی نخواهد داشت، چون «این پیمان بر روی شن استوار است» که

یک بیان واقعگرایانه توسط رئیس جمهور مصر به شمار می آید.

23 (خیلی محرمانه) مصر تحریم روزنامه نگاران: سفارت آمریکا در قاهره مطلع شده است که

مصطفی امین روزنامه نگار الاخبار به علت درج مقاله ای که در آن سادات با سوموزا مقایسه شده تحریم

گردیده است. به امین اجازه داده شده که به «نوشتارهای روشنفکرانه» خود ادامه دهد، ولی به او گفته شده

که باید از سیاست اجتناب ورزد. آخرین تعلیق امین 40 روز طول کشید.

24 (محرمانه) مصر تحریمها: باستثناء خطوط هوایی سوریه و عراق بگفته یکی از مقامات هوایی

مصر، اکثر خطوط هوایی عربی پروازهای خود به قاهره را علیرغم زمان تعیین شده توسط شورای هوایی

غیرنظامی عربی یعنی 24 تیر به تعلیق در نیاورده اند. (لیبی و جمهوری دموکراتیک خلق یمن مدتها قبل به

علت اختلافات موجود پروازهای خود به قاهره را قطع نموده بودند). خط هوایی مصر به پروازهای خود

به دیگر کشورهای عربی همچنان ادامه می دهد.ونس


سؤالات خلیل در مورد بیانیه سناتور استون

سند شماره (21)

18 مرداد 1358 9 اوت 79خیلی محرمانه

از: وزارت امور خارجه در واشنگتن دی. سیبه: سفارت آمریکا در قاهره، فوری

موضوع: سؤالات خلیل در مورد بیانیه سناتور استون

1 (تمام متن خیلی محرمانه است).

2 شما مجاز هستید به خلیل بگویید در صورتی که وی نکات زیر را مطرح نماید، سناتور استون

اعتراضی نشان نخواهد داد:

الف آمریکا پیش نویس مطروحه توسط نماینده کویت در سازمان ملل را وتو خواهد کرد.

ب تنها قطعنامه قابل قبول برای آمریکا قطعنامه ای است که در آن صریحا قطعنامه های 242 و 338

شورای امنیت تأیید شده باشد و علاوه بر این در آن حق حیات اسرائیل در مرزهای مشخصه و توأم با

امنیت با بیانی روشن به رسمیت شناخته شده باشد.

ص: 248

3 وزیر امور خارجه هیچ گونه بیانیه دیگری را معتبر اعلام نکرده است و به خلیل اطمینان دهید که

تنها سناتور استون مسئول مطالب مطروحه دیگرش می باشد.

4 در صورت درخواست دیگر دولتهای میزبان، دیگر واحدهای مخاطب نیز می توانند از این راهنما

استفاده کرده به آنها پاسخ دهند.ونس



روابط مصر و شوروی

سند شماره (22)

15 اکتبر 79 23 مهر 58خیلی محرمانه

از: سفارت آمریکا در مسکوبه: وزارت امور خارجه در واشنگتن دی. سی

موضوع: (طبقه بندی نشده) روابط مصر و شوروی

1 (تمام متن خیلی محرمانه است).

2 خلاصه: از نظر ما بنابر اطلاعاتی که در مسکو داریم، روابط بین مصر و شوروی دست نخورده

باقیمانده است، و منافع متصل کننده دو کشور به هم بسیار ناچیز بوده و شواهدی مبنی بر رابطه در جهت

کمکهای نظامی به چشم نمی خورد و سطوح و محتوای مذاکرات بر سر موضوعاتی چون خاورمیانه بین

شوروی و مصر بسیار محدود است. علیرغم این شایعه که سفیر جدیدی از مصر به مسکو خواهد رفت.

اینچنین چیزی اتفاق نیفتاده است، تنها کارداری جدید به اینجا آمده است. به ما گفته شده است که سادات

با فرستادن سفیر، علیرغم اصرار شوروی و مقامات وزارت امور خارجه در فرستادن سفیر، موافق نیست.

در رابطه با روابط بین آمریکا و مصر، روسها هدف و حجم کمک نظامی آمریکا به مصر در رابطه با امنیت از

دست رفته مصر در نتیجه قرارداد صلح بین مصر و اسرائیل را مورد سؤال قرار داده اند. پایان خلاصه.

3 علیرغم اشاره به حرکتهایی که در جهت بهبود روابط می شود، در چند ماه گذشته هیچ گونه حرکتی

که حاکی از بهبود روابط مصر و شوروی باشد به چشم نخورده است. رابطهای سفارت مصر در مسکو به ما

اطلاع داده اند که سطح روابط بین مصر و مقامات شوروی در مصر بهتر نشده است، مثلاً در ضیافتی که به

مناسبت روز ملی مصر و 6 اکتبر تدارک دیده شده بود، مهمترین مقام شوروی شرکت کننده افسر رابط

روسی در وزارت امور خارجه بود.

4 احمد ابوالقیط (حفاظت شود) دبیر اول تازه وارد سفارت مصر به مقام سفارتی آمریکا درباره تماس

بی فایده اش با افسر رابط شوروی در وزارت امور خارجه سخن گفت. قیط سعی کرده بود که به طور کلی

پیرامون خاورمیانه با وی به بحث و تبادل نظر بپردازد لیکن او به سردی این تقاضا را رد کرده بود. افسر

رابط روسی «بدون اینکه حرفی بزند و در حالی که به سقف چشم دوخته بود گوش می داد» و تنها دونکته

مهم را بیان کرد: که ظاهرا مصر دارای مشکلات اقتصادی بسیار جدی است و به مصر بستگی دارد که با

«برادران عرب» خود بنشیند و این مسائل را حل کند. در رابطه با برنامه در جریان، قیط گفت که پروتکل

فرهنگی شوروی و مصر برای تجدید دوره بدون جار و جنجال و یا تغییر محتوی به زودی وارد مصر

خواهد شد. پروتکل تجاری در سال 1977 خاتمه یافت، لیکن معاملات بازرگانی به قوت خود باقی

هستند.

5 در جبهه سیاسی، طرح ابتکاری جدیدی از طرف مصریها ارائه نشده و مصریها نیز فکر نمی کنند که

حرکت بزرگی از طرف روسیه آغاز بشود. علیرغم این شایعه که سفیر جدیدی از طرف مصر وارد مسکو

ص: 249

خواهد شد، تنها یک کاردار به اینجا آمده است آنهم در سپتامبر. روسها که خود سفیری در قاهره دارند از

مصر نیز خواسته اند که سطح نمایندگی خود را به سطح سفارت ارتقاء دهند. بنا به اظهارات مصر، روسها

هدفشان از داشتن سفیر در مسکو بالا بردن حیثیت خودشان در مصر است، چون از نظر آنها مصر در دنیای

عرب نقش مهمی را ایفا می کند. بنا به اظهار منابع ما در سفارت در مصر، وزیر امور خارجه نیز خواستار

ارتقاء نمایندگی مصر در مسکو به درجه سفارت می باشد و استدلال می کند که با داشتن یک کاردار در

مسکو، مصر نفعی نمی برد. بنا به استدلال این وزارتخانه، مصر در شوروی چه سفیر داشته باشد و چه

نداشته باشد روابط بسیار ناچیز خواهد بود، لیکن برای بیرون کشیدن سفارت مصر از انزوا و دسترسی

سریع به مسکو بهتر است سفیری به این کشور اعزام گردد...

6 در حقیقت در جامعه دیپلماتیک گزارشاتی شده است که زمانی که انتقاد شوروی از مصر کاهش

یابد و فرصت بهتری پیش بیاید مصر سفیری را عازم مسکو خواهد کرد. با این وصف، منابع ما در سفارت

مصر می گویند که این موضع فقط بستگی به تصمیم انورسادات دارد و تا حال هم به خاطر اینکه دولت

شوروی حالتی خصمانه نسبت به سادات به خصوص پس از مذاکرات کمپ دیوید و قرارداد صلح مصر و

اسرائیل اتخاذ کرده با فرستادن سفیر به این کشور بسیار مخالف است.

7 یک موضوع ناراحت کننده این است که کاردار جدید مصری حسن قندیل بنا به گزارشات خود

گفته است که او امیدوار است که روند مذاکرات کمپ دیویدبا شکست روبه رو شود، تا سیاست مصر با

کمک به بهبود روابط شوروی و مصر تغییر کند. ما هنوز با قندیل ملاقات نکرده ایم و این اطلاعات را از

طریق قیط و یا مشاورمان وحبا دریافت نکرده ایم (در صورتی که وزارتخانه یا سفارت اطلاعاتی در مورد

قندیل در اختیار ما بگذارد ما بسیار ممنون خواهیم شد).

8 در رابطه با ارتباطات نظامی مصر و شوروی رابطهای مصری ما وجود هر گونه نقل و انتقال

محموله های مهم نظامی از شوروی به مصر و یا تلاش در جهت بهبود روابط نظامی را شدیدا تکذیب

کرده اند. ظاهرا دریافت محموله های کوچک نظامی روسی شامل قطعات یدکی ممکن است شامل روابط

بازرگانی مجدد باشد و علاوه بر این، این گونه لوازم را مصر می تواند از طریق اروپای شرقی نیز برای خود

فراهم کند. یکی از این رابطهای مصری ما در این زمینه از رومانی و یوگسلاوی نام برد، لیکن ما هنوز

نتوانسته ایم آن را مورد تأیید قرار دهیم.

9 یکی از نگرانیهای مهم شوروی که در بسیاری از گفتارها و ملاقات نیز مشهود است همان رابطه

کمک نظامی بین مصر و آمریکا و هدف اساسی سیاسی نظامی از چنین حرکتی می باشد. پاول آکاپوف

معاون اول دپارتمان خاور نزدیک در بحثی که درباره خاورمیانه با مقام سفارتی داشت اهداف آمریکا در

مسلح کردن مصر را مورد سؤال قرار داد. وی ادعا می کند با عطف به این واقعیت که قرارداد صلح بین مصر

و اسرائیل امضاء شده است، پس هدف آمریکا از مسلح کردن مصر قرار دادن آن کشور در برابر یکی دیگر

از همسایگان عرب این کشور و یا در برابر یک کشور آفریقایی می باشد. مقام سفارتی به روابط نظامی مهم

بین شوروی و دیگر کشورهای عرب اشاره کرد گفت که مصر از حق حاکمیت خود برای برآوردن نیازهای

مشروع دفاعی خود بهره می برد. آکاپوف بدبینی خود را نسبت به موضوع این طور ابراز داشت که مسخره

است که فکر کنیم که امضاء یک قرارداد صلح باید به مسلح سازی منجر شود و اشاره کرد که به نظر او مصر

خود را برای ایفای یک نقش سیاسی نظامی در منطقه آماده می کند. او به اندازه مطبوعات روسی بی پرده

ص: 250

سخن نگفت که مصر با هماهنگی با آمریکا و اسرائیل می خواهد نقش ژاندارم در خاورمیانه را ایفا کند،

لیکن این را می توان از گفته هایش به وضوح مشاهده کرد.

10 این نگرانی روسیه احتمالاً از طرفی به خاطر انعکاس گزارشات مطبوعاتی آمریکا پیرامون تعاون

نظامی آمریکا و مصر به وجود آمده و به خصوص از طرف دیگر به خاطر مقالاتی چون مقاله کریستوفر رن

که از قول یک مقام مهم مصری در نیویورک تایمز نوشته شده است. البته مصر ژاندارم آمریکا نخواهد بود.

لیکن زمانی که بین آمریکا و مصر منافع مشترکی وجود داشته باشد، چرا با هم همکاری نکنیم و در رابطه با

توسعه طلبی روسیه، ما دارای منافع مشترک هستیم.تون


یادداشت اطلاعات دفاعی آژانس اطلاعاتی دفاعی

سند شماره (23)

تاریخ: 5 آبان 1358 27 اکتبر 79سری غیرقابل رؤیت برای بیگانگان

از: آژانس اطلاعاتی دفاعی در واشنگتن دی. سی.به : آژانس اطلاعات دفاعی (CUR INTEL)

موضوع : یادداشت اطلاعات دفاعی آژانس اطلاعاتی دفاعی

1 (خیلی محرمانه / غیرقابل رؤیت برای بیگانگان) وابسته دفاعی آمریکا در موگادیشو، ارسال اخیر

22 دستگاه تانک تی 54 را از مصر به سومالی مورد تأیید قرار داده است. ظاهرا این تانکها در اوائل مهر

وارد شده و در رژه نظامی پایتخت سومالی در تاریخ 29 مهرماه شرکت کرده اند. محموله مشابه دیگری در

اواسط آبان ارسال خواهد شد. 44 دستگاه تانک دیگری که ارسال خواهد شد محموله تسلیحاتی ارسالی

مصر به سومالی را تکمیل خواهد کرد.

2 (سرّی / غیرقابل رؤیت برای بیگانگان) ارسال این تانکها احتمالاً نتیجه مستقیم دیدار علی، وزیر

دفاع از موگادیشو در اردیبهشت گذشته بوده است. کمی پس از مراجعت خود به قاهره در خرداد، علی در

مورد سومالی با سفیر آمریکا گفتگو کرد و خاطرنشان ساخت که مصر می تواند تعدادی از تانکهای مورد

نیاز آن کشور را تأمین نماید، لیکن قادر نیست تعداد دقیق 200 تانک مورد نیاز دولت مذکور را فراهم

آورد.

3 (سرّی / غیرقابل رؤیت برای بیگانگان) علیرغم فشارهای وارده از سوی اعراب تندرو، به

خصوص عراق، سومالی یکی از سه کشور عربی است که پس از امضاء قرارداد بین مصر و اسرائیل توانسته

است روابط عادی خود با مصر را حفظ کند. به همین دلیل، علاوه بر خطر نظامی که از طرف اتیوپی متوجه

سومالی است، رئیس جمهور سادات، قطعا به ارائه کمک نظامی به دولت مزبور ادامه خواهد داد. با این

وصف علاوه بر مشکلات مهم قاهره در زمینه قطعات یدکی و مسائل دیگر، کمک مصر نخواهد توانست

نیاز سومالی را برآورده سازد. تا اردیبهشت ماه گذشته، حدود 100 نفر مستشار نظامی مصری در سومالی

به سر می بردند.

تهیه شده توسط: سرگرد تی: سیمپسون، نیروی هوایی آمریکا، 5 JSI»



کتاب پنجاه و پنجم

خط میانه (5)

ص: 251

ص: 252

خط میانه (5)

پیشگفتار

ص: 253

بسم اللّه الرحمن الرحیم

پیشگفتار

اسناد مندرج در کتابهای شماره 25 الی 28 از مجموعه اسناد لانه جاسوسی که تحت عنوان «خط

میانه» در گذشته منتشر شده است، عموما به معرفی چهره های جریان حامی منافع نامشروع آمریکا و

چگونگی امیدها و برنامه ریزیهای دستگاه محاکمه آن در جهت فعال کردن و جانشینی این جریان به جای

خط انقلاب و امام می پرداخت. یادآور می شود این اسناد متعلق به بخش سیاسی جاسوسخانه آمریکا در

تهران بوده است.

در خلال این مدت بازسازی بخشی از اسناد ایستگاه سیا «سازمان جاسوسی آمریکا» در تهران که

تحت پوشش سفارت فعالیت می کرد نیز به پایان رسید که در واقع مکمل اسناد گذشته بوده و با وضوح

بیشتری پشتیبانی عملیاتی و جاسوسی آمریکا از تقویت جریان خط میانه را نشان می دهد. این اسناد در

دو جلد در اختیار امت انقلابی و افکار عمومی جهان قرار می گیرد تا سند دیگری در حقانیت مبارزات

ملت ما در منزوی ساختن جریانات سیاسی وابسته باشد، جلد اول آن شامل اسناد شریعتمداری، مقدم

مراغه ای و حسن نزیه و جلد دوم مربوط به چهره های شناخته شده ای از قبیل امیر انتظام، بهرامیان، خسرو

قشقائی و چهره های ناشناخته دیگری از جمله تورج ناصری و علی سیف پور فاطمی می باشد.

مجموعه حاضر افشاگر طیف گسترده ای از عناصر و جریاناتی است که با شعارهای استقلال،

دمکراسی و حقوق بشر و حتی لوای دین، مجریان و کارگزاران مقاصد کسانی بوده و هستند که آرمانشان

در قبال ملل محروم چیزی جز استعمار و استثمار نیست، اسناد افشاگر جناحهایی است «که هر چند در این

آب و خاک زاده شده و پرورش یافته اند» و هر چند شکست افسانه دیرینه شکست ناپذیری آمریکا را به

دست این مردم دیدند، باز مصلحت مملکت و ملت را از وی می جویند؛ «حالایی که مملکت ما و ملت ما

قدرت آمریکا را در اینجا شکست داده است باز روابط با آمریکا دارند، این ننگ را کجا باید برد و این

شکایت را پیش که باید کرد؟» آن جمعیت و اشخاصی که در ازای دریافت وعده حمایت سیاسی، حقوق

ماهیانه، ارضای جاه طلبیهای فردی و سیاسی و بهتر بگوییم «عشق به آمریکا» آگاه یا ناخودآگاه دل در

نابودی، نظامی بسته بودند که بر گستره کفر زده گیتی، منادی اسلام، استقلال و آزادی است. این طیف

گسترده را مقدس مابان سیه قلبی که زنگار نفسانیتشان حائل قلب و خدایشان شده، وجیه المله هایی که

افسار ملی گرایی ساخته امپریالیسم بر گردنشان افتاده، ملی گرایان مسلمانی که تربیت یافتگان فرهنگ

ص: 254

غربند و سلطنت طلبان معلوم الحالی که کوس رسوائیشان در همه جا نواخته شده، تشکیل می دهند.

اما آن مقدس مابان: «که اظهار اسلام می کنند و کمر اسلام را می خواهند بشکنند و کار مسلمانان با اینها

مشکل است. حل مسئله اینها بسیار مشکل است... که هویدا معلوم بود دشمن اسلام و مسلمین است و

نصیری هم معلوم بود که مردم را چه کرده و تکلیف مردم با او معلوم بود... آن آدم مقدس مابی که تسبیح هم

دستش گرفته است و به اسلام هم دارد می گوید من خدمت می کنم، این مقدس ماب را چه باید بکنیم؟»

(سخنرانی حضرت امام 24/9/58)

حدیث وجیه المله ها، حدیث آنانی است که مأمور بودند تا انقلاب را از درون بپوسانند و «در انقلاب

ایجاد نفاق و اختلاف کنند و مدفونش کنند و پس از اینکه انقلاب در خود مدفون شد.... یک بساطی

درست کنند و همان مسائل سابق را پیش بیاورند... یک مشتی از اراذل، یک مشتی از اشخاص از خدا

بی خبر، یک مشت از اشخاصی که از خانه هایشان چیزهای ننگ آور بیرون آمده است دیگرانشان هم

همین طور اینها آمده اند در مقابل همه مسلمین به کمک کارتر و امثال کارتر فعالیت بکنند. سخنرانی

حضرت امام 19/9/58.

حدیث دسته سوم، حدیث آن کسانی است که در طی حاکمیت پنجاه ساله ظلم و ضلالت در این

سرزمین، در همان چارچوبی پرورش یافته، اندیشه و عمل کرده اند که شیطان بزرگ برای ترویج آن آمده

بود حدیث «همین آدمی بود که معلوم شد چکاره است، مع الاسف همینها باز از اینها تعریف می کنند برای

اینکه مغز عوض شده است، یک کسی که پنجاه سال مغزش را آنها تربیت کرده اند و از مغز انسانی بیرونش

کردند یک مغز غربی رو آن گذاشتند. این هر چه همه که ضربه از غرب به این مملکتش بخورد، به این

کشورش بخورد باز از آنها تعریف می کند، باز هم دنبال این است که برگرداند...» (سخنرانی حضرت امام

21/9/58)

خط میانه، خط همپیمانان با کفر است «خودآگاه یا ناخودآگاه» که بر ضد پاکترین انسانها بسیج

شده اند. انسانهایی که در حد توان خویش عزم را بر حاکمیت بخشیدن به قوانین قرآن، سنت رسول اللّه و

ائمه معصومین جزم کرده اند. مثل پیروان خط میانه» مثل ابوسفیان و همان اشخاصی است که در آن وقت با

هم پیوند می کردند که نگذارند پیغمبر اسلام یک حکومتی تشکیل بدهد. آنها از اسلام می ترسیدند برای

منافع خودشان، اینها هم که الان دارند مخالفت می کنند از اسلام می ترسند برای منافع خودشان و برای

منافع اربابان خودشان خدمتگزار اجانب هستند. آنها از اینها حالشان بهتر بود، برای اینکه آنها برای

اجانب نبود، آنها خودشان می خواستند قیام کنند و برخلاف اسلام قیام کردند، اینها برای اجانب دارند قیام

می کنند و برای اجانب فعالیت می کنند که قیام شما مردان خدا را فلج کنند. (سخنرانی حضرت امام

30/9/58)

در دنباله مطالب سعی می شود که با استفاده از اسناد، دیدگاههای آمریکا و افراد منتسب به خط میانه

پیرامون انقلاب اسلامی و نحوه مقابله با آن آورده شود.

شرکت و دخالت آمریکا در تمام شئون مملکت و رشد طبقه متوسط در ایران این توهم را برای آمریکا

پیش آورد که مذهب به عنوان یک عامل انقلاب، صورت ضعیفی پیدا کرده و حرکاتی که ممکن است

نارضایتی از رژیم شاه را دامن بزند جریانات چپ و جریانات راست ناسیونالیستی الهام گرفته از غرب با

پوشش مذهبی یا غیرمذهبی است. البته این بدان معنی نیست که آمریکا واقعیتهای جامعه ایران را نادیده

ص: 255

گرفته باشد و پارامتر مذهب را کاملاً حذف کرده باشد، بلکه بدین معنی است که، اهمیتی که برای جریانات

راست و چپ قائل می شد برای حرکتهای مذهبی قائل نمی شد. آمریکا با این دید به شناسایی و برآورد

ماهیت مخالفتها با رژیم شاه پرداخت. در این شناسائیها غیر از دو هدف عمده که یکی برآورد میزان

نارضایتی از شاه و رژیم سلطنتی و دیگری هدایت این جریانات به کانال حمایت از شاه بود، هدف سومی

را نیز دنبال می کرد که آن شناخت جناح و جبهه بندیها و کلاً تشکیلات و سیاستهای بافتهای مخالف بود تا

از طریق آن عناصری را که مناسب می دید به کار گیرد و پرورش دهد تا در صورت مواجه شدن جدی شاه

با خطر «آخرین احتمال»، رژیمی مرکب از این عناصر بر سر کار آورد تا منافعش به روال قبل تأمین شود،

«البته نباید از نظر دور داشت که این افراد و جریانات نیز بنابر ماهیتشان خواه ناخواه سر از آخور

امپریالیسم در می آورند». در این زمینه آمریکا به تمام اهداف تعیین شده اش دست می یابد.

قیام 15 خرداد هشداری بود تا آمریکا در مورد ارزیابی خود درباره جریانات مخالف تجدید نظر کند.

با توجه به این قیام و نقش روحانیت بیدار و مجاهد شیعی و میزان حمایت مردم از آن، آمریکا دریافت که

مذهب و روحانیت هنوز عوامل منفرد و مؤثر در بسیج توده ها علیه شاه و استبداد شاهنشاهی هستند. در

پی این امر، آمریکا در صدد برآمد تا در حین کارکردن در مورد جریانات راست مذکور، دست به شناسایی

و احتمالاً به کارگیری عناصری در میان روحانیت بزند و در صورت امکان بتواند با نفوذ با پرورش فردی

به عنوان مرجعیت این ستون عظیم تشیع را در خدمت مصالح خویش به کار گیرد. همسانی نیازهای

عملیاتی ساواک و سیا و هماهنگی آنها با هم در اجرای طرحهایشان، آنها را به سمت فردی بنام سیدکاظم

شریعتمداری سوق داد.

دیدگاه شریعتمداری در مورد آمریکا همچون دیگر هم سخنانش مبتنی بر این نگرش بود که

عدم حضور آمریکا در ایران برابر با نابودی استقلال این مملکت است و علت پناه بردن به دامن کفر

امپریالیسم را مترسک سر خرمن آمریکا یعنی کفر کمونیسم و شوروی می دانستند و اعتقاد به این عقیده

کافی بود تا آمریکا برای ایشان حساب باز کند. به هر صورت شریعتمداری تا قبل از انقلاب در لباس

شامخ مرجعیت و تحت حمایت ساواک در ظاهر و سیا در باطن به رشد بادکنکی خویش ادامه داد تا در

روز مبادا بتواند منافع امپریالیسم را برآورده کند.

علیرغم تلاشهای آمریکا از کانال عناصر خط میانه برای جلوگیری از سقوط شاه و سرنگونی رژیم

سلطنتی، از دولت آشتی ملی و نخست وزیری بختیار گرفته تا اعلامیه های آرامش بخش و حمایتهای

پنهانی از نظامیان از سوی روحانی نمایان، آمریکا نتوانست در مقابل توفندگی و عظمت انقلاب تاب

مقاومت بیاورد و توان تحلیل و مقابله با آن را از دست داد و در نهایت انقلاب اسلامی با پیروزی خویش

استقلال، آزادی و جمهوری اسلامی را نوید داد.

علتهای عمده ای که آمریکا به خاطر آن نتوانست در مقابله با انقلاب اسلامی به موفقیت دست یابد،

یکی اعتماد بیش از حد آمریکا به رژیم شاه و عواملش در درون این رژیم و اعتماد به تثبیت نظام

شاهنشاهی بود و دیگری یکسان دانستن و همتراز کردن مبارزات مذهبی با جنب و جوشهای برخاسته از

گرایشات ملی گرایانه و التقاطی، که با توجه به شناختی که از آنان داشت و با توجه به طرز فکر و

وابستگیهای سران و گردانندگان جریانات فوق تصور می کرد می تواند مانع از روی کارآمدن رژیمی بشود

که منافعش را تهدید نماید.

ص: 256

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و درک نسبی عوامل مؤثر در پیروزی آن، آمریکا بر آن شد تا از کانال

همین افراد موجبات روی کارآمدن دولتی را فراهم کند که علیرغم تفاوت اسمی و اختلافات صوری با

رژیم پهلوی باز هم بازار خوبی برای صنایع نظامی و مصرفی و پایگاه خوبی برای جاسوسی و منبع تأمین

انرژی مطمئنی برای چرخهای صنعتی آمریکا باشد. به همین جهت دست به کار استفاده فعال از عناصر

خود در رئوس جریانات خط میانه بودند، می شود.

در اینجا سوای از اهداف آمریکا در قبال انقلاب اسلامی، برخوردها و اهداف گروههای خط میانه نیز

مطرح می شود. رشد سریع و سرعت توفنده و تاکتیکهای منحصر به فرد انقلاب اسلامی در مقابله با

حاکمیت امپریالیسم موجب شد که گروههای مذکور نیز همچون اربابشان نتوانند تحلیل جامعی در مورد

سیر وقایع و حوادث داشته باشند و با فرصت طلبیهای گاه وبیگاه در روند انقلاب اسلامی بیشتر به طور

ناخواسته و برای حفظ ظاهر دنباله روی رهبری انقلاب و مردم بودند. سرعت انقلاب و کسب وجهه کاذب

این عناصر در بین مردم در آغاز انقلاب و پیروزی آن، عامل عمده ای بود که ماهیت حقیقی شان پوشیده

ماند، ولی حقانیت انقلاب اسلامی و عدم همزیستی حق و باطل چهره پلید یکایک اینان را افشا کرد و

رسوایشان ساخت.

خصیصه فرصت طلبی و منفعت پرستی فردی و عدم درک اوضاع در آغاز انقلاب باعث شد که

جریانات مذکور نتوانند موضع واحدی بر علیه انقلاب اسلامی بگیرند. گروهی با دستیابی به شغلهای

حساس و امکان تحقق بخشیدن به ایده آلهایشان و گروهی دیگر با خیال رسیدن به پستها و مقامها برای

اعمال عقایدشان، برای مدتی باز از ابراز عقاید قلبیشان پرهیز می کردند، اما مغایرت نیات اینها با مقاصد

ملت که همانا تحقق یافتن احکام اسلام بود و در جریان مجلس خبرگان، تدوین قانون اساسی و اجرای

احکام اسلام بروز می کرد باعث شد تا پرده از چهره کریه خود بردارند. دسته ای به مقابله علنی با انقلاب

اسلامی پرداختند، گروهی با استفاده از آنچه که انقلاب در دسترسشان گذاشته بود شروع به تخطئه

آرمانهای انقلاب نمودند و عناصری دست به ایجاد تشکیلات سیاسی زدند و فی الجمله تهیه مقدمات برای

سرنگونی جمهوری اسلامی، و گسترش روابط با آمریکا را در رأس برنامه های خویش قرار دادند.

تلاشهای سیا در این میان در درجه اول به تهیه تحلیل جامعی از اوضاع ایران و سپس تعیین خط مشی

باتوجه به تحلیل صورت گرفته و سرانجام شیوه اعمال خط مشی معطوف بوده. سیا با به کارگیری تمام

عوامل خود در ارتش، ادارات و وزارتخانه ها و افراد شاغل در قسمتهای بازرگانی اولویت کامل را به

جمع آوری اطلاعات در مورد کلیه جریانات داخلی و مسائل مورد نیاز اختصاص داد و سپس با توجه به

اطلاعات به دست آمده خط مشی و شیوه اعمال آن را به صورت خلاصه به نحو زیر ارائه داد:

1 خط مشی سیا «آمریکا» در قبال انقلاب اسلامی آمریکا در سطح حاکمیت و عناصر دخیل در آن

در ایران خود را با دو جریان عمده روبه رو می دید، یکی رهبری انقلاب و یاران و همفکران ایشان، دیگری

طیف خط میانه که هر کدام به نحوی مصدر امری شده بودند و یا قدرت آن را داشتند که بتوانند عامل به

عملی شوند. عزم قاطع امام بر پیاده کردن احکام اسلام و حاکمیت قرآن در جامعه و ستیزه جویی و

سازش ناپذیری ایشان در برابر تمامی مظاهر کفر از غرب گرفته تا شرق و عوامل آنها، آمریکا را متوجه

کرد که تحقق حاکمیت خط امام به معنای مرگ تمامی آرزوهای امپریالیسم برای دستیابی مجدد به منافع

این مرز و بوم است. آمریکا در مقابله با این خط و با توجه به عواملی که در اختیار داشت تصمیم بر نابودی

ص: 257

و سرنگونی جمهوری اسلامی گرفت. اما به خاطر نقصان عوامل کارا و برای شناسایی، پرورش و جایگزین

کردن یک نیروی کاملاً وفادار به خود که قدرت نظامی هم داشته باشد «آمریکا گمان می کرد چنین نیرویی

در درون ارتش وجود دارد» و همچنین زمان مورد نیاز برای چنین طرحی در مرحله اول سعی کرد تا یک

ائتلاف متشکل از سران بالقوه لیبرالهای سیاسی، چهره های مذهبی میانه رو، سران ارتشی متمایل به غرب،

سران قبایل و گروههای قومی را رهبری کند و برای به دست گیری حاکمیت «موقت» راهنمایی نماید، تا

فضای مناسب و بازی برای پیاده کردن طرح اصلی خود بیاید. بالطبع در صورت پیاده شدن طرح اصلی،

این عناصر کنار گذاشته نمی شدند، بلکه در جهت مصالح و منافع همان رژیم به کار گرفته می شدند. علت

آنکه آمریکا به حاکمیت عناصر خط میانه اکتفا نمی کرد آن بود که در کنار آنها مجبور می شد به اعمال

فشارهایی که از جانب خط امام صورت می گرفت تن در دهد، ولی آمریکا رژیمی را می خواست که کاملاً

به خواسته هایش گردن نهد. «آمریکا همزمان با این طرحها، در استفاده از عوامل ضد انقلاب اعم از

ساواکیها، بختیار، سلطنت طلبها و کلاً عناصری که از آغاز مخالفت علنی با انقلاب اسلامی داشتند،

کوتاهی نمی کرد که در این مجموعه به خاطر اختصاص یافتنش به خط میانه از ذکر آنها خودداری

می شود. اسناد مربوط به این افراد در کتاب شماره 38 به چاپ رسیده است.»

2 اعمال خط مشی به دنبال تصمیم سیا مبنی بر تشکیل ائتلافی متشکل از لیبرالهای سیاسی و

چهره های دینی میانه رو و کلاً عناصر خط میانه، کسی که به گمان آمریکاییها احتمال داده می شد این

ائتلاف را سرعت ببخشد، شریعتمداری بود. علت انتخاب شریعتمداری به عنوان محور این جریان، این

ویژگی بود که وجهه مذهبی وی آن هم در سطح مرجعیت عاملی بود که هم در رابطه با مردم مسلمان

کارساز بود و هم شخص وی تمام ملزومات تحقق بخشیدن به چنین ائتلافی را دارا بوده است. تشکیل

چنین ائتلافی برای سیا بدین مفهوم نیست که سیا قصد داشته تشکیلات مجزای این افراد را در هم ادغام

کند، بلکه سعی داشت که از کانال هر کدام از این جریانات هدفهای مقدماتی طرح اصلی را نیز تحقق

بخشد. مثلاً از طریق خسرو قشقایی و مدنی می خواست روزنامه ای براه بیندازد تا زمینه فرهنگی و

تبلیغاتی را آماده کند؛ از طریق نهضت آزادی و دولت موقت سعی در بی اعتبار نشان دادن تصمیمات

سیاسی متخذه از سوی امام نماید؛ از طریق حزب خلق مسلمان با رهبری شریعتمداری قصد راه اندازی

روزنامه ای را داشت تا حضور سیاسی خویش را وجهه مذهبی ببخشد. البته این برنامه های هماهنگ شده

از سوی سیا در عمل، گذشته از اینکه اختلافات صوری این گروهها را حل می کرد عاملی بود که در جهت

خط مشی اصلی «تشکیل ائتلاف» رانده شوند و تماس و ارتباط آنها را با همدیگر تضمین می نمود

«تماسهای طرح ریزی شده جبهه ملی، خسرو قشقایی و.... با شریعتمداری که در اسناد ذکر آنها رفته

بیانگر قدمهای اولیه برای برآوردن این هدف است».

نتایج حاصله از تلاشهای سیا برای تحقق اهدافش در اسناد به خوبی قابل مشاهده است. در پایان

اسامی عناصری از این طیف که یا عضو سیا بوده اند و یا به نحوی اطلاعات در اختیار مأموران سیا قرار

می داده اند ذکر می شود و خود اسناد به صراحت گویای خودفروختگی و خودباختگی آنهاست.

نهضت آزادی:

بهرام بهرامیان عضو رهبری عالی نهضت آزادی؛ عامل حقوق بگیر سیا از سال 1356.

ص: 258

عباس امیرانتظام عضو عالیرتبه نهضت آزادی؛ عامل سیا از اوائل دهه 1340 «در سندی که در این

مجموعه آمده مأمور سیا جرج کیو به رئیس سیا اظهار می دارد که امیر انتظام در اوائل دهه 1340 با وی

کار می کرده است»؛ مأمور تماس برای تبادل اطلاعات با سیا، از سوی دولت بازرگان.

باند ملی گراها:

سام سنجابی در تماس با مأموران سیا در سانفرانسیسکو بوده است. از آنجایی که وی فرزند کریم

سنجابی بوده، سیا از وی به عنوان واسطه ارتباط با رهبری جبهه ملی استفاده می کرده است.

خسرو قشقایی عامل سابقه دار سیا؛ انگیزه وی از همکاری با سیا گرفتن قول حمایت مالی و سیاسی

در جهت نیات و اهداف آینده اش در قبال جمهوری اسلامی بوده است.

رحمت اللّه مقدم مراغه ای عامل سیا از 1340 و دوست دیرینه قرارگاه سیا در تهران از 1332.

حسن نزیه عامل سیا، «تاریخ رابطه وی با سیا به قبل از انقلاب بازمی گردد».

در مورد ارتباط با عناصر مذهبی میانه رو از سوی سیا و در رأس آنان شریعتمداری، به اسناد

شریعتمداری مراجعه شود.

دانشجویان مسلمان پیرو خط امام

پائیز 1364


توضیح اسناد مربوط به شریعتمداری

ص: 259

بسمه تعالی

افراد ذیل از سوی سفارت و سیا در رابطه با شریعتمداری بوده و یا گزارش داده اند:

1 فرانک باروز

شغل: رئیس اتاق بازرگانی ایران و آمریکا

باروز به دنبال ملاقاتی که با شریعتمداری داشته به سفارت گزارش می دهد که شریعتمداری به وی

گفته است که به علت اینکه همیشه اطلاعات موثقی به دستش نمی رسد احساس می کند که برای سر و کار

داشتن با مسائل جاری آمادگی چندانی ندارد. کاردار این اظهار شریعتمداری را به عنوان یک دعوت

ضمنی شریعتمداری از دولت آمریکا برای تهیه خبر و اطلاعات و در جریان قراردادن او تعبیر می کند.

در همین رابطه ستاد سیا به دنبال این گزارشات علاقه خود را به خواست ظاهری شریعتمداری به اخذ

اطلاعات از دولت آمریکا ابراز می دارد و به دنبال مجرای مناسبی برای رساندن اطلاعات به وی می گردد.

در آغاز به دنبال آن بوده اند که در صورت توافق باروز از وی بخواهند که به شریعتمداری بگوید، یک

پیک مورد اعتماد را معین نماید «که انگلیسی بداند» تا اطلاعات را از طریق وی دریافت دارد و پس از تهیه

مقدمات باروز از صحنه خارج شود.

باروز در رابطه با شریعتمداری این نظر را داشته که سفارت باید مشوق دیدگاههای میانه روانه او باشد

تا او احساس اطمینان نماید که در طرفداری خود از نظریه «نیاز به ابقای بازرگانی خارجی در ایران» از

تأیید آمریکا برخوردار است. باروز شریعتمداری را بهترین امید تجارت در ایران می دانست.

سیا با توجه به دیدگاه محدود وی در مورد شریعتمداری و اینکه فقط جزئی از اهداف سیا را در نظر

دارد و می خواهد که این ارتباطات در محدوده کارهای سفارت باشد، از امکان به کارگیری وی

چشم پوشی می کنند اما بدون اینکه او را به عنوان یک کانال بالقوه از نظر دور بدارد.

2 نام واقعی: نامعلوم

نام رمز: اس. دی. ولید

شغل. احتمالاً کار تجاری و دارای املاک و مستغلاتی بوده است یکی از جاسوسان حرفه ای سیا که

در زمینه امور نفتی، تماس با رؤسای جبهه سیاسی ضدانقلاب منجمله فروهر، علی اسلامی از سران حزب

خلق مسلمان و رؤسای شرور بعضی قبایل ترکمن صحرا و خوزستان و کارگذاری و استفاده از وسائل

جاسوسی، فعال بوده «موضوع پیش بردن عملیاتی که بنابر آن تله متری «کسب الکترونیکی اطلاعات از

راه دور» به طور مخفی برای آمریکا تهیه می شود و در سند 7 آبان 58 ذکر شده در رابطه با همین جاسوس

است».

سیا بعد از اظهارت باروز، اس. دی. ولید را که قرار بوده برای یادبود مرگ پدرش به قم برود مأمور

می کند که با شریعتمداری تماس بگیرد. هدف عمده از این تماس این بوده که از مفاد مکالمه و نوع استقبال

شریعتمداری از وی سرنخی درباره امکان استفاده آینده از ولید را ارزیابی کنند.


نامه رئیس قرارگاه سیا در تهران به رئیس کل سیا

تحلیل اوضاع و امکانات اعمال نفوذ در جریان امور ایران

ملاقات رئیس قرارگاه سیا با کاردار سفارت امریکا در مورد ملاقات باروز و توافق بر سر

ملاقات ولید و شریعتمداری

ولید در 10 اردیبهشت در قم با شریعتمداری ملاقات می کند و ابراز می دارد که پیغامی حاوی، عرض

ارادت دوستان ایرانی و آمریکایی خود را در آمریکا برای شریعتمداری آورده است. شریعتمداری به گفته

ص: 260

ولید از این پیغام مسرور می شود. این ملاقات پس از مقداری صحبت و اظهار مواضع شریعتمداری با

دعوت مجدد ایشان از ولید با این بیان که «یک بار بیا، دوبار، هر چند بار که دوست داری» به پایان

می رسد. سیا پس از این دیدار می گوید که گزارش ولید با شواهد اخیر مبنی بر اینکه شریعتمداری ممکن

است بخواهد کانال مناسبی با دولت آمریکا برقرار کند هماهنگی دارد.

در 31 اردیبهشت قرارگاه تصمیم می گیرد که ولید را برای درک هرگونه علامتی از سوی شریعتمداری

مبنی بر میل به برقراری تماس «اطلاعاتی» با سیا به قم بفرستد. این ملاقات در صبح 5 خرداد صورت

می گیرد. در این ملاقات، علیرغم تعجب ولید، به زودی و گرمی پذیرفته می شود. ولید با اظهار اینکه

دوستان آمریکایی وی ابراز احترام نموده و گفته اند که می دانند او «شریعتمداری» در صحنه سیاسی ایران

می خواهد چه بکند، از شریعتمداری می خواهد که با توجه به میل احتمالی دوستان آمریکاییش نام

شخصی را که درباره این امور با وی مذاکره کنند بدهد. شریعتمداری می گوید که حزب سیاسی وی احتیاج

به کمک دارد و از ولید می خواهد که با سران حزب صحبت کند و به حزب بپیوندد. ولید می گوید که قصد

دارد به حزب بپیوندد، اما فکر می کند بهتر آن است که این تماسها توسط فردی صورت پذیرد که

شریعتمداری کاملاً به وی اعتماد داشته باشد و مطمئن باشد که این امور را محرمانه نگه می دارد.

شریعتمداری نام پسرش حسن را به ولید می دهد و می گوید هر کدام از دوستان را که می خواهد نزد حسن

ببرد. ولید در ملاقاتش با قرارگاه اظهار می دارد که شریعتمداری می دانست چه نوع رابطه ای در حال

برقراری بود و به خوبی می داند که «دوستان آمریکایی» همان دولت آمریکا است.

ولید سپس به ملاقات حسن می رود و آنچه را بین او و پدرش گذشته به وی بازگو می کند، طی آن

ملاقات حسن نشانی و تلفن خود در تهران را به ولید می دهد و از او دعوت می کند که هرگاه آماده بود

همراه یا بدون «دوستان» تماس بگیرد. کفیل ریاست قرارگاه تهران «گلگروف» از ولید می خواهد که با

حسن ملاقات کند، اما نوعی بهانه هم دست و پا کند تا از سرعت جریانات برای مدت کوتاهی کاسته شود.

در همین ضمن، قرار می شود ولید به حزب خلق مسلمان بپیوندد. در اینجا سیا اظهار می دارد که ولید

کاری عالی انجام داده و یک کانال مستقل، محتاط و ظاهرا بسیار قابل اطمینان به شریعتمداری برای ما

تهیه کرده است.

در 20 خرداد گلگروف تحت پوشش مأمور دیپلماتیک سفارت با حسن شریعتمداری ملاقات می کند.

ولید معرفی را انجام می دهد و به عنوان مترجم عمل می کند. ضمنا قرار بوده که ملاقات دیگری از سوی

ولید با حسن در مورد اینکه آمریکا چه کار باید بکند در 22 خرداد صورت گیرد.

در رابطه با این ملاقات و ادامه کار اس. دی. ولید در جریان شریعتمداری اسناد دیگری به دست نیامده

است. تنها یک سند دیگر در مورد ولید در این بخش موجود است که وی پس از ملاقات با افراد مهم قبائل

ترکمن که اهل ناحیه گناباد بودند به سفارت گزارش می دهد که این قبایل قصد مبارزه مسلحانه داشته اند،

اما شریعتمداری این کلام را به آنها رسانده که فعلاً مقاومت مسلحانه را شروع نکنند.

نکته قابل تذکر این است که عوامل دیگری که سیا در جریان شریعتمداری به کار می گرفته از وجود

بقیه کانالها و رابطین بی اطلاع بوده اند.

ص: 261

3 نام اصلی: سرتیپ «یا سرلشکر» فرازیان

نام رمز: اس. دی. جانوس / 13

شغل: مقام عالیرتبه سابق ساواک

4 نام اصلی: مرتضی موسوی

شغل: مدیر و رئیس شرکت پیرانکو

فرازیان پیش از انقلاب با قرارگاه سیا تماس رسمی داشته است. وی پس از انقلاب تماس خود را از

طریق ملاقات و تلفن حفظ می کرده است. در یکی از اولین ملاقاتهای بعد از انقلاب وی موسوی را به

مأمور قرارگاه به عنوان بازرگانی که با شریعتمداری رابطه دارد معرفی می کند.

در سند 20 اردیبهشت، سیا در پی مسائل مربوط به باروز و ولید در مورد شریعتمداری به اقدامی که از

سوی فرازیان صورت گرفته مبنی بر اینکه تمایل شریعتمداری به ایجاد رابطه با آمریکا را ارزیابی نمایند،

اشاره می کند و می گوید این حرکت از جانب یکی از زیردستان شریعتمداری انجام گرفت.

در پی تصمیمات سیا برای یافتن یک کانال رضایت بخش با شریعتمداری و مسائلی که تا حدودی ذکر

آنها رفت، فرازیان نیز به عنوان یک احتمال در نظر گرفته می شود. اما دادن اطلاعات از طریق یک مقام

سابق ساواک «فرازیان» و ارتباط بین او و شریعتمداری با توجه به حساسیت جامعه نسبت به ارتباط یک

ساواکی با شریعتمداری و احتمال لو رفتن این رابطه، سیا را در صحیح بودن این رابطه به تردید می اندازد.

هرگونه تصمیم گیری در مورد نحوه اقدام به ارتباط با شریعتمداری برای سیا مستلزم داشتن اطلاعات

کافی در مورد کلیه جوانب ایران و آمادگیهای بالقوه و بالفعل شریعتمداری برای تکیه به وی به عنوان

عنصری که کارایی لازم را در آینده داشته باشد و بتواند منافع آمریکا را تضمین کند، بوده است. حزب

شریعتمداری «حزب خلق مسلمان» به عنوان یکی از راههای نیل به این اهداف و دسترسی به اطلاعات

مورد نظر سیا قرار می گیرد و باز هم فرازیان به خاطر ارتباط و کسب اطلاعات از این حزب فرد مفیدی

تشخیص داده می شود.

فرازیان به خاطر جاه طلبیهای فردی و سیاسی در تلاش طلبیهای برای تضمین حمایت آمریکا از

شریعتمداری این هدف را دنبال می کرده که خود را رئیس نهایی سازمان جدیدی می دیده که در زمان یک

دولت تحت حاکمیت شریعتمداری تشکیل می شود. وی فعالانه ملاقات سیا با شریعتمداری را پیگیری

می کرده و برای سهولت کار خویش و از بین بردن اشکال تماس خود با شریعتمداری و همفکرانش،

موسوی را که دارای دیدگاههایی همچون خودش و پیرو متعصب شریعتمداری بوده، به کار می گیرد و با

خود همراه می کند.

در یک مکالمه تلفنی با فرازیان و یادداشتی که وی از طریق موسوی به یکی از مأموران قرارگاه تهران

می رساند، موسوی بیان می دارد که از مقامات ثروتمند ساواک که به خارج گریخته اند وجوهاتی گرفته

شود، موسوی و فرازیان هر دو فکر می کنند که شریعتمداری از پشتیبانی، استقبال خواهد نمود مشروط بر

آنکه یک کانال کارامد و کاملاً امن برقرار گردد. آنها همچنین معتقدند که شریعتمداری با ملاقات مستقیم

موافقت خواهد نمود.

در 31 اردیبهشت سیا گرفتن خبر در مورد حزب جمهوری خلق مسلمان از طریق فرازیان را تأیید

ص: 262

می کند و از فرازیان می خواهد که بفهمد آیا شریعتمداری ایجاد این کانال را تجویز کرده و تأیید می کند یا

نه. در 7 خرداد طی یک جلسه ای با مأمور سیا، فرازیان اظهار می دارد که وی بار دیگر با «سران» حزب

جمهوری خلق مسلمان تماس گرفته بود و این افراد فکر همکاری با آمریکاییها را تأیید کرده بودند و

می گوید در صورت موافقت ما، افراد منتخبی از حزب به قم خواهند رفت تا درباره مسئله با شریعتمداری

حرف بزنند. تا تأیید یا عدم تأیید وی را بگیرند. فرازیان می گوید که دوستان شریعتمداری فکر می کردند

که به راهنمایی سیاسی و مالی احتیاج دارند، چون سعی می کنند طرفداران خود را به مجلس بفرستند.

گلگروف «مأمور قرارگاه» می گوید که قبل از مبادرت به هر عملی ضرورت دارد که مقداری اطلاعات

کاملاً موثق به دست بیاوریم، سپس در مورد انتخابات و کیفیت نیروها از فرازیان خواستار یافتن

اطلاعاتی می شود. در 16 خرداد طبق گزارشی، ستاد سیا به تهران اطلاع می دهد که به خاطر تحولاتی که

در ارتباط با تمایل شریعتمداری به برقراری تماس از طریق پسرش حسن سریعا روی می دهد، در ستاد

تصمیم بر این گرفته شده که به خاطر کمبود اطلاعات در مورد اقدام در مورد مسیر آینده سیاسی ایران و

سرعت جریانات، ما سریعتر از حد خود به سوی اقدام سیاسی پیش می رویم، به علاوه ما خطر از دست

دادن کنترل اوضاع را متوجه منابع ذخیره خود می کنیم که ممکن است خود منافع و مقاصد سیاسی خاصی

داشته باشند. اگر چه منافع ما با آنها عموما اشتراک دارد، اما دیدگاههای آنها در مورد نحوه نیل به این

مقاصد و سرعت حرکت بدون شک با دیدگاههای ما تفاوت دارد، در این رابطه مسئله فرازیان را به عهده

قرارگاه تهران می گذارد و می گوید با این وجود ما تصور می کنیم بهترین کار این است که با سرعت خود را از

اینکه فرازیان به عنوان کانال شریعتمداری باشد خلاص کنیم، چون میل داریم فرازیان را به عنوان یک

منبع ذخیره گزارشگر درباره صحنه سیاسی و سازمان اطلاعاتی حفظ کنیم و توجه به سابقه وی نشان

می دهد که خطر وی به عنوان یک کانال سیاسی بیش از اندازه بزرگ است.

در تماس تلفنی با فرازیان در 17 خرداد، وی به گلگروف گفت که موسوی به قم رفته و با شریعتمداری

ملاقات کرده و شریعتمداری با توصیه ای که موسوی با سایر سران حزب جمهوری خلق مسلمان به او

نموده بودند، مبنی بر اینکه برای بررسی امکان برخورداری از حمایت دولت آمریکا با آن دولت تماس

گرفته شود «کاملاً موافقت کرده بود،» شریعتمداری بعد از ابراز موافقت مشروط به دو شرط می گوید که

قول می دهد در آینده برای بازپرداخت هر مقدار پولی که از دولت آمریکا درخواست خواهد شد، به هر

کاری که ممکن باشد دست بزند. شریعتمداری به مرتضی موسوی می گوید که آمریکاییها را خاطر جمع

کند که رقم 5 میلیون دلار برای کمک «یعنی همان رقمی که قبلاً فرازیان به سیا رسانده بود» فقط برای

تأمین.... کفایت می کند. وی می گوید تشکل پر هزینه است و نیاز به مبلغی چندین برابر مبلغ 5 میلیون دلار

است. در پایان تماس، فرازیان تأکید می کند که شریعتمداری خودش می خواهد بالفور بداند آیا دولت

آمریکا می خواهد از او حمایت کند یا نه، که گلگروف توضیح می دهد که چنین تصمیمات برجسته ای

معمولاً بعد از مقداری بحث و هماهنگی صورت می گیرند.

در یک تماس تلفنی دیگر با فرازیان در 19 خرداد، گلگروف بر مواضع قبلی خود مبنی بر رد کمک

مالی به شریعتمداری تا هنگام کامل شدن اطلاعات و به دست آوردن توافق کامل تأکید می کند ولی درباره

دادن اطلاعات به وی موافقت می نماید. فرازیان از این موضوع ناراحت می شود و می گوید که اهداف

شریعتمداری کاملاً روشن است و نیازی به صرف وقت بیشتر برای درک آنها وجود ندارد و شریعتمداری

ص: 263

برای به دست آوردن پیروان بیشتر نیاز به پول دارد تا این وجوهات را بین افراد لایق تقسیم کند و وفاداری

آنها را به دست آورد، از این وجوهات برای تأمین مخارج اضافی حزب استفاده خواهد شد و در آخر

می گوید که بسیار به نفع ماست که شریعتمداری... کافی... با نظریاتی به میدان بیاید که خمینی را به مبارزه

بطلبد، فرازیان قرار بوده تصمیم سیا را به موسوی برساند.

در 25 تیر موسوی و فرازیان با اهرن «رئیس قرارگاه سیا در تهران» ملاقات دو ساعته ای برگزار

می کنند و در این ملاقات اصرار می کنند که یک مأمور سیا مستقیما با شریعتمداری صحبت کند. در رابطه

با سؤالی از سوی رئیس قرارگاه تهران مبنی بر اینکه کمک ما اگر تأمین شود چگونه استفاده ای از آن به

عمل خواهد آمد. موسوی می گوید که علیرغم مرتبه اولی که پول در خواست کرده بود و شریعتمداری در

آن بار قصد داشت از آن برای خرید سلاح در جهت مسلح کردن آذربایجانیهای مقیم تهران استفاده کند،

اکنون اوضاع کمتر غیرعادی است.

در ملاقاتی که اهرن با فرازیان و موسوی در.... مرداد صورت می دهد. فرازیان باز هم در مورد تماس

مستقیم با شریعتمداری صحبت می نماید و وقتی مأمور سیا می گوید که ستاد به مزایای تماس مستقیم

واقف است، اما اشکال کار در پیدا کردن کسی است که مباشرت وی با ساواک مانع آمدن وی به اینجا

نشود، فرازیان اظهار می دارد که سیا می تواند با آیت اللّه زنجانی تماس بگیرد، چون زنجانی جنبه ثانی

شخصیت شریعتمداری می باشد، وی می گوید هر چند زنجانی به انگلیسی تکلم نمی کند، ولی می توان از

پسر وی فرید که فعلاً در تهران است به عنوان مترجم استفاده کرد.

در چند تماس و ملاقات بعد از دیدار در مرداد ماه و طرح مسئله زنجانی، سیا و موسوی و فرازیان در

پی تهیه تدارک برای ملاقات با زنجانی بوده اند و در ملاقاتی در 22 مهر، فرازیان می گوید که موسوی

مطابق توافقمان به قم رفته و تأیید شریعتمداری برای آن ملاقات با زنجانی را گرفته و این کلام را نزد

زنجانی برده...

5 نام اصلی: منوچهر نیک پور

نام رمز: اس. دی. بیپ

این فرد به ادعای خودش به واسطه موقعیت خانوادگی ممتاز و منابع مادیش رابطه دیرینه ای با

شریعتمداری داشته است، آخرین تماس حضوری وی با شریعتمداری در سال 57 بوده که جریان این

تماس در 18 اردیبهشت 58 به روزنامه ها درز پیدا می کند. نیک پور در 20 شهریور در تماسی با مأمور

پایگاه فیلادلفیا گزارشی در مورد، شخصی به نام علی اکبر شهلا که رئیس شرکت فرعی شیشه آلات

وارداتی است می دهد. نیک پور می گوید که این فرد از اقوام درجه اول و معتمد شریعتمداری است و زمانی

که در ایران بود هر هفته مرتب با شریعتمداری ملاقات می نمود. نیک پور به مأمور سیا می گوید که حاضر

است از طرف سیا ترتیب ملاقات با شهلا را بدهد. ستاد سیا از پایگاه فیلادلفیا می خواهد که هیچ اقدامی

برای تماس با دوست نیک پور «شهلا» انجام ندهند، اما خواستار اطلاعات وی در مورد شریعتمداری

می شوند.

همان گونه که در قسمت مربوط به فرازیان ذکر شد، در یکی از ملاقاتها فرازیان و موسوی می گویند که

سیا می تواند با آیت اللّه زنجانی تماس بگیرد، زیرا وی جنبه ثانی شخصیت شریعتمداری است؛ به دنبال این

ص: 264

امر سیا سعی می کند در رابطه با وی سوابقی به دست بیاورد، ثانیا از میزان ارتباط بین شریعتمداری و وی

اطلاعاتی تهیه کند.

بعد از چند گزارش و اظهار نظر ستاد سیا به قرارگاه تهران اطلاع می دهد که مرور پرونده، ادعای

نزدیکی زنجانی و شریعتمداری را تأیید نمی کند، اما البته امکان آن را نیز رد نمی کند و اظهار می دارد که

به طور کلی موافقیم که با زنجانی به منظور جمع آوری اطلاعات درباره حزب خلق مسلمان و...

شریعتمداری ملاقات شود.

به دنبال درخواست قرارگاه از ستاد سوابقی در مورد زنجانی و پسرش محمد سعید فرید زنجانی که به

مناسبتی درگیر در این جریان بوده ارسال می شود.

آیت اللّه حاج آقا رضا زنجانی مشهور به رضا زنجانی مشهور به ملا سیدرضا زنجانی فرد شماره

6054«؟» 201 و دارای نام رمز هویت الف می باشد «سند مربوط به نام رمز زنجانی به دست نیامده» ...

دوست دیرینه و نزدیک منبع ذخیره تهران اس. دی. روپ / 1 «و یکی از امرای سابق ارتش» بود که

قرارگاه را در جریان فعالیتهایش قرار می داد... زنجانی تعداد وسیعی رابط در سرتاسر ایران منجمله

سیاسیون ناراضی و افراد سرشناسی که عضو دستگاه نبودند از جمله بازاریها داشت. وی قویا ضد دولتی

بود... و بعد از این مقداری به سوابق فرید اشاره می کند.

در یکی از اسناد فرازیان به مأمور قرارگاه می گوید، سعید فرید پسر آیت اللّه زنجانی در صورتی که لایق

و مایل بود در نظر خواهیم گرفت که او شاید بتواند با کارایی به عنوان مسئول تأمین مالی و پاسخگوی

روابط عمومی شریعتمداری عمل کند. در یکی دیگر از ملاقاتها موسوی و فرازیان بعد از پیشنهادات

ملاقات با زنجانی، فرید را به عنوان مترجم پیشنهاد می کند و سوابق فرید در این رابطه خواسته می شود.

آمریکا و خط میانه

بعد از ذکر نکاتی راجع به عوامل و جاسوسان درگیر با جریان شریعتمداری، ذکر نگرش آمریکا به این

مسئله و اهدافش ضروری به نظر می رسد. در یکی از اسناد رئیس قرارگاه سیا در تهران برنامه کار خود را

چنین تشریح می کند:

«من نظر خود را تا زمانی که ارتش دوران نقاهت خود را طی کند اعلام می کنم و این هم مرحله ای است

که برای طی آن از دست ما تقریبا کاری ساخته نیست، کاری که از دست ما برمی آید و من هم اکنون درگیر

آن هستم، این است که سران بالقوه یک ائتلاف متشکل از لیبرالهای سیاسی، چهره های دینی میانه رو و

سران ارتشی متمایل به غرب «هنگامی که ظهورشان شروع شد» را شناسایی کرده و آماده حمایت از آنها

شویم. کسی که بیش از دیگران احتمال داده می شود این ائتلاف را سرعت بخشد آیت اللّه شریعتمداری

است.

در شروع کار سیا برای تماس با شریعتمداری، کفالت قرارگاه در یکی از اسناد بعد از ذکر این نکته که

باب حمایت از شریعتمداری و حزبش گشوده است می گوید در این کار هدف ما همان طور که خمینی

نسبت می دهد ایجاد شکاف در نهضت اسلامی و تضعیف آن خواهد بود، تا صاحبان افکار معقولانه تری

بتوانند عرض وجود کنند.» در جواب به این پیشنهاد قرارگاه، ستاد سیا این نظر را تصحیح کرده و تنها

ایجاد شکاف را کافی نمی داند، بلکه بر روی کار آوردن دولتی موافق با نظرات آمریکا را مد نظر قرار

ص: 265

می دهد و می گوید «هدف از اقدام سیاسی ما در ایران روی کار آوردن دولتی است که نسبت به منافع

ایالات متحده نظر موافق داشته باشد. برای آنکه حزب شریعتمداری را به عنوان یکی از راههای نیل به

هدف خود مورد توجه قرار دهیم لازم است که قدرت و نفوذ آن را معین کنیم.» برای روی کارآوردن چنین

دولتی راه حلشان توسعه و حاکم کردن نیروهای میانه روی موجود در جامعه بوده که دارای وجهه اسلامی

نیز بوده اند و با توجه به اینکه برای استقرار چنین حاکمیتی وجود یک نیروی نظامی ضروری بوده سیا

نوعی تشکیلات قابل اطمینان انتظامی اعم از ارتشی و گروههای مسلح همفکر با خودشان را در اولویت

کامل قرار داده و آن را تحقق بخش نهایی ایده آلهای خود می دانسته است و در همین رابطه از قرارگاه در

مورد نحوه حمایت گروههای مسلح و میزان جذبشان به حرکتهای شریعتمداری سؤال می کند. البته قبل از

تحقق یافتن چنین تشکیلاتی تحکیم پایه های یک دولت میانه رو برای جلب حمایت توده و پایگاهی

مردمی ضروری می نموده است. سیا در این رابطه بیان داشته که: «بهترین راه نیل به این هدف استقرار یک

دولت میانه روی برخوردار از حمایت مردم است که یا تحت رهبری یا حمایت جامعه روحانیت باشد و

قدرت حفظ نظم و قانون را داشته باشد.»

آمریکا و شریعتمداری

با توجه به استراتژی کلی آمریکا و سیا در قبال انقلاب اسلامی، سیا سعی داشته با رعایت حداکثر

جوانب امنیتی و اطلاعاتی تاکتیکهای خود را پیاده نماید.

بعد از ملاقات باروز و اظهار نداشتن اطلاعات موثق درباره اوضاع از سوی شریعتمداری این امر به

منزله دعوت ضمنی شریعتمداری از دولت آمریکا برای همکاری قلمداد می شود. از سوی دیگر تظاهراتی

که در تبریز علیه مقاله روزنامه اطلاعات در مورد حزب جمهوری خلق مسلمان برگزار شده را به گمان

باطل خودشان با تظاهراتی که علیه مقاله کیهان در مورد امام در دی ماه 1356 صورت گرفت مقایسه

می کنند و آن را به حساب افزایش محبوبیت شریعتمداری می گذارند و برای او حساب باز می کنند. از همه

مهمتر استراتژی کلی آمریکا که ذکر آن رفت، سیا را وامی دارد که در این مورد به برنامه ریزی بپردازد. در

درجه اول ستاد سیا نسبت به خواست ظاهری شریعتمداری به اخذ اطلاعات از دولت آمریکا موافقت

می کند و در پی یافتن مجرای مناسبی برای رساندن این اطلاعات می گردد. بعد از طی مراحل مقدماتی و

اظهارات بعضی از عواملش مبنی بر اینکه شریعتمداری خواهان روابط مستحکمتر و پیچیده تر از جمله

تقاضای پول برای به راه انداختن یک تشکیلات وسیع سرتاسری سیاسی نظامی بوده، سیا با مسائل

عمده ای درگیر می شود که در پی حل آن بر می آید. آن مسائل عمدتا عبارتند از:

1 اطمینان به اینکه اظهارات و علامتهای ابراز شده از سوی شریعتمداری دقیقا همانهایی هستند که

منابعشان گزارش داده اند. «این امر با توجه به کانالهای مختلفی که با شریعتمداری برقرار می کنند تا

حدودی حل می شود».

2 مشکلات تماس مستقیم با وی و چاره جویی در جهت یافتن رابطی که به طور غیرمستقیم از طریق

وی بتوانند مسائلشان را به شریعتمداری برسانند و نیز او بتواند کاملاً دیدگاههای شریعتمداری و گروهش

را منعکس نماید. «حسن شریعتمداری از سوی پدرش در این رابطه به ولید معرفی می شود تا به سیا

«دوستان آمریکایی» معرفی گردد و آیت اللّه زنجانی نیز در این رابطه از سوی موسوی و فرازیان به سیا

ص: 266

پیشنهاد می شود که تا آنجا که اسناد نشان می دهد، مراحل اولیه برای تماس و کسب اطلاعات در مورد وی

جریان داشته است».

3 اقدام به گسترش پایگاههای سیاسی و حتی نظامی که حامی شریعتمداری باشند که حزب خلق

مسلمان باتوجه به ویژگیهایش مورد توجه کامل آمریکا قرار می گیرد «عضو شدن ولید در این حزب و

ارتباط موسوی و فرازیان با سران حزب در جهت تحقق بخشیدن به این هدف صورت می گیرند».

4 در صورت به نتیجه رسیدن موفقیت آمیز جنبه های ذکر شده در بالا و جمع بندی اطلاعات کامل به

دست آمده در مراحل قبلی، هماهنگی و برنامه ریزی و در اختیار گذاشتن امکانات از سوی آمریکا به

شریعتمداری و گروهش برای سرنگونی جمهوری اسلامی ایران «علت اینکه آمریکا در مقابل درخواست

صریح منابعش برای کمک مالی به شریعتمداری در همان زمان امتناع می کرد، یکی کامل نشدن طرحهای

مقدماتیش بود و دیگری نیاز به زمان برای یک بررسی کلی و جامع از کلیه شرایط ایران و بافتهای مخالف.

البته این نیاز به زمان بدین مفهوم نیست که اقدامات خود را معوق بگذارد و در اسناد مشاهده می کنیم که

همزمان با جریان امور به شریعتمداری سیا امکاناتش را در مورد تحقق بخشیدن به آمالش درباره خسرو

قشقایی و مراغه ای و... به کار گرفته است».


سوابق شریعتمداری

شریعتمداری

سوابق:

در کتابهای خط میانه در مورد سوابق شریعتمداری و ارتباطاتش با ساواک و دربار مطالبی منتشر

شده، در سند مورخ 12 اردیبهشت نیز این روابط تا حدی که آمریکا مطلع بوده آورده شده است:

«گزارشهای متعدد اطلاعاتی از تاریخ 1345 وجود دارند که اساسا نشان می دهند که او با شاه مناسبات

نسبتا خوبی داشته و همچنین در لیست حقوق بگیران ساواک بوده است. به عنوان نمونه ادعای اخیر، در

گزارش مورخ آبان 1350 از او به عنوان رئیس مرکز مذهبی قم نامبرده شده که از نخست وزیری و ساواک

وجوهاتی دریافت می کند. در مورخ 1350 شریعتمداری به عنوان یکی از برجسته ترین رهبران مذهبی که

با ساواک برای تشکیل یک.. مذهبی همکاری می کند گزارش شده، در یک گزارش در سال 1357 گفته

شده که او چهره مذهبی برجسته ای است که توسط ساواک..... می شود......»

دیدگاهها و اعمال:

با توجه به چنین سوابقی دیدگاههای شریعتمداری در قبال امام و جمهوری اسلامی مشخص است.

شریعتمداری در جواب ولید که از او می پرسد دوستان آمریکایی می خواهند بدانند او چه موضعی در قبال

مسائل دارد، می گوید که باید متن تلگرامی را بخوانند که او در اوائل اردیبهشت به شیخ محمد خاقانی

فرستاده، یعنی زمانی که شیخ محمد تهدید می کرد که ایران را ترک خواهد نمود، مگر آنکه فعالیتهای کمیته

در آن منطقه تحت کنترل آورده شود. البته این پیام در زمانی بوده که امام و آیت اللّه طالقانی از خاقانی

خواسته بودند که ایران را ترک نکند و همزمان با دعوت از او برای آمدن به قم جهت مذاکره، شریعتمداری

به خاقانی توصیه کرده بوده که به هیچ وجه آبادان را حتی برای رفتن به قم ترک نکند، چون مملکت در آن

محل به او احتیاج دارد. «البته منظور شریعتمداری ایجاد یک منطقه خطر دیگر برای جمهوری اسلامی و

ص: 267

رودرویی با امام در خوزستان بوده است». موضعگیریهای ایشان در قبال بقیه مسائل از موضع مقابله با

امام و جمهوری اسلامی ناشی می شده و گرایش فکر و عملی ایشان به عنوان نیروی جایگزین مبتنی بوده

بر روی کارآوردن سیستم و جریانی که بتواند منافع شخصی و جاه طلبیهای سیاسی ایشان را برآورده کرده

و این جز از کانال به قدرت رسیدن گروههای طرفدار آمریکا و عوامل ایشان اکثرا عوامل سیا، ساواکیها،

طرفداران رژیم شاهنشاهی و دوستداران آمریکا بوده اند و خود ایشان نیز بنابر همین نگرشها اقدام به

ایجاد رابطه با سیا می کند و با علم به اینکه با چه کسانی دارد تماس می گیرد نهایت علاقه خویش را به این

تماسها ابراز می دارد و تقاضای پول می نماید.

شریعتمداری پس از طی چند ملاقات با عوامل سیا دقیقا مشخص می کند که انگیزه اش فقط کسب

خبر و اطلاعات از آمریکا نیست «منظور شریعتمداری از کسب اطلاعات مربوط به جریانات روز، گرفتن

مواضع صحیح در جهت مقاصد آمریکاست و نگرانی از اینکه به خاطر ندانستن اخبار موضعی بگیرد که

هماهنگ با دیدگاههای آمریکا در مورد ایران نباشد». ایشان از طریق موسوی تقاضای پول می نماید که

وی در آغاز قصد داشته که این پول را در جهت مسلح کردن آذربایجانیهای مقیم تهران به کار گیرد تا در

موقع مقتضی به وسیله این افراد اهداف خویش را جامعه عمل بپوشاند. بعد از مدتی که به اصطلاح

خودشان به درک بهتری از مسائل می رسند تصمیم می گیرد که از این پول در جهت تحقق بخشیدن به یک

تشکیلات سرتاسری در ایران استفاده نماید و حتی درخواست همکاری از عناصر آمریکایی برای

برنامه ریزی و منسجم کردن جریانات تشکیلاتی حزب خلق مسلمان را می نماید. شریعتمداری با توجه به

خطراتی که در این گونه تماسها وجود داشته نهایت سری بودن و حفظ جوانب امنیتی را نیز خواستار

می شود و این خود بیانگر این مسئله است که می دانسته دقیقا چه می کند و چه نوع رابطه ای را پی می ریزد.

در زمینه هماهنگی با جبهه متحد ضد انقلاب، و واقعیت بخشیدن به استراتژی موقت آمریکا در جهت

روی کار آوردن جریان میانه رویی که تحت رهبری یا حمایت روحانیت میانه رو باشد، شریعتمداری

مقدمات تماس، خط دادن و همگامی با جبهه ملی، مقدم، نزیه، خسرو قشقایی را تهیه می بیند و قدمهایی نیز

برداشته می شود.


شرح ملاقات اس. دی. ولید و شریعتمداری

سند شماره (1)

30 مهر 58 اعضاءسرّی

از: رئیس 537156به: تهران

هشدار شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است

عطف به: الف. تهران 53910 ب. تهران 54454 ج. تهران 54513

1 از تأخیر در پاسخ معذرت می خواهیم.

2 ال. دبلیو. سرف مشخصه ارتباطات غیررسمی است که مستقیما بین رؤسای قرارگاهها و رئیس

اطلاعات مرکزی صورت می گیرد. نامه ها باید خطاب به DCS(1) با نام مستعار و با امضاء مستعار در زیر آن

و باید مشخصه ال. دبلیو. سرف را هم روی خارج پاکت و هم روی خود نامه همراه داشته باشد.

1- به معنای رئیس اطلاعات مرکزی بوده باشد و در مخابره تلگرام اشتباه حرفی روی داده باشد. چنان که DCI می بایست DCS 1 به نظر می رسد که در جمله اول پاراگراف دوم همین سند ذکر شده مخاطب نامه رئیس اطلاعات مرکزی است.
ص: 268

3 نامه های ال. دبلیو. سرف نباید از دو صفحه تایپ شده بیشتر باشند و نباید حاوی توصیه ها یا

درخواستهای اقدام باشند «آنها را باید در مکاتبات عادی اعضاء نوشت».

4 معمولاً نامه های ال. دبلیو. سرف یک پاراگراف دارند که صحنه کلی «فضای سیاسی» را توصیف

می کند و به دنبال آن تحولات عملیاتی، مسائل پرسنلی، مشکلات و غیره مورد بحث قرار می گیرند.

5 نامه های ال. دبلیو. سرف را می توان هر موقع ارسال نمود، اما براساس برنامه فعلی هر شش ماه یک

بار باید آنها را تسلیم نمود. نامه های رؤسای قرارگاه های خاور نزدیک باید در آبان و اردیبهشت فرستاده

شوند.

6 بدون پرونده تا تاریخ 30 مهر 78 در بایگانی ضبط شود.

تماما سرّی

سرّی


نظرات باروز و تحلیل قرارگاه سیا در مورد تماس با شریعتمداری و...

سند شماره (2)

7 آبان 1358

از: دونالد سی. پکوئینبه: رئیس قرارگاه تهران

یادداشت برای: ادوارد جی. گنین(1)

موضوع: ال. دبلیو. سرف اداری غیررسمی

ادوارد عزیز

اینکه چهارماه از زمانی که شما را ملاقات کردم و در تدارک عزیمت به تهران بودم می گذرد، تلقی

عمده ای که من طی این مدت از امور سیاسی ایران به دست آورده ام این است که احتمالاً «عوامل سیاسی»

همچنان به طور بی نتیجه یکدیگر را فشار خواهند داد تا راه خود به جلو را باز کنند و برای رسیدن به

موقعیتهای بهتر مانورهای خود را ادامه می دهند. تحلیلگران اغلب رویدادهای اینجا را موجب تسریع «یا

بر حسب مورد، تأخیر» یک رودرویی اجتناب ناپذیر قطعی می بینند که در فاصله ای نسبتا نزدیک یا منجر

به تحکیم کنترل حکومت الهی یا جایگزین آن توسط چیز دیگری خواهد شد. من بیشتر طرفدار این نظر

هستم که فرسایش تدریجی اقتدار شخص خمینی یک دوران رقابت بی نظم و ترتیب گاهی خشونت بار

را به دنبال خواهد داشت، که در خلال آن هیچ رقیب منفردی دارای قدرت نظامی یا برنامه های

جذب کننده کافی برای غلبه بر مخالفین خود نخواهد بود. در صورتی که ارتش از کسی طرفداری کند

اوضاع می تواند صورت دیگری پیدا کند، اما آنها «ارتشیها» هنوز کاملاً وحشت زده اند. انضباطشان

ضعیف است و اشتیاق حرفه ای عملاً وجود ندارد و رهبران احتمالی که به نظر برسد بتوانند اعتماد به نفس

نهاد خود را بازگردانند، هنوز پدیدار نشده اند.

خمینی بدجوری در کردستان اشتباه کرده و اعدامهای سریع مخالفان کُرد فراموش نخواهد گشت.

دولت اینک با تأخیر مشغول مذاکره با کردهاست، اما نحوه مناسبات قم با اقلیتهای قومی دیگر تثبیت

شده است.

با وجود نارضایی روبه تزاید از این نوع حکومت اسلامی، به نظر می رسد که چپ افراطی چندان

1- ادوارد جی. گنین نام رمز آدمیرال ترنر رئیس وقت اطلاعات مرکزی آمریکا بوده است.
ص: 269

سودی نمی برد. احساسات ضدروس و ضدکمونیستی در تمامی سطوح جامعه که هر یک دیگری را

تشدید می کند، موجب دشواری کار کمونیستها در ایجاد جذبه توده ای یا رخنه در ارتش می گردد.

معذالک، کمونیسم نفوذ چشمگیری در دانشگاهها و حوزه های نفتی دارد. اگر وارداتی که با پول نفت

تأمین می شود برای جلوگیری از فاجعه در زمستان کفایت نکند، فشار اقتصادی احتمالاً باعث رشد سریع

قدرت کمونیستها خواهد شد.

شما از من خواستید که در یک فرصت راجع به امکانات اعمال نفوذ در جریان امور اظهار نظر کنم. من

نظر خود را فقط به طور حاشیه ای و جزئی و تا زمانی که ارتش دوران نقاهت خود را طی کند اعلام می کنم

و این هم مرحله ای است که برای طی آن از دست ما تقریبا کاری ساخته نیست. کاری که از دست ما

برمی آید و من هم اکنون درگیر آن هستم، این است که سران بالقوه یک ائتلاف متشکل از لیبرالهای سیاسی،

چهره های دینی میانه رو و سران ارتشی متمایل به غرب «هنگامی که ظهورشان شروع شد» را شناسایی

کرده و آماده حمایت از آنها شویم. کسی که پیش از دیگران احتمال داده می شود این ائتلاف را سرعت

بخشد آیت اللّه شریعتمداری است؛ من به طور جداگانه با چند تن از حامیان وی تماسهایی داشته ام.

امکانات از سرگیری فعالیت هیچ کدام از دو سایت تکزمن به نحوی که راجع به آزمایشهای موشکی

شوروی تله متری «کسب الکترونیکی اطلاعات از راه دور م» در اختیار بگذارد دلگرم کننده نیست.

دلیلش این است که این کار تا حدی مستلزم مشارکت آمریکاییهاست و ایرانیها احتمالاً آن را از لحاظ

سیاسی قابل قبول نمی دانند. لذا ما مشغول پیش بردن عملیاتی هستیم که بنابر آن تله متری به طور مخفی

برای ما تهیه می شود؛ این کار خوب جلو می رود و با کمی توفیق می تواند حدودا در اوائل سال 1980

«زمستان 1358 م» فعالیت خود را شروع کند.

از من خواستید که در رابطه با احتیاجات عملیاتی تهران درباره استفاده از پوششهای غیررسمی و

همچنین نظامی اظهار نظر کنم. من می توانم از یک مأمور دارای پوشش غیر رسمی(1) تا حدی به منظور

ارتباط اضطراری با منابع حساس و تا حدی به منظور دسترسی قرارگاه به اخبار غیرعلنی مربوط به امور

مالی و اقتصادی، خصوصا در بخش نفت، استفاده خوبی بکنم. حداقل احتیاج من در دسترسی به ارتش

تأمین شده، چون کاردار به درخواست من یکی از مأموران قرارگاه را در پست خالی کارمند سیاسی

نظامی جای داده است. معذالک، اضافه شدن یک مأمور ملبس «به لباس نظامی» نهایت فایده را در

برخواهد داشت.

من در اواسط نوامبر «اواخر آبان ماه م» که به منظور استفاده از مرخصی و مشورت به ستاد می آیم به

این مسائل مربوط به پوشش و سایر امور رسیدگی خواهم کرد. چشم انتظار دیدار شما در آن زمان

می باشم.

با بهترین سلامها

دونالد سی. پکوئین


بررسی اطلاعات حاصل از تماس اس. دی. جانوس، ولید و باروز با شریعتمداری

1- مأموران دارای پوشش غیررسمی جاسوسانی میباشند که تحت عناوین قلابی رسمی مثل کارمند سیاسی و اقتصادی کنسولگری سفارتخانه با سایر واحدهای دولتی فعالیت ندارند ٬ بلکه به عنوان افراد غیردولتی ٬ بازرگان ٬ روزنامه نگار ٬ کارمند شرکت و غیره کار جاسوسی خود را پیش می برند و رابطه خود با مأمورین جاسوس تحت پوشش رسمی را به طور بسیار مخفی حفظ می کنند.
ص: 270

سند شماره (3)

4 اردیبهشت 58 اعضاءسرّی

از: تهران 52799 به کفالت گلگروفبه: رئیس

هشدار شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است حساس

عطف به: تلگرام سفارتخانه تهران 4253

1 به دنبال گزارش مفصلی که کاردار قبلاً در اول روز از یک بازرگان آمریکایی که مدتها ساکن ایران

بوده دریافت داشت «تلگرام مرجع را ببینید» پکوئین کفیل ریاست قرارگاه در تاریخ 3 اردیبهشت

مذاکرات طولانی با کاردار درباره آیت اللّه شریعتمداری برگزار نمود. این آمریکایی هر چند نامش در آن

تلگرام ذکر نشده، آقای فرانک باروز رئیس اتاق بازرگانی ایران و آمریکا است. کاردار نقش باروز در این

مورد و چشم انداز اقامت وی و ثبات در ایران را امور بسیار حساسی تلقی کرد و از ما خواست که نام

«باروز» را گزارش نکنیم.

2 به گفته کاردار آنچه که از تلگرام مرجع عمدا حذف شده بود، شکوه شریعتمداری به مخاطب

آمریکایی خود بود درباره اینکه وی «شریعتمداری» به علت اینکه همیشه اطلاعات «موثقی» به دستش

نمی رسد گاه گاهی احساس می کند که برای سر و کارداشتن با مسائل جاری سیاسی آمادگی چندانی

ندارد. او از قرار معلوم به شایعاتی اشاره کرد مبنی بر اینکه آشوب اخیر در کردستان تا اندازه زیادی به

تحریک دانشجویان تحصیلکرده در آمریکا بوده است، یعنی دانشجویانی که اخیرا از آمریکا باز گشته اند.

شریعتمداری پرسید این گزارشها را چگونه باید ارزیابی کرد؟ او گفت که کاملاً می داند مردمی که دوروبر او

را گرفته اند احتمالاً سعی دارند از او برای مقاصد خودشان استفاده کنند و او بدون اینکه به طور مستمر در

جریان حوادث قرار گرفته باشد، آمادگی کافی برای پاسخگویی معقولانه ندارد. کاردار این «اظهار

شریعتمداری» را به عنوان یک دعوت ضمنی شریعتمداری از دولت آمریکا برای تهیه و در جریان قرار

دادن او تعبیر کرد. به عقیده کاردار، شریعتمداری امید داشته که مخاطب آمریکایی او نتایج ملاقات را به

سفارتخانه گزارش خواهد داد.

3 همان طور که ستاد متوجه خواهد شد، شریعتمداری همراه با طالقانی و خاقانی که آیت اللّه بلند

مرتبه خوزستان است در بعضی مسائل بین خود و خمینی هر چه بیشتر.... قائل می شوند. محبوبیت

شریعتمداری ظاهرا رو به افزایش است؛ تظاهرکنندگان در تبریز در تاریخ 3 اردیبهشت علیه مقاله اخیر

اطلاعات که توسط یک ملای طرفدار خمینی در مخالفت با ایجاد حزب جمهوری اسلامی خلق مسلمان

شریعتمداری نوشته شده بود اعتراض کردند. اعتراض کنندگان ظاهرا اصرار داشتند که هرکس به

شریعتمداری توهین کند باید در دادگاه اسلامی محاکمه شود و اینها همه یادآور حمله ناشیانه ای است که

در دی ماه 1356 علیه خمینی در روزنامه درج شد و جرقه ای بود که نیروهایی را که سرانجام شاه را

سرنگون کردند به حرکت آورد. رژیم اسلامی فعلی نیز به نوبه خود از دستیاران ناشی برخوردار است.

4 به خاطر می آوریم هنگامی که قرارگاه رابطه خود با اس. دی. فورگیو / 1 را تجدید نمود،

پیشنهادهایی درباره تماس با شریعتمداری ابراز شد. خواهشمند است خلاصه ای از عملیات مربوط به

تماسهای قبلی اعم از مستقیم یا غیره را که احتمالاً قرارگاه با شریعتمداری داشته در اختیار بگذارید. طبق

گزارشهای جراید، او در نظر دارد کشور را به قصد دیداری از مصر ترک کند «این خبر ممکن است مخدوش

ص: 271

باشد، چون محتمل به نظر نمی آید که دولت موقت در این موقع بخواهد چنین چهره برجسته ای، خود را

نشان بدهد».

5 اس. دی. ولید / 1 در نظر دارد در 9 اردیبهشت برای یادبود مرگ پدرش به قم برود و توافق کرده

بود که برای ما با شریعتمداری ملاقات کند «مدعی است که خانواده اش او را به خوبی می شناسد». ما میل

نداریم که به و 1/ مأموریت بدهیم تا به عنوان پلی بین قرارگاه و شریعتمداری عمل کند، مطمئن نیستیم که

بتواند از عهده آن برآید. فکر می کنیم گزارش و / 1 مفاد مکالمه ای که با شریعتمداری خواهد داشت و نوع

استقبالی که از او می شود سرنخی درباره امکان استفاده آینده از و / 1 در این نقش را به دست خواهد داد.

6 سوابق باروز درخواست می شود.

7 شماره پرونده بعدا تعیین شود. تا تاریخ 4 اردیبهشت 78 در بایگانی ضبط شود.

تماما سرّی

سرّی


اهداف سیا در تماس با شریعتمداری

سند شماره (4)

12 اردیبهشت 58 اعضاءسری

از: رئیس 430253به: تهران

هشدار شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است. حساس

عطف به: تهران 52799

1 ستاد هیچ گونه سابقه ای از تماس با شریعتمداری ندارد. گزارشهای متعدد اطلاعاتی از تاریخ

1345 وجود دارند که اساسا نشان می دهند که او با شاه مناسبات نسبتا خوبی داشته و همچنین در لیست

حقوق بگیران ساواک بوده است. به عنوان نمونه ادعای اخیر، در گزارش مورخ آبان 1350 از او به عنوان

رئیس مرکز مذهبی قم نامبرده شده که از نخست وزیری و ساواک وجوهاتی دریافت می کند. در مورخ.....

1350 شریعتمداری به عنوان یکی از برجسته ترین رهبران مذهبی که با ساواک برای تشکیل یک سپاه دین

مذهبی همکاری می کند گزارش شد. در یک گزارش در سال 1357 گفته شده که او چهره مذهبی

برجسته ای است که توسط ساواک تأمین می شود. تصور می شود که قرارگاه سابقه و بیوگرافی کافی از

سفارتخانه گرفته باشد، در غیر آن صورت لطفا اطلاع دهید و ستاد تهیه خواهد کرد.

2 ما نسبت به خواست ظاهری شریعتمداری به اخذ اطلاعات از دولت آمریکا بسیار علاقه مندیم.

تصور می کنیم که این تمایل فرصتی عالی برای عملیات مخفی را فراهم می کند و اگر مجرای مناسبی برای

رساندن اطلاعات به وی فراهم شود حاضر خواهیم بود که آنها را فراهم کنیم. براساس تلگرام مرجع، ما

آگاهیم که باروز در موقعیت حساس قرار دارد، ولی هنوز نمی دانیم آیا او توافق خواهد کرد که به

شریعتمداری ... که دولت آمریکا اطلاعات محرمانه را «به انگلیسی» در اختیار او قرار خواهد داد، تا به او

در ارزیابی نه تنها اوضاع داخلی ایران بلکه مبادی و تأثیرات ایران در خارج از کشور کمک کند. باروز

می تواند احتمالاً به شریعتمداری پیشنهاد کند که یک پیک مورد اعتماد را معین نماید «ترجیحا زبان

انگلیسی بداند»، تا این فرد مطالب را در یک محل که از قبل تعیین شده بگیرد. تصور می کنیم که تماس

مستقیم سفارتخانه با شریعتمداری اعتبار محلی او رااز بین خواهد برد. پس از تهیه مقدمات باروز از میدان

ص: 272

خارج خواهد شد. استفاده احتمالی از باروز صرفا فکر اولیه ماست که براساس اطلاعات محدودی

می باشد. خواستار پیشنهادهای تفصیلی قرارگاه درباره طرق تماس و تحویل اطلاعات هستیم. اگر تصمیم

به رساندن اطلاعات به شریعتمداری گرفته شد ما احتمالاً مایل خواهیم بود در مورد اقلام انتخاب شده ای

از محور مطالب...کار را با قرارگاه شروع کنیم. اگر او خود را پذیرا و موافق نشان داد ما می توانیم دادن

مطالب بیشتری را در نظر بگیریم. تقاضا می شود که قرارگاه پس از مذاکره درباره مطالب فوق به طور کلی

با کاردار، نظر خود را ابراز دارد.

3 سوابقی در مورد باروز به دست نیامد. در صورتی که دخالت عملیاتی او طرح ریزی شد از دریافت

جزئیات بیوگرافیک.... تشکر خواهیم کرد.

4 بدون پرونده. تا تاریخ 12 اردیبهشت در بایگانی ضبط شود. تماما سرّی


اظهارات اس. دی. جانوس و (هویت) مرتضی موسوی در مورد حمایت سیا از شریعتمداری

و موقعیت وی در ایران و طرح جمع آوری پول برای شریعتمداری جهت سازماندهی و اجرای

یک فعالیت وسیع

معرفی هویت مورد بحث در سند قبل

پیشنهاد اقدامات عملیاتی برای برقراری یک کانال مخفی با شریعتمداری

سند شماره (5)

16 اردیبهشت 58 اعضاءسرّی

از: تهران 52947 «به کفالت گلگروف»به: رئیس

هشدار شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است

اس. دی. ولید کیو. آر. بولستر(1)

عطف به: الف تهران 52799 ب. رئیس 430253

1 در 14 اردیبهشت اس. دی. ولید/1 گزارش نمود که توانسته در 10 اردیبهشت در قم ملاقاتی با

شریعتمداری داشته باشد. و/ا از نتایج جلسه که به وضوح فراتر از انتظارات او بوده اند به وجد آمده بود.

ضمن آنکه از این ملاقات محصول اطلاعاتی ضعیفی به دست آمد، حواشی آن بیش از اطلاعات داده شده

جلب نظر می کند. شرح ملاقات از قول و / 1 در ذیل آمده:

2 پس از آنکه شریعتمداری آشنایی با پدر و/1 و خانواده وی را اظهار نمود، و/1 سوابق شخصی

خود را شرح داد و گفت که پیغامی حاوی عرض ارادات دوستان ایرانی و آمریکایی خود در آمریکا برای

شریعتمداری آورده است. و/1 گفت شریعتمداری به واسطه این پیام مسرور شد، پس از آن و/1 گفت که

می خواهد چند سؤالی از شریعتمداری بنماید.

3 جوابهای شریعتمداری به پرسشهای و/1 غالبا چیزی بر آنچه قبلاً در گزارشهای مطبوعات و

وزارت خارجه درباره موضع سیاسی شریعتمداری گفته شده نیفزود. شریعتمداری به و/1 گفت که او از

بازرگان مأیوس شده بود، زیرا به گفته وی بازرگان اجازه می دهد که مورد استفاده «دیگران» واقع شود. او

گفت که «دوستان آمریکایی» برای اینکه بدانند او چه موضعی در قبال مسائل دارد، باید متن تلگرامی را

بخوانند که او در اوائل اردیبهشت به آیت اللّه شیخ محمد خاقانی، روحانی عالیرتبه خوزستان فرستاد در

زمانی که شیخ محمد تهدید می کرد که ایران را ترک خواهد نمود، مگر آنکه فعالیتهای کمیته در آن منطقه

تحت کنترل آورده نشوند. «قرارگاه سعی دارد گزارش خبری مربوط به این تلگرام را به دست آورده و آن

1- کیو. آر. بولستر نام رمز فعالیتهای عملیات مخفی در ارتباط با وسائل جمعی ایران است ٬ چنان که کیو. آر. کابل نام رمز این گونه عملیات در رابطه با افغانستان و کیو. آر. رام در رابطه با کوبا بوده و اسنادی در این رابطه قبلاً به ترتیب در کتابهای اسناد افغانستان و غیرمتعهدها ارائه گردیده است.
ص: 273

را ترجمه کند». شریعتمداری گفت که همزمان با درخواستهای خمینی و طالقانی از خاقانی که ایران را

ترک نکند و همزمان با دعوت از او برای آمدن به قم جهت مذاکره، شریعتمداری به خاقانی توصیه کرده بود

که به هیچ وجه آبادان را حتی برای رفتن به قم ترک نکند، چون مملکت در آن محل به او احتیاج دارد.

4 و/1 نظر شریعتمداری را در مورد طرح پیش نویس قانون اساسی جویا شد. شریعتمداری گفت که

طرح ابتدایی و پیش نویس قبل از انتشار آن به او نشان داده شده بود و نظریات او را پرسیده بودند. سپس او

لبخندی مصنوعی زد و به و/1 گفت «ما پیشنهادهای خود را اضافه نمودیم ولیکن جهت این کار ناچار

شدیم چندین برگ کاغذ جدید ضمیمه کنیم.» دریافت و/1 این بود که شریعتمداری فکر می کند قانون

اساسی اختلاف فراوانی با آنچه که مطلوب بوده دارد. او به و/1 گفت پیش بینی می کند قانون اساسی در

ظرف سه ماه تصویب شود، ولی اجرای انتخابات پنج یا شش ماه طول خواهد کشید.

5 و/1 به مأمور مربوطه گفت که چندین بار طی ملاقات فکر کرد که بیش از حد مقتضی جلسه اول

نزد شریعتمداری مانده است، اما دو نوبت که سعی نمود مرخص شود، شریعتمداری اصرار کرده بود که

نرود. هنگامی که و /1 پرسید آیا ممکن است دوباره وی را ببیند، شریعتمداری جواب داد «یک بار بیا،

دوبار بیا، هر چند بار که دوست داری.» و/1 گفت سایر افرادی که منتظر دیدار با شریعتمداری بودند، فکر

کردند که و/1 «کانال» مخصوصی با شریعمتداری دارد و هنگام خروج از او خواستند به عنوان واسطه

برای آنها عمل کند.

6 با در نظر داشتن اینکه و/1 چقدر ناجور می خواست که در مأموریت خود موفقیت حاصل کند و

امکان شاخ و برگ دادن، با این وجود گزارش و/1 با شواهد اخیر مبنی بر اینکه شریعتمداری ممکن است

بخواهد کانال مناسبی با دولت آمریکا برقرار کند هماهنگی دارد. در این رابطه پیام جداگانه ای که حاوی

گزارش پیشنهاد اس. دی. جانوس / 13 است ارسال خواهد شد. تصور می شود همین که در مورد پیگیری

این فرصت عملیاتی و چگونگی آن تصمیم گرفتیم مصلحت در اعزام دوباره و/1 به قم باشد. 7 پرونده:

959511 201

تماما سرّی

سرّی


سوابق مقدم مراغه ای، موضع شریعتمداری نسبت به ملی گراها و...

سند شماره (6)

20 اردیبهشت 58 اعضاءسرّی

از: تهران 53023 «به کفالت گلگروف»به: رئیس

هشدار شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است حساس

عطف به: الف. تهران 52799 ب. رئیس 430253 ج. تهران 52947 د. تهران 52969

1 تلگرامهای مرجع همگی مربوط می شوند به گزارشهایی دال بر اینکه آیت اللّه شریعتمداری شاید

بخواهد رابطه ای با دولت آمریکا داشته باشد.

2 به عنوان پیگیری تلگرام مرجع الف کفیل ریاست قرارگاه در یک مکالمه چهار نفره اجتماعی به

تاریخ 19 اردیبهشت با حضور خودش، باروز، کارمندان سفارتخانه استمپل و تیلور، شرکت کرده،

موضوع این مکالمه «ملاقات باروز با شریعتمداری» بود. باروز نسبت به این موضوع تقریبا بی میل نیست

ص: 274

و در واقع فعالانه مشغول تهیه برگزاری یک ملاقات بین کارمندان سفارتخانه و شریعتمداری بود. او

شریعتمداری را آخرین امید نجات تجارت آمریکا در ایران می داند. باروز از هشدار سفارتخانه در مورد

صحبت با شریعتمداری خیلی خرده گیری می کند، به خاطر داشتن این نکته مهم است که ملاقات با

شریعتمداری بنا به فکر باروز صورت پذیرفت و شریعتمداری آن را درخواست نکرده بود. باروز اساسا

معتقد است که ما باید شریعتمداری را نرم کرده، مشوق دیدگاههای میانه روی او باشیم تا او احساس

اطمینان نماید که در طرفداری خود از نظریه «نیاز به ابقای بازرگانی خارجی در ایران» از تأیید آمریکا

برخوردار است. باروز پیشنهاد کرد یک کارمند سفارتخانه به فرد واسطه ای که «نام برده نشد» و ملاقات او

با شریعتمداری را ترتیب داده بود معرفی شود.

3 محاسبه مقدماتی ما در مورد آقای باروز این است که او برای کاری که در تلگرام مرجع ب شرح

داده شده مناسب نیست. او احتمالاً فکر می کند که این کار یک امر مربوط به سفارتخانه است که باید به

دست خود سفارتخانه باشد. حقیقت امر فقط کمی با هدفی که آقای باروز می خواهد در این ملاقاتها در

نظر گرفته شود اشتراک دارد. یعنی او می خواهد شریعتمداری راجلو بیندازیم که در برابر اقدامات ضد

اجنبی، ضد بازرگانی خمینی مقاومت کند. همچنین ما نمی توانیم مطمئن باشیم که حدسیات تلگرام مرجع

الف دقیقا منعکس کننده تمایلات شریعتمداری هستند یا حتی مطمئن باشیم که شریعتمداری خود

خواستار تماس با دولت آمریکاست.

4 اقدام از طریق اس. دی. جانوس / 13 نیز تا حدودی به همین ترتیب است. در این مورد حرکت از

جانب یکی از زیردستان شریعتمداری انجام گرفت و باز هم نمی توانیم مطمئن باشیم که شریعتمداری آن را

تأیید نماید.

5 معهذا باب حمایت از شریعتمداری و حزبش گشوده است. با در نظر داشتن اتهامات علنی خمینی

مبنی بر اینکه آمریکاییها در صدد شکاف انداختن در وحدت نهضت انقلابی هستند، هرگونه حرکت در

جهت تماس با شریعتمداری باید توأم با دقت و حداکثر توجه به امنیت صورت پذیرد. فکر می کنیم که باید

تصور روشنتری از موضع خود شریعتمداری در قبال تماس با آمریکا، به علاوه توقعاتش از این تماس

داشته باشیم. سعی خواهیم کرد که این اطلاعات را به دست آوریم. در این کار، هدف ما همان طور که

خمینی نسبت می دهد ایجاد شکاف در نهضت اسلامی و تضعیف آن خواهد بود تا صاحبان افکار

معقولانه تری بتوانند عرض وجود کنند. ما خواستار راهنمایی ستاد در رابطه با اعتبار این هدف از نظرگاه

خط مشی هستیم.

6 شماره پرونده بعدا تعیین شود. تا تاریخ 20 اردیبهشت 78 در بایگانی ضبط گردد.

تماما سرّی

سرّی


شرح ملاقات ولید با شریعتمداری و پیشنهاد وی به ولید مبنی بر...

ص: 275

سند شماره (7)

21 اردیبهشت 58 اعضاءسرّی

از: رئیس 436211به: با حق تقدم تهران

هشدار شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است

حساس اس. دی. جانوس

عطف به: الف. تهران 52969 ب. رئیس 430253 ج. تهران 52999

1 اطلاعاتی که در مورد تماس اس. دی. جانوس / 13 «ج / 13» با گروه شریعتمداری داده شد

موجب تقدیر ما هستند. ما اطلاعات ج / 13 در مورد تماس را قبول می کنیم چون در گذشته او خود را یک

فرد سیاسی نشان داده و احتمالاً هنوز خود را رئیس نهایی سازمان جدیدی می بیند که در زمان یک دولت

تحت حاکمیت شریعتمداری تشکیل می شود. براساس اظهارات شریعتمداری به باروز، ملاقات اس. دی.

ولید/1 با شریعتمداری و حالا اطلاعات ج/13 ما می توانیم این فرض قوی را ایراد کنیم که شریعتمداری

دارد موضع ما را می سنجد. در تلگرام مرجع ب ما اظهار علاقه کرده بودیم اطلاعاتی را که شریعتمداری

ادعا کرده بود لازم دارد به وی بدهیم. در صورتی که بتوان یک کانال رضایتبخش پیدا کرد، هنوز

می خواهیم چنین کنیم. قطعا به نظر می رسد که ج / 13 یک کانال باشد، اما مطمئن نیستیم که ردکردن آن از

طریق یک مقام سابق ساواک مصلحت باشد یا به همین علت شریعتمداری حاضر شود آن را از طریق

ج/13 قبول کند یا نه.

2 برای تشخیص اینکه آیا زمان مناسب «با در نظر گرفتن آشفتگی وضع عمومی ایران» جهت شروع

طرح ریزی برای اقدام سیاسی فرا رسیده ما به آگاهی از واقعیات بیشتری در مورد اوضاع محل احتیاج

داریم. هدف از اقدام سیاسی ما در ایران روی کارآمدن دولتی است که نسبت به منافع ایالات متحده نظر

موافق داشته باشد. برای آنکه حزب شریعتمداری را به عنوان یکی از راههای نیل به هدف خود مورد توجه

قرار دهیم لازم است که قدرت و نفوذ آن را معین کنیم. ج/13 چگونه به رقم هشت میلیون نفر آماده

پیوستن «به حزب» رسید؟ آیا شریعتمداری خط مشی حزب را تعیین می کند، یا اینکه مقصود این است که

اسما در رأس قرار داشته باشد؟ آن مقام رتبه دوم که هویتش مشخص نشد و ج/13 با او تماس دارد

کیست؟ چه کسانی کادر اصلی را تشکیل می دهند؟ اگر ج/13 بتواند به اینها و سایر، سؤالات جواب دهد

کمک خواهد کرد که تعیین کنیم آیا حزب شریعتمداری کارامد هست یا نه.

3 ستاد در مورد هوصافی، فیروزی یا سعید فرید هیچ اطلاعات قابل تطبیقی ندارد. در مورد

هوصافی یک احتمال بعید ممکن است علی اسافی «با اسم رمز» شماره پرونده 789983 201 باشد که

رئیس جدید اداره هشتم در سپتامبر 1978 بود. فیروزی ممکن است که دکتر سیف اللّه فیروزی متولد

1920 در رشت باشد. مشاغل امنیتی در رکن 2 داشت، در 1957 به عنوان رئیس بخش قضایی اداره سوم

به ساواک پیوست. در 1963 قائم مقام رئیس اداره سوم شد. در اواخر دهه 1960 و در سالهای دهه 1970

مسئول کارگزینی «پرسنلی و مالی» اداره یکم بود. در تاریخ ژوئن 1973 به رتبه 9 «یعنی بالاترین رتبه»

رسیده بود. پسرش ضد شاه بود و به طوری که گزارش شده در نیویورک به خاطر تظاهرات علیه شهبانو

فرح دستگیر شد. فیروزی در رابطه با فعالیتهای پسرش استعفای خود را تسلیم کرد که اس. دی. رد/1 را

به خشم آورد. اس. دی. رد/1 از پذیرفتن استعفا امتناع ورزید.

ص: 276

4 تحقیق امنیتی محلی درباره فرید مستلزم تحقیق از همسایگان، کارمندان و غیره است که ستاد

ترجیح می دهد در این موقع این کار را نکند. به علاوه اگر فرید از اتباع ایالات متحده باشد، ناچار خواهیم

بود پیش از چنین تحقیقی اجازه وی را به دست آوریم. یک نفر به نام محمد سعید فرید «778091 201»

دانشجوی ایرانی دانشگاه نیویورک در سال 1965 در حزب توده فعالیت داشت. «بخش» امنیت

پرونده ای درباره یک نفر به نام س. رحیمی فرید متولد 27 سپتامبر 1963 در ایران دارد. پرونده از دور

خارج و امکان دارد نابود شده باشد. اما ما مشغول تحقیق هستیم و شما را در جریان خواهیم گذارد.

همچنین در اولین فرصت از اس. دی. اینورموس /1 پرس و جو خواهیم کرد.

5 به پسر ج/13 در پاریس اطلاع داده ایم که تماس در تهران شروع شده و لزومی ندارد موضوع را در

تلفن، با ج / 13 به بحث بگذارد. به او همچنین گفتیم که اگر تماس بیشتری از طریق کامینسکی لازم بود

وی باید به ما اطلاع دهد و ما او را با مأمور پاریس که می تواند پیامها را با امنیت ارسال کند در تماس قرار

خواهیم داد. پسرش موافقت دارد.

6 پرونده شماره 201 زیر به شریعتمداری داده شد.

7 960845 201 تا تاریخ 21 اردیبهشت 1378 در بایگانی ضبط شود.

تماما سرّی

سرّی


مذاکره با اس. دی. جانوس در رابطه با امکان برقراری یک ارتباط...

سند شماره (8)

22 اردیبهشت 58 اعضاءسرّی

از: رئیس 437267به: تهران

هشدار شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است. حساس

عطف به: الف. تهران 53023 ب. رئیس 430253 ج. رئیس 436211

1 براساس اظهارات مندرج در تلگرام مرجع الف درباره باروز، ما با قرارگاه توافق نظر داریم که او

ظاهرا آن کانالی که دنبالش بودیم نیست. پیشنهاد اولیه راجع به استفاده از باروز بر این فرض استوار بود

که شریعتمداری قدم پیش نهاده است نه باروز. ما هم مثل قرارگاه فکر می کنیم که باید اول مطمئن شویم که

شریعتمداری می خواهد کانالی با دولت آمریکا داشته باشد و آن گاه اقدام به برقراری آن نماییم و زمانی هم

که برقرار شد باید حتی الامکان کانالی مطمئن باشد.

2 قصد ما در تماس با شریعتمداری کمک به ایجاد یک «راه حل میانه» است. هدف ما ایجاد شکاف

در نهضت اسلامی نیست، بلکه می خواهیم نیروهای میانه رو درون آن را تا حد حاکم شدن توسعه دهیم.

وجود یک جناح میانه روی قوی که بر نهضت حاکم باشد، می تواند به خوبی آنهایی را که در سرتاسر کشور

صاحب افکار میانه رو دنیوی هستند حداقل در شکل یک ائتلاف جذب کند. در حالی که آشکار است که

جناحهای چپ رادیکال همچنان دشمنان هرگونه نهضت میانه رو خواهند بود، آنها بار دیگر ناچار از اتخاذ

مواضع افراطی چپ خواهند شد. امیدواریم که نهضت میانه رویی با پایگاه وسیع سر برآورد که گروههای

چپ و راست در حاشیه آن واقع باشند.

3 معهذا، تمام مطالب فوق بر فرض این هستند که امکان وجود ناچیزی شبیه به فعالیت سیاسی عادی

ص: 277

باشد. واقعیت حاضر این است که سلاحها و در نتیجه قدرت حقیقی در دست رادیکالهاست. تا نوعی

تشکیلات قابل اطمینان انتظامی «مثل ارتش» تجدید سازمان نشده و ایرانیان میانه رو به خود جرأت

ندهند نظریات خود را با قوت بیان دارند، فضای مناسب برای رشد نهادهای دموکراتیک موجود نخواهد

شد. به شق حزب» رسید؟ آیا شریعتمداری خط مشی حزب را تعیین می کند، یا اینکه مقصود این است که

اسما دردیگر آیا گروه شریعتمداری حامیان مسلح ویژه خود دارد؟ آیا هیچ یک از دسته های مسلح

موجود ابراز حمایت از شریعتمداری می نمایند یا قابل جذب به نهضت وی می باشند؟

4 ما در تلگرام مرجع ج هدف از اقدام سیاسی خود را که برپا کردن دولتی است که نسبت به منافع

آمریکا نظر موافق داشته باشد اظهار داشته ایم. در اوضاع سیاسی جاری، بهترین راه نیل به این هدف

استقرار یک دولت میانه روی برخوردار از حمایت مردم است که یا تحت رهبری یا حمایت جامعه

روحانیت باشد و قدرت حفظ نظم و قانون را داشته باشد. در عین حالی که تعریف این هدف ساده است ما

هنوز در جستجوی شیوه های حصول آن هستیم و از نظریات و پیشنهادهای قرارگاه در این رابطه استقبال

می نماییم.

5 پرونده: 960845 201 تا تاریخ 22 اردیبهشت 78 در بایگانی ضبط شود.

تماما سرّی

سرّی


تلاشهای سیا برای ایجاد یک کانال ارتباطی با شریعتمداری و...

سند شماره (9)

26 اردیبهشت 58 اعضاءسرّی

از: تهران 53095 به کفالت گلگروفبه: رئیس با حق تقدم

هشدار شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است.

حساس اس. دی. جانوس

عطف به: الف رئیس 436211 ب رئیس 437267

1 تلگرامهای مرجع عالی بودند. تصور می کنیم در مورد چیزی که می تواند یک ابتکار عمده و

فوق العاده پرارزش عملیاتی بشود اکنون طرز فکرمان به یکدیگر نزدیک شده است.

2 خبرهای ذیل از مکالمه تلفنی 23 اردیبهشت با اس. دی. جانوس / 13 «ج / 13» و یادداشتی که

ج/ 13 نوشته و توسط هویت به دست مورلوت رسانده شود، اخذ شده اند. آن هویت یکی از دوستان ج /

13 است که او را تأمین می کند: فکر پشتیبانی دولت آمریکا از شریعتمداری یا همکاری با وی فقط بین ج /

13 و آن هویت مورد مذاکره واقع شد و مورلوت به ج / 13 اطلاع داده که قضیه باید همین طور بماند تا

هنگامی که ستاد بتواند اوضاع را سبک و سنگین کند. فکر اولیه آن هویت این بود که از مقامات ثروتمند

ساواک که به خارج گریخته اند وجوهاتی گرفته شود. ج / 13 پیشنهاد کرد که او «ج / 13» امکان این امر را

با سیا مورد گفتگو قرار دهد. ج / 13 و هویت هر دو فکر می کنند که شریعتمداری از پشتیبانی استقبال

خواهد نمود مشروط بر اینکه یک کانال کارآمد و کاملاً امن برقرار گردد. آنها همچنین معتقدند که

شریعتمداری با ملاقات مستقیم موافقت خواهد نمود اما در غیاب تضمین شریعتمداری و غیره این مسئله

قابل بحث باقی می ماند. به نظر قرارگاه مزیت تماس مستقیم با شریعتمداری آن است که به ما یقین می دهد

ص: 278

که واقعا با شریعتمداری در ارتباط هستیم، به علاوه آنکه دقیقا می فهمیم شریعتمداری سعی دارد به چه

چیزی نایل آید. اما تماس غیر مستقیم آشکار است که امن تر است و امکان تکذیب کردن ارتباط با

شریعتمداری را فراهم می کند. همچنین این شیوه ممکن است به ما اجازه دهد بر روی هویت به عنوان

عامل نفوذی یک جانبه در گروه شریعتمداری کار کنیم

3 ج/13 هویت را یک مقاطعه کار موفق ساختمان سازی و جاده سازی، یک شیعه که با انقلاب به

طور نزدیک همراهی داشته و فردی که اینک به شریعتمداری و حزبش سخت متعهد است توصیف نمود.

ج/13 می گوید هویت از لحاظ اجتماعی بسیار محبوب و یک لیبرال دموکرات دارای ثبات رأی است.

متأسفانه وی انگلیسی نمی داند. ج/13 گفت که کاملاً به این فرد اطمینان دارد و مورلوت باید بیفزاید که

این فرد برنامه تماس عبوری با اتومبیل را با رفتاری منظم و آرام به انجام رساند. اگر مذاکرات به فارسی

برگزار شوند او حاضر خواهد بود مستقیما با مأمور مربوطه در تهران یا در خارج ملاقات کند.

4 ج/13 تأکید دارد که تعداد کسانی که در حال حاضر به شریعتمداری وفا دارند 000/000/8 نفر

می باشند و ادعا می کند بیشتر هم خواهند شد. همان طور که انتظار می رفت شریعتمداری با قاطبه

آذربایجانی «یکپارچه» است و ادعا شد حمایت بیشتری از جانب «حزب رادیکال» رحمت اللّه مقدم

مراغه ای، و «گروه قران»، بعضی اکراد و بازرگانان و انجمنهای کارگری مختلف در تهران ابراز می شود.

شریعتمداری 3 تا 5 هزار نفر از مجاهدین در تهران و یک کمیته طرفدار چریکها را تحت کنترل دارد. ج /

13 مطلب را بعدا تفصیل خواهد داد، اما اظهار داشت که استاد سیدصدرالدین بلاغی هویت، دکتر احمد

علیزاده، حجت الاسلام سیدهادی خسروشاهی، پسر شریعتمداری «نامش مشخص نشد» و شبستری زاده

سران حزب هستند. در نظر است که تشکیلات مرکزی حزب در تهران و تبریز «تعداد کثیری از مجاهدین»

باشد و دفاتری در آذربایجان، خراسان، گیلان، قم و بعضی مناطق کردنشین تأسیس گردد. به گفته ج / 13،

شریعتمداری از جانب گروه «خلق مسلمان» «شرح بیشتری داده نشد» حمایت مطبوعاتی می شود یا

می تواند از آن برخوردار شود «توضیح مترجم: در متن انگلیسی عینا تلفظ «خلق مسلمان» درج شده

است». ج / 13 و آن هویت می گویند که با توجه به مشکلات تشکیلاتی موجود، وجوهات حزب محدود

می باشند. آن هویت می افزاید که، پول بیشتر به معنای مجاهدین مسلح بیشتر نیز هست. درباره تصمیمات

حزب، آن هویت می گوید که بیشتر تصمیمات را شریعتمداری می گیرد، اما گاهی اوقات با مشاورین حزبی

خود مذاکره می کند «قرارگاه سؤال خواهد کرد آیا این هویت خودش نیز جزو مشاوران است». به گفته

ج/13 حمله اخیر شریعتمداری علیه «عدالت» دادگاههای اسلامی آغاز مبارزه ای است که طی آن

شریعتمداری درباره مسائل اجتماعی مهم ابراز نظر خواهد نمود. مرولوت از ج/13 پرسید آیا

شریعتمداری حاضر خواهد شد علنا با خمینی مخالفت ورزد و ج/13 گفت که او «شریعتمداری» در واقع

هنگامی که دو یا سه ماه دیگر فرصت مناسب شد به این جدایی تحقق خواهد بخشید.

5 برای اطلاع شما، فرد مورد اشاره پاراگراف چهارم تلگرام مرجع الف کسی است که کارت سبز دارد

و فرزند آیت اللّه سنجابی (زنجانی) «نام اولش مشخص نشد» که به گفته ج / 13 بسیار مورد احترام است

می باشد. ج/13 در تلفن گفت که یک نسخه از نشریه این فرد در نیوجرسی را برای مطالعه ما ضمیمه

خواهد نمود، اما این فقره در تماس عبوری ما داده نشد. اگر مشارالیه لایق و مایل بود در نظر خواهیم

گرفت که او شاید بتواند با کارایی به عنوان مسئول تأمین مالی و پاسخگوی روابط عمومی شریعتمداری

ص: 279

عمل کند. با تعداد کثیری از ایرانیان ثروتمند که به غرب گریخته اند، مسئله فقدان پول برای شریعتمداری به

قدر سازماندهی و اجرای یک فعالیت وسیع برای گردآوری پول اهمیت ندارد. اگر قرار است که سیا در

چند ماه آینده یک نقش مخفی به عهده بگیرد پیشنهاد می کنیم که با شریعتمداری، ارائه نظریات حرفه ای

درباره فنون گردآوری پول و زیر و بمهای به راه انداختن یک فعالیت وسیع روابط عمومی در آمریکا و

اروپا به علاوه «سرمایه گذاشتن» جهت شروع تلاش خود، مطرح شود. در حقیقت بسیاری از میانه روها

در ایران از تاکتیکهای کمیته ای خمینی متوحش و آشفته شده اند و حتی ج/13 و آن هویت می گویند که

افراد شریعتمداری فکر می کنند که قدری در صحنه قدرت عقب افتاده اند و زمان از دست می رود.

6 درخواست می شود که ستاد با حق تقدم سوابقی درباره آن هویت ارائه کند. همچنین از تحلیل شعبه

«ایران» در مورد «شناسایی و روابط قدرت بین افراد و گروههای» مذکور در پاراگراف چهار فوق استقبال

خواهیم نمود. کاملاً مشهود است که ج/13 در نوشتن به انگلیسی دچار اشکال بوده و از او خواهیم

خواست هنگامی که در 30 اردیبهشت تلفنی با او صحبت می کنیم شفاها توضیح دهد. با موافقت ستاد، در

نظر داریم در مرحله بعدی با ج/13 این مسئله را طرح کنیم که آیا آن هویت می تواند امکان تماس دولت

آمریکا «نه سیا» با شریعتمداری را تحقیق نماید. در این در این مقطع، نقش ج/13 نزد شریعتمداری فاش

نخواهد شد.

7 پرونده: 960845 201، 149066 201 تا تاریخ 26 اردیبهشت در بایگانی ضبط شود.

تماما سرّی

سرّی


تأیید قرارگاه جهت ملاقات با حسن شریعتمداری

ص: 280

سند شماره (10)

26 اردیبهشت 58 اعضاءسرّی

از: تهران 53094 «به کفالت گلگروف»به: با حق تقدم رئیس

هشدار شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است. حساس

عطف به: تهران 53095

1 هویت: سیدمرتضی موسوی

تاریخ تولد: حدود 1305

شغل: مدیر و رئیس شرکت پیرانکو با مسئولیت محدود و... تهران.

2 پرونده: 960845 201؛ 149066 201 تا تاریخ 26 اردیبهشت 78 در بایگانی ضبط شود.

تماما سرّی

سرّی


نتایج ملاقات مرتضی موسوی با شریعتمداری

سند شماره (11)

31 اردیبهشت 58 اعضاءسرّی

از: تهران 53166 «به کفالت گلگروف»به: رئیس

هشدار شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است.حساس

عطف به: الف. تهران 52999 ب. رئیس 436211 ج. رئیس 437267، د. تهران 53023، ه. تهران

53105

1 پیشنهاد می شود اقدامات عملیاتی ذیل اتخاذ شود تا مطلوبیت و امکان برقراری یک کانال مخفی با

شریعتمداری سنجیده شود:

الف: از طریق اس. دی. جانوس / 13 گرفتن خبرهای اساسی لازم درباره حزب جمهوری خلق

مسلمان، شریعتمداری را ادامه دهیم. اصرار کنیم که ج / 13 بفهمد آیا شریعتمداری ایجاد این کانال را

تجویز کرده و تأیید می کند یا نه. به دنبال رخنه در جنبش شریعتمداری باشیم.

احتمالاً از لحاظ امنیتی ملاقات مستقیم با او غیر عاقلانه خواهد بود، مگر آنکه شریعتمداری کشور را

ترک نماید.

ب: اس. دی. ولید / 1 را به قم بفرستیم تا ملاقات دیگری با شریعتمداری داشته باشد. عملاً این کار

می تواند یک عمل «طعمه گیری» باشد یعنی و / 1 گوش به زنگ هرگونه علامتی باشد که از جانب

شریعتمداری ابراز شود، اما خود را نماینده رسمی کسی در آنجا معرفی نکند.

ج: اقدامات سیاسی اس. دی. راتر / 4(1) را هدایت کنیم تا تأثیری را که می تواند بر جناح مخالف

سازنده داشته باشد به حداکثر برسانیم و ارزشهایی را که برای ما از لحاظ دادن خبرهای خارجی و

عملیات مخفی دارد به حداکثر خود برسانیم. در این رابطه تاکنون به ر/4 توصیه کرده ایم که جبهه ملی را

بیازماید. به شرط آنکه جبهه ملی موقعیت با نفوذی در اختیار وی بگذارد. ر/4 در جبهه ملی باید در راه

ایجاد نیرویی که میانه رو و طرفدار آمریکا باشد تلاش کند و در همان ضمن، مرتب درباره تحولات

گزارش بدهد. فعلاً قرارگاه به ر/4 پیشنهاد کرده که هم اکنون شروع به فعالیت تمام عیار سیاسی نماید. ما

پیشنهاد کرده ایم که او «الف» با احمد صدر حاج سید جوادی وزیر کشور ملاقات کند تا اطلاع بهتری

درباره طرحهای دولت موقت برای انتخابات به دست آورد «ب» با شریعتمداری در قم و خاقانی در

خرمشهر، ملاقات کند. ر/4 می گوید این فکر خوبی است و قصد دارد آن را اجرا کند و سعی نماید پیرامون

امکان یک طرح ریزی تحقیق نماید، «ج» با تیمسار جم در لندن ملاقات کند. ر/4 سعی خواهد کرد این کار

را در سفر بعدی خود به خارج انجام دهد. او جم را دوست دارد و فکر می کند او هنگامی که موعدش فرا

برسد می تواند نقشی را ایفا نماید.

ر/4 فکر خود را برای تشکیل یک شورای قبیله ای قشقایی که بتواند طرحی برای سازمان سیاسی

سایر گروههای قبیله ای و هماهنگی با آنها باشد را دنبال می کند.

2 ما به ر/4 گفته ایم خوشحالیم که می بینیم او و دریادار مدنی با طرح برپا کردن یک روزنامه در تهران

فعالیت می کنند. اگر چه در آخرین ملاقاتمان چیزی در این رابطه گفته نشده، اما پشتیبانی از ر/4 در این

ابتکار شاید به صرفه باشد (ر4 می گوید او و مدنی پول فراوانی دارند اما از توصیه های تخصصی استقبال

1- اس. دی. راتر / 4 نام رمز خسرو قشقایی جاسوس سابقه دار و معدوم سیا در ایران بوده است.
ص: 281

می کنند).

3 همان طور که در طرح فوق ابراز شده، هدف ما این است که میانه روهای طرفدار آمریکا را از

حوزه های دینی، غیر دینی سیاسی و نظامی گرد هم آوریم و در این کار احتمالاً از ر/4 به عنوان وسیله

اقدام و کاتالیزور اصلی استفاده شود. باید درباره کانال مخفی با بخش شریعتمداری بیشتر تحقیق شود، اما

ر/4 حاضر به رفتن است و اگر ر/4 بتواند خودش نوعی پیمان با شریعتمداری برقرار کند، ممکن است نیاز

به ایجاد چنین کانالی را منتفی سازد (ما می توانیم در صورتی که بخواهیم از طریق ر/4 به شریعتمداری

پول برسانیم».

4 از نظریات ستاد استقبال می شود.

5 پرونده: بعدا تعیین شود تا تاریخ 31 اردیبهشت 78 در بایگانی ضبط شود.

تماما سرّی

سرّی


کمک و حمایت بعد از تکمیل شدن اطلاعات توضیحات ج13/ در مورد مواضع و اهداف

سند شماره (12)

4 خرداد 58 اعضاءسرّی

از: رئیس 445413به: تهران با حق تقدم

هشدار شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است.

حساس اس. دی. جانوس

عطف به: الف. تهران 53095 ب. رئیس 436211

1 ستاد سابقه ای درباره مرتضی موسوی ندارد.

2 رحمت اللّه مقدم مراغه ای همچنین مشهور به سرهنگ دوم مقدم دارای پرونده 237926 201 و

هویت رمز می باشد. در آبان 1340 تأییدیه عملیاتی برای استفاده در دادن گزارشهای سیاسی و همچنین

تبلیغات مخفی خصمانه (در متن اصلی کلمه «تبلیغات سیاه» بجای «تبلیغات مخفی خصمانه» به کار رفته

است م) برای او صادر شد. دوست دیرینه قرارگاه تهران از سال 1332 بوده است. تلگرام 25817

کپنهاک مورخ 9 اسفند 1357 گزارش کرد که به استانداری آذربایجان منصوب شده و اس. دی. پرنک/1

او را نزدیکترین دوست خود در ایران دانسته است. «یک گزارش تلکس خبری مورخ 27 اردیبهشت نشان

می دهد که او هنوز استاندارد است». او همچنین یک بار هم شهردار تهران بود. کپنهاک اظهار داشت که اگر

علاقه ای باشد آنها می توانند احتمالاً مشوق تماسهای فشرده تر اس. دی. پرنک/1 با او باشند.

مطابق خبر اداره مراجعات مرکزی، لمبراکیس در تاریخ 22 خرداد 57 از منزل رحمت اللّه مقدم دیدار کرد.

در آنجا چهار تن از سران جنبش مخالفین یعنی بازرگان، سنجابی، فروهر و سید جوادی حاضر بودند. آنها

به لمبراکیس گفتند که شبستری زاده اخیرا پیامی از جانب شریعتمداری به آنها رسانده بود که در آن

اطمینان داده شده بود که شریعتمداری بدون آنها با دولت ایران مذاکره نخواهد نمود یا به توافقی نخواهد

رسید. شبستری زاده از سران مخالفین و نام اولش حاجی هاشم بود.

سفارتخانه باید بتواند شرح حال کامل او را در اختیار گذارد. در غیر این صورت اطلاع دهید و ما ارسال

خواهیم نمود.

ص: 282

3 ما خبری درباره گروه گوران نداریم، اما تصور می کنیم که گوران ترجمه غیر صحیح قرآن باشد.

هویت خلق مسلمان نامشخص است. طی یک جلسه تخلیه اطلاعات اس. دی. پریتکست/1 او این گروه

را حزب شریعتمداری معرفی نمود. با این وجود، گروه دیگری که از همان نام در فارسی استفاده می کند،

نام انگلیسی «حزب جمهوری اسلامی توده های مسلمان ایران» را به کار می گیرد. مرکز آن در استان

خراسان قرار دارد.

4 اطلاعاتی درباره بلاغی، علیزاده با خسروشاهی نداریم.

5 15206 NITA مورخ 8 آذر 1339 گزارش داد که فردی به نام آیت اللّه سید بیوک زنجانی از سران

برجسته هواخواهان حزب شاه می باشد. همچنین در مورد او ذکر شده که ممکن است عامل انگلیسیها

باشد. ما هر آنچه را که بازرسی سوابق در این مورد آشکار نماید باز هم اطلاع خواهیم داد.

6 درباره پاراگراف 4 تلگرام مرجع ب، معلوم شد که فریدیک جراح در یک بیمارستان برزیل

«ایندین» است.

7 از ردگیریهای فوق، خبرهایی که ج/13 داده و سایر منابع ما می توانیم اثباتا بگوئیم که حزب

جمهوری خلق مسلمان به نحوی از انحاء وجود دارد. چندان تردیدی نیست در اینکه شریعتمداری تصمیم

بگیرد فعال شود جذبه وی برای میانه روها او را عامل قابل محاسبه ای در آینده سیاسی ایران خواهد

ساخت. به هر صورت، در حال حاضر نیروهای دیگری نیز که از اهمیت مساوی برخوردارند یا شاید

مهمتر باشند وجود دارند. به گفته تحلیلگران، «حزب جمهوری اسلامی» بهشتی که بنابر گزارشها حمایت

خمینی و قدرتی را که او نماینده آن است پشت سر خود دارد، یک گروه بندی عمده دیگر است. در حالی که

این حزب به نظر نمی رسد که براساس موازین غربی یک حزب سیاسی باشد با این وجود یک ذات سیاسی

است که از طریق دستگاه روحانیت عمل می کند. در حالی که ناراحتی از خمینی ممکن است در حال رشد

باشد، ما این گروه را به عنوان تنها گروهی که هنوز می تواند توده های جنوب تهران را متشکل کند و آنها را

به خیابان بکشاند می بینیم. سومین گروه عمده ای که علیرغم ضعف فعلیش نمی توان از آن صرف نظر کرد

«جبهه ملی» است. اگر چه سنجابی احتمالاً سخت می کوشد تا آن را احیاء کند، ما نمی توانیم آینده آن را

پیش بینی کنیم، اما هنوز استعداد ایفای مقام برجسته ای را دارد. با خروج شاه از صحنه، جبهه ملی احتمالاً

آینده پرزحمتی را برای اینکه عناصر مختلف پیشین خود را در هیئت یک سازمان متحد کند در پیش دارد

«مثلاً 10601 NIT را ببینید».

8 خبر دیگری نشان می دهد که «جبهه دموکراتیک ملی» به رهبری هدایت اللّه متین دفتری وکیل،

برای مترقیون دنیوی، لیبرالها و افراد مرکزی با تمایلات چپ جذبه دارد. در سطح دیگر باید در نظر گرفته

شود که گروه بندیهای قبیله ای بزرگتر سعی خواهند کرد با حمایت از حزبی که بیش از همه محتمل است

تقاضاهای آنها برای خودمختاری را تحقق بخشد، در رویدادهای آینده اعمال نفوذ کنند.

9 گروههای رادیکال کوچک غیر از چریکها نیز که تحت اسمهای گوناگون تشکیل می شوند، اما

شناسایی آنها مشکل است در حال سر برآوردن هستند. به علاوه ما نیز نباید آیت اللّه طالقانی و طرفداران

کثیرش را در بین مجاهدین از یاد ببریم. در این مقطع، به نظر می رسد استعداد این گروهها عمدتا ایجاد

اغتشاش است.

10 توصیف فوق به رغم ابهام آن، به طور خلاصه صحنه سیاسی را از نظرگاه ما نشان می دهد. قبل از

ص: 283

آنکه بتوانیم مبادرت به اقدام سیاسی خاصی بنماییم، ما باید آگاهی روشنتری از نیروهای در کار، اینکه

دقیقا شریعتمداری چه مقامی دارد و استعداد موفقیت او داشته باشیم. واضح است که در حال حاضر ما

اطلاع کافی برای چنین قضاوتی نداریم. قرارگاه پیشرفت عالی در رابطه با این مقصود داشته است، اما باز

هم بیشتر مورد احتیاج است. اول باید مطمئن باشیم که علائم را اشتباه نمی خوانیم و شریعتمداری واقعا

خواهان تماس است. شاید یک نوبت ملاقات حضوری با او از طریق کانال دیگر غیر مستقیم مقتضی باشد،

سایر شیوه های برقراری رابطه دارای اشکال می باشند. ما احتیاطات قرارگاه را در مورد باروز می پذیریم

بدون اینکه به هرحال او را به عنوان یک کانال بالقوه از نظر به دور داریم، اما هنوز احتیاطات خود را در

رابطه با مقبولیت کانالی به دولت آمریکا که یک مقام سابق ساواک ترتیب آن را داده باشد حفظ می کنیم.

ما به زحمتی که قرارگاه در سرو کارداشتن با اس. دی. جانوس/13 از طریق ارتباط غیر حضوری

دارد واقفیم، اما تقاضا می کنیم شما سؤالات ذیل را در نظر بگیرید:

الف. آیا شریعتمداری می داند ج/13 برای او کار می کند؟

ب. آیا شریعتمداری ج/13 را به عنوان یک مقام ساواک می شناسد؟

اگر او از سابقه ج/13 خبر ندارد، در صورتی که از شخص دیگر آن را بفهمد چه عکس العملی خواهد

داشت؟

ج. آیا شریعتمداری ج/13 یا شخص نزدیکی به ج/13 را به عنوان واسطه با ما قبول خواهد کرد؟

تصور می کنیم که باید به ج/13 تذکر دهیم که این نکات برای ما مسئله هستند. در عین حال باید برای

ج/13 روشن کنیم که دادن اطلاعات مربوط درباره صحنه سیاسی باید نسبت به هرگونه قول پشتیبانی

تقدم داشته باشد.

11 به یاد می آوریم که در حدود دی و بهمن مأمور سیاسی موقت سفارتخانه به نام دیوید پاترسون با

شریعتمداری ملاقات کرده بود و شریعتمداری ظاهرا از تماس سفارتخانه خوشحال شده بود. آیا

سفارتخانه تماسهای حضوری جدیدتری با شریعتمداری داشته است؟ شما می توانید با کاردار مذاکره

کرده خاطرنشان کنید که اگر چه تماسهای علنی سفارتخانه در دوران پیش از خمینی امری عادی بودند،

شرایط جاری مراعات احتیاط بیشتری را ایجاب می کند و به جای آنکه تماس سفارتخانه با شریعتمداری

به کلی خاتمه یابد، قرارگاه منحصرا دارای مقدورات ادامه ارتباط با شریعتمداری به قصد جمع آوری

اطلاعات است. در هر صورت، ممکن است قرارگاه بتواند نکته ای از کانال پاترسون را به کار گیرد و

پیشنهاد می کنیم شما درباره این امکان به عنوان شق سوم احتمالی برای برقراری تماس غیرمستقیم تحقیق

کنید.

12 شما به امکان «پیشنهاد» تلگرام کانال ویژه واشنگتن 31806 نیز توجه نمائید.(1)

13 به طور خلاصه، ما هنوز شک داریم که ج/13 بهترین واسطه برقراری تماس اولیه با شریعتمداری

باشد. به هرحال، اگر پس از در نظر گرفتن موارد فوق قرارگاه هنوز معتقد باشد که او بهترین مورد را از میان

شقوق موجود ارائه می کند، موافقت می کنیم که شما مسئله تماس نهانی با شریعتمداری را به قصد کسب

اطلاعاتی که فوقا مطرح شد با ج / 13 در میان بگذارید.

1- از مطلب ذکر شده در پاراگراف 12 معلوم می شود علاوه بر طرحهایی که تاکنون درباره رابطه با شریعتمداری عنوان شده ٬ طرح فوق العاده حساسی هم بوده که مرکز سیا در واشنگتن آن را در ردیف مکاتبات عادی خود ندانسته و از کانال ویژه ارسال کرده است.
ص: 284

14 تلگرام تهران 53166 را که جلوتر دریافت شد به طور جداگانه مورد بحث قرار خواهیم داد.

15 پرونده: 960845 201 تا تاریخ 1 خرداد 1378 در بایگانی ضبط شود.

تماما سرّی

سرّی


شریعتمداری و تأکید بر حمایت از وی توسط سیا

سند شماره (13)

8 خرداد 58 اعضاءسرّی

از: تهران 53254 «به کفالت گلگروف»به: رئیس

هشدار شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است.

حساس اس. دی. ولید

عطف به: تهران 53206

1 اس. دی. ولید/1 پس از موافقت در ملاقات مجدد با شریعتمداری در صبح 5 خرداد از قم

بازگشت.

2 ذیلاً ماجرای آن ملاقات نقل می شود. توصیه های قرارگاه در مسئله جامعتر درگیر شدن در

اقدامات سیاسی جهت حمایت از شریعتمداری و بعضی از گروههای میانه رو ایرانی به طور جداگانه

گزارش خواهند شد.

3 و/1 گزارش داد که در ورود به منزل شریعتمداری وی متوجه حضور بسیاری افراد ایلاتی

آذربایجانی مسلح هم در محوطه بیرونی و هم اندرونی منزل شد. و/1 گفت که این چیز تازه ای بود، در

آخرین دیدار وی به تاریخ 10 اردیبهشت محافظی در آنجا نبود و بدون شک این امر را می توان نتیجه موج

حملات علیه چهره های مذهبی برجسته دانست.

4 و / 1 گفت که دستیار اصلی شریعتمداری برای وی گفته بود که و/1 آنجا آمده تا او را ببیند و بار

دیگر، با اینکه نسبتا عجیب بود، شریعتمداری فورا و/1 را دعوت کرد داخل شود. پس از مقدمات، و/1

در حالی که در سالن بین سایر دیدارکنندگان نشسته بود، آهسته به شریعتمداری گفت که چیز محرمانه ای

را می خواهد با او در میان گذارد. به طوری که گزارش شده، شریعتمداری خم شد تا و/1 بتواند در گوشش

نجوا کند، و و/1 گفت که پس از آخرین ملاقاتشان با یکدیگر وی در تماس با «دوستان آمریکایی» بوده

است. آن دوستان بار دیگر نسبت به شریعتمداری ابراز احترام نموده و اظهار داشته بودند که می دانند او

می خواهد در صحنه سیاسی ایران چه بکند. آن گاه شریعتمداری گفت که حزب سیاسی که او آن را حمایت

می کند به کمک احتیاج دارد، حزب حدود دو میلیون عضو دارد اما کارهای زیادی باید انجام گیرد. و/1

گفت که دوستان آمریکایی شاید مایل باشند درباره این امور مذاکره کنند و آیا کسی هست که و/1 بتواند

اسمش را در این رابطه بدهد؟ شریعتمداری آن گاه گفت که آنها می توانند با سران حزب ما صحبت کنند؛

شریعتمداری از و/1 خواست که به حزب بپیوندد و گفت که حزب محتاج افراد تحصیلکرده بیشتر است که

آگاهی سیاسی داشته باشند. و/1 گفته که قصد دارد به حزب بپیوندد «به توصیه ما حالا این کار را خواهد

کرد»، اما حقیقتا فکر می کند بهتر آن است که این تماسها با «دوستان» توسط فردی صورت پذیرد که

شریعتمداری کاملاً به وی اعتماد داشته باشد و مطمئن باشد که این امور را محرمانه نگاه می دارد. به نظر

ص: 285

رسید که شریعتمداری موافق بود و نام پسرش سیدحسن شریعتمداری را به و/1 داده او به و/1 گفت که هر

کدام از دوستان را که می خواهد نزد حسن ببرد. به نظر و / 1 شریعتمداری دقیقا می دانست چه نوع

رابطه ای در حال برقراری بود و به خوبی می داند که «دوستان آمریکایی» همان دولت آمریکاست. و/1 از

شریعتمداری تشکر کرد که برای پذیرفتن او وقت داده بود. و دوباره به او گفته شد که هر گاه بیاید خوش

آمده است. و/1 کمی قبل از آنکه رخصت بگیرد پرسید، آیا می تواند نظر او را درباره یک نفر جویا شود،

این نظر را «دوستان» آمریکایی خواسته اند. شریعتمداری پذیرفت؛ ما گزارش «آن» را در شکل اطلاعاتی

به طور جداگانه ارسال خواهیم کرد. ملاقات با شریعتمداری حدود 30 دقیقه به طول انجامید.

5 و/1 سپس به ملاقات حسن رفت و حدود 15 دقیقه را با وی گذارند و آنچه را که بین او و پدرش

روی داده بود توضیح داد طی آن ملاقات حسن نشانی و تلفن خود در تهران را به و/1. داد و و/1 را دعوت

نمود تا هرگاه آماده بود همراه یا بدون «دوستان» تماس بگیرد. ما نشانی و شماره های تلفن را برای پرونده

داریم. حسن بین 30 تا 35 سال دارد. و / 1 مطمئن نیست آیا او انگلیسی تکلم می کند یا نه.

6 در ملاقات 7 خرداد که اطلاعات فوق در آن به دست آمده گلگروف به و / 1 گفت که «جریان را»

ادامه دهد و با حسن ملاقات کند، اما نوعی بهانه هم دست و پا کند برای اینکه از سرعت جریانات برای

مدت کوتاهی کاسته شود. و/1 قصد دارد در 8 یا 9 خرداد با حسن تماس بگیرد و به او بگوید که فشار امور

شخصی باعث می شود که ملاقات مربوط به «دوستان» برای یک هفته یا حدود این مدت به تعویق افتد، اما

می تواند به حسن اطمینان دهد که در اولین فرصت ممکنه دوباره تماس خواهد گرفت. در همین ضمن، و /

1 به حزب خواهد پیوست.

7 به نظر می رسد که و / 1 کاری عالی انجام داده و یک کانال مستقل، محتاط و ظاهرا بسیار قابل

اطمینان به شریعتمداری برای ما تهیه کرده است.

8 پرونده: 959511 201؛ 960845 201 تا تاریخ 8 خرداد 78 در بایگانی ضبط شود.

تماما سرّی

سرّی


ملاقات با حسن شریعتمداری

سند شماره (14)

9 خرداد 58 اعضاءسرّی

از: تهران 53248 «به کفالت گلگروف»به: رئیس

هشدار شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است.

حساس اس. دی. جانوس

عطف به: الف. تهران 53095 ب. رئیس 445413

1 این گزارش درباره جلسه ما با اس. دی. جانوس / 13 در 7 خرداد در رابطه با امکان برقراری یک

ارتباط با آیت اللّه شریعتمداری و حزب سیاسی او می باشد. توصیه های قرارگاه در مورد مسئله جامعتر

اشتغال به اقدام سیاسی برای حمایت از... تعدادی از گروههای میانه رو ایران به طور جداگانه بعدا گزارش

می شوند. پیش از.... این گزارش و گزارشهای بعدی در مورد این موضوع، ستاد باید به گزارش سفارتخانه

تهران مورخ 2 خرداد شماره 5287 مراجعه کند که گزارش تماس جداگانه سفارتخانه با گروه

ص: 286

شریعتمداری را نقل می کند و بسیاری از جزئیات گزارش تلگرام مرجع الف ج / 13 را تأیید می کند.

2 با اظهار این مطلب صحبت را شروع کرد که وی بار دیگر با بعضی «سران» حزب جمهوری خلق

مسلمان تماس گرفته بود و این افراد فکر همکاری با آمریکاییها را تأیید کرده بودند. هنگامی که از او

خواسته شد. اسمهای این سران را بدهد، ج/13 گفت که آنها همان کسانی بودند که قبلاً نامهایشان را به ما

داده بود «تلگرام مرجع الف». ج/13 گفت که در صورت موافقت ما، افراد منتخبی از حزب به قم خواهند

رفت و درباره مسئله با شریعتمداری حرف خواهند زد تا ببینند آیا شریعتمداری آن فکر را تأیید می کند یا

نه. ج/13 گفت در فکر این است که خودش هم به عنوان عضوی از این گروه همراه برود، گلگروف وی را

متقاعد ساخت که به چندین دلیل این فکر خوبی نیست که او در تمام این قضیه نقشی.... در پایان مکالمه و

براساس بعضی تفاهمات بسیار مشخص «رجوع شود به ادامه متن» گلگروف به ج / 13 گفت که دوستان

خود را روانه مسافرت به قم کند و عکس العمل شریعتمداری را نسبت به قدمی که برداشته اند....

3 ج / 13 گفت که....شریعتمداری فکر می کردندکه به راهنمایی مالی و سیاسی احتیاج دارند چون

آنها سعی می کنند طرفداران خود را به مجلس بفرستند. گلگروف گفت که ما اوضاع سیاسی ایران را آنقدر

مشوش و متغیر .... که قبل از مبادرت به هر عملی ضرورت دارد که مقداری اطلاعات کاملاً .... به دست

بیاوریم. آیا دوستان ج/13 خبر داشتند که انتخابات کی و چگونه برگزار خواهد شد؟ آیا آنها رأی

محکمی نسبت به توازن فعلی نیروها دارند که بتوانند با ما هم در میان بگذارند؟ ج / 13 گفت که صفوف و

مراتب آنها بسیار مغشوش است، ..... بهمین علت آنها برای راهنمایی به ما چشم دارند. «هنگامی که

گلگروف این را شنید، وی پی برد که دستهای ما بیش از آنچه حدس می زدیم درگیر....... بود». ج / 13

گفت که اگر گلگروف.... که هنوز سازماندهی برای انتخابات زود است این فکر مورد نظر قرار خواهد

گرفت. ج / 13 گفت که نکته مهم........ انتخابات برگزار خواهند شد. وی گفت که حزب شریعتمداری به

همین دلیل دست به کار تماسهای اولیه با جبهه ملی شده است. به گفته ج / 13، جبهه ملی تنها حزبی است

که حزب شریعتمداری با آن تماس حاصل کرده است.

4 ما به ج/13 گفتیم که در اصل ما میل داریم با حزب شریعتمداری درباره....... مذاکره کنیم. هنوز

صحبت درباره پشتیبانی از حزب زود می باشد چون نه ج/13 و نه ما نمی دانیم آیا شریعتمداری فکر یک

کانال یا رابطه با آمریکاییها را حتی تأیید می کند یا نه. ما فکر می کنیم که اهمیت دارد به زودی از نظریات

شریعتمداری در این مورد مطلع شویم. به هرحال هنگامی که دوستان ج/13 مسئله را برای شریعتمداری

شرح می دهند، باید توضیح داده شود که دوستان....... با این فکر نزد آمریکاییها رفتند........ آمریکاییها

قدم اول را....... برنداشتند.......هنوز مطمئن نیستند که درگیر جریان بشوند...........

5 ..............

6 ..............


ادعاهایی در مورد فعالیتهای افراطیون...

ص: 287

سند شماره (15)

10 خرداد 58 اعضاءسرّی

از: تهران 53257 «به کفالت گلگروف»به: رئیس

هشدار شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است.

عطف به: الف رئیس 436211 ب رئیس 437267 ج رئیس 445413 د تهران 53254 ه تهران

53248

1 تلگرامهای مرجع د و ه جدیدترین تحولاتی را گزارش می کنند که در تلاشهای .... اس. دی.

جانوس/13 و اس. دی. ولید/1 برای ایجاد یک کانال به شریعتمداری و بدان وسیله گشودن باب امکان...

پشتیبانی از این رهبر میانه رو مذهبی و حزب سیاسی روی داده اند. کاردار درباره این قضایا و این تحولات

توجیه شده است.

2 همان طور که ستاد در تلگرام مرجع.... خاطرنشان کرده، درباره اوضاع سیاسی کلی ایران هنوز

نکات مجهول زیادتر از آن است که در تلاشمان برای اعمال نفوذ در آن اوضاع، اجازه دهد چندان احساس

آسایش خاطر کنیم فقط در تهران تقریبا هر روز احزاب و گروههای جدید تشکیل می شوند. بعضی از این

گروهها، سازمانهای... مستقلی نیستند، بلکه گروههای کوچکتر جدیدی هستند که برای ابراز حمایت از

نیروهای مذهبی قویتر تشکیل شده اند. در چنین فضایی حقیقتا...... اینکه حقیقت اوضاع چیست،

می خواهیم چگونه بشود و..... از اینجا به آنجا برسیم غیر ممکن است، خصوصا در زمانی که انتخابات

ممکن است ابزار معتبری برای تأثیر در رویدادها نباشد.

3 قرارگاه.... گزارش...... پیشنهاد کند که از حزب شریعتمداری یا هر حزب دیگر در این مرحله

حمایت کنیم. ما باید در جهت ایجاد راههایی جدای از حمایت از حزب شریعتمداری کار کنیم، یا اینکه در

صورتی که خواستیم، از طریق اس. دی. راتر/4 برای حمایت از وی برای یک حزب مشابه اقدام کنیم. ما

پیشنهاد می کنیم که سیا با اقدام از طریق پسر شریعتمداری حسن، بازی را ........ تا همان طور که از طریق

ر/4 اقدام می کنیم «از این طریق هم» مقداری اطلاعات به دست بیاوریم. گلگروف مایل است با حسن

ملاقات کند و از و/1 در صورت لزوم به عنوان مترجم استفاده نماید. موافقت ستاد ....... ر/4 تقاضا

می شود.

4 ما این کانال را به کانالی که از طریق .... و دوستانش در حزب جمهوری اسلامی خلق مسلمان

احتمالاً وجود دارد ترجیح می دهیم. پیشنهاد می شود که با حسن ملاقات نشود تا هنگامی که از.............

نتایج سفر گروهش به قم را ........ برای آنکه مطمئن شویم که کل فعالیت را تحت کنترل داریم و می توانیم به

نحوی با ج / 13 تماس بگیریم که اوضاع را به هم نریزیم.

5 ملاقات با حسن ما را پایبند شریعتمداری نمی کند، یا در صورتی که بعدا تصمیم گرفتیم از کسان

دیگری پشتیبانی کنیم مانع از این کار نمی شود. ما نظرمان نسبت به همکاری با شریعتمداری این خواهد

بود که این همکاری از طریقه ای است مخفی برای اعمال نفوذ در این نهضت، تا هر اندازه که باشد و در

ضمن آن نوع اطلاعاتی را هم که فقط در دسترس افراد فعال در مبارزه سیاسی می باشد جمع آوری

می کنیم. این نکته مهم خواهد بود که نگذاریم در موقعیتی واقع شویم که برای حزب تصمیم بگیریم.

6 اگر یک دو ملاقات اول با حسن مثمر ثمر بودند، شاید اقدام به نقل مکان....... به خارج از ایران به

ص: 288

صلاح باشد. خیلی از کار بستگی خواهد داشت به حساب ما از........کسب امنیت ......... در ملاقاتها.

7 پرونده: 960845 201 تا تاریخ 10 خرداد 78 در بایگانی ضبط شود.

تماما سرّی

سرّی


ملاقات رئیس قرارگاه سیا با جانوس/13 و موسوی و...

سند شماره (16)

16 خرداد 58 اعضاءسرّی

از: رئیس 452647به: تهران با حق تقدم

هشدار شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است.

حساس. اس. دی. ولید

عطف به: الف. تهران 53095 ب. تهران 53259 ج. تهران 53254 د. سفارتخانه تهران 5287.

1 به دنبال تحولاتی که در ارتباط با تمایل شریعتمداری به برقراری تماس از طریق پسرش حسن

سریعا روی می دهند در 11 خرداد جلسه ای بین طرفهای ذینفع ستاد برگزار شد تا جهت حرکت خود را

تعیین نماییم. اجماع آراء بر این بود که ما هنوز اطلاعات کافی در اختیار نداریم تا درباره مسیر آینده اقدام

سیاسی در ایران قضاوت صحیح نماییم و ممکن است براساس خبرهای محدود موجود سریعتر از حد

خود به سوی اقدام سیاسی پیش می رویم. به علاوه ما خطر از دست دادن کنترل اوضاع را متوجه منابع

ذخیره خود می کنیم که ممکن است خود منافع و مقاصد سیاسی خاصی داشته باشند. اگر چه منافع خود ما

عموما با منافع اس. دی. جانوس/13، اس. دی. ولید/1 و اس. دی. راتر/4 اشتراک دارد، اما دیدگاههای

آنها در مورد نحوه نیل به این مقاصد و سرعت حرکت بدون شک با دیدگاههای ما تفاوت دارد.

2 با ملاقات قرارگاه با حسن پسر شریعتمداری موافقت می شود. با این وجود، از گلگروف درخواست

می شود خود را مقید کند به اینکه نقش یک کارمند سیاسی را ایفا نماید که علاقه مند به ملاقات با یکی از

شخصیتهای اصلی ایران است و برای حفظ شهرت و آینده سیاسی شریعتمداری تأکید دارد بر اینکه

ملاقات با احتیاط برگزار گردد. در این مقطع نباید هیچ گونه وعده پشتیبانی به طور غیرمستقیم ابراز شود یا

موضوع مذاکره قرار گیرد، هر چند که اگر این موضوع از جانب حسن مطرح شد لزومی هم ندارد گفته شود

که هیچ نوع آن در آینده امکان پذیر نیست. مقاصد تماس را عبارت می دانیم از اینکه حسن به عنوان منبع

گزارشگر بالقوه سنجیده شود، ارتباط را بر مبنای مخفی قرار دهیم و امکان حمایت احتمالی از

شریعتمداری در یک زمان آینده را فراهم کنیم.درباره حسن سوابقی موجود نبود. همچنین به تماسهای

سفارتخانه با یک فرد طرفدار شریعتمداری که در تلگرام مرجع د آمده توجه نمایید. فکر می کنیم که

قرارگاه تماسهای سیاسی را با وزیر مختار «سفارتخانه» هماهنگ می کند بنابراین با فعالیتهای سفارتخانه

تداخل پیدا نمی کنیم.

3 مسئله پاراگرف 4 تلگرام مرجع ج را به قرارگاه محول می کنیم. با این وجود، تصور می کنیم بهترین

کار آن است که با سرعت و تردستی تمام خود را از کانال ج/13 شریعتمداری خلاص کنیم. ما یقینا میل

داریم ج/13 را به عنوان یک منبع ذخیره گزارشگر درباره صحنه سیاسی و سازمان اطلاعاتی حفظ کنیم،

اما به نظر می رسد او بدون آنکه لازم باشد بر رابطه آمریکاییها وقوف یافته و فکر می کنیم سابقه او نشان

ص: 289

می دهد که خطر وی به عنوان یک کانال سیاسی بیش از اندازه بزرگ است.

4 در رابطه با اس. دی. راتر / 4، ما علاقه وافر داریم به اینکه فعالیتهای سیاسی او و هرگونه اطلاعات

ناشی از آن را اداره کنیم. ما با فکر وسیله ارتباط جمعی به عنوان طرح پیشنهادی برای کمک به گردآوری

میانه روهای طرفدار آمریکا از حوزه های دینی، غیردینی، سیاسی و نظامی موافقت داریم. هرگاه روزنامه

وی تأسیس گردید، ما خواهیم توانست مقالاتی برای آن تهیه کنیم. تحت شرایط مناسب ما می توانیم در

صورتی که خواسته شود امکان دادن توصیه های تخصصی را در نظر بگیریم.

5 برای آنکه اطلاع موثقی از گروههای قدرت در ایران به دست آوریم و با این وسیله به مسئولین

سیاسی آگاهی بهتری بدهیم درباره اینکه منافع آمریکا در کجا تأمین می شوند و کدام راه حل های اقدامی

واقع بینانه هستند، ما احتیاج به توسعه استعداد گزارشگری داریم. تنها تحت این شرایط می توانیم اقدام

سیاسی گسترده تری را «برای قرارگاه» پیش بینی کنیم. کمال مطلوب این است که و.... منابع ذخیره

گزارشگر در سایر مراکز عمده کشور، گزارشهای بیشتر درباره قبایل و ارتش، منابعی بین بازرگانان و سایر

گروههای قدرت داشته باشیم. در عین حالی که خود اذعان داریم این یک برنامه دراز مدت است، ولی

بعضی منابع هم اکنون در موقعیتی قرار دارند که می توان تشویقشان کرد در آینده نزدیک اطلاعات سیاسی

تهیه کنند. ما از بار اضافی که بر دوش یک قرارگاه دو نفره گذارده شده آگاهیم و به عنوان بهترین کاری که از

ما در اینجا برمی آید تا کوششهای تهران راتکمیل کنیم، این است که همچنان به شناسایی منابع بالقوه ادامه

دهیم.

6 پرونده: 960845 201 تا تاریخ 15 خرداد 78 در بایگانی ضبط شود.

تماما سرّی

سرّی

سند شماره (17)

17 خرداد 58 اعضاءسرّی

از: تهران 53376 «به کفالت گلگروف»به: با حق تقدم به رئیس

هشدار شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است حساس

عطف به: الف تهران 53248 ب تهران 53257 ج رئیس 451569

1 چنان که قرار گذاشته شده بود در..... خرداد با اس دی جانوس/13 تماس تلفنی انجام گرفت.

ج/13 با قدری شرمساری اعتراف کرد که در تماس تلفنی........ وی با پسرش او از خود فراموشکاری

نشان داده بود و بابت آشفتگی احتمالی در کارها معذرت خواهی کرد.

2 ج/14 گزارش داد که مرتضی موسوی به قم رفته و به طور خصوصی با شریعتمداری ملاقات کرده

تا ....... وصف شده در تلگرام مرجع الف را دنبال کند. ج/13 همراه او نرفته بود، به طوری که نقل کرده اند

شریعتمداری این را تصمیم عاقلانه ای دانسته بود.

3 ج/13 گفت که شریعتمداری با توصیه ای که مرتضی موسوی و سایر سران حزب جمهوری خلق

مسلمان به او نموده بودند مبنی بر اینکه برای بررسی امکان برخورداری از حمایت دولت آمریکا با آن

دولت تماس گرفته شود «کاملاً موافقت کرده بود»........ خوب می داند که افراد او تماس آزمایشی با دولت

ص: 290

آمریکا برقرار می کنند نه برعکس. به گفته ج/13، شریعتمداری گفت که موافقت وی فقط مشروط به دو

شرط است. اول آنکه این تماسها باید خیلی کم و خیلی سرّی باشند. دوم آنکه، تماسها باید در محدوده

همکاری دو جانبه و تساوی باشند. موقعی که گلگروف از ج/13 برای دادن توضیحات دقیقتری در این

مورد پرس و جو کرد، او گفت منظور شریعتمداری این بوده که رابطه به صورت برتر و پائین تر نباید باشد،

دو طرف باید مثل یکدیگر پشت یک میز بنشینند. شریعتمداری گفت که قول می دهد در آینده برای

بازپرداخت هر مقدار پولی که از دولت آمریکا درخواست خواهد شد به هر کاری که ممکن باشد دست

بزند.

4 به طوری که گزارش شده شریعتمداری به مرتضی موسوی گفت که آمریکاییها را خاطر جمع کند که

رقم 5 میلیون دلار برای کمک یعنی همان رقمی که قبلاً ج/13 به گوش ما رسانده بود فقط برای تأمین....

کفایت می کند. شریعتمداری گفت که تشکل پرهزینه است و نیاز به....کلاً چندین برابر مبلغ 5 میلیون دلار

است. شریعتمداری نگفت که برای همه کارها به دولت آمریکا تکیه خواهد شد، اما اظهار داشت که ما

می توانیم ........ را تأمین کنیم.

5 ج/13 گفت که مرتضی موسوی با یک احساس فوری بودن این مسئله از قم بازگشت.

شریعتمداری فکر می کند که حالا زمان آن فرا رسیده که به طور جدی دست به کار تشکیلاتی شویم. او

می خواهد ابتدا به آذربایجان بپردازد تا حمایت حوزه پشتیبانی از خود را قطعی کند. بعد سراغ سایر

استانهای اصلی «که نام برده نشدند» برود. شریعتمداری می خواهد روی استانها تأکید کند، و به مرتضی

موسوی گفت که فکر می کند با دست به کارشدن از حالا، می تواند به مقاصد خود برسد.

6 در زمینه جزئیات عملی کار، شریعتمداری گفت که به دلایل امنیتی وی شخصا مایل نیست که با

مقامات خارجی در داخل ایران ملاقات کند. شریعتمداری گفت که او تلاشهای سفیر انگلستان و دیگران

را که می خواستند با او در قم ملاقات کنند رد کرده بود «ما می دانستیم که انگلیس سعی داشت قرار ملاقاتی

ترتیب دهد». در صورتی که پوشش مناسبی تهیه شود او با ملاقات با فرستاده دولت آمریکا موافقت

خواهد کرد. «ج/13 در مورد اینکه غیر از مرتضی موسوی، که انگلیسی یاد ندارد، چه کس دیگری

می تواند واسطه ما شود چیزی به نظرش نرسید». به گفته ج/13، شریعتمداری گفت که می خواهد هیچ کس

جز آنها که مطلقا لازم است بدانند، از این ترتیبات مطلع نشود حتی پسرش حسن، تکرار می شود حتی

پسرش حسن.

7 ج/13 گفت که شریعتمداری افزوده بود که امیدوار است تماس با دولت آمریکا منجر به بهترشدن

آگاهی او از مسائل جاری گردد. «ستاد به خاطر می آورد که این همان قافیه اظهاراتی است که فرانک

باروز پس از ملاقات خود با شریعتمداری به کاردار اظهار داشته بود». ج/13 گفت که شریعتمداری

پیرامون مجادله اخیری که با واشنگتن بر سر معرفی سفیر روی داده «خیلی سردرگم» است. لازم است که

او «مطلع» باشد تا مواضع علنی وی مفید واقع گردند. او همچنین می خواهد در یابد آیا در دولت ایران کسی

هست که ما به او اعتماد داشته باشیم.

8 در خاتمه گفتگو با گلگروف، ج/13 تأکید کرد که شریعتمداری خودش می خواهد سریعا بداند آیا

دولت آمریکا می خواهد از او حمایت کند یا نه. هنگامی که گلگروف توضیح داد چنین تصمیمات

برجسته ای معمولاً بعد از مقداری بحث و هماهنگی انجام می گیرند، ج/13 دلسرد شد. او امید داشت که

ص: 291

پیش از پایان هفته بتواند جوابی به شریعتمداری برساند. ج/13 تأکید کرد که شریعتمداری می خواهد فورا

دست به کار شود و می خواهد بداند آیا می تواند روی کمک آمریکا حساب کند یا نه.

9 ما یک تماس تلفنی با ج/13 خواهیم داشت که قرار است در 19 خرداد صورت گیرد. اظهارات

خود به وی را براساس ........رئیس متکی خواهیم کرد. قصد داریم به ج / 13 بگوییم که به نظر ما برای

صحبت از تعهد بستن با حزب شریعتمداری هنوز زود است، اما امکان همکاری قابل ملاحظه در زمانی

دیگر را مردود نخواهیم شمرد.

10 پرونده: 960845 201؛ 149066 201. تا تاریخ 17 خرداد 78 در بایگانی ضبط شود.

تماما سرّی

سرّی

سند شماره (18)

20 خرداد 58 اعضاءسرّی

از: تهران 53395 «به کفالت گلگروف»به: رئیس

هشدار شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است. حساس

عطف به: تهران 543376

1 مطابق قرار قبلی در تاریخ 19 خرداد با اس. دی. جانوس/13 تماس تلفنی حاصل شد. گلگروف

توضیح داد که ما حاضر نیستیم به شریعتمداری برای پشتیبانی از او تضمین بدهیم. گلگروف گفت موضع ما

این است که ابتدا با ید اطلاعات بیشتری درباره اوضاع ایران و نیروهای در صحنه به دست آورد و افزود که

چون شریعتمداری می خواهد این قدر زود بداند که آیا ما حاضریم برای او پول فراهم کنیم، رؤسای

گلگروف ناچار بودند که قاطعانه پاسخ منفی دهند. وارد شدن در این عملیات تنها موقعی ممکن است که

طرح ریزی دقیق به عمل آمده و درباره هدفها توافق کامل حاصل شده باشد.

2 ج/13 گفت این پیام را توسط مرتضی موسوی به شریعتمداری خواهد رساند. او گفت اهداف

شریعتمداری در این مورد کاملاً روشن است و نیازی به صرف وقت بیشتر برای درک آنها وجود ندارد.

هدف شروع سازماندهی جدی است. گلگروف پرسید سازماندهی برای چه؟ اگر انتخاباتی قرار است

صورت بگیرد، بدون شک نیاز «به سازماندهی» خواهد بود، اما حالا چه کسی می تواند بگوید که

انتخاباتی در کار خواهد بود؟ ج/13 گفت که ما باید درک کنیم که چون شریعتمداری یک چهره برجسته

مذهبی است، طرف مراجعه مردم برای راهنمایی و کمک قرار داد. شریعتمداری برای به دست آوردن

پیروان بیشتر نیاز به پول دارد «از این لحاظ که موقعیت و اهمیت مراجع شیعه بستگی به تعداد پیروان آنها

دارد» شریعتمداری ...... وجوهات را بین افراد محترم تقسیم خواهد کرد و بدین وسیله وفاداری آنها را به

دست خواهد آورد....... این وجوهات همچنین برای تأمین مخارج اضافی حزب استفاده خواهد شد.

ج/13 بار دیگر تأکید کرد که شریعتمداری می خواهد هر چه زودتر در آذربایجان و سایر شهرستانها

شروع کند «رجوع شود به گزارش 10636 NITراجع به اظهارات استاندار آذربایجان درباره کارهای

تشکیلاتی طرفدار خمینی..... در استان وی». ج/13 گفت شریعتمداری ..... فکر نمی کند که الان زمان به

نفع او باشد. ج/13 گلگروف را به خاطر...... او به نظر خود، در مصرف نهایی هر دلار سرزنش کرد. ج/13

ص: 292

گفت..... باید پی ببرد «یا ببریم م» که بسیار به نفع ماست که شریعتمداری به قدر کافی احساس ..... کند تا

با نظریاتی به میدان بیاید که خمینی را به مبارزه بطلبد.

3 ج/13 آن گاه درباره تمایل ما برای در جریان نگاهداشتن شریعتمداری از حقیقت اوضاعی که در

مناسبات ایران و آمریکا تأثیر دارند «پاراگراف 7 تلگرام مرجع» سؤال کرد. گلگروف گفت که ما از اطلاع

دادن خبرها به شریعتمداری خوشحال خواهیم شد، ولی با این حال هنوز خیلی مانده تا کم و کیف کار

مشخص شود. در جریان ارائه خلاصه ای از اوضاع از نظر ما، گلگروف این امکان را مطرح کرد که دولت

ایران شاید جدا علاقه مند باشد روابط دیپلماتیک را قطع کند. بسیار ضروریست که بهانه ای برای این کار،

مثل اتهام دست داشتن با شریعتمداری به آنها داده نشود. ج/13 گفته که این پیام را خواهد رساند.

4 برای آنکه کانال ج/13 به شریعتمداری را مدتی بیشتر فعال نگاه داریم، به ج/13 گفتیم که سؤالاتی

درباره اوضاع سیاسی محلی برای او خواهیم داشت که به مرتضی موسوی و شریعتمداری برساند.

گلگروف به ج/13 گفت که ما هنوز منتظر نظریات ستاد هستیم. قرار شده که تماس تلفنی بعدی با ج/13

در 26 خرداد صورت پذیرد که در طی آن سؤالات بیشتری را رد خواهیم کرد.

5 از ج/13 درباره وضع خودش سؤال شد. او می گوید که وی....... ایستاده و صبر می کند، اما با فقدان

تضمینهای قابل اطمینان به سر کار خود بازنمی گردد. ج/13 گفت خود را خوب اداره می کند و به کمک از

جانب ما احتیاج ندارد.

6 قرارگاه توضیحات و توصیه های بیشتری را به طور جداگانه ارائه خواهد کرد.

7 پرونده: 149066 201؛ 960845 201. تا تاریخ 20 خرداد 78 در بایگانی ضبط شود.

تماما سرّی

سرّی

سند شماره (19)

20 خرداد 58 اعضاءسری

از: تهران 53398به: با حق تقدم به رئیس

هشدار شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است

حساس اس. دی. ولید

عطف به: الف تهران 53376 ب رئیس 452647

1 گلگروف در تاریخ 20 خرداد با حسن شریعتمداری در منزل وی ملاقات کرد. اس. دی. ولید / 1

معرفی را انجام داد «گلگروف به عنوان «آقای فرانک» معرفی شد» و به درخواست حسن ماند تا به عنوان

مترجم عمل کند. حسن انگلیسی را به حد کفایت می فهمد، اما مایل نیست به آن صحبت کند. این ملاقات

40 دقیقه طول کشید و بسیار صمیمانه برگزار شد.

2 مطابق توافق قبلی، و/1 به حسن توضیح داد که «دوستان آمریکاییش» نام گلگروف را به عنوان

مقام مناسب سفارتخانه آمریکا برای تماس داده بودند. گلگروف کارمند سیاسی سفارتخانه است.

گلگروف می خواهد که ملاقات به نحوی بسیار معتدلانه برگزار شود تا منافع هر دو حفظ گردد. حسن

سؤالاتی در این مورد نکرد. او گفت که از فرصت ملاقات گلگروف و بحث با وی درباره امور سیاسی

ص: 293

استقبال می کند و در خاتمه گفته که «امیدوارم دوباره شما را ببینم.» در رابطه با و/1، حسن اینک از او

انتظار دارد کار تشکیل شعبه آمریکای «واشنگتن» حزب جمهوری اسلامی خلق مسلمان را بین ایرانیان

آنجا شروع کند. شاید ستاد بخواهد که با و/1 طی اقامتش در آنجا در این باره بیشتر صحبت کند.

3 شکل این ملاقات عمدتا سؤال و جواب بود. اهداف آن اندازه گیری تمایل حسن به بحث صریح

درباره اوضاع، سنجش جذابیت وی به عنوان کاندیدای عملیاتی و مقایسه محتوی و جهت کلی این

ملاقات با پیامی که جداگانه از اس. دی. جانوس / 13 به دست ما می رسد بود. ما انتظار هیچ پیشرفت

اطلاعاتی نداشتیم و چنین چیزی هم نشد.

4 حسن گفت که در هفته چهار روز را در تهران برای فعالیتهای حزب جمهوری خلق مسلمان و سه

روز باقیمانده را در قم می گذارند. او قدری با حالت تدافعی می گوید که در این حزب «نامهای مهم» یافت

نمی شوند، «او از نام بردن سران آن خودداری ورزید» و می گوید که به طور جدی در این زمان تلاش جهت

همکاری با سایر احزاب سیاسی جریان ندارد. او مزاح کرد و گفت اکنون خیلی احزاب در حال شکل

گرفتن هستند و تعداد خیلی کمی از آنها جدی گرفته می شوند لذا به دنبال ائتلاف با آنها بودن هنوز زود

است. او........ که جبهه ملی با مشکلاتی روبه روست فقط برای آنکه به حزب قدیمی آن شکل دهد. حسن

معتقد است که این انتظار بزرگی است که حزب یک تشکیلات سراسری در ایران برپا کند، اما با تمرکز بر

بعضی نواحی خصوصا آذربایجان می تواند یک حزب کارآمد ایجاد کرده و فکر می کند که برای این امر

یک مهلت زمانی وجود دارد چون این در دست دولت است که پس از تصویب قانون اساسی هرگاه......

انتخابات «برای مجلس» را اعلام کند.

5 او شغل خود را آماده کردن حزب برای رقابت..... انتخابات مجلس می داند. حزب به مرحله

......... معرفی نامزدهایی برای تصدی مقام نرسیده است، تشکیلات فعلاً کار اصلی است که باید انجام

گیرد.

6 حسن از ابراز نظر درباره نقش مجاهدین، فداییان یا سپاه «پاسداران» انقلاب در سازمان دادن

انتخابات خودداری ورزید. در رابطه با خواستهای اکراد و شاید سایر اقلیتهای کشور برای خودمختاری

منطقه ای، حسن توضیح داد که دورنمای شورشهای مسلح در جهت خودمختاری عاملی در سیاست

خارجی دولت خواهد بود. به نظر او نیروهای خارجی به طور وسیعی پشت این حرکات می باشند و اگر

دولت بتواند این حامیان خارجی را به توقف فعالیتهایشان تشویق کند، مسئله رفع خواهد شد.

7 هنگامی که ساخت نسبتا خشک سؤال و بی جوابی جلسه شروع به نرم شدن نمود، حسن پرسید

داستان حقیقی پشت جریان کاتلر چیست؟ گلگروف گفت که رسما اعلام شده بود که ارتباط کاتلر با

موبوتو در زئیر برای دولت ایران این معنی را در بردارد که از او برای ارتباطی استفاده شده بود که دولت

موقت نمی خواهد در اینجا هم آن طور باشد. حدس ما این است که علت حقیقی مخالفت با کاتلر از

عکس العمل...... به قطعنامه سنای آمریکا که ازایران خرده گرفته بود ناشی می شود. حسن پرسید که آیا به

نظر ما حقیقتا یزدی یا خمینی حامی این تصمیم درباره کاتلر بودند. ما گفتیم «خمینی»؛ حسن سر تکان

داد. برای نشان دادن امکان اینکه بعضی خبرهای محرمانه را می توان با حسن مبادله کرد، ما پرسیدیم آیا او

شنیده که انتظام می خواهد برود. حسن گفت که نشنیده و دو سؤال درباره آن نمود.

8 هنگامی که ملاقات پایان پذیرفت، دوستانه دست داده شد و به طور رسمی و مقدماتی «شاید» گفته

ص: 294

شد به امید دیدار. اما مطمئنم که از حسن هیچ علامتی مبنی بر اینکه فرصت آینده برای تماس با آمریکاییها

را مغتنم خواهد شمرد مشاهده نگردید. اظهارات و نظریات وی مجموعه ای خیلی سرد و مؤدبانه و برای

وقت گذرانی بود. حسن کاملاً محتاط به نظر می آمد که شاید برای ملاقات اول طبیعی بود و اهداف

آشکاری برای اینکه وی به آنها دست یابد نداشت. و/1 در 22 خرداد ملاقات دیگری با حسن دارد که

برای بحث این است که و/1 برای حزب در آمریکا چه کار باید بکند. به و/1 گفته ایم که گوش به زنگ

هرگونه نظری که حسن ممکن است در آن موقع درباره ملاقات 20 خرداد اظهار کند باشد.

9 پرونده: 960845 201؛ 959511 201. تا تاریخ 20 خرداد 1378 در بایگانی ضبط شود.

تماما سرّی

سرّی

سند شماره (20)

3 تیر 58 اطلاعاتیسرّی

از: رئیس 482081

به: تهران رونوشت برای امان، بیروت، قاهره، اسلام آباد، جده، کابل، کراچی، کویت، دهلی نو، تل آویو

هشدار شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است. اطلاعاتی،

گزارش الحاقی 79 13092 / 315 TDFIRDB است که باید مطابق خط مربوط به پخش از حوزه

فعالیت پخش شود.

تاریخ پخش 2 مرداد 58

این یک گزارش اطلاعاتی است که بررسی نهایی اطلاعاتی نشده است.

طبقه بندی گزارش سری هشدار شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است غیرقابل رؤیت برای

بیگانگان غیرقابل رؤیت برای پیمانکاران یا مشاوران پیمانکار پخش و اقتباس خبر تحت نظر

تهیه کننده پخش فقط محدود به لیستی است که در پاراگراف آخر آمده است.

کشور: ایران

موضوع: ادعاهایی در مورد فعالیتهای افراطیون و برنامه های گروه سیاسی که از طرف شریعتمداری

پشتیبانی می شوند. «تاریخ اطلاعات تیر مرداد 58».

منبع گزارش: مدیر تجاری ایرانی که قابلیت اطمینان به وی مشخص نشده است. او این اطلاعات را از

یک فرد که امکانات و دسترسی خوبی دارد به دست آورده است.

1 یک تاجر «بازاری» مهم به نام علی اسلامی با وضع خوب و طرفدار نظام بازاری قدیم با

سرمایه گذاریهایی در کشاورزی و مزرعه پرورش دام، در حال حاضر محرم نزدیک و برنامه ریز تظاهرات

برای آیت اللّه سید کاظم شریعتمداری می باشد، اسلامی ادعا دارد که او سی هزار نفر اهالی جنوب شهر

تهران را آماده راهپیمایی و تظاهرات بر علیه آیت اللّه روح اللّه خمینی دارد. اسلامی ادعا می کند که قادر

است با یک اشاره و اعلام ظرف 2 ساعت تظاهرکنندگان را به حرکت در بیاورد. او ادعا کرد بعد از سه ماه

زندانی شدن در کمیته ها، رشوه داده و خود را آزاد کرده است. او بیان کرد که تظاهرکنندگان را یک ماه و نیم

ص: 295

بعد از زندانی شدن سازمان داده است.

2 اسلامی دو مورد را که واحدهایش علیه خمینی عمل کرده بودند بیان کرد. اولین آن حمله ای بود که

حدود سه هفته پیش با استفاده از نارنجک دستی به محل اقامت خمینی صورت گرفت. هدف این حمله

این بود که به مردم به طور کلی ثابت شود که نیروهایی وجود دارند که قادر به مخالفت با خمینی باشند.

3 دومین حادثه فرستادن تقریبا 1000 نفر زن ایرانی به قم برای پس گرفتن جواهرات شخصیشان

بود که بلافاصله بعد از بیرون کردن شاه به جنبش خمینی اهداء کرده بودند. منظور از این عمل ثابت کردن

عدم وفاداری به دولت فعلی آیت اللّه خمینی بوده است.

4 برطبق اظهارات اسلامی وقت کاملاً برای مبارزه علیه خمینی مناسب است، اما یک رهبر سیاسی یا

فرد مستبد و دیکتاتوری که، خلاء قدرت را پرکند وجود ندارد. موضوعی که افراد گروه در حال حاضر بر

آن توافق دارند این است که هر مرد قدرتمندی که آنها می خواهند انتخاب کنند باید مطابق منافع و مورد

قبول هم آمریکا و هم شوروی باشد و این احساس می شود که هیچ فردی غیر از شاه از عهده این کار بر

نمی آید. اسلامی سپس اظهار داشت که گروه آنها برنامه ریزی کرده که از دست خلخالی راحت و خلاص

شوند، البته اگر او قبلاً نمرده باشد.

5 «نظریه ستاد مرکزی: برای آگاهی بیشتر در مورد روابط اسلامی با شریعتمداری تلگرام شماره

1586 به تاریخ 11 خرداد 58 که از سفارت آمریکا در تهران فرستاده شده را ملاحظه فرمایید».

6 به دست آمده در تاریخ 28 تیر 58

7 پخش از حوزه فعالیت: فرستاده شده به تهران امان بیروت، قاهره، اسلام آباد، جده، کابل، کراچی،

کویت، دهلی نو، تل آویو «فقط برای رؤسای هیئتهای نمایندگی»

8 پخش از واشنگتن:

قید می شود: فقط برای رئیس، به وزارت خارجه: منحصرا برای رئیس اطلاعات و پژوهشها.

طبقه بندی گزارش سرّی هشدار شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است غیرقابل رؤیت برای

بیگانگان غیرقابل رؤیت برای پیمانکاران یا مشاورین پیمانکار پخش و اقتباس تحت نظر تهیه کننده

تا تاریخ 2 مرداد 78 در بایگانی ضبط شود، تمام اجزای گزارش حاوی طبقه بندی و قیود کل سند می باشد.

سند شماره (21)

28 تیر 1358 اعضاءسری

از: تهران 53713به: رئیس

هشدار شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است.

اس. دی. جانوس، کیو. آر. بولستر

عطف به: الف: تهران 53696 «10661 NTI»، ب: رئیس 469470، ج: رئیس 439939

1 رئیس قرارگاه ملاقات دو ساعته ای در 25 تیر با اس. دی. جانوس/13 و موسوی «که نام اولش

مشخص نیست» داشت. همان طور که پیش بینی می شد، آنها به خاطر عدم تصمیم گیری دولت آمریکا در

رابطه با پشتیبانی از شریعتمداری ما را سرزنش کردند و ترغیب نمودند فرصت را از دست ندهیم. ما سابقه

اولین درخواستشان برای پشتیبانی را مطرح نمودیم و ج/13 توصیه خود مبنی بر اینکه یک نماینده سیا

ص: 296

مستقیما با شریعتمداری صحبت کند را دوباره اظهار داشت. اطلاعات این ملاقات به طور جداگانه

گزارش شد.

2 ج/13 و موسوی هر دو خصوصا موسوی به سادگی توقع داشتند کلام مثبتی در رابطه با

پشتیبانی از شریعتمداری بشنوند و ج/13 فکر می کرد که ما باید کاملاً از کوششهای سازمان امنیت داخلی

که تحت نظر مصطفی چمران اداره می شود مطلع باشیم. به این ترتیب در جلسه ما سعی بر این شد که از این

توقعات بکاهیم و در عین حال میل آنها را به همکاری حفظ کنیم.

3 حتی با محسوب داشتن اینکه ناتوانی ما از دادن قول تأمین پشتیبانی مادی ممکن است مانع شده

باشد آنها هر چه را که می دانند در میان بگذارند، بازهم ما این طور دریافتیم که حتی موسوی یعنی فرد

رابط حقیقی، هم درباره تشکیلات یا برنامه شریعتمداری چندان اطلاعی ندارد. او اهداف شریعتمداری را

ناسیونالیستی توصیف کرد و بعد هنگامی که قدری تحت فشار واقع شد گفت که شریعتمداری و حزبش

نسبت به تمام «خارجیهایی» که برای اداره دولت بازگردانده شده بودند معترض بودند. او از یزدی، انتظام و

قطب زاده به عنوان نمونه «خارجیها» نام برد.«مدتی بعد، موسوی این حرف را تکرار کرد و گفت این نظر

خودش است و فکر می کند شریعتمداری هم همین نظر را دارد». ما خواستیم بدانیم که کمک ما اگر تأمین

شود از آن چگونه استفاده ای به عمل خواهد آمد و جواب شنیدیم که نیازهای حزب دیگر عین آن موقع که

موضوع برای بار اول مطرح شد نمی باشند. به گفته موسوی در ابتدا که تشویق شریعتمداری نسبت به

خشونت خودسرانه کمیته ها او را واداشته بود تا مسلح کردن 000/1000 آذربایجانی مقیم تهران را جهت

ساقط کردن حاکمیت کمیته ها پیشنهاد کند، او «شریعتمداری» از پول ما برای خرید اسلحه لازم استفاده

می نمود. اوضاع اکنون کمتر غیرعادیست و موسوی می تواند به ما بگوید که شریعتمداری دیگر چنین راه

حل افراطی را پیشنهاد نمی کند، ما نتوانستیم بفهمیم که در واقع او پیشنهاد می کند که چه کاری انجام شود.

برای ضبط در بایگانی عنوان می شود که در این رابطه به ما گفته شده که نیاز مالی حزب کمتر از موقعی که

برای بار اول درخواست کمک شد مبرم است.

4 موسوی گفت که رحمت اللّه مقدم مراغه ای همکاری کامل با شریعتمداری ....... اما قادر نبود هدف

تاکتیکی یا استراتژیکی هر کدام از این دو را در تشکیل حزب جداگانه ای برای خود بیان کند. موسوی در

جواب به سؤال درباره ائتلاف شریعتمداری با چهره های نظامی، قومی و مذهبی گفت که روابطی با

مجاهدین خلق وجود دارد، اما از ما خواست برای به دست آوردن جزئیات نزد شریعتمداری برویم. «در

اینجا نیز مانند سایر مواقع این طور دریافتیم که موسوی اگر چه شاید خبرهایی هم داشته که مجاز به طرح

آن نبود، در حقیقت فرد مطلعی نبود».

5 موسوی و ج/13 همچنان بر مطلوبیت تماس مستقیم با شریعتمداری اصرار ورزیدند. در جواب

سؤال ما درباره مخاطره ای که به واسطه تماس با مقام رسمی آمریکایی متوجه شریعتمداری می شود آنها

پیشنهاد کردند که مأموری تحت پوشش روزنامه نگار این ملاقات را انجام دهد. جدا از مشکلات احتمالی

پیرامون شیوه های کار پوششی ما فکر می کنیم که این فکر ارزش بررسی را داشته باشد. در صورتی که

موسوی درباره تمایل شریعتمداری به رابطه مستقیم درست گفته باشد، یک جلسه تحقیقی تک نوبتی اما

تمام و کمال که یک مأمور مجرب عملیاتی فارسی دان «آدلیسک؟» مجری آن باشد، آگاهی ما را از این

رهبر کلیدی و تشکیلات و ائتلافات وی را به طور فوق العاده ای بالا خواهد برد.

ص: 297

6 مانع عمده احتمالی همان است که قبل از عزیمت پکوئین در ستاد مورد بحث قرار گرفت «یعنی»:

محرز نشده که زوج ج/13 موسوی هنگامی که می خواهند از جانب شریعتمداری حرف بزنند از موضع

قاطعیت سخن می گویند و قلت اطلاعات مستند حاصل از ملاقات 25 تیر ماه دلگرم کننده نیست. یک

اشکال بالقوه دیگر مرض وابستگی ایرانیها است «یعنی»: نیاز آنها به دریافت علامتی از برادر بزرگ چنان

مصرانه است که آنها «حداقل ج/13 و موسوی، اگر نگوئیم خود شریعتمداری» ممکن است موافقت ما به

داشتن تماس مستقیم را به عنوان تعهد ضمنی ما به تأمین پشتیبانی تعبیر کنند هر چند که ما تکذیب بکنیم.

7 از وجه مثبت «قضیه» ممکن است که ما تأثیر اولین ملاقات ج/13 و موسوی با بیگانه ای که

خبر..... را دست کم گرفته باشیم، ممکن است آنها مطلعتر باشند و با بسط معنی ممکن است اعتبار

نمایندگیشان بیش از آنچه نشان داده اند باشد. ما همچنین فکر می کنیم که اگر علاقه شریعتمداری قطعا

محقق شد ما می توانیم با تمهیدات دقیق این خطر را که تماس مستقیم توقعات زیادی را ایجاد می کند تقلیل

دهیم. قرار است ملاقات بعدی با ج/13 در 6 مرداد صورت پذیرد و ما قبل از دیدار با وی از نظریات ستاد

حتی اگر نظریات خام باشند استقبال می کنیم.

8 لطفا سوابق موجود درباره موسوی را ارسال دارید.

9 به تازگی ترجمه مصاحبه........ با شریعتمداری را در FBIS لندن دیده ایم که در 26 تیر انتشار یافت.

توصیه می شود به آن توجه کنید.

10 پرونده: 514906 201، 960845 201 تا تاریخ 28 تیر 78 در بایگانی ضبط شود.

تماما سرّی

سرّی

سند شماره (22)

...... مرداد 58 اعضاءسرّی

از: تهران 59 ( ) 53به: رئیس

هشدار شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است.

اس. دی. جانوس. کیو. آر. بولستر

عطف به: تهران 3 ( ) ( ) 53

1 ملاقات با اس. دی. جانوس «ج/13» و موسوی در....... مرداد برگزار شده هیچ یک از این دو

اطلاعات مایه داری نداشتند که بدهند....... اصلی دستور کار پیشنهاد آنها در مورد تماس با شریعتمداری

بود.

2 ج/13 می خواست بداند عکس العمل ستاد در مورد پیشنهاد تماس مستقیم با شریعتمداری

چیست. ما گفتیم که ستاد به مزایای تماس مستقیم واقف است، اما اشکال کار در پیدا کردن کسی است که

«1» فارسی را به روانی تکلم کند «2» و مباشرت وی با ساواک مانع آمدن وی به اینجا نشود. ج/13 این را

پذیرفت، و اظهار داشت که اگر کسی برای آمدن به اینجا پیدا نشد، ما می توانیم با آیت اللّه زنجانی «نام

کوچکش مشخص نشد» تماس بگیریم. او گفت زنجانی جنبه ثانی شخصیت شریعتمداری می باشد و

می داند که ج/13 واسطه بین ما و...... است. ج/13 گفت که زنجانی به انگلیسی تکلم نمی کند، ولی

ص: 298

می توان از پسر وی فرید که معمولاً در تهران است. به عنوان مترجم استفاده کرد. به گفته ج/13، فرید در

نیویورک زندگی می کند؛ طی مذاکرات اولیه درباره این موضوع آدرس وی به یکی از مأموران پیش از

پکوئین داده شد.

3 پرونده های قرارگاه چیزی درباره زنجانی ندارند و ما از ستاد....... سوابق و اطلاعات ارسال دارند.

برای اطلاع شما: مشاور سیاسی زنجانی را به عنوان یار دیرینه بازرگان می شناسد، اما نتوانست این ادعا را

تأیید کند که او با شریعتمداری رابطه صمیمی داشته است.

4 در گفتگو درباره....... وقت کفایت نکرد و ما به هر صورت ترجیح دادیم.......... بیشتر را به دریافت

اطلاعات ستاد درباره این موضوع موکول کنیم. سؤالات ............ جواب در ذیل آمده:

الف آیا زنجانی واقعا رابطه با.......... به وسیله ج / 13 دارد؟

ب اگر دارد، آیا وی درباره.......... تشکیلات و طرح.......... که نمی توانیم از........... و موسوی به

دست آوریم به ما........... خواهد داد؟

ج آیا در تماس با زنجانی به جای تماس مستقیم با شریعتمداری مزایای امنیتی چشمگیری وجود

دارد؟

5 ستاد هنوز در مورد پیشنهاد ج / 13، ذکر شده در پاراگراف....... تلگرام مرجع اظهار نظر ننموده

است. ما هنوز معتقدیم که این پیشنهاد شایان بررسی است،..........................................................

...........................................

......... درخواست می شود ستاد نظر خود را در مورد این ........... اعلام دارد. همچنین درخواست داریم

در رابطه با پاراگراف چهار فوق اطلاعات داده شود.

6 قرار شده ملاقات بعدی با ج / 13 در 16 مرداد صورت گیرد.

7 پرونده: 149066 201، تا تاریخ ............ مرداد 78 در بایگانی ضبط شود.

تماما سرّی

سرّی

سند شماره (23)

23 مرداد 58 اعضاءسری

از: رئیس 494190به: تهران

هشدار شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است.

اس. دی. جانوس. کیو. آر. بولستر

عطف به: تهران 53859

1 تلگرام تهران 52969 مورخ 17 اردیبهشت 58 خواستار سوابق سعید فرید که در کار انتشاراتی در

نیوجرسی است شده بود. تلگرام رئیس 436211 مورخ 21 اردیبهشت 58 گزارش کرد که یک نفر به نام

محمد سعید فرید در سال 1344 دانشجوی دانشگاه نیویورک و از فعالان توده و دارای پرونده شماره

778091 201 بود. تلگرام تهران 53859 مورخ 21 اردیبهشت 1358 در جواب گزارش کرد که فرید

پسر آیت اللّه سنجابی «زنجانی» است. ستاد پرونده 778091 201 را مرور کرده و در مورد آیت اللّه

ص: 299

زنجانی ردگیریهایی به عمل آورد که نتایج آن ذیلاً ملاحظه می شود.

2 فرد شماره 778091 201 محمد سعید فرد به طوری که در خرداد «یا تیر» 1344 گزارش شد

دانشجوی نیمه وقت دانشگاه نیویورک و فعال در توده بود. تاریخ و محل تولد: 8 مرداد 1315 «یا

1311»، زنجان، ایران. در 1346 به استخدام شرکت البسه لانا واقع در مونت کلر علیا نیوجرسی در آمد.

نشانی: شماره 380 جاده رودخانه علیا آپارتمان 14 1 ...... نیوجرسی. از یک فرد به نام م. سعید

فرید به عنوان معاون امور بین الملل ISAآمریکا تا شهریور 1345 یاد شده است. مطابق تلگرام 19130

NTTAمورخ 31 خرداد 1344 م سعید فرید به عنوان دانشجوی نیمه وقت دانشگاه نیویورک ثبت نام

کرده و پدرش آیت اللّه سید فرید سابقه فعالیت توده ای در ایران دارد. گزارش وزارت خارجه در تاریخ 15

مهر 46 اعلام داشت که محمد سعید فرید با همان تاریخ و محل تولد فوق در سال 1338 وارد آمریکا شد.

در مهر 44 درخواست PRA نمود. در استخدام شرکت البسه لانا بوده مقیم پاسایک، همان طور که فوقا

ذکر شد. نام کامل وی محمد سعید فرید زنجانی اعلام شد. گزارش 1521 NITAمورخ 24 شهریور 46

که گزارش چهاردهمین کنگره سالانه ISAبود اعلام داشت که محمد س. فرید معاون SAN«عینا نقل

شده» و رهبر شعبه نیویورک گروه SPLINEاست که شعبه نیویورک در پاسایک را تشکیل داده بود.

3 آیت اللّه حاج آقا رضا زنجانی مشهور به رضا زنجانی مشهور به ملا سید رضا زنجانی فرد شماره

106054 201 و دارای نام رمز هویت الف می باشد تاریخ تولد حدود 1284 دوست دیرینه و نزدیک

منبع ذخیره تهران، اس. دی. روپ/1 بود که قرارگاه را در جریان فعالیتهایش قرار می داد. اس. دی.

روپ/1 گاهی اوقات مایل نبود با زنجانی تماس بگیرد، چون ساواک او «زنجانی» را تحت مراقبت قرار

می داد. زنجانی تعداد وسیعی رابط در سرتاسر ایران منجمله سیاسیون ناراضی و افراد سرشناسی که عضو

دستگاه نبودند از جمله بازاریها داشت. وی قویا ضد دولتی بود، زنجانی همراه با باقر کاظمی و بختیار از

جانب دکتر محمد مصدق جهت تشکیل یک شورای اجرایی سه نفره انتخاب شدند تا بر فعالیتهای جبهه

ملی سوم جدید که براساس دستورات مصدق توسط کاظمی در حال تشکیل بود نظارت داشته باشند.

گزارش 19130 NITA مورخ 31 خرداد 1345 اعلام داشت که رابط قرارگاه به نام جلال یزدی «دارای

نام رمز هویت ب، 78012 201 مهندس شرکت نفت» مأمور قرارگاه مدنسکی را به برادر زنش «یا

شوهر خواهرش» که پسر آیت اللّه زنجانی بود معرفی کرد. آن فرد «برادر زن یا شوهر خواهر» که نامش س.

رحیم فرید بود تابعیت آمریکایی را پذیرفته و با یک تبعه آمریکایی ازدواج کرده و چهار فرزند داشت.

مطالعاتی در دانشگاه هال نیویورک داشته، نشانی: صندوق پستی 108، برازین، ایندیانا، متخصص

جراحی عمومی بود و شماره پرونده 778090 201 برای وی تعیین شد. برادر کوچکترش نامش م.

سعید فرید بوده، تاریخ و محل تولد حدود 1311 دانشجوی دانشگاه نیویورک که شماره پرونده 778091

201 برای وی تعیین شد. تلگرام تهران 6263 مورخ 7 مهر 35 گزارش داد که مقامات هیئت دیپلماتیک

سوریه در تهران از طریق سید رضا زنجانی در تماس با نهضت مقاومت ملی بودند. نهضت مقاومت ملی

مطالبی مربوط به طرز تلقی ایران در مورد «کانال م» سوئز به سوریها می دادند تا در رادیو قاهره پخش

شود.

4 مرور پرونده، ادعای نزدیکی زنجانی به شریعتمداری را تأیید نمی کند، اما البته امکان آن را نیز رد

نمی کند. چون در مورد زنجانی اختلاف زبانی آشکاری وجود دارد و لازم خواهد بود که از طریق پسرش

ص: 300

فرید ارتباط گرفته شود، قسمت اعظم کار به مدت اقامت فرید در تهران و نظر قرارگاه نسبت به مناسب

بودن یا قابلیت اطمینان به وی بستگی خواهد داشت. در مجموع ستاد تمایلی به تعقیب این هدف ندارد.

5 اظهارنظر درباره سایر جهات کار به طور جداگانه ارسال خواهد شد.

6 پرونده: 149066 201، 778091 201، 10654 201 تا تاریخ 22 مرداد 78 در بایگانی

ضبط شود.

تماما سرّی

سرّی

سند شماره (24)

6 شهریور 58 اعضاءسری

از: تهران 54050به: رئیس

هشدار شامل منابع و شیوه های اطلاعاتی است.

عطف به: تهران 54051 «700/10 NIT»

1 خبر گزارش مرجع را اس. دی. جانوس/13 از موسوی گرفت. موسوی....... حضور داشت و

ج/13 کار ترجمه را انجام می داد و ما توانستیم چند نکته را که در دفعه اول انتقال مطلب مبهم بودند

توضیح دهیم......... از موسوی پرسیدیم آیا این خبر را مستقیما از شریعتمداری اخذ کرده، ولی او چیزی

از خود بروز نداد.

2 بدون پرونده. تا تاریخ 6 شهریور 78 در بایگانی ضبط شود.

تماما سرّی

سرّی