تراز تجارت خارجی و حساب جاری ایران با جهان و آمریکا در سال 1976 و 1977
تراز تجارت خارجی و حساب جاری ایران با جهان و آمریکا در سال 1976 و 1977
مشکلات و توضیحات در رابطه با ارقام ضمیمه
آمار و ارقام کامل مربوط به تجارت خارجی ایران یا منتشر نمی شود و یا تا آنجا که می دانم توسط
دولت ایران به دقت دنبال نمی شود. در آمار مربوط به تجارت کالایی، نفت از صادرات و کالاهایی که
توسط ارتش وارد می شود و همه آنها نیز الزاما نظامی نیستند، تفکیک می گردد. عناصر مهم غیر قابل
رؤیت دیگر در حساب جاری از جمله جهانگردی، بهداشتی، انتقال حساب، بهره، حمل و نقل و غیره تنها
در صورت موازنه پرداختها منظور گشته و تقسیمات مربوط به هر کشور در آن ذکر نمی گردد.
اگر درصدد کسب اطلاعاتی در مورد ارزش صادرات نفتی ایران باشید باید با استفاده از منابع اطلاعاتی یا
کشورهای دریافت کننده اطلاعات لازم را گردآوری کرده ویا به تخمین و برآورد اکتفا کنید. البته این مورد
دوم مشکلاتی از قبیل «یافتن سرنخ و کندی کار» و نیز مبانی قیمت گذاری مانند FAS (تحویل در بندر)
CIF(قیمت تمام شده + بیمه + حمل) و FOB(تحویل روی عرشه) را در برخواهد داشت.
به دست آوردن آمار و ارقام مربوط به واردات نظامی ایران دشوارتر است. در ابتدا فرض بر این بود که
تفاوت بین واردات غیرنظامی که توسط اداره گمرکات (وزارت اقتصاد و دارایی) گزارش می شود و تراز
پرداختهای مربوط به واردات کالایی گزارش شده توسط بانک مرکزی تحت عنوان تراز پرداختهای ارز
خارجی می تواند نشانگر میزان واردات نظامی این کشور باشد. به این ترتیب و همان طور که در جدول 2
نشان داده شده، واردات نظامی ایران در سالهای اخیر نباید (به میلیون دلار آمریکا) در سال 1975 معادل
5298 میلیون دلار، در سال 1976 معادل 3309 میلیون دلار، و در سال7 197 معادل 2550 میلیون دلار
بوده باشد. بخش اعظم اعتبار این فرضیه به رابطه نزدیک بین واردات و پرداختها بستگی دارد چون دو
فرضیه کاملاً متفاوت تجاری را به یکدیگر ربط می دهد که عبارتند از گمرکات (بر اساس اسناد کالاهای
دریافتی) و جریان وجوه نقدی ترازپرداختها.
این موضوع احتمالاً تا مارس 1976 صادق بوده است. از آن پس، به خصوص بخش دولتی ایران
واردات خود را براساس اعتبار به جای پرداخت نقدی انجام می داد. این امر سبب تغییر شرایط پرداخت
واردات غیر نظامی گردید در حالی که بخش اعظم واردات نظامی براساس شرایط برنامه فروش نظامی
خارجی آمریکا صورت می گرفت. نتیجه این امر این است که تراز پرداخت واردات به نسبت گمرکات
به طرز نادرستی برآورد می شود و بهمین ترتیب در مورد واردات نظامی نیز نمی توان نتیجه گیری معقولی
داشت. نکته ضعف دیگر در این فرضیه که ناشی از برآورد بیش از حد واردات و مبنا قرار دادن تراز
پرداختها است، مسئله پیش پرداخت واردات می باشد (یعنی پرداخت نقدینه بیشتر در مورد کالاهایی که
اگر از طریق گمرکات وارد می شد، نقدینه کمتری به آن تعلق می گرفت، و همین موضوع میزان واردات
نظامی را بیشتر از آنچه که هست جلوه گر می سازد) که بر آمار و ارقام 1975 و تا حدود کمتری بر آمار و
ص: 801
ارقام 1976 تأثیر می بخشد. (به سطور ششم و هفتم جدول 2 رجوع شود.)
آمار و ارقام مربوط به محموله های نظامی ارسالی به ایران که از طریق اسناد طبقه بندی نشده وزارت
دفاع آمریکا در زمینه فروشهای نظامی خارجی و اسناد طبقه بندی شده (سری برای کشورهای دیگر و از
طریق سیا) به دست آمده، ارقام مربوط به 1975 و 1976 را بسیار مبالغه آمیز جلوه گر ساخته (سطر هفتم
جدول 2) و انسان را در مورد جامع بودن این ارقام به شک و تردید وا می دارد. علاوه بر این بین سال مالی
آمریکا و سال گریگوریان (سال میادی م) تمایزی قائل نمی شود، تاریخ تحویل را همان تاریخ انتقال
اعلام کرد ه و محل درج ارزش محموله را نیز خالی می گذارد.
آمار و ارقام مربوط به صادرات نفتی ایران نیز باید مورد مطالعه و برآورد دقیق واقع شود. آمار خام
شرکت ملی نفت ایران که برای اطلاع عموم منتشر می شود، حاوی نام کشورهای مقصد کالا و یا مقاصد
نهایی کالا نمی باشد و هیچ گاه به مقادیر پولی تبدیل نمی گردد. همان طوری که در جداول یک و سه گفته
شده، سفارت ارزشها را محاسبه کرد و با استفاده از ارقام بدست آمده از طریق منابع خاص مقصد نهایی
نفت خام و یا نفت پالایش شده را نیز حدس زده است؛به این دلیل آنها دارای طبقه بندی محرمانه
می باشند.
واردات غیر کالایی و صادرات غیر قابل رؤیت ایرانی نیز از طریق موازنه پرداختهای بانک مرکزی
قابل محاسبه بوده، و آنهایی که مربوط به آمریکاست نیز طبق آنچه که در جدول 2 گفته شده محاسبه
می شود. ارقام مربوط به جریان صادرات غیر قابل رؤیت به آمریکا محافظه کارانه است. ارقام مربوط به
خدمات صادراتی از ایران به آمریکا نه موجود است و نه از نظر وسعت قابل ارزش.
جمع و ترازهای مربوط به جدولهای 1 و 2 در رابطه با تجارت بیش ایران و آمریکا در زمینه کالاها و
خدمات تقریبا درست است، ولی به طور کلی از مبنای چندان استواری برخوردار نیست.
ضمائم جدول 1 و 2 و 3 مشاور اقتصادی: تیلور
سرّی/ غیر قابل رؤیت برای بیگانگان
جدول 1
تجارت خارجی ایران
(به میلیون دلار)
1976آمریکا1977آمریکاجمع صادرات خدمات وکالاها6/2622421429/27829-3568کالاها1/2319321428/239463568نفت / الف5/2227021007/231543500نفت خام(21303)(6/865)(4/22013)9/1496فرآورده ها(5/967)(4/1245)(3/1141)1/2003گاز / ب6/2191/191غیره / ج7034260168
ص: 802
خدمات5/3031 / بNA/NM1/3883NA/NMجمع واردات کالاها1810046886/215316036و خدمات / ب(20151)(22173)کالاها142577/3330159669/4022غیر نظامی/ج127522151138332201نظامی/ د15057/117921289/1821خدمات4/3843ه / 13586/5565ه / 2014تراز6/8124 +25466298+9/2468-
منابع
الف/ محاسبات سفارت با استفاده از ارقام شرکت اسکو و شرکت ملی نفت ایران، محاسبات سفارت
برای آمریکا، بدون احتساب هزینه حمل و نقل.
ب / آمار ارقام مربوط به موازنه پرداختهای ارز خارجی ایران که بر طبق سال گریگوریان توسط بانک
مرکزی شده است.
ج / سفارت «آمار و ارقام مربوط به تجارت خارجی ایران»، وزارت اقتصاد و دارایی، صادرات FOB
و واردات CIF
د / اسناد آمریکا (جهت کنترل مهمات)، وزارت دفاع آمریکا (برای فروشهای نظامی خارجی) و
سازمان سیا (برای کشورهای دیگر غیر آمریکا)، براساس FOB.
ه / برآوردهای سفارت و بخش خدمات فروشهای نظامی خارجی وزارت دفاع آمریکا.
* نرخ تبدیل دلار به ریال 5/70 ریال برابر یک دلار آمریکا.
سرّی / غیر قابل رؤیت برای بیگانگان
جدول 2
واردات نظامی ایران
(به میلیون دلار آمریکا)
درصددرصددرصد
1 از آمریکااز مجموع 1975از مجموع 1976از مجموع 1977الف: مهمات کنترل شده/ الف5/118
5/106
6/139
ب:فروشهای نظامی خارجی / ب7/755
2/3701
3/1682
ج:جمع واردات از آمریکا/ ج2/874(1/80)
7/1179(4/78)
9/1821(6/85)
د: (خدمات پشتیبانی از فروشهای نظامی خارجی)6/157
5/393
1/557
(جمع با احتساب بند «ج»)8/10312/15730/23792 از کشورهای دیگر/ د
الف: شوروی 846238ب: غربی (غیر از آمریکا)133263268جمع217 (9/19)
325(6/21)
306(4/14)
3 جمع2/1091(100)
7/1504(100)
9/2127(100)
4 پرداخت واردات (براساس موازنه پرداخت)15602
16061
16388
5 واردات (CIF)، گمرکات ایران) / ه10304
12752
13838
6 واردات نظامی مفروض (4 و 5)529833092550
ص: 803
7 واردات نظامی (کالا در مبدأ آن به صورت FOBیعنی روی عرشه دریافت شده جمع)1091150521288 شکاف مبهم (6 و 7)420718044229 خلاصه دریافتیهای آمریکا از تهراننظامی(ا.ب)75610733/1682
غیره (دفتر گمرکات. ا. الف)324227760/2730
جمع کالا(3998)
(3849)
(4412)
خدمات فروشهای نظامی خارجی (فاحش.ا.د)158394557برآورد دیگر خدمات / و6269641457کل خدمات(884)(1358)
(2014)
کل دریافتها488242076426
الف/ منبع: دفتر کنترل مهمات، وزارت خارجه، دفتر آمار سال تقویمی، FOB
ب / سال مالی آمریکا (1977 شامل 5 فصل) گاهی نیز این عنوان به ایران اطلاق می شود.
ج / به استثنای صادرات غیر از مهمات کنترل شده توسط عرضه کنندگان تجاری.
د / محموله ها، نه قراردادها: منبع: سازمان سیا، سال تقویمی.
ه / جدای از کالاهای غیر نظامی وارداتی وزارت جنگ.
و / براساس 30% پرداخت بخش خصوصی و 20% پرداختهای دولتی: آمار و ارقام بانک مرکزی ایران
در مورد تراز پرداختهای ارز خارجی برای سال تقویمی گریگوریان (سال میلادی م).
محرمانه
جدول 3
صادرات نفتی ایران به درآمد تقریبی آن
1967 و 1977 1976
کمیت (به) (میلیون بشکه)
برداشت دولتیدر ازاء هر بشکه
میزان درآمد دولت FOB (به میلیون دلار آمریکا) 1 نفت خام
ژاپن(%8/18)6/359
14/11$
9/4005$
کارائیب* از جمله جزائر ویرجین(%0/8) 4/15314/11
9/1708
انگلستان (%7/14) 0/28214/11
5/3141
هلند(%6/8) 0/164
14/11
0/1827
جبل الطارق (%0/7) 8/133
14/11
5/1490
آمریکا(%1/4) 7/7714/11
6/865افریقای جنوبی (%8/4) 3/91 14/11
1/1017
ایتالیا(%5/3)1/66
14/11
4/736فرانسه (%6/5) 8/10614/11
8/1189غیره(%0/25) 5/47714/114/5319جمع نفت خام(%100) 3/191214/11$0/21303$2 فرآورده های پالایش شده (تمام مقاصد)4/7750/125/9673 جمع مربوط به نفت7/1989
5/22270
* احتمالاً 70% نفت خام صادر شده توسط ایران به «کارائیب و جزائر ویرجین» تصفیه شده و مجددا به صورت
فرآورده های نفتی به آمریکا صادر می گردد. بنابراین واردات نفتی سال 1976 آمریکا از ایران چه مستقیم و چه
غیرمستقیم احتمالاً حدود 1/185 میلیون بشکه بوده که بدون هزینه حمل و نقل ارزش آن حدود 1/2 میلیارد دلار
می باشد.
ص: 804
ادامه جدول 3
1977
کمیت (به) (میلیون بشکه)
برداشت دولتیدر ازاء هر بشکه میزان درآمد دولت FOB (به میلیون دلار آمریکا) 1 نفت خامژاپن(%6/16)2/397
32/12$
5/366$کارائیب* از جمله جزائر ویرجین(%2/13) 7/23132/12
5/2854
انگلستان (%5/9) 5/17012/12
6/2100
هلند(%2/8) 1/146
32/12
0/1800
جبل الطارق (%2/7) 5/128
32/12
1/1583
آمریکا(%8/6)5/121
32/12
9/1496
افریقای جنوبی (%7/5) 3/102
32/12
3/1260
ایتالیا(%9/4)1/87
32/12
1/1073
فرانسه (%2/4) 5/7532/12
2/930غیره(%9/23) 2/426
32/12
8/5250
جمع(%0/100) 8/1786
32/12$
4/22013$
2 فرآورده های پالایش شده(تمام مقاصد)0/8375/13
3/1141
3 جمع مربوط به نفت8/1869
7/23154
* احتمالاً 70% نفت صادراتی ایران به جزایر کارائیب و ویرجین تصفیه شده و مجددا به آمریکا صادر می گردد. بنابراین
واردات نفتی آمریکا از ایران در سال 1977 چه مستقیم و چه غیر مستقیم احتمالاً حدود 7/283 میلیون بشکه و معادل
5/3 میلیارد دلار بوده است.
تاریخ: 13 مارس 1978 22 اسفند 1357طبقه بندی: سرّی غیر قابل رؤیت برای بیگانگان
وزارت خزانه داری واشنگتن
آقای کلاید تیلور
افسر امور مالی بخش اقتصادی سفارت آمریکا تهران
کلاید عزیز:
شما از ما خواسته بودید که تعداد محموله های اخیر تسلیحاتی به ایران را در اختیار شما قرار دهیم. این
امر ما را ملزم ساخت تا از چهار منبع کسب اطلاع نماییم که عبارتند از: 1 وزارت دفاع، 2 دفتر کنترل
مهمات وزارت خارجه، 3 وزارت بازرگانی، 4 سازمان اطلاعات مرکزی (سیا). ما با این چهار سازمان
تماس گرفته ایم و اطلاعاتی را که در دسترس هستند. جمع آوری نموده ایم. لیکن این اطلاعات برای ارائه
گزارشی مرتب در یک قالب قرار نمی گیرند.
وزارت دفاع ایالات متحده اطلاعاتی مفصل در مورد محموله های تسلیحاتی برای ایران در اختیار
دارد که آنها را براساس سال مالی ایالات متحده نگاهداری می نماید. من نسخه ای از داده های کامپیوتری
این محمولات را به منظور فراهم آوردن اطلاعات تا آنجایی که میسر باشد، ضمیمه نموده ام.«حمل مواد»
برای وزارت دفاع به این معناست که عنوان مالکیت به دولت خریدار داده شده است و معمولاً عنوان
مالکیت زمانی در داخل دستگاه دولت آمریکا به خریدار داده می شود که مواد و تجهیزات آماده بارگیری و
حمل باشند (و بنابر این درست کمی قبل از زمان واقعی صدور از ایالات متحده به آن اطلاق می شود). من
داده های کامپیوتری وزارت دفاع را مورد موافقتنامه های فروش با ایران را نیز ضمیمه کرده ام و این
ص: 805
موضوع به شما اجازه می دهد تا محمولات را با برنامه های فروش مورد مقایسه قرار دهید. (منظور مقادیر
حمل شده و یا در حال حمل و فروشهای آینده م) دفتر کنترل مهمات نیز اطلاعاتی در مورد صدور مواد و
تجهیزاتی که براساس اختیارات (سازمان) مقررات مبادلات بین المللی تسلیحاتی کنترل می شود، به شرح
زیر فراهم آورده است:
سال مالی- ایالات متحده دلار آمریکا
118499219- 1975
106510107 -1976
20506769 -سه ماه آخر 76 و اول 77
119124106 -1977
این ارقام صادراتی براساس اطلاعات اداره آمار ارائه شده و منعکس کننده مقادیر حمل شده واقعی از
ایالات متحده می باشند. من در مورد مجوزهای صادره برای صادرات به مقصد ایران اطلاعاتی به ضمیمه
ارسال نکرده ام، چون که ارقام بدون استفاده ای خواهند بود. خیلی از مجوزهای صادراتی هرگز مورد
استفاده واقع نمی شوند. ما با وزارت بازرگانی تماس گرفتیم تا اطلاعاتی در مورد صادرات تجاری به غیر
از ارقام گنجانده شده در اطلاعات (سازمان) مقررات مبادلات بین المللی تسلیحاتی و کنترل شده به وسیله
دفتر کنترل مهمات به دست آوریم. این اقلام غیر نظامی هستند، و نیز اقلامی از آن قبیل که هم مواد استفاده
نظامی و هم غیر نظامی دارند را در بر می گیرند، مثل: تجهیزات ساختمانی، چادر و وسایل چادرزنی،
لباس و وسایل شخصی، موتور هواپیما، و غیره که باید از منابع تجاری در آمریکا خریداری شوند. وزارت
بازرگانی قادر است تا اطلاعاتی در مورد مجموع مبادلات با ایران برحسب نوع کالا فراهم آورد، ولی
متأسفانه نمی تواند آن را بر حسب مصرف کننده نهایی در اختیار گذارد و بنابراین نمی تواند خریدهای
نظامی ایران را مشخص نماید. از این جهت ما باید بگوییم که ما از این طبقه بندی صادراتی آگاهیم، ولی
قادر به فراهم آوردن اطلاعات مربوطه نیستیم. وسیله ای که معمولاً در گزارشاتی با این ماهیت مورد
استفاده قرار می گیرد، این است که: «صادرات خارج از اقلام دفتر کنترل مهمات توسط فروشندگان
تجارتی از این گزارش مستثنی هستند.» سازمان اطلاعات مرکزی (سیا) اطلاعاتی در مورد محمولات
نظامی به ایران از کشورهایی به غیر از ایالات متحده، فراهم آورده است. این اطلاعات براساس سال
تقویمی تهیه شده اند. ستونی که با کلمه «موافقتنامه ها» مشخص شده منعکس کننده تعهدات ایران برای
خرید می باشد و ستون «محمولات» به اقلامی اطلاق می شود که توسط ایران دریافت شده است. این
گزارش شامل موافقتنامه ها و همچنین محمولات می باشد، چون که برخی از کشورها موافقتنامه های
تسلیحاتی منعقد نموده اند، ولی ظاهرا هنوز شروع به حمل ننموده اند و یا حداقل گزاشی در مورد
محمولات ندارند. در هر یک از دو حالت به شما ایده ای در مورد محمولات احتمالی می دهد. نسخه ای از
جدول سازمان اطلاعات مرکزی (سیا) به پیوست می باشد.
این بهترین اطلاعاتی بوده است که ما قادر به جمع آوری بوده ایم و من امیدوارم که به مقصود شما کمک
کند. اگر کار بیشتری از دست ما بر می آید، لطفا مرا مطلع نمایید.
ارادتمند
گری هاف بائر
ص: 806
سری غیر قابل رؤیت برای بیگانگان
ایران: موافقتنامه ها و محموله های نظامی
کشورهای کمونیستی 1975، 1976 و 1977
197519761977موافقتنامه هامحموله هاموافقتنامه هامحموله ها
موافقتنامه هامحموله ها
مجموع1076217179325558306
مجموع کشورهای کمونیستیناچیز8454462...38شوروی...8454462...38اروپای شرقیناچیز...ناچیزناچیز......چین..................
کشورهای غربی به غیر از آمریکا 1975، 1976 و 1977
موافقتنامه هامحموله هاموافقتنامه هامحموله ها
موافقتنامه هامحموله ها
مجموع کشورهای غربی10761231247263558268استرالیا......11......مصر......7......7فرانسه11315...53آلمان غربی (جمهوری فدرال)349393216117117هند......23.........اسرائیل10...25111610ایتالیا14421314269سوئد............22سوئیس............11انگلیس702511155449669
سازمان همکاریهای امنیتی
طبقه بندی و تجزیه و تحلیل از روی درصد انواع اقلام و خدمات دفاعی
گزارش تحلیلی تسلیحاتی برنامه فروشهای نظامی خارجی ایران
ترتیب توالی منطقه کشور سازمان اجرائی همه سازمانها
سال مالی 74درصدسال مالی 75درصدسال مالی 76درصدسال مالی 77درصدسال مالی
50تا77درصدهواپیمای جنگی16509481704584
4480968کشتی جنگ513551
89248832102501425476خودروهای جنگی5492644752338322641277051تسلیحات4221366634708462150288مهمات58162390574172157134330936426موشک158536
1498732733592229301149165مجموع تسلیحات و مهمات2450344
591526444
61517365312096355
36846437647دیگر انواع هواپیما149614
14586414586449950852084
دیگر انواع کشتی8501850خودروهای پشتیبانی2046241634795109348660تجهیزات مخابراتی95014115609389342376378409دیگر تجهیزات و وسایل55096542314335459829290426مجموع تجهیزات پشتیبانی301770
7318120131319928178071315804299لوازم یدکی و ایجاد تغییر
برای هواپیما788183
2944072835911331440
3321494لوازم یدکی کشتی و تسهیم
ص: 807
هزینه82632384246591795868371لوازم یدکی تسلیحات3064973917471203168451لوازم یدکی تجهیزات و
وسایل متحرک72021016986338933828لوازم یدکی و ایجاد تغییر در
موشک62113275985391817971239150لوازم یدکی تجهیزات
مخابراتی1831309834681013531545مجموع لوازم یدکی و وسایل
ایجاد تغییر870656213392431439297123138092524376284021ساختمانی55715572تعمیرات و نوسازی28486045521938106166733
عملیات تدارکاتی12200110458580708195982
647188
آموزش7296894215796888203044
580993
دیگر خدمات35127311029443040117405792896266
مجموع خدمات پشتیبانی5470821331571313648015382177715394287752
24مجموع برای ایران416985110024985191001688343100590606010018085396
100
سازمان همکاریهای امنیتی دفاعی
طبقه بندی و تجزیه و تحلیل از روی درصد انواع اقلام و خدمات دفاعی
گزارش تحلیلی تسلیحاتی محموله فروشهای نظامی خارجی ایران
ترتیب توالی منطقه کشورسازمان اجرائی همه سازمانها
سال مالی 74درصدسال مالی 75درصدسال مالی 76درصدسال مالی 77درصدسال مالی
50تا77درصدهواپیمای جنگی192569276342
164906
6257541444093کشتی جنگ349627355711111خودروهای جنگی40375474304327515492239114تسلیحات8471307296612775326مهمات264766082117423199962470223موشک4217411003363905160289393086مجموع تسلیحات و مهمات30244159496282544499123190633140256595443دیگر انواع هواپیما24996726215296308148652874دیگر انواع کشتی4091000خودروهای پشتیبانی15848562887922515993تجهیزات مخابراتی1871721011660511538133316دیگر تجهیزات و وسایل9431169932453626343129605مجموع تجهیزات پشتیبانی30390611667613259324183552531693278915لوازم یدکی و ایجاد تغییر
برای هواپیما1139871231782841963345301011135لوازم یدکی کشتی و تسهیم
هزینه384649145122687626726لوازم یدکی تسلیحات6716655485661319052627لوازم یدکی تجهیزات و
وسایل متحرک788710799170212795لوازم یدکی و ایجاد تغییر در
ص: 808
موشک170461075375663218125128لوازم یدکی تجهیزات
مخابراتی153418981570120210980مجموع لوازم یدکی و وسایل
ایجاد تغییر12786525142738163640082542071819123939121ساختمانی3082621572تعمیرات و نوسازی128122713452194729039عملیات تدارکاتی11534247058076543390201941آموزش20960554587622168001275365دیگر خدمات1587676873234931423706782156مجموع خدمات پشتیبانی4965110157571173935242755704625128907421مجموع برای ایران150347100913267100146676710022393481006027208100
(ارقام سال مالی 1976 شامل سه ماهه انتقالی آخر 76 و اول 77 می باشد).
* ارقام کمتر از 500 دلار (به لحاظ روند کردن ارقام ممکن است در مجموع تفاوتی داشته باشد).
کتاب شصت و دوم
دخالتهای آمریکا در ایران
ص: 809
ص: 810
دخالتهای
آمریکا در ایران
ص: 811
«... در زمان این (شاه جنایتکار) چقدر از ذخایر این مملکت برای
خرید یک ابزارهای جنگی که خود ایرانیها نمی توانند استعمالش کنند،
چقدر ذخایر ما، بودجه این مملکت صرف شد برای خریدن اینها،
چیزهایی که به درد ما نمی خورد و برای پایگاه درست کردن برای
آمریکا بود. نفت ما را، ثروت ما را دادند، در مقابلش به ما چه دادند؟ به
ما این معنا را دادند که پایگاه برای آمریکا درست کردند. عوض پول
نفتی که از ما گرفتند، نفت را از ما گرفتند عوضش یک اسلحه هایی،
یک چیزهایی دادند که ما خودمان نتوانیم استعمال کنیم و محتاج به
کارشناس و مستشار باشیم و امثال ذلک و به درد خود آنها بخورد،
پایگاه، خود آنها درست کنند در این مملکت، از پول ما برای خودشان
پایگاه درست کنند. وارد کردن چیزهای مترقی آنها این طوری است،
برای خودشان است. شما تصور نکنید که اینها برای ما و برای صلاح ما
یک قدم بردارند. هر که این را تصور بکند، که اینها بخواهند ممالک
شرق یک قدم رو به ترقی برود، این جاهل است. ممالک شرق باید
فکر خودشان باشند، نسیان کنند غرب را و خودشان مشغول بشوند به
اصلاح خودشان. اگر ما می توانستیم که بلکی منقطع بشویم از اینها،
اجازه می داد این مسائل که بکلی منقطع بشویم از اینها، به صلاحمان
بود خیال نکنید که روابط ما با آمریکا و روابط ما با شوروی و روابط ما
با اینها یک چیزی است که برای ما یک صلاحی دارد. این مثل رابطه
بره با گرگ است. رابطه بره با گرگ، رابطه صلاحمندی برای بره نیست.
اینها می خواهند از ما بدوشند. اینها نمی خواهند به ما چیزی بدهند».
امام خمینی 4/8/58
یازدهمین جلد از مجموعه اسناد «دخالتهای آمریکا در ایران» یعنی کتاب حاضر، یک گزارش
بازرسی داخلی وزارت خارجه آمریکاست که به ارزیابی خط مشی و کارایی مدیریت در این وزارت و
بخشهای تابعه آن می پردازد و نیازهای اطلاعاتی حسابرسی، امور مالی و مدیریت و غیره را تأمین و به
طور کلی یک ارزیابی همه جانبه در مورد مدیریت و به طور خاص یک ارزیابی در مورد سفارت آمریکا،
ص: 812
مدیریت امور کشوری و کلیه قسمتهای وابسته به سفارت آمریکا در تهران ارائه می دهد.
این گزارش در آغاز به بررسی ایران و منافع آن برای آمریکا می پردازد و بیان می دارد که: «ایران برای
یک آینده قابل پیش بینی، حائز اهمیت بسیار برای آمریکا خواهد بود. موقعیت استراتژیک، منابع نفت و
گاز و نفوذ سیاسی آن بر دیگر کشورهای منطقه، به صورت لاینفک، به این معنی است که عمران و بهبود
وضع ایران بر بعضی از منافع خاص آمریکا و هم پیمانان ما در پیمان ناتو تأثیری مستقیم دارد». سپس در
باب مسائل مذکور به صورت مجزا توضیح می دهد: «... ایران مهمترین عرضه کننده نفت ژاپن و اروپای
غربی است و مهمترین عنصر موجود در اوپک در زمینه تعیین قیمت نفت است. علاوه بر این، این کشور در
پیشبرد عمران صلح آمیز کشورهای حوزه خلیج فارس و محدود ساختن نفوذ شوروی در این منطقه
بحرانی نقش منطقه ای بسیار مهمی را ایفا می کند. بالاخره ایران محل استقرار بعضی از تجهیزات اطلاعاتی
بسیار منحصر به فرد آمریکایی است که تکثیر یا تغییر مکان آنها امری بسیار دشوار است».
روابط بین ایران و آمریکا در خلال 30 سال همکاری دو جانبه و روابط بین رؤسای جمهور پیشین
آمریکا و شاه و روابط کارتر با شاه به عنوان روابطی که بسیار سازنده و صمیمانه بوده، مورد بحث قرار
گرفته است. مشکلات بین دو کشور در زمینه حقوق بشر، فروش تسلیحات، تسلیحات هسته ای و
سیاستهای مربوطه به عنوان مقدمه ای بر گسترش بحث میان دولتمردان آمریکا برای یافتن بهترین راه
برخورد با شاه و سپس روش مورد کاربرد که فشار بی سروصدا از طریق رئیس جمهور، وزیر امور خارجه
و سفیر می باشد مطرح گردیده است.
چون محتوای اساسی سیاسی کتاب در سه قسمت با عناوین «نگرشی کلی»، «خط مشی» و
«مدیریت» درج شده، بخشهایی از مطالب مندرج به نقل از اسناد می آید:
«روابطمان با ایران به خوبی هدایت و اداره می شوند ... سفیر کنترل کامل هیئت نمایندگی خویش در
تهران را در دست دارد. تماسهای سفارت را گسترش داده تا در بر گیرنده گروه بزرگتری از ایرانیها از جمله
کسانی که مخالف شاه هستند، باشد ... منابع پرسنلی کافی است و کیفیت پرسنل خوب است ...».
«... در زمینه حمایت آمریکا از دولت ایران محدودیتهای سیاسی و روانی خاصی پدید آمده که در
گذشته به میزان و شدت کنونی سابقه نداشته است. این محدودیتها بر حقوق بشر، فروش تسلیحاتی و
سیاستهایمان در زمینه عدم تکثیر هسته ای متمرکز است که هر یک از آنها مشکلاتی را در زمینه روابط با
دولت ایران ایجاد کرده است ... اعمال فشار آرام، لیکن مداوم سفیر سبب پیدایش اعتدال قابل توجهی در
زمینه حقوق بشر و برنامه اعطای آزادیهای سیاسی شاه شده ... در عین حال که فروشهای نظامی
آمریکایی و آموزش مرتبط با آن سنگین است، ولی فروشها دقیقا تحت نظارت است تا مانع از خدشه دار
شدن روابط یا کاهش توان نظامی ایران گردد ... یک قرارداد همکاری هسته ای دو جانبه بین ایران و
آمریکا در ژوئیه 1978 / تیر 1357 در تهران منعقد گردید ...»
«... تمایل شاه به دریافت تجهیزات پیشرفته تر دو سؤال را مطرح می نماید که یکی نیازهای واقعی
نظامی و دیگری تأثیرات تمایل او به خرید برخی تجهیزات مخرب و گرانقیمت بر اقتصاد ایران می باشد ...
مهمترین وظیفه دیپلماسی آمریکا تزریق واقعگرایی و تعادل به جنبه فروش تسلیحاتی روابطمان با ایران
است ... یکی دیگر از مسائلمان به میزان حضور آمریکا که اکنون معادل 40000 نفر برآورد شده، مربوط
است. بخش اعظم این آمریکاییها به خاطر فعالیتهای نظامی در ایران حضور دارند ...».
ص: 813
«... مسئله ای که باید مورد توجه قرار گیرد مسئله دانشجویان ایرانی است. ظاهرا حدود بیش از 60000
دانشجوی ایرانی در آمریکا مشغول به تحصیل بوده و شمار آنها هر سال رو به افزایش است ... دانشجویان
ایران منبع مهمی برای گسترش این روابط و کمک مهمی در عمران در جهت مورد نظر ما به شمار می آیند
...».
«روابط ما با ایران بیشتر بر شخص شاه متمرکز است زیرا روند تصمیم گیریها در این کشور از تخت
طاوس سرچشمه می گیرد ... سفیر قادر است به طور مداوم و با سهولت با شاه تماس برقرار سازد. دو تن
دیگر از مقامات با او ملاقات می نمایند ... هیئت نمایندگی به طور کلی با تمام سطوح دولت ایران ارتباط
خوبی برقرار ساخته و بین افسران هیئت مستشاری نظامی آمریکا و همتایان ایرانی آنها نیز رابطه صمیمانه
ایجاد شده است ...».
ادامه این گزارش در 26 یادداشت جداگانه به بررسی واحدهای مختلف مرتبط با ایران و واحدهای
مستقر در سفارت آمریکا در تهران یا بخشهای تابعه آن در تهران و دیگر شهرها می پردازد.
یادداشت اول مربوط به مدیریت بخش کشوری (ایران) است. این اداره با سه افسر و دو منشی فعالیت
می کرد. افسر اول مدیر امور کشوری، افسر دوم مسئول نظارت بر مسائل اقتصادی نظامی و حقوق بشر
بوده و افسر سوم مسائل اقتصادی را زیر نظر داشته و پشتیبانی لازم را از کمیسیون مشترک آمریکا و ایران
به عمل می آورد. این اداره همیشه سفارت را در جریان امور مربوط به برنامه های مهم دستگاه اداری قرار
می داد. از جمله وظایف این اداره می توان از طرحی یاد کرد که نحوه برخورد با مسائل بسیار غامض و
عاطفی حقوق بشر را مشخص می کرد، تا اصطکاک بین دفاتر موجود در وزارت خارجه را کاهش دهد و
همچنین تعیین برنامه مشخصی در رابطه با برنامه پیشنهادی فروش نظامی به صورتی دقیق تا مانع از
فروشهای عمده که سبب منحرف ساختن و تحریک جناح مخالف می گردید، بشود.
دومین یادداشت مدیریت پست دیپلماتیک یا مدیریت هیئت نمایندگی آمریکا در تهران را مورد بحث
قرار می دهد. این هیئت با 1400 آمریکایی (1200 نفر در هیئت مستشاری نظامی کار می کردند) و 850
کارمند محلی، تشکیلات وسیعی را به وجود آورده بودند. در این واحد 102 کارمند آمریکایی و 165
کارمند در بخش وزارت خارجه به علاوه نمایندگانی از وزارتخانه های بازرگانی، کشاورزی، دادگستری،
خزانه داری، دفاع و سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا(سیا) مشغول به کار بوده اند. این هیئت دارای
نمایندگیهایی در تبریز، اصفهان و شیراز نیز بوده و بخش اجرایی سفارت تحت نظر سفیر، معاون، مشاور
ستادی و یک مقام سیار قرار داشته است. وظایف و مشکلات این هیئت در گزارش آمده است.
گزارشگری سیاسی برای پوشش و تجزیه و تحلیل مسایل مهم مورد علاقه آمریکا در ایران،
دانشجویان ایرانی، فعالیت احزاب سیاسی، زنان، حقوق بشر، سیاستهای خارجی ایران، مقامات ایرانی و
رویدادهای داخلی وظایف محوله بخش سیاسی سفارت آمریکا در تهران بوده که با سه افسر و دو منشی
مشغول به کار بوده و در یادداشت شماره 3 مورد بحث واقع شده است. ماهیت قدرت سیاسی در ایران و
مشکلات گزارشگری سیاسی در این کشور، از جمله مسائل مطروحه در این قسمت می باشد.
امور بخش اقتصادی / بازرگانی شامل 8 پرسنل آمریکایی و 9 پرسنل محلی و تحت سرپرستی یک
افسر سرویس خارجه فعالیت می کرده است. وظایف این واحد مطالب مندرج در یادداشت شماره 4 را
تشکیل می دهد. انتشار اطلاعات مربوط به بازار و تهیه مقدمات برای 350 شرکت آمریکایی و دفتر بانکی
ص: 814
آمریکایی در ایران و سیل بازرگانانی که به این کشور سفر می کردند از جمله وظایف بخش مهم اقتصادی
بازرگانی سفارت بوده است. گزارشگری در زمینه امور نفتی و اقتصادی از وظایف واحد اقتصادی؛ تأمین
اطلاعات مورد نیاز برای منافع بازرگانی آمریکایی و تحقیق در امر بازار از وظایف واحد بازرگانی؛ و
هماهنگی فعالیتها و بهبود در وضعیت انتقال کمک فنی و تکنولوژیکی به ایران از وظایف کمیسیون
مشترک بوده است.
صدور روادیدهای دانشجویی، مهاجرتی، امور مربوط به اتباع آمریکایی از وظایف واحد امور
کنسولی بوده که با 10 افسر آمریکایی 6 کارمند آمریکایی و 17 کارمند محلی مشغول به کار بوده است و
در یادداشت شماره 5 مورد بحث قرار گرفته و به مشکلات و مسایل این واحد پرداخته شده است.
یادداشت شماره 6 در هشت قسمت فعالیتهای واحد امور اداری سفارت را تحت عناوین عملیات
کارگزینی، بودجه و مالی، ارتباطات و بایگانی، خدمات عمومی، پزشکی، املاک سفارت و امنیت مورد
تجزیه و تحلیل قرار می دهد. این واحد با 24 کارمند آمریکایی، 145 کارمند محلی، 14 نفر گارد امنیتی و
حدود 150 کارمند پیمانی خدمات مربوطه را به هیئت دیپلماتیک ارائه می نموده است. وظایف و
مشکلات هر قسمت در یادداشت مربوطه مطرح شده است.
حضور 10000 آمریکایی تحت پوشش حوزه مأموریت کنسولگری اصفهان، تبدیل اصفهان به یک
شهر مرکزی در رابطه با مجتمع صنعتی نظامی، یک مرکز مهم آموزشی و پرورشی و زادگاه بسیاری از
عناصر محافظه کار مذهبی و متنفذ از نظر سیاسی از عوامل توجیه وجود کنسولگری آمریکا در اصفهان
بوده است. این کنسولگری با دو آمریکایی سه کارمند محلی، یک دستیار کنسولی، سه گارد امنیتی و یک
تعمیر کار پیمانی اداره می شده است. یادداشت شماره 8 الف به تشریح وظایف اداری، کنسولی و مدیریتی
این واحد می پردازد.
یادداشتهای شماره 8 ب و 8 ج نیز توجیه وجودی کنسولگریهای شیراز و تبریز را مورد بحث قرار
داده اند و وظایف و عملکرد هر کدام را به نقد و بررسی کشیده اند: «تحت پوشش بودن 4000 آمریکایی،
در بر گرفتن تمام منطقه جنوب ایران و مراکز و بنادر تولید نفت، وجود ارتباطات مقامات کنسولگری با
رابطهای خوب در شیراز و جنوب و گزارشگریهای سیاسی بسیار عالی» به عنوان دلایل وجودی
کنسولگری شیراز و «ارزش واحد تبریز در رابطه با منافع آمریکا، گزارشات عالی کنسولگری در مورد
رویدادهای مهم این منطقه، عوامل مربوط به حیثیت و وجهه در روابط بین ایران و آمریکا، موقعیت منطقه
از نظر تاریخی، حضور کنسولگریهای ترکیه و شوروی و حضور 2000 آمریکایی در این منطقه» نیز به
عنوان دلایل توجیه وجودی کنسولگری تبریز در نظر بوده اند. مسائل مربوط به وظایف و عملکرد
کنسولگریهای فوق نیز به همراه یادداشت آمده است.
دفتر وابسته دفاعی با 8 کارمند آمریکایی و 5 کارمند محلی تحت پوشش وزارت دفاع آمریکا و زیر
نظر یک سرلشکر نیروی هوایی که نماینده وزارت دفاع نیز بوده، فعالیت می نموده است. این واحد مسائل
مربوط به هیئت نمایندگی نظامی در ایران و مستشاری نظامی شامل 918 پرسنل نظامی و 274 پرسنل غیر
نظامی را حل و فصل می کرده است. رئیس هیئت مستشاری نظامی بر فعالیت 7000 پرسنل پیمانی آمریکا
و بر فروشهای نظامی خارجی (6 میلیارد دلار در سال 1977 / 1356 و 3 میلیارد دلار در 1978 /
1357) و بر کار چند تیم کمک فنی حوزه ای نظارت داشته است. بررسی این فعالیتها مطالب مندرج در
ص: 815
یادداشت 9 الف را تشکیل می دهد.
واحدهای وابسته به وزارتخانه های دیگر غیر از وزارت خارجه که در سفارت آمریکا در تهران
مشغول بوده اند و وظایف این واحدها مطلب یادداشتهای 9 ب، 9 ج، 9 د و 9 و، را تشکیل می دهند.
واحدهای وابسته عبارتند از: سازمان ارتباطات بین المللی، سازمان مبارزه با مواد مخدر (وزارت
دادگستری) دفتر وابسته کشاورزی (وزارت کشاورزی)، مرکز تجاری آمریکا در تهران (وزارت
بازرگانی) و اداره مالیات بر درآمد (وزارت خزانه داری).
یادداشتهای شماره 10 الف و 10 ب به فعالیتهای متفرقه و مربوط به خدمات رفاهی و آموزشی افراد
آمریکایی مقیم ایران و وابسته به هیئت دیپلماتیک اشاره دارد که این واحدها عبارتند از: مدرسه
آمریکایی تهران، انجمن کارمندان آمریکا و وابسته امور علمی.
این گزارش هر ساله و توسط گروه بازرسی کل دفتر هدایت روابط با ایران (امور خاور نزدیک / ایران)
به شکل جزوه حاضر تهیه می شده است که گزارش حاضر مربوط به سال 1978 / 1357 می باشد. لازم به
تذکر است که فعالیت واحدهای اطلاعاتی از جمله قرارگاه سیا در تهران از وظایف گزارشگری گروه
مذکور نبوده و توسط گروه ویژه بررسی و ارزیابی می شده است.
دانشجویان مسلمان پیرو خط امام
بهار 1366
ص: 816
وزارت امور خارجه سپتامبر 1978 شهریور 57
دفتر بازرس کلخیلی محرمانه
گزارش بازرسی در مورد هدایت روابط با ایران (امور خاور نزدیک / ایران)
هشدار در مورد توزیع این نشریه
این گزارش بازرسی گزارش داخلی وزارت خارجه است و بخشی مستقیم از روند برنامه ریزی شده
آن می باشد که به ارزیابی خط مشی و کارایی مدیریت می پردازد. این گزارش برای وزیر امور خارجه و
معاونین وی تهیه شده و در زمینه ایجاد تغییر در خط مشی و مدیریت برای آنها حاوی توصیه ها و
پیشنهاداتی است.
این گزارش نباید چه به صورت کامل و چه به صورت جزء در خارج از وزارتخانه توزیع گردد. ولی در
صورت دریافت مجوز کتبی قبلی از بازرسی کل وزارت خارجه می تواند در اختیار آن دسته از
سازمانهایی قرار گیرد که در شکل دادن و مدیریت سیاست خارجی مستقیما دخیل هستند. در واحدها و
هیئت های نمایندگی وزارت خارجه، بنا به صلاحدید سرپرست آن واحد نمایندگی بخشهای مناسبی از
این گزارش می تواند به نمایندگان دیگر آژانسهای اجرایی و یا وزارت خارجه دولت آمریکا نشان داده
شود، مشروط بر آنکه آنان نیز با توصیه های مربوط به خط مشی مورد نظر مستقیما در ارتباط باشند.
هدایت روابط با ایران (امور خاور نزدیک / ایران)
پیشگفتار
هدایت روابط با ایران (امور خاور نزدیک / ایران)
هدایت روابط با ایران (امور خاور نزدیک / ایران)
پیشگفتار
گزارشات بازرسی به منظور تأمین نیازهای بازرسی بخش 681 قانون خدمات خارجی سال 1946 و
اصلاحات آن و همچنین نیازهای حسابرسی امور مالی و مدیریت بخش 113 قانون بودجه و روشها و
مراحل حسابداری سال 1950 و اصلاحات آن که به وسیله بخشنامه 2 73 مورخ 27 سپتامبر 1973
مدیریت فدرال به مورد اجراء گذاشته شده است، یک ارزیابی همه جانبه در مورد مدیریت ارائه می دهد.
این بازرسی مشتمل بر آزمایشهای مناسب جهت ارزیابی کارایی کنترلهای داخلی و عملیات مدیریت
بوده، لیکن بررسی جزء به جزء کلیه فعالیتها و نقل و انتقالات انجام نگردیده است. این بازرسی در :
واشنگتن در تاریخهای 15 مه تا 30 مه 1978 و 14 ژوئیه تا 31 ژوئیه 1978؛ در تهران در تاریخهای 20
ژوئن 78؛ شیراز در تاریخهای 21 ژوئن تا 22 ژوئن 78؛ اصفهان در تاریخهای 28 ژوئن تا 29 ژوئن 78
انجام گرفت.
چارلزتی . کراس
بازرس ارشد
آلن دبلیو. برنسونلاورنس ا. فولر
بازرس بازرس
کنت ان . راجرزویرجینیا وایرز
بازرسبازرس
ص: 817
هدایت روابط با ایران (امور خاور نزدیک / ایران)
فهرست مقامات اصلی
فهرست مقامات اصلی
سفارت
سفیر - جناب ویلیام اچ . سولیوان
رئیس هیئت نمایندگی - چارلز دبلیو. ناس
رؤسای بخشها
سیاسی - جورج . بی . لمبراکیس
اقتصادی بازرگانی - راجر سی . بروین
کنسولی - لوئیس پی . گوئلز
اداری - هنری آر . میلز رابرت ال . جینگلز
دیگر سازمانها
وزارت دفاع: هیئت نظامی آمریکا در ایران - سرلشگر فیلیپ سی. گاست، از نیروی هوایی آمریکا
آژانس ارتباطات بین المللی - جک اچ . شلنبرگر
وزارت دادگستری: اداره مبارزه با مواد مخدر - پیتر ددیچ
وزارت کشاورزی - پل جی . فری
وزارت بازرگانی: مرکز تجاری آمریکا - بروکس رانیو
وزارت خزانه داری: اداره مالیات بر درآمد - مریلین رانیو
کنسولگریها
تبریز - مایکل جی . مترنیکو
شیراز - ویکتور ال . تامست
اصفهان - دیوید مک گافی
هدایت روابط با ایران (امور خاور نزدیک / ایران)
فهرست مندرجات
نگرشی کلی
خط مشی
مدیریت
جدول 1 . فهرست تمام منابع پیشنهادی
جدول 2 . خلاصه ای از تغییرات پیشنهادی در پستها
**********
ص: 818
یادداشتهای بازرسی (جداگانه موجود است)
یادداشت
دفتر مدیریت (امور خاور نزدیک / ایران)-1
مدیریت واحد-2
امور سیاسی-3
امور اقتصادی بازرگانی-4
امور اقتصادی بازرگانی-5
عملیات اداری-6الف
عملیات پرسنلی-6ب
عملیات بودجه و مالی-6ج
ارتباطات و سوابق-6د
عملیات خدمات عمومی-6ه
واحد پزشکی-6و
دارایی غیرمنقول-6ز
امنیتی-6ح
سیستم ارزیابی پرسنلی-7
اصفهان-8الف
شیراز-8ب
تبریز-8ج
وزارت دفاع-9الف
آژانس ارتباطات بین المللی-9ب
اداره مبارزه با مواد مخدر-9ج
وزارت کشاورزی-9د
وزارت بازرگانی: مرکز تجاری آمریکا-9ه
اداره مالیات بر درآمد-9و
مدرسه-10الف
انجمن کارمندان-10ب
امور علمی-11
**********
ص: 819
جدول کنترل پیشنهادات (جداگانه موجود است)
خیلی محرمانه
نگرش کلی
نگرش کلی
در آینده قابل پیش بینی، ایران برای آمریکا حائز اهمیت بسیار خواهد بود. موقعیت استراتژیک، منابع
نفت و گاز و نفوذ سیاسی آن بر دیگر کشورهای منطقه، به صورت لاینفک، به این معنی است که عمران و
بهبود وضع ایران بر بعضی از منافع خاص آمریکا و هم پیمانان ما در پیمان ناتو تأثیری مستقیم دارد.
ایران در رأس منطقه حائل بین شوروی و شبه جزیره نفت خیز عربستان واقع است. در عین حال که
آمریکا تنها 5 درصد نفت این کشور را برداشت می کند، ولی ایران مهمترین عرضه کننده نفت ژاپن و
اروپای غربی است و مهمترین عنصر موجود در اوپک در زمینه تعیین قیمت نفت است. علاوه بر این این
کشور در پیشبرد عمران صلح آمیز و استقلال کشورهای حوزه خلیج فارس و محدود ساختن نفوذ
شوروی در این منطقه بحرانی نقش منطقه ای بسیار مهمی را ایفا می کند. بالاخره ایران محل استقرار بعضی
از تجهیزات اطلاعاتی بسیار منحصر بفرد آمریکایی است که تکثیر و یا تغییر مکان آنها امری بسیار دشوار
است.
روابط بین آمریکا و ایران خوب است. مدت بیش از 30 سال است که با یکدیگر در زمینه مسائل حائز
اهمیت از نظر منافع ملی دو کشور همکاری کرده، و در این مدت عادات و روابط کاری از جمله بین شاه و
یکایک رؤسای جمهور پیشین آمریکا برقرار نموده ایم که بسیار سازنده و صمیمانه بوده است. این وضع تا
زمان دولت کارتر ادامه یافته است. شخص رئیس جمهور در زمینه اتخاذ سیاستها در قبال ایران بسیار
دخیل بوده و با شاه دید و بازدید کرده اند. در تهران، سفیر قادر است به سهولت با شاه ملاقات نماید.
معذالک، چند موضوع هست که مشکلاتی را بین دو کشور به وجود آورده است. این دشواریها حول و
حوش حقوق بشر، فروش تسلیحات، و سیاستهای ما در زمینه عدم تکثیر تسلیحات هسته ای دور می زند.
عقاید ناموجه در میان دولتمردان آمریکایی برای یافتن بهترین راه برخورد با شاه در خصوص هر یک از
این موارد بالا گرفته است. روش ما عموما فشار بی سروصدا از طریق رئیس جمهور، وزیر امور خارجه،
سفیر و به همین ترتیب در سطوح پایینتر بوده است. ما تا به حال درخواستهای متعدیانه را مطرح نکرده ایم
و دست به اقداماتی نزده ایم که در نتیجه آنها منافع وسیعترمان به خطر افتد.
تاکنون این نوع دیپلماسی تا حدودی موفق بوده است: وضع حقوق بشر تا حدودی بهبود یافته و امکان
به وجود آمدن روند بهتری نیز وجود دارد، مذاکره ای واقعگرایانه در مورد خریدهای تسلیحاتی با شاه
صورت گرفته و یک قرارداد همکاری هسته ای نمونه نیز که حاوی تمام پیشگیریهای مهم مورد نظر ما
در خصوص عدم تکثیر هسته ای می باشد به امضاء رسیده است.
روابطمان با ایران به خوبی هدایت و اداره می شوند. علاقه و توجه مقامات عالیرتبه در واشنگتن سبب
می شود که در مورد مسائل مربوط به ایران سریعا تصمیماتی اتخاذ شود. ستاد مدیریت امور کشوری که
بسیار سخت کوش و ذیصلاح است ترتیبات همکاری مؤثری را با دیگر سازمانها بخصوص وزارت دفاع
و جامعه اطلاعاتی ایجاد کرده است. در داخل وزارتخانه، مدیریت بخش ایران با HA و PM در زمینه نحوه
برخورد با جنبه های عملی حقوق بشر و سیاستهای مربوط به فروش تسلیحات اختلافات بسیار فاحش
داشته؛ ولی در نهایت اقدامات منسجمی پدیدار گردیده است. مدیر بخش ایران هم اکنون به گونه صحیحی
ص: 820
بر دورنمای درازمدت تر و برنامه ریزی سیستماتیکی برای برخورد با این گونه موارد تکرار شونده تأکید
مجدد خویش را اعلام می نماید.
سفیر کنترل کامل هیئت نمایندگی خویش در تهران را در دست دارد و تمام سازمانهای نماینده دولت
آمریکا در ایران بر طبق نامه مورخ اکتبر 1977 رئیس جمهور عمل می کنند. اکنون سفیر که وارد سال دوم
خدمت خویش در ایران شده، تماسهای سفارت را گسترش داده تا در برگیرنده گروه بزرگتری از ایرانیها از
جمله کسانی که مخالف شاه هستند، باشد. به همین ترتیب وی از آژانس ارتباطات بین المللی در ایران
خواسته است، تا به تلاشهایش برای دسترسی به نخبگان جدیدی که قبلاً خارج از دسترس بودند وسعت
بیشتری ببخشد. برنامه های کمک نظامی ما در نتیجه سعی و تلاش ریاست هیئت مستشاری نظامی پر
انرژی و مجرب نظامی آمریکا در ایران محدودتر می گردد و با بعضی از مسائل حساس اطلاعاتی
برخوردی صریح به عمل می آید.
منابع پرسنلی کافی است و کیفیت پرسنل خوب است و بجز در اصفهان و واحد بازرگانی تهران
ضعفهای واقعی وجود ندارند. میزان کار هیئت نمایندگی در نتیجه فعالیت های کنسولگریهای تبریز، شیراز
و اصفهان رو به افزایش است چون آنها خدمات مورد نیاز آمریکاییهایی را که شمارشان در ایران رو به
افزایش است ارائه کرده و گزارشات سیاسی سفارت را تکمیل می کنند و در صورت ارائه رهنمودها و
پشتیبانیهای لازم می توانند بر میزان فعالیتهای بازرگانی سفارت بیفزایند.
علیرغم مشکلات کار و زندگی در تهران، با تراکم ترافیکی آن که بدترین نوع در جهان است تمرکز
جمعیت و مشکلات فرهنگی، روحیه موجود در سفارت خوب است. همسران به خاطر فرصتهای شغلی
موجود بخصوص در سفارت و به خاطر توجه مدیریت سفارت به نیاز خانواده ها بهتر قادر به تحمل
مشکلات زندگی در تهران می باشند.
تسهیلات فیزیکی موجود در محوطه سفارت برای تأمین نیاز کنونی مکفی است، گرچه بعضی از
ساختمانها باید تعمیر و بازسازی شوند. احداث یک ساختمان جدید برای بخش کنسولی که اکنون در
مکانی غیر قابل قبول فعالیت می کند نیز ضرورت دارد.
خط مشی
خط مشی
ایران به خاطر موقعیت جغرافیایی، منابع نفتی و نفوذ سیاسی خویش در منطقه از اهمیت استراتژیک
ویژه ای برخوردار است. هدف سیاستهای آمریکا تداوم کشوری با ثبات، مسئول و دوست است که (الف)
برای آمریکا و هم پیمانانش تسهیلات اطلاعاتی و نظامی استراتژیک فراهم آورده و دسترسی آنها به نفت
و بازارهایش را ممکن سازد و (ب) در منطقه نقش سازنده ای را منجمله در زمینه محدودسازی نفوذ
شوروی ایفا کند. این خط مشیها تاکنون کاربرد خوبی داشته است.
با وجود اینکه آمریکا با ایران یک قرارداد همکاری دفاعی دو جانبه در متن پیمان سنتو در سال
1959 منعقد ساخته، ولی در زمینه حمایت آمریکا از دولت ایران محدودیتهای سیاسی و روانی خاصی
پدید آمده که در گذشته به میزان و شدت کنونی سابقه نداشته است. این محدودیتها بر حقوق بشر، فروش
تسلیحاتی و سیاستهایمان در زمینه عدم تکثیر هسته ای متمرکز است که هر یک از آنها مشکلاتی را در
زمینه روابط با دولت ایران ایجاد کرده است. مهارت و ظرافت بسیار لازم است تا اجرای این سیاستها با نیل
ص: 821
به اهداف فوق الذکرمان هماهنگ گردد.
بازرسین معتقدند که ما تا حدودی موفق بوده ایم. اعمال فشار آرام لیکن مداوم سفیر سبب پیدایش
معتدل لیکن قابل توجهی در زمینه حقوق بشر و برنامه اعطای آزادیهای سیاسی شاه شده که احتمالاً روند
مداومی را دنبال خواهد کرد. در عین حال که فروش تجهیزات نظامی آمریکایی و آموزشهای مرتبط با آن
سنگین است، ولی رهنمودها همیشه در مد نظر بوده و فروشها دقیقا تحت نظارت است، تا مانع از
خدشه دار شدن روابط یا کاهش توان نظامی ایران گردد. یک قرارداد همکاری هسته ای دوجانبه بین ایران
و آمریکا در ژوئیه 1978 در تهران منعقد گردید که اولین نوع آن است. این قرارداد توسعه اتمی، ایران را در
محدوده کنترلها و پیشگیریهای قابل قبول برای ما در می آورد و بایستی نمونه و مشوقی برای دیگر
موافقتنامه هایی از این قبیل باشد.
به هرحال بعضی از مشکلات جدی هنوز به قوت خود باقی است. محدودیتهای موجود در مورد
هزینه های دلاری فروشهای نظامی، برنامه ریزی را مشکل می سازد چون هزینه های لوازم یدکی و
تعمیرات و نگهداری هر چه بیشتر و بیشتر کل مبالغ در نظر گرفته شده برای ایران را به خود اختصاص
می دهند. تمایل شاه به دریافت تجهیزات پیشرفته تر دو سؤال را مطرح می نماید که یکی نیازهای واقعی
نظامی و دیگر تأثیرات تمایل او به خرید برخی تجهیزات مخرب و گرانقیمت بر اقتصاد ایران می باشد. در
داخل دولت آمریکا با شدت بر سر آن گونه موارد کشمکش وجود دارد، اما بازرسین نمی دانند که انصاف
ایرانیان در برخورد با این مسائل تا چه حدی بوده است. مهمترین وظیفه دیپلماسی آمریکا تزریق
واقعگرایی و تعادل به جنبه فروش تسلیحاتی روابطمان با ایران است.
یکی از مسائل دیگر به میزان حضور آمریکا که اکنون معادل 40000 نفر برآورد شده، مربوط است
بخش اعظم این آمریکاییها به خاطر فعالیتهای نظامی در ایران حضور دارند. اکثر آنها با کار در خارج از
آمریکا به عنوان غیر نظامی آشنا نبوده و خانواده هایشان نیز به زندگی در یک جامعه نسبتا محافظه کار
مسلما عادت ندارند. در نتیجه مشکلات عظیمی در رابطه با روابط عمومی و حراست پدیدار می گردد که
مداوما سفارت و کنسولگریهای تابعه آن و علی الخصوص اصفهان را با دردسر مواجه می سازند. سفارت
در هدایت و فعالیتهای پشتیبانی برای تطبیق پذیری این آمریکاییها به خوبی انجام وظیفه می کند و دولت
ایران نیز که هزینه این حضور آنها را تأمین می کند، از هیچ گونه همکاری فروگذار نکرده است. با این حال،
مهمترین وظیفه سفارت تداوم بخشیدن به پیشرفت برنامه های بزرگتر است تا زمان و شمار آمریکاییهای
موجود در کشور به حداقل کاهش یابد. افسران واحد همکاری نظامی ما تحت امر سفیر قادر به دستیابی به
این امر می باشند، مثلاً اصرار و پافشاری برانگیزه ها و اهداف قراردادهای شرکتهای آمریکایی با ایران به
تکمیل به موقع پروژه ها و خروج پرسنل پیمانی آمریکایی از ایران کمک می نماید.
مسئله ای که باید مورد توجه قرار گیرد مسئله دانشجویان ایرانی است. ظاهرا حدود بیش از 60000
دانشجوی ایرانی در آمریکا مشغول به تحصیل بوده و شمار آنها هر سال رو به افزایش است. بسیاری از این
دانشجویان یا واجد شرایط نیستند و یا انگیزه درستی ندارند، در نتیجه به سرعت تحت تأثیر فعالیت
سیاسی اغلب خشونت بار قرار می گیرند که آمریکاییها را مضطرب ساخته و بحرانهایی را در روابط ایران
و آمریکا فراهم می آورند. البته در همان حال، دانشجویان ایرانی منبع مهمی برای گسترش این روابط و
کمک مهمی در عمران ایران در جهت مورد نظر ما به شمار می آیند. آنچه مورد نیاز است اینست که دولت
ص: 822
آمریکا بر سر نحوه کار در مورد این مسئله نوعی توافق کلی داشته باشد. بازرسین پیشنهاد کرده اند که یک
گروه مطالعه درون سازمانی تشکیل شود تا معیارها و طرحهای مربوط به روادیدهای دانشجویی (سطح
زبان انگلیسی، نمرات دبیرستانی، غیره)، نوع جلسات معارفه ای که باید برای دانشجویان قبل از ورود به
آمریکا تشکیل شود و روش مشاوره با دانشجو در حین اقامت وی در آنجا (آمریکا م) را مشخص کند.
بازرسین دریافته اند که مکانیزم های گسترش و هماهنگی سیاست چه در واشنگتن و چه در محل
مأموریت هیئت مؤثر واقع می شود. آخرین اسناد مربوط به این گونه خط مشی ها، PARM1977 و
GORM 1978 بر طبق رهنمودهای وزارت خارجه تهیه گردیده و مسائل و مشکلات را مشخص نموده
است. با وجود این که، ایران مورد توجه عالیرتبه ترین مقامات موجود در دولت آمریکاست، تصمیمات
اتخاذ شده در کاخ سفید و یا طبقه هفتم در اختیار مقامات در سطوح پایین تر قرار می گیرد و بازرسین این
برداشت را داشته اند که مدیر بخش کشور ایران از امور کاملاً مطلع می شود. ایجاد هماهنگی بین سازمانی
در واشنگتن دشوار است، چون تعداد سازمانهای قدرتمند و اختلاف نظر در مورد مسائل مربوط به ایران
آن قدر زیاد است که گاهی رویاروییهایی نیز به وقوع می پیوندد، ولی در نهایت همه آنها احتمالاً به خاطر
توجه مقامات عالیرتبه حل می شوند. ارتباط بین واشنگتن و سفارت در تهران در زمینه خط مشی ها بسیار
عالی است.
مدیریت
مدیریت
رابطه ما با ایران بیشتر بر شخص شاه متمرکز است زیرا روند تصمیم گیریها در این کشور از تخت
طاووس سرچشمه می گیرد. بنابراین، اجرای مؤثر سیاستهای آمریکا در ایران به توان قابل ملاحظه سفیر و
دیگر همکارانش در داشتن دسترسی به شاه و محفل کوچکی از مقاماتی که بر او نفوذ دارند، بستگی دارد.
سفیر قادر است به طور مداوم و با سهولت با شاه تماس برقرار سازد. دو تن دیگر از مقامات نیز با او
ملاقات می نمایند، ولی آنان تحت کنترل سفیر عمل می نمایند. هیئت نمایندگی به طور کلی با تمام سطوح
دولت ایران ارتباط خوبی برقرار ساخته و بین افسران هیئت مستشاری نظامی آمریکا و همتایان ایرانی
آنها نیز رابطه صمیمانه ای ایجاد شده است. هر یک از کنسولگریها نیز با مقامات محلی چنین رابطه ای را
برقرار ساخته اند. در واشنگتن مدیریت امور کشوری با عناصر دیگر موجود در دولت آمریکا که در رابطه
با ایران فعالیت دارند رابطه کاری مفیدی برقرار کرده است.
با در نظر گرفتن وسعت و پیچیدگیهای انجام کار در ایران می توان گفت که سفارت آمریکا در تهران از
مدیریت خوبی برخوردار است. سفیر نیز از جزئیات عملیات به خوبی مطلع است و در همه فعالیتها مگر
فعالیتهای بسیاری عادی و روزمره شرکت دارد. معاونت سفیر که جدیدالورود است و در امور ایران
تجارب وسیع دارد، به خوبی جریان را تحت کنترل گرفته و در تمام مدتی که بازرسی صورت می گرفت به
عنوان کاردار عمل می کرد. سفیر بر معاونت نمایندگی به عنوان مقام اجرایی سفارت متکی است، تا ناظر بر
عملیات روزانه سفارت باشد؛ شاهد اجرای مسئولیتها توسط عناصر مختلف باشد؛ برنامه های سفارت را
هماهنگ ساخته و به مناقشات بین عناصر سفارت خاتمه دهد.
ارتباط بین واشنگتن و حوزه در مورد عملیات روزمره کافی بود و خالی از هر گونه نقیصه قابل
ملاحظه ای می باشد. در زمینه خط مشی و موضوعات دارای اولویت بیشتر با سرعت و دقت کافی عمل
ص: 823
می شود. به خاطر خصوصیت فراگیر جلسات روزانه ستادی، در سطوح ریاست سازمان و بخشهای تابعه
سفارت اطلاعات جریانی آزاد را دنبال می کند، اما در سطوح پایین تر، خصوصا در بخشهای کنسولی و
اداری این جریان دچار وقفه هایی می گردد. سفارت از عدم توجه به احساسات موجود در این بخشها آگاه
است و لذا در جهت بهبود این وضع گامهایی بر خواهد داشت.
به نظر بازرسین، تبریز، اصفهان و شیراز در زمینه منافع آمریکا اهمیت بسیاری دارند، به همین جهت
آنها به پیشنهاد مطروحه خویش در گزارش بازرسی 1976 مبنی بر تعطیل کنسولگری آمریکا در تبریز را
پس گرفتند. مدیریت کنسولگریها در تبریز و شیراز خوب است؛ ولی در اصفهان این طور نیست و بازرسین
پیشنهاداتی را در جهت خلاصی یافتن این واحد از بی نظمیها مطرح ساخته اند. هر سه واحد مزبور به
رهنمودها و پشتیبانی بیشتر سفارت نیاز دارند و بازرسین توصیه می کنند که مسئولیت نظارت مستقیم
فعالیت آنها از سرکنسول گرفته شود، چون مسئولیتهای وی بیش از حد زیاد است و به معاون سفیر سپرده
شود.
عملیات کنسولی از زمان ورود سرکنسول کنونی و علیرغم افزایش روادیدها و موارد امنیتی بهبود
بسیار یافته است. با این حال غیر مکفی بودن تسهیلات فیزیکی (از جمله مسکن و دفتر کار م) میزان
عملیات را محدود می سازد و این تسهیلات هم اکنون آنچنان مملو از افراد است که اگر قرار باشد مقامات
کنسولی به تهران اعزام شوند، مکانی برای انجام فعالیتهایشان وجود نخواهد داشت.
گزارشگریهای سیاسی کلاً خوب است، ولی منشأ بخش اعظم گزارشها از مقامات تصمیم گیرنده است.
پوشش گروههای مخالف به آرامی در حال گسترش است و کنسولگریها اطلاعات جالبی را در زمینه طرز
فکر سیاسی دیگر نقاط کشور ارائه کرده اند. بازرسین با بررسی دقیق سعی کردند دریابند که آیا
گزارشگری توسط کارمندان تازه کار از نظر محتوا محدود و یا به آن جهت داده می شود و یا یک «خط
حزبی» از سوی سفارت بر شاه نفوذ دارد. آنها دریافته اند که ممکن است در گذشته اظهارات تندی در
مورد شاه و فعالیتهایش اظهار شده باشد، ولی در حال حاضر این طور نیست.
کار اقتصادی بازرگانی از کیفیت مختلطی برخوردار است. گزارشگریهای مالی و اقتصادی از نظر محتوا،
حوزه پوشش و تجزیه و تحلیل حائز اهمیت است. از طرف دیگر، عملیات بخش بازرگانی در بازار پس از
رقابت ایران غیر مکفی است.
البته علت نقایص موجود در بخشی نیست که با وجود نقیضه های فلج کننده فعالیتهای خویش را دنبال
می کند. وضع ترافیک ارتباطی، تعیین وقت ملاقات و پیگیری آن را دشوار می سازد. کتابخانه بخش
بازرگانی در محوطه سفارت ایجاد شده که دسترسی به آن را دشوار می سازد. تدابیر امنیتی برای
بازدیدکنندگان دشواریهایی را پدید می آورد و مانع از ایجاد انعطاف پذیری در ساعات اداری می گردد.
معذالک بازرسین احساس می کنند که با سازماندهی بهتر و ایجاد انگیزه و تخیل بیشتر این بخش می تواند
خدمات بیشتری را در اختیار تجار آمریکایی قرار داده و از برنامه های ما در زمینه صادرات حمایت
بیشتری به عمل آورد. بازرسین معتقدند که مرکز بازرگانی به خوبی مورد بهره برداری واقع نشده و به همین
جهت پیشنهاد می کنند که این مرکز در ژانویه 1980 تعطیل گردد، مگر آنکه روش بهتری برای بهره برداری
از آن ابداع گردد.
امور علمی مورد توجه بیشتر سفارت واقع شده زیرا اهمیت آنها در ایران روز به روز آشکارتر می گردد
ص: 824
و گردش و اداره این امور نیز به عهده مقامی است که در زمینه صنعت و وزارتخانه تجارب بسیار اندوخته
است. وی فردی با ارزش در حمایت از تلاشهای بازرگانی آمریکا در زمینه انرژی و بخصوص انرژی
هسته ای است. وابسته علمی نیز مسئول امور جمعیتی است و رابطه بسیار خوبی را با متخصصین امور
خانواده در ایران برقرار ساخته است.
دفتر اجاره ای ضمیمه سفارت که محل بخش کنسولی، دفتر بودجه و امور مالی، دفتر اداره مبارزه با
مواد مخدر و دفتر اداره عوارض داخلی است از فضای کافی برخوردار نمی باشد. برنامه تعویض زمین
تحت مالکیت سفارت در تبریز با یک ساختمان اداری پیش ساخته در محوطه سفارت در تهران موفقیتی
بهمراه نداشته، ولی نیاز شدید به این ساختمان نیز از بین نرفته است. بازرسین توصیه می کنند که اداره
ساختمانهای خارجی وزارت خارجه آمریکا مستقیما هزینه مورد نیاز ساخت این ساختمان پیش ساخته
را تأمین نماید.
از زمین با ارزش موجود در محوطه سفارت به خوبی بهره برداری نمی شود. در مورد ارزیابی قیمت آن
کاری انجام نشده، ولی براوردهای غیر رسمی حکایت از آن دارند که این زمین حدود 65 تا 250 میلیون
دلار ارزش دارد. برنامه های دراز مدت جهت ایجاد فضای دفتری و مسکن کافی برای آینده طراحی نشده
است.
آپارتمانهای موقتی که در محوطه سفارت بنا شده بود عمر مفید خود را سپری کرده و به محض
دریافت منابع مالی لازم در جهت تخریب آنها باید اقدام گردد. ارزش زمین در تبریز به خاطر آشوبهای
اخیر در آنجا و قوانین ضداحتکار (زمینخواری) نزول بسیار وحشتناکی داشته است.
در حال حاضر زمین تحت تملک اداره ساختمانهای خارجی وزارت خارجه آمریکا در تبریز باید در
مالکیت آن باقی بماند. برنامه های دراز مدتی باید طراحی شود تا بخشهای غیرضروری زمین پس از بالا
رفتن قیمتها به فروش برسد و قیمتها هم حتما افزایش خواهد یافت، چون فشارهای تورم زا در ایران این
امر را ایجاب می کند.
از آنجا که سفارت نمی تواند به تنهایی برنامه های واقعگرایانه و دراز مدت مربوط به املاک را تهیه کند،
باید یک تیم AMAT مرکب از مهندسین اداره ساختمانهای خارجی وزارت خارجه آمریکا و دیگر افراد
ذیصلاح جهت مساعدت در این زمینه به تهران اعزام شوند.
برخلاف انتظار بازرسین روحیه پرسنل سفارت خیلی خوب بود. آنهایی که به سفارت در تهران
منصوب شده اند معتقدند که مدیریت سفارت به مسائل مؤثر بر روحیه توجه بیشتری داشته و مثلاً با بهبود
وضع مسکن، و نشان دادن برخوردی پاسخگویانه به نگرانیهای شخصی پرسنل در این راه اقدام می نماید.
جنبه های سخت زندگی فیزیکی در تهران نیز بر همگان معلوم است. تراکم ترافیک، آلودگی هوا، مشکلات
فرهنگی و دیگر موانع طاقت فرسا ضرورت صبر و بردباری بیشتر را آشکار می نماید. اکثر همسران به
خوبی با محیط جدید تطابق پیدا کرده اند و این امر در مورد کسانی که موفق به یافتن شغلی شده اند صادق تر
است. افراد ما می دانند که خدمت آنها برای آمریکا در ایران حائز اهمیت است و به همین جهت زندگی را به
صورت موجود در آنجا پذیرفته اند. با تخصص کلاً خوبی که دارند، همه آنها به خوبی قادر به مبارزه با
مشکلات می باشند.
ص: 825
جدول 1
فهرست توصیه مربوط به تمام منابع
حذف شوداضافه شودتغییر مکان داده شود و یا در موقعیت تعدیل ایجاد گرددتهرانشغل کارمند محلی متخصص امنیتی رابط سرویس
خارجه از دفتر کارگزینی (3/510) کارمند بخش سیاسی را به بخش سیاسی / نظامی انتقال داده (یا برای پست دوم شخص دیگری را
تقاضا نمایند.شغل کارمند محلی امور مالی و بودجه سرویسخارجه (1/530) محل شغلی کارمند تحقیقات بازار (431 20) در
صورت تعطیل شدن مرکز بازرگانی آمریکا در تهران
حفظ شود.عنوان شغلی کارمند تجزیه و تحلیل مدیریت
(43650) را به کارمند خدمات عمومی تغییر دهید. اصفهانشغل کارمند محلی متخصص کنسولی
سرویس خارجهچهار کارمند محلی اول سرویس خارجه در دفتر
بودجه و امور مالی که بازنشسته می شوند نباید تا زمان
تکمیل کار تجدید سازمان این دفتر و تعیین شمار
کارمندان آن به صورتی صحیح و مفید تعویض شوند.
تبریز محل شغلی برای یک کارمند جدیدالاستخدام آمریکایی
جدول 2
خلاصه تغییرات پیشنهادی در مشاغل
حذف شود اضافه شود خالص
کارمندان ارشد(1)سرویس خارجه(وزارت خارجه)کارمندان دفتری(2)
سرویس خارجه کارمندان محلی(3)سرویس خارجه کارمندان ارشدسرویس خارجه(وزارت خارجه)کارمندان دفتریسرویس خارجهکارمندان محلیسرویس محلیکارمندان ارشدسرویس خارجه(وزارت خارجه)کارمندان دفتریسرویس خارجهکارمندان محلیسرویس خارجه1 تهرانصفرصفر2صفرصفرصفرصفرصفر2 2 اصفهان صفرصفرصفرصفرصفر1صفرصفر2 +3 شیرازصفرصفرصفرصفرصفرصفرصفرصفرصفر4 تبریزصفرصفرصفر1 صفر صفر 1 + صفر صفر جمع کل 1 + صفر 1
.1 FSO = FOREIGN SERVICE
.2 FSS = FOREIGN SERVICE
.3 FSL = FORTEGN SERVCE LOCAL (employer)
امور خاور نزدیک / ایران
ژوئیه 1978خیلی محرمانه
وزارت امور خارجه(1) / اداره امور روابط با ایرانیادداشت بازرسی شماره1
امور خاور نزدیک / ایران
مدیریت بخش کشوری (ایران)
مدیریت بخش کشوری (ایران) از سه افسر و دو منشی تشکیل شده. مدیر امور کشوری و افسر دوم این
اداره در زمان بازرسی به این اداره وارد شدند. با وجود اینکه این تیم جدید برای مشخص کردن مسئولیتها
و وظایف هر یک از افسران فرصت کافی نداشته، ولی مدیریت سابق اداره، افسر دوم را مسئول نظارت بر
1- توزیع محدود در یک واحد سرویس خارجه ٬ این یادداشت تنها می تواند در اختیار کارمندان مستقیماً ذیربط قرار گیرد. در اختیار کارمندان مستقیماً ذیربط قرار گیرد. در واشنگتن ٬ توزیع آن در خارج از وزارت امور خارجه تنها توسط بازرسی کل سرویس خارجه امکان پذیر است.
ص: 826
مسائل اقتصادی نظامی و حقوق بشر کرده است. افسر سوم مسائل اقتصادی را زیر نظر داشته و پشتیبانی
لازم از کمیسیون مشترک آمریکا و ایران را به عمل می آورد.
ارزیابی و نتیجه گیری
ارزیابی و نتیجه گیری
اداره امور کشوری، علیرغم تغییرات بسیار پرسنلی، به عنوان مرکز توزیع محدود
در یک واحد سرویس خارجه، این یادداشت تنها می تواند در اختیار کارمندان مستقیما ذیربط قرار
گیرد. در واشنگتن، توزیع آن در خارج از وزارت امور خارجه تنها توسط بازرسی کل سرویس خارجه
امکان پذیر است.
اداره امور ایران در داخل دولت آمریکا به خوبی عمل می کند. خوشبختانه مدیر اداره امور کشوری (2
0) و افسر دوم اداره (3 0) تجارب وسیعی در ایران داشته و افسر سوم یک فرد (4 0) بسیار فعال و
پرانرژی است که توانسته است تداوم و پیوستگی لازم را فراهم آورد. شمار کارمندان این اداره در حال
حاضر کافی است، ولی در مواقع بحرانی تحت فشار بسیار قرار خواهد گرفت.
کیفیت مطالعات، نوشتارهای توجیهی، اسناد مربوط به سیاستها، مکاتبات کنگره و غیره بسیار خوب
است و نشانگر برداشت صحیحی از موضوعات مورد نظر و اقدامات ضروری در دموکراسی می باشد. در
تمام سطوح بین مدیریت بخش کشورهای ایران و سفارت در تهران تماس بسیار خوبی برقرار است. این
اداره همیشه سفارت را در جریان امور مربوط به برنامه های مهم دستگاه اداری قرار می دهد. اداره امور
کشوری در داخل بخش امور خاور نزدیک در زمینه پاسخگویی به موقع به درخواستهای ضربتی از
شهرت به سزایی برخوردار است.
دفتر امور خاور نزدیک بنا به ضرورت توجه خویش را بر تضاد اعراب و اسرائیل متمرکز ساخته و
بازرسین با دقت بیشتر به تفحص پرداختند تا دریابند که آیا این امر در زمینه ارائه رهنمودهای مربوط به
خط مشی های مربوط به ایران خدشه وارد ساخته یا نه. نتیجه این بود که رهنمودها و پشتیبانیهای ارائه
شده توسط افسران امور خاور نزدیک کافی بود و با منافع مورد نظر کاخ سفید و طبقه هفتم در مورد ایران
مطابقت داشته و اداره امور کشوری نیز به این مسئله توجه کافی مبذول داشته است. در واقع، تمرکز و توجه
عالیرتبه ترین مقامات به این اداره کمک کرده است تا در زمینه اتخاذ تصمیمات در سطوح پایین تر سرعت
لازم را پدید آورد.
فشارهای وارده بر اداره امور کشوری آن قدر زیاد بود که بخش اعظم فعالیت آن توأم با عکس العمل
بود و تلاش کرده است تا با رویدادها هماهنگ شده و در مورد خط مشی ها و برنامه های تعیین شده از قبل
حرکتهای توأم با پیشرفت لازم را داشته باشد. مدیر جدید امور کشوری نیز اذعان دارد که وضع حاضر
ایده آل نیست و امیدوار است که فنون برنامه ریزی دراز مدت تری را طراحی کند تا برخورد منظمتر با خط
مشی ها را امکان پذیر سازد. به طور مثال، او بر روی طرحی کار می کند تا نحوه برخورد با مسائل بسیار
غامض و عاطفی حقوق بشر در ایران مشخص شود و اصطکاک بین دفاتر موجود در وزارت خارجه
کاهش یافته و در عین حال ضرائب و عوامل مؤثر در حقوق بشر نیز مد نظر واقع گردند.
یکی دیگر از ایده های مدیر امور کشوری، تعیین تعیین برنامه مشخصی در رابطه با برنامه پیشنهادی
فروش نظامی به صورتی بسیار دقیق است، تا مانع از فروشهای عمده که سبب منحرف ساختن و تحریک
ص: 827
جناح مخالف می گردد بشود. بازرسین معتقدند که این نظریات با ارزش می باشند.
علاوه بر این، بازرسین معتقدند که در زمینه و تجزیه و تحلیل دراز مدت برنامه های اقتصادی ایران با
در نظر گرفتن امکان از میان رفتن ذخائر نفتی آن کشور بایدتلاش بیشتری مبذول شود. تأثیر اختصاص
بخش عمده ای از منابع به برنامه های دفاعی بر برنامه ریزیهای صنعتی کشور نیز یکی دیگر از مسائل مهم
است. هدف از این مطالعات باید مشخص کردن عناصری از سیاستهای اقتصادی و نظامی ما باشد که بقای
ایران را در دراز مدت تضمین کرده و یا به مخاطره می افکند.
(پیشنهاد 1 1)
مدیریت بخش کشور ایران با دیگر آژانسهای مرتبط با امور ایران بخصوص اداره امور امنیتی
بین المللی در وزارت دفاع و عناصر مختلف جامعه اطلاعاتی رابطه خوب و سازنده ای برقرار کرده است.
در زمینه هماهنگی بین سازمانی مشکل چندانی وجود ندارد.
در داخل وزارت خارجه، میان بخش امور ایران، HA و بعضی از بخشهای PM تضاد و درگیریهای
تندی پدید آمده بود. اختلاف سلیقه های بین این اداره و سازمانهای مزبور احتمالاً تا زمانی که از ایران به
عنوان کشوری متخلف در زمینه حقوق بشر یاد شود و روابط ما با ایران اینچنین صمیمانه و نزدیک باشد،
ادامه خواهد یافت. با این حال ابداع روشهای از قبل تعیین شده و مورد توافق و مورد نظر اداره امور
کشوری می تواند تشنجها را کاهش داده و بهبودی را در امور پدید آورد.
میزان کار کمیسیون مشترک آمریکا در ایران ظاهرا رو به افزایش است و مقام اقتصادی این اداره قبل
از برگزاری اجلاس خویش که سه بار در سال است، شدیدا مشغول رتق و فتق امور می باشد (به یاد داشت
بازرسی 4 رجوع شود). بنا به ابتکار همین مقام اقتصادی است که نقش کمیسیون مشترک سازنده تر از
پیش شده است.
پیشنهاد
1 1 مدیریت امور کشوری (امور خاور نزدیک / ایران) باید در جهت مشخص سازی این مطلب که
کدام یک از سیاستهای اقتصادی و نظامی ما بقاء ایران در دراز مدت را تضمین و یا تهدید می کند، مطالعاتی
را انجام دهد.چارلز تی . کراس
بازرس ارشد
مدیریت پست دیپلماتیک، حقایق
وزارت امور خارجهمحرمانهیادداشت بازرسی شماره 2 1978
هدایت روابط با ایران (امور خاور نزدیک ایران)واحد: تهران ژوئیه
مدیریت پست دیپلماتیک
حقایق
هیئت نمایندگی آمریکا در ایران از سازمانی بسیار وسیع مرکب از 1400 آمریکایی برخوردار است که
بخش اعظم آنها (1200 نفر) در گروه کمک مستشاری نظامی آمریکا در ایران مشغول به کار بوده و 850
نفر آنها از اتباع محلی هستند. وزارت خارجه دارای 102 کارمند آمریکایی و 165 کارمند محلی است.
علاوه بر وزارت خارجه نمایندگانی از وزارت بازرگانی، کشاورزی، آژانس مبارزه با مواد مخدر، اداره
ص: 828
مالیات بر درآمد، اداره هوایی فدرال، آژانس ارتباطات بین المللی و وزارت دفاع نیز در آنجا به کار
مشغول می باشند. این نمایندگی در تبریز، اصفهان و شیراز نیز واحدهایی دارد.
بخش اجرایی سفارت نسبتا کوچک و متشکل از سفیر، معاون سفیر مشاور ستادی سفیر که در
کمیسیون مشترک ایران و آمریکا کار می کند (به یادداشت بازرسی شماره 4 رجوع گردد) و معمولاً یک
مقام سیّار است که اولین دوره خدمت خود را در آنجا می گذراند. دو منشی آمریکایی و یک کارمند محلی
با عنوان مقام پروتکل، می باشند. سفیر به معاونت نمایندگی به عنوان مقام اجرایی سفارت متکی است، تا بر
عملیات روزمره سفارت نظارت اعمال نماید؛ اطمینان حاصل کند که تمام عناصر نمایندگی مسئولیتهای
محوله را انجام می دهند. برنامه های سفارت را هماهنگ ساخته و مناقشات مربوط به اختیارات بین
عناصر سفارت را حل و فصل نماید.
سفیر روزانه یک جلسه ستادی تشکیل می دهند که مقامات اصلی نمایندگی از جمله رئیس هیئت
مستشاری نظامی که مسافتی بسیار طولانی را جهت شرکت در این جلسه طی می کند، در آن شرکت
می نمایند. هفته ای یک بار نیز جلسه مربوط به تیم کشوری تشکیل می شود و در صورت ضرورت
جلسات دیگری به منظور ایجاد هماهنگی و برنامه ریزی ترتیب داده می شود.
ارزیابی، حقایق
ارزیابی
مدیریت نمایندگی بخصوص با در نظر گرفتن وسعت و پیچیدگیهای انجام کار در ایران، خوب است.
سفیر به خوبی در جریان جزئیات عملیات قرار داشته و فعالانه در تمام آنها به استثناء عملیات روزمره
شرکت و دخالت دارد. معاون سفیر که اخیرا وارد این واحد شده، به نحو قابل تمجیدی اداره امور را در
دست گرفته و در تمام مدت اقامت این تیم در ایران، وی به عنوان کاردار عمل می نمود.
وضع ارتباطات در سطح رؤسای بخش و سازمان خوب است چون ماهیت جامع جلسات روزانه
کارمندی که در آنجا تصمیمات و تکالیف در مسائل عملیاتی اتخاذ و مشخص می گردد. چنین ایجاب
می کند، این گروه در مورد رویدادهای مربوط به فعالیتهای مهم توجیه می گردد و سفیر رهنمودهای کلی را
ارائه می نماید. با این حال، بازرسین شکایات نه چندان تندی مبنی بر عدم وجود ارتباطات در سطوح
پائین تر دریافت داشته و مقامات و کارمندان، بخصوص در بخشهای کنسولی و اداری معتقدند که آنها آن
طور که باید و شاید در جریان وقایع قرار نمی گیرند. واحد از این گونه احساسات با خبر است و تلاش دارد
تا بایگانی قابل مطالعه را در اختیار همگان قرار داده و مشارکت بیشتر آنان در جلسات تیم کشوری را
سبب شود. این امر بسیار دشوار است چون اتاق کنفرانس مخصوص به جلسات طبقه بندی شده بسیار
کوچک است. تمام بخشها به استثنای بخش اداری جلسات ستادی خویش را برگزار می کنند که البته با
ورود مقام اداری جدید این نقیصه بر طرف خواهد شد. بازرسین معتقدند که بخشی از مطالب مورد تبادل
نظر میان رؤسای بخشها باید در اختیار کارمندان تابع آنها نیز قرار گیرد. بازرسی سه واحد تابعه حاکی از
آن است که در زمینه ارائه رهنمود و اطلاعات لازم به خصوص در موارد سیاسی و اقتصادی و بازرگانی
باید توجه بیشتری به این بخشها بشود. بازرسین پیشنهاد کردندکه معاون سفیر و مشاورین سفارت در
امور سیاسی، اداری، اقتصادی / بازرگانی، و کنسولی هر یک دوبار در سال به واحدهای تابعه طبق برنامه
از قبل تعیین شده سفر نمایند. (پیشنهاد 1 2) این بازدیدها باید توأم با کنفرانس عادی برگزار شوند با به
ص: 829
سه افسر اصلی در تهران باشد و در آنها سعی شود که واحدهای تابعه نیز وارد فعالیتهای سفارت به طور
کلی بشوند.
در بازرسی قبل پیشنهاد شده بود که یک نفر به عنوان «هماهنگ کننده کنسولگریها» تعیین گردد. از
آنجا که از این سه واحد تابعه دو واحد تنها امور کنسولی را اجرا می کنند، بازرسین پیشنهاد کردند که
هماهنگ کننده همان رئیس بخش کنسولی باشد و از عنوان سرکنسولی برخوردار گشته و درجه شغلی
وی نیز 2 0 طبقه بندی گردد. این کار صورت گرفته است و در زمینه هماهنگی و ارائه رهنمودها در بخش
کنسولی، وضع بهبود بیشتری پیدا کرده است.
با این حال، در رابطه با دیگر فعالیتهای مهم کنسولگریها و کیفیت سطح پشتیبانی اداری تغییر چندانی
را ایجاد ننموده است. سر کنسول، که افسر بسیار مجربی است، فقط در تهران که بخش اعظم فعالیتهای
کنسولی در آنجا انجام می شد، حجم بسیار زیادی از کار را بر عهده دارد، و از او نمی توان انتظار داشت که
بتواند به سازماندهی فعالیتها در واحدهای تابعه و نیز واحد تحت فرمان مستقیم خویش بپردازد. بازرسین
پیشنهاد می کنند که نقش هماهنگی به معاونت سفیر داده شده ولی سرکنسول نیز عملیات کنسولی را زیر
نظر داشته باشد. این تغییر، مسئولیتهای وی را کاهش نخواهد داد و به طبقه بندی مقام وی نیز لطمه ای وارد
نخواهد ساخت که همان سطح 2 0 خواهد بود. (پیشنهاد 2 2).
هر سال چند شخصیت مهم به تک تک این سه واحد تابعه سفر می کنند. بنابراین بهتر است که به
مقامات این واحدها فرصت داده شود تا در برنامه ریزی و تهیه مقدمات این گونه سفرها مستقیما شرکت
داشته باشند. معمولاً تا بحال از آنها خواسته می شد که در زمینه کارهای لجستیکی و رزرو هتل کار کنند
ولی در بخشهای دیگر فعالیتی نداشته اند. اهمیت «وجهه» برای این مقامات جوان نباید از نظر نگاه داشته
شود. (پیشنهاد 3 2).
پبرنامه سیار بودن مقامات جوان به خوبی پیشرفت می کند و آنها ظاهرا از اینکه در جریان تمامی
جنبه های خدمت در امور خارجی قرار می گیرند خوشحال هستند. کیفیت این برنامه ها را با برگزاری
جلساتی که سفیر و معاون وی نیز در آنها شرکت داشته و به تبادل تجارب پرداخته و نحوه بهره برداری بهتر
از آموزشها را فراگیرند، می توان افزایش داد. (پیشنهاد 4 2).
روحیه کلی خوب است و وضع حاکم بر این واحدها به نسبت دو سال قبل تغییر بسیار یافته است.
بازرسین معتقدند که علت این امر توجه کافی سفارت به مشکلات موجود در زمینه روحیه از جمله وضع
مسکن، تفریحگاه و جلسات معارفه و پیگیری مسائل اداری به نحو احسن می باشد.
این پست دیپلماتیک دارای یازده منشی آمریکایی است که تعداد آنها کافی می باشد. به منظور
بهره برداری بهتر از منابع منشیگری موجود، باید برنامه های پشتیبانی بهتری تهیه گردد. به طور مثال
بخشهای سیاسی و سیاسی نظامی باید بتوانند منشیهای خود را با یکدیگر تعویض کرده و یا در صورت
لزوم منشیها به یکدیگر کمک نمایند و منشیهای بخش اقتصادی و بازرگانی نیز باید در بخشهای یکدیگر
آموزشهای لازم را ببینند تا در صورت لزوم هر یک بتواند جای دیگری را بگیرد. این برنامه ها سبب ایجاد
جو هماهنگی بیشتر و از بین رفتن احساس انزوا می گردد. (پیشنهاد 5 2).
پیشنهادات
ص: 830
1 2. سفارت آمریکا در تهران باید سیستم سرکشی مرتب معاونت نمایندگی و مشاورین سیاسی،
اداری، اقتصادی/بازرگانی و امور کنسولی را به واحدهای تابعه پیاده کند تا هر یک از این مقامات بتوانند
حداقل سالی دو بار طبق برنامه مشخص به هر یک از این واحدها سفر کنند.
2 2. سفارت آمریکا در تهران باید مسئولیت نظارت و ایجاد هماهنگی در کار واحدهای تابعه
خویش را به معاونت نمایندگی محول نماید. سفارت باید با صلاحدید خود پیشنهاد به لغو شغل و عنوان
هماهنگ کننده کنسولگریها را بدهد که در آن صورت باید توصیه نماید که مقام سرکنسول به قوت خویش
باقیمانده و رده شغلی اش نیز همان رده 2 0 باشد.
3 2. سفارت آمریکا در تهران باید اقداماتی را در جهت دخالت مدیران واحدهای تابعه در
برنامه ریزی وسازماندهی سفر شخصیتهای مهم انجام دهد تا وجهه آنان نزد مقامات محلی بالا رود.
4 2. سفیر با معاونت نمایندگی در سفارت تهران باید هر چند وقت یک بار باافسران سیار به صورت
گروهی تشکی جلسه داده و ملاقات نمایند.
5 2. سفارت آمریکا در تهران باید یک سیستم مبادله منشی با جهت کمک و پشتیبانی را برنامه ریز
کند تا مثلاً منشیهای بخشهای سیاسی و نظامی و بخشهای اقتصادی / بازرگانی بتوانند با یکدیگر تعویض
شده و یا در کارها یکدیگر را یاری دهند.
چارلز تی . کراس
بازرس ارشد
وزارت امور خارجهخیلی محرمانه
هدایت روابط با ایران (امور خارجه نزدیکایران)یادداشت بازرسی شماره 3
واحد: تهران ژوئیه 1978
حقایق
بخش سیاسی سفارت آمریکا در تهران به وسیله یکی از افسران سرویس خارجی رده شغلی 2 0
سرپرستی و شامل دو مقام تمام وقت دیگر و دو منشی است. بخش سیاسی / نظامی یک واحد جداگانه
است، ولی در این یادداشت بازرسی به آن پرداخته می شود و یکی از کارمندان رده شغلی 3 0 در آن
مشغول به کار است که یک منشی امور مربوط به او را انجام می دهد.
ارزیابی و نتیجه گیریها
ارزیابی و نتیجه گیریها
امور سیاسی
الف. امور سیاسی
ارزیابی کار بخش سیاسی نشان می دهد که عملکرد آن به طور کلی خوب است. این بخش یک برنامه
گزارشگری سیاسی بسیار جالب ارائه نمود که برای پوشش و تجزیه و تحلیل مسائل مهم مورد علاقه
آمریکا طرح ریزی شده بود. موضوعات مندرج در این برنامه مانند ارسال گزارش در مورد دانشجویان
ایرانی در آمریکا، فعالیت احزاب سیاسی، فعالیت زنان، حقوق بشر، سیاست ایران در قبال اقیانوس هند و
خلیج فارس، مقامات ایران و رویدادهای داخلی دستورالعملی برای گزارشات کامل گردید. این
گزارشگری طبق برنامه به پیش می رود و بسیاری از گزارشها هم اکنون به مرحله نهایی رسیده است. چند
ص: 831
موضوع جدید نیز به این گزارش افزوده شده است. گزارشات مستمر موضوعی نیز تقریبا به طور روزمره
تهیه و به تناسب ارسال می شود.
ماهیت تمرکز قدرت سیاسی در دست شاه و این واقعیت که تمام تصمیمات مهم توسط شاه اتخاذ
می گردد، گزارشگری سیاسی سنتی بخش سیاسی را دچار محدودیتهایی می سازد. سفیر دائما با شاه در
تماس است و از این طریق گزارشهای سیاسی قابل ملاحظه ای را ارسال می نماید که این کار نیز مکمل
گزارشگری بخش سیاسی می گردد. تماسهای بخش (سیاسی) نیز ظاهرا کافی است و کیفیت آنها نیز با
گسترش اخیر برنامه ها رو به بهبود است.
وزارت امور خارجه (ایران م) و دیگر شخصیتهای مهم ساختار قدرت در ایران همیشه تحت پوشش
گزارشات بخش سیاسی قرار دارند.
کار بخش سیاسی به دو بخش مهم مسایل داخلی و روابط خارجی ایران تقسیم می گردد. گزارشات
داخلی در طول سال گذشته پیچیده و شدیدتر شده و این به خاطر چند رویداد است که در نتیجه برنامه
اعطای آزادیها توسط شاه رخ داده است. این امر عکس العمل رهبران مذهبی محافظه کار، دانشجویان و
دیگر گروهها را به دنبال داشته است.
روابط خارجی ایران، بخصوص با همسایگان نزدیکش، کشورهای کوچک حوزه خلیج، منطقه خاور
نزدیک و آمریکا و شوروی نیز تحت پوشش گزارشات سفارت قرار داشته است. گزارشها از ماهیتی
روشن، فشرده و تقریبا کامل برخوردار بوده ولی بهتر است در مورد مفهوم و اهمیت رویدادها تجزیه و
تحلیل های بیشتری ارائه شود. بعضی از یادداشتهای مکالماتی نیز باید به تلگرام تبدیل شوند.
گزارشات ارسالی زندگینامه ای عالی، جامع و دقیق است. پرونده زندگینامه های این بخش بسیار حائز
اهمیت بوده و بسیاری برای درک طرز فکر و آشنایی با شخصیتهای مهم ایران از آن استفاده می کنند
موضوعات چند جانبه از جمله امور زنان و قانون دریاها نیز به خوبی توسط بخش سیاسی تحت پوشش
واقع شده است.
تعداد کارمندان این بخش نیز ظاهرا کافی است، ولی بخش گزارشات داخلی گسترده تر از بخش تهیه
گزارشات خارجی است. در تهیه گزارشات داخلی حمایت بسیار عالی سرکنسولگری آمریکا در ایران
تأثیر به سزایی دارد. مدیران این کنسولگریها هر چهار ماه یک بار در تهران گرد هم می آیند تا در مورد
فعالیتهای حوزه خویش تبادل نظر نمایند. این عمل درست نه تنها برای سفارت بلکه برای مدیران نیز
با ارزش است، زیرا تماس شخصی آنها با یکدیگر و عناصر سفارت، حوزه دید و برداشت آنها را در مورد
مسائلی که باید مورد توجه بیشتر قرار گیرند، گسترش می دهد.
امور سیاسی / نظامی
ب. امور سیاسی / نظامی
کار بخش امور سیاسی / نظامی نیز برجسته و با اهمیت است. رابطه بین آمریکا و ایران در زمینه
همکاری در فروشهای نظامی بسیار گسترده بوده، و بزرگترین برنامه اینچنینی ما در جهان محسوب
می شود. ارزش این فروشها به دلار بسیار عظیم بوده و حضور حدود 18000 پرسنل آمریکایی و
وابستگانشان که اکثرا غیرنظامی هستند، در ایران رشدی چشمگیر یافته است.
فروشهای نظامی خارجی به ایران تحت کنترل رهنمودها و بخشنامه های قوه مقننه، ریاست جمهوری،
ص: 832
وزارت خارجه و دفاع می باشد. مشاور سیاسی نظامی این موارد را کاملاً درک کرده است. رابطه خوب
وی با هیئت مستشاری نظامی آمریکا در ایران موجبات رعایت این رهنمودها و اجرای مؤثر آنها را در
پیشبرد منافع و اهداف آمریکا فراهم می آورد.
سفیر شخصا بر امور سیاسی / نظامی نظارت دارد و مشاور سیاسی نظامی دائما وی را در جریان
رویدادها قرار می دهد. این بخش همیشه پرکار است و اعزام یک مقام از رده متوسط و آشنا به امور حوزه
مأموریت و بخصوص با تجربه در زمینه PM / SASمی تواند کمک مؤثری به آن باشد. (پیشنهاد 1 3).
مشاور سیاسی نظامی به اهمیت بعد کار خویش در زمینه حقوق بشر واقف بوده و با این گونه موارد
برخوردی مؤثر دارد.
از جمله مسائل مهمی که اخیرا توسط مشاور سیاسی / نظامی به آنها اشاره شده مسئله فروش
هواپیمای بوئینگ آواکس جهت افزایش توان ایران در زمینه هشدار هوایی دفاعی این کشور، پیش بینی
خریدهای دفاعی ایران و انگیزه های پیمانکاران آمریکایی در تسریع خارج سازی پرسنل خویش بر طبق
رهنمودهای لایحه 1977 همکاری امنیتی بین المللی (لایحه عمومی 92 95) را می توان نام برد.
مسئله حساس نظارت بر افزایش فروش تسلیحاتی آمریکا توسط پیمانکاران دفاعی آمریکایی در
چهارچوب قوانین و سیاستهای مورد تصویب قوه مجریه نیز یکی از جنبه های مهم کار مشاور سیاسی /
نظامی است. او این کار را به خوبی انجام می دهد و به تداوم رابطه بسیار عالی بین هیئت مستشاری نظامی
آمریکایی و سفارت کمک می نماید.
امور کارگری
امور کارگری
گزارشگری امور کار و کارگری در سفارت، کامل نیست. این کار به عنوان بخشی از وظایف نیمه وقت
به بخش سیاسی محول شده است. این امر رضایتبخش نبوده و نیاز وزارتخانه های امور خارجه و یا کار را
تأمین نمی کند. گرچه گزارش کارگری سالانه (مورخ 5 ژانویه 1978 ، 005 CERP) کامل و دقیق تهیه
شده است، معذالک فقدان جریان مداوم گزارشات از صحنه کارگری رو به تکامل ایران قابل توجه و
محسوس است. البته گزارشات کارگری بسیار خوبی که از شیراز می رسد استثناء است. پیشنهاد می شود
که گزارش کارگری به بخش اقتصادی و بازرگانی محول شود. در مسائل کارگری حداقل در آینده نزدیک
محتوای سیاسی چندانی به چشم می خورد، اما از نظر عناصر اقتصادی چرا. (پیشنهاد 3 2).
سفارت باید اطلاعات خود را در زمینه سازمان و فعالیتهای وزارت کار و امور اجتماعی مطابق با شرایط
روز وفق داده و این اطلاعات باید در برگیرنده رهبریت کنونی، گرایشها و فعالیتهای سازمان کارگران
ایرانی؛ طرز برخورد دولت ایران و مواضع آن در قبال سازمان کارگران ایرانی که مستقیما آمریکا را نگران
می سازد و تکامل وضع نیروی انسانی و کار (شامل روندهای موجود در استخدام، دستمزدها، قیمتها،
تولید و توزیع درآمدها) رویدادهای مهم در روابط کارگری، مهاجرت کارگری، سیاستها و مقررات مربوط
به کارگران خارجی، و در مورد برنامه ها و طرحهای مربوط به بالا بردن معیارهای کار، باشد. تجدید مداوم
ارقام مربوط به نیروی انسانی، رویدادهای اتحادیه های تجاری، مسائل کارگری بین المللی و معیارهای
کاری و کارگری ضرورت دارد.
در پایان سال، این کار باید مورد بررسی مجدد قرار گیرد و در صورت رضایتبخش نبودن آن، باید یک
ص: 833
مقام خاص را به طور تمام وقت مأمور تهیه و ارسال این گزارشات نمود.
پیشنهادات
1 3. سفارت آمریکا در تهران باید ضرورت وجود یک مقام دیگر در امور سیاسی و نظامی را
مشخص کند و یا یکی از کارمندان بخش سیاسی را به آنجا منتقل سازد و یا افسر جدیدی را درخواست
نماید.
2 3. سفارت آمریکا در تهران باید وظیفه تهیه گزارش امور کار و کارگری را به بخش اقتصادی
بازرگانی و موقعیت شغلی 30 317 محول نماید.
کنت ان . راجرز چارلز تی . کراس
بازرسبازرس ارشد
امور اقتصادی / بازرگانی، حقایق، ارزیابی و نتیجه گیری
وزارت امور خارجهطبقه بندی نشده
هدایت روابط با ایران (امور خاور نزدیک ایران)یادداشت بازرسی شماره 4
واحد: تهران ژوئیه 1978
امور اقتصادی / بازرگانی
حقایق
بخش اقتصادی بازرگانی شامل هشت پرسنل آمریکایی و نه پرسنل محلی تحت سرپرستی یک افسر
سرویس خارجه با رده شغلی 1 0 است. معاون وی یکی از کارمندان بخش سرویس خارجه وزارت
بازرگانی با رده شغلی 2 است که به وزارت خارجه مأمور شده است. عناصر این بخش عبارتند از واحد
اقتصادی با یک افسر سرویس خارجه از رده شغلی 3 و یک کارمند محلی، یک وابسته علمی و فنی، یک
مقام امور نفتی؛ و واحد بازرگانی مرکب از سه کارمند آمریکایی و هفت کارمند محلی است که دو نفر از آنها
در کتابخانه بازرگانی کار می کنند. واحد اقتصادی بر کار دو کارمند برنامه کمکهای آمریکایی نظارت دارد
که مشغول آموزش فردی در زمینه برنامه های کمک آمریکا در کابل هستند. بخش اقتصادی بازرگانی
یک رابطه رسمی نیز با وابسته هوایی غیرنظامی و نماینده اداره مالیات بر درآمد دارد. قسمتی از این بخش
را مرکز تجاری در تهران تشکیل می دهد، که در یادداشت بازرسی 9 ه تشریح شده است. جلسات ستادی
تمام پرسنل چه آمریکایی چه محلی به صورت هفتگی برگزار می شود.
ارزیابی و نتیجه گیری
منافع اقتصادی آمریکا در ایران طبیعتا بر نفت متمرکز است، گرچه ایران تنها 8/4 درصد واردات نفتی
آمریکا را تأمین می کند. ما در مورد هیچ کالای استراتژیک دیگر به ایران متکی نیستیم، لیکن گاز و
ثروتهای معدنی دیگر آن نیز به موقع خود برای ما حائزاهمیت خواهد شد.
انتشار اطلاعات مربوط به بازار و تهیه مقدمات جالب برای شرکتهای آمریکایی از جمله مأموریتهای
مهم بخش اقتصادی / بازرگانی، سه واحد تابعه سفارت، دفتر وابسته کشاورزی و مرکز بازرگانی است.
منابع قابل ملاحظه ای برای خدمت به 350 شرکت آمریکایی و 14 دفتر بانکی آمریکایی در ایران و سیل
بازرگانانی که به این کشور سفر می کنند پیش بینی شده است.
ص: 834
کار واحد اقتصادی و کار وابسته علمی بسیار عالی است. کار واحد بازرگانی آن طور که باید و شاید
خوب نیست.
واحد اقتصادی
الف. واحد اقتصادی
گزارشگری اقتصادی بخصوص در زمینه اقتصاد کلان از کیفیت بالایی برخوردار است. البته کمبودها
و وقفه هایی وجود دارد که با سازماندهی مجدد منابع می تواند از میان برداشته شود. گزارشات اطلاعات
جاری اقتصادی کامل است و طبق برنامه تهیه و ارسال می گردد.
در همان حال، گزارش مربوط به امور نفتی، گرچه عالی است، ولی تا حدودی نسبت به روزهای
بحرانی گذشته کاهش یافته و گزارش مربوط به مواد معدنی نیز کافی نبوده است. بهمین دلیل توصیه
می شود که تهیه گزارش مربوط به مواد معدنی برعهده افسر گزارشگر امور نفتی گذاشته شود.
(پیشنهاد 14).
در عین حال که گزارشات اطلاعات جاری اقتصادی به صورت نامه هوایی ارسال می گردد، سفارت
باید از تلگرام در زمینه گزارشات خود استفاده بیشتری بنماید. این امر در نحوه توزیع و ارسال به موقع
بهبود بیشتری را ایجاد خواهد کرد. علاوه بر این هزینه ارسال تلگرام کمتر از هزینه ارسال نامه هوایی
است. این بخش همچنین باید میزان وابستگی خود به ارسال یادداشتهای مکالماتی را کاهش داده و بیشتر
به ارسال گزارشهای تلگرافی بپردازد. یادداشتهای مکالماتی به طور کافی توزیع نمی گردند و ظاهرا توجه
چندانی را نیز جلب نمی کنند.
تهیه آمار و ارقام اقتصادی موثق و اطلاعات دیگر در ایران دشوار است، ولی این بخش در تلاش خود
در این زمینه موفق بوده است و در مورد این مطالب مهم لیکن پیچیده روش تجزیه و تحلیل و تفسیر خوبی
را ابداع کرده است. رابطه این بخش با نهادهای مالی بسیار قابل توجه است و رابطه و حمایت آن از جامعه
بانکی عظیم آمریکایی در ایران نیز شایان توجه خاص است. وزارت خزانه داری آمریکا از دریافت
گزارشها و تجزیه و تحلیل های ارائه شده توسط این واحد بسیار خرسند است.
واحد بازرگانی
ب. واحد بازرگانی
واحد بازرگانی مرکب از یک وابسته بازرگانی اعزامی از وزارت بازرگانی و یک کمک وابسته
بازرگانی 5 0، یک کارمند بازرگانی 6 0 و معمولاً یک کارمند سیار است، که هیچ گاه به صورت تمام
وقت در این واحد انجام وظیفه نمی کند. در رابطه با واحد اقتصادی، باید گفته شود که تأمین اطلاعات
مورد نیاز برای منافع بازرگانی آمریکایی دشوار بوده است. این گونه مشکلات اغلب سبب کندی بروز
عکس العمل نسبت به درخواستهای مربوط به گزارش راهنمای تجارت جهانی و ADSمی گردد. بازرسین
پیشنهاد کرده بودند که برای کاهش این گونه تأخیرها که وقفه های قابل ملاحظه ای را نیز ایجاد کرده اند
(گرچه در زمان بازرسی کاهش پیدا کرده بود) واحد بازرگانی در هنگام پاسخگویی به یک درخواست
محلی برای اطلاعات اعلام نماید که در خاتمه 30 روز از زمان دریافت درخواست پاسخ به واشنگتن
ارسال خواهد گردید. اگر شرکت درخواست کننده به زمان بیشتری نیاز داشته باشد باید واحد بازرگانی را
در جریان امر قرار دهد.
ص: 835
بازرسین همچنین پیشنهادی کردند که اگر پس از 30 روز پاسخ مقتضی دریافت نشد، این واحد با
اطلاعات موجود به واشنگتن اطلاع داده و اعلام نماید که در صورت بروز اطلاعات بیشتر مطالب باز هم
ارسال خواهد شد. این چنین گزارشگری زمان وقفه ها را کاهش خواهد داد و از کیفیت کلی گزارشات
چیزی کم نخواهد کرد. کمک وابسته بازرگانی که رده شغلی 5 0 دارد، برای اولین بار است که به عنوان
یک کارمند بازرگانی انجام وظیفه می کند. هفت کارمند محلی نیز در این بخش خدمت می کنند. معمولاً
آنها تحت نظر یک افسر سیار تازه کار قرار می گیرند.
کیفیت کار آنها مانند حضور و غیابشان مختلط است. شاید علت این امر این باشد که نظارت کافی بر
کار آنها اعمال نمی شود. آنها می دانند که افسران سیار بزودی این محل را ترک می گویند و به همین دلیل به
رهنمودهای آنان وقعی نمی نهند. بنابراین توصیه می شود که نظارت بر کار کارمندان محلی به عهده کمک
وابسته بازرگانی گذاشته شود نه افسر سیار. این امر همچنین باعث می شود که در زمانی که افسر سیار به
این بخش مأمور نشده وقفه در نظارت پدید نیاید. (پیشنهاد 2 4).
یکی از کارمندان تحقیق در امر بازار از بخش اقتصادی / بازرگانی معمولاً به مرکز بازرگانی آمریکا
مأمور می شود. این پست سازمانی خدمات ارزنده ای به بخش اقتصادی / بازرگانی کرده و می تواند در
پیدایش عالی فرصتهای تجاری نقش مهمی داشته باشد. این وظیفه و شغل باید ابقا شود و وضعیت مرکز
تجاری نباید در آن تغییری پدید آورد (پیشنهاد 3 4).
کتابخانه بازرگانی کافی است اما محل آن مناسب برای استفاده از آن نیست. از آنجا که عموم قادر به
استفاده از آن نیستند باید محل آن را تغییر داد (پیشنهاد 4 4؛ به یادداشت بازرسی شماره 6 ب نیز رجوع
شود).
ساعات کار بخش اقتصادی بازرگانی مانند ساعات کار بقیه قسمتهای سفارت از ساعت 30/7 تا 4
بعدازظهر است. اکثر مراکز بازرگانی تهران از ساعت 30/9 یا 10 کار خود را آغاز و در ساعت 6 بعدازظهر
تمام می کنند. علاوه بر این روزهای کار آنها نیز با روزهای اداری دیگر بخشهای جامعه تفاوت دارد.
بنابراین، سفارت باید ساعات کار بخش اقتصادی / بازرگانی را مورد تجدید نظر قرار دهد تا کارایی آن
افزایش یابد. بقیه قسمتهای سفارت به منظور و مطابقت با ساعات کار محلی چه ساعات کار خود را تغییر
دهند و چه ندهند، ولی واحد بازرگانی باید این کار را انجام دهد و احتمالاً از یکی از کارمندان خود در
روزهای عادی کار به صورت کشیک استفاده کند. (پیشنهاد 5 4)
یک خبرنامه بازرگانی محلی نیز معمولاً چهار بار در سال منتشر می شود. انتشار آن نیز در نتیجه
مشکلات مربوط به تولید دچار تأخیر می گردد. خوشبختانه، پس از دریافت ماشین چاپ جدید توسط
آژانس ارتباطات بین المللی وضع بهتر خواهد شد.
فرصتهای بازرگانی در حومه سه کنسولگری باید با انرژی بیشتری دنبال شود. این واحد باید در تهران
جلساتی برگزار نماید که در آن مدیران سه کنسولگری گرد آمده و پیرامون موقعیت بازار و فرصتهای
تجاری موجود بحث و تبادل نظر به عمل آورند. (پیشنهاد 6 4)
کمیسیون مشترک
ج. کمیسیون مشترک
کمیسیون مشترک در سال 1974 تأسیس گردید تا وضعیت انتقال کمک فنی و تکنولوژیکی به ایران را
ص: 836
بر طبق خط مشی های ارائه شده در زمینه کمک بهبود بخشد، در حالی که هزینه های مورد اول توسط ایران
تأمین می گردد. (دفتر کمک در سال 1967 تعطیل گردید).
افسر مسئول کمیسیون مشترک مستقر در سفارت آمریکا تا همین اواخر در بخش اقتصادی /
بازرگانی کار می کرد. ولی بعدها ثابت شد که این کار نمی تواند یک شغل تمام وقت باشد، بنابراین وظیفه به
کارمند بخش کمک محول شد که آن را به عنوان یکی از وظایف خود انجام می دهد. کمیسیون مشترک
ایران و آمریکا از پنج کمیته تشکیل شده است:
1 کمیته اقتصادی و مالی، شامل کمیته های فرعی تجارت، بهداشت، مسکن، حمل و نقل و
الکترونیک (که این کمیته فرعی آخر هنوز فعال نشده است).
2 کمیته نیروی انسانی و همکاری فنی، شامل امور کار و کارگری.
3 کمیته کشاورزی (به یادداشت بازرسی 9 د رجوع شود).
4 کمیته انرژی، شامل کمیته های فرعی انرژی هسته ای، خورشیدی، نفتی، گازی و برق رسانی
روستایی.
5 کمیته علوم، تکنولوژی و آموزش پرورش.
این کمیسیون دو بار در سال تشکیل جلسه می دهد و گزارش وضعیتهای مربوط به فعالیتهای کمیته ها
را هماهنگ می سازد. به طور کلی، این کمیسیون مشترک فعال است و در بعضی از بخشها این فعالیت بیشتر
است. با این حال، به چند موضوع دیگر نیز توجه خود را معطوف داشته و هماهنگیهایی را در آن موارد به
وجود می آورد.
درست مثل مسائل دیگر موجود در دولت ایران، فعالیتهای کمیسیون مشترک با مشکلات و موانعی
روبه رو می گردد چون معمولاً تصمیمات لازم در سطح کابینه اتخاذ می گردد. این کمیسیون به عنوان سمبل
همکاری جدی بین آمریکا و ایران تلقی می گردد.
پیشنهادات
پیشنهادات
1 4. سفارت آمریکا در تهران باید مسئولیت گزارشگریهای مربوط به مواد معدنی را به افسر
گزارشگر امور نفتی محول نماید.
2 4. سفارت آمریکا در تهران باید مسئولیت نظارت بر کار کارمندان محلی بخش اقتصادی بازرگانی
را به کمک وابسته بازرگانی محول کند.
3 4. سفارت آمریکا در تهران باید حتی در صورت تعطیل مرکز تجاری آمریکا در تهران، پست افسر
تحقیق در زمینه بازار و ابقاء نموده و آن را در بخش اقتصادی و بازرگانی به کار بگمارد.
4 4. سفارت آمریکا در تهران باید برای سه کنسولگری خویش در ایران حداقل سالی یک بار یک
کنفرانس بازرگانی تجاری برگزار نماید.
کنت ان . راجرز چارلز تی . کراس
بازرسبازرس ارشد
امور کنسولی، حقایق، ارزیابی و نتیجه گیری
ص: 837
واحد: تهران ژوئیه 1978طبقه بندی نشده
هدایت روابط با ایران (امور خاور نزدیک / ایران)یادداشت بازرسی شماره 5
امور کنسولی
حقایق
بخش کنسولی سفارت آمریکا در تهران تحت سرپرستی یک افسر سرویس خارجه 3 در امور
کنسولی می باشد. وی همچنین فعالیتهای سه واحد تابعه سفارت در ایران را زیر نظر دارد.
بخش کنسولی در صورت تکمیل بودن کادر پرسنلی مرکب از 10 افسر آمریکایی (که دو نفر از آنها به
صورت نیمه وقت در این بخش کار می کنند)، 17 کارمند محلی7 و 6 کارمند PIT است که همه آنان
آمریکایی می باشند. بخش کنسولی در یک ساختمان جداگانه و حدود سه خیابان دورتر از محوطه اصلی
سفارت واقع شده است. در ایام شلوغیهای تابستانی، مسئله روادید دانشجویی در ساختمان دیگر انجام
می شود که اخیرا برای این کار احداث شده و در محوطه سفارت قرار دارد ولی از خیابان دارای یک درب
ورودی جداگانه نیز می باشد.
ارزیابی و نتیجه گیری
مدیریت
الف. مدیریت
عملیات کنسولی از زمان انجام آخرین بازرسی، بهبود قابل توجهی یافته است که با در نظر گرفتن
واقعیت افزایش قابل ملاحظه حجم کار، این بهبود وضع شایان توجه بسیار می باشد. تقاضای روادیدهای
غیر مهاجرتی طی سال مالی جاری ممکن است به مرز 100000 برسد، در حالی که تعداد آنها در سال
مالی 1976 برابر با 60000 مورد بود. روادیدهای مهاجرتی نیز از 2100 مورد به حدود 3700 تا 3800
مورد افزایش یافته است. شهروندان آمریکایی مقیم حومه کنسولی تهران نیز بیش از 40000 نفر برآورد
شده در حالی که دو سال قبل تعداد آنها حدود 28000 نفر بود.
جذب این مقدار کار افزوده شده تنها با استفاده از فنون مدیریت تدبیر شده توسط کنسول و حمایت
سفیر و معاونت وی امکان پذیر بوده است. تغییرات کوچک و بزرگ بسیاری نیز ایجاد شده تا این بخش
علاوه بر هماهنگ ماندن با میزان خدمات مورد نیاز بتواند نسبت به عموم چه ایرانی و چه آمریکایی
پاسخگو باشد. علیرغم کمبود کارمندان آمریکایی و برنامه نه چندان مؤثر این کار صورت گرفته است. تا
همین اواخر تعداد کارمندان آمریکایی عبارت بود از ده نفر که دو نفر آنها به صورت نیمه وقت در این بخش
کار می کردند. این دو افسر در حال حاضر به بخش اقتصادی و سیاسی منتقل شده و تعداد کارمندان بخش
کنسولی را به 8 نفر تقلیل داده اند. برای سال مالی 1979 سه موقعیت شغلی جدید برای بخش کنسولی
مورد تصویب قرار گرفته، ولی امکان آموزش آنها به زبان فارسی و آشناسازی قبلی آنها در نیمه بعدی
سال ضعیف به نظر می رسد.
روادیدها
ب. روادیدها
یکی از چشمگیرترین بهبودها در بخش کنسولی گشایش بخش صدور روادید دانشجویی در محل
ص: 838
سکونت قبلی تفنگداران دریایی در کناره محوطه سفارت می باشد. گرچه این ساختمان برای عملیات
صدور روادید پرحجم مناسب و ایده آل نیست، ولی از فضای موجود به دقت استفاده شده تا متقاضیان
بتوانند به ترتیب مراحل مورد نظر را طی کنند: به طور مثال، صندلیهای اطاق انتظار طبق رنگ کدبندی
شده اند، یعنی اگر کسی را از یک صندلی آبی برای کنترل اولیه مدارک فرا خوانند و به او بگویند که پس از
اتمام کار روی یک صندلی زرد بنشیند، می داند که بعدا باید چه مرحله ای را بگذراند که مرحله مصاحبه در
مورد صدور روادید است. برای یک فرد ناظر بر امور، مهمترین جنبه تسهیلات جدید دانشجویی جو
صداقت و کارایی موجود در آنجاست، گر چه هنوز فصل ازدحام روادیدهای دانشجویی از راه نرسیده،
ولی مشخص است که در آن زمان نیز اقدامات لازم به عمل خواهد آمد تا نه برای متقاضی ناراحتی به
وجود آید و نه بر اعصاب کارمندان فشاری وارد شود.
وضع مربوط به روادیدهای غیر مهاجرتی در ساختمان اصلی کنسولی نیز بهبود بسیار یافته است. یک
بخش از محل پارک موتوری برای محل تجمع متقاضیان در خارج از محدوده خیابان در نظر گرفته شده،
تا پس از دریافت شماره نوبت به صورت گروههای کوچک وارد بخش صدور روادید غیر مهاجرتی شوند.
مقام کنسولی تازه وارد مسئول بخش روادیدهای غیر مهاجرتی، پاسپورتها و متقاضیان را از نظر
می گذراند تا موارد خاصی که روادید بدون نیاز به مصاحبه می تواند صادر شود، مشخص گردد ( که شامل
متقاضیانی است که برای چندمین بار درخواست صدور این گونه روادیدها را دارند). در این گونه موارد
(که شامل 30 درصد روادیدهاست) به فرد مورد نظر گفته می شود که نیازی به مصاحبه نیست و می تواند
محل را ترک گوید و بعد از ظهر همان روز پاسپورت خود را با روادید لازم دریافت نماید. سپس بقیه
متقاضیان توسط کارمندان آمریکایی PIT، مقامات کنسولی و یا مقامات تازه کار بخشهای دیگر سفارت
که اکثرا به صورت هفته ای در بخش کنسولی به کار می پردازند تا بتوانند در فصول توأم با ازدحام متقاضی
برای این بخش کمک واقع شوند، مورد بررسی قرار می گیرند. این عمل باعث می شود که کسانی که مدارک
لازم را تهیه کرده و مصاحبه با آنها ضرورتی ندارد از رده حذف شده و روادید لازم را دریافت دارند و در
عوض کسانی که براساس ماده 221 مدارک لازم را تهیه نکرده اند نیز کنار گذاشته می شوند. حدود 10
درصدی که پس از این مرحله باقی می مانند و از نظر فرد مسئول و بر طبق ماده (ب) 214 و یا مقررات
دیگر واجد شرایط برای دریافت روادید نمی باشند نیز توسط مقام کنسولی مورد مصاحبه ای دقیق قرار
می گیرند تا در مورد استحقاق آنها برای دریافت روادید تصمیم گیری شود.
نقطه ضعف این سیستم این است که تقاضا نامه هایی که توسط کارمندان PIT، در مرحله قبل از مصاحبه
مورد قبول قرار گرفته اند از نظر صدور روادید مورد بررسی مجدد یک مقام کنسولی قرار نمی گیرد. این
مقامات روادیدها را امضاء نمی کنند چون مهر روادید حاوی امضاء سر کنسول می باشد. در نتیجه
کارمندان آمریکایی PIT بخودی خود صدور روادید مورد نظر را تصویب کرده اند. بازرسین، بدون
سوءظن به صلاحیت و یا صداقت این کارمندان، معتقدند که این عمل باید متوقف گردد و یک مقام کنسولی
تمام موارد بررسی شده توسط مقامات غیر کنسولی را موردمطالعه مجدد قرار دهد. (پیشنهاد 1 5).
رئیس بخش کنسولی پاسخنامه های رد شده متقاضیان روادید غیر مهاجرتی را برخلاف مفاد 4058
CAمورخ 12 ژوئن 1975 مورد بررسی قرار نداده و امضاء نمی کند. از آنجا که در بخش صدور روادید
غیرمهاجرتی کارمندان بسیاری به صورت سیار به کار می پردازند، بهتر است که این گونه پاسخنامه های
ص: 839
رد شده (بجز در مواردی که علت، فقدان مدارک لازم است) توسط یک مقام مجرب بررسی شود تا
هماهنگی لازم نیز حفظ گردد. این گونه موارد تنها حدود پنج درصد کل متقاضیان روزانه را تشکیل
می دهد و نباید تصور شود که برای رئیس بخش مسئولیتی مازاد بر ضرورت ایجاد شده است.
(پیشنهاد 25).
میزان درخواست برای روادیدهای مهاجرتی نیز افزایش یافته است. اگر تعداد آنها حدود 3700 مورد
در سال باشد، یک افسر، یک کارمند PIT آمریکایی، و سه کارمند محلی برای انجام آن کافی است ولی،
افزایش سفر دانشجویان و ایرانیان دیگر به آمریکا حتما به روند مهاجرت سیر صعودی خواهد بخشید.
درخواستهای تلفنی و یا کتبی برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد این گونه روادیدهای مهاجرتی
بخشی از وقت کارمندان این واحد را تلف می سازد. به همین دلیل در آینده نزدیک یا باید تعداد کارمندان
این بخش افزایش یابد، یا وظایف دیگر این واحد از جمله تصویب عریضه ها، درخواست ورود مجدد،
بررسی تقاضانامه های مربوط به صدور روادید سرمایه گذاران و غیره به واحد دیگری محول شود.
رئیس بخش بر امور نظارتی عالی دارد و مورد تمجید همه کارمندانش می باشد. وی ترکیب جالبی
است از رهنمودها و ترغیب قوه ابتکار. با در نظر گرفتن شهرت سفارت آمریکا در تهران به عنوان یکی از
سخت ترین واحدهای کنسولی وزارت خارجه، باید گفته شود که وضع روحی کارمندان آمریکایی و محلی
بسیار خوب است. در همان حال، مقامات تازه کاری که وارد بخش کنسولی می شوند، دائما اظهار
می دارند که گویا از بقیه قسمتهای سفارت جدا مانده اند. فشارهای ناشی از حجم کار و دوری از سفارت
باعث می شود که بسیاری از آنها در جلسات هفتگی تیم کشوری حضور به هم نرسانند. تماس با دیگر
کارمندان در طول ساعات اداری نیز به ندرت صورت می پذیرد. بایگانی مخصوص مطالعه نیز در مرکز
ارتباطات در ساختمان اصلی سفارت نگاهداری می شود که برای دسترسی به آن باید از بخش کنسولی هر
روز به مدت 10 تا 15 دقیقه پیاده روی نمود.
بازرسین معتقدند که سفارت باید این بایگانی را به صورت بهتر و بیشتری در اختیار کارمندان بخش
کنسولی از طریق ارسال نسخ دوم پرونده ها به صورت روزانه قرار دهد. (پیشنهاد 3 5).
گرچه از کارمندان تازه کار خواسته می شود که در جلسات هفتگی تیم کشوری شرکت جویند، ولی آنهایی
که در بخش کنسولی مشغول کار می شوند، به خاطر فشار کار در این جلسات حاضر نمی شوند. به نظر
بازرسین باید تلاش بیشتری در جهت دعوت این کارمندان برای حضور در این جلسات به عمل آید.
رئیس بخش کنسولی که باید هر هفته همراه با یکی از کارمندان خود در این جلسات حاضر شود، بایستی
لیستی از این افراد همراه تهیه کند تا حضور و غیاب کارمندانش نیز با سهولت بیشتری انجام شود.
(پیشنهاد 4 5).
منابع پرسنلی کنسولی و آموزش
ج. منابع پرسنلی کنسولی و آموزش
سفارت یک برنامه متناوب بسیار فعال نیز برای کارمندان تازه کار تهیه کرده که در زمینه دو مورد از
وظایف آنها در تهران آموزش و تجربه لازم را ارائه می کند. ظاهرا، یکی از این کارمندان تازه وارد (با رده
شغلی 332 30) در بخش کنسولی در این برنامه متناوب گنجانده نشده بود. این نقیصه باید مرتفع گردد تا
این کارمند نیز بتواند مانند دیگران از آموزش های نهفته در این برنامه بهره مند شود. (پیشنهاد 5 5)
ص: 840
علاوه بر آموزشهای فوق، رئیس بخش کنونی نیز کارمندان بخش را هر از چند یک بار جا به جا می کند تا
علاوه بر کسب آموزش در مورد وظایف گوناگون کنسولی تا حدودی از فشار کار ناشی از «صدور
روادید» خلاصی یابند. تعداد کمی از متقاضیان و مقامات ایرانی طبقه متوسط یا پایین هرم سازمانی دولت
به زبان انگلیسی تکلم می کنند. بازرسین معتقدند که تمام کارمندان بخش کنسولی به استثناء رئیس بخش
باید در زمینه زبان آموزش ببینند. (پیشنهاد 6 5) بازرسین چنین تصور می کردند که این کارمندان در
زمینه زبان فارسی آموزش می بینند، ولی دو تن از کسانی که اخیرا وارد این بخش شده اند از این گونه
آموزشها برخوردار نشده اند و به یکی از آنها نیز گفته شده بود که این کار ضرورتی ندارد. سفارت و وزارت
خارجه باید مراقبت به عمل آورند تا کلیه این مناصب به وسیله افرادی که زبان فارسی فرا گرفته اند
پرشوند و تمام جانشینان آنان نیز به فراگیری زبان فارسی بپردازند. در همان حال برنامه آموزش فارسی
نیز باید مورد تجدید نظر واقع گردد تا مفاد آن مطابق شرایط روز باشد. بسیاری از منتقدین این برنامه
مدعی هستند که زبان فارسی که در مؤسسه سرویس خارجه تدریس می شود، فارسی رایج در تهران
امروز نیست. دیگران نیز معتقدند که در این برنامه بیشتر روی فارسی مکتوب تأکید می گردد که در تهران
ضرورت چندانی ندارد. (پیشنهاد 7 5).
مشکل مربوط به روادیدهای دانشجویی
د. مشکل مربوط به روادیدهای دانشجویی
این سؤال که آیا معیارهای علمی و مالی و یا دیگر ضوابط مربوط به صدور ویزای دانشجویی برای
ایرانیها در کمترین حد لازم تعیین می شوند یا خیر، مشکلی است که بسیاری از مقامات کنسولی که با
متقاضیان روادید دانشجویی مصاحبه می کنند را نگران کرده است. سوءظنی قوی وجود دارد که بسیاری
از دانشجویان ایرانی با کار در آمریکا از وضعیت قانونی خود تخلف می کنند، ولی هنوز مسجل نشده است.
میزان تطبیق وضعیت آن دسته از دانشجویانی که چندین سال در آمریکا بوده اند نیز نگران کننده است.
(بررسی بایگانی روادیدها توسط بازرسین نشان می دهد که میزان انطباق پذیری آنها 25 درصد یا بیشتر
است).
علاوه بر این معلوم نیست که آیا آموزشهای اکتسابی توسط ایرانیان در مدارس کوچک و کم اهمیت
آنها را قادر به دنبال کردن حرفه مورد نظر خویش در ایران می سازد یا نه. اگر پاسخ منفی باشد، سؤال این
است که تأثیرات این روند بر ثبات آتی ایران و سیاست خارجی آمریکا چگونه خواهد بود؟
با افزایش تعداد روادیدهای دانشجویی صادره در ایران در هر سال از چند هزار در دهه 1970 به حدود
20000 در سال جاری، باید گفته شود که یافتن پاسخهای مربوط به این سؤالات حائز اهمیت بسیار است.
در اینجا مناسبت دارد که وزارت خارجه (امور خاور نزدیک / ایران و CA/ VO) و اداره مهاجرت به
جمع آوری اطلاعات و تحلیل آنها پرداخته تا بتوان آماری منطقا صحیح در مورد تحصیل، کار و موارد
مطابقت وضعیت دانشجویان ایرانی فراهم آورد و در نتیجه به تجزیه و تحلیلی قابل اتکاء در این خصوص
که آیا مسائلی که ذکر آن در بالا رفت واقعا وجود دارند یا خیر دست یافت. (پیشنهاد 8 5 و 9 5).
پیشنهادات
پیشنهادات
1 5. سفارت آمریکا در تهران باید ترتیبی دهد تا تمام روادیدهای غیرمهاجرتی به تأیید مقام کنسولی
رسیده باشد.
ص: 841
2 5. سفارت آمریکا در تهران باید اطمینان حاصل کند که رئیس بخش کنسولی تمام پاسخنامه های
رد شده مربوط به روادیدهای غیر مهاجرتی را بر طبق مفاد 4058 CA مورخ 12 ژوئن 1975 مرور و
بررسی می نماید.
3 5. سفارت آمریکا در تهران باید نسخه رونوشت پرونده ها را از بایگانی مخصوص مطالعه در
اختیار بخش کنسولی قرار دهد تا کارمندان آن بخش بتوانند در جریان فعالیتهای سفارت قرار گیرند.
4 5. سفارت آمریکا در تهران باید مطمئن شود که یکی از کارمندان بخش کنسولی همیشه همراه
سرپرست بخش کنسولی و به صورت متناوب در جلسات هفتگی تیم کشوری شرکت می نماید.
5 5. سفارت آمریکا در تهران باید ترتیبی دهد تا کارمند تازه کار دارای رده شغلی 332 30 نیز در
برنامه آموزشی متناوب کارمندان تازه کار شرکت نماید.
6 5. وزارت خارجه و سفارت باید از تمام کارمندان بخش کنسولی به استثناء رئیس بخش بخواهد
که در زمینه زبان فارسی آموزش ببینند. همچنین باید مطمئن شوند که افراد مأمور به این گونه مناصب
حتما این دوره آموزشی را دیده اند.
7 5. وزارت امور خارجه باید برنامه زبان فارسی مؤسسه سرویس خارجی را مورد بررسی قرار
دهد تا مطمئن شود که این برنامه شامل آموزش زبان محاوره ای کنونی در ایران است.
8 5. وزارت خارجه (امور خاور نزدیک / ایران و CA/VO) با همکاری آژانس ارتباطات بین المللی
در اداره مهاجرت و تابعیت باید نحوه زندگی دانشجویان ایرانی در آمریکا را مورد مطالعه قرار دهند. میزان
تغییر وضعیت، الگوی کاری، نوع مؤسساتی که در آنها تحصیل می کنند و عملکرد آنها باید در این بررسی
گنجانده شود.
9 5. سفارت آمریکا در تهران باید کمیته خاصی را برای بررسی معیارهای مخصوص صدور روادید
دانشجویان ایرانی تشکیل دهد. بنا به دستور معاونت نمایندگی، این کمیته باید مرکب از کارمندان بخش
کنسولی، بخش امور فرهنگی آژانس ارتباطات بین المللی و بخش سیاسی باشد. این کمیته باید در رابطه با
ریز نمرات، حمایت مالی، درک زبان انگلیسی، و تناسب رشته تحصیلی مورد نظر با تأکید بر آموزش قبل
از دانشگاه رهنمودهایی را ارائه کند.
ویرجینیا وایرز چارلز تی . کراس
بازرسبازرس ارشد
فعالیتهای امور اداری، حقایق، ارزیابی، نتیجه گیری
وزارت امور خارجهطبقه بندی نشده
هدایت روابط با ایران (امور خاور نزدیک / ایران)یادداشت بازرسی شماره 6 الف
واحد: تهران ژوئیه 1978
فعالیتهای امور اداری
حقایق
بخش اداری شامل 24 کارمند آمریکایی، 145 کارمند محلی سرویس خارجه، 14 نفر گارد امنیتی
تفنگدار دریایی، یک افسر خدمات ساختمانی نیروی دریایی و حدود 150 کارمند پیمانی است. دفاتر آن
ص: 842
در نقاط مختلف محوطه سفارت و محوطه اجاره ای سفارت پراکنده است.
ارزیابی و نتیجه گیری
با وجود اینکه مشاور اداری که در اواخر ژوئن 1978 تهران را ترک نمود، دارای سبک مدیریتی بسیار
عادی بود، ولی برای خود او مفید واقع شد و یک سلسله عملیات مؤثر برای امور اداری ایجاد نموده بود که
مسائل کوتاه مدت را حل می کرد. او از مرکز دایره مدیریتی که ایجاد نموده بود عمل می کرد که توجه اصلی
را به تأمین نیازهای رده بالای مدیریت، پروژه های خاص و قسمتها و بخشهای مشکل زا معطوف
می داشت. او محل شغلی 3 0 خدمات عمومی را پر نکرده بود، اما به طور جداگانه خدمات عمومی را
سرپرستی و هدایت می نمود. او از وجود یک کارمند تجزیه و تحلیل روشهای مدیریت 5 0 بهره برداری
کرد که یکی از وظایفش بررسی داخلی و انتخابی از عملیات اداری سفارت بود.
کارمند بخش تجزیه و تحلیل روشهای مدیریت به عنوان جانشین مشاور اداری، در مدت غیبت وی
عمل می کرد. او به خوبی از عهده این کار برمی آمد چون رؤسای شعبات اداری گرچه مسنتر از وی بودند،
ولی از کل عملیات اداری سر درنمی آوردند و به همین دلیل مایل به عهده دار شدن مسئولیتها نیز نبودند.
این مشاور اداری هیچ گاه جلسات ستادی را تشکیل نمی داد و به همین دلیل میزان اطلاعات در تمام
بخش از عملیات اداری بسیار محدود شده بود.
این نوع مدیریت نمی تواند در تشکیلات هرم گونه وزارت خارجه جایی داشته باشد و الزاما نمی تواند
نشانه بهبود وضع باشد. استفاده بهتر از نیروی انسانی موجود در اختیار وزارت خارجه احتمالاً از طریق
نظارت مستقیم امکان پذیرتر است. به همین دلیل، بازرسین پیشنهاد کردند که جای خالی کارمند بخش
خدمات عمومی 3 0 همان طور که پیش بینی شده پر شود و عنوان کارمند تجزیه و تحلیل روشهای
مدیریت (436 2130 50) نیز به کارمند خدمات عمومی تغییر پیدا کند. فرد مزبور هم اکنون به عنوان
کارمند خدمات عمومی خدمت می کند و مهمترین وظیفه اش که یافتن موارد استفاده از مینی کامپیوتر
وانگ است، در حالی که مستقیما از وظایف متعلق به کارمند بخش سرپرستی خدمات عمومی می باشد
(پیشنهاد 6 الف 1).
یکی از اقدامات مشاور اداری قبلی سفارش یک مینی کامپیوتر وانگ به ارزش 69400 دلار بود. قبل
از ارسال سفارش هیچ گونه زمینه کاربرد خاصی برای آن طرح ریزی نشده بود، ولی این کامپیوتر با
دستگاههایی که در واحدهای دیگری در حال نصب است سازگار می باشد. سفارت آمریکا در تهران در
نظر دارد برنامه های مخصوص کامپیوتر وانگ را از سفارت آمریکا در سئول قرض بگیرد. به جای تأمین
بودجه برای کامپیوتر سفارت آمریکا در تهران از منابع معقول، بخشی از هزینه (24429 دلار) از طریق
انجمن کارمندان آمریکایی و بخشی دیگر از محل درآمدهای ناشی از فروش داراییهای غیرقابل مصرف
(20812 دلار) تأمین گردیده است. این روش کاملاً غیر عادی است. بقیه این مبلغ نیز به وزارت خارجه
اختصاص داده شده تا از بودجه مشترک تخصیص یافته برای پشتیبانی تجهیزاتی تأمین گردد. قبل از نصب
مقدمات لازم برای شروع کار با این کامپیوتر توسط اپراتورها فراهم نشده بود. سفارت و وزارت خارجه
آمریکا باید مشترکا به بررسی مطلب بپردازند تا مطمئن شوند که عملیات کامپیوتر مقرون به صرفه است،
یعنی فضای پرسنلی به میزان لازم محدود و اطلاعات مورد نیاز مدیریت تأمین شود تا تمام هزینه های
مصرفی برای عملیات کامپیوتری جبران شود. در این بررسی باید تعداد پرسنل مورد نیاز برای بخش
ص: 843
کامپیوتری و نیز اختصاص بودجه صحیح به آن نیز مد نظر قرار گیرد. (پیشنهاد 6 الف 2)
پیشنهادات
پیشنهادات
6 الف 01 وزارت خارجه (PER ، امور خاور نزدیک / EX) باید عنوان شغلی تجزیه و تحلیل
روشهای مدیریت (436 2630 50) را در سفارت آمریکا در تهران به کارمند خدمات عمومی تغییر
دهد.
6 الف 02 وزارت خارجه (امور خاور نزدیک / A /ISO , EX) و سفارت آمریکا در تهران باید
مشترکا به بررسی عملیات طراحی شده کامپیوتری بپردازند تا از مقرون به صرفه بودن، وجود پرسنل
مورد نیاز برای به کار انداختن و استفاده از سیستم و تأمین مالی صحیح خرید کامپیوتر اطمینان حاصل
کنند.
لاورنس ا. فولر چارلز تی . کراس
بازرسبازرس ارشد
عملیات کارگزینی، حقایق، ارزیابی و نتیجه گیری
وزارت خارجهطبقه بندی نشده
هدایت روابط با ایران (امور خاور نزدیک ایران)گزارش بازرسی شماره 6 ب
واحد: تهران ژوئیه 1978
عملیات کارگزینی
حقایق
تعداد 104 آمریکایی و 837 کارمند محلی سرویس خارجه سازمانهای دولت آمریکا در ایران، از
خدمات کامل قسمت کارگزینی استفاده می کنند تعداد کارمندان آن از دو آمریکایی و نه کارمند محلی
سرویس خارجه تشکیل شده که یکی از کارمندان محلی سرویس خارجه دارای سمت نظامی است.
104 آمریکایی فوق الذکر از کارمندان خارجه، آژانس ارتباطات بین المللی، سرویس خارجی
وزارت کشاورزی و وزارت بازرگانی می باشند. 73 آمریکایی دیگر و 270 نفر از وابستگانشان از کمک
محدود قسمت کارگزینی برخوردار می شوند. از 837 پرسنل محلی سرویس خارجی، حدود 593 نفر در
استخدام سازمانهای نظامی آمریکایی می باشند.
ارزیابی و نتیجه گیری
عملیات پرسنلی کلاً به خوبی اداره می شود. تلاشهایی در جهت ممانعت از بروز مشکلات در این
بخش انجام می شود و در صورت بروز آنها سعی می شود به موقع مرتفع گردند. با در نظر گرفتن وضعیت
تهران به عنوان یک شهر دستخوش ترافیک سنگین، باید گفت که وضع روحی کارمندان آمریکایی بسیار
خوب است. تهران یک پایتخت فاقد هر گونه مطبوعیت است. سفارت نیز تلاش بسیاری را در جهت تأمین
مسکن برای کارمندان آمریکایی خویش در طول ماههای اخیر مصروف داشته است. افسر کارگزینی با
رتبه 3 RUمسئول قسمت کارگزینی است، ولی مدیریت برنامه کارمندان آمریکایی را به فرد تابع خویش
که یک کارمند کارگزینی با رتبه 6 RUاست سپرده و خود منحصرا فعالیتش را بر مدیریت برنامه
کارمندان متمرکز کرده است.
ص: 844
در گفتگو با بازرسین، افسر کارگزینی با بیان این مطلب که مدیریت برنامه پرسنل محلی دشوارتر است
و مدیریت پرسنل آمریکایی کاری غیر عادی و سخت نیست این کنجکاوی ما را برطرف ساخت.
وی اخیرا به بررسی دستمزدها پرداخت، که نتیجه آن در آوریل 1978 منتشر گردید و در حال حاضر
مشغول مطالعه طبقه بندی مشاغل محلی است. علاوه بر این وی در حال ایجاد یک شورای محلی
کارمندی است تا موضوعات مورد علاقه کارمندان محلی را حل و فصل کرده و راه حلهای مناسبی برای
آنها بیابد، و ظاهرا پروژه بسیار خوبی است.
افسر کارگزینی تازه کارتر برای اولین بار به عنوان مقام پرسنلی به کار پرداخته است. حدود نیمی از
اوقات وی صرف مشاوره با کارمندان آمریکایی و یا وابستگان و بقیه اوقات وی صرف انجام امور دفتری
مربوطه می شود. دوره خدمت وی امسال به پایان می رسد در حالی که در زمینه مدیریت برنامه پرسنل
محلی تجربه چندانی کسب نکرده است.
سوء تفاهمهای جزئی در سفارت پدیدار گشته، چون قسمت کارگزینی عملاً به دو سازمان مستقل
تقسیم شده است. بعضی از پرسنل آمریکایی از این که افسر کارگزینی خود را درگیر امور پرسنلی آنها
نساخته اظهار شگفتی کرده اند. افراد متقاضی کمک در زمینه مسائل مربوط به پرسنل محلی نیز گاهی از
این که به آنها گفته شده که افسر تازه کار کارگزینی قادر به کمک به آنها نیست رنجش خاطر یافته اند.
همچنین، در مورد سلسله مراتب فرماندهی مرتبط به مقام پرسنلی تازه کار در این گونه شرایط سؤالاتی به
وجود آمده است. با وجود این که او فعالیت بسیار خوبی از خویش نشان داده، ولی قبلاً می بایست در زمینه
امور پرسنلی آموزشی کافی دریافت می نمود. (پیشنهاد 6 ب 1) در نتیجه طبقه بندی مجدد مشاغل
محلی، کسانی ارتقاء درجه پیدا می کنند که تغییرات شغلی آنها باید مورد موافقت افسر کارگزینی و ناظر
مربوطه قرار گیرد. خطر موجود در این گونه بررسی محدود این است که ممکن است ارتقاء درجه بعضیها
چندان درست نیز نباشد. به منظور ایجاد هماهنگی، افسر کارگزینی در نظر دارد. رده های شغلی حدود
200 کارمند پیمانی را طبقه بندی نماید. او نباید این کار را انجام دهد، زیرا این افراد کارمندان دولتی
نیستند. بازرسین پیشنهاد کردند که سفارت یک هیئت بررسی ارتقای رده های شغلی تشکیل دهد تا رده
شغلی هیچ کس به ناحق تغییر نکند و علاوه بر این از طبقه بندی مشاغل پیمانی دست بردارند. (پیشنهاد 6
ب 2).
یکی از کارمندان محلی سرویس خارجه که متخصص امنیتی می باشد رسما به قسمت کارگزینی
منصوب گشته است. حقوق سالانه وی معادل 14000 دلار است. او به عنوان دستیار افسر کشیک شب از
چهارشنبه تا یکشنبه انجام وظیفه می کند. (به هر حال بخش اعظم مشکلات به وسیله کارمندان عادی
آمریکایی و کارمندان محلی سرویس خارجی حل و فصل می گردند). این شغل غیر ضروری است و باید
حذف گردد. (پیشنهاد 6 ب 3). در صورت عملی بودن، این کارمند باید به جای دیگری منتقل گردد.
یکی از پرسنل کارشناسان محلی کارگزینی سرویس خارجی از کارمندان محلی که مایلند از پوشش
بهداشتی بیشتری برای والدین و یا فرزندان 18 سال به بالای خویش برخوردار شوند پول جمع آوری
می کند و این پول را به بیمارستان بیمه کننده آنان می پردازد. از آنجا که وی یک کارمند دولتی آمریکایی
است، کارمند ارشد بودجه و امور مالی باید بر جمع آوری و هزینه کردن این وجوه کنترل رسمی را اعمال
نماید. (پیشنهاد 6 ب 4)
ص: 845
برای دفتر کارگزینی در زمینه پذیرش ارباب رجوع، مشاوره با کارمندان محلی و مصاحبه با متقاضیان
فضای کار کافی ایجاد نشده است. قسمت کارگزینی و کتابخانه بازرگانی در طبقه دوم یک ساختمان
کوچک نزدیک درب ورودی اصلی محوطه سفارت قرار دارند. باید فضای کافی برای قسمت کارگزینی
ایجاد نمود و این کار تنها با انتقال کتابخانه بازرگانی به یک محل موقت در محوطه سفارت یا بالعکس
امکان پذیر است. (پیشنهاد 6 ب 5)
بازرسین در طول این بازدید با یک گروه از نمایندگان کارمندان محلی سرویس خارجی ملاقات و
پیرامون مسائل و مشکلات جاری آنان به تبادل نظر پرداختند. بعضی از این مشکلات در زیر فهرست شده
است.
- - دستمزدهای نشان داده شده در لیست حقوق کارمندان محلی به دو بخش حقوق و مزایا تقسیم
شده است. کسورات مربوط به بازنشستگی از خدمات دولتی تنها از حقوق اصلی کسر می شود که به نفع
کارمندان محلی سرویس خارجی نیست. آنها تقاضا دارند که این دو بخش ترکیب شده و عنوان حقوق
اصلی به آن داده شود.
- - تعدادی از کارمندان محلی سرویس خارجی در ایران برای صندوق مشترک اصلی کار می کردند
که یک نهاد آمریکایی ایرانی بود. این صندوق بیش از پنج سال دوام نداشت. اکثر کسانی که تحت تأثیر این
روادید قرار گرفته اند کارمندان آمریکایی بودند، که برای کار به این صندوق منتقل شده بودند ولی پس از
آن برای مدت کار در آنجا از مزایای بازنشستگی محروم شده اند. آنها معتقدند که حتی در آن زمان نیز
کارمند دولت آمریکا بوده اند.
- - بهداشت و درمان برای کارمندان محلی سرویس خارجی در تهران تنها توسط بیمارستان عمومی
تهران و از طریق یک برنامه تهیه شده توسط سفارت تأمین می گردد. اگر یک طرح بیمه درمانی جامع ابداع
شود مثمرثمرتر خواهد بود.
- - بهداشت و درمان برای وابستگان یک کارمند محلی سرویس خارجی در سن 18 سالگی قطع
می گردد، مگر آن که حق بیمه اضافی پرداخت گردد. بعضی دیگر از کارفرمایان تا سن 25 سالگی افراد را
شامل این خدمات می دانند مشروط بر آن که آنان در حال تحصیل باشند.
- - وامهای بانکی و غیره در ایران به سختی قابل دریافت است. کارفرمایان معمولاً این شکاف
موجود را پر می کنند. اطلاعات مربوط به راههای ممکن برای ایجاد یک اتحادیه اعتباری می تواند در این
زمینه مفید واقع گردد.
- - ساعت شروع کار یعنی 30/7 دقیقه در روزهای زمستانی خیلی زود است. بهتر است در آن
قسمت از سال ساعت کار تغییر کند. این مسائل با مشاور اداری و دو کارمند ارشد پرسنلی قبل از عزیمت
بازرسین مورد تبادل نظر قرار گرفت. آنها نیز معتقدند که این پیشنهادات شایستگی و ارزش ملاحظه را
دارد. (پیشنهاد 6 ب 6)
پیشنهادات
6 ب 01 سفارت آمریکا در تهران باید در آینده به کسانی که برای اولین بار به عنوان کارمند پرسنلی
به آن واحد منصوب می شوند فرصت دهد تا به صورت متناوب برنامه های پرسنلی آمریکایی و محلی را
ص: 846
تجربه کنند.
6 ب 02 سفارت آمریکا در تهران باید یک هیئت بررسی ارتقای درجات شغلی را تشکیل دهد تا
مبادا فردی به ناحق ارتقای درجه پیدا کند و علاوه بر این نباید به طبقه بندی مشاغل پیمانی بپردازد.
6 ب 03 سفارت آمریکا در تهران باید رده شغلی متخصص امنیتی محلی سرویس خارجی به شماره
2/510 را حذف کند.
6 ب 04 سفارت آمریکا در تهران باید بر وجوهات جمع آوری شده از قسمت کارگزینی بخش
کارمندان محلی جهت پوشش بیمه درمانی والدین و فرزندان بالای 18 سال آنها نظارت رسمی داشته
باشد.
6 ب 05 سفارت آمریکا در تهران باید فضای کافی برای قسمت کارگزینی خویش ایجاد کند.
6 ب 06 سفارت آمریکا در تهران باید مسائل مورد علاقه کارمندان محلی سرویس خارجی را که در
یادداشت 6 ب مورخ ژوئیه 1978 فهرست شده. حل کرده و خلاصه ای از اقدامات انجام شده را در اختیار
کارمندان محلی سرویس خارجی در سفارت و واحدهای تابعه آن قرار دهد.
لاورنس ا . فولرچارلز تی . کراس
بازرسبازرس ارشد
عملیات بودجه و مالی، حقایق، ارزیابی و نتیجه گیری
وزارت امور خارجهطبقه بندی نشده
هدایت روابط با ایران (امور خاور نزدیک / ایران)گزارش بازرسی شماره 6 ج
واحد: تهران ژوئیه 1978
عملیات بودجه و مالی
حقایق
دو آمریکایی و 19 کارمند محلی سرویس خارجی در دفتر بودجه و مالی که در دفتر اجاره ای سفارت
واقع شده کار می کنند. دو کارمند آمریکایی دارای عناوین شغلی مقام بودجه و مدیریت و مقام بودجه و
مالی هستند.
ارزیابی و نتیجه گیری
برداشت کلی بازرسین این است که دفتر بودجه و مالی عملکرد بسیار خوبی دارد، ولی در صورت
مرتب تر شدن مراحل کاری با تعداد کمتری کارمند خواهد توانست کار بهتری انجام دهد. در ماه مارس
1978 تنها 339 صورتحساب از این بخش گذشته بود. بخش اعظم کارمندان محلی سرویس خارجی از
نظر فیزیکی و از نظر وظایف دارای اتاقهای جداگانه هستند و بسیاری از آنها آموزشهای مختلف را
ندیده اند. در نتیجه مسئولان بخش بودجه و مدیریت و بودجه و مالی قادر نیستند میزان تولید کار
کارمندان محلی سرویس خارجی خود را مقایسه کرده و یا برای بهبود وضع عملیات خویش از آنها
اطلاعات لازم را دریافت دارند. برای حل این مسئله، بازرسین توصیه می کنند که واحد کنترل وجوهات و
واحد کنترل صورت بها به صورت یک واحد مالی در یکدیگر ادغام شده و کار بین آنها تقسیم گردد. یعنی
همان متخصص مالی هم به کار حسابداری خواهد پرداخت و هم به عنوان بررسی کننده، صورت
ص: 847
حسابهای بخش خود عمل خواهد کرد. متخصصین مالی باید هر شش ماه یک بار به کار در بخش دیگر
بپردازند تا به نحوه، انجام حل وظایف واحد آشنا شوند. (پیشنهاد 6 ج 1)
واحد مالی باید تحت نظارت مستقیم مقام آمریکایی بودجه و مالی قرار گیرد. در این صورت، رده
شغلی 1/530 کارمند محلی سرویس خارجه در دفتر بودجه و مالی نیز می تواند حذف بشود.
(توصیه 6 ج 2)
به منظور اعمال کنترل داخلی، مسئولیت توزیع چکهای وارده از RFC پاریس باید از دوش واحد رابط
RFC برداشته و به مسئول امور پستی محول گردد. این فرد نیز باید مستقیما گزارش کار خود را به مقام
بودجه و مدیریت تسلیم نماید. مسئولیت ارسال اسناد به RFC پاریس نیز باید بر عهده واحد رابط RFC
باشد که تعداد کارمندان آن نیز می تواند به یک نفر تقلیل یابد. این فرد نیز باید گزارش کار خود را به مقام
بودجه و مالی که مقام تصویب کننده است، تسلیم نماید. هدف این است که یک نفر علاوه بر تسلیم
صورتحساب، دریافت کننده چک مربوط به آن نیز نباشد. (پیشنهاد 6 ج 3)
روشهایی باید ابداع گردد تا آمار و ارقام مناسب حسابداری در کلیه اسناد هزینه و تعهدات ارسالی به
دفتر بودجه و مالی نشان داده شوند. صورتحسابها باید در دفاتر صادر کننده ماشین شود، نه در دفتر
بودجه و مالی، و قبل از ارسال آنها به دفتر بودجه و مالی حتما باید تصویب شده باشند. این تغییر باید تمام
صورتحسابها - از جمله آنهایی که از محل صندوق وجوه جزئی پرداخت می شوند و دفتر ذیربط مایل به
تصویب آنهاست - را در بر گیرد. (پیشنهاد 6 ج 3)
در حال حاضر روش باز پرداخت نقدی صورتحسابها در دفتر بودجه و مالی به طرز غیرضروری
پیچیده است و باعث پیدایش تأخیر در ارسال آن به RFCپاریس می گردد و احتمال رفع نقایص به موقع را
ضعیف می سازد. بعضی از صورتحسابهای فرعی که هنوز تا تاریخ 3 ژوئیه 1978 در مورد آنها اقدامی به
عمل نیامده است مربوط به ماههای آوریل و مه 1978 می باشند. در روشها باید تجدید نظری صورت
گیرد تا اطلاعات حسابداری (کدگذاری حسابها) در هر صورتحساب فرعی قابل پرداخت از صندوق در
زمان پرداخت منعکس گردیده و هر صندوقدار بتواند آمار و ارقام حسابداری مربوط به بازپرداخت
صورتحسابهای خویش را به صورت خلاصه جمع بزند. از آنجا که بسیاری از اسناد هزینه به زبان فارسی
است، سندرس باید دائما صحت ترجمه آنها را کنترل کند تا مطمئن شود که این اسناد معتبر بوده و مبالغ
منعکس شده در آنها صحت دارد. از آنجا که بررسی کنندگان صورتحسابهای جزئی قابل پرداخت از
صندوق آنها را به موقع بررسی نکرده اند، فرد دیگری باید مأمور انجام این امر گردد. (پیشنهاد 6 ج 4)
به منظور کاهش نیاز به مبالغ هنگفت مالی هر صندوقدار فرعی باید تمام صورتحسابهای موجود در
اختیار خویش را هر روز به صندوقدار طبقه ب تحویل دهد و این کار را به صورت فعلی آن یعنی هفتگی یا
ماهانه انجام ندهد. هر صندوقدار باید فهرستی از صورتحسابهای فرعی باز پرداخت شده را یک یا دوبار
در هفته تهیه کرده و به مقام مسئول تحویل دهد و این کار را مانند گذشته به صورت دو هفته یا ماهی یک بار
انجام ندهد. مقام تأیید کننده باید اطمینان حاصل کند که تمام صورتحسابهای بازپرداختی در پایان هر
روز کار و پس از دریافت توسط دفتر بودجه و مالی مراحل خاص خود را طی کرده باشند. همان طور که
قبلاً گفته شد، از تاریخ بعضی از صورتحسابهای فرعی موجود دو ماه گذشته بود و این امر مربوط به زمان
عزیمت ما می باشد. (پیشنهاد 6 ج 3)
ص: 848
بعضی از پرونده های موجود در دفتر بودجه و مالی مربوط به سال 1974 و سالهای قبل از آن است.
بسیاری از آنها نیز نسخه دوم پرونده های حسابداری رسمی سفارت است که توسط RFCپاریس
نگهداری می شوند. به منظور ایجاد روحیه تولید در متخصصین مالی بجای روحیه پیروی از بایگانی،
پرونده های موجود در اختیار آنها باید به صورت (1) پرونده اسناد تعهدات انجام نشده، (2) پرونده اسناد
تعهداتی که در ماه جاری پرداخت شده اند، (3) پرونده قراردادها و وامهای فعال، (4) پرونده ای مرکب از
قراردادها و وامهایی که در ماه جاری مختومه اعلام شده اند، و (5) فرمهای 60 ، 62، 80، 90، و 136
مربوط به RFC برای ماه جاری. در پایان هر ماه، صورتهای مربوط به حسابهای پرداختی، مختومه و اسناد
تکمیل شده با قرار گرفتن در جعبه های مقوایی به اتاق بایگانی انتقال اتاق بایگانی انتقال به منظور ایجاد
سرعت بیشتر در تولید مالی، متخصصین مربوطه بایددر زمینه بودجه، آمار و یا ارسال گزارشات ویژه
مسئولیتی نداشته باشند. یک واحد بودجه و گزارشات باید با انتقال یک یا دو نفر از واحد کنترل منابع مالی
تشکیل شده تا عهده دار انجام تجزیه و تحلیلهای لازم و گزارشهای مورد نیاز باشد. رئیس این واحد نیز
باید گزارش کار خود را به مقام بودجه و مدیریت بدهد تا مقام آمریکایی بودجه و مالی نیز بتواند توجه
خود را به واحد مالی پیشنهادی متمرکز ساخته و صدور صورتحسابها را تسریع نماید. (پیشنهاد 6 ج 4)
در صورت انجام این تغییرات، تعدادی از مشاغل کارمندان محلی سرویس خارجه در دفتر بودجه و
مالی نیز می تواند حذف گردد، اما سازماندهی مجدد برای کارمندان محلی قدیمی سرویس خارجه اثرات
روحی جبران ناپذیری پدید خواهد آورد. به همین دلیل ما پیشنهاد می کنیم که چهار سمت خالی موجود در
دفتر بودجه و مالی در صورت بازنشسته شدن یکی از کارمندان محلی سرویس خارجی، اشغال نشود تا
سازمان جدید عملاً فعال بشود و شمار واقعی کارمندان ضروری مشخص گردد. (پیشنهاد 6 ج 4)
علاوه بر این، مقدار پول نقد لازم برای عملیات آمریکا در ایران نیز می تواند کاهش یابد. صندوقدار ب
سفارت به تنهایی 250000 دلار در اختیار دارد. به محض تکمیل روند سازماندهی مجدد حداکثر
موجودی نقدی در صندوق وی باید به 100000 دلار کاهش پیدا کند. در صورت نیاز به مبالغ اضافی در
هر زمان، RFC پاریس باید آن مبلغ را به صورت تلگرافی در اختیار صندوقدار مسئول قرار دهد.
(پیشنهاد 6 3)
در حال حاضر دفتر صندوقدار ب سفارت در طبقه دوم دفتر اجاره ای سفارت واقع شده که جدای از
دیگر دفاتر بودجه و مالی است که در طبقات چهارم و پنجم همان ساختمان قرار گرفته اند. کسانی که به
بخش کنسولی وارد می شوند معمولاً از این صندوقدار سؤالاتی کرده و گاهی نیز خواستار تبدیل ارز
می شوند. بخش کنسولی دارای یک انبار در طبقه پنجم است که می تواند به صورت دفتر صندوقدار مورد
استفاده قرار گیرد. بازرسین توصیه می کنند که جای این دو اطاق با یکدیگر عوض شود. علاوه بر این آنها
توصیه می کنند که صندوقدار کنسولی دارای عنوان صندوقدار فرعی شود و مقداری پول خرد نیز در
اختیار وی قرار داده شود. (پیشنهاد 6 ج 4)
در حال حاضر سه نفر در دفتر صندوقدار سفارت مشغول کار می باشند که عبارتند از صندوقدار ب ،
یک صندوقدار فرعی، یک صندوقدار پیمانی برای تابستان که بنظر ما تنها وجود یک صندوقدار کافی
است. از آنجا که صندوقدار فرعی کار دریافت و پرداخت صورتحسابها را انجام می دهد، بازرسین
پیشنهاد می کنند که او از عنوان صندوقدار ب برخوردار شود. از صندوقدار ب قبلی می توان به عنوان
ص: 849
بررسی کننده صورتحسابهای پرداختی استفاده کرد تا زمانی که بازنشسته شود. نه صندوقدار پیمانی برای
تابستان و نه افراد دیگر، هیچ یک نباید به دفتر صندوقدار و یا نقدینه موجود دسترسی داشته باشند.
(پیشنهاد 6 ج 4)
برای کاهش میزان کار صندوقداران سفارت و تسریع در روند کار مربوط به اسناد چند راه وجود دارد.
به طور مثال، می توان از تبدیل ارز نقدی جلوگیری به عمل آورد، بخصوص به خاطر آن که انجمن
کارمندان آمریکایی چنین خدماتی را ارائه می نماید. این کار از طریق محدودسازی زمان دریافت ارز
تبدیلی امکان پذیر است. صندوقدار فرعی کنسولی می تواند به جای صندوقدار ب پیامهای طرفین
ذیعلاقه را جمع آوری کند. پنجره مخصوص دفتر صندوقدار می تواند به طور کامل یک یا دو روز در هفته
بسته باشد تا صندوقدار به صورتحسابها و دیگر اسناد خود جهت انتقال به صندوقدار مالی منطقه ای RFC
پاریس بدون اتلاف وقت بپردازد (پیشنهاد 6 ج 4)
امنیت وجوهات نقدی در دفتر صندوقدار سفارت نیز باید تقویت شود. در حال حاضر، صندوقدار
فرعی مبالغ هنگفتی پول نقد را در کشوهای چوبی زیر پنجره خود در تمام طول روز نگاهداری می کند و
این مبالغ شبها در صندوقی که در داخل یک محل شبیه به گاوصندوق تعبیه شده نگاهداری می شود.
صندوقدار کنسولی صندوق قفل شده را به هنگام شب در داخل این کمد شبیه به گاوصندوق قرار می دهد.
رمز قفل این کمد نیز در اختیار صندوقدار ب و صندوقدار فرعی می باشد. صندوقدار پیمانی مخصوص
تابستان نیز گاهی وظایف صندوقدار فرعی را انجام می دهد. صورتحسابهای فرعی که بخشی از وجوه
موجود نزد صندوقدار ب را تشکیل می دهد، در حین بازرسی در اختیار بسیاری از کارمندان بودجه و
مالی قرار داشت و بازرسین شاهد تأیید یک صورتحساب در تاریخ 3ژوئیه 1978 بودند. این تأییدیه در
سیستم کمرشکن صندوقدار منطقه ای RFCحدود 10 ساعت وقت را تلف نمود. همان گونه که در گذشته
نیز گزارش شده، نه مقام تأیید کننده و نه بازرسین مطمئن نیستند که آیا اقلام بیشمار در حال نقل و انتقال
در زمانی که صورتحساب تلفیقی تهیه می شود از صحت و درستی برخوردار می باشند یا خیر. (پیشنهاد 6
ج 3)
پیشنهادات
پیشنهادات
6 ج 1. سفارت آمریکا در تهران باید دفتر بودجه و مالی خود را مجددا سازماندهی نماید و روشهای
مالی خود را طبق آنچه گفته شده به جریان اندازد و مرتب نماید.
6 ج 2. سفارت آمریکا در تهران باید محل شغلی کارمند محلی سرویس خارجه 1/530 و مقام
بودجه و مالی در سفارت را حذف کند.
6 ج 3. سفارت آمریکا در تهران باید کنترل داخلی خود را بر موجودی نقدی اعمال کرده و میزان
موجودی نقدی را به 100000 دلار کاهش دهد.
6 ج 4. سفارت آمریکا در تهران نباید چهار کارمند محلی سرویس خارجه در دفتر بودجه مالی را که
تا زمان سازماندهی مجدد بازنشسته خواهند شد تعویض نماید تا مشخص شود که به چه تعداد کارمند در
این بخش نیازمند است.
لاورنس ا. فولرچارلز تی . کراس
ارتباطات و بایگانی، حقایق، ارزیابی و نتیجه گیری
ص: 850
بازرس بازرس ارشد
وزارت امور خارجه محرمانه
هدایت روابط با ایران (امور خاور نزدیک / ایران) یادداشت بازرسی شماره 6 د
واحد: تهران ژوئیه 19
ارتباطات و بایگانی
حقایق
بخش ارتباطات و بایگانی دارای 9 کارمند آمریکایی و بیست کارمند محلی است. دو تن از کارمندان
آمریکایی تکنیسینهای منطقه ای می باشند. میزان تلگرام، نامه ها و مراسلات طی سال گذشته افرایش یافته
و به خاطر فزونی گرفتن تعداد سازمانهای مورد حمایت از میزان مراسلات در آینده نزدیک کاسته نخواهد
شد.
ارزیابی و نتیجه گیری
عملیات ارتباطات و بایگانی از زمان انجام بازرسی قبلی تا حدودی بهبود یافته است. یکی از
مهمترین پیشرفتها عبارتست از نصب موفقعیت آمیز یک سیستم جدید تلفنی بجای سیستم تلفنی قدیمی و
از کار افتاده سفارت تهران. مقدمات ایجاد ارتباط مستیم تلفنی با هیئت مستشاری نظامی آمریکایی نیز
فراهم شده که با در نظر گرفتن میزان و حجم فعالیتهای وزارت دفاع در ایران (به گزارش بازرسی 9 الف
توجه شود) از ضروریات است.
در اکثر موارد، خط تلگرافی به سرعت به وسیله این بخش اداره شده، گرچه واحد ارتباطات طی
ماههای گذشته از تعداد لازم کارمندان مربوطه برخوردار نبوده است. کار اضافی محدود و نیز استخدام
کارمندان PITبرای تولید مجدد و توزیع در زمینه از بین رفتن وقفه های جدی، مؤثر واقع شده است. ولی
در مواردی، بعضی از تلگرامهائی که می بایست در اواخر روز ارسال می شد با تأخیری معادل دو روز انجام
شده است. تصور بر این است که نصب سیستم کامل TERPمی تواند حلال بقیه مشکلات موجود در زمینه
ارسال و دریافت تلگرامها باشد گرچه سیستم TERP برای سفارت آمریکا در تهران برنامه ریز شده، ولی
برای نصب آن تاریخ قطعی معین نشده است.
به عنوان یک اقدام میان مدت، که از نظر پرسنل این بخش می تواند پاسخگوی تلگرامهای ارسالی
باشد، پرسنل بخش ارتباطات و بایگانی پیشنهاد می کنند که دستگاه حروفخوان چشمی سریعا نصب و
راه اندازی شود. این دستگاه بخشی از سیستم TERPاست و پس از نصب دستگاه TERP نیز مورد استفاده
قرار خواهد گرفت. در همین حال وقفه های موجود در این زمینه مرتفع گردیده و آموزشهای لازم در رابطه
با دستگاه حروفخوان چشمی نیز انجام خواهد شد (پیشنهاد 6 د 1)
مدیریت بایگانی نیز به صورت مسئله ای خودنمایی کرده است. پرونده های این واحد طی یک سیستم
تمرکز یافته نگاهداری می شود. پرونده های مربوط به دو سال که می بایست از رده خارج می شد اکنون در
اینجا جمع آوری شده است. تلاشهای پرسنل این بخش برای حل این مسئله با موفقیت چندانی همراه نبود
تا این که معاونت نمایندگی جدید بر اهمیت مدیریت بایگانی تأکید نمود. از آن زمان به بعد همکاری دفاتر
و بخشهای مختلف افزایش یافته و همه تأکید دارند که این مسئله باید حل شود.
ص: 851
بازرسین یک نکته دیگر را که باید سفارت آمریکا در تهران به آن پاسخ گوید تا مانع از بروز مشکلات
دیگر در آینده شود. یادآور شدند. اخیرا یک دستگاه تلکس بازرگانی در اتاق پست و مراسلات نصب
شده است، قرار است در نهایت این تلکس به بخش عملیات کنسولی متصل شود تا ارسال تلگرامهای
خصوصی با سرعت بیشتری انجام پذیرد. در این مدت، تلگرامهای بازرگانی برای انجمن کارمندان
فرستاده می شد و حال آن که این انجمن به تلگرامهای اضطراری پاسخ می گفت و محموله های مفقودالاثر
و یا توأم با تأخیر را پی گیری می کرد. تاکنون از شرکت تلگراف صورتحسابی نرسیده، ولی در هر زمان
انتظار آن می رود. با این حال، روشهای لازم برای ضبط، صدور صورتحساب و جمع آوری هزینه تلگرامها
ابداع نشده است. بازرسین معتقدند که روشی مشابه روش مربوط به تلفنهای راه دور باید ابداع شود تا
دفتر بودجه و مالی بتواند این هزینه ها را جمع آوری کند و این هزینه ها از بخش ارتباطات و بایگانی عبور
بنماید. (پیشنهاد 6 د 2)
پیشنهادات
پیشنهادات
6 د 1. سفارت آمریکا در تهران، همگام با وزارت خارجه (A/OC) باید به بررسی وضعیت سیستم
TERPو امکان نصب حروفخوان چشمی به عنوان یک اقدام کوتاه مدت بپردازد.
6 د 2. سفارت آمریکا در تهران باید روشهای رسمی مربوط به صدور صورتحساب و جمع آوری
هزینه ارسال تلگرامهای تجاری را ابداع نموده و از مشخص شدن مسئولیتها و قبول آن توسط پرسنل
ذیربط اطمینان حاصل کند.
آلن برنسون چارلز تی . کراس
بازرس بازرس ارشد
وزارت امور خارجهطبقه بندی نشده
هدایت روابط با ایران (امور خاور نزدیک / ایران)یادداشت بازرسی شماره 6 ه
عملیات خدمات عمومی، حقایق، ارزیابی و نتیجه گیری
واحد: تهران ژوئیه 1978
عملیات خدمات عمومی
حقایق
دفتر خدمات عمومی بزرگترین عنصر دولتی در این واحد بوده و دارای چهار کارمند آمریکایی و 69
کارمند محلی مجاز می باشد. علاوه بر این به استثنای محافظین، 65 کارمند پیمانی نیز در این بخش
مشغول کار می باشند. این دفتر در برگیرنده عملیات ساختمانی و تعمیر و نگهداری، تدارکات، انبارداری،
گمرکات و حمل و نقل و دفتر مخصوص اجاره منازل مسکونی می باشد. این دفتر در زمینه های فوق از
وزارت خارجه، آژانس ارتباطات بین المللی. وزارت بازرگانی، کشاورزی اداره مالیات بردرآمد و اداره
مبارزه با مواد مخدر پشتیبانی به عمل می آورد.
ارزیابی و نتیجه گیری
انعقاد قرارداد پیرامون خدمات
الف. انعقاد قرارداد پیرامون خدمات
ص: 852
به طور کلی و با در نظر گرفتن میزان سنگین کار موجود در رابطه با ارائه پشتیبانی از هیئت
نمایندگی یی با این وسعت، دفتر مزبور عملکرد خوبی داشته است. پس از آخرین بازرسی، بر بهبود روحیه
پرسنل تأکید شد و عملیات این دفتر با موفقیت بسیار در این مسیر قرار داده شد. اما این دفتر نیز خالی از
مشکلات نیست، ولی اکثر آنها شناسایی شده و می تواند در محل تصحیح گردد، ولی یکی از مسائل، یعنی
انعقاد قرارداد برای خدمات، بدون خلاصی از مقررات نمی تواند حل و فصل گردد.
وضع سفارت آمریکا در تهران مشابه وضع سفارتخانه های دیگری است که در کشورهایی نه چندان
پیشرفته از جهان مستقر می باشند. این واحد نیز باید خدمات بسیاری از باغبانی گرفته تا تعمیر و
رنگ آمیزی میز و صندلی و مبلمان را به کار گیرد. علاوه بر این محدودیت فضای کار پرسنلی، استخدام
مستقیم کارمندان لازم برای اجرای این گونه خدمات را غیر ممکن می سازد. اما اقتصاد محلی به چنان
سطحی نرسیده که بتوان خدمات مورد نظر را از طریق قراردادهای خدماتی واقعی با شرکتها فراهم آورد.
در نتیجه سفارت آمریکا در تهران از قراردادهای شخصی برای بهره مندی از این گونه خدمات به استثنای
خدمات مستخدمی و باغبانی استفاده می کند که البته دو مورد آخر را می توان از طریق انعقاد قراردادهای
واقعی با شرکتها تأمین نمود.
در زمان بازرسی، هفت قرارداد خدمات در تهران به ارزش 700000 دلار در سال منعقد شده بود.
همان طور که گفته شد، دو قرارداد یعنی باغبانی و مستخدمی با شرکتها منعقد شده بود. بقیه خدمات ماهیتا
و از نظر اجرایی خدمات شخصی می باشند. به طور مثال، قرارداد راننده، نقاش، و غیره می باشد. پرسنل به
کار گرفته شده پس از استخدام، آموزش یافته و سپس تحت نظارت مستقیم پرسنل سفارت کار می کردند.
همین مسئله در مورد گاردهای پیمانی سفارت نیز صادق بوده است.
با در نظر گرفتن این شرایط و این واقعیت که بسیاری از کارمندان پیمانی مستقیما استخدام شده و به
مدت بیش از بیست سال در زمینه یک کار خاص فعالیت داشته اند. کارمندان پیمانی خود را مستخدمین
دولت آمریکا به حساب می آورند. اقدامات بعضی از پرسنل سفارت نیز این آشفتگی و سوءتفاهمات را
تشدید نموده است. به جای برخورد با مقام منعقد سازنده قرارداد یا نماینده اش، شکایات کارمندان
پیمانی، اختلافات و درخواست آنها برای افزایش حقوق با سرپرستان آمریکایی و مقام کارگزینی سفارت
در میان گذاشته می شود. این مقام، گرچه نماینده فرد منعقد سازنده قرارداد نیست، مگر در مورد قرارداد
انجمن کارمندان آمریکایی، ولی شخصا اقداماتی به عمل آورده و حتی قول افزایش حقوق و مزایای بهتر
را به آنها داده و گاهی نیز برنامه حقوق را برای کارمندان پیمانی طرح ریزی کرده است. (پیشنهاد 6 ه 1)
این فرد به اصطلاح پیمانکار در زمینه تهیه لیست حقوق خدمات و ایجاد هماهنگی همکاری می کرده
است. در طول مدت بازرسی، برنامه هایی تهیه شده بود تا کارمندان ساختمانی و تعمیراتی و گاردهای
پیمانی به انجمن کارمندان به نوبه خویش تنها به صورت رسمی می تواند پیمانکار باشد، انتقال یابند.
خدمات حفاظتی در تهران توسط چند شرکت ارائه می گردد. بازرسین توصیه می کنند که تلاش شود تا این
قراردادها با رهنمود وزارت خارجه (الف 2007، مورخ 5 مه 1977) منطبق گردد. یکی از این اقدامات
عبارت است از انعقاد قرارداد با شرکتهایی که این گونه خدمات را ارائه می کنند و نیز درخواست این مطلب
از انجمن کارمندان که مسئولیت نظارت و مدیریت پرسنل پیمانی را عهده دار شوند. (پیشنهاد 6 ه 2)
علاوه بر قراردادهای خدماتی برای کارمندان محلی، سفارت با انجمن کارمندان نیز قراردادی منعقد
ص: 853
ساخته تا از این طریق نیز به طور موقت برای شهروندان آمریکایی خدماتی انجام شود. در این مورد نیز از
قرارداد به عنوان وسیله ای در تسریع امور استفاده می شود. این قرارداد عمدتا برای تسریع استخدام
کارمندان PIT مورد استفاده قرار می گیرد تا در این بین تشریفات اداری از قبیل (امنیت، تهیه لیست حقوق،
سوابق از نظر کارگزینی و غیره) تکمیل گردد. این کارمندان توسط سفارت تهران مصاحبه، انتخاب، و
استخدام می شوند. اکثر آنها هیچ گاه به دفاتر انجمن کارمندان پای نگذاشته اند. به جای آن دفتر کارگزینی
یادداشتی برای انجمن فرستاده و به آن اطلاع می دهد که فرد جدیدی در لیست حقوق قرار می گیرد. در
یک مورد یک کارمند به مدت سه هفته برای کنسولگری تبریز کار کرده بود، ولی تازه پس از این مدت سه
هفته ابلاغیه دفتر کارگزینی به انجمن ارسال شده بود. تا آن زمان، تنها مدیر کنسولگری مسئول پرداخت
حقوق این کارمند بود. باید در مورد برنامه ریزی و پیش بینی جایگزین سازی کارمندان تأکید بیشتری
اعمال شود تا شرایط و نیازهای اداری تأمین شده و از قرارداد به این منظور استفاده نشود.
(پیشنهاد 6 ه 3)
اسنادی وجود ندارند که نشان دهنده این باشند که قبل از انعقاد قرارداد بررسیهای لازم به عمل آمده
است. در نتیجه، نمی توان گفت در موقع انعقاد قراردادهای مربوطه به نظافت و باغبانی قراردادی با
مناسبترین قیمت منعقد شده است. در هر دو مورد آگهیهایی منتشر شده و بسیاری از مقاطعه کاران
قیمتهای خاص و مورد نظر خود را ارائه داده بودند. ولی در نهایت قرارداد با کسی منعقد گردیده که قبلاً
قراردادهای دیگری با سفارت بسته و پیمانکار ساختمانی، تعمیراتی و حراستی سفارت به شمار می آید.
در هر دو مورد، پیمانکاران دیگر قیمتهایی کمتر از وی ارائه کرده بودند، ولی توجیهات برای انعقاد روشن
نشده بود و در یک مورد تمام هزینه ها در تعیین پیمانکار برنده مناقصه مورد شمول قرار نگرفته بود.
(پیشنهاد 6 ه 4)
کنترل انبار، سیاست مسکن
ب. کنترل انبار
از سال 1976 تاکنون وسایل و تجهیزات مصرف نکردنی صورت برداری نشده است. البته در زمان
انجام این بازرسی این کار در حال انجام بود. گمان نمی رود که این عمل در مدت معقول به پایان برسد و یا
صورت با موجودی تطابق پیدا کند چون در پرونده انبار هم وسایل موجود ثبت شده و هم وسایلی که به
دفاتر و اقامتگاهها ارسال شده است. در نتیجه، باید تلاشی بیهوده و غیرضروری به خرج داد تا تمام
وسایل مصرف نکردنی موجود در دفاتر و اقامتگاهها و نیز انبار مشخص شود و با رقم موجود در پرونده
انبار مطابقت پیدا کند.
سفارت آمریکا در تهران باید وضع کنترل خویش بر وسایل موجود را بهبود بخشیده و با تهیه کارتهایی
برای اجناس موجود در انبار روند صورت برداری از آنها را سهولت بخشد. پس از آن صورت برداری
سالانه از اجناس انبار ممکن خواهد بود و می تواند با موجودی کارتها مطابقت پیدا کند. اجناس مصرف
نکردنی که از انبار خارج شده نیز می تواند در پرونده فرد یا دفتر دریافت کننده ثبت شده و با تغبیر افراد در
اختیار گیرنده آنها این پرونده ها نیز حتما باید تغییر پیدا کند. (پیشنهاد 6 ه 5)
ج. سیاست مسکن
ص: 854
از سفارت باید به خاطر تلاش بی وقفه خویش در تهیه مسکن مورد نیاز پرسنل سفارت تمجید به عمل
آورد. بازرسین معتقدند که اقدامات انجام شده در این زمینه نقش مهمی را در بهبود روحیه کارمندان ایفا
کرده است. با این حال سیاست موجود در این رابطه مطابق شرایط روز نیست و هیئت تهیه مسکن نماینده
تمام اقشار کارمندی سفارت نبود و جنبه نهفته داشت. درنتیجه، پذیرش یک محل اقامت معمولاً تابع
احساسات فردی بود و در حالی که میزان اجاره بها سرسام آور می باشد، در بسیاری از موارد واحدهای
بسیار گرانقیمت تا مدتها خالی از سکنه باقی می ماند. علاوه بر این، تهیه اقامتگاه برای افراد تازه وارد
همیشه به صورت دقیق و کامل انجام نمی گیرد و ساکنین تازه وارد می بایست شخصا به نظافت محل
بپردازند. بازرسین معتقدند که سیاست تهیه مسکن سفارت آمریکا در تهران باید جنبه رسمی پیدا کرده و
تدوین شود و یک کمیته مسکن مرکب از نمایندگان سفارت تشکیل شود تا در این زمینه مشارکت متعادل و
یکنواخت همگان تضمین گردد. (پیشنهاد 6 ه 6). علاوه بر این، اقامتگاه مورد نظر باید قبل از ورود
کارمندان جدید، از نظر نظافت دقیقا مورد بررسی قرار گیرد. (پیشنهاد 6 ه 7)
عملیات پارک موتوری، پیشنهادات
عملیات پارک موتوری
عملیات پارک موتوری را با بررسی بهتر نحوه استفاده از وسایط نقلیه و مصرف میزان بنزین می توان
بهبود بخشید. میانگین بنزین مصرفی روزانه معادل 400 گالن در روز است و برای سال 1978 هزینه ای
معادل 50000 دلار را برای سفارت در برداشت. بعضی از وسایط نقلیه حتی با در نظر گرفتن ترافیک
وحشتناک تهران، حدود یک گالن برای هر مایل بنزین مصرف می کردند که صرف غیرضروری هزینه ها
می باشد. در مواقع دیگر هزینه مصرف همان اتومبیل بهتر بود. مطالعه در این زمینه علل مصرف بیش از حد
را روشن می سازد. شمار اتومبیلهای موجود در اختیار سفارت نیز چندان زیاد نبود. از بعضی از وسایط
نقلیه شدیدا استفاده می شد، ولی از بعضی دیگر خیر. اگر در زمینه استفاده از آنها نیز بررسیهایی انجام شود
برنامه استفاده بهتری تهیه می گردد که می تواند منجر به استفاده بهتر از عمر مفید کل اتومبیلها گردد. این
گونه مطالعات می تواند نیاز به تعمیرات را نیز سریعتر مشخص نماید. (پیشنهاد 6 ه 8)
پیشنهادات
پیشنهادات
6 ه 1. سفارت آمریکا در تهران باید ترتیبی دهد تا تنها پرسنل مجاز قادر به مذاکره با پیمانکاران
باشند و کارمندان پیمانی نیز مستقیما در برابر آنها مسئول باشند.
6 ه 2. سفارت آمریکا در تهران باید در زمینه انعقاد قراردادها مفاد رهنمود وزارتخارجه (الف
2007، مورخ 5 مه 1977) را رعایت نموده و یا شرکتهایی قرارداد منعقد نماید که ارائه کننده خدمات
مورد نظر باشند و ضمنا ترتیبی دهد تا انجمن کارمندان بر کار کارمندان پیمانی نظارت و مدیریت داشته
باشند.
6 ه 3. سفارت باید روشی را ابداع کند تا با استفاده از آن در کاربرد کارمندان جدید PITتأخیر
چندانی به وجود نیاید و از انجمن کارمندان به عنوان وسیله وارد کردن و یا بکارگیر کارمندان PITاستفاده
نکنند.
6 ه 4. سفارت آمریکا در تهران باید روشی را برای به مناقصه گذاشتن قراردادها پدید آورد تا در آنها
ص: 855
تصمیمات متخذه توسط کارمند امور قراردادها از صحت و حمایت کافی برخوردار باشد.
6 ه 5. سفارت آمریکا در تهران باید کارت بایگانی اجناس مصرف نکردنی را تهیه کرده که
نشان دهنده مقادیر اجناس موجود در انبار باشد. صورت برداری سالانه از اجناس باید انجام شود و
صورت موجودی عینی با ارقام مندرج در کارتها موجودی انبار مطابقت داشته باشد. در صورت تغییر
اشخاص استفاده کننده باید از اجناس موجود در دفاتر و اقامتگاهها نیز صورت برداری شود.
6 ه 6. سفارت آمریکا در تهران باید یک سیاست مسکن هماهنگ را تهیه و تدوین کند و یک دفتر
مسکن متشکل از نمایندگان کارمندان سفارت ایجاد کند.
6 ه 7. سفارت آمریکا در تهران باید اقامتگاههای استیجاری را مورد بازدید مفصل عینی قرار دهد تا
قبل از تصرف آنها توسط تازه واردین، از نظافت کامل آنها اطمینان حاصل گردد.
6 ه 8. سفارت آمریکا در تهران در زمینه بهره برداری و مصرف بنزین وسایط نقلیه مرتبا بررسیهای
لازم را به عمل آورد.
آلن برنسون چارلز تی. کراس
بازرسبازرس ارشد
پزشکی، حقایق، ارزیابی، ارزیابی و نتیجه گیری
وزارت امور خارجهطبقه بندی نشده
هدایت روابط با ایران (امور خاور نزدیک ایران)یادداشت بازرسی شماره 6
واحد: تهران ژوئیه 1978
پزشکی
حقایق
در تهران یک بیمارستان ارتش آمریکا وجود دارد. علاوه بر این سفارت دارای یک واحد پزشکی در
خود محوطه سفارت است که در آن یک پرستار و پزشک آمریکایی پیمانی به صورت نیمه وقت انجام
وظیفه می کنند. مقام پزشکی مسئول منطقه ای نیز در سفارت آمریکا در کویت مستقر می باشد.
در نتیجه تلاشهای گروهی از والدین علاقه مند، سازمانی به نام مرکز بهبود اجتماعی تشکیل شده است تا از
نظر روانشناسی مشاوره لازم را در اختیار آمریکاییان مقیم تهران قرار دهد. این مرکز دارای یک
روانپزشک آمریکایی، چهار دستیار حرفه ای محلی، یک دستیار اداری و یک منشی است. انجمن
کارمندان آمریکایی به عنوان بانکدار و پرداخت کننده مخارج این مرکز عمل می کند. به عبارت دیگر مرکز
بهبود اجتماعی به عنوان یک نهاد مستقل عمل می کند.
ارزیابی و نتیجه گیری
وضع بهداشت و درمان در تهران عموما خوب است؛ ولی در صورت لزوم و توصیه پزشکان از نظر
درمانی نقل و انتقالات لازم انجام می گیرد.
مدیر بیمارستان ارتش آمریکا با ایجاد واحد بهداشتی و درمانی در خود سفارت مخالف بوده و با
پرسنل این واحد همیشه همکاری لازم را مبذول نداشته است. به منظور جلوگیری از بروز شکایات دولت
ایران که منابع مالی لازم در اختیار بیمارستان ارتش قرار می دهد، این بیمارستان عرضه دارو به واحد
ص: 856
بهداشتی و درمانی سفارت را متوقف ساخته وحتی با وجود تأمین مالی تنخواه گردان نیز دست از این کار
بر نمی دارد. واحد بهداشتی و درمانی سفارت نیز داروهای مورد نیاز خود را از ارتش آمریکا در آلمان
دریافت می نماید.
بسیاری از کارمندان آمریکایی سفارت از نحوه ارائه خدمات و عدم توجه کافی در بیمارستان ابراز
نارضایتی کرده اند. گرچه به احتمالی شکایات مشابهی می تواند علیه هر بیمارستانی اقامه شود، ولی باید با
اتخاذ روشی به بررسی و تحقیق در مورد این شکایات پرداخته شود و آنها را تصحیح نمود. یکی از
مواردی که شکایات مکرری را بدنبال داشته ورودی 20 دلاری است که گاهی برای مراجعه مکرر در
مورد یک ناخوشی دریافت و گاهی نیز دریافت نمی شود. (پیشنهاد 6 و 1)
سفیر قبلی در مورد طرح استقرار یک مقام پزشکی منطقه ای در تهران اعتراض نمود چون امیدوار بود
که بنا به مصالح امنیتی حضور رسمی آمریکا در ایران را کاهش دهد. با وجود اینکه مرکز بهبود اجتماعی
تحت حمایت انجمن کارمندان آمریکایی عمل می کند، ولی تمام آمریکاییهای مقیم ایران را برای درمان
می پذیرد و هزینه مالی آن نیز توسط شرکتهای تجاری آمریکایی تأمین می گردد. مدیر این مرکز از طریق
قرارداد منعقده با انجمن کارمندان آمریکایی استخدام شده در حالی که خود مرکز دیگر کارمندان مورد
نیاز خویش را استخدام نموده است. از آنجا که انجمن کارمندان مجاز به ارائه خدمات به آمریکاییان غیر
رسمی نیست، مسئولیت نظارت بر امور مالی این مرکز باید از دوش انجمن کارمندان برداشته شده و به
مدرسه آمریکایی تهران و یا کلیسای جامعه محول گردد. وزارت بهداری نیز از طریق مدرسه یا کلیسا به
جای انجمن کارمندان آمریکایی منابع لازم را در اختیار مرکز بهبود اجتماعی قرار خواهد داد، مدرسه یا
کلیسا به عنوان بانک و پرداخت کننده مخارج مرکز عمل خواهد نمود، ولی خود مرکز نیز به صورت
واحدی جداگانه به عملیات خویش ادامه خواهد داد. (پیشنهاد 6 و 2)
وزارت خارجه (M/MED , A/OPR) رهنمودهای عملیاتی مرکز بهبود اجتماعی را در اختیار سفارت
قرار نداده است. (پیشنهاد 6 و 3)
پیشنهادات
پیشنهادات
6 و 1. سفارت آمریکا در تهران باید روشی برای بررسی شکایات کارمندان غیرنظامی آمریکایی در
رابطه با بیمارستان ارتش آمریکا در تهران را ایجاد نماید و از مقامات نظامی مسئول خواهان تصحیح
موارد مربوطه گردد.
6 و 2. سفارت آمریکا در تهران باید مسئولیت مالی مرکز بهبود اجتماعی را از انجمن کارمندان
آمریکایی گرفته و به مدرسه آمریکایی تهران یا کلیسای جامعه واگذار نماید.
6 و 3. وزارت امور خارجه ( A/OPRوM/MED ) باید رهنمودهای عملیاتی مربوط به مرکز بهبود
اجتماعی را تا قبل از آغاز اجرای پیشنهاد 6 و 2 فوق در اختیار سفارت آمریکا در تهران قرار دهد.
لاورنس ا. فولرچارلز تی . کراس
بازرس بازرس ارشد
املاک سفارت، حقایق، ارزیابی و نتیجه گیری
ص: 857
وزارت امور خارجهطبقه بندی نشده
هدایت روابط با ایران (امور خاور نزدیک / ایران)یادداشت بازرسی شماره 6 ز
واحد : تهران ژوئیه 1978
املاک سفارت
حقایق
محوطه 27 جریبی (جریب آمریکایی معادل 4047 متر مربع است م) سفارت و نیز ساختمان دفتر
آژانس ارتباطات بین المللی در تهران در مالکیت دولت آمریکاست. علاوه بر این، سفارت ساختمانی را به
عنوان دفتر ضمیمه سفارت، یک مرکز تجاری و دفاتر جداگانه کشاورزی و حدود 111 اقامتگاه دیگر را
به صورت کوتاه مدت و به مبلغ سالانه معادل 1800000 دلار اجاره کرده است. ساختمانهای موجود در
محوطه سفارت عبارتند از ساختمان اصلی سفارتخانه، اقامتگاه سفیر، اقامتگاه معاون سفیر و پانزده
ساختمان دیگر.
ارزیابی و نتیجه گیری
از محوطه سفارت بهره برداری کامل صورت نگرفته است. این محوطه دارای فضای کافی برای ایجاد
دفاتر و اقامتگاههای دیگری می باشد که ایجاد آنها شدیدا ضرورت دارد. ارزش زمین موجود در اختیار
سفارت از نظر حرفه ای برآورد نشده است، ولی برآوردهای غیررسمی مقامات سفارت حکایت از آن
دارد که ارزش آن بین 65 تا 250 میلیون دلار است.
به سفارت و نه اداره ساختمانهای خارجی وزارت خارجه راههای گوناگونی برای بهترین نوع
بهره برداری از این دارایی را مورد تجزیه و تحلیل قرار نداده اند. به خاطر ارزش هنگفت آن، این مورد باید
بررسی شود تا مشخص گردد که آیا می توان بخشی از آن را در ازای دفاتر کار و آپارتمان تعویض کرد تا این
گونه ساختمانها با مشخصات مورد نظر اداره ساختمانهای خارجی یا در خود محوطه دایر شوند و یا در
زمینی ارزان قیمت تر در تهران ایجاد شوند. یک فرد متخصص از اداره ساختمانهای خارجی وزارت
خارجه و یا یک AMAT بایستی به این منظور به تهران اعزام شود. (پیشنهاد 6 ز 1)
مدت اجاره دفتر ضمیمه کنونی سفارت در تاریخ 30 ژوئن 1979 پایان خواهد یافت. این ساختمان
مناسب شمار کنونی متقاضیان خدمات کنسولی نیست. در صورت تمدید اجاره این ساختمان هزینه
مربوطه احتمالاً از 36000 دلار به 150000 دلار در سال افزایش خواهد یافت. چاره این است که یا
ساختمان پیش ساخته ای در خود محوطه سفارت نصب شود و یا ساختمان مناسبتری اجاره شود. طرح
تعویض بخشی از املاک اداره ساختمانهای خارجی وزارت خارجه آمریکا در تبریز با یک ساختمان
آماده به عنوان دفتر کار و یک ساختمان جهت سکونت تفنگداران دریایی که قرار بود در محوطه سفارت
بنا شود نیز گویا مؤثر واقع نشده است. سفارت پیشنهاد کرده است که اداره ساختمانهای خارجی وزارت
خارجه مستقیما هزینه خرید این ساختمانها را تأمین نماید. (تهران 6247 مورخ 29 ژوئن 1978) در
صورت عملی نبودن این رویه، سفارت در نظر دارد ساختمان روبه روی در ورودی سفارت را به مبلغ
240000 دلار در سال اجاره نماید. (تهران 06212 مورخ 28 ژوئن 1979) وزارت امور خارجه (اداره
ص: 858
ساختمانهای خارجی و امور خاور نزدیک / خارجی) در مورد مکان استقرار بخش کنسولی پس از تاریخ
30 ژوئن 1979 باید هر چه سریعتر تصمیم گیری نماید. (پیشنهاد 6 ز 2)
محل سکونت تفنگداران، واحد بهداشت و درمان و ساختمان ضمیمه روادید دانشجویی در
آپارتمانهای موقتی واقع در محوطه سفارت قرار گرفته است. این ساختمانهای قدیمی را نمی توان با
شرایط مورد نیاز کنونی وفق داد بنابر این باید در اسرع وقت تخریب شوند. علاوه بر این، ساختمان چوبی
جلوی ساختمان اصلی سفارت نیز که قبلاً محل صدور روادید دانشجویی بود، از ساختمان خوبی
برخوردار نیست و باید در فرصتی مناسب تخریب گردد. (پیشنهاد 6ز 3)
سیستمهای حرارتی و خنک کننده ساختمان اصلی سفارت و نیز اقامتگاه سفیر از ابتدای امر از کیفیت
خوبی برخوردار نبوده و رو به فرسایش است. در فرصتی مناسب اداره ساختمانهای خارجی باید یکی از
نمایندگان ذیصلاح خویش را به تهران اعزام دارد تا طرحی را برای تعویض این سیستم پیاده کند.
پیشنهادات
پیشنهادات
6 ز 1. وزارت خارجه (الف) باید یکی از متخصصین اداره ساختمانهای خارجی وزارت خارجه یا
یک AMAT را به تهران اعزام نماید تا طرح دراز مدت املاک سفارت را تهیه نماید.
6 ز 2. وزارت خارجه (اداره ساختمانهای خارجی و CA و امور خاور نزدیک / خارجی) باید سریعا
در مورد محل بخش کنسولی پس از تاریخ 3 ژوئن 1979 تصمیمات لازم را اتخاذ نماید. در صورت عملی
بودن، دفتر بودجه و مالی باید مستقیما هزینه احداث ساختمان بخش کنسولی را در محوطه سفارت تأمین
کند.
6 ز 3. وزارت امور خارجه (اداره ساختمانهای خارجی) باید به سفارت آمریکا در تهران اختیار دهد
تا برای تخریب آپارتمانهای موقتی قبلی واقع در محوطه سفارت در زمان مناسب اقدام مقتضی را به عمل
آورد و ساختمان چوبی موقت نزدیک در ورودی محوطه سفارت را که قبلاً محل صدور روادید
دانشجویی بود از میان بردارد.
6 ز 4. وزارت امور خارجه (اداره ساختمانهای خارجی) باید نماینده واجد شرایط خویش را به
تهران اعزام دارد تا طرح تعویض سیستم حرارتی و خنک کننده ساختمان اصلی سفارت و اقامتگاه سفیر
را پیاده کند.
لاورنس ا. فولرچارلز تی . کراس
بازرسبازرس ارشد
امنیت، حقایق و نتیجه گیری
وزارت امور خارجهمحرمانه
هدایت روابط با ایران (امور خاور نزدیک / ایران)یادداشت بازرسی شماره 6 ح
واحد : تهران ژوئیه 1978
امنیت
حقایق
مقامات ذیل مستقیما در زمینه امنیت سفارت آمریکا در تهران و سازمانهای تابعه آن مسئول
ص: 859
می باشند:
افسران امنیتی آمریکایی
تفنگداران دریایی امنیتی
گاردهای پلیس ملی ایران
گاردهای پیمانی محلی
کارمند محلی پذیرش سرویس خارجه
افسر امنیتی فنی آمریکایی
افسر اداره امور ساختمانی نیروی دریایی
محققین محلی سرویس خارجه
دستیار آمریکایی مخصوص تشخیص هویت
منشی آمریکایی
سازمانهای آمریکایی نظامی موجود در تهران نیز هر یک دارای پرسنل امنیتی خاص خود می باشند.
افسران امنیتی، مأمورین محلی تحقیق سرویس خارجه، افسر امنیتی فنی، و افسر اداره امور ساختمانی
نیروی دریایی مسئولیت امنیتی واحدهای تابعه سفارت در ایران را نیز بر عهده دارند. علاوه بر این، افسر
امنیتی فنی و افسر اداره امور ساختمانی نیروی دریایی خدمات فنی امنیتی لازم را به دیگر واحدهای
موجود در کشورهای حوزه خلیج فارس ارائه می نمایند.
ارزیابی و نتیجه گیری
طراحی و نظارت امنیتی در سفارت آمریکا خیلی خوب بوده است. بررسی امنیتی در ژوئن 1978 به
پایان رسید؛ و برنامه تخلیه اضطراری افراد بنا به شرایط روز تغییر یافته است. گروههایی که ممکن است
هراز چند یک بار امنیت حدود 40000 آمریکایی موجود در ایران را که معمولاً بنا به دلایل حرفه ای
خویش در اینجا به سر می برند، به مخاطره افکنند عبارتند از تروریستهای چپگرا، محرکین مذهبی ضد
بیگانه، فعالین دانشجویی، و یا ائتلاف موقتی از همه گروههای فوق الذکر.
با یک بررسی اجمالی می توان گفت که بخش کنسولی آسیب پذیرترین محل انجام فعالیت رسمی
آمریکا در ایران است. این بخش کنسولی در یک ساختمان اجاره ای واقع در حدود دو خیابان دورتر از
سفارت واقع شده است. امکان اعمال کنترل فیزیکی بر این محل بسیار ضعیف است و به راحتی قابل
تقویت نمی باشد. تعداد کثیری از ایرانیها معمولاً یا در داخل ساختمان و یا در کناره خیابان منتظر پذیرش
می باشند. همان گونه که قبلاً نیز گفته شده، تنها راه حل موجود انتقال بخش کنسولی به محلی دیگر است تا
امکان برقراری امنیت بیشتری فراهم شود.
به علت کثرت تعداد متقاضیان روادید، یک بخش صدور روادید ثانوی برای فصل تابستان بر طبق
روال سالهای قبل ایجاد شده است. برای این کار از یک آپارتمان موقت واقع در قسمت عقب محوطه
سفارت استفاده می شود. این محل باعث می شود که هزاران دانشجوی ایرانی روزانه متوجه شوند که از
طریق آپارتمانهای موقت قبلی که اکنون محل سکونت تفنگداران دریایی و واحد بهداشت و درمان و نیز
محل صدور روادید دانشجویی است، می توان وارد محوطه سفارت شد. بنابراین بهتر است که مبدأ ورودی
ص: 860
سفارت مجهز به زنگ خطر شود تا در صورت گشوده شدن آنها گاردها به سرعت در جریان امر قرار
گیرند. (پیشنهاد 6 ح 1)
اکثر ناظران معتقدند که این ساختمانها نمی توانند براساس توافقهای وزارت خارجه با سپاه تفنگداران
دریایی محل کافی به شمار آیند و سفارت چندین سال است که در تلاش برای احداث ساختمانی جدید
جهت اسکان تفنگداران دریایی بوده است. در حال حاضر باید اقداماتی در جهت اجاره یک ساختمان
مناسب برای تفنگداران به عمل آید تا ساختمان مورد نظر برای آنها احداث گردد. (پیشنهاد 6 ح 2)
با وجود این که بخش اعظم محوطه 27 جریبی (جریب آمریکایی معادل 4047 متر مربع) سفارت با
دیوارهایی محصور شده، ولی مهمترین وسیله حراست از آن گاردهایی هستند که حفظ امنیت آنجا را بر
عهده دارند. گروههای غیرمجاز مردمی به علت وجود گاردها نخواهند توانست به ساختمان اصلی
سفارت حمله ور شوند، ولی به علت سنگینی میزان آمد و شد و نیز وجود چندین مبدأ ورودی کارمندان
پیشین در انجام این عمل با موانع چندانی روبه رو نخواهند بود.
کسانی که می خواهند وارد ساختمان اصلی سفارت شوند طبق معمول ابتدا وارد اتاق نگهبانی
می شوند. در آنجا یک گارد امنیتی تفنگدار و یک کارمند محلی پذیرش سرویس خارجه در یک کیوسک
حفاظت شده قرار دارند. پس از آن تا در اصلی ساختمان سفارت پیش رفته و در آنجا منتظر رسیدن
راهنمایشان می شوند. در راهروی ساختمان سفارت نیز یک تفنگدار امنیتی دیگر در یک کیوسک
حفاظت شده مستقر می باشد. او از طریق قفلهای الکترونیک تمام شش مبدأ ورودی منتهی به سفارت را
تحت کنترل دارد.
یکی از نقاط ضعف راهروی بسته این است که کارمندان نمی توانند آزادانه وارد دفاتر دیگر کاری شوند
و این خود ایجاد کننده مزاحمت قابل ملاحظه ای است. دستشویی مردانه در یک طرف راهرو و دستشویی
زنانه در طرف دیگر است. نقطه ضعف دیگر این است که در صورت بروز حمله، افسر و کشیک مسئول
امنیت در دفتر کار خود محبوس می مانند و به علت نبودن در ورودی پشتی نخواهند توانست به کمک
تفنگداران بشتابند. (توصیه 6 3)
در ورودی شرقی ساختمان اصلی سفارت همیشه به خوبی کار نمی کند و قفل آن به خوبی بسته
نمی شود. گرچه تفنگدار مستقر در راهرو می تواند از طریق یک تلویزیون مدار بسته این در را زیر نظر
داشته باشد، ولی در صورت بسته نبودن، یک فرد مطلع می تواند از آنجا وارد شده و از پشت به این تفنگدار
نزدیک شود. اکثرکارمندان سفارت با استفاده از در غربی زیرزمین که برای انتقال اشیاء نیز از آن استفاده
می شود، به این ساختمان وارد و یا از آن خارج می شوند. تفنگدار مسئول نمی تواند این در را زیر نظر داشته
باشد، ولی می تواند با استفاده از تلویزیون مدار بسته راهرو را تحت کنترل داشته باشد. معمولاً یک گارد
پیمانی در کیوسکی در نزدیکی این در مستقر می باشد؛ ولی در چند مورد بازرسی مشخص شد که این مبدأ
ورودی باز بوده و نگهبان آن در محل خود مستقر نیست. یک مانع فلزی کوتاه نیز راهنمای کسانی است که
می خواهند با استفاده از پله ها به راهرو طبقه همکف وارد شوند. در صورتی که آنها بخواهند با استفاده از
همین پله ها به طبقات بالاتر بروند، تفنگدار مربوطه در دیگری را برای آنها می گشاید. ولی بعضیها نیز که
قصد داشته باشند می توانند با پریدن از روی این مانع پنهان از دید تفنگداران به طبقه دوم یعنی محلی که
پرونده های حساس وجود دارد و سفیر مستقر است راه یابند.
ص: 861
برای کنترل مبادی ورودی به ساختمان اصلی سفارت چند راه عملی وجود دارد. به طور مثال،
می توان دری را در محل ورود به زیرزمین، مجهز به زنگ خطر نصب کرد تا تنها در صورت بروز
موقعیتهای اضطراری باز شود. کارمندانی که در طبقات فوقانی ساختمان کار می کنند نیز می توانند از در
شرقی رفت و آمد کنند. گاردهای محلی را می توان در داخل زیرزمین و در شرق آن هم در ساعات معمولی
اداری مستقر نمود. در آن طرف راهرو می توان یک مانع ایجاد کرد و یک کیوسک مخصوص نگهبانی را در
کناره پله ها دایر نمود تا وی بتواند عبور افراد به سمت ساختمان سفارت و طبقه بالا را بدون ایجاد وقفه
درآمد و شدهای مربوط به طبقه همکف کنترل نماید. کارمند محلی پذیرش سرویس خارجه نیز می تواند
از در ورودی اصلی نقل مکان کرده و به سمت دیگر راهرو بیاید و به این ترتیب واحد نگهبانی گارد امنیتی
آنجا نیز از بین می رود. حداقل، وزارت خارجه (بخش امنیتی) باید بار دیگر در مورد کنترلهای مبادی
ورودی به ساختمان اصلی سفارت تجدید نظر نماید تا مطمئن شود که مطابق حداقل معیارهای لازم
می باشند. (پیشنهاد 6 ح 4)
بخشی از سلاحهای ضد تروریستی این واحد در ساختمان اصلی سفارت نگاهداری می شود و بخشی
دیگر در دفاتر مأمورین تحقیق محلی سرویس خارجه که تقریبا 50 متر دورتر از مبدأ ورودی زیرزمینی
سفارت واقع شده اند. از آنجا که قرار است تفنگداران در صورت بروز موقعیت اضطراری در این ساختمان
مستقر شوند، تمام این سلاحها باید به درون ساختمان اصلی منتقل شوند. (پیشنهاد 6 ح 5)
به خاطر امکان حمله به آمریکاییهای غیررسمی، افسر ارشد امنیتی تلاش بسیاری را صرف ایجاد یک
سیستم نگهبانی با همکاری فعالانه حدود 200 شرکت آمریکایی کرده است. هدف اصلی از ایجاد این
سیستم خنثی سازی شایعات مربوط به امنیت آمریکاییها در ایران و انتقال اطلاعات موثق به آنها در
صورت بروز وضعیت اضطراری است.
بر خلاف اعتراضات افسر ارشد امنیتی منشی امنیتی به کرات برای انجام وظایف موقت به نقاط دیگر
سفارت مأمور شده است. به خاطر اهمیت شاخه امنیتی برای این واحد و جامعه تجاری آمریکایی در
ایران، باید از مأمور شدن وی به نقاط دیگر بدون جلب رضایت افسر امنیتی ارشد بجز در موارد اضطراری
جلوگیری به عمل آید. (پیشنهاد 6 ح 6)
پیشنهادات
پیشنهادات
6 ح 1. سفارت آمریکا در تهران باید مبادی ورودی خیابانی به آپارتمانهای موقت پشت محوطه
سفارت را از نظر امنیتی تأمین کرده و آنها را مجهز به زنگهای خطر نماید تا در صورت باز شدن این درها،
نگهبان سریعا در جریان امر قرار گیرد.
6 ح 2. سفارت آمریکا در تهران باید یک محل مناسب را جهت اسکان تفنگداران امنیتی اجاره کند تا
ساختمان مناسب برای آنها ساخته شود.
6 ح 3. سفارت آمریکا در تهران باید محل استقرار افسر کشیک امنیتی خویش را طوری تغییر دهد
که در صورت بروز موقعیتهای اضطراری وی بتواند به کمک تفنگداران بشتابد.
6 ح 4. وزارت خارجه (بخش امنیتی) باید نحوه کنترل بر مبادی قابل دسترسی به ساختمان اصلی
سفارت در تهران را مورد بررسی قرار دهد تا مطمئن شود که آنها با حداقل معیارهای موجود مطابقت
ص: 862
دارند.
6 ح 5. سفارت آمریکا در تهران باید تمام سلاحهای ضد تروریستی خویش را در زمانهایی که
بلااستفاده هستند در ساختمان اصلی سفارت نگاهداری کند.
6 ح 6. سفارت آمریکا در تهران نباید منشی امنیتی را بدون جلب رضایت افسر ارشد امنیتی بجز در
موارد اضطراری به نقاط دیگر جهت انجام وظایف موقت مأمور کند.
لاورنس ا . فولرچارلز تی . کراس
بازرس بازرس ارشد
ارزیابی پرسنلی، حقایق، ارزیابی و نتیجه گیری
وزارت امور خارجهطبقه بندی نشده
هدایت روابط با ایران (امور خاور نزدیک ایران)یادداشت بازرسی شماره 7
واحد: تهران ژوئیه 1978
ارزیابی پرسنلی
حقایق
سفارت آمریکا در تهران تمام گزارشات مربوط به ارزیابی پرسنل سال 1978 خویش را به موقع
تسلیم نموده است.
ارزیابی و نتیجه گیری
به جز چند مورد استثنایی تمام گزارشات ارزیابی پرسنلی تهیه شده در این واحد منصفانه و متعادل
است. شواهد موجود حکایت از هیچ گونه تبعیض و انتقاد بی اساس در مورد افراد نمی کند. بخش 4 ج این
گزارشات که مربوط به امکان ایجاد بهبود وضعیت پرسنلی است بطرزی خلاق و منطقی تهیه شده و در اکثر
موارد می تواند راهنمای کار مقام مورد نظر باشد. بخش بررسی کننده نیز ظاهرا با دقت و حداکثر کارایی
عمل کرده است. بازرسین خاطرنشان ساخته اند که تبادل نظرهای سازنده ای میان اعضای این بخش
صورت گرفته و به دنبال بررسیهای انجام شده در این بخش چند اظهار نظر غیرقابل پذیرش و یا نادرست
از متن گزارشات حذف گردیده است.
بخش اعظم اظهارات مربوط به الزامات کاری در زمان مورد نظر تهیه شده و در انجام آن وقفه های
جدی پدید نیامده است. بازرسین در کمال خوشحالی شاهد بوده اند که سفارت از این ابزار مدیریت
خویش حداکثر بهره برداری را به عمل آورده و شرایط کاری را با اهداف مورد نظر مرتبط ساخته و
مسئولیتها را نیزبه وضوح مشخص ساخته است.
آلن برنسون چارلز تی . کراس
بازرس بازرس ارشد
لاورنس ا . فولر کنت ان . راجرز
بازرس بازرس
کنسولگری اصفهان، حقایق، ارزیابی و نتیجه گیری
ص: 863
وزارت امور خارجهمحرمانه
هدایت روابط با ایران (امور خاور نزدیک / ایران)یادداشت بازرسی شماره 8 الف
واحدهای تابعهواحد: اصفهان ژوئیه 1978
کنسولگری اصفهان
حقایق
کارمندان کنسولگری اصفهان عبارتند از دو آمریکایی، سه کارمند محلی سرویس خارجه، یک
دستیار کنسولی پیمانی، سه گارد پیمانی، و یک تعمیرکار پیمانی، کنسول یک افسر سرویس خارجه دارای
رده شغلی 4 FSO است؛ معاون کنسول برای دومین بار در این واحد مشغول خدمت شده است. دفتر
کنسولگری در طبقه همکف اقامتگاه کنسول واقع گردیده است.
در حوزه این کنسولگری حدود 10000 آمریکایی وجود دارند که خود توجیه کننده وجود
کنسولگری آمریکا در این شهر است. عامل توجیه کننده دیگر این است که اصفهان در حال تبدیل به
صورت یک شهر مرکزی ایران در رابطه با مجتمع نظامی صنعتی جاه طلبانه آن است. علاوه بر این اصفهان
یک مرکز مهم آموزش و پرورشی است و زادگاه بسیاری از عناصر مذهبی محافظه کار و متنفذ از نظر
سیاسی.
ارزیابی و نتیجه گیری
مقدمه
الف. مقدمه
مدیریت کنسولگری اصفهان چندان خوب نیست و نتوانسته بر مشکلات ناشی از فقدان کارمندان مهم
محلی طی سال گذشته فائق آید. حقیقت این است که هیچ یک از کارمندان محلی در این کنسولگری به
مدت بیش از 18 ماه کار نکرده است؛ و کنسول نیز بالاجبار با مشکلات مداوم آموزشی روبه رو بوده است.
از آنجا که کنسول مقدمات لازم برای بازرسی را تدارک ندیده بود، بازرسین متوجه شدند که شخص
کنسول و معاونش در انجام کارها بی نظم بوده و آشفتگی وضع دفتر کارشان نشانگر وجود بسیاری از
کارهای نیمه تمام بود. اگر معاون کنسول مجربتر بود می توانست ضعف کنسول را در این بخش بپوشاند.
(پیشنهاد 8 الف 1)
یکی دیگر از نشانه های فقدان تشکیلات مناسب این است که بایگانی طبقه بندی شده جاری در اینجا
وجود ندارد و در عین حال بسیاری از پرونده های نیمه تمام مربوط به سالهای قبل هنوز به قوت خود باقی
است. این واحد همچنین از پشتیبانی و رهنمودهای کافی سفارت بخصوص در بخش مربوط به کارمندان
محلی برخوردار نیست. به طور مثال مدت زیادی طول کشید تا مشاور استانی محلی سرویس خارجه را
که بیمار بود و بعدها در گذشت، تعویض نماید.
به هنگام ورود کنسول در ژوئیه 1977، رابطه بین ایرانیهای محلی و تعداد کثیری از آمریکاییهایی که
اخیرا وارد این منطقه شده و فاقد هر گونه سابقه خدمت در خارج از کشور خویش بودند، رو به وخامت
نهاده بود. روحیه جامعه آمریکایی مقیم اینجا بسیار پایین و فاقد رهبریت لازم بود. کنسول در چنین
وضعیتی به سرعت دست به کار شد و در میان آمریکاییها مؤسسات مشارکت و همکاری از جمله شورای
ص: 864
پیشاهنگی و شورای کلیسا و یک مرکز منابع اصفهان ایجاد کرد، تا علاوه بر ارائه خدمات حرفه ای برای
کسانی که دچار اختلالات روانی شده بودند با مسائل دیگری چون مشروبات الکلی، مواد مخدر و دیگر
مشکلات اجتماعی دست و پنجه نرم کند. گذشته از این کنسول همیشه با مقامات کارگزینی شرکتهای
بزرگ آمریکایی ملاقات و تبادل نظر می کند، تا برای مشکلات مشترک آنها راه حلهای توأم با تعاون و فاقد
رقابت ابداع کند. در همان حال وی به تقویت روابط کنسولگری و مقامات محلی پرداخت تا همکاری
بیشتر آنان را جلب نماید. به نظر می رسد که وضع موجود در نتیجه این تلاشها تا حدودی بهبود یافته است.
این گونه فعالیتها و دیگر اقدامات کنسولی سبب شده است که این واحد نتواند فرصت کافی برای تهیه
گزارشهای سیاسی و برنامه های تجاری داشته باشد. این واحد همچنین برای یک مدت بحرانی 9
هفته ای مشاور استانی محلی را در اختیار نداشت. در نتیجه حجم گزارشات مکتوب بسیار کم ولی از
محتوای خوبی برخوردار بود. این واحد در زمینه تهیه گزارشات کلی سیاسی سفارت و ارسال گزارشات
خود از طریق تلفن بسیار مثمرثمر بوده است.
بنا به همین علل، کار بازرگانی اصلاً انجام نمی شود، اما شخص کنسول با کمک خویش به شرکتهای
آمریکایی مشغول کار در این منطقه کمک بسیاری به جامعه تجاری آمریکا می کند. مشاور استانی جدید
در زمینه فعالیتهای بازرگانی تجربه داشته و ظاهرا این کار را دوست دارد و در صورت راهنمایی و ارشاد
از طرف سفارت خواهد توانست یک برنامه بازرگانی را عهده دار شود. بازرسین معتقدند برای تشخیص
این مطلب که آیا افزایش فعالیت کنسولگری ضرورتی دارد یا نه، باید در زمینه بازار تحقیقاتی به عمل آید.
به هر حال مشارکت و توجه بیشتر بخش اقتصادی و بازرگانی سفارت می تواند کمک مؤثری در این زمینه
باشد.
یک عامل ممانعت در تمام فعالیتهای کنسولگری شخصیت محافظه کار و درونگرای اصفهانیهاست که
ایجاد رابطه با آنها را مشکل و غیرسازنده می نماید. دسترسی کنسول به عالیرتبه ترین مقامات محلی در
صورتی بهتر خواهد شد که وی مستقیما در برنامه ریزی و تدارک سفر بسیاری از چهره های مهم آمریکایی
که هر ساله به اصفهان می آیند دخیل باشد.
به کنسولگری اجازه داده شده که یک منشی آمریکایی PIT را استخدام کند، ولی هنوز این کار صورت
نگرفته است، چون در زمینه کسب گواهی عدم وجود اشکالات امنیتی در مورد متقاضیان مشکلاتی وجود
داشته است. علاوه بر این، کنسولگری خواستار یک کارمند آمریکایی و یک دستیار محلی کنسولی
سرویس خارجه دیگر شده است. در صورتی که شرح وظایف شغلی مورد نظر حاوی وظائف منشی گری
نیز باشد، این منصب بایستی به ترتیبی مورد تصویب قرار گیرد که کنسول نیازی به ادامه قرارداد استخدام
دستیار دوم محلی کنسولی نداشته باشد. تا زمانی که وضع این واحد از نظر تشکیلات بهبود نیافته،
نمی توان گفت که آیا وجود یک کارمند دیگر در آنجا ضروری است یا نه. در صورت لزوم، سفارت آمریکا
در تهران می تواند یکی از کارمندان بخش کنسولی را به کنسولگریاصفهان بفرستد تا در دوران ازدحام
متقاضیان روادید به این واحد کمک کند. (پیشنهاد 8 الف 2)
در این کنسولگری مطالب طبقه بندی شده چندانی تهیه نمی شود و آن مقداری نیز که تهیه می شود
می تواند توسط یک منشی آمریکایی PIT ماشین شود. با این حال، بازرسین معتقدند که یک منشی
ذیصلاح سرویس خارجه باید موقتا به این واحد اعزام گردد تا وضع پرونده ها را مرتب کرده و سازماندهی
ص: 865
نماید. (پیشنهاد 8 الف 3)
امور کنسولی
ب. امور کنسولی
طبق برآورد کنسولگری در سال 1978 حجم کار مربوط به صدور روادید غیرمهاجرتی معادل 3700
تقاضانامه می باشد. گرچه میانگین روادید مربوط به هر روز معادل 15 تقاضا نامه می باشد، ولی جریان
متقاضیان تابع فصل است که در ماههای تابستان به نقطه اوج خود می رسد. بنا به درخواست مقامات
امنیتی ایران، کنسولگری در جهت کنترل شمار متقاضیان اقداماتی به عمل آورده که از نظر بازرسین از
نقطه نظر حجم کار و روابط عمومی موجه نیست. طبق این سیستم متقاضی روادید باید ساعت 4 بعدازظهر
پنج شنبه به کنسولگری بیاید (جمعه و شنبه نیز تعطیلات آخر هفته است) تا شماره ای را دریافت نموده و
هفته بعد تقاضانامه خود را تسلیم نماید. گاهی بیش از بیست شماره در روز توزیع نمی شود. در نتیجه تعداد
کثیری از متقاضیان قبل از شروع ساعات کار اداری در روزهای پنج شنبه در کنار خیابان صف کشیده یا
می نشینند به امید آن که یکی از این شماره های کذایی را دریافت نمایند. آنهایی که این کار طاقت فرسا را
تحمل کرده و یکی از شماره های محدود را می گیرند باید ساعت 10 صبح روز موعود برای مصاحبه به
کنسولگری بیایند. سپس به افراد واجد شرایط گفته می شود که ساعت 30/4 بعدازظهر همان روز جهت
دریافت پاسپورت خویش مراجعت نمایند.
بازرسین به مدت 45 دقیقه شاهد روند مصاحبه با متقاضیان بودند. در این مدت ده نفر از نظر افسر
کنسولی گذشتند. مدت مصاحبه ها بین یک تا نه دقیقه در نوسان بود و میانگین مصاحبه ها 3 دقیقه بود
چهار بار وقفه سبب هدر رفتن 15 دقیقه از آن مدت گردید. در نتیجه، نیمی از بیست مورد اختصاص یافته
در آن روز در مدت یک ساعت و نیم به اتمام رسید، در حالی که صد نفر در خارج از ساختمان و در هوای
گرم منتظر دریافت شماره ای بودند تا بتوانند هفته بعد تقاضانامه خویش را به کنسولگری تسلیم نمایند.
بازرسین توصیه می کنند که سیستم شماره دهی فورا متوقف گردد. با مرتب کردن وضع خویش در صورت
لزوم یک کارمند کنسولی می تواند تمام وقت خویش را در طول صبح هر روز به مصاحبه با متقاضیان
اختصاص داده و بدون هیچ گونه دردسری روزانه 50 نفر را مورد مصاحبه قرار دهد. در صورتی که شمار
متقاضیان در روز بیش از این باشد (که با در نظر گرفتن آمار سالانه غیرممکن است) می توان به متضاضیان
باقیمانده شماره ای داد که به آنها اولویت می دهد روز بعد مراجعه کنند. (پیشنهاد 8 الف 4)
«پرونده های روادید چندان مرتب نیست و فقط تحت پنج گروه الفبایی قرار دارد. از آنجا که این واحد در
سال 1975 افتتاح گردیده تلاش برای یافتن پرونده لازم در چند نقطه برای کارمند این واحد کار دشواری
نیست، با این حال اگر این پرونده ها سریعتر مرتب شوند سهولت بیشتری ایجاد خواهد شد، بنابراین
بازرسین پیشنهاد می کنند که این واحد در انجام آن هر چه زودتر اقدامات مقتضی را به عمل آورد».
(پیشنهاد 8 الف 5)
دیگر پرونده ها و دستورالعملهای مورد نیاز کنسولی نیز می تواند روی میز هر کسی و یا در بایگانی
یعنی جایی که واقعا باید باشد، پیدا شود. بار دیگر، باید گفته شود که به خاطر حجم سبک کار، پرسنل
موجود می توانند آنچه را که می خواهند بدون دردسر بسیار پیدا کنند، ولی باید وضع بایگانی مرتب شود تا
برای یافتن یک مورد اجبارا به حافظه اشخاص وابستگی غیرضروری پیدا نشود. (پیشنهاد 8 الف 6)
خدمات مخصوص آمریکاییها برخلاف خدمات بخش صدور روادید مناسبتر است. روز حضور بازرسین
ص: 866
در این واحد روز پنج شنبه بود که در آن روز اکثر شرکتهای آمریکایی دست از کار می کشند. در آن روز
حجم خدمات مربوط به گواهی امضاء و تمدید پاسپورتها بسیار سنگین می شود، ولی تمام موارد در کمال
ادب و به طرز مؤثری انجام گرفت. در حال حاضر در حوزه کنسولگری اصفهان تنها یک آمریکایی در
زندان به سر می برد. از این زندانی آن طور که لازم بوده هر ماه دیدار به عمل نیامده و گزارشی در مورد
بازدیدهای انجام شده به وزارت خارجه ارسال نشده، در حالی که مقررات کتابچه توقیفها این امر
راتصریح و تأکید نموده است. (پیشنهاد 8 الف 7)
کنسولگری معمولاً از طریق دوستان کارمندان آمریکایی در جریان توقیف افراد آمریکایی قرار گرفته
و مستقیما قادر به تماس با فرد مذکور که معمولاً مورد لطف و مرحمت مقامات قرار دارند، می باشد. در
اکثر موارد دستگیر شدگان در کمتر از مدت 24 ساعت آزاد شده و به این ترتیب ارسال گزارش به وزارت
خارجه نیز ضرورتی ندارد. معذالک، بازرسین معتقدند که بهتر است این واحد این گونه سوابق را بایگانی
نماید. (پیشنهاد 8 الف 8)
وزارت خارجه (CA/SCS) به بازرسین اعلام کرده است که اسامی موجود وکلا در پرونده آنها متعلق به
تاریخ 29 اوت 1976 می باشد. ولی در حال حاضر کنسولگری فهرستی را در اختیار دارد که فاقد تاریخ
است و بنا به گفته کنسول در طول سال قبل مورد تجدید نظر واقع شده است. این فهرست باید تجدید و
نسخه ای از آن به بخش امور امنیتی وزارت خارجه ارسال گردد. (پیشنهاد 8 الف 9)
در اتاقک مخصوص گواهی امضاها، در همان کشویی که فهرست وکلای دعاوی جهت توزیع قرار
دارد، بازرسین بسته ای حاوی تبلیغات مورخ مه 1978 مربوط به یک مؤسسه مشاوره حقوقی را یافتند که
شامل مختصر مطالبی در مورد سابقه اعضای مؤسسه و نیز نقشه محل شرکت بود. این مطالب فورا باید از
آنجا برداشته شود و کنسولگری با انجام اقدامات لازم اطمینان حاصل کند که هیچ یک از کارمندان آن
عملی را انجام ندهد که براساس آن یک وکیل خاص بر وکلای دعاوی موجود در فهرست وکلا ارجحیت
داده شود. (پیشنهاد 8 الف 10)
امور اداری
ج. امور اداری
حقوق دستیار کنسولی پیمانی از طریق سفارشات خرید پرداخت می گردد و همسر کنسول نیز به
دفعات به استخدام کنسولگری در آمده است. (پیشنهاد 8 الف 11) دیگر کارگران پیمانی نیز از طریق
کارفرمای ناظر سفارت استخدام می شوند و او نیز به نوبه خود با دیگران در این زمینه قرارداد منعقد
می سازد.
بخش اعظم اوقات دستیار اداری محلی سرویس خارجه نسبتا بی تجربه به این ترتیب تلف می شود. به
طور مثال، وی یک فرم مخصوص صندوقدار مالی منطقه ای را در رابطه با پرداخت هر صورتحساب تهیه
می کند. هفت صورتحساب ناقص پرداختی مربوط به 19 آوریل 1978 در آنجا وجود داشت که در آن
هنگام یکی از بازرسین شاهد شمارش پول نقد در تاریخ 28 ژوئن 1978 بود. (پیشنهاد 8 الف 12)
معاون کنسول که شمارش پول نقد را انجام می داد هیچ گاه در زمینه تهیه صورتحساب مربوط به صندوقدار
مالی منطقه ای آموزش ندیده بود. (پیشنهاد 8 الف 13) منابع مالی صندوقدار ب شامل 9500 دلار به پول
ایران و 500 دلار به پول آمریکا بود. این واحد کوچک به دلار نیازی ندارد. هزینه های نقدی ماه گذشته
ص: 867
معادل مبلغی کمتر از 1000 دلار بود. بنابر این میزان منابع مالی باید کاهش پیدا کند (پیشنهاد 8 الف 14).
صندوقدار پولهای نقد را در صندوق نگاهداری می کند که در هنگام شب در داخل یک اتاق قرار داده
می شود، برای کنترل بیشتر باید یک گاوصندوق در اختیار وی قرار داده شود. (پیشنهاد 8 الف 15) او به
طرز نادرستی از ماشین رسیدهای هزینه های کنسولی مبالغ نقدی دریافت می دارد، ولی رسما آن مبالغ را
انتقال نمی دهد. (پیشنهاد 8 الف 16)
سوابق مربوط به اشیای مصرف نکردنی در مورد اشیائی که از طریق خرمشهر، تبریز، تهران و نقاط
دیگر به این واحد ارسال شده، کامل نیست. (پیشنهاد 8 الف 17 و 18)
در کنسولگری که در طبقه همکف اقامتگاه کنسول قرار دارد چند اقدام امنیتی احتیاطی به عمل آمده،
لیکن اتاقهای مرتبط مسکونی عملاً فاقد هر گونه حفاظتی بوده و روی پنجره ها هیچ قفلی وجود ندارد و از
طریق پشت بامها نیز دسترسی به آنها آسان است. (پیشنهاد 8 الف 19)
دفاتر شلوغ و دارای فضای غیر مکفی است؛ در حالی که در محل اقامتگاه کنسولی فضای استفاده نشده
بیشتری موجود است. (پیشنهاد 8 الف 20)
این ساختمان در عین زیبایی، از نظر سیم کشی برق، لوله کشی، پنجره ها، درها و دیگر مصالح در وضعیت
مناسبی نیست. (پیشنهاد 8 الف 21) هیچ گونه طرح اضطراری تخلیه افراد در این واحد وجود نداشت.
(پیشنهاد 8 الف 22)
کنسولگری گزارش مفصلی در مورد پرداخت خرده هزینه های خویش تهیه نکرده است. دو هتل قابل
قبول موجود در این شهر روزانه 57 دلار دریافت می کنند؛ در حالی که میزان بودجه ای که درحال حاضر
برای این کار در نظر گرفته شده 61 دلار در روز است. (پیشنهاد 8 الف 23)
پیشنهادات
پیشنهادات
8 الف 1. سفارت آمریکا در تهران باید در مورد امکان انتصاب مقامات کنسولی تازه کار به سفارت و
امکان انتصاب افراد مجرب در امور کنسولی از میان کارمندان خود سفارت به واحدهای تابعه با وزارت
خارجه جهت بررسی امر تماس برقرار سازد.
8 الف 2. سفارت آمریکا در تهران باید یک مقام کنسولی را به طور موقت به کنسولگری اصفهان
اعزام نماید تا در صورت لزوم در مواقعی که حجم کار صدور روادید بخصوص در مواقع تعطیلات سنگین
است به آن واحد یاری دهد.
8 الف 3. سفارت آمریکا در تهران باید یک منشی آمریکایی صلاحتیدار را به طور موقت به
کنسولگری اصفهان اعزام نماید تا در زمینه سازماندهی کارهای دفتری کنسولگری به آن واحد یاری
دهد.
8 الف 4. کنسولگری اصفهان باید در برنامه کار و روش خویش تجدید نظری به عمل آورد تا بتواند
در فصول ازدحام متقاضیان میزان روادید بیشتری را صادر نماید و سیستم شماره دهی برای مصاحبه آن
هم هر یک روز در هفته را سریعا متوقف نماید.
8 الف 5. کنسولگری اصفهان باید پرونده های روادید خود را بر طبق ضمیمه د بخش 9 جلد چهارم
نظامنامه امور خارجه و بخشنامه اصلاحی 274 مورخ 18 ژانویه 1977 مرتب سازد.
ص: 868
8 الف 6. کنسولگری اصفهان باید تمام پرونده ها و نظامنامه های خویش را مطابق شرایط روز مرتب
کند، تا در صورت نیاز بتوان بدون اتلاف وقت به آنها دسترسی پیدا کرد.
8 الف 7. کنسولگری اصفهان باید به آمریکاییهای زندانی ماهی یک بار سرزده و در مورد هر ملاقات
گزارشی را برای وزارت خارجه ارسال نماید (امور امنیتی).
8 الف 8. کنسولگری اصفهان باید سوابق مربوط به توقیف شدگان و اقدامات به عمل آمده در مورد
آنها را نگاهداری کرده و این کار حتی در مورد کسانی که مدت حبس آنها کمتر از 24 ساعت بوده و ارسال
گزارش در مورد آنها به وزارت خارجه ضرورتی ندارد، لازم است انجام شود.
8 الف 9. کنسولگری اصفهان باید فهرست جدیدی از وکلای دعاوی را تهیه کرده و نسخه ای از آن را
به وزارت خارجه (بخش امور امنیتی) ارسال دارد.
8 الف 10. کنسولگری اصفهان باید از توزیع مطالب مربوط به وکلای موجود در فهرست خویش
دست برداشته و طوری عمل نکند که استنباط از آن ارجحیت یک فرد بر دیگر افراد موجود در آن فهرست
باشد.
8 الف 11. کنسولگری اصفهان نباید از طریق سفارش خرید به استخدام دستیار کنسولی بپردازد و
وزارت خارجه نیز باید یک کارمند محلی سرویس خارجه در اختیار آن قرار داده، تا از کنسولگری
پشتیبانی لازم را به عمل آورد.
8 الف 12. سفارت آمریکا در تهران باید یک مقام بودجه و مالی را به طور موقت به کنسولگری
اصفهان اعزام نماید تا در رابطه با روش حسابداری وجوه نقد به آنها کمک نماید.
8 الف 13. سفارت آمریکا در تهران باید اطمینان حاصل کند که هر یک از آمریکاییهای انتصابی به
کنسولگری اصفهان با نحوه تهیه صورتحساب مربوط به صندوقدار مالی منطقه ای آشنایی دارد.
8 الف 14. کنسولگری اصفهان باید 500 دلار موجودی خویش را به صندوقدار مالی منطقه ای در
پاریس بازگردانده و پول ایرانی خود را به میزان مورد نیاز برای سه هفته کاهش دهد.
8 الف 15. سفارت آمریکا در تهران باید یک گاوصندوق را منحصرا جهت استفاده صندوقدار ب به
کنسولگری اصفهان منتقل سازد.
8 الف 16. کنسولگری اصفهان باید مفاد بخشنامه الف 2711 مورخ 29/6/1977 را در رابطه با
کنترل و اداره امور مربوط به هزینه های کنسولی اجرا کند.
8 الف 17. سفارت باید یکی از کارمندان خدمات عمومی خود را به طور موقت به کنسولگری
اصفهان اعزام نماید تا صورت مربوط به اشیای مصرف نکردنی کنسولگری را از سال تأسیس آن یعنی
1975 تهیه کرده و گزارش کار خویش را برای تیم بازرسی بعدی بر جای بگذارد.
8 الف 18. کنسولگری اصفهان باید برای تمام اشیاء و املاک مصرف نکردنی خویش سوابق لازم را
تهیه کرده و هر سال از کلیه اقلام موجودی برداری عینی کرده و سیاهه مربوط به آنها را و تفاوت بین هر دو
صورت اشیاء را مقایسه نماید.
8 الف 19. سفارت آمریکا در تهران باید یک مقام امنیتی را موقتا به اصفهان اعزام نماید تا وضع
امنیت اقامتگاه کنسول را که در همان ساختمان کنسولگری قرارداد بهبود بخشد.
8 الف 20. کنسولگری اصفهان باید بخشی از اقامتگاه کنسول را به دفاتر کار و اداری اختصاص دهد.
ص: 869
8 الف 21. سفارت آمریکا در تهران باید در صورت پیدایش فرصت مناسب، محل بهتری را برای
کنسولگری و اقامتگاه کنسول تهیه کند.
8 الف 22. کنسولگری اصفهان باید با کمک سفارت یک برنامه اضطراری تخلیه افراد را تهیه کرده و
تمام کارمندان خویش را از مسئولیتهایشان در صورت بروز موقعیتهای اضطراری مطلع سازد.
8 الف 23. کنسولگری اصفهان باید گزارشات لازم برای حصول اطمینان از میزان هزینه های مورد
نیاز روزانه آن در اصفهان را تهیه و مرتبا ارسال نماید.
ویرجینیا وایرز
بازرس
لاورنس ا. فولرچارلز تی. کراس
بازرس بازرس ارشد
کنسولگری شیراز، حقایق، ارزیابی و نتیجه گیری
وزارت امور خارجهمحرمانه
هدایت روابط با ایران (امور خاور نزدیک / ایران)یادداشت بازرسی شماره 8 ب
واحدهای تابعه واحد: شیراز ژوئیه 1978
کنسولگری شیراز
حقایق
کنسولگری شیراز در ماه سپتامبر 1975 و همزمان با تعطیل کنسولگری آمریکا در خرمشهر افتتاح
گردید. این واحد دارای سه کارمند آمریکایی و پنج کارمند محلی است و سرپرستی آن را یک افسر
مدیریت رده 4 عهده دار است. واحد مزبور دارای سه گارد و یک تعمیرکار پیمانی نیز می باشد. در حوزه
مأموریت این کنسولگری حدود 4000 آمریکایی مقیم می باشند. کنسولگری شیراز تمام خدمات
کنسولی را به استثنای صدور روادید مهاجرت انجام می دهد (متقاضیان مربوطه در این مورد را به سفارت
آمریکا در تهران ارجاع می نماید).
ارزیابی و نتیجه گیری
مقدمه
الف. مقدمه
کنسولگری شیراز به نحوی بسیار عالی اداره شده و واحدی سازنده به شمار می آید. با وجود این که
حجم کار این واحد بسیار سنگین است و خدمات آن از نظر شمار روزافزون آمریکاییهای مقیم این حوزه
با ارزش می باشد، ولی این علل نمی تواند تنها عوامل توجیه کننده حضور آن باشد.
با این وصف حوزه این کنسولگری شامل تمام منطقه جنوبی ایران و دربرگیرنده تمام مراکز و بنادر
تولید نفت مهم کشور می باشد. از آنجا که مقامات کنسولگری رابطهای خوبی در خود شیراز داشته و طبق
برنامه دقیق به تمام نقاط حوزه خویش سفرمی نمایند تا رویدادهای سیاسی و اقتصادی را گزارش کنند،
اطلاعاتی که توسط آنها ارائه می شود در تهران نیز قابل تهیه نیست. شاید مهمترین نکته این باشد که آنها
برداشتی کاملاً متفاوت با برداشت موجود در تهران را ارائه می کنند که خود به طور کلی برای درک بهتر
ایران ضروری است و به همین دلیل از نظر سفارت و واشنگتن حائز اهمیت و ارزش بسیار می باشد. این
گزارشات و مطالب با در نظر گرفتن عملکرد کنسولی نشان می دهد که این واحد در مسیر منافع آمریکا
ص: 870
عمل می کند.
تمام عملیات این واحد به خوبی سازماندهی شده و به طرز مؤثری اداره می شود. هر سه مقام موجود
توأما عملیات کنسولی و اداری را انجام می دهند و دو مقام تازه کار نیز به تهیه گزارش رویدادهای سیاسی
و اقتصادی ترغیب می شوند تا علاوه بر تکمیل گزارشات افسر ارشد کنسولگری در این زمینه آموزش
لازم را نیز دیده باشند. نظارت و رهنمودهای سفارت در مورد مسائل مربوط به خط مشی و مدیریت کافی
است، ولی در روند تهیه مقدمات بودجه ای باید با آن مشورت بیشتری شود و رؤسای بخشهای مختلف
سفارت نیز باید به این حوزه بیشتر سفر کنند. این واحد مکلف به کمک در رابطه با اسناد خط مشی کشوری
شده و بازرسین احساس می کنند که سفارت باید توجه بیشتری را معطوف عملیاتی سازد که در
چهارچوب این کنسولگری صورت می پذیرد.
این کنسولگری دائما گزارشات بسیار خوبی را به صورت نامه هوایی و یادداشت مکالماتی ارسال
می دارد. محتوای تجزیه و تحلیلی این گزارشات نیز عالی بوده و موضوعات انتخاب شده توسط افسر
ارشد این واحد نیز با علایق سفارت مرتبط بوده است. بخش سیاسی سفارت باید بیش از این واحد مزبور
را راهنمایی و ارشاد نماید.
انجام وظیفه واحد در زمینه تهیه و ارسال گزارشات اقتصادی بخصوص طی سال گذشته بسیار خوب
بوده و بنادر، سیستم راهها، ظرفیت تولید انرژی و کشاورزی ایران را در بر می گرفته است. واحد مزبور
گزارشات بازرگانی چندانی را تهیه نمی کند، چون کارمند محلی که باید آمار و ارقام و مطالب اولیه را تهیه
کند به قدر کافی دارای سرعت عمل نیست. کار بازرگانی در شیراز به طور کلی از عدم توجه بخش
اقتصادی بازرگانی نیز برخوردار است و به تنهایی عمل می کرده است. انجام تحقیق در زمینه بازار اقدامی
باارزش است و باید بین بخش اقتصادی و بازرگانی سفارت و کنسولگری تماسهای بیشتری برقرار شود.
امور کنسولی
ب. امور کنسولی
علیرغم موانعی چون فضای کار شلوغ و غیرمکفی، یک جامعه آمریکایی بزرگ روبه رشد (4000
نفر)، وسعت حوزه کنسولی که تقریبا 40 درصد کشور را در بر می گیرد و تقاضای روزافزون برای خدمات
صدور روادید غیرمهاجرتی، عملیات کنسولی به خوبی دنبال می شود. تقاضا نامه های روادید تنها در سال
گذشته به سه برابر افزایش یافته بود. این واحد توانسته است تقاضای رو به افزایش مربوط به همه نوع
خدمات کنسولی را برآورده ساخته و این کار تنها از طریق برنامه ریزیهای خلاق و انعطاف پذیری سه افسر
ارشد واحد امکان پذیر بوده، چون همین امر موجبات مسافرتهای آنان به نقاط مختلف حوزه کنسولی را
جهت ارائه خدمات به شمار بسیاری از آمریکاییها، فراهم آورده و در عین حال در کار خود کنسولگری
نیز وقفه ای ایجاد نکرده است.
در حوزه کنسولگری شیراز و در حال حاضر هیچ یک از آمریکاییان در زندان به سر نمی برند و طی دو
سال گذشته تنها سه نفر دستگیر شده اند. مقامات ایرانی رسما کنسولگری را از طریق وزارت خارجه در
جریان دستگیریها قرار می دهند، ولی در تمام این سه مورد، کنسولگری به طور غیررسمی در جریان امور
قرار گرفته و قبل از رسیدن اخطاریه رسمی، تماس خویش را با دستگیر شدگان برقرار ساخته بود. اصولاً
مأموران قانون ایران با آمریکاییها بهتر از اتباع خویش رفتار می کنند.
ص: 871
ظاهرا در یک مورد آن هم در ژوئیه 1977 با یک آمریکایی توقیف شده بدرفتاری شده و شبانه روانه
زندان شده بود. کنسولگری پس از مطلع شدن از موضوع، با فرد آمریکایی تماس حاصل نمود و از وی
خواست که نوشته ای حاوی شرح واقعه را تهیه کند و او نیز چنین نمود. دستگیری و بدرفتاری به طرز
صحیحی به وزارت خارجه (بخش امور امنیتی) و سفارت آمریکا گزارش گردید.
در همین مورد به مقامات محلی اعتراضیه ای تسلیم شد و سفیر نیز شخصا موضوع را با نخست وزیر در
میان گذاشت. عقیده بر این است که این واقعه منحصر به فرد بوده و نشاندهنده طرز برخورد نسبت به
آمریکاییهایی که دستگیر شده اند نیست.
امور اداری
ج. امور اداری
همان طور که در گزارش بازرسی 1976 خاطرنشان شده بود، عنوان شغلی 002 2021 50 یعنی
افسر اداری مناسب نیست، چون این فرد بخش اعظم اوقات خود را صرف کارهای کنسولی و بازرگانی
می کند. فردی که با این عنوان شغلی به فعالیت بپردازد در حال گذراندن اولین دوره خدمت خویش
می باشد. همان طور که انتظار می رفته او در نظارت بر کار کارمندان محلی سرویس خارجه با مشکلاتی
روبه رو شده است. مثلاً وی در عین تازه وارد بودن سعی کرده است به آنها دستور بدهد. اسلاف وی نیز در
دوره اول خدمت خویش با همین مشکلات روبه رو بوده اند. به همین دلیل، توصیه می کنیم که فردی
عهده دار این مسئولیت شود که قبلاً در سفارت تهران به مدت یک سال یا بیشتر در این زمینه تجربه داشته
باشد. (پیشنهاد 8 ب 1)
در حال حاضر، کنسولگری در طبقه دوم یک ساختمان دوبلکس واقع شده و شخص کنسول نیز در
طبقه اول اقامت دارد. اتاقها طوری ساخته شده اند که بعضی از دفاتر کار به صورت محل عبور ارباب
رجوع مورد استفاده قرار می گیرد که به هیچ وجه مناسب نیست. فردی به طور غیررسمی به کنسول اطلاع
داده که در صورت انعقاد قرارداد اجاره مناسبی حاضر است یک ساختمان اداری و سه خانه مسکونی را بر
طبق مشخصات مورد نظر اداره ساختمانهای خارجی وزارت خارجه برای کنسولگری احداث کند. وضع
امنیتی کنسولگری ضعیف است، اما کنسول میل ندارد تدابیر پیشنهادی افسر امنیتی سفارت را که
دربرگیرنده هزینه بسیار می باشد، اجرا کند، چون امیدوار است که مذاکراتش با فرد ساختمان ساز مورد
نظر به نتیجه برسد. (پیشنهاد 8 ب 3).
به روشهای مورد استفاده توسط صندوقدار ب توجه بسیار معطوف شد، چون او موافقت کرده است که
مبلغ 37314 ریال (65/529 دلار) کسری حساب صندوق خود را شخصا پرداخت نماید. وی فردی
بی نظم است و بیشتر برای یافتن و یا آگاهی از موجودی صندوق به حافظه خویش متکی است؛ او
باصورتحسابهای خویش بنا به درخواست سفارت آمریکا در تهران ور می رود تا نشان دهد که اسناد
ارسالی به سفارت هنوز در اختیار وی می باشد تا سفارت شماره های انتقالی صندوقدار مالی منطقه ای
رابه او گزارش کند؛ او در سوابق حسابداری خود تراز حساب صندوق را نگاهداری نمی کند و چکهای
حقوقی کارمندان محلی را نقد می کند و هر دو هفته یکبار صورتحسابهای هزینه را تحویل می دهد. بخش
اعظم این ضعفها با بی تجربگی ناظران وی و نیز فقدان رهنمود کافی از سوی سفارت مرتبط است. یک
افسر بودجه و مالی باید به این کنسولگری سفر کند و روشهای کنترل نقدینه بهتری را پیاده نماید. (پیشنهاد
ص: 872
8 ب 4). شماره انتقالی صندوقدار مالی منطقه ای نیز باید توسط کنسولگری مشخص شود نه توسط
سفارت.
وضع پرونده مربوط به اشیای مصرف نکردنی قابل قبول نیست. یکی از افسران خدمات عمومی
سفارت باید به این کنسولگری آمده و روشهای کنترل بهتری را برنامه ریزی کند. (پیشنهاد 8 ب 5)
به استثنای کنترل مربوط به مدیریت نقدینه ها که در فوق به آن اشاره شد، پشتیبانی اداری سفارت از این
واحد رضایتبخش بوده است.
پیشنهادات
پیشنهادات
8 ب 1. سفارت آمریکا در تهران باید با همکاری وزارت خارجه موضوع امکان انتصاب تمام
مقامات جدیدالانتصاب را به سفارت و انتصاب مقامات مجرب از سفارت به واحدهای تابعه را مورد
بررسی قرار دهد.
8 ب 2. سفارت آمریکا در تهران باید در اولین فرصت دفاتر کار کنسولگری شیراز را به محل امنتری
منتقل سازد. در صورتی که تأخیر بیش از 1 ماه باشد، پیشنهادات مطروحه در آخرین بررسی امنیتی حتما
باید به مرحله اجرا در آید.
8 ب 3. سفارت آمریکا در تهران باید افسر بودجه و مالی خود را به کنسولگری شیراز اعزام نماید تا
زمینه کنترل بهتر نقدینه ها را فراهم آورد.
8 ب 4. سفارت آمریکا در تهران باید یک افسر خدمات عمومی را به کنسولگری شیراز بفرستد تا
روشهای بهتری را برای کنترل اشیای مصرف نکردنی طراحی کند.
ویرجینیا وایرز
بازرس
چارلز تی. کراسلاورنس ا. فولر
بازرس ارشدبازرس
کنسولگری تبریز
وزارت امور خارجهمحرمانه
هدایت روابط با ایران (امور خاور نزدیک / ایران)یادداشت بازرسی شماره 8 ج
واحدهای تابعهواحد: تبریز ژوئیه 1978
کنسولگری تبریز
حقایق
کنسولگری آمریکا در تبریز در شمال غربی ایران دارای یک افسر آمریکایی و 12 کارمند محلی (پنج
کارمند استخدامی و هفت کارمند پیمانی) بوده و در محوطه ای وسیع و جالب واقع شده است. این واحد
خدمات مورد نیاز کنسولی را برای یک جامعه آمریکایی عظیم ارائه کرده و گزارشات منطقه ای مهمی را
ارسال می نماید.
ارزیابی و نتیجه گیری
ص: 873
بازرسین تصمیم گرفته اند پیشنهادات مندرج در گزارش بازرسی قبلی (1976) را تغییر داده و ایفای
کنسولگری تبریز را توصیه نمایند. ارزش این واحد در رابطه با منافع آمریکا، تنها در گزارشات عالی
کنسولگری در مورد رویدادهای مهم این منطقه خطیر ایران نهفته نیست، بلکه عوامل روانی و مربوط به
وجهه و حیثیت نیز وجود دارند که به طرز پیچیده با یکدیگر مرتبط بوده و دریافت روابط ایران و آمریکا
حائز اهمیت می باشند.
به عبارت دیگر باید گفته شود که هنوز موقع آن نرسیده که بتوان سمبل مشهود منافع آمریکا که
دیرزمانی است از استقرار آن می گذرد را در این منطقه بی ثبات و تجزیه طلب از میان برداشت و آینده این
منطقه را دستخوش ناآرامی نمود. این حرکت ممکن است برای دولت ایران به سادگی قابل درک نباشد،
چون در حال حاضر دولت ایران در صدد تقویت روابط خویش با بخش شمال غربی ایران می باشد.
بسته شدن کنسولگری در این منطقه ممکن است به صورت علائمی نادرست توسط عراق، ترکیه و شوروی
تعبیر شود، چون همه آنها به این منطقه همجوار با مرزهای خویش با علاقه خاصی می نگرند. علاوه بر این،
این کار باعث می شود که 2000 آمریکایی مقیم این حوزه کنسولی از خدمات مهم آن محروم بمانند.
(تعداد آمریکاییهای مقیم این حوزه در حین بازرسی سال 1976 برابر با 400 نفر بود) شمار آنها رو به
افزایش است و مشکلاتشان نیز پیچیده تر. ملک متعلق به کنسولگری در تبریز نیز بسیار وسیع است و از
شهرت بسیار برخوردار و گاهی این نگرانی ابراز شده است که نیاز به این مکان بسیار وسیع نیست. این
موضوع در حال حاضر درست است، ولی جای دیگری وجود ندارد که بتوان بدون صرف هزینه سنگین آن
را در اختیار گرفت، ولی به هر حال، بخشی از محوطه کنسولگری برای فروش عرضه شده است.
در همین رابطه گفته شده است که ارزش کل این دارایی بسیار زیاد است. برآوردهای سنگینی نیز با در نظر
گرفتن قیمتهای «بازار آزاد» به عمل آمده است. با این حال، این گونه برآوردها را غیر واقعگرایانه می دانیم.
بازار پررونق خرید و فروش زمین در تبریز از بین رفته و در طول سال گذشته قیمتها شکسته شده است.
علاوه بر این، ایرانیها مایل به پرداخت قیمت بازار آزاد در ازای زمین کنسولگری نیستند، چون تصور
می کنند که این زمین پس از خریداری توسط آنها ممکن است توسط دولت ایران ضبط شود. اخیرا این امر
در منطقه تبریز چندین بار صورت گرفته است. در چنین مواردی اغلب بخش کوچکی از هزینه های
متحمل شده توسط خریدار و شاید چیزی در حدود 10 درصد به وی باز گردانده شده است. فضای باز
بسیاری در نقاط مختلف شهر وجود دارد، ولی نرخ زمین چندان بالا نیست.
گزارشات سیاسی ارسالی از تبریز عالی بوده است. مقام مسئول کنسولگری صحنه منطقه تبریز را
کاملاً تحت پوشش قرار داده است. گزارشات وی در مورد شورشها و دیگر مطالب از کیفیت بسیار عالی
برخوردار بوده است (تا همین اواخر، سفارت، ظاهرا گزارشات سیاسی تبریز را سانسور و یا محدود
می کرده است، ولی این مسئله در حال حاضر حل شده است). با این حال، وی در زمینه ارسال گزارشات
اقتصادی و بازرگانی فعالیت چندانی نداشته چون فاقد فرصت و تجربه کافی در این زمینه است.
حجم کار کنسولی در تبریز بخصوص در رابطه با حراست و حفاظت افزایش یافته است. در طول مدت
بازرسی، سه جوان آمریکایی به جرم سرقت اتومبیل دستگیر شده بودند. مقام مسئول کنسولگری نیز با این
مسائل با حساسیت و تخصص خاص خویش برخورد نمود. او موجبات انتقال دو تن از این آمریکاییها را
از یک سلول کوچک و فاقد پنجره و دارای دمای 100 درجه در حالی که مجبور بودند با 12 هم سلول
ص: 874
ایرانی عصبانی به سر برند، به یک اتاق در بیمارستان زندان فراهم آورد.
بازرسین همچنین توصیه کرده بودند که اختیار صدور پاسپورت به کنسولگری تبریز داده شود تا وضع
خدمات ارائه شده به آمریکاییهای مقیم این منطقه بهبود یابد. کار مربوط به صدور روادید غیرمهاجرتی رو
به افزایش است و در سال 1979 دو برابر 1977 خواهد شد. (پیشنهاد 8 ج 1)
بخش اقتصادی بازرگانی کنسولگری تبریز باید فعالتر شود. به طور مثال، مسئول تحقیق در امور بازار که
اکنون در خارج مرکز تجاری، آمریکا در تهران مشغول کار است باید به تبریز اعزام و مطالعات تحقیقاتی
مربوطه را انجام دهد. (توصیه 8 ج 2) فرصتهای تجاری حتما در این منطقه وجود دارد ولی در مورد آنها
گزارشی ارسال نشده است.
بنا به اعتقاد بازرسین، حوزه عمل افسر اصلی کنسولگری بسیار محدود است و آمریکا از بسیاری از
مزایای نهفته در ابقای این واحد در تبریز محروم مانده است. به منظور تحت پوشش درآوردن بهتر این
منطقه و ارائه خدمات کافی، او در اغلب اوقات باید به نقاط مختلف سفر کند و به این ترتیب واحد وی
تحت پوشش کافی قرار نمی گیرد. در عین حال که یک کارمند توانسته است فراتر از حداقل نیاز بخش
کنسولی، سیاسی و اداری عمل کند، ولی در زمینه اقتصادی و بازرگانی و یا گزارش و تجزیه و تحلیل
رویدادهای شمال غرب ایران عمق مطلوب را نداشته است. به همین دلیل بازرسین توصیه می کنند که یک
کارمند تازه کار دیگری که به زبان فارسی آشنا باشد، به واحد مزبور در تبریز اعزام گردد.
(پیشنهاد 8 ج 3)
بازرسین به این نتیجه رسیده اند که به طور کلی کنسولگری تبریز از مدیریت خوبی برخوردار
بوده است. صورتی از تمام مایملک شخصی در دست تهیه بود؛ دسترسی به ماشین صدور روادید محدود
بود؛ رسیدهای کنسولی کنترل شده و کلاً کنسولگری از وضعیت خوبی برخوردار می باشد، ولی در یک
زمینه یعنی کنترل 10000 دلار پیش پرداخت نقد باید تلاش بیشتری اعمال شود. بررسی اعلام نشده
ماهانه حسابها صورت نمی گیرد. روشهای توصیه شده مربوط به دریافت، سپرده ها و انتقال اشیاء نیز باید
دنبال نشود و این واحد باید مدارک مربوط به این گواهیها را ضبط و در بایگانی نگهداری کند. (پیشنهاد 8
ج 4)
پیشنهادات
پیشنهادات
8 ج 1. سفارت آمریکا در تهران باید اختیار صدور پاسپورت را به کنسولگری تبریز تفویض نماید.
8 ج 2. سفارت آمریکا در تهران باید افسر تحقیق در امور بازار را به تبریز جهت تهیه گزارش از وضع
بازار اعزام نماید.
8 ج 3. سفارت آمریکا در تهران و وزارت خارجه باید ترتیبی دهند تا یک مقام دیگر به کنسولگری
تبریز اعزام و منصوب شود.
8 ج 4. کنسولگری تبریز باید به صورت صحیحی بررسی و تائید پیش پرداخت نقدینه ها را انجام
داده و گزارش کار لازم را تهیه و نگاهداری نماید.
چارلز تی. کراس
بازرس ارشد
آلن دبلیو .برنسونکنت ان . راجرز
بازرسبازرس
وزارت دفاع، حقایق، ارزیابی و نتیجه گیری
ص: 875
وزارت امور خارجه خیلی محرمانه
هدایت روابط با ایران (امور خاور نزدیک / ایران)یادداشت بازرسی شماره 9 الف
سازمانهای دیگرواحد: تهران ژوئیه 1978
وزارت دفاع
حقایق
هیئت نمایندگی نظامی در ایران / و مستشاری نظامی مرکب از 918 پرسنل نظامی و 274 پرسنل غیر
نظامی وزارت دفاع به سرپرستی یک سرلشگر نیروی هوایی که نماینده وزارت دفاع نیز هست، می باشد.
رئیس هیئت مستشاری نظامی بر فعالیت 7000 پرسنل پیمانی آمریکایی نیز نظارت دارد. هیئت
مستشاری نظامی با رعایت رده خدمتی سازماندهی شده بر فروشهای نظامی خارجی که در سال 1977
معادل 6 میلیارد دلار بوده و در سال مالی 1978 نیز معادل 3 میلیارد دلار خواهد شد نظارت اعمال
می کند. چند تیم کمک فنی حوزه ای نیز وجود دارد که ارائه آموزش لازم در زمینه سیستمهای تسلیحاتی و
عملکردهای نظامی را بر عهده دارد.
دفتر وابسته دفاعی دارای هشت کارمند آمریکایی و پنج کارمند محلی است. وابسته دفاعی نیز یک
سرهنگ نیروی هوایی آمریکا می باشد.
ارزیابی و نتیجه گیری
عملیات تحت سرپرستی رئیس هیئت مستشاری نظامی از نظر حجم و پیچیدگی در حوزه کمک
نظامی باید بی نظیر باشد. او رهبریتی مؤثر برای دیگر عناصر تیم کشوری محسوب می شود و با آنها به
خوبی همکاری می کند. سفیر نیز مستقیما در تمام جنبه های عملیات وزارت دفاع در ایران دخالت دارد و
از جزئیات برنامه ها به خوبی مطلع است. او در جلسات روزانه کارمندی که ریاست هیئت مستشاری
نیزدر آن شرکت دارد، رهنمودهای لازم را ارائه می کند.
یک مشاور سیاسی نظامی توانا و سخت کوش بین سفارت و هیئت مستشاری نظامی و بین نمایندگی
آمریکا در ایران و واشنگتن رابطه لازم را حفظ کرده و تداوم می بخشد. او مطابقت فروشهای نظامی با
مقررات و رهنمودها را به دقت زیر نظر دارد و علل توجیه کننده خریدهای تسلیحاتی را که توسط دولت
ایران و مستشاری نظامی مطرح می گردد مورد ارزیابی قرار می دهد. مشکلات مربوط به خطوط ارتباطی
مستقیم که در گزارش بازرسی قبل مطرح شده بود ظاهرا مرتفع گشته است.
در زمینه رعایت مقررات مربوط به فروشهای نظامی در برگیرنده شمار عظیمی از پرسنل آمریکایی و
مبالغی چنین هنگفت نمایندگی با مشکلاتی روبه رو می باشد. بازرسین معتقدند که تلاشی صادقانه در حال
انجام است تا بر اساس این مقررات از افزایش فروشها جلوگیری به عمل آید و با انحرافات مربوطه نیز به
طور جدی برخورد شود. معذالک بین مشاوره با ایرانیها در مورد استفاده و تناسب یک سیستم تسلیحاتی
و حمایت از آن و یا پیشنهاد مربوط به یک راه حل دیگر نمی توان وجه تمایز خاصی ایجاد کرد و در این
رابطه تمام طرفین ذیربط باید با کمال هوشیاری مراقب عدم تخلف از آن باشند.
مشکل دیگر اشتهای سیری ناپذیر ایرانیان برای سیستمهای تسلیحاتی برخوردار از تکنولوژیهای
ص: 876
پیشرفته است. گرچه سیاست آمریکا بر کمک به ساخت و مدرن سازی نیروهای نظامی آن کشور و تأمین
سلاحهای مورد نیاز آن تأکید دارد، دولت ایران بنا به علل مختلف می خواهد تجهیزاتی را به دست آورد که
توان جذب آنها را در حال حاضر ندارد. در مورد روشهای مورد استفاده در ارسال درخواستهای خرید
تسلیحاتی ایران، بازرسین توجیه شده و از روش پیچیده و منسجمی که در نتیجه آن جریان تجهیزات،
آموزش پرسنل مخصوص آنها، مکان انبار آن، و وسایل تعمیراتی آن قبل از ارسال درخواستها پیش بینی
می شد، تحت تأثیر قرار گرفتند.
هیئت مستشاری نظامی بسیار بزرگ و مستقر در محل همتای خویش در نیروهای دفاعی ایران گاهی
اوقات نقش وابسته دفاعی را به عنوان رابطه بین نیروهای دفاعی ایران و به عنوان مشاور سفیر در مسائل
نظامی این کشور را بر عهده می گیرد. با این حال، می گویند که ایرانیها نسبت به گردآوری اطلاعات نظامی
توسط خارجیها حساس هستند و به دقت کانالهای رابط وابسته دفاعی را زیر نظر می گیرند. معذالک، دفتر
وابسته دفاعی در زمینه تهیه گزارشات بیوگرافیک حائز اهمیت از نظر واحد مشغول کار است. دفتر وابسته
دفاعی با دیگر بخشهای سفارت نیز روابط بسیار خوبی برقرار نموده است.
کنت ان . راجرزچارلز تی . کراس
بازرسبازرس ارشد
سازمان ارتباطات بین المللی، حقایق، ارزیابی و نتیجه گیری
وزارت امور خارجهطبقه بندی نشده
هدایت روابط با ایران (امور خاور نزدیک ایران)یادداشت بازرسی شماره 9 ب
سازمانهای دیگرواحد: تهران ژوئیه 1978
سازمان ارتباطات بین المللی
حقایق
سازمان ارتباطات بین المللی مرکب از 14 کارمند آمریکایی و 17 کارمند محلی در عملیاتی بسیار
وسیع و پرتحرک و مرتبط با مراکز دوملیتی می باشد. در استانها این سازمان از طریق انجمن ایران و آمریکا
عمل می کند. ساختمان سازمان ارتباطات بین المللی در تهران شامل یک دفتر کار بزرگ، یک مرکز
فرهنگی بسیار مجهز و یک مرکز آکادمیک تقریبا رضایتبخش می باشد. قرار است یک ساختمان جدید
نیز توسط انجمن ایران و آمریکا در کنار مرکز فرهنگی طی سال جاری احداث شود تا مرکز آکادمیک به
آنجا منتقل گردد.
ارزیابی و نتیجه گیری
سازمان ارتباطات بین المللی آمریکا در ایران که از دیرباز عنصر مهمی در روابط ایران و آمریکا و
بخصوص در عصر کنونی حیات فرهنگی ایران بوده است، روشها و برنامه های خود را با ایران و تغییرات
آن به خوبی انطباق داده و سعی دارد توجه خود را از اهداف قبلی خویش که همان نخبگان ماهر از نظر
زبان، جهان دیده و عموما تحصیلکرده آمریکا می باشند منحرف ساخته و به حضاری مرکب از آنهایی که
کمتر با آمریکا آشنا بوده، ولی به تدریج بر رویدادهای ایران در 5 تا 10 سال آینده تأثیر خواهند گذاشت،
معطوف نماید. در این حرکت جدید سعی خواهد کرد از ایجاد ارتباط بیشتر با ایرانیانی که دارای روابط
ص: 877
خصوصی بسیار با آمریکا هستند جلوگیری به عمل آورد. در این مسیر، سازمان ارتباطات بین المللی در
حال تقویت عنصر فارسی برنامه های خویش می باشد. برنامه های انجمن ایران و آمریکا را توسعه می دهد
تا بتوانند اتباع ایرانی بیشتری را در بر گیرند، فیلمهایی را به زبان فارسی به نمایش در می آورد، از
متخصصین آمریکایی برای سخنرانی در زمینه باستان شناسی، فرهنگ و تاریخ ایران دعوت به عمل
می آورد. اقداماتی در دست اجراست تا بخشی از برنامه های صدای آمریکا به زبان فارسی پخش شود،
چون پخش این برنامه ها از خارج توجه بسیاری از افراد کنجکاو از نظر سیاسی را بر می انگیزد. این
برنامه ها طوری ترتیب داده شده تا پایگاه تماس سازمان ارتباطات بین المللی گسترش یافته و با هدف
کلی این سازمان یعنی افزایش سطح ارتباط دو جانبه با مردم سازگار واقع شود. با این حال، کارمندان این
آژانس نمی توانند به تنهایی تمام وظایف را انجام دهند و به نظر بازرسین کارمندان آمریکایی بخشهای
دیگر نمایندگی نیز باید در برنامه های انجمن ایران و آمریکا مشارکت بیشتری داشته باشند. (پیشنهاد 9 ب
1)
یک مطلب دیگر مورد توجه این سازمان دانشجویان ایرانی هستند که عازم آمریکا می باشند. در حال
حاضر حدود 60000 دانشجوی ایرانی در آمریکا به سر می برند و شمار آنها هر ساله رو به افزایش است.
این دانشجویان هم برای آینده ایران ارزشمند هستند و هم خطری برای زمان حال آن محسوب می شوند.
جنبه مثبت قضیه آن است که آنها به شمار ایرانیان تحصیلکرده ای که با آمریکا آشنا بوده و از آن هواداری
می کنند، می افزایند. جنبه منفی قضیه این است که بسیاری از دانشجویان نه چندان ذیصلاحی که در آمریکا
به سر می برند درگیر فعالیتهای ضد رژیم می شوند و به روابط بین ایران و آمریکا لطمه وارد می سازند.
سازمان ارتباطات بین المللی نقش خود را در زمینه مشاوره و معارفه گسترش داده و تلاش خود را در
زمینه آموزش زبان انگلیسی به 5000 دانشجوی زبانی که در انجمن ایران و آمریکا ثبت نام کرده اند
تقویت نموده است. این برنامه کاملاً خودجوش است و هزینه های عملیاتی این مرکز دو ملیتی را خود
تأمین می نماید.
شمار دانشجویان فاقد صلاحیتی که به مدارس نه چندان معتبر می روند نیز بخشهای کنسولی و
سیاسی را نگران کرده است. بازرسین معتقدند که باید سیاست مشخصتری در زمینه صدور روادید
دانشجویی اعمال شود و سازمان ارتباطات بین المللی نیز با تخصیص ویژه خویش باید به عنوان یکی از
عوامل مؤثر در این روند به کار گرفته شود. (به گزارش 5 بازرسی رجوع شود)
برنامه های مبادله دانشجویی در عین فعال بودن نقش چندان خطیری در رابطه با اهداف آمریکا ایفا
نمی کنند و علت آن نیز روابط بسیار گسترده است که بین نهادهای ایرانی و آمریکایی ایجاد شده که عامل
عمده آن نیز سازمان ارتباطات بین المللی و اسلاف آن بوده اند. به همین دلیل برنامه مبادله دانشجو از
حوزه عمل بسیار محدودی برخوردار است. دولت ایران نیمی از هزینه های سازمان ارتباطات بین المللی
را پرداخت می کند و بقیه توسط خود سازمان در بالا بردن سطح مبادلات فردی تأمین می گردد.
جهت گیری و تأکید برنامه های سازمان ارتباطات بین المللی در برنامه کشوری هماهنگ با اهداف آمریکا
در ایران است. سفیر نیز در تهیه این برنامه شخصا مشارکت و توجه داشت تا به این ترتیب حوزه تماسهای
سازمان گسترش یابد. مسئول روابط عمومی نیز عضو مهمی از تیم کشوری است و در زمینه تمام مسائل
مربوط به دیپلماسی عمومی نظریات وی مؤثر واقع می گردد. بین سازمان ارتباطات بین المللی و بخش
ص: 878
اقتصادی بازرگانی نیز همکاری نزدیک برقرار است تا خدمات مربوط به حفظ سوابق حضار به طرز
مؤثری انجام شود. بازرسین معتقدند که از این وسیله باید بیش از اینها بهره برداری شده چون این بخشها
می توانند با استفاده از خدمات بایگانی سوابق حضار در زمینه تهیه فهرست اسامی میهمانان، بازدید و
غیره مفید و مؤثر واقع گردند. طبق اظهارت مسئول روابط عمومی، حمایت اداری سفارت با در نظر گرفتن
مشکلات کار در تهران بسیار عالی بوده است؛ مشکلات مربوط به مسکن که گویا در گذشته روابط عناصر
موجود در نمایندگی را تیره ساخته بود اکنون تا حدود زیادی برطرف شده است. (پیشنهاد 9 ب 2)
پیشنهادات
پیشنهادات
9 ب 1. سفارت آمریکا در تهران باید موجبات مشارکت بیشتر پرسنل خویش را در برنامه های
انجمن ایران و آمریکا فراهم آورد.
9 ب 2 . سفارت آمریکا در تهران باید از خدمات بایگانی سوابق حضار در سازمان ارتباطات
بین المللی توسط دیگر مقامات سفارت بخصوص سیاسی و اقتصادی بازرگانی، بیشتر استفاده کند.
چارلز تی. کراس
بازرس ارشد
وزارت دادگستری و سازمان مبارزه با مواد مخدر، حقایق،...
وزارت امور خارجهمحرمانه
هدایت روابط با ایران (امور خاور نزدیک / ایران)یادداشت بازرسی شماره 9 ج
سازمانهای دیگرواحد: تهران ژوئیه 1978
وزارت دادگستری و سازمان مبارزه با مواد مخدر
حقایق
نماینده سازمان مبارزه با مواد مخدر در سفارت آمریکا در تهران یک مقام مجرب است. دفتر کار وی
در ساختمان کنسولی که قرار است محل آن تغییر یابد، واقع شده است. وی دارای یک منشی آمریکایی
است. مقام مسئول سازمان مبارزه با مواد مخدر گزارش کار خویش را به معاونت نمایندگی تسلیم می کند.
و هر دو هفته یکبار وی را در جریان فعالیتهای خود قرار می دهد. علاوه بر این وی از حمایت سفیر نیز
برخوردار است و هر گاه که مایل باشد می تواند با وی ملاقات نماید.
مقام مسئول هماهنگی در مواد مخدر دومین مقام موجود در بخش سیاسی است. کمیته مواد مخدر که
ریاستش به عهده معاونت نمایندگی است، دارای نه عضو از گروههای دیگر چون وابسته کشاورزی، هیئت
مستشاری نظامی، سازمان ارتباطات بین المللی و وابسته سازمان مبارزه با مواد مخدر است.
ارزیابی و نتیجه گیری
مقام مسئول در سازمان مبارزه با مواد مخدر ارتباطات زیادی با پلیس کشور میزبان دارا می باشد. به
نظر وی این رابطه بسیار عالی است. وی در ایجاد نهادها، حمایت فنی و تحقیقات مشترک در زمینه مسائل
مربوط به فعالیتهای موجود در مورد مواد مخدر در خارج از مرزهای ایران نیز اقداماتی معمول می دارد.
رابطه اطلاعاتی معمولاً به انتقال یا حمل موادمخدر به خارج از ایران و یا از طریق آن کشور به خارج ربط
ص: 879
دارد. مقام سازمان مبارزه با مواد مخدر در مورد مشکلات ناشی از استفاده نادرست از مواد مخدر در چند
مرحله سخنرانیهایی را انجام می دهد. او از لایحه مانسفیلد که در آن پرسنل سازمان مبارزه با مواد مخدر
از مشارکت در حمله علیه خاطیان منع شده اند به خوبی آگاه است.
ایران از دیرباز صحنه استفاده نادرست از مواد مخدر بوده و دارای یک میلیون تریاک کش و 5000
فرد معتاد به هروئین می باشد. گرچه کشت خشخاش توسط ایران در سال 1955 ممنوع گردیده بود، ولی
قاچاق آن از طریق ترکیه و افغانستان به صورت آفتی به جان ایران افتاد؛ در سال 1967 ایران کشت
قانونی خشخاش را آغاز کرد تا نیاز 167000 معتاد ثبت شده ایرانی را تأمین کند. این گونه کشت اکنون
در 23 مزرعه با تولید سالانه 300 کیلو مجاز می باشد. هر سال میزان سنی افراد واجد شرایط برای
دریافت جیره دولتی یک سال کاهش می یابد. در حال حاضر تنها افراد 62 ساله یا مسن تر تحت پوشش
این برنامه هستند. ایران با مسئله مواد مخدر به صورت جدی مبارزه می کند و طی دهه گذشته حدود 300
نفر را به جرم قاچاق اعدام کرده است، ولی نه در این اواخر.
کنت ان. راجرزچارلز تی . کراس
بازرسبازرس ارشد
وزارت کشاورزی، حقایق، ...
وزارت امور خارجهطبقه بندی نشده
هدایت روابط با ایران (امور خاور نزدیک ایران)گزارش بازرسی شماره 9 د
سازمانهای دیگرواحد: تهران ژوئیه 1978
وزارت کشاورزی
حقایق
نماینده وزارت کشاورزی (آمریکا م) در ایران یک افسر سرویس کشاورزی خارجی و یک دستیار
وابسته تازه کار است که برای اولین بار در رابطه با وزارت کشاورزی در خارج از کشور انجام وظیفه
می کند. دفاتر کار وابسته کشاورزی در حدود دو خیابان دورتر از محوطه سفارت واقع شده است. از نظر
فضای کار این دفاتر مکفی است و بهتر از دفاتر وابسته های کشاورزی قبلی در ساختمان نامناسب
کنسولی می باشد. وظیفه اصلی دفتر وابسته کشاورزی تهیه گزارشات تحلیلی مربوط به کشاورزی از
جمله هوا، سیاستهای تجاری و رویدادهای مربوط به آن، تغییر نوسان قیمتها و موجودی کالاها و واردات
می باشد.
وابسته کشاورزی هر ماه یک بار یک گزارش جامع در مورد دورنمای کشاورزی و یک بار در سال
گزارش وضعیتی در مورد سیاست و خط مشی کشاورزی ارائه می کند. این گزارش جامع در برگیرنده
گزارش وضعیت کامل اقتصادی، خط مشی و برنامه ریزی کشاورزی، اطلاعات در مورد سازمانهای
تخصصی کشاورزی، بودجه و برنامه ریزی کشاورزی، تحقیق و اعتبار موجود و نیز خدمات مربوط به
آموزش و ادامه کار می باشد.
گزارشات وسیع در مورد قیمت گذاری، بازاریابی، و تجارت کشاورزی، حقوق گمرکی و تعرفه و
تجارت دولتی از جمله مهمترین جنبه های این گونه گزارشات محسوب می شود. استفاده از زمین،
سازمانهای دهقانی، منابع و بعضی از جنبه های گزارشگری مربوط به امور کارگری نیز در آنها گنجانده
ص: 880
می شود. گزارشات بسیار مفصلی در مورد محصولات، بخصوص پنبه، شکر، سیب زمینی، غلات و
سبزیجات، نیز در این بخش ارائه می شود.
کار اصلی وابسته کشاورزی سوای گزارشگری، حمایت از فروش محصولات کشاورزی آمریکایی
در ایران و مشارکت در فعالیتهای کمیسیون مشترک آمریکا و ایران است. در حال حاضر فروش
محصولات کشاورزی آمریکایی به ایران سالانه مبلغی معادل نیم میلیارد دلار را در بر می گیرد. مهمترین
این محصولات عبارتند از گندم سفید، دانه های روغنی و روغن این دانه ها، روغن پنبه دانه، برنج و غلات
دیگر، بخصوص غلات غذایی، جو، ذرت و محصولات دیگری چون مرغ یخزده، گاوهای شیرده نیز از
آمریکا از طریق هوا وارد ایران می شوند.
دفتر وابسته کشاورزی در زمینه فروش ماشین آلات کشاورزی عرضه کنندگان آمریکایی و نیز
فروش مواد شیمیایی مانند کود به بخش اقتصادی بازرگانی کمک می کند. وابسته کشاورزی گاهی نیز
نمایشگاه کوچکی از مواد غذایی دایر می کند و برای این منظور یکبار از مرکز تجاری آمریکا (در ژوئن
1977) استفاده کرده است.
نتیجه گیری و ارزیابی
دفتر وابسته کشاورزی تهران، بسیار شلوغ و سازنده است. حجم دلار ناشی از فروش محصولات
کشاورزی آمریکا به ایران نیز نشانگر اهمیت فعالیت این دفتر است. شمار کسانی که از آمریکا به این کشور
سفر کرده و به دفتر وابسته کشاورزی مراجعه می کنند در سال بالغ بر 1000 نفر می شود.
گزارشات وابسته کشاورزی بسیار جامع و ارزشمند می باشد. در کمک و غنی سازی محتوای گزارشات
بخش اقتصادی سفارت نیز بسیار مؤثر واقع می گردد.
در گذشته، دفتر وابسته کشاورزی بخشی از دفتر مشاور اقتصادی بود و همین امر باعث پیدایش
مشکلاتی در زمینه هماهنگی و انتشار گزارش وقایع کشاورزی می گردید. این مشکل هم اکنون حل شده و
مسئولیت هماهنگی گزارشگری به انتخاب وابسته کشاورزی می باشد.
وابسته کشاورزی با وقوف بر ضرورت ایجاد بهبود وضع فروش در زمینه کشاورزی، مکانیکی، فنی و
شیمیایی در ایران، مطالب قابل ملاحظه ای را برای بخش اقتصادی بازرگانی تهیه کرد تا راه برای این مهم
هموار گردد.
وابسته کشاورزی در یکی از پنج کمیته کمیسیون مشترک شرکت می نماید که همان کمیته کشاورزی
است و در تسهیل کار کمیسیون بخصوص در زمینه دامداری و بهداشت آن، ممانعت از آتش سوزی در
جنگلها، آموزش کشاورزی، قرنطینه سازی گیاهی، و بازرسی گوشت نقش به سزایی داشته است (برای
درک بهتر وضع کمیسیون به یادداشت بازرسی شماره 4 رجوع شود).
دفتر کار وابسته کشاورزی از فضای کافی برخوردار است، لیکن در صورت احداث ساختمانی در
محوطه سفارت دفتر ایشان نیز باید به آنجا انتقال یابد. این امر در تأمین نظریات نماینده اداره کشاورزی
خارجه و دیگر عناصر موجود در سفارت مفید واقع خواهد شد.
کنت ان . راجرزچارلز تی. کراس
بازرس بازرس ارشد
وزارت بازرگانی مرکز تجاری آمریکا در تهران، حقایق،...
ص: 881
وزارت امور خارجهطبقه بندی نشده
هدایت روابط با ایران (امور خاور نزدیکایران)گزارش بازرسی شماره 9 ه
سازمانهای دیگرواحد: تهران ژوئیه 1978
وزارت بازرگانی مرکز تجاری آمریکا در تهران
حقایق
مرکز تجاری آمریکا در تهران در سال 1973 و قبل از افزایش بی سابقه قیمت نفت تأسیس گردید. از
پانزده مرکز تجاری وزارت بازرگانی این مرکز یکی از دو مرکزی است که به وسیله دفتر بازاریابی
بین المللی اداره نمی شود (مرکز تجاری آمریکا در مسکو تحت نظارت دفتر تجارت شرق و غرب وزارت
بازرگانی است). مرکز تجاری واقع در تهران به وسیله گروه بازرگانی امور خاور نزدیک اداره می شود.
مرکز تجاری وزارت بازرگانی در تهران دارای دو کارمند آمریکایی از وزارت بازرگانی، پنج کارمند
محلی تحت استخدام وزارت بازرگانی، یک نفر که در استخدام وزارت خارجه می باشد و پنج کارمند
پیمانی است. یک افسر دارای رده شغلی 5 از دفتر سرویس خارجی بخش اقتصادی / بازرگانی سفارت به
عنوان مسئول تحقیقات در امور بازار به این مرکز منصوب گشته است. مرکز تجاری زیر نظر مشاور
اقتصادی / بازرگانی سفارت عمل می کند. این مرکز در ساختمانی واقع در پائین شهر تهران قرار گرفته و
طی دو سالی که از آخرین بازرسی می گذرد نه نمایشگاه بزرگ دائر کرده است.
این مرکز همچنین از مشارکت نمایشگاههای آمریکایی در نمایشگاه بین المللی بازرگانی تهران نیز
حمایت و پشتیبانی به عمل می آورد. مهمترین نمایشگاههایی که پس از آخرین بازرسی برگزار گردیده به
شرح زیر می باشند.
تاریخ- عنوان-شمار شرکت کنندگان-شمار بازدید کنندگان-اکتبر 76-تجهیزات و سیستمهای بازرگانی23-663-فوریه 77-تجهیزات ارتباطاتی-21-717-ژوئن 77-منابع آب26-241-ژوئیه 77-عیب یابی وسائط نقلیه و ماشین آلات11-690-نوامبر 77-جیپای- g w1075-دسامبر 77-مصالح و تجهیزات ساختمانی- 10-650-ژانویه 78-شیمیایی / پتروشیمی 24-418-
مارس 78-بسته بندی و تهیه مواد غذایی -13-407-مه 78-انرژی خورشیدی- 14-444
نتیجه گیری و ارزیابی
مرکز تجاری آمریکا در تهران در مواقع برگزاری نمایشگاهها بسیار فعال است، لیکن میزان فعالیت آن
در فواصل زمانی بین برگزاری نمایشگاهها و علیرغم تلاش شدید این مرکز برای جلب توجه عموم چندان
زیاد نیست. این مرکز از نظر محیط فیزیکی بخصوص در رابطه با نمایشگاهها و فقدان محل پارک وسائط
نقلیه که در همه نقاط پائین شهر تهران به چشم می خورد دچار محدودیتهایی می باشد. کارمندان وزارت
ص: 882
بازرگانی مشغول به کار در این مرکز افراد بسیار مجرب می باشند. مدیر این مرکز حدود 15 سال در زمینه
بازاریابی با کار در یک شرکت بزرگ آمریکایی تجربه اندوخته و در وزارت بازرگانی و نیز به عنوان مدیر
مرکز تجاری در بانکوک فعالیت وسیعی داشته است. معاون وی نیز در زمینه ایجاد نمایشگاههای تجاری
فعالیت داشته است.
میزان فعالیت آمریکا در بازار ایران طی دو سال گذشته تا حدودی کاهش داشته، ولی حجم دلاری
فروشهای آمریکا به این کشور افزایش یافته است. بازاریابی در ایران کار فوق العاده طاقت فرسایی است و
وظیفه ای آسان نیست.
برنامه ریزی، تهیه مقدمات، و سازماندهی بر خلاف دیگر مراکز تجاری در اینجا دشوارتر است.
معذالک، با همکاری بخش اقتصادی بازرگانی و پشتیبانی یک فرد مسئول تحقیق در امور بازار، به نتایج
بسیار مفیدی دست یافته که این امر بخصوص در زمینه فروش «کالاهای انبار شده» و اجناسی که
«جدیدا» به بازار وارد شده صادق بوده است. بعضی از نمایشگاهها بسیار موفق و بعضی دیگر ناموفق بوده
است. با این حال، سنجش نتایج حاصل از نمایشگاههای مهم به صورت مجزا دشوار است و نمی توان
منطق قاطع و مبرهنی را جهت ادامه عملکرد مرکز تجاری آمریکا در تهران ارائه نمود. بررسی عملیات
مرکز تجاری توسط بازرسین حاکی از آن است که این مرکز عمر مفید خود را به پایان رسانده و ادامه
حضور آن در این کشور فاقد ارزش است. طبق برداشت بازرسین، فلسفه عملیات مرکز تجاری این است
که پس از چند سال فعالیت از میان برداشته شود، بنابر این آنها توصیه می کنند که این مرکز تا قبل از سال
مالی 1980 از مرحله عمل خارج شود تا روش بهتری برای استفاده بیشتر از تسهیلات آن ابداع گردد
(پیشنهاد 9 ه 1)
محوطه نمایشگاه بازرگانی تهران ظاهرا جای مناسبی برای به نمایش گذاشتن محصولات آمریکایی
است و قبلاً نیز در موارد مناسب این مکان مورد استفاده شرکتهای آمریکایی بخصوص در نمایشگاههای
سالانه قرار گرفته است.
قبل از اتخاذ هر گونه تصمیم نهایی باید عکس العملهای سیاسی و اجتماعی حاصل از این عمل را نیز
در نظر گرفت، گرچه احتمال بروز این گونه فعل و انفعالات بسیار ضعیف است.
این مرکز در زمینه امور گمرکی مربوط به اقلام وارداتی از طریق مرکز تجاری جهت برگزاری
نمایشگاهها با مشکلات بسیار شدیدی دست به گریبان بوده است. این امر مسائلی را در برخورد با
مقامات گمرکی ایران ایجاد کرده و باید به آن توجه شود، گرچه در این اواخر وضع بهبود بیشتری پیدا کرده
است. (پیشنهاد 9 ه 2)
اگر این مرکز تعطیل شود، مسئول تحقیق در امور بازار باید در بخش اقتصادی / بازرگانی به کار
مشغول گردد. این بخش باید تقویت شود و بعضی از خدمات ارائه شده توسط مرکز تجاری برای جامعه
تجاری آمریکا باید در بخش اقتصادی / بازرگانی انجام شود که عبارتند از کمک و مشاوره با آنها در
برقراری تماس با جامعه بازرگانی ایران و راهنمایی تجار جدید در امور این کشور.
پیشنهادات
پیشنهادات
9 ه 1. سفارت آمریکا در تهران باید بر فعالیت مرکز تجاری مروری داشته باشد یا بهره برداری از آن
ص: 883
را به طرز مؤثرتری افزایش دهد و یا برنامه ای برای حذف آن تا قبل از سال 1980 پیشنهاد نماید. در انجام
این عمل سفارت باید با دفتر امور خاور نزدیک/ امور ایران و وزارت بازرگانی همکاری نماید.
9 ه 2. مرکز تجاری آمریکا در تهران باید مسائل گمرکی خود را در مورد کالاهایی که این مرکز وارد
کشور کرده با مقامات محلی حل و فصل کند.
چارلز تی. کراس
بازرس ارشد
آلن برنسونکنت ان. راجرز
بازرسبازرس
وزارت خزانه داری واداره مالیات بر درآمد، حقایق،...
وزارت امور خارجهطبقه بندی نشده
هدایت روابط با ایران (امور خاور نزدیکایران)یادداشت بازرسی شماره 9
سازمانهای دیگرواحد: تهران ژوئیه 1978
وزارت خزانه داری واداره مالیات بر درآمد
حقایق
دفتر اداره مالیات بر درآمد در سفارت آمریکا در تهران یکی از چهارده دفتر این گونه ای است که در
شهرهای بزرگ جهان مستقر می باشد و از سال 1974 در تهران کار خود را آغاز نمود است. این دفتر در
بخش برنامه های خارجی دفتر عملیات بین المللی اداره مالیات بر درآمد فعالیت می کند. این دفتر دارای
مسئولیت منطقه ای در برگیرنده ایران، لبنان، لیبی، مصر، بحرین، اردن، کویت، عراق، عمان، یمن، قطر،
سوریه، امارات متحده عربی، عربستان سعودی، پاکستان و افغانستان می باشد. دفتر مزبور در ساختمان
سرکنسولگری آمریکا حدود دو خیابان دورتر از سفارت قرار دارد.
دفتر تهران تحت نظارت یک افسر 15 GS و معاونش که یک افسر 14 GS است عمل می کند و هر دوی
آنها کارمندان وزارت خزانه داری آمریکا می باشند. این دفتر دارای یک کارمند دیگر آمریکایی و یک
منشی محلی نیز می باشد. این دفتر در طبقه چهارم ساختمان سرکنسولگری حدود دو خیابان دورتر از
محوطه سفارت قرار دارد. در طول مدت شش ماه از سال یک پرسنل دیگر نیز به طور موقت به این دفتر
مأمور می گردد تا در تهیه اظهار نامه های مالیاتی، مالیات دهندگان آمریکایی را یاری دهد. دفتر اداره
مالیات بر درآمد رسما با بخش اقتصادی بازرگانی سفارت مرتبط می باشد.
ارزیابی و نتیجه گیری
نمایندگان اداره مالیات بر درآمد سعی می کنند سالی دو بار به شهرهای بزرگ تحت پوشش خویش در
منطقه سفر کرده و امور مربوطه را انجام دهند که خود کاری دشوار است. وظیفه اصلی این دفتر حصول
اطمینان از این امر است که شهروندان آمریکایی و شرکتهای آمریکایی و اتباع خارجی تابع مقررات
مالیاتی آمریکا، قوانین و مقررات مالیاتی را رعایت می نمایند.
مهمترین فعالیت این دفتر شامل کمک به مالیات دهندگان، حسابرسی مالیاتی، و برقراری تماس با مقامات
مالیاتی دول منطقه می باشد. شمار آمریکاییهای مقیم این منطقه بسیار است و به طور مثال 41000 نفر از
آنها در ایران و 35000 نفر در عربستان سعودی به کار مشغول می باشند.
ص: 884
دوره حاضر دوره ای بحرانی و پرفعالیت برای اداره مالیات بر درآمد بوده است، چون طی این مدت
کنگره آمریکا در حال بحث پیرامون بخش 911 قانون مالیاتی بود که بر بدهی مالیاتی آمریکاییهای مقیم
خارج از کشور به استثنای مقامات دولتی تأثیر خواهد داشت. این امر نه تنها مایه نگرانی مالیات دهندگان
بلکه شرکتهای استخدام کننده آنان نیز شده است، چون تغییر این قانون نه تنها هزینه کار بلکه نحوه رقابت
ما را نیز دگرگون خواهد ساخت.
تعداد کثیری خارجی مقیم آمریکا نیز هستند که شهروندان ایرانی بوده و با «کارتهای سبز خویش» به
ایران بازگشته اند. این افراد با وجود این که زمان چندانی را در آمریکا به صورت اقامت نمی گذرانند، ولی
مقیم آمریکا شناخته می شوند. بنابراین تابع مقررات مالیاتی مربوط به درآمدهای خویش در تمام نقاط
جهان می گردند، اجرای این مقررات در مورد کلیه این چنین افرادی در اغلب موارد در مورد
درآمدهایشان در ایران دشوار است، چون بین ایران و آمریکا هیچ گونه معاهده مالیاتی منعقد نگردیده
است. گاهی نیز این مورد تحت بررسی قرار گرفته ولی موفقیت چندانی نداشته است بنابراین، توصیه
می شود که تلاش بیشتری در زمینه انعقاد چنین پیمانی با ایران به عمل آید. (پیشنهاد 9 و 1)
پیشنهادات
پیشنهادات
9 و 1. وزارت امور خارجه (دفتر خارجی اداره مالی داخلی) هماهنگ با وزارت خزانه داری، باید در
صدد انعقاد پیمان مالیاتی با ایران باشد.
9 و 2. سفارت آمریکا در تهران باید در صورت یافتن یا احداث محل جدید و مناسب بخش کنسولی،
مکان مناسبی را در همان ساختمان برای دفتر اداره مالیات بر درآمد در نظر بگیرد.
کنت ان. راجرزچارلز تی. کراس
بازرسبازرس ارشد
مدرسه آمریکایی تهران، حقایق، ارزیابی و نتیجه گیری
وزارت امور خارجهطبقه بندی نشده
هدایت روابط با ایران (امور خاور نزدیک ایران)یادداشت بازرسی شماره 10 الف
فعالیتهای دیگرواحد: تهران ژوئیه 1978
مدرسه آمریکایی تهران
حقایق
مدرسه آمریکایی تهران یک مدرسه خصوصی غیرانتفاعی آموزشی است که شامل برنامه های
تحصیلی از کلاس اول دبستان تا سال آخر دبیرستان می باشد. شمار دانش آموزان کنونی این دبیرستان
3200 نفر است.
ارزیابی و نتیجه گیری
وامهای بلاعوض دریافتی توسط این مدرسه در ژوئن 1976 معادل 17500 دلار؛ در آوریل 1977
معادل 7500 دلار؛ و در سپتامبر 1977 معادل 2500 دلار بوده است. به استثنای هزینه های مصرف شده
جهت به کارگیری یک هواپیمای خارجی که جهت تأمین هزینه های لازم برای آن از وام بلاعوض ژوئن
ص: 885
1976 استفاده شده بود، تمام مخارج دیگر بر طبق شرایط وام قابل پرداخت مصرف شده بود. تنها
توضیحی که در زمینه استفاده از هواپیمای خارجی داده شده این است که بخش مدیریت مدرسه این امر را
ضروری تشخیص داده است. اگر این موضوع صحت داشته باشد و توضیح دیگری در توجیه مطلب ارائه
نشود. هزینه حمل و نقل هوایی معادل 52/1026
پیشنهادات
پیشنهادات
10 الف 1. سفارت آمریکا در تهران باید علت استفاده از هواپیمای خارجی را روشن نماید و در
صورت عدم دستیابی به توضیحات کافی، باید هزینه حمل و نقل هوایی را عودت دهد.
آلن برنسونچارلز تی. کراس
بازرسبازرس ارشد
انجمن کارمندان آمریکا، حقایق، ارزیابی و نتیجه گیری
وزارت امور خارجهطبقه بندی نشده
هدایت روابط با ایران (امور خاور نزدیک ایران)یادداشت بازرسی شماره 10 ب
فعالیتهای دیگرواحد: تهران ژوئیه 1978
انجمن کارمندان آمریکا
حقایق
انجمن کارمندان آمریکایی یکی از عملیات وسیع از این دست در سرویس خارجه است. این انجمن
دارای 8000 عضو بوده و در برگیرنده شهروندان آمریکایی مشغول به کار رسمی در ایران و نیز تعدادی از
پرسنل بازنشسته نظامی آمریکا یا وزارت خارجه است که در ایران به سر می برند و دولت ایران به آنها
اجازه داده که از مزیت خرید معاف از حقوق گمرکی محدودی برخوردار شوند. این انجمن دارای یک
رستوران یک محل صرف مشروبات الکلی، فروشگاه، سرویس تاکسیرانی، سرویس استخدامی،
آپارتمانهای موقتی و سرویسهای پستی می باشد. فروش سالانه تا 30 ژوئن 1978، از مرز 6 میلیون دلار
فراتر خواهد رفت. در صورت اجرای عملیات گسترشی، میزان فروش سالانه به مرز 10 میلیون دلار
نزدیک خواهد شد.
آخرین حسابرسی مستقل انجام شده توسط حسابداران رسمی شامل دوره 18 ماهه قبل از دسامبر
1976 بوده است. بر طبق برنامه های موجود باید کارمندان دولت غیرذینفع آمریکایی حسابرسی لازم را
در ژوئیه 1978 انجام دهند.
ارزیابی و نتیجه گیری
نحوه کنترل و نظارت بر عملیات اصولاً خوب است. با این حال میزان بیمه مربوط به خسارات وارده به
کالاها در نتیجه آتش سوزی، طوفان و وقایع دیگر،باید افزایش پیدا کند. در حال حاضر، میزان بیمه تنها
کالاهای به ارزش یک میلیون دلار را در بر می گیرد، ولی ارزش کالای موجود حدود 5/1 میلیون دلار
برآورد شده است. از آنجا که شرکت بیمه به ندرت کل ارزش مربوط به کالاهای بیمه شده را تأمین می کند،
میزان خسارات احتمالی وارده به انجمن کارمندان آمریکایی می تواند وسیع باشد (پیشنهاد 10 ب 1).
ص: 886
مورد دیگری که باید مورد بررسی بیشتر قرار گیرد میزان پول نقدی است که بلا استفاده مانده و می تواند در
صورت سرمایه گذاری به صورت سپرده بانکی کوتاه مدت مبلغی به عنوان بهره کسب نماید. تا تاریخ 30
آوریل 1978، بیش از یک میلیون دلار یا به صورت موجودی وجود داشته و یا در حساب چکی انجمن
سپرده شده بوده است. (پیشنهاد 10 ب 2).
در یک مورد دیگر متوجه شدیم که انجمن کارمندان آمریکا می تواند در زمینه حسابداری به گروه
مشاوره تفریحی سفارت آمریکا در تهران یاری دهد. اخیرا این گروه اقدام به جمع آوری مقداری اعانات
کرده و قرار است این کار بیش از اینها نیز ادامه پیدا کند. ولی هیچ گونه نظارتی بر دریافت و پرداخت این
پولها و مبالغ اعمال نمی شود. مبالغ جمع آوری شده در صندوق یکی از کارمندان سفارت نگهداری می شود
و اسناد مربوطه شامل یادداشتهای مربوط به آنها می باشد.
به منظور برقراری یک سیستم حسابداری موجه و کنترلهای داخلی و جلوگیری از بروز مشکلات این
مبالغ بایستی به تنخواه گردانی که توسط انجمن کارمندان آمریکایی نگهداری می شود، انتقال یابد و همین
انجمن مسئول نقل و انتقالات مربوطه باشد. (پیشنهاد 10 ب 3)
پیشنهادات
پیشنهادات
10 ب 1. سفارت آمریکا در تهران باید از انجمن کارمندان آمریکایی بخواهد که میزان بیمه کالاهای
خویش را افزایش دهد تا از وارد آمدن خسارات احتمالی جلوگیری به عمل آید.
10 ب 2. سفارت آمریکا در تهران باید از انجمن کارمندان آمریکایی بخواهد که حداقل نقدینه مورد
نیاز را نزد خویش نگهداری کند. مبالغ مازاد نیز باید به صورت سپرده های مدت دار نزد بانک سپرده شود.
10 ب 3. سفارت آمریکا در تهران باید از گروه مشاوره تفریحی بخواهد که تمام موجودی خویش را
به انجمن کارمندان آمریکایی بسپارد و این انجمن نیز باید حسابی را مخصوص این گروه افتتاح کرده و
تمام نقل و انتقالات مالی مربوط به آن را در آن حساب ضبط کند.
آلن برنسونچارلز تی. کراس
بازرسبازرس ارشد
امور علمی، حقایق، ارزیابی و نتیجه گیری
وزارت امور خارجهمحرمانه
هدایت روابط با ایران (امور خاور نزدیک / ایران)یادداشت بازرسی شماره 11
واحد: تهران ژوئیه 1978
امور علمی
حقایق
در سفارت آمریکا در تهران بخش اقتصادی بازرگانی پاسخگوی امور علمی نیز می باشد. وابسته
علمی با موضوعات مهمی از قبیل مسائل مربوط به انرژی هسته ای سروکار دارد.
ارزیابی و نتیجه گیری
ایران پیمان عدم تکثیر سلاحهای هسته ای را امضاء و تأیید نموده است. به دنبال امضای لایحه
ص: 887
همکاری هسته ای توسط رئیس جمهور در آوریل 1978، تمام قراردادهای همکاری هسته ای باید مورد
مذاکره مجدد قرار گرفته و از اهمیت بیشتری برخوردار گردند. ایران اولین کشوری بود که در مورد آن این
امر به مرحله اجرا در آمد. بنابراین اهمیت این مذاکرات و تأثیر آن بر دیگر ملل که شمار آنها به 40
می رسد. قابل ملاحظه می باشد.
وابسته علمی در زمینه امور مربوط به جمعیت نیز فعالیت داشته و با مقامات وزارت بهداشت و رفاه
اجتماعی تماسهای بسیار می گیرد. او برنامه های کنترل خانواده در ایران را برای آژانس گسترش
بین المللی ارزیابی کرده و در غیر این صورت به عنوان رابط عمل می کند. گرچه آمریکا در زمینه
برنامه های کنترل خانواده ایران کمک مستقیمی را ارائه نمی کند، ولی ما در تلاش جهانی سازمان ملل مانند
برنامه های آن در فدراسیون برنامه ریزی بین المللی والدین همکاری داریم. علاوه بر این به خاطر
وابستگی ضروری موجود بین تکنولوژی مربوط به ارتقاء سطح زندگی و برنامه کنترل خانواده، می توان
گفت که وابسته علمی نقش بسیار حائز اهمیتی را ایفا می کند. بازرسین احساس می کنند که وی در این
زمینه عملکرد خوبی داشته و دارد.یکی از جنبه های مهم دفتر وابسته علمی مربوط به کار بخش
اقتصادی/ بازرگانی است و تلاشهای مهمی را در زمینه ارتقاء وضع فروش تجهیزات و خدمات مهندسی،
تکنولوژیکی و علمی در بر می گیرد. موفقیت این نوع تلاشها نیاز به آگاهی از مسائلی را ایجاد می کند که
نمی توان از مقام امور بازرگانی انتظار داشت، بنابراین حضور چنین وابسته علمی در تهران به نفع آمریکا
می باشد. حدود نیمی از کار وی را بهبود وضع تجارت و فروشهای بازرگانی تشکیل می دهد. بخشی دیگر
از کارهای وی نیز عبارت است از تماس با جامعه آکادمیک و علمی ایران که وی در صورت داشتن یک
دستیار تمام وقت، مایل به گسترش آن می باشد. وابسته علمی به بازرگانان منتخب آمریکایی توجه
بسیاری را معطوف می دارد و به آنها در زمینه های مختلف بخصوص انرژی هسته ای، باد، برق و
خورشیدی کمک می کند. اینها زمینه هایی است که ملل دیگر از جمله فرانسه و آلمان غربی در آنها فعالیت
بسیار دارند. ظاهرا آمریکا در تسخیر این گونه بازارها بازنده بوده است و خنده دارتر این است که
شرکتهای برنده بازار از کشورهایی هستند که خود جواز تولید تجهیزات طراحی شده در آمریکا را در
اختیار دارند. ظاهرا آمریکا شرکت چندانی در مناقصه ها نداشته و در ارائه خدمات و ارزیابی مستمر
فعالیت چندانی ندارد. وزارت انرژی آمریکا نیز مایل به جمع آوری سودهای حاصله از برگزاری
نمایشگاه تجاری انرژی خورشیدی در مرکز تجاری آمریکا در تهران به تاریخ مه 1978 است که این
نمایشگاه نیز ظاهرا در برانگیختن توجهات سهم به سزایی داشته است. به احتمال زیاد ایران در نقاط
مختلف جهان به مقایسه امکانات خرید در زمینه تجهیزات انرژی خورشیدی خواهد پرداخت. این
نمونه ای از رقابت سرسختانه ای است که در این بخش جریان دارد چون فرانسه و آلمان معمولاً خدمات
فنی نرم افزار متعاقب فروشهای تجاری خویش را کاهش می دهند.
وابسته علمی در هر دو مورد از وظایف خویش یعنی وظیفه علمی و بهبود وضع فروشهای بازرگانی با
مشکلاتی عمده چون گردآوری اطلاعات موثق روبه رو می باشد. بخش اعظم این گونه مشکلات مربوط
به پنهان کاری سنتی و دیرین ایرانیهاست. ولی آمریکا هنوز هم در زمینه فروش و ارائه خدمات
تکنولوژیکی عالی پیشگام می باشد.
وابسته علمی در دفتر سازمان ثبات اقتصادی تجارب بسیاری کسب کرده و تجربه بیست ساله ای نیز
ص: 888
در زمینه صنعت اندوخته است، که در نحوه برخورد وی با صنعتگران آمریکایی تأثیر به سزایی داشته
است. با وجود اینکه بیش از دو ماه از اقامت وی در ایران نگذشته، ولی وی کمکهای شایان توجهی به
سفارت نموده است. میزان این کمکها در آینده نیز افزایش خواهد یافت. تغییر عنوان شغلی وی به مشاور
باعث ارتقاء مقام وی و سهولت در تماس با جامعه علمی و آکادمیک ایرانی خواهد گردید. (پیشنهاد 11
1) نهایت این که او به یک دستیار تمام وقت نیازمند می باشد.
پیشنهاد
پیشنهاد
11 1. سفارت آمریکا در تهران باید از وزارت امور خارجه درخواست نماید که عنوان وابسته علمی
را به مشاور امور علمی و تکنولوژی تغییر دهد.
کنت ان . راجرزچارلز تی. کراس
بازرسبازرس ارشد