گزارش سیاسی امنیتی، 11 نوامبر
سند شماره 164
خیلی محرمانه11 نوامبر 1978 20 آبان 1357
از: سفارت آمریکا، تهران 11056به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی.سی.
موضوع: گزارش سیاسی امنیتی، 11 نوامبر
1 وضعیت تا ظهر آرام بود. دعوت آیت الله خمینی و کریم سنجابی رهبر جبهه ملی به اعتصاب برای روز 12 نوامبر به طور وسیعی از بی بی سی شنیده شده است. سفارت انتظار دارد این درخواست تأثیر پراهمیتی روی مغازه ها و کسبه و تجار داشته باشد. در هر حال هیچ گونه دعوتی به اغتشاش یا تظاهرات برای فردا نشده است.
2 تنها گزارش از آشوب امروز در مورد گروهی بود که سعی کردند نام بنای یادبود شهیاد را به بنای یادبود خمینی تغییر دهند. آنها توسط ارتش متفرق شدند.
3 مراسم سلطنتی عید قربان برابر برنامه در کاخ نیاوران جریان دارد.
4 کریم سنجابی رهبر جبهه ملی قرار است امروز ساعت پنج بعد از ظهر در منزلش کنفرانس مطبوعاتی برگزار نماید و در این میان احتمال می رود نیروهای امنیتی مداخله کنند و افرادی را دستگیر نمایند.
5 به طوری که گزارش شده دیروز در مشهد تظاهرات و برخی تیراندازیها وجود داشت. همچنین در بهشهر و آمل در کنار دریای خزر اغتشاشاتی روی داد و تیراندازی قابل توجه و مرگ تعدادی افراد را به دنبال داشت. امکان دارد اتفاقات مشابهی در شهرهای دیگر روی داده باشد ولی ما هیچ گونه اطلاعی نداریم. سولیوان
گزارش وضعیت ایران در 11 نوامبر 1978
سند شماره 165
سری11 نوامبر 1978 20 آبان 1357
از: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی.سی 287378
به: نمایندگیهای دیپلماتیک اروپائی، خاور نزدیک، آسیای جنوبی
موضوع: گزارش وضعیت ایران در 11 نوامبر 1978
1 شنبه روز آخر تعطیلات سه روزه مذهبی بدون تظاهرات برگزار شد.
2 نیروهای امنیتی که توسط فرماندار نظامی ژنرال اویسی هدایت می شوند سنجابی و
ص: 301
فروهر رهبران جبهه ملی را دستگیر کردند. آنها همچنان برای برگزاری یک مصاحبه مطبوعاتی برای دعوت به آزاد کردم مردم از سلطنت مستبدانه، ادامه اعتصابات و برگزاری رفراندوم ملی در مورد سلسله پهلوی آماده می شدند. سنجابی جمعه از مسافرتی به پاریس برای دیدار با آیت الله خمینی به تهران بازگشت. این دستگیری که 60 خبرنگار خارجی شاهد آن بودند قطعاً توسط سرویس فارسی بی بی سی گزارش می شود، به همان نحو که دعوت قبلی خمینی برای یک اعتصاب در 12 نوامبر پخش گردید. به طوری که گزارش شده آیت الله شریعتمداری میانه رو دعوت برای اعتصابات بیشتر را تأیید نموده است.
3 رادیو تهران تظاهرات خشونت باری را در چندین شهر دورافتاده منجمله شهرهای نفت خیز اهواز، خرمشهر و اصفهان گزارش نمود. هیچ یک از آمریکاییها صدمه ندیده اند.
4 دولت بدون شک با عناصر مخالف اعتصابی در خیابانها در خلال چند روز آینده برخورد خواهد داشت. مقامات حکومت نظامی اخطار کرده اند که دستورات حکومت نظامی در 12 نوامبر به طور جدی به مورد اجرا گذاشته خواهند شد.
5 تولید نفت در این اثنا همچنان افزایش می یابد و برای امروز برنامه ریزی شده بود که به 98/1 میلیون بشکه برسد. حسنعلی مهران به عنوان وزیر جدید امور اقتصادی و دارایی معرفی شد. مهران که یک اقتصاددان لایق است قبلاً به عنوان رئیس کل بانک مرکزی خدمت کرده و اخیراً رئیس سازمان برنامه و بودجه بوده است. ونس
نگاهی دیگر به آینده
سند شماره 166
خیلی محرمانه11 نوامبر 1978 20 آبان 1357
از: سفارت آمریکا، تهران 11057به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی.
موضوع: نگاهی دیگر به آینده
1 همانطور که ما با آرامش جشن عید قربان را پشت سر می گذاریم، مرکز توجهات به ایران روی برخوردی متمرکز شده که در 12 نوامبر بین دولت نظامی و کارکنان بخشهای مختلف اقتصادی که در اعتصاب هستند روی خواهد داد. سنجابی رهبر جبهه ملی می گوید اعتصابات ادامه خواهد یافت. بخش فارسی بی بی سی پا را فراتر گذارده و می گوید آیت الله خمینی برای یک اعتصاب عمومی در 12 نوامبر دعوت به عمل آورده است.
2 دولت نظامی در هر یک از رخدادها ترجیح داده که با اعتصابات به صورت مرحله ای برخورد نماید. ژنرال ازهاری به سفیر اطلاع داد صنعت نفت از اولویت درجه اول برخوردار است و هدف وی بازگشت به تولید کامل در اولین فرصت می باشد. وی سپس به بخشهای مهم مثل حمل و نقل و ارتباطات خواهد پرداخت. وی اعتقاد دارد دستگاه اداری مجدداً فعال خواهد شد زیرا عدم حضور آن بیشتر به خاطر ترس و وحشت بوده است تا نارضایی.
3 برخورد با معلمین مدارس تا 18 نوامبر به تعویق افتاده است. یک افسر ارشد ارتش
ص: 302
گفته است این بدان لحاظ می باشد که آنها (نظامیان) اعتقاد دارند معلمین اگر ببینند دیگران به سر کارهایشان باز می گردند آنان نیز به آرامی باز خواهند گشت. از طرف دیگر چنانچه قبل از همه با آنان برخورد شود، برای استفاده از بچه ها به عنوان سپر بلاتردید به خود راه نخواهند داد و باعث ایجاد ناخوشایندترین مسئله خواهند شد.
4 این آزمایش اراده آزمون قدرت نیز خواهد بود. یکی از مشکلات بزرگ در ارزیابی بحران جاری این است که هیچ کس نمی تواند قدرت نسبی نیروهای درگیر را تخمین بزند.
البته می توان انتظار داشت که اعتصابیون از سوی گروههای اخلال گر خیابانی که از تاکتیک ضربه زدن و فرار کردن بهره می برند، حمایت شوند. در هر حال این ارزیابی ها بایستی در مواجهه با یک قاطعیت نظامی به نمایش گذارده شده برای تیراندازی مؤثر به منظور بر هم زدن جمعیت انجام شود. نظر به اینکه جبهه ملی بر این اعتقاد است که امکان دارد خمینی واقعاً قادر به کنترل تعداد بیشماری که ادعا می کند باشد، آنها از جدا شدن از او و حتی قبول ماهیت اقتدار دولت که آرزوی آن را دارند، می ترسند.
5 بنابراین گزارش اگر ارتش در شکستن اعتصابات موفق از کار درآید برای خیلی از افراد خارج از گود ممکن است این معنا را داشته باشد که نه فقط آنها (ارتش) دارای قدرت و نیروی بیشتری هستند بلکه دارای حمایت توده ای بیشتری نسبت به خمینی می باشند.
این مشاهده می تواند باعث ایجاد حرکتی در اکثریت خاموش در جهت دوری جستن از مواضع افراطی حمایت شده توسط خمینی و نیز تمرکز تدریجی قدرت در ارتش و به طور غیرمستقیم در شاه گردد.
6 در این حالت خمینی با این انتخاب روبرو می شود که یا برای شورش مسلحانه دعوت به عمل آورد و یا اینکه از تقاضاهای افراطیش عدول نماید. خوشبختانه به نظر می رسد که در این کشور اسلحه های قتاله بدون کنترل کم باشد و بدین دلیل ممکن است خمینی از چنان دعوتی صرفنظر نماید. (نیروهای دولت ایران از کوششهایی که برای پر کردن این خلاء در جریان است نگرانند). در هرحال خمینی یک فرد غیرقابل پیش بینی است و به وضوح تنفری تسکین ناپذیر از شاه دارد.
7 اگر خمینی در مواضع افراطی خود تجدیدنظر به عمل آورد سیاستمداران جبهه ملی و دیگر سیاستمداران لازم برای تشکیل یک دولت ائتلافی احتمالاً شروع به مذاکره با شاه برای حصول به چنان نتیجه ای خواهند نمود. در هر حال اغلب آنان نسبت به مقاصد وی بدبین هستند و اعتقاد ندارند چنان مذاکراتی به انتخابات واقعی و آزاد منجر شود.
(نظر سفارت بر این است که شاه به مرحله ای رسیده است که انتخابات آزاد را قبول می نماید). بنابراین این طرح می تواند ایران را از بحران فعلی برهاند.
8 از طرف دیگر چنانچه دولت نظامی در شکستن اعتصابات توفیق نیابد و یا خمینی دعوت به قیام مسلحانه نماید، بحران عمیق تر خواهد شد. در آن مرحله شاه و ارتش بایستی
ص: 303
نسبت به اتخاذ اقدامات خشن به منظور حفظ سلطنت تصمیم بگیرند.
سولیوان
ناآرامی های داخلی در ایران
سند شماره 167
خیلی محرمانه
شماره گزارش: 78 0522 846 611 نوامبر 1978 20 آبان 1357
از: دفتر مستشاری دفاعی آمریکا، تهران به: سازمان اطلاعات دفاعی، واشنگتن دی. سی.
مرجع: 15016 EI2ICR-M- 9
عنوان: ناآرامی های داخلی در ایران
16 (بدون طبقه بندی) این گزارش شامل اطلاعاتی از وضعیت کنونی ایران است.
17 تا 21 حذف شده است.
22 جزییات: (محرمانه غیرقابل رؤیت برای بیگانگان)
1 وابسته دفاعی و وابسته نیروی زمینی سفری به شمال تهران داشتند و بعد به طرف سفارت آمریکا حرکت کردند. وابسته دفاعی بعداً سری به مرکز شهر و دیگر نواحی شمال مرکزی تهران زد و اطلاعات آن تا ساعت 12 به وقت محلی به قرار زیر می باشد.
الف امروز جشن عید قربان است (جشن ذبح) که خوردن گوشت گوسفند تازه قربانی شده و اجتماع خانواده ها به عنوان سنت و جشن مذهبی است. اوضاع فعلاً آرام است ولی می تواند به سرعت وخیم گردد. عبور و مرور تاکسی و اتوبوس مانند روزهای تعطیل صورت می پذیرد و مغازه ها به طور پراکنده باز هستند ولی می گویند مالکین آن غیرمسلمان یعنی یهودی (اسرائیلی) و غیره می باشند. پمپ بنزینها تقریباً طبق روال همیشگی مشغول کار هستند. (شلوغ و پرتحرک).
ب در قسمت شمال شهر جائی که تانکهای چیفتن از 10 نوامبر مشاهده می شدند، اکنون دیگر منطقه را ترک کرده اند. نفربرهای زرهی BTR60 تقریباً با همان تعداد نفراتی که در گزارش قبل ذکر شد، در محل حضور دارند.
ج مقامات سفارت اطلاع یافتند که مدارس آمریکایی تهران در 12 نوامبر فعال نخواهند بود. تصمیم برای فعالیت یا تعطیلی مدارس در روز 13 نوامبر، تنها در روز 12 نوامبر اخذ خواهد شد.
د سفارت ایالات متحده تنها توسط نیروهای پلیس محافظت می شود و نیروهای نظامی دیگری در منطقه مشاهده نشده است.
2 (خیلی محرمانه غیرقابل رؤیت برای بیگانگان) طی بعد از ظهر 10 نوامبر، مستشاری نیروی دریایی آمریکا (ALUSNA) به همراه سدان (SEDAN) از سفارت ایالات متحده در تهران سفری به فرودگاه بین المللی (مهرآباد) داشت و مشاهدات زیر را گزارش کرده است:
الف: تمام محوطه وسایط نقلیه در اطراف دانشگاه تهران محاصره شده بودند. حضور
ص: 304
نیروهای نظامی و تانک های چیفتن در آن منطقه آشکار بود. عابران پیاده رو اجازه ورود به محاصره را نداشتند. در یک حادثه، مستشاری نیروی دریایی آمریکا (ALUSNA) یک زن را مشاهده کرده که در حال مشاجره با یک سرباز بر سر عبور از منطقه محاصره شده بوده است که در نتیجه زن ضربه ای به سرباز زده است. سرباز با سر ضربه ای به زن وارد کرده و او به زمین افتاده است. نیروهای مستقر در منطقه با هیکل درشت که کمتر در واحدهای نظامی دیده می شود و سرهایشان را با کلاه خودهای پوشیده شده با پارچه هایی به رنگ سفید، حضور دارند. (نمونه ای که در محدوده تهران پیش از این مشاهده نشده است).
ب: در میدان یادمان شهیاد، نزدیک فرودگاه، چهار تانک چیفتن و 7 BTR60 پارک شده بودند. حدود 30 سرباز در این ناحیه حضور داشتند.
ج: از سربازان در فرودگاه خبری نبود ولی پلیس شهربانی بیش از حد معمول دیده می شد. هواپیماهای خطوط هوایی ایران پرواز نداشتند، اما فعالیت های فرودگاه عادی به نظر می رسید. تعداد زیادی از مردم محلی اطراف فرودگاه، در تکاپوی خرید برای تعطیلات مذهبی 11 نوامبر بودند.
3 (خیلی محرمانه غیرقابل رؤیت برای بیگانگان) دامنه شایعه پراکنی در تهران از عدم ایجاد مزاحمت برای اتباع خارجی گرفته تا قتل عام همه خارجیها گسترش دارد. تا ساعت 12 به وقت تهران اوضاع آرام است ولی این وضع می تواند به سرعت تغییر کند. نگرانی در منطقه اطراف دانشگاه تهران آشکار است. نظامیان زیادی به چشم می خورند که می توان گفت خوب تعلیم دیده و کاملاً مورد اعتماد هستند و با ستونی از جنگ افزارهای سنگین یعنی تانکها، نفربرهای زرهی و آتشبارها پشتیبانی می شوند.
4 (خیلی محرمانه غیرقابل رؤیت برای بیگانگان) در 10 نوامبر سفارت انگلستان روز یادبود سالیانه خود را در گورستان نظامی در محوطه زمین سفارت خودشان در قلهک واقع در شمال تهران برگزار نمود. (ساختمان وابسته به سفارت انگلستان که چند روز پیش غارت شد در مناطق جنوبی تهران واقع است) حضور در مراسم برای عموم آزاد بود. اما چند تن از سفرا، وابستگان نظامی همراه همسرانشان و شمار زیادی از جامعه خارجیان (غیرایرانی) در آن حضور داشتند. برنامه مراسم بزرگداشت، شامل سرودخوانی دسته جمعی و نواختن شیپور بود. به خاطر برگزاری مراسمی در مسجدی در مجاورت محل از موسیقی و شیپور استفاده نشد. چرا که مقامات سفارت انگلستان حاضر نبودند خطر ناشی از توجه ساکنین محل نسبت به سر و صداهای بیگانه را به خود جلب نمایند.
نظریات تهیه کنندگان: (خیلی محرمانه غیرقابل رؤیت برای بیگانگان)
مسلم است که اگر عنصر آشوب طلب متعصبی با نیروهای نظامی در اطراف دانشگاه تهران درگیر شود، نظامیان مایلند و می توانند با بکارگیری نیروی کافی بلوا را فرونشانند. هوای تهران از اوایل 10 نوامبر با باران نم نم متناوبی همراه بود و در حوالی ظهر 11 نوامبر باران سرد و
ص: 305
مداومی می بارید. و این خود عامل مؤثری در تصمیمات دانش آموزان محسوب می شود، که از امتیاز عامل جوی در فعالیتهای قبلی در تهران برخوردار بوده اند.
وضعیت ایران
سند شماره 168
خیلی محرمانه11 نوامبر 1978 30 آبان 1357
از: سفارت آمریکا، تهران 11027به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی.سی.
عطف به: 10973 تهران
موضوع: وضعیت ایران
1 اطلاعات به دست آمده در آخر وقت امروز، نشانگر این است که برخلاف شایعات سیاستمداران جبهه ملی و سایر مخالفین دستگیر نشده اند تکرار می شود دستگیر نشده اند.
2 امروز موفق نشدیم با هویدا تماس بگیریم لذا، فرض می شود گزارشات در مورد دستگیری وی صحت دارد. سولیوان
گزارش سیاسی و امنیتی 12 نوامبر
سند شماره 169
خیلی محرمانه12 نوامبر 1978 21 آبان 1357
از: سفارت آمریکا، تهران 11066به: وزیر امور خارجه، واشنگتن دی.سی.
موضوع: گزارش سیاسی و امنیتی 12 نوامبر
خلاصه: از صبح روز 12 نوامبر وضعیت در تهران می رود تا خشونت آمیز شود. به نظر می رسد رویاروییهای بین دانشجویان و نظامیان و دستجات مذهبی و دولت در حال شکل گرفتن است. حکومت نظامی گردهمایی نماز جماعت را مجاز اعلام کرده است ولی این اقدامات ممکن است موجب پخش نوار انتقادات گزنده خمینی از پاریس و یا سخنرانی با متون تحریک کننده گردد.
بسیاری از خدمه پروازهای هواپیمایی ملی ایران و کارگران شرکت نفت هنوز در اعتصاب هستند. وقوع حوادث متعدد 11 نوامبر در استانها، ولی تهران نسبتاً آرام بود. چهار وزیر جدید تعیین شدند. جبهه ملی در مسیر پیوند کامل با خمینی، به اثرات پراکنده اعتصاب. پایان خلاصه.
1 در حالیکه بیشتر نقاط تهران صبح روز 12 نوامبر به حالت عادی برگشته، درگیری از قبل طرح ریزی شده بین دانشجویان و نظامیان در دانشگاه تهران محتمل به نظر می رسد. منابع دانشجویان را با هدف مشخص درگیری تحریک آمیز در حال حرکت به سمت دانشگاه تهران مشاهده کرده اند. منابع همچنین اظهار کرده اند که گردهم آیی نماز جماعت ظهر در مساجد به میزان زیادی موجب آشفتگی و ناآرامی خواهد شد. گزارش شده که آیت الله خمینی تهران را به مبارزه دعوت کرده و نوارهایی با مضامین ضدبیگانه و فوق العاده فتنه انگیز پر کرده است. یک
ص: 306
روایت می گوید ممکن است این نوارها مورد استفاده قرار گیرند. منابع دیگر گفتند احتمالاً سخنرانیها مبتنی بر اظهارات خمینی خواهد بود یا عملاً خود نوار را پخش می کنند.
2 حکومت نظامی در ساعت 10 قبل از ظهر دیروز 12 نوامبر اعلام کرد که گردهم آیی برای نماز جماعت مجاز خواهد بود و روحانیون را دعوت به آرام کردن مردم کرد. همچنین اعلام شده است که همه مدارس تا 18 نوامبر تعطیل خواهند بود. در حالیکه مدارس ابتدایی باید دایر باشند. بازگشایی دبیرستانها و دانشگاهها بعداً اعلام خواهد شد.
3 امروز پروازهای هواپیمایی ملی ایران هم داخلی و هم خارجی به راه خواهد افتاد، (تلگرام جداگانه جزییات موضوع را ارائه خواهد کرد) و فعالیت فرودگاه تهران معمولی و عادی به نظر می رسد. کارگران شرکت نفت در اعتصاب باقی می مانند (جزییات موضوع در تلگرام اطلاعی جداگانه).
حوادث خشونت باری طی 24 ساعت گذشته در اهواز، بندرشاپور و بوشهر رخ داده است و به نظر نمی رسد (تکرار می کنم) به نظر نمی رسد که کارگران نفت بر سر کار برگردند.
4 موریسون نودسن گزارش می دهد که کمپ او در شوشتر واقع در 100 کیلومتری شمال اهواز در روز 10 نوامبر مورد حمله گروههای محلی قرار گرفته است. تهاجم شکست خورده بود ولی پلیس و ژاندارمها روز 11 نوامبر برگشتند که بگویند آنها قادر به حفاظت و پشتیبانی از اردوگاه نخواهند بود. کل 60 نفر پرسنل سهمیه آنجا روز 11 نوامبر به اهواز انتقال داده شده اند و روز 12 نوامبر به تهران خواهند آمد.
5 شیراز در روز 11 نوامبر آرام بود ولی در اصفهان تظاهر کنندگان تلاش کردند به سینما حمله کنند. سربازها تیراندازی کردند و گزارش شده که حداقل یک نفر از تظاهرکنندگان کشته شده است. گزارشات پراکنده و نقل قولها و روایات خبری کوتاه نشانگر وجود خشونت و زد و خورد در بهشهر، خرمشهر، زنجان (محلی که مرکز شهر به آتش کشیده شد) و آمل بوده است. جزییات مسئله (تأکید می شود) روشن نیست. طی روز گذشته تبریز آرام بوده است، اگرچه بازار بسته بوده و توسط سربازان حفاظت می شود و شهر ملتهب است.
6 انتصاب چهار وزیر جدید توسط دولت ایران در بین اوضاع به هم ریخته 24 ساعت گذشته تقریباً محو شد. حسنعلی مهران وزیر امور اقتصاد و دارایی می شود، امیرپرویز به عنوان وزیر کشاورزی در کابینه ابقاء می شود، مرتضی صالحی که از سازمان برنامه و بودجه خارج شده بود تا وزیر راه دولت آموزگار شود به سازمان برنامه و بودجه به عنوان رئیس و وزیر کابینه برمی گردد. ژنرال کاتوزیان (FNU) وزیر کار خواهد بود. منابع اظهار کردند دولت ایران در جستجوی یک مقام غیرنظامی برای تصدی وزارت کار بوده ولی وقتی کاندیداهای عمده مطلع شدند که دولت ایران وزیر جدید را برای بسیج کردن کارگران جهت حمایت از دولت می خواهد، عقب نشستند لذا نخست وزیر تصمیم به انتخاب یک فرد نظامی گرفت.
7 یک دلیل ارائه شده توسط هواداران جبهه ملی در مورد دستگیری سنجابی و فروهر (در
ص: 307
تلکس 11060 تهران گزارش شده) این است که سنجابی قصد داشت روز 22 نوامبر را اعتصاب عمومی و نیز پیوستن کل جبهه ملی به خمینی را اعلام کند. رهبران نهضت آزادی ایران، بازرگان و سنجابی بعد از دستگیری خطاب به مقام رسمی سفارت تأکید و تصدیق کردند که نهضت آزادی ایران در تمام راه با خمینی وحدت دارد. و اینکه مسبب خونریزی شاه بوده و علت آن باقی ماندن بر تخت و سلطنتش خواهد بود.
نهضت آزادی ایران گفت که تنها 3 راه حل برای کشور می بیند (الف) ادامه بی نظمی و ناآرامیهای فعلی (ب) فشار نظامی برای تحمیل نظم مصنوعی (ج) دولت ملی بدون شاه. مقام سفارت پاسخ داد که هیچ کدام از این راه حلها برای آمریکا که هنوز معتقد است یک دولت ائتلافی تحت نظر شاه، برای همه بهتر خواهد بود، رضایتبخش نیست. نهضت آزادی ایران گفت که تردید دارد که اگر رهبران نهضت آزادی وارد دولت ائتلافی شوند از طرف مردم مورد حمایت واقع شوند. آنها افزودند که کاملاً تسلیم خمینی شده اند.
نظریه سفارت: روشن است که هم جبهه ملی و هم نهضت آزادی ایران در مسیر همکاری بی قید و شرطشان با خمینی، آنچنان با او همراه شده اند که قضاوت مستقل در مورد حوادث سیاسی جاری جنبش را معلق گذارده اند.
8 - بررسی وسیع و اجمالی سفارت در مورد وضعیت اعتصاب مطالب زیر را نشان می دهد: وزارت بهداری و اداره گمرک کار نمی کند ولی به نظر می رسد ادارات دیگر دولتی کار می کنند. 50 تا 60 درصد کارکنان شرکت مخابرات ایران مشغول کارند. خاموشی برق که بخش شمال شرقی شهر را در خاموشی فرو برده، ناشی از پیامدهای اعتصاب بوده است. با این وجود تدابیر و اقداماتی برای برطرف کردن خاموشی در حال جریان است و برق در حال وصل شدن می باشد و حکومت نظامی انتظار دارد که ساعت 14 به وقت محلی، برق داشته باشد.
9 مقارن ساعت 12 به وقت محلی، یک تظاهرات وسیع و آرام مسالمت آمیز در اصفهان در حوالی میدان ورود و خروج به سمت تهران در منطقه شمال شهر صورت گرفت.
سولیوان
گزارش وضعیت ایران شماره 12، روز 11 نوامبر 1978
سند شماره 170
سری12 نوامبر 1978 21 آبان 1357
از: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی.سی 287411
به: تمام نمایندگیهای دیپلماتیک اروپا، غرب و جنوب آسیا
موضوع: گزارش وضعیت ایران شماره 12، روز 11 نوامبر 1978
1 رویارویی که در روز 12 نوامبر انتظارش می رفت، رخ نداد. تهران آرام بود و شاید از آشوب 5 نوامبر به بعد امروز عادی ترین روزی بود که تهران به خود می دید. اما با این حال
ص: 308
وضعیت مبهم است.
آن طوری که یکی از کارمندان سفارت توصیف کرده است:«روی لبه تیز تیغ قرار دارد».
2 اقدامات و شیوه چماق و هویج دولت برای در هم شکستن اعتصاب کارگران حوزه نفتی جنوب تا حدودی از موفقیت برخوردار بود. قبول اضافه حقوق سخاوتمندانه، در دو روز گذشته با تهدید به اخراج، قطع حق مسکن و دستگیری حداقل 170 تن از رهبران اعتصاب، همراه گشت. برآورد نمایندگان شرکت نفت این است که 50 درصد کارگران و کارمندان و تقریباً کلیه کارمندان عالیرتبه به سرکار برگشته اند ولی بسیاری از کارمندان دون پایه از این کار امتناع نموده اند.
3 وضعیت در حوزه استخراج نفت کاملاً حساس باقی مانده است. در روز 11 نوامبر، خانه یکی از کارمندان انتقال یافته کنسرسیوم، توسط جمعیت غارت شد. لذا کنسرسیوم تخلیه محل زندگی عائله فرد مذکور را به طور جدی مورد توجه قرار داده است. در نزدیکی اهواز یک کمپ ساختمان سازی آمریکایی، به علت عدم توانایی ژاندارمری در حفظ امنیت آن، ناگزیر از تخلیه شد. صعود آرام میزان استخراج نفت نیز ادامه یافت و امروز به 1/2 میلیون بشکه رسید. سفارت تخمین می زند که در مدت اعتصابات سه هفته ای، زیان ارزی ایران از بابت تولید ناخالص ملی مجموعاً بالغ بر 900 میلیون دلار بوده است.
4 اگرچه در تهران 20 الی 30 درصد کارها تعطیل بود، لیکن سفارت مدرکی دال بر اعتصاب عمومی مؤثر نیافت. شرکت هواپیمایی ملی ایران تا حدی کارهای خود را دوباره از سر گرفته و بنا به گزارش شرکتهای اس آ اس و لوفت هانزا کار عادیشان را ادامه می دهند. پان آمریکن نیز هر روز معمولاً با تعدادی صندلی خالی، با یک پرواز از تهران، به کارش ادامه می دهد. اعتصاب کارگران شرکت توانیر نیز موجب قطع موقتی جریان برق در قسمتهایی از شهر گشت.
5 امید سازش احتمالی بین رهبران میانه رو مخالفین و دولت، پس از روی کار آمدن کابینه نظامی، با اتخاذ خط مشی سرسختانه از طرف تعدادی از سران جبهه ملی به تأخیر افتاده است. به نظر می رسد که سنجابی و یارانش به طور چشمگیری به موضع گیری افراطی و سازش ناپذیر آیت الله خمینی نسبت به شاه، نزدیکتر شده اند. این وضع همراه با حملات لفظی به حکومت سلطنتی، می تواند بهانه دستگیری بیشتر مخالفین گردد. ونس
خدمات هواپیمایی در ایران
سند شماره 171
استفاده اداری محدود12 نوامبر 1978 21 آبان 1357
از: سفارت آمریکا، تهران 11065به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی.سی
موضوع: خدمات هواپیمایی در ایران
1 هواپیمایی ملی ایران کارهای جزئی خود را به منظور انجام پروازهای داخلی و نیز
ص: 309
خارجی از صبح یکشنبه مجدداً آغاز کرد. گزارش شده که چندین پرواز مسافربری بین المللی، همچنین یک مورد پرواز هواپیمای باری انجام شده است و حداقل دو پرواز هوایی داخلی (به مقصد منطقه خلیج فارس) از فرودگاه مهرآباد صورت پذیرفته است. گزارش شده کارهای زمینی روی هواپیما و ارتباطات هوایی دارای وضع عادی است.
2 شرکتهای هواپیمایی لوفت هانزا، اسکاندیناوی با تغییر خدمه محلی آنها به صورت عادی کار می کنند، دیگر خطوط هواپیمایی از جمله پان امریکن، سوئیس ایر، بریتیش ایرویز، ایر فرانس و خطوط هواپیمایی ژاپن، گزارش شده است که برگشت بکار عادی آنها با توجه به تغییر خدمه محلی تا حدود 15 نوامبر به تأخیر افتاده و آغاز به کار، مشروط به ارزیابی مجدد شرایط امنیتی هم در فرودگاه هم در شهر می باشد.
ناس
گزارش سیاسی امنیتی 12 نوامبر
سند شماره 172
خیلی محرمانه12 نوامبر 1978 21 آبان 1357
از: سفارت آمریکا، تهران 11068به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی.سی.
مرجع: تهران 11066
موضوع: گزارش سیاسی امنیتی 12 نوامبر
1 توسعه و گسترش درگیریهای گزارش شده در تلگرام قبلی منجر به تظاهرات بزرگی در تهران نشده است. به نظر می رسد شهر از تاریخ 5 نوامبر 78 تا امروز عادی ترین روزهای کسب و کار خود را گذرانده است.
تعدادی از مشاغل تقریباً 20 تا 30 درصد تعطیل بودند. ولی ما نمی دانیم که آیا این تعطیلات ریشه در اعتصاب داشته و یا دلایل دیگری سبب آن بوده است، در هر حال نشان چشمگیری از یک اعتصاب مؤثر همگانی وجود نداشت.
2 قوی ترین نشانه جریان اعتصاب، اعتصاب کاری در تأسیسات شرکت انتقال نیروی توانیر بود که منجر به خاموشی هایی در بعضی از نقاط شهر تهران در نزدیکی های صبح و ساعتهای آخر روز شده بود.
3 اطلاعی از عکس العمل موجود نسبت به پیام ضبط شده خمینی و یا تجمع نمازگزاران نداریم لااقل در تهران این طور است. مخالفین مذهبی آرام به نظر می رسند.
4 از کنسولگریها اطلاعات جدیدی نداشتیم چون امکان برقراری تماس تلفنی راه دور وجود نداشت. مجدداً در اوایل 13 نوامبر تلاش خواهیم کرد.
5 وضعیت اعتصابات در مناطق نفت خیز تغییری نکرده و مشروح گزارش آن در تلگرام جداگانه ای گزارش شد.
سولیوان
ناآرامیهای داخلی در ایران
ص: 310
سند شماره 173
خیلی محرمانه
شماره گزارش: 6846052378 نوامبر 1978 21 آبان 1357
از: دفتر وابسته دفاعی آمریکا، تهران به: سازمان اطلاعات دفاعی، واشنگتن دی.سی.
عنوان: ناآرامیهای داخلی در ایران
16 خلاصه: (بدون طبقه بندی) این گزارش حاوی اطلاعاتی درباره وضعیت کنونی ایران می باشد.
17 تا 21 حذف شده است.
22 جزییات: (خیلی محرمانه غیرقابل رؤیت برای بیگانگان)
شب 11 نوامبر 1978 تهران آرام بود. در طول ساعات آخر شب تقریباً ساعت 20/23 افسر رابط مستشاری در نیروی دریایی نقل و انتقال اکیپ های نظامی از شمال شهر به سمت بخش جنوبی را مشاهده کرد. 5 یا 6 کامیون پر از سرباز که هرکدام حامل 18 سرباز بودند در حال حرکت به سمت پایین [خیابان] ندا مشاهده شدند.
همچنین در طول شب افراد ناشناخته ای دیوارهای منزل افسر رابط مستشاری در نیروی دریایی را با شعارهای فارسی پر کردند. شعار چنین است: مرگ بر شاه. این دومین نمونه از چنین شعارهایی است که بر روی دیوار منزل افسر رابط مستشاری در نیروی دریایی نوشته می شود. مدیر تیم فنی، افسر رابط مستشاری در نیروی دریایی و وابسته نیروی زمینی، در راه سفارت متوجه شدند که تانکهای چیفتن از میدان تجریش حرکت داده شده اند. صبح 12 نوامبر ترافیک در تهران کاملاً سنگین است. منابع توسط تلفن گزارش می دهند که پروازهای هواپیمایی ملی ایران از فرودگاه مهرآباد صورت می گیرد. هواپیمای ملی ایران به خاطر اعتصابات داخلی شرکت یعنی تعمیرکاران و خدمه حمل بار و غیره پرواز نداشته است.
افسر گزارشگر قفل و زنجیرهای بسیار سخت و محکمی را بر درهای سفارت آمریکا و همینطور موانع میله ای فلزی جوش داده شده ای که به منظور تقویت درب اصلی محوطه به کار رفته مشاهده کرده است. منع عبور و مرور شبانه از ساعت 00/21 تا 00/5 همچنان ادامه دارد. برنامه ریزی شده که مدارس محلی در تهران امروز بازگشایی شوند. ولی با این وجود بنا به گزارش رادیو مدارس تا 18 نوامبر سال 1978 تعطیلی خود را ادامه خواهند داد. به دبیرستانها و مؤسسات آموزش عالی تاریخ معینی برای بازگشایی داده نشده است. روزنامه ها از 5 نوامبر چاپ نشده اند. اخبار رادیو داخلی اطلاعات کمی در رابطه با وضعیت سیاسی ایران می دهد. تمام افسران گزارشگر مستقر در دفتر سازمان مستشاری آمریکا اظهار می کنند وضعیت حاضر تهران، به حالت عادی نزدیک می شود.
نظریات تهیه کنندگان پیام: (خیلی محرمانه غیرقابل رؤیت برای بیگانگان)
نشانه های ظاهری چون ترافیک، مغازه هایی که باز هستند و جریان معاملات داخلی به این
ص: 311
معنی نیست که وضعیت در سرتاسر ایران به حالت عادی برگشته است. افسر گزارشگر معتقد است وضعیت ممکن است با کم ترین بی توجهی بدتر شود. یکی از مسایل کلیدی که افسر گزارشگر نمی تواند هیچ گونه اطلاعاتی نسبت به آن به دست آورد موضع اتخاذ شده توسط رهبران مذهبی در قم و دیگر نقاط کشور است. اگر رهبران مذهبی از دولت نظامی حمایت نکنند ما شاهد مسایل و مشکلات زیادی خواهیم بود.
ناآرامیهای داخلی در ایران
سند شماره 174
خیلی محرمانه
شماره گزارش: 684605247812 نوامبر 1978 21 آبان 1357
از: دفتر وابسته دفاعی آمریکا، تهران به: سازمان اطلاعات دفاعی، واشنگتن دی. سی.
عنوان: ناآرامیهای داخلی در ایران
16 خلاصه: (بدون طبقه بندی) این گزارش حاوی خبر راجع به وضعیت کنونی ایران می باشد.
17 تا 21 حذف شده است.
22 جزییات: (خیلی محرمانه غیرقابل رؤیت برای بیگانگان).
افسر گزارشگر در حین پیاده روی در حوالی جنوب و غرب سفارت به صورت تفریحی، تعدادی بانک را مشاهده کرد که باز بودند و کسب و کار روال عادی داشت. دو تا از بانکها در روز پنجم ماه نوامبر به آتش کشیده شده بودند. حدود 75% فروشگاههای منطقه خیابان فردوسی باز بودند و به نظر می رسید که کسب و کار روزانه خوب است. در خیابان تخت جمشید تا فاصله چهار ساختمان آن طرف تر از ضلع غربی سفارت ترافیک سنگینی مشاهده گردید. مغازه های لبنیاتی و نانوائیها باز بوده و صفی دیده نمی شد. چنین به نظر می رسید که فروشگاهها بیشتر از مواقع عادی جنس داشته اند. قصابیها نیز باز بودند و افسر فوق گوشتهای تازه ای را که توسط کامیونها به قصابیها حمل می شده، مشاهده کرده است، همچنین جوانهای بیشماری را که سن آنها از 12 تا 25 سال تخمین زده می شد در خیابانها و پیاده روها مشاهده کرده و یک گروه از آنها به افسر گزارشگر که در حال عبور از پیاده رو بود آب دهان انداخته اند. نیروهای نظامی به جز در اطراف محوطه سفارت آمریکا در جاهای دیگری به چشم نمی خوردند. چنین به نظر می رسد که این نیروهای نظامی در حال آماده باش کامل نباشند، به این خاطر که سرنیزه ها بر روی تفنگها نصب نشده بود و به حالت بندفنگ حمل می شدند، در حالی که معمولاً سربازان تفنگها را به حالت مسلح به سرنیزه و حاضر به جنگ حمل می کنند. در طی هفته گذشته تعداد خیلی معدودی اتومبیل در خیابانهای پشت و نزدیک سفارت پارک شده اند. امروز در محلات پایین شهر تهران کمتر جایی برای پارک ماشین وجود داشت. خسارات حاصله از آشوبهای اخیر تقریباً، به طور کامل ترمیم شده اند و
ص: 312
شیشه های اکثر ساختمانها تعویض شده اند. به طور کلی مشاهدات افسر گزارشگر، گزارشات قبلی مبنی بر به حالت عادی برگشتن اوضاع فعلی را تأیید می کند.
نظریات تهیه کننده گزارش (خیلی محرمانه غیرقابل رؤیت برای بیگانگان): هنوز به طور بالقوه زمینه برای آشوبهای دیگر وجود دارد. مشاهده تعداد زیادی از جوانان در خیابانها و پیاده روها نشان دهنده یک تهدید واقعی در موقعیت کنونی می باشد، در بعضی موارد حالات آنها به گونه ای به نظر می رسد که با همه کس و همه چیز مخالف باشند.
وضعیت ایران در 13 نوامبر 1978
سند شماره 175
خیلی محرمانه غیرقابل رؤیت برای بیگانگان
شماره گزارش: 684605287813 نوامبر 1978 22 آبان 1357
از: دفتر وابسته دفاعی آمریکا، تهرانبه: سازمان اطلاعات دفاعی، واشنگتن دی. سی.
عنوان: وضعیت ایران در 13 نوامبر 1978
16 خلاصه: (بدون طبقه بندی) این گزارش حاوی اطلاعاتی درباره وضعیت کنونی ایران می باشد.
17 تا 21 حذف شده است.
22 جزییات: (خیلی محرمانه غیرقابل رؤیت برای بیگانگان)
در ساعت 45/5 افسر گزارشگر با اتومبیل ستاد را ترک کرد و مسیر خلیج به طرف سفارت آمریکا، دانشگاه تهران، فرودگاه مهرآباد را پیمود، و مجدداً به سفارت آمریکا بازگشت. مشاهدات وی در این مسیر به قرار ذیل بوده است:
1 قسمت شمالی شهر با فقدان چشمگیر افراد نظامی آرام بود. خلیج آرام و همراه با ترافیک معمول صبح زود بود. منطقه اطراف سفارت آمریکا با یک دسته از سربازان که در گوشه ای از تقاطع روزولت و تخت جمشید مستقر بودند، آرام بود.
2 در غرب سفارت افسر گزارشگر هشت کامیون نظامی را مشاهده کرد که در خیابان شاهرضا به طرف غرب به سوی فرودگاه در حرکت بودند.
3 افسر گزارشگر دانشگاه تهران را کاملاً دور زد و سربازان یا وسائط نقلیه زرهی را در آنجا مشاهده نکرد. در میدان شهیاد و در غرب تهران، نزدیکی فرودگاه، تنها چند سرباز مشاهده شدند و هیچ گونه وسائط نقلیه زرهی دیده نشد.
4 در فرودگاه وضعیت عادی به نظر می رسید، خطوط هوایی که ذیلاً نام برده می شوند کار می کردند. افسر گزارشگر هواپیماهایشان را مشاهده کرد که در رامپ ترانزیت پارک شده بودند: الف: ایرفرانس، ب: هواپیمایی هند، ج: لوفت هانزا، د: هواپیمایی انگلستان، ه : هواپیمایی اردن، و: آریانا (هواپیمایی افغانستان)، ی: هواپیمایی MAC و ایران ایر.
هیچ سربازی در فرودگاه مشاهده نمی شد اما سربازان وظیفه در حال بار کردن کالا در
ص: 313
کامیونهای نظامی بودند.
5 در بازگشت به سفارتخانه افسر گزارشگر تعداد زیادی اتومبیلهای با پلاک شهرستان در خیابانها مشاهده کرد. این پلاکها به تعداد زیاد مشاهده شدند. الف: تبریز، ب: همدان، ج: رشت، د: کرج، ه : قزوین. در رفت و برگشت به منطقه فرودگاه ترافیک بسیار سنگین بود.
6 در منطقه خیابان شاهرضا و امیرآباد، در نزدیکی دانشگاه تهران، افسر گزارشگر چهار سرباز را مشاهده کرد که در جلو سینما کاپری مشغول رقصیدن بودند که چند زن جوان نیز از عابرین خیابان به آنها ملحق شدند.
7 منبع خبر گزارش داد که در هتل او قبل از ساعت منع عبور و مرور مشروب برایش سرو نمی کردند. این کار برای مراعات احتیاط صورت می گرفت چون مدیر هتل می ترسید که اگر آنها مشروب سرو کنند، با بمب آتش زا مورد حمله قرار گیرند اما با این همه آبجو سرو می شد.
8 شب 12 نوامبر تهران آرام بود و افسر گزارشگر در جریان وقوع حوادثی قرار نگرفته است.
نظریات تهیه کننده: (خیلی محرمانه غیرقابل رؤیت برای بیگانگان) ظواهر امر نشان می دهد که وضعیت به طرف عادی شدن پیش می رود. فروشگاهها بازگشایی گردیده و مردم در خیابانها دیده می شوند. این نشان می دهد که تجارت به حالت عادی بازگشته است. افسر گزارشگر متذکر شده است که مردمی که در خیابانها دیده می شوند دوباره لبخند بر لب دارند. افسر گزارشگر لازم می داند اظهار نماید عامل بالقوه ایجاد درگیریها هنوز موجود است
گزارش سیاسی امنیتی، 13 نوامبر
سند شماره 176
خیلی محرمانه13 نوامبر 1978 22 آبان 1357
از: سفارت آمریکا، تهران 11099به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی.
موضوع: گزارش سیاسی امنیتی، 13 نوامبر
خلاصه: تهران تا بعد از ظهر آرام بود گزارشهایی مبنی بر تعدادی کشته بر اثر زد و خوردهای دیروز در تبریز و خرمشهر چندین استاندار رئیس جدید بنیاد پهلوی تعیین و معرفی شدند کمیسیون ویژه دادگستری جهت رسیدگی به امور مالی خانواده سلطنتی تعیین شد شهردار سابق تهران توقیف گردید دولت مقامات شهر جهرم را برکنار کرد مبارزات صنفی در شرکت مخابرات ایران روی آمریکاییان تأثیر می گذارد پایان خلاصه گزارش.
1 تهران دیروز و امروز صبح آرام بود. دیروز مابین سربازان و دانشجویان درگیری خشونت بار و تهدیدآمیزی رخ نداد. با این وجود باور نمی کنیم که آزمایش نهایی اراده قدرت بین نظامیان و تظاهرکنندگان به همین وضع باقی بماند. بنابراین امکان درگیری خیابانی به قوت خود باقی است.
ص: 314
2 درگیری دیروز سربازان و تظاهرکنندگان در تبریز و خرمشهر پنج کشته بر جای گذاشت. به علت اشکال در خدمات تلفنی نتوانستیم امروز با کنسولگریها تماس برقرار نمائیم و سفارت تا بعد از ظهر امروز گزارشی از درگیری دریافت نکرده است.
3 دولت اعلام کرد که مقامات مسئول شهر جهرم از کار برکنار شدند، این اقدام ظاهراً از حمله تروریستی به رئیس پلیس و فرماندار نظامی جهرم ناشی می شود.
4 شاه به نجفی، وزیر دادگستری دستور داده است تا کمیسیون ویژه ای جهت رسیدگی به مخارج خانواده سلطنتی تشکیل دهد. همچنین در جریان مبارزه با فساد مقامات مسئول سناتور غلامرضا نیک پی، شهردار سابق تهران که متهم به رشوه خواری است، را توقیف کرده اند.
5 دولت چند انتصاب جدید از جمله هشت استاندار و رئیس جدید بنیاد پهلوی را اعلام کرد. استانداران عبارتند از: تیمسار صادق امیرعزیزی (خراسان)، تیمسار (سناتور) کریم ورهرام (آذربایجان غربی)، تیمسار (سناتور) عزیز الله پالیزبان (کرمانشاهان)، عبدالعلی دهستانی (مرکزی)، حمید زاهدی (تهران)، تیمسار مقصود همپای (بویراحمد و کهگیلویه)، دریادار نصرالله موقری (بوشهر) و محمد طباطبائی (گیلان) و سیداحمد امامی رئیس بنیاد پهلوی شده است. سفارت اطلاعات مربوط به زندگینامه های آنان را بعداً تهیه خواهد کرد.
6 به طور کلی وضع اعتصاب تغییر نکرده است. هواپیمایی ملی ایران به وضع نسبتاً عادی نزدیک می شود. کارمندان گمرک هنوز در حال اعتصاب به سر می برند، وضع دیگر ادارات دولتی تغییر نکرده است.
مبارزات صنفی در شرکت مخابرات ایران با رنگ و بوی شدید سیاسی امروز منجر به اخراج کارمندان آمریکایی شرکت آمریکایی بین المللی بل از ادارات این شرکت گردید. اعتصاب کنندگان آمریکاییها را وادار به خروج از ساختمان شرکت مخابرات نمودند و بعد از آن شرکت آمریکایی بل تمام پرسنل خود را از ساختمانهای شرکت مخابرات خارج کرد و آنها تا روشن شدن وضعشان به شرکت مخابرات باز نخواهند گشت.
(نظریه: مبارزات صنفی در شرکت مخابرات یکی از موارد بیان کننده نفرت از کارمندان خارجی است.) سولیوان
گزارش وضعیت ایران شماره 13، 13 نوامبر 78
سند شماره 177
سری13 نوامبر 1978 22 آبان 1357
از: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی 288126
به: کلیه نمایندگیهای سیاسی واقع در اروپا و غرب و جنوب آسیا
موضوع: گزارش وضعیت ایران شماره 13، 13 نوامبر 78
1 علیرغم اینکه تهران آرام می باشد، ولی سفارت معتقد است که عوامل آشوب و تشنج همچنان به صورت بالقوه باقی است. مدرسه آمریکاییهای تهران و تعدادی از بانکها باز هستند
ص: 315
و ترافیک به وضعیت عادی خود برگشته است. دیروز به تازگی برای نخستین بار پست بین المللی شروع به کار کرد ولی ارتباطات تلفنی قطع شده است. در تبریز و خرمشهر برخوردهایی بین سربازان و تظاهرکنندگان به وقوع پیوست که مجموع کشته های دو شهر پنج تن گزارش شده است.
2 اعتصابات به صورت متناوب ادامه دارد، ولی هواپیمایی ایران کار و خدمات خود را تقریباً به صورت عادی از سر گفته است. یکی از ناآرامیهای متعدد کارگری همراه با احساسات شدید ضدخارجی در شرکت مخابرات ایران، جایی که چندی پیش کارکنان آمریکایی شرکت بین المللی آمریکایی بل از آنجا اخراج شدند، در جریان می باشد.
3 تولید نفت خام به 6/2 میلیون بشکه در روز بالغ می شود که نشانگر افزایش چشمگیر 000/500 بشکه در روز می باشد. حداقل دو شرکت مشترک (ایپاک و لاپکو) مشغول مذاکره برای حل و فصل اعتصاباتشان هستند ولی تشنجات و کشمکشها شدید است. با وجود فرآورده های پالایش شده نفتی، کمبود به طور جدی دیده نمی شود. هر وقفه جدی به علت ذخائر کم و افزایش تقاضاها برای گاز، روغن، نفت سفید سنگین خواهد بود اما علیرغم اینکه اوضاع کلاً مساعد است ولی آن عده از کارکنان صنعت نفت که به سرکارشان برگشته اند با فشارها و تهدیدات فیزیکی روبرو هستند.
4 نخست وزیر ازهاری امروز به یکی از دیدارکنندگان گفت:1 ارتش هنوز اولین وظیفه خود مبنی بر برقراری نظم را به انجام نرسانده است.2 او هنوز از بهبود امور در مناطق نفتی راضی نبود و 3 دولت مسئله محاکمه خارج از نوبت کارکنانی که در جریان مبارزه علیه ارتشاء دستگیر شده اند را به پیش خواهد برد و مقصرین را به زندان محکوم خواهد ساخت.
ونس
مشاهدات افسر رابط مستشاری نیروی دریایی و AAIRA از وضعیت ایران
سند شماره 178
خیلی محرمانه غیرقابل رؤیت برای بیگانگان
شماره گزارش: 78 0530 846 614 نوامبر 1978 23 آبان 1357
از: دفتر وابسته دفاعی، تهرانبه: سازمان اطلاعات دفاعی، واشنگتن دی. سی.
عنوان: مشاهدات افسر رابط مستشاری نیروی دریایی و AAIRA از وضعیت ایران
16 خلاصه: (بدون طبقه بندی) این گزارش حاوی اطلاعاتی راجع به موقعیت کنونی ایران می باشد.
17 تا 21 حذف شده است.
22 جزییات: (خیلی محرمانه غیرقابل رؤیت برای بیگانگان)
افسر رابط مستشاری نیروی دریایی و (AAIRA) در 14 و 15 نوامبر به منظور گردآوری اطلاعات، با اتومبیل گردشهایی در فرودگاه مهرآباد، جنوب تهران و فرودگاه دوشان تپه، داشتند
ص: 316
و موارد زیر توسط آنها مشاهده گردید:1 هیچ زره پوشی دیده نشد. در مناطقی که مورد مشاهده مأمور گزارشگر قرار گرفت، تانکهای چیفتن، اسکورپیون و ام 60 (BTR 60 s) در معرض دید نبود. 2 جلو دانشگاه تهران همچنان سنگرهای موقتی وجود داشت اما تعداد کمی افراد نظامی در آنجا حضور داشتند. 3 ترافیک فرودگاه عادی به نظر می رسید. سه دستگاه هواپیمای تانکر KC-135 نیروی هوایی شاهنشاهی با آرایش نظامی در نزدیکی مهرآباد دیده شدند و تقریباً 20 فروند جنگنده اف 4 با آرایش نظامی در حال پرواز بودند. 4- اهالی جنوب تهران علائم مشخص غیردوستانه از خود نشان می دادند. مشتهای گره کرده شان را به طرف مأموران گزارشگر تکان می دادند و صدای دشنامهایشان بگوش می رسید که اینها اعمالی عادی بودند، وسیله نقلیه مورد استفاده ما یک استیشن زردرنگ دولت آمریکا بود که به راحتی قابل شناسایی بود. 5 مغازه ها باز بودند و کار و کاسبی طبق معمول جریان داشت. مأموران گزارشگر از مغازه جواهرفروشی یک یهودی بازدید کردند و مطلع شدند که تجار یهودی طلا، طلاهایشان را برای فروش به مردم، در دسترس گذاشته اند. جواهرفروش به مأمور گزارشگر گفت که تجار یهودی در 14 نوامبر یک گردهم آیی داشته و تصمیم گرفته اند که می بایست بار دیگر کالاهایشان را در اختیار مردم قرار دهند. 6- مناطق نزدیک دوشان تپه وضعیت عادی داشته و امنیت پایگاه نیز عادی بود. 7 افسران گزارشگر از مشاهده اینکه تجارت و کسب و کار در مناطق بازدید شده مسیر عادی خود را طی می کنند، تعجب کرده اند.
نظریات تهیه کننده: (خیلی محرمانه غیرقابل رؤیت برای بیگانگان): روز 17 نوامبر روز ارتش ایران است، افسران گزارشگر احتمال می دهند که آرایش نظامی هواپیماهای سوخت رسان و جنگنده ها برای تمرین پروازهای مربوط به مانور هوایی باشد. مراسم سان و رژه می تواند دلیلی بر عدم حضور سلاحهای خود کششی و زره پوش در شهر باشد. افسران گزارشگر احتمال می دهند که خودروهای مزبور برای انجام مراسم رژه آماده شده اند.
ارزیابی تهدیدها
سند شماره 179
سری14 نوامبر 1978 23 آبان 1357
از: سفارت آمریکا، تهران 11125به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی.
موضوع: ارزیابی تهدیدها
1 به دنبال هفته ها بی نظمی سرتاسری در ایران که منجر به شورشهای بزرگی در 5 نوامبر 1978 در تهران گردید و روز بعد از آن دولت نظامی بر سر کار آمد، تهدید بالقوه علیه آمریکاییها در تهران افزایش یافته است. خطرات عمده ای که متوجه آمریکاییهاست یکی امکان گیرافتادن در خشونتهای خیابانی است و دیگر حملات گروههای سازمان یافته تروریستی. ما در مورد هر کدام از زمینه های زیر، دست به اقدام خواهیم زد:
2 تجربه 5 نوامبر 78 در تهران تهدید اضافی خشونت جمعیت و اثرش در امنیت جامعه
ص: 317
آمریکاییها در ایران را برایمان نمایان ساخت. در حالیکه دولت نظامی نظم را دوباره در تهران و بعضی از شهرستانها برقرار کرده است به احتمال قوی آن دوره سپتامبر اکتبر 1978 در مقابله با دولت نظامی تکرار خواهد گردید. دوره ای که برقراری حکومت نظامی در شهرهای اصلی ایران منجر به زد و خورد مخالفان با ارتش در تظاهرات پی در پی، آشکار و شدیدی گردید. اگر چنین شود باز هم آمریکاییها در تظاهرات، گرفتار شده و چنانچه قبلاً هم تا اندازه ای چنین اتفاقی افتاده است، تظاهرات ممکن است مستقیماً متوجه مؤسسات یا کارمندان آمریکایی گردد. ما یا اصلاً هشیار نیستیم و یا هشیاری کمی نسبت به این تهدید یا تهدیدات دیگری که فهرست وار در زیر آمده است، داریم.
3 معرفی دولت نظامی و تحکیم عمومی امنیت در ایران ممکن است تروریسم را در تهران و شهرستانها به طرف سازمان یافتگی بیشتر هدایت کند. ما معتقدیم که کوششهای یکی از دو گروه سازمان یافته یعنی چریکهای فدایی خلق ایران مستقیماً علیه اعضای دولت و نیروهای امنیتی همچون گذشته ادامه خواهد یافت و با روی کار آمدن دولت نظامی، فعالیتهای آنان احتمالاً افزایش می یابد. این گروه به تشکیل آموزش دیده ترین و مجهزترین گروههای تهدید تروریستی ادامه می دهد و می توان انتظار داشت که در فعالیتهایشان، حملات دو ماه گذشته را تکرار کنند. حملاتی که در مشهد علیه یک سرهنگ پلیس صورت گرفت و در تهران علیه قرارگاه مرکزی پلیس گارد ملی ایران انجام پذیرفت. چنین حملاتی با تسلیحات پیچیده انجام گرفته و طوری طراحی شده اند که بالاترین ارزش تبلیغاتی را داشته باشند.
اگرچه چریکها مدعی شده اند که مسئول انفجار بمب در مرکز فرهنگی ایران آمریکا در اواخر 1977 هستند، آنها هیچ گاه به افراد آمریکایی حمله نکرده اند و ما هیچ گونه شواهدی دال بر تغییر دادن موضعشان مبنی بر اکراه ظاهری در انجام عملیات علیه اعضای جامعه آمریکاییان در ایران نداریم. غیر از آمریکاییهایی که با بدشانسی در حین حمله مستقیم علیه یک صاحب منصب ایرانی گرفتار شوند، ما اعتقاد داریم که این گروه تهدید مستقیمی علیه آمریکاییها در ایران صورت نمی دهد.
4 گروه دیگر تروریستی سازمان یافته در ایران یعنی سازمان مجاهدین خلق ایران از اوایل 1977 خود را درگیر اقدامات تروریستی قابل توجه نکرده است و از اوت 1976 که دست به ترور سه بازرگان آمریکایی در تهران زد، علیه جامعه آمریکاییها در ایران، دست به حمله ای نزده است. در حالیکه ما اطلاعات جامعی در دست نداریم که این فقدان عملیات را توضیح دهد، اما خبرهایی داریم دال بر اینکه مجاهدین به علت تلفاتی که در زمستان 76 77 متحمل شده اند سیاستی مبنی بر خودداری از مواجهه با، نیروهای امنیتی اتخاذ کرده اند. این سیاست که با شروع تابستان سال 1977 اتخاذ شد همچنین به این علت بود که آن مقاصد سیاسی که به وسیله مجاهدین تا اندازه ای از طریق تروریسم پیش برده می شد، با بازدهی بهتری به وسیله عناصر میانه روتر مخالف تحت عنوان جبهه ملی و مخالفین مذهبی پیش می رفت. در حقیقت
ص: 318
ممکن است مجاهدین با رهبران مخالفین به توافق رسیده باشند که دست از عملیات تروریستی بردارند تا مخالفین میانه روتر شاه فرصتی به دست بیاورند تا از راهی معتدل و غیرقهرآمیز برای رسیدن به خواسته هایشان تلاش نمایند.
در هر صورت، روی کار آمدن دولت نظامی ظاهراً از طرف رهبران اپوزیسیون اینگونه تلقی شده است که این دولت از همان ابتدای به وجود آمدنش به معنی پایان مسیر راه حل سیاسی برای بحران است. اگر چنین باشد، ما می توانیم انتظار داشته باشیم و انتظار داریم که در حالی که راه حلهای سیاسی به بن بست رسیده اند، مجاهدین با شیوه های دیگری به مبارزه ادامه دهند و فعالیتهای آنان به عنوان یک گروه تروریستی غیرکمونیست افزایش یابد. ما نشانه هایی در دست داریم (تهدیدات تلفنی) دال بر اینکه این گروه در حال حاضر این سیاست جدید را اتخاذ کرده است.
اگرچه عملی را مشاهده نکرده ایم که بتوان شخصاً آن را به مجاهدین نسبت داد. اگر مجاهدین عملیاتشان را از سر بگیرند می توانیم انتظار داشته باشیم که این گروه همچون گذشته به مقامات آمریکایی یا آن دسته از تجار آمریکایی که با حضور نظامی آمریکا در ایران رابطه داشته باشند، حمله کنند. بر مبنای عملیات قبلی، ما تصور می کنیم که مجاهدین به اهداف به دقت انتخاب شده، ضربه می زنند و می کوشند به زنان و کودکان صدمه ای وارد نیاید. اما باید تأکید کنیم که این ارزیابی بر اساس عملیات قبلی مجاهدین صورت می گیرد. شواهدی در دست نداریم دال بر اینکه آیا آنها همان تاکتیکها را در پیش گرفته اند یا روش جدیدتر و خطرناک تری اتخاذ کرده اند. این گروه همچنین سلاحهای پیچیده ای دارد و آموزش دیده است تا واقعاً بتواند هرنوع عمل تروریستی که انتخاب می کند، را با موفقیت به انجام رساند.
5 نقصان همه جانبه نظم شهری در ایران و افزایش اعلان علنی نظرگاههای مخالفان با افزایش خشونت به خصوص توسط گروههای کوچک و افرادی که با هیچ جنبش تروریستی سازمان یافته ارتباط ندارند، همراه گشته است. جهت گیری مقداری از این خشونتها مستقیماً متوجه آمریکاییها بوده و اخیراً افزایش یافته اند. در حالیکه هیچ قتلی رخ نداده است، پرتاب بمب در 11 اکتبر 1978 به یک اتوبوس شرکت هلیکوپتر سازی «بل» در اصفهان و پرتاب بمب آتش زا در 8 نوامبر 1978 به خانه های سه آمریکایی در شمال شرقی تهران، نمونه هایی هستند از جدی بودن تهدیدات، در هر دو مورد، تنها تصادف بود که کسی مجروح نشد یا این حوادث منجر به مرگ و میری نگردیدند. ما راهی برای پیش بینی رفتار گروهی یا انفرادی آنها نداریم و حتی نمی دانیم که اصولاً آنها چه کسانی هستند.
ما معتقدیم که آنها فعالیتهایشان را علیه آمریکاییها تشدید خواهند نمود به خصوص با اخباری که منتشر می شود چنانچه الآن هم دارد شروع به رواج یافتن می کند درباره پشتیبانی آمریکاییها از روی کار آمدن دولت نظامی در ایران یا تحویل دادن تجهیزات ضدشورش آمریکایی به نیروهای امنیتی ایران، این تهدید که شبیه تهدیداتی نیست که از جانب گروههای
ص: 319
سازمان یافته تروریستی مطرحند، بالقوه می تواند برای آمریکاییهای غیر شاغل و وابستگان آنها مصیبت بارتر باشد. باید تأکید کنیم که ما هیچ نشانه ای در دست نداریم حاکی از اینکه نوعی از مبارزه تروریستی بزرگ ضدآمریکایی در شرف وقوع باشد ولی ما معتقدیم که تهدید رو به افزایش است.
6 روی هم رفته ما هیچ گونه بهبودی در این موقعیت تهدیدآمیز، در آینده نزدیک پیش بینی نمی کنیم و این بیشتر مربوط می شود به پیچیدگیهای بحران سیاسی در ایران و راه حل آن و معتقدیم که تا آن وقت زندگیمان توأم با افزایش تهدید ناشی از این حوادث خواهد بود.
سولیوان
گزارش سیاسی امنیتی، 14 نوامبر
سند شماره 180
خیلی محرمانه14 نوامبر 1978 23 آبان 1357
از: سفارت آمریکا، تهران 11148به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی.
موضوع: گزارش سیاسی امنیتی، 14 نوامبر
خلاصه: تهران آرام است. سانسور اخبار، موجب رونق شایعات می گردد. سفارتخانه خبر خشونت شدید در همدان در 9 نوامبر را تأیید کرده است. رئیس پلیس کرمان به قتل رسید. دیروز مجلس سنا جلسه معمول خود را تشکیل داد. تظاهرات به طرفداری از دولت در زاهدان. در یکی از دانشکده های دانشگاه آریامهر، شعارهایی به حمایت از خمینی سرداده اند. یک شخصیت میانه رو سیاسی ادعا می کند که شورشیان 5 نوامبر جزو اپوزیسیون بودند اما حقایق هنوز روشن نیست. اظهارات رسمی و مکرر اخیر دولت در مورد ماهیت کامل اسلامی دولت، بر هرگونه اعلام جهاد خمینی پیشدستی می کند. ناآرامیها موجب کمبودهایی در اصفهان شد. به مدیرعامل شرکت خدمات نفتی (OSCO) سوءقصد شد اما وی زخمی نگردید. پایان خلاصه.
1 امروز هم تهران آرام است. به نظر می رسد حضور ارتش در خیابانها، نسبت به دامنه گسترده ای که در پایان هفته داشت، کم شده است. به جز ادامه سانسور اخبار، وضعیت تقریباً عادی به نظر می رسد. روزنامه ها منتشر نمی شوند و رادیو تلویزیون ملی ایران خبرهای داخلی را کم پخش می کند. در هر صورت رادیو تلویزیون ملی ایران اکنون به علت مبارزات صنفی فلج شده است. اگرچه کارکنان فنی به سر کار بازگشته اند اما مکرراً از انجام وظایفشان امتناع می ورزند. صدای بخش فارسی بی. بی. سی نیز ضعیف و نارسا بوده است و بلافاصله باعث بروز شایعاتی شده مبنی بر اینکه دولت ایران آن را پارازیته می کند. اما خود بی. بی. سی وجود مشکلات فنی در انتقال صدا را تأیید می کند. چند هفته نامه ظاهر شده اند اما کمیابی عمومی خبر و حتی خبرهای سانسور شده یا کنترل شده، ایران را به کارخانه عظیم شایعه سازی تبدیل کرده است.
ص: 320
2 منبع ما در روزنامه کیهان که کارمند سفارت از 2 سال پیش او را می شناسد، درباره وضعیت روزنامه تا تاریخ 12 نوامبر که از آن اطلاع داشته، چنین گزارش می دهد: مصباح زاده مدیر کیهان در 11 نوامبر با کارمندانش ملاقات کرد و به آنها گفت که اگر روزنامه بیرون نیاید، امکان پرداخت حقوق آنها وجود ندارد. (نظریه ICA: مصباح زاده قبلاً حقوق کارکنان روزنامه را 25% اضافه کرده است و اکنون فاقد هرگونه امکان مالی مستقلی است). کارکنان روزنامه به اتفاق آراء موافقت کرده اند که به اعتصاب ادامه دهند. بیشترشان از جمله منبع مذکور رادیکال شده اند و متقاعد گشته اند که تا شاه صحنه را ترک نگوید، داوطلبانه به سر کار بازنگردند. منبع فوق گفت که به نظر نمی رسد دولت نظامی، روزنامه نگاران را تحت فشار قرار دهد. او با این نظر موافق بود که دولت جدید ازهاری احتمالاً از عدم انتشار روزنامه خشنود است. منبع همچنین گفت زرنگار و دو تن دیگر از هیأت تحریریه تلاش کرده بودند که کیهان انگلیسی عصر را در 11 ژانویه منتشر کنند و واقعاً هم یک 4 صفحه ای را آماده کرده بودند ولی کارگران چاپخانه از چاپ آن امتناع ورزیدند.
3 ناآرامی در استانها همراه با شایعات فراوانی درباره کشتارها، ادامه دارد. سفارتخانه دردسر جدی 9 نوامبر در همدان را که احتمالاً منجر به حدود 18 کشته گردید، تأیید کرده است. رئیس پلیس کرمان در اتومبیل خود توسط سرنشینان یک اتومبیل در حال عبور مورد هدف قرار گرفته وبه قتل رسیده است. کنسول ما در اصفهان دو مورد تظاهرات را گزارش نموده که ظاهراً تلفاتی نداشته است. در خیابانهای اصفهان سربازان مسلح فراوان و بسیار فعالند و در اجرای جدی حکومت نظامی، تجمعات بیش از سه نفر را متفرق می نمایند. با این وجود، دانشجویان در دوم نوامبر درب بسته دانشگاه اصفهان را شکسته و وارد آن شدند و با هر تصویری از شاه که به دستشان آمد، آتش بزرگی افروختند. کنسول گزارش می دهد که بازار کاملاً بسته است و تنها دو سه مغازه باز هستند آن هم نه به طور کامل، بلکه نیمه باز. کمبودها در مورد اقلام وارداتی مشهودند. تهیه کپسول گاز و وسایل یدکی اتومبیل مشکل است.
4 جمعیتی بالغ بر سه هزار نفر دیروز به طرفداری از دولت در زاهدان تظاهرات کردند (نظریه: دولت ایران اغلب نشان داده است که می تواند در بلوچستان، حامیان خود را بسیج کند ولی مشکل می توان فهمید که این کار چگونه می تواند در مراکز قدرت در ایران که از زاهدان بسیار دور هستند تأثیر داشته باشد). دولت همچنین احتمالاً امیدوار است که حامیان خود را در یک مراسم و رژه برنامه ریزی شده برای روز ارتش در 17 نوامبر در تهران بسیج کند.
5 از آنجایی که دست اندرکاران امور منتظر اقدام خمینی هستند، صحنه سیاسی هنوز تاریک و مبهم است. شایعاتی روزانه رواج می یابد مبنی بر اینکه خمینی اعلام جهاد داده یا خواهد داد (رجوع شود به پاراگراف 7) سنا دیروز جلسه علنی داشت اما صرفاً به کارهای جاریش پرداخت. دانشجویان دانشگاه صنعتی آریامهر شعار می دهند که در پشتیبانی از خمینی متحد هستند.
ص: 321
6 یک شخصیت سیاسی میانه رو که بیشتر از 5 ماه با گروههای طرفدار شاه کار می کرده است به مأمور سفارت گفت که تعداد زیادی از شورشیان 5 نوامبر از رده های دولت ایران نبوده بلکه از دوستان نصیری رئیس سابق ساواک، و شاید هم از دوستان غیررسمی هویدا نخست وزیر سابق بودند. او گفت که گروه او «چندین» نفر را به طور مسلم شناسایی کرده اند که جزو این افراد بودند و همچنین حداقل دو نفر از توده ایهای سابق را که قبلاً در کارخانجات بودند یعنی کسانی که می توانسته اند باهر کسی همراه باشند شناسایی کرده است. (نظریه سفارت: منبع عموماً در توصیف حوادث گذشته قابل اطمینان بوده است اما در رابطه با حوادث 5 نوامبر این را تصدیق نموده است که مشکل بتوان گفت که چه کسی طرفدار چه کسی بوده است).
7 دو تن از ناظرین صحنه سیاست ایران در طول تعطیلات آخر هفته گذشته یک نمایش میان پرده ای مضحکی را از شاه و نخست وزیر دیدند که آنها مرتب دست به دامان هویت اسلامی ایران می شدند.
(11 نوامبر عید قربان بود) بر اساس گفته های منابع تأکید روی ماهیت اسلامی ایران و دولت ایران جهت ممانعت از تلاش خمینی برای رقم زدن چهره شاه به عنوان یک غیرمسلمان، لازم بود و اینکار همچنین یک سپر دفاعی در مقابل اعلام جهاد بود. منابع اظهارنظر کردند که از آنجا که نمی توان بر علیه مسلمانان اعلام جهاد داد، دولت ایران بدین ترتیب راه خمینی را برای فراخواندن به جهاد، مسدود نموده است. آیت الله می تواند به بیگانگان ناسزا بگوید اما فراخوان به جهاد غیرمحتمل خواهد بود. مگر اینکه بتواند کل رژیم را ماورای حد و مرزی که منابع ادعا می کنند یعنی خارج از دین قلمداد کند و این امری است که از دست خمینی هم ساخته نیست (نظریه سفارت: این طرز تفکر آرزوی خوشبینانه ای است.)
8 دیروز در اهواز جورج لینگ مدیرعامل شرکت خدمات نفتی (OSCO) در اتومبیلش با بمب آتش زا مورد حمله قرار گرفت اما گزارش شده که زخمی نشده است. 3 نفر ایرانی به سوی اتومبیل او کوکتل مولوتف پرتاب کردند که منجر به آتش گرفتن اتومبیل و منفجر شدن باک بنزین آن گردید. به راننده و لینگ آسیبی وارد نشد (مطبوعات اشتباهاً خبر دادند که راننده به سختی مجروح شده است) اکنون لینگ در خانه اش و هنگام نقل و انتقال، دارای محافظ نظامی است.
لینگ در استخدام «اکسون» و مأمور خدمت در شرکت خدمات نفتی است. گزارشات مبالغه آمیز این حادثه بی شک به ترس و وحشت آمریکاییهای مستقر در ایران، دامن خواهد زد. و در این رابطه شرکت بین المللی هلیکوپترسازی بل گزارش می دهد که از 15 اکتبر تاکنون 800 کارمند و بستگان آنها کشور را ترک کرده اند. شرکت بین المللی هلیکوپترسازی بل اعلام کرده است که به هر کارمند دائمی که در ایران بماند ماهیانه 200 دلار پاداش می دهد.
9 گزارش عصر حاکی از این است که امروز صبح ارتش، تظاهرات بازار تهران را متفرق
ص: 322
کرده است. رادیو تهران ادعا کرد که ارتش به تیراندازی هوایی اکتفا کرده است. این حرف در شهر دهان به دهان می گشت که چندین نفر از طرفداران خمینی کشته شده اند.
سولیوان
گزارش وضعیت ایران شماره 14، 14 نوامبر 1978
سند شماره 181
سری14 نوامبر 1978 23 آبان 1357
از: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی 289132
به: نمایندگیهای دیپلماتیک در اروپا، خاور نزدیک و جنوب شرقی آسیا
موضوع: گزارش وضعیت ایران شماره 14، 14 نوامبر 1978
1 تهران امروز را در آرامش بسر برد و از حضور نظامی ظاهراً کاسته شده بود. به علت اعتصاب کارگران شرکت برق، شهر تهران امشب سه ساعت خاموشی کامل داشت. دورنمای سیاسی مثل همیشه تیره و تار می نماید، زیرا حضار در پاریس منتظر دریافت رهنمودهای آیت الله خمینی هستند. نظامیان تظاهرات امروز صبح در بازار تهران را سرکوب کردند و این اولین درگیری در پایتخت در ظرف یک هفته اخیر بود. گزارشات واصله حاکی از ادامه ناآرامی در استانهای دیگر و همچنین در کرمان جایی که رئیس پلیس آنجا ترور شده است، می باشد. دو تظاهرات عظیم و مسالمت آمیز در اصفهان برگزار گردید که با مداخله تعداد کثیری از سربازان خاتمه یافت.
2 عدم بیان کامل اخبار داخلی بازار شایعه پراکنی را گرم کرده است. کارگران قسمت چاپ و تکثیر روزنامه هنوز در اعتصاب بسر می بردند و دولت نظامی ظاهراً روزنامه نگاران را برای شروع به کار تحت فشار قرار نمی دهد. رادیو تلویزیون ایران نیز اخبار داخلی زیادی پخش نمی کنند، بخش صدای فارسی رادیو بی. بی. سی ظاهراً به علت اشکالات فنی فرستنده ضعیف و نارسا است.
3 علیرغم تداوم پیشرفت امور در مناطق نفتی، تشنجات در اهواز و خوزستان همچنان به شدت جود دارد. طبق برآورد 14 نوامبر کل تولید نفت 3/3 میلیون بشکه در روز تخمین زده می شود (ظرفیت رسمی 8/5 میلیون بشکه است).
به نظر می رسد که کارکنان اعتصابی پالایشگاه آبادان در حال پایان دادن به اعتصابشان هستند.
دیروز مدیرکل شرکت خدمات نفتی ایران در اهواز مورد حمله سه ایرانی مسلح به بمب آتش زا قرار گرفت و اتومبیلش از بین رفت ولی به خود او و راننده اش آسیبی نرسید. او در حال حاضر از اسکورت نظامی برخوردار است. شکی نیست که مبالغه و بزرگ کردن حادثه مذکور موجب افزایش ترس جامعه آمریکاییان خواهد شد.
ونس
برنامه های آتی خمینی
ص: 323
سند شماره 182
خیلی محرمانه15 نوامبر 1978 24 آبان 1357
از: سفارت آمریکا، تهران 11207به: وزارت امور خارجه، در واشنگتن دی. سی.
موضوع: برنامه های آتی خمینی
1 در گفتگوی بین خبرنگار دین برلیس (شدیداً حفاظت شود) و مقام سفارت در تاریخ 14 نوامبر، برلیس که ده روز قبل با خمینی ملاقات نموده بود گفت که مترجم خمینی به برلیس گفته است که خمینی مطمئن به بازگشت به ایران در ماه محرم (30 نوامبر 2 دسامبر) «پس از سرنگونی شاه» است. برلیس گفت او در ابتدا این موضوع را سرسری گرفته بود ولی از میزان اطمینان وی به این امر که ادامه شورشها در اوایل دسامبر به سطحی خواهد رسید که منجر به قدرت رسیدن خمینی در طول عاشورا (11 دسامبر) خواهد شد، متعجب شده بود.
2 چند منبع خاطرنشان ساخته اند که ملاهای طرفدار خمینی در ایران همچنان فعال می باشند. کلمنت، مقام وزارت با یکی از این ملاهای اهل قلم در قطار در تاریخ 8 نوامبر صحبت کرده بود و او نیز با اطمینان تمام گفته بود که کارشان تمام است و پیش بینی کرده بود که خمینی به ایران بازخواهد گشت و جمهوری اسلامی را تحت حکومت نمایندگان خویش در ایران برقرار خواهد ساخت. سولیوان
دولت نظامی
سند شماره 183
سری15 نوامبر 1978 24 آبان 1357
از: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی 289280به: سفارت آمریکا، تهران
موضوع: دولت نظامی
1 ما متشکر خواهیم شد که تا آخر این هفته ارزیابی مقدماتی را نسبت به عملکرد و دورنمای دولت نظامی دریافت نمائیم. ما علاقمندیم که نظرات سفارت را در مورد مطالب زیر بدانیم:
الف- گرچه طبق گزارش خبرگزاریها، اوضاع امنیتی در تهران اساساً بهبود یافته است، اما به نظر می رسد که خشونت خارج از پایتخت با خشونت قبل از روی کار آمدن دولت نظامی فرق چندانی نکرده باشد. سفارت توانایی ارتش را در ادامه حفظ کنترل تهران چگونه ارزیابی می کند؟ چه توضیحی برای عدم توانایی نیروهای امنیتی در کنترل ناآرامی مراکز استانها وجود دارد؟ آیا دولت ایران فاقد تعداد کافی نظامیان قابل اعتمادی است که بتواند آنها را در شهرهای کوچک تری مانند کرمانشاه و قزوین، به صورت آماده باش درآورد، یا اینکه نظامیان نمی توانند از عهده مسایل برآیند؟ آیا مراحل اقدامات نظامی نخست برای آرام نمودن تهران و بعد برای آرام کردن مراکز دیگر است؟
ب اعتصابات سفارت اقدام مقامات نظامی در مورد وادار نمودن کارگران برای بازگشت
ص: 324
به سر کارشان را چگونه ارزیابی می نماید؟ ما متشکر خواهیم شد که برآورد مختصری راجع به موفقیتها و ناکامیهای دولت در هر جا که مقامات دولتی اقدامی جدی برای پایان بخشیدن به اعتصابات به کار برده اند، داشته باشیم. آیا در مدتی که دولت نیروی خود را بر روی نفت، شرکت هواپیمایی ملی ایران و دیگر نمایندگیهای کلیدی و یا صنعت متمرکز می سازد، بخشهای دیگر نادیده گرفته نمی شود؟
ج کارمندان دولت ما متوجه بی میلی و اکراه آشکار ایرانیان صلاحیت دار و صاحب آوازه در حمایت از دولت نظامی از طریق عدم قبول پستهای وزارت شده ایم. در این میان به نظر می رسد که مهران تنها استثناء در بین افراد نسبتاً هم سطح و صاحب منصب غیرنظامی باشد. آیا تعمیم این مسئله درست است؟ سفارت چه علائمی از تمایل کارمندان مهم دولتی در همکاری با وزرای کابینه نظامی دارد؟ آیا عملکردهای وزراء کابینه بهبود یافته است؟
د احساسات عمومی عکس العمل اشخاص مستقل با نفوذ و صاحب فکر نسبت به دولت نظامی چگونه بوده است؟ با توجه به واکنشهای مخالف غیرافراطی، آیا سفارت اعتقاد دارد که رژیم نظامی بتواند روی کار آمدن دولتی وجیه المله و غیرنظامی را تسهیل نماید یا اینکه تشکیل آن را مشکل تر خواهد ساخت.
ه گرفتاریهایی برای ایالات متحده برقراری دولتی نظامی چه تأثیری بر موقعیت آمریکا در ایران داشته است؟
2 اسرائیلی ها سؤال نموده اند که آیا شاه است که دولت نظامی را هدایت می نماید یا عکس آن درست است، به این معنا که مقامات نظامی اداره امور را به دست دارند و شاه مجبور است از آنان دنباله روی نماید؟ استنباط سفارت از میزان اختیارات موجود و مانور انجام شده جانب رهبری نظامی چیست؟
3 سفارت از دوره تصدی دولت نظامی چه انتظاری دارد؟ آیا احتمال دارد دولت نظامی در سراسر ماه محرم روی کار بماند؟ آیا شاه به تماس خود با رهبران سیاسی غیرنظامی در مورد تشکیل نهایی دولتی ائتلافی ادامه می دهد یا اینکه او این مذاکرات را در حال حاضر مسکوت گذاشته است؟ نظر افسران ارشد راجع به انتخابات از جمله امکان برگزاری انتخابات در اوایل سال آینده چیست؟ ونس
یادداشتهایی بر گفتگو با معاون رئیس کل بانک مرکزی ایران
سند شماره 184
استفاده اداری محدودتاریخ: 15 نوامبر 1978 24 آبان 1357
نویسنده: کلاید. دی. تیلور
موضوع: یادداشتهایی بر گفتگو با معاون رئیس کل بانک مرکزی ایران
دکتر بهمن همایون در تاریخ 13 نوامبر 1978
تشریح وقایع 5 نوامبر: دکتر همایون از من خواست که سخنانش را درباره آنچه که او
ص: 325
شایعه مورد توافق عام در مورد وقایعی که در 5 نوامبر اتفاق افتاد نامید، تا به آخر گوش کنم، و آن به قرار ذیل است:
در حدود ساعت 9 صبح روز شنبه 4 نوامبر نیروهای نظامی ایرانی در دانشگاه تهران واکنش شدیدی را بر علیه گروه بزرگی از دانشجویان که بخش عمده آنها در محوطه دانشگاه و جمعی از آنها در حال حرکت گروهی و مشغول دادن شعارهایی بوده و پلاکاردهایی بر علیه شاه و دولت حمل می کردند، نشان دادند. نکته ویژه این حقیقت بود که دوربینهای تلویزیونی در آنجا وجود داشت. نیروهای نظامی در ابتدا با گاز اشک آور شروع کرده و خیلی سریع دست به تیراندازی زدند که در نتیجه آن تعداد زیادی از دانشجویان کشته و یا زخمی شدند. در حقیقت صبح روز یکشنبه پنجم نوامبر دکتر همایون از این موضوع آگاه شد. او توسط مدیرش در بخش آماری در قسمت شمالی ساختمان احضار شد و ایشان گفت که تعداد زیادی از 400 کارمند بخش مشغول تظاهرات هستند. دکتر همایون فوراً به آنجا رفت و با کارمندان صحبت کرد. او اظهار کرد که اگر مردم فشارشان را زیاد کنند به تلاشهای دولت برای اعطای آزادی لطمه وارد خواهد شد. او به کارمندان اصرار می کرد که از فکر و مغزشان به جای احساسات استفاده بکنند و به سر کار برگردند. آنها از او پرسیدند که آیا او فیلم خبری کشتار دانشگاه که شب گذشته در تلویزیون کانال 1 نشان داده شد، را دیده است. دکتر همایون گفت نه و سپس کارمندان مطالب فوق الذکر را، برای او شرح دادند. دکتر همایون احساس می کرد که او کارمندان را برای بازگشت به سر کار متقاعد کرده بود ولی در آن مرحله یک پیام آور از سوی کارمندان تظاهر کننده در ساختمان مرکزی بانک به داخل راهرو آمد و کارمندان فوراً به او گفتند که آنها به سایر همکارانشان در بانک می پیوندند. بعداً آنچه در آن روز اتفاق افتاد این بود که عناصر امنیتی دولتی با همدستی ارتش اعمال جزئی خرابکاری در ساختمانهای متعددی مرتکب شدند. او می گفت گروههای نه بیشتر از 12 تا 30 نفره کسانی بودند که واقعاً حملات پیچیده تری مانند آتش زدن یک ساختمان به وسیله بمب را مرتکب شدند. او به طور کامل در تشریح این تئوری کوشید که تظاهرکنندگان متوسط و معمولی ساختمانهای سیمانی فولادی تیپیک ایرانی را نمی توانستند آتش بزنند. آنهایی که غارت می کردند از یک قماش دیگری بودند آنهایی که حمله ها را روی مکانهایی مانند تئاترها و بانکها و ساختمانهای اداری بزرگ انجام می دادند، واقعاً نیروهای امنیتی بودند.
دکتر همایون به مسایل فوق به عنوان نظری که همه افرادی را که می شناخت با آن موافق بودند مطرح می کرد. دلایل عقلی که او ارائه می داد این بود که ارتش یک طرف این قضیه است. وی می خواهد دولت شریف امامی را متقاعد بکند که راه تحمل و انعطاف موفق نخواهد بود و فقط اعمال شدید حکومت نظامی به وسیله ارتش نظم را از دل بحران و اوضاع وخیم کنونی بیرون خواهد آورد. او سپس نظرات خودش را مبنی بر اینکه هر توضیح دیگری راجع به اینکه چگونه وقایع آن شنبه رخ داد، قادر نیست عدم حضور نیروهای امنیتی در مکانهایی
ص: 326
مانند سفارت انگلیس و شرکت گاز را بیان کند، مطرح نمود. او گفت که در صبح روز پنجم با مراجعه به وضعیت واقعی بانک، تعداد زیادی از کارمندان بانک مرکزی و ملی (آنهایی که در رده پایین تر از مدیر هستند) به هم پیوسته بودند و موانع بین املاک مجاور را شکسته و در سراسر منطقه شعار می دادند و تظاهرات می کردند.
سپس آنها به داخل ساختمانها رفته و تصاویر خانواده سلطنتی را پاره کردند و سوزاندند و تا بعد از ظهر از خیابانها ناپدید شدند و هنگامی که می رفتند شعار سر می دادند که ساعت 8 روز بعد همانجا خواهند بود. وقتی محافظین ساختمانهای اصلی بانک مرکزی و ملی گزارش دادند که کارمندان تظاهر کننده می گفتند که آنها فردا وارد ساختمانهای اصلی خواهند شد، جلیل شرکاء رئیس بانک ملی (که در آن موقع در بانک مرکزی حضور داشت) و خوش کیش رئیس کل بانک مرکزی تصمیم گرفتند که این بانکها فردا بسته باشند.
خوش کیش تقاضای حمایت نظامی ها را رد کرد و حتی یک تانک برای روز بعد درخواست نمود و هیچ یک از اتوبوسهای سرویس جمع آوری کارمندانش به بیرون فرستاده نشد. درهای رو به خیابان بسته شد و نظامیان از اموال حفاظت می کردند و کارمندان عالی رتبه بر سر کار بودند و به کارمندان آمارگر اجازه داده نشد که روزهای سه شنبه و چهارشنبه بازگردند. این کارمندان که 99 درصدشان زیر 30 سال توصیف می شوند دارای مدارج دانشگاهی و به خصوص از لحاظ سیاسی فعال هستند. وقتی پرسیده شد که آیا هیچ اقدامی بر علیه رهبران این اغتشاشات وجود داشته است، دکتر همایون گفت تا جایی که او اطلاع دارد نظامیان چهار نفر از کارمندان بخش آمار را دستگیر کرده اند. در هیچ زمانی در خلال آن هفته و یا روزهای قبل کارمندان در داخل ساختمان تظاهرات نکرده بودند.
وضعیت مالی: دکتر همایون گفت که در پنجشنبه 2 نوامبر نخست وزیر شریف امامی جلسه ای با دعوت از گروهی اقتصاددان ترتیب داد که بعداً آنها را «مشاورین اقتصادی» خود نامید. ده نفر از دولت دعوت شده بودند و چهار نفر از بخش خصوصی و 2 نفر از دانشگاهها که این 2 نفر آخری نیامده بودند. در اولین گردهمایی این جلسه نخست وزیر گفت که این گروه هر پنجشنبه با او ملاقات بکنند. دکتر همایون اولین نفری بود که به دعوت نخست وزیر برای تشریح وضعیت اقتصادی پاسخ داد و بعد از مدتی صحبت کردن توسط نخست وزیر از او پرسیده شد که آیا او از تجدیدنظرهای مالی اخیر مطلع می باشد. دکتر همایون: پاسخ داد نه و سپس نخست وزیر گفت که آنها در نظر دارند یک میلیارد دلار از مخارج ارزی خارجی را حذف بکنند و کل کسر بودجه را به 200 میلیارد کاهش بدهند. دکتر همایون با اظهار عقیده من که این حذف به نظر می رسد بسیار شدید باشد موافق کرد، اما او گفت که به نظر می رسید نخست وزیر برای انجام این کار تصمیمش را گرفته باشد. دکتر همایون اطلاعات مالی برای شش ماهه اول سال جاری ایرانیان را که یک افزایش 5/2 درصدی در درآمدها و یک افزایش 5/11 درصدی در پرداختها، با یک کمبود گردش نقدینگی، به استثنای قروض 2/223 میلیارد
ص: 327
ریالی (17/3 میلیارد دلار) را نشان می داد فراهم کرد. [توجه: آقای کورس معاون وزیر اقتصاد و دارایی در 14 نوامبر گفت کمبود شش ماه فقط 90 میلیارد ریال داخلی بود (به وسیله اوراق قرضه) و 3 میلیارد خارجی]
تورم: دکتر همایون شاخص قیمتهای عمده فروشی و تعدادی آمار مقدماتی شاخص قیمت مصرف کننده برای 10 شهر بزرگ در ماه هفتم را فراهم کرده بود. او گفت که به دلیل اعتصاب هفته گذشته بخش آمار اطلاعات راجع به شاخص قیمتهای مصرف کننده تکمیل نگشته بود. او گفت در حالی که در ماه هفتم شاخص قیمتهای عمده فروشی افزایش پیدا کرد شاخص قیمتهای مصرف کننده دوباره نزول کرد و او اضافه کرد که پیش بینی 14 تا 18 درصدی برای نرخ تورم برای سال جاری ایرانی درست خواهد بود. او اعتقاد داشت که بیشتر افزایشهای قیمتهای عمده چند ماه طول می کشد تا ظاهر شود و اشاره کرد که هنوز برخی از افزایش حقوقها به اجرا درنیامده است. او مایل بود نرخ تورم برای آغاز سال 1979 را پیش بینی کند و فکر می کرد که متوسط نرخ تورم برای کل سال بعدی ایرانی یقیناً حدود 30 درصد خواهد بود.
پولی: دکتر همایون اطلاعاتی راجع به وضعیت پولی برای شش ماهه اول سال ایرانی داد و می گفت که هفت ماهه آخر مقداری حالات معکوس در روندهای عمومی نشان می دهد. او می گفت که از آغاز سال جدید ایرانی 155 میلیارد ریال اسکناسهای جدید منتشر شده و 55 میلیارد ریال از این مقدار در ماه گذشته منتشر شده بودند. (توجه: ممکن است مقداری مغایرت در اینجا وجود داشته باشد برای اینکه او گفت این یک رقم افزایشی بود بر روی 400 میلیارد ریال پس مانده در آغاز سال. با این وجود وقتی یک نفر به آمار آغاز سال نگاه می کند رقم 6/406 میلیارد است و اگر همانطور که او می گفت رقم جاری 555 باشد پس 4/148 میلیارد ریال اسکناسهای جدید منتشر شده اند نه 155 میلیارد ریال) او گفت که بر اساس سپرده های موجود در 2 ماه گذشته و کاهش ذخایر قانونی جواز ایجاد یک اعتبار 120 میلیارد ریالی برای بانکها را به وجود آورد تا به وسیله آن برای رفع بدهی از اسکناسهای جدیداً منتشر شده اقدام بکنند. وقتی در رابطه با اعانه درخواست شده توسط بانکهای تجاری که به طور فزاینده ای غیرقابل وصول شده بودند پرسیده شد او گفت که قویاً به خوش کیش نصیحت کرده بود که اعانه بیشتری فراهم نکند اما اصرار بورزد که بانکها خود قبل از اعلام هر نوع تعطیلی اقداماتی بکنند. بنابراین ارقامی که ما شنیده ایم مربوط به محدودیتهای گذاشته شده به وسیله بانکهای تجاری به روی برداشتها، برای نمونه 5000 تومان در روز، در حقیقت نشانگر این است که این اقدام توسط بانک مرکزی پیشنهاد شده است. بانک مرکزی به بانکهای تجاری پیشنهاد سقف برداشت 10000 تومان در روز را داده بود. وقتی پرسیده شد تخمین پول بالفعل نابود در آتش سوزیها و خصومتهای اخیر با بانکها چه میزان می باشد دکتر همایون گفت که رقم معلوم نیست اما پول نقد و اسنادی که در گاوصندوقها بودند از بین نرفتند. برای اینکه گاوصندوقها به طور عموم نسوز هستند اگر چه می گویند یک تعدادی از کارمندان بانکها وقتی مورد حمله
ص: 328
واقع می شدند از کشو به جیب می زدند! به تمایل افزایش نقدینگی در میان ایرانیان اعتراف کرد و اظهار داشت که مردم پول بیشتری (نسبت به گذشته) پیش خود نگه می دارند. وقتی پرسیده شد وقتی که شرایط تثبیت بشود و این سرمایه ها به بانکها برگردند چه اتفاقی خواهد افتاد دکتر همایون گفت که در آن موقع آنها باید شروع بکنند که ذخایر قانونی را به درصد قبلی اش بازگردانند. او گفت که به هرحال از لحاظ قانونی آنها نمی توانند ذخایر قانونی را به پایین تر از ده درصد برسانند. (توجه: دکتر کورس در 14 نوامبر تشریح کرد که با همه اقدامات ممکنه برای اجتناب از تعطیلی بانکها که توسط بانک مرکزی انجام می گیرد، به دلیل هجومی که به بانکها وجود دارد سیستم بانکی در وضعیتی بحرانی قرار دارد.)
تراز پرداختها: دکتر همایون با تأیید ضمنی هنگامی که من اظهار می کردم که اعتصاب نفتی مبالغ دریافتی را تا نقطه 5 درصدی پیش بینی شده و گزارش روندی من در ژوئن گذشته حتی اگر کارگران امروز کار را دوباره از سر بگیرند کاهش می دهد، گوش می کرد. وقتی که ما در مورد واردات بحث می کردیم او گفت که بخش دولتی بر کاهش واردات ادامه می دهد اگر چه بخش خصوصی یک افزایش قوی 21 درصد را در شش ماهه اول داشته است و همچنین در اولین ماه 28 درصد حجم 7 ماهه را سفارش واردات داده بود او شک داشت که به نرخ کلی رشد 17% پیش بینی شده توسط بانک مرکزی بتوان دست یافت. با توجه به میزان مستمر جریان خروج پول، او هیچ نظری در رابطه با آنچه که کسری خالص بخش خدمات خواهد بود نداشت او موافق بود که کاهش حساب جاری می تواند به همان زیادی 4 میلیارد برسد و آن بستگی دارد به اینکه چه وقتی اعتصاب نفتی و میزان واردات حل بشود. در رابطه با داراییهای ثابت، با توجه به عکس العملی که بازارهای پولی بین المللی در مقابل هر قرضی مجبورند نشان بدهند، به میزان زیادی غیر محتمل است که دولت به همان اندازه ای که به او اختیار داده شده است قرض بکند. بنابراین در حالی که پیش بینی یک افزایش در داراییهای ثابت وجود داشت، در نهایت وضعیت می توانست به یک کسری منجر بشود بنابراین تراز کلی پرداختها می تواند 23 میلیارد دلار و یا بیشتر در کسری باشد یعنی فشاری بر دوش ذخایر. در رابطه با نفت او گفت که شک دارد که هیأت ایرانی در اجلاس اوپک در گروه کشورهایی که از یک افزایش قیمت کم 5 درصدی حمایت می کنند قرار بگیرد. تولید: دکتر همایون و من به برآوردهای تولید در سال جاری ایرانی که من با خودم آورده بودم نگاه کردیم و او با توجه به درکش از سند کنونی اظهار کرد که بخش صنعتی به 8% بیشتر نزدیک خواهد بود تا 12% وقتی راجع به وضعیت صنایع بخش خصوصی در حال حاضر پرسیده شد او صادقانه گفت که مطلع نیست چرا که بخش آمارگیری اداره اش بیشترین ارتباطش را با آنجا از دست داده بود. او گفت که نکته مایه تأسف این بود که برای سه ماهه اول ایرانی ارزش واقعی اضافه شده به بخش تولید بالای 14% بود و در حوزه نفتی برای شش ماهه اول سال ایرانی تولید 4/6 درصد و صادرات 1/4 درصد بیشتر بود.
گزارش سیاسی امنیتی 15 نوامبر
ص: 329
سند شماره 185
خیلی محرمانه15 نوامبر 1978 24 آبان 1357
از: سفارت آمریکا، تهران 11210به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی.
موضوع: گزارش سیاسی امنیتی 15 نوامبر
خلاصه: دیروز در جنوب تهران سربازان به سوی جمعیت آتش گشودند. شایعاتی مبنی بر به دست آوردن سلاح توسط مخالفان وجود دارد. مجلس روز 18 نوامبر تشکیل جلسه می دهد. ژنرال ازهاری نخست وزیر کابینه خود را معرفی و برنامه را تقدیم مجلس خواهد کرد. احتمالاً 20 نوامبر روزنامه ها مجدداً انتشار می یابند. تظاهرات در جهت حمایت از دولت ایران ادامه دارد. دستگیریهایی در مناطق نفتی صورت گرفت. دیروز اصفهان دستخوش خشونت بود. اتوبوس بدون مسافر با بمب مورد حمله قرار گرفت. پایان خلاصه.
1 در میان گزارشات متعدد مستقل مبنی بر تیراندازی دیروز در جنوب تهران، دولت اعلام نمود که به طور حتم سربازان به سوی جمعیت تیراندازی کرده اند. گزارشات تأیید نشده ای در مورد تلفات و زخمی های زیاد وجود دارد. امروز ظهر وضعیت آرام بود. کنسولگری اصفهان از وجود خشونت دیروز عصر گزارش می دهد که جمعیتها به محض خروج از سه مسجد در حمله به بانکها به هم ملحق شدند. نیروهای امنیتی غافلگیر شدند و در نتیجه جمعیت شورشی موفق شد سه ساختمان را به آتش بکشاند. واحدهای نظامی پس از کمی تیراندازی مجدداً نظم را به حالت نخست برگرداندند.
امروز واحدهای نظامی مستقر در سطح خیابانهای شهر تقویت شده اند.
2 سفارت گزارشات متعدد تأیید نشده ای در دست دارد که گروههای مخالف سلاحهایی که احتمالاً سلاحهای خودکار نیز جزو آنها می باشند را به دست آورده اند. طبق گزارشها این سلاحها از نیروهای امنیتی مستقر در جنوب تهران گرفته شده اند. در درگیریهای بین سربازان و شورشیان از چنین سلاحهایی مگر به طور احتمالی و در حوادث مخفیانه مجزا و پراکنده استفاده نشده است.
3 18نوامبر مجلس جهت استماع سخنان نخست وزیر ژنرال ازهاری در معرفی کابینه و ارائه برنامه هایش جلسه علنی خواهد داشت. احتمال می رود که مجلس به دولت نظامی رأی اعتماد بدهد.
4 هنوز ایران بدون روزنامه بسر می برد ولی گزارشات حول این محور می چرخند که ممکن است روزنامه ها از روز 20 نوامبر مجدداً منتشر شوند. این گزارشات احتمالاً بر اساس مذاکرات پشت پرده می باشند.
5 یک منبع بلندپایه نظامی ایرانی به مأمور سفارت گفت که دولت 43 کمونیست را در مناطق نفتی دستگیر کرده است.
6 رادیو تلویزیون ملی ایران برپایی تظاهرات متعددی جهت حمایت از دولت که اغلب
ص: 330
آنها در نواحی مرزی شرق و غرب کشور صورت گرفته، گزارش می دهد. (نظریه: به عبارت دیگر این تظاهرات بیرون از منطقه مرکزی فارسی زبان که قاعدتاً بایستی جنگ قدرت در آنجا صورت بگیرد، به وقوع پیوسته است.)
7 دیروز اتوبوس ویژه حمل و نقل پیمانکاران آمریکایی در سمنان در حالی که خالی بود، با بمب مورد حمله قرار گرفت. سولیوان
وقایع چهارم و پنجم نوامبر
سند شماره 186
خیلی محرمانه15 نوامبر 1978 24 آبان 1357
از: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی 303228به: سفارت آمریکا، تهران
مرجع: گزارش تیلور در مورخه 15 نوامبر
موضوع: وقایع چهارم و پنجم نوامبر
یادداشت مذاکرات ذکر شده اظهاراتی را که ما از روزنامه نگاران و دیگر مسافران شنیده ایم مبنی بر اینکه ساواک و نیروهای امنیتی خشونتهای 4 و 5 نوامبر و روزهای قبل آن را تحریک کرده اند و یا اجازه داده اند، تکرار می کند. اگرچه ممکن و یا حتی محتمل است که شاه خودش در پشت این اقدامات و یا آگاه از آنها نبوده باشد ولی قابل تصور است که نیروهای امنیتی به طور مستقل عمل کرده اند تا باعث ایجاد آشوب ها شوند. در هر صورت برداشت گسترده مردم مبنی بر اینکه دولت ایران تحریک کننده این شورشها بوده و یا اینکه با نظر موافق، به منظور غیرقابل اجتناب نمودن ایجاد یک دولت نظامی، با این مسئله برخورد نموده، خود یک مسئله سیاسی مهم می باشد. بنابراین ما از ارزیابی سفارت در موارد زیر تشکر خواهیم کرد.
نظر ایرانیان بانفوذ و غیروابسته به رژیم درباره وقایع 4 و 5 نوامبر چیست؟ و میزان گستردگی این نظرات در میان مردم چقدر است؟
ارزش و اعتبار این اعتقادات تا اندازه ای که سفارت قادر به ارزیابی واقعی است.
گزارش سیاسی امنیتی، 16 نوامبر
سند شماره 187
خیلی محرمانه16 نوامبر 1978 25 آبان 1357
از: سفارت آمریکا، تهران 11276به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی.
موضوع: گزارش سیاسی امنیتی، 16 نوامبر
1 دیروز حداقل دو کشمکش کوتاه مدت بین مخالفان و نیروهای امنیتی رخ داده است ولی به طور کلی، شهر آرام بود. کنسولگریهای شیراز و اصفهان اوضاع را آرام گزارش کرده اند. گزارش شده است که دیروز در زنجان، قم و همدان خشونتهایی به وقوع پیوسته، ولی جزییات در مورد کشته شدگان و زخمی ها در دست نیست. در اهواز جو نامطلوبی که نتیجه کشمکشها و مشاجرات کارگری شدیداً ضدخارجی می باشد، حاکم است. جو سیاسی کرمانشاه هم پس از
ص: 331
درگیری خشونت آمیز 12 نوامبر که در آن 12 نفر از مردم کشته شدند، ملتهب است. گزارش درگیری کرمانشاه توسط کنسولگری شیراز هم تأیید شده است. امروز به مناسبت سالروز تولد دهمین امام شیعیان، روز تعطیلی و «شادی» شیعیان است. روز 19 نوامبر روز تعطیلی و جشن بزرگ عید غدیر خم، روز بزرگداشت برگزیدن علی به عنوان جانشین پیغمبر است.
2 دولت ایران از 15 نوامبر محدودیتهایی را در مورد خروج ارز از ایران اعمال می کند. (ما در حال تهیه گزارش آن طی تلگرام جداگانه هستیم)
3 دولت رژه روز نیروهای مسلح را که قرار بود فردا برگزار شود لغو نمود و برای این عمل هیچ دلیلی هم ارائه نکرد. (نظریه: این رژه مراسمی سالیانه است و سفارت انتظار داشت که دولت ایران از این موقعیت جهت نشان دادن قدرت خود و شاید القاء وجود پشتیبانی از خود استفاده نماید. از طرف دیگر احتمال داشت که این رژه بهانه ای برای تخطّی از قوانین حکومت نظامی به مردم بدهد تا با توان بزرگتری برای تظاهرات ضدرژیم، اجتماع نمایند.)
4 عملیات ایذایی بر ضد خارجیان در سطح نازلی ادامه دارد. رویدادهایی که تا چند هفته پیش قابل گزارش بود، حال عادی شده است و به جز مواردی که در آنها تخریب اموال یا تهدید به صدمات جانی وجود دارد، ذکر نمی شود. نمونه ای از این اقدامات که به دفعات بی شماری تکرار شده است حادثه دیروز بود که در آن وابسته نیروی دریایی دو پسربچه دبستانی ایرانی را حین نوشتن شعار بر روی درب منزل خود غافلگیر کرده و به منظور تنبیه سخت کودکان را به نزد والدینشان در همان نزدیکی برده است. قبلاً هم دوبار روی درب این منزل شعارهای ضدرژیم نقش بسته بود.
5 کنسولگری شیراز گزارش می دهد که شهر در انتظار قطع برق به سر می برد، مگر اینکه سوخت گاز مورد نیاز برای ژنراتورها تأمین گردد. قطع برق به شدت بر روی زندگی جامعه خارجیان که در هفته های اخیر دوران نسبتاً آرامی را داشته اند، تأثیر خواهد گذارد.
6 اگر فردا اوضاع آرام باشد، ممکن است سفارت از ارسال هرگونه گزارش امنیتی خودداری نماید، لذا گزارش بعدی ما در روز شنبه 18 نوامبر خواهد بود.
سولیوان
گزارش وضعیت ایران شماره 15، 15 نوامبر 1978
سند شماره 188
سری16 نوامبر 1978 25 آبان 1357
از: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی 290412
به: نمایندگیهای دیپلماتیک در اروپا، شرق نزدیک، آسیای جنوبی، ژاپن، خارطوم، پرتوریا، مکزیکو، لاگوس
موضوع: گزارش وضعیت ایران شماره 15، 15 نوامبر 1978
1 اگر چه امروز تهران آرام بود، ولی به نظر می رسد که ناآرامیهای دیروز در بازار شدیدتر
ص: 332
از گذشته بوده است. سربازان به سوی جمعیت آتش گشوده اند و گزارشات تأیید نشده ای حاکی از تعداد زیادی زخمی است.
نیروهای امنیتی اصفهان دیشب آماده مقابله با مردمی که از مساجد خارج می شدند نبوده و مردم سه ساختمان را به آتش کشیدند. سربازان ضمن برقراری نظم در خیابانهای شهر به حضور گسترده خود نیز افزودند. در رویداد دیگری به یک اتوبوس خالی که همیشه پیمانکاران آمریکایی را به سمنان می برد بمب انداخته شد. گزارشات تأیید نشده دیگری حاکی از آن است که مخالفین مقداری اسلحه از نیروهای امنیتی در جنوب تهران به دست آورده اند، ولی به جز شاید در مواردی به صورت تک تیراندازی، اسلحه ها در درگیری بین تظاهرکنندگان و سربازان نقشی نداشته است.
2 ارتشبد ازهاری نخست وزیر، در 18 نوامبر برنامه خود را به مجلس ارائه خواهد داد. مجلس احتمالً به دولت رأی اعتماد خواهد داد. در 20 نوامبر ممکن است انتشار روزنامه ها از سر گرفته شود.
3 تولید نفت در 15 نوامبر به علت مسایل کارگری در یک واحد از 3/3 به 2/3 میلیون بشکه کاهش مختصری پیدا کرده است. کارکنان غیرایرانی شرکت نفت همچنان از جانب اعتصابیون مورد تهدید قرار دارند.
دولت پیش بینیهای لازم را جهت حفظ منازل آنها انجام داده. برخلاف گزارشات مطبوعات اعتصاب کارکنان شرکت نفت با اینکه به نظر می رسد یک بهبود تدریجی با آوردن نیروهای کمکی وجود داشته ولی کاملاً تمام نشده است.
4 در یک ارزیابی جدید سفارتخانه ما در تهران نتیجه گرفت هیچ نشانی وجود ندارد که عملیات تروریستی ضدآمریکایی در مقیاس وسیع طرح ریزی شده باشد، اما معتقد است تهدید از جانب تروریستها همچنان در حال افزایش است.
ونس
گزارش وضعیت ایران شماره 16، 16 نوامبر 1978
سند شماره 189
سری16 نوامبر 1978 25 آبان 1357
از: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی 291362
به: نمایندگیهای دیپلماتیک در اروپا، شرق نزدیک، آسیای جنوبی، توکیو، کاراکاس، خارطوم، مکزیکو
موضوع: گزارش وضعیت ایران شماره 16، 16 نوامبر 1978
1 تهران دیروز حداقل شاهد دو برخورد کوتاه بین نیروهای امنیتی و مخالفین بود اما علیرغم این برخوردها این شهر مانند اصفهان و شیراز آرام بود. طبق گزارشات واصله درگیریهایی در چند مرکز استان رخ داده و جوّ سیاسی شهر نفت خیز اهواز همچنان نامساعد
ص: 333
است که ناشی از مبارزات کارگری شدیداً ضداجنبی می باشد. در کرمانشاه اوضاع در پی زد و خورد مورخ 12 نوامبر که منجر به کشته شدن حدد 12 نفر گردید، همچنان متشنج است.
2 بانک مرکزی دیروز هنگامی برای جلوگیری از فرار سرمایه ها مقررات شدیدی بر ارز خارجی وضع نمود که کار از کار گذشته بود. ارز خارج شده در دو ماه گذشته بیش از 500 میلیون دلار برآورد می شود.
سفارت آمریکا در تهران گزارش می دهد که آشوبهای سیاسی و اعتصابات، اقتصاد ایران را فلج کرده و اطمینان برای سرمایه گذاری را به پایین ترین سطح ممکن در دو دهه اخیر تنزل داده است. اعتصاب در میادین نفتی تاکنون بیش از یک میلیارد دلار به درآمدهای ایران خسارت وارد کرده است. و خسارات بیشتری نیز خواهد زد، اما سقف تولید نفت که در 16 نوامبر در حدود 4/3 میلیون بشکه متوقف شده، بایستی به محض فروکش کردن اعتصاب افزایش یابد.
3 بانکها و صنعت بیمه به سختی به واسطه بلواها ضربه خورده اند. وضع مالی دولت که قبلاً در اثر پرداخت پیش از موعد حقوق و مزایای رفاهی که جهت آرام ساختن اعتصابات در بخشهای دولتی صورت گرفت، آسیب دیده بود، با موج اخیر اختلالات که ناشی از این راه حلهای «اصلاحی» می باشد آسیب بیشتری خواهد دید. طبق گزارشات واصله از سفارت در تهران دورنمای افزایش عظیمی در کسری بودجه و نرخ تورم وجود دارد. به علاوه رو به زوال نهادن شدید موقعیت سیاسی اقتصادی ایران میزان اعتبار قبلی ایران را در خارج از کشور تحلیل برده است. هزینه های نظامی احتمالاً حذف می شود و طرحهای توسعه نیروگاههای اتمی به تعویق خواهد افتاد.
4 اعتصابات و کمبود مواد خام و انرژی تأثیرات مخربی بر تولیدات صنایع گذاشته است. این نگرانی وجود دارد که اختلافات بیشتر در حمل و نقل و توزیع موجب کمبود مواد غذایی گردد. سفارت ما در تهران از گزارشات فزاینده ای در مورد به تعویق افتادن پرداختها به شرکتهای آمریکایی مطلع شده است.
5 سفارت نتیجه گیری می کند که اگرچه اقتصاد ایران از سیر قهقرایی شدیدی رنج می برد اما دورنمای آن کاملاً تاریک نیست. بهبود اوضاع بستگی به مأموریت ویژه دولت نظامی و توانائی آن در اعاده نظم عمومی، رسانیدن تولید نفت به سطح قبلی و تهیه طرحهای مدبرانه برای به کاراندازی اقتصاد و ... دارد. یعنی یک وظیفه شاق برای هر حکومت. دولت نظامی تاکنون در بخشهای مربوط به نفت و هواپیمایی غیرنظامی کشوری و همچنین ارائه اکثر خدمات عام المنفعه دولتی نسبتاً موفق بوده است.
به هر حال بی نظمیهای جدی در ماه آینده یعنی ماه محرم (دسامبر) می تواند روند خوشبینانه کلی برای آینده را معکوس سازد.
ونس
گزارش وضعیت ایران شماره 17، 17 نوامبر 1978
ص: 334
سند شماره 190
سری17 نوامبر 1978 26 آبان 1357
از: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی 292220
به: کلیه نمایندگیهای دیپلماتیک در اروپا، شرق نزدیک، آسیای جنوبی، کاراکاس، توکیو، خارطوم، پرتوریا، مکزیکو، لاگوس، نمایندگی سازمان ملل در نیویورک، کراچی، اشتوتگارت، وان هیگن، استانبول
موضوع: گزارش وضعیت ایران شماره 17، 17 نوامبر 1978
1 تهران آرام است و هیچ گونه گزارشی دال بر وجود ناآرامیهای قابل توجه در جاهای دیگر وجود ندارد. بعد از لغو ظاهری مراسم رژه سالیانه به مناسبت روز ارتش، دولت نظامی تغییر عقیده داد و کامیونهایی از سربازان را به میان خیابانهای تهران گسیل داشت. علاوه بر این یک سری پروازهای گسترده توسط جتهای اف 4 و هلیکوپترها صورت گرفت.
2 تولید نفت با اندکی افزایش با 5/3 میلیون بشکه در روز رسید. در روز چهارم تولید تقریباً در همین سطح توقف کرد. افزایشهای بیشتر و قابل توجه در تولید از نواحی قدیمی تر خوزستان نیازمند زمان بیشتر و یک رخنه و شکاف جدید در اعتصاب کارگری شرکت نفت که هنوز شکسته نشده می باشد.
3 ما دلایل و نشانه هایی در دست داریم که مذاکرات پنهانی و بی سر و صدا میان دولت و گروه خاصی از مخالفان در جریان است و رهبری دولت ایران در مورد فشارهای فزاینده ای که آبستن خشونتهای خطرناک و جدی در طول ماه محرم (دسامبر) می باشد نگران است.
ونس
گزارش سیاسی
سند شماره 191
خیلی محرمانه17 نوامبر 1978 26 آبان 1357
از: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی 292346به: سفارت آمریکا، تهران فوری
رونوشت: سفارت آمریکا، کابل فوری
موضوع: گزارش سیاسی
1 کاخ سفید دستور داده که ما اقداماتی را جهت بهبود سیستم گزارش دهی در مورد رویدادهای سیاسی ایران به عمل آوریم. ما، در ظرف 7 الی 10 روز «استنلی اسکودرو» را جهت کمک به رفع نقایص پرسنلی سفارت به تهران می فرستیم. بر اساس طرح تنظیمی «اسکودرو» تا اوایل ژانویه در خدمت سفارت خواهد بود.
2 برای کابل: برای اینکه به کنسول اصفهان اجازه دهیم که توجهش را بر روی رویدادهای سیاسی حوزه اش متمرکز نماید، مایلیم یک مقام کنسولی کمکی را به مدت حدود یک ماه در آن پست بگماریم. شما اگر می توانید، لطفاً «مایک مک نال» را برای این منظور مرخص نمایید.
ص: 335
«مک نال» با داشتن زمینه و تجربه لازم کمک بسیار خوبی برای کنسولگری اصفهان خواهد بود. اگر بتوانید به جای او کسی را بگمارید علاقمندیم که به محض ایجاد توافق مابین شما و سفارت ما در تهران، او راهی اصفهان گردد.
3 ما به تازگی باخبر شده ایم که «مک نال» در «هارپرس فری» است در صورتی که شما اعتراضی به انتقال او نداشته باشید، ما هفته دیگر با او تماس خواهیم گرفت.
ونس
گزارش سیاسی امنیتی، 18 نوامبر
سند شماره 192
خیلی محرمانه18 نوامبر 1978 27 آبان 1357
از: سفارت آمریکا، تهران 11302به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی.
موضوع: گزارش سیاسی امنیتی، 18 نوامبر
1 بار دیگر تهران دیروز آرام بود و امروز شلوغ و پر رفت و آمد. و ترافیک به طور معمول جریان داشت. اتوبوسهای مدرسه، بچه ها را به دبستانهایشان که طبق برنامه باز شده بود می رساندند.
احتمالاً حضور دانش آموزان روز دوشنبه پس از تعطیلی فردا بیشتر می شود مگر اینکه معلمین تصمیم بگیرند اعتصاب را ادامه دهند. گزارشاتی شنیده ایم مبنی بر اینکه بازار ممکن است روز دوشنبه مجدداً باز شده و تا ماه بحرانی محرم (که از دوم دسامبر آغاز می شود) که بازار طبق سنت، به مدت ده روز تا عاشورا (11 دسامبر) تعطیل می شود، همچنان باز باقی بماند.
2 شایعه دعوت خمینی به یک اقدام (چه نظامی و چه غیرنظامی) در روز یکشنبه 19 نوامبر، فردا، از سوی هیچ یک از منابع محلی، تکرار می کنم هیچ یک از منابع محلی، تأیید نشده است.
نظر به افزایش اخباری پیرامون آمادگی مخالفین برای مقابله با دولت در خلال اولین دهه محرم و نه قبل از آن، این شایعه نامحتمل به نظر می رسد. فردا عید است و مثل عید سال نو، مردم به دیدن هم می روند. سفارت در حال مرخص کردن کارمندان ایرانی خود است.
3 منابع محلی شنیده اند که پسر سنجابی در آمریکا به خبرنگاران تلویزیون گفته است که ایرانیها در خلال اولین دهه ماه محرم پس از یک اعتصاب عمومی برای سرنگونی دولت، به شورشهای مسلحانه متوسل خواهند شد. ممنون می شوم اگر اصل مطلب را با ارزیابی خودتان برایم بفرستید.
4 گزارش شده در اغتشاشات دیروز بعد از ظهر، 17 نوامبر، در مشهد تعدادی کشته شده اند (با این حال بیانیه های رسمی رقم آن را دو یا سه نفر ذکر کرده اند) منابع سفارت که به مذهبیها نزدیکند می گویند که بعضی از تظاهرکنندگان تا داخل منزل آیت الله شیرازی (روحانی
ص: 336
ناراضی) تحت تعقیب قرار گرفته و در آنجا مورد اصابت قرار گرفته اند طبق گزارش واصله، نیمه شب، زمانی که شیرازی گزارش تجاوز به حریم منزلش را به رهبران مذهبی دیگر ارائه می داد هنوز جنازه دو نفر در آنجا بوده است. (نظریه: این شایعه، درست یا نادرست، احتمالاً تا مدتها بر سر زبانها خواهد بود و مانند تجاوز چند ماه پیش پلیس به منزل شریعتمداری در قم می تواند صدمات جدی به دولت وارد کند.)
5 رهبری انجمن معلمان (محفوظ بماند) محرمانه به سفارت اطلاع داده که در گردهمایی معلمین تصمیم گرفته شده که تعطیلی مدارس و حتی دبستانهای استان خراسان دو هفته دیگر تمدید شود. معلمین آذربایجان خواستار اعتصاب نامحدود شده اند. معلمین تهران اواخر امروز برای تصمیم گیری گرد هم می آیند. اوضاع بقیه مناطق کشور نامعلوم است.
6 ژنرال ازهاری نخست وزیر، کابینه اش را امروز صبح به مجلس معرفی نموده و برنامه اش را ارائه داد.
ناظر سفارت گزارش میدهد که کلیه وزراء (بر اساس اظهارات شفاهی در جلسه غیرعلنی مجلس) به خوبی مورد استقبال واقع شدند و ازهاری هم تشکر خود را با تعظیم به نمایندگان قبل از آغاز نطق خود نشان داد.
ازهاری قول داد به قانون اساسی کاملاً وفادار بماند. رأی اعتماد به دولت و برنامه اش قرار است اواخر هفته آینده داده شود.
هشت چهره جدید کابینه (که سهم افراد نظامی را نسبت به غیرنظامیان کاهش می دهد) عبارتند از:
* محسن فروغی وزیر فرهنگ
* محمدحسن مرشدی وزیر بهداری
* مصطفی پایدار وزیر مشاور در امور اجرائی
* عزت الله همایونی وزیر مشاور در امور سیاسی و اجتماعی
* احمد ناظمی وزیر مشاور در امور پارلمانی
* منوچهر بهرون وزیر مسکن و شهرسازی
* شمس الدین مفیدی وزیر علوم و آموزش عالی
چهار نفر اول از کابینه شریف امامی به جای مانده اند. پایدار و همایونفر پست خود را تغییر داده اند و بهرون کارمند عالیرتبه وزارت مسکن است.
مفیدی (که در سفارت چهره شناخته شده ای است) معاون سابق رئیس دانشگاه تهران و رئیس دانشگاه رضاشاه است. شریعتمدار هم ادعا می کند که گذشته از بامسما بودن نامش، تجربه زیادی به عنوان کفالت سازمان اوقاف که در حال حاضر ریاست آن را به عهده دارد، به دست آورده است.
7 رژه نظامی سواره نیروهای مسلح در روز 17 نوامبر، بدون هیچ حادثه ای، همانطور که
ص: 337
قبلاً هم گزارش کرده بودیم، انجام شد.
شاید اطلاعات عمداً متناقض، در مورد انجام یا عدم انجام رژه، کمک مهمی بود که این رژه بدون هیچ حادثه مهمی برگزار شود. اگرچه این رژه از حوادث بی اهمیت خالی نبود.
8 شب 16 نوامبر، اتومبیلهای سه تن از کارمندان شرکت بل هلیکوپتر به آتش کشیده شد. فردا گزارشات کامل تری پیرامون این حادثه، از اصفهان به دست خواهیم آورد.
9 رضوی نماینده یونایتدپرس دیشب به تهران بازگشت و مجدداً اخبار را پوشش می دهد. (همسر وی به کانادا بازگشته است). سولیوان
تغییرات حتمی در کابینه نظامی ایران
سند شماره 193
خیلی محرمانه غیرقابل رؤیت برای بیگانگان
شماره گزارش: 684605347818 نوامبر 1978 27 آبان 1357
از: دفتر وابسته دفاعی، تهران 11298به: سازمان اطلاعاتی دفاعی، واشنگتن دی. سی.
عنوان: تغییرات حتمی در کابینه نظامی ایران
16 خلاصه: (خیلی محرمانه غیرقابل رؤیت برای بیگانگان) به افسر وابسته دفاعی سفارت به وسیله افراد متعددی گزارش شده که در 18نوامبر یا حدود 18نوامبر اعلام خواهد شد که تمام افراد نظامی که در کابینه فعلی ایران هستند غیر از ژنرال غلامرضا ازهاری (نخست وزیر) از وزارت برکنار خواهند شد. این افراد به شغل نظامی قبلی خود باز خواهند گشت.
17 تا 21 حذف شده است.
22 جزییات: (خیلی محرمانه غیرقابل رؤیت برای بیگانگان) بعد از ظهر 17 نوامبر اعضای دفتر وابسته دفاعی سفارت آمریکا در تهران در مهمانی کوکتل که توسط ارتش شاهنشاهی ایران داده شد حضور داشتند. در طول مهمانی چندین منبع متعدد اطلاعات زیر را به افراد مختلف دفتر دادند. در 18 نوامبر یا حدود 18 نوامبر 1978 تمام اعضای نظامی کابینه از پست وزارت خود برکنار خواهند شد و وظایف قبلی خود را به عهده خواهند گرفت. تنها استثناء در این برکناری ژنرال غلامرضا ازهاری نخست وزیر است، او به عنوان نخست وزیر باقی خواهد ماند.
ژنرال هوشنگ حاتم که هم اکنون نفر دوم در پست فرماندهی ستاد مشترک ارتش ایران است جای ژنرال ازهاری را به عنوان فرمانده ستاد مشترک پر خواهد نمود.
نظریات گزارشگر: (خیلی محرمانه غیرقابل رؤیت برای بیگانگان)
1 دلیل ارائه شده برای این تغییرات از قانون اساسی می باشد. منابع گفته اند که داشتن دو پست در حکومت غیرقانونی است (مثلاً سمتهای نظامی سیاسی). به هر فرد نظامی این حق انتخاب داده شده که شغل نظامی را ترک کنند و یا در کابینه باقی بمانند. تنها افسری که کار در
ص: 338
پ کابینه را انتخاب کرده ژنرال ازهاری بوده است.
2 این مطالب در اخبار اعلام شده در 18نوامبر گزارش نشده است. به هر حال به خاطر منابع، ما احساس می کنیم ممکن است این مسئله رخ بدهد. در این موقعیت نمی توان فهمید چه کسی پستهای کابینه را پر خواهد کرد.
گزارش وضعیت ایران شماره 18 و 18 نوامبر
سند شماره 194
سری18 نوامبر 1978 27 آبان 1357
از: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی 293691
به: نمایندگیهای دیپلماتیک در اروپا، شرق نزدیک، آسیای جنوبی، کاراکاس، توکیو، خارطوم، پرتوریا، مکزیکو، لاگوس، کراچی، دهلی نو، اشتوتگارت، وان هیگن، پکن.
موضوع: گزارش وضعیت ایران شماره 18 و 18 نوامبر
1 تهران روز جمعه آرام بود و صبح روز شنبه وضع ترافیک به حالت عادی برگشت روز یکشنبه تعطیل مذهبی است. گزارشاتی وجود دارد که بازار ممکن است روز دوشنبه مجدداً باز شود.
طبق گزارشات دیروز تظاهرات و درگیری شدید در مشهد، تعدادی کشته بر جای گذاشت.
2 موقعی که ازهاری نخست وزیر، دولت خود شامل 8 وزیر جدید غیرنظامی را معرفی و برنامه کارش را در تاریخ 18 نوامبر به مجلس ارائه کرد مورد استقبال قرار گرفت. وی قول هواداری و حمایت شدید و دقیق از قانون اساسی را داده و گفت «مأموریت اصلی» دولت موقت او «استقرار امنیت و همچنین نظم خواهد بود، به طوری که دولتی که بعداً تشکیل خواهد شد، قادر باشد انتخابات آزاد مجلسین (شورای ملی و سنا) را برگزار کند». وزرای جدید که چهار نفرشان عضو کابینه قبلی بوده اند باز هم موجب کاهش نسبت نظامیان به غیرنظامیان که 6 به 18 بود، می شوند.
یک تحلیلگر با نفوذ ایرانی به سفیر سولیوان گفت که او فکر می کند دولت نظامی به بهترین وجه موردنظر در دو هفته اول شروع به کار، عمل کرده است و اظهار داشت که فرصت مذاکره برای توافق میان شاه و مخالفان بهتر است به بعد از ماه مذهبی محرم که فرصتی برای آزمایش قدرت خمینی رهبر تبعیدی مذهبی ها است موکول شود.
3 در 18 نوامبر، تولید نفت به 67/3 میلیون بشکه در روز رسید. علیرغم این افزایش جزئی، در شهر نفت خیز اهواز موقعی که به سوی خانه مدیر ایرانی حوزه های عملیاتی شرکت خدمات نفتی یک کوکتل مولوتف پرتاب شد، هیجانات و التهابات افزایش یافت. هیچ مجروحی گزارش نشده است ولی پرسنل شرکت خدمات نفتی به طور فزاینده ای عصبی می شوند و هیچ پیشرفتی در شکستن اعتصاب گزارش نشده است.
ونس
تغییرات در کابینه ایران
ص: 339
سند شماره 195
خیلی محرمانه
شماره گزارش: 684605367819 نوامبر 1978 28 آبان 1357
از: دفتر وابسته دفاعی، تهران 11306به: سازمان اطلاعات دفاعی، واشنگتن دی. سی.
عنوان: تغییرات در کابینه ایران
16- خلاصه: (بدون طبقه بندی) این گزارش اطلاعاتی را بر گزارش 6846053478 می افزاید.
17 تا 21 حذف شده است.
22 جزییات: (خیلی محرمانه غیرقابل رؤیت برای بیگانگان)
در گزارش فوق الذکر گفته شده که تمام مقامات فعال ارتش که دارای دو شغل در کابینه و ارتش هستند (به استثنای ارتشبد ازهاری) به مشاغل اصلی خود در ارتش بازخواهند گشت. اکنون چنین به نظر می رسد که این بازگشت تنها شامل فرماندهان نیرو می باشد یعنی سپهبد ربیعی فرمانده نیروی هوایی شاهنشاهی و دریادار حبیب اللهی فرمانده نیروی دریایی شاهنشاهی. این دو افسر سمتهای وزارتی خود را کنار خواهند گذاشت.
نظریات تهیه کننده: (بدون طبقه بندی) بخش سیاسی سفارت به محض اطلاع ترکیب جدید کابینه را گزارش خواهد نمود.
گزارش سیاسی امنیتی، 19 نوامبر
سند شماره 196
خیلی محرمانه19 نوامبر 1978 28 آبان 1357
از: سفارت آمریکا، تهران 11337به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی. فوری
موضوع: گزارش سیاسی امنیتی، 19 نوامبر
خلاصه: تهران آرام است، اغتشاش در اصفهان و شیراز ادامه دارد. کابینه جدید فردا به سنا معرفی می شود. در 21 نوامبر مجلس درباره دولت جدید به بحث خواهد نشست. چند نشریه کوچک منتشر شد. مدارس ابتدایی باز هستند ولی حضور در آن کم است. سه سازمان خصوصی و سلطنتی تحت کنترل دولت درمی آیند. شاه 400 زندانی سیاسی را آزاد خواهد کرد. شاه منکر ملاقات با سنجابی شد. پایان خلاصه.
1 تهران آرام است، با نزدیک شدن محرم (شروع دوم دسامبر) که کمتر از 2 هفته به آغاز آن باقیست اکثر ناظران انتظار دارند تلاشهای قاطعانه و مصممی جهت مقابله با نیروهای حکومت نظامی در آن زمان انجام شود. دولت ایران هم با پیش بینی خشونت ها، برگزاری مراسم بزرگداشت روز نجات آذربایجان (12 دسامبر) را که امسال مصادف با روز بعد از عاشورا می باشد، لغو کرده است. معذالک در دیگر شهرها اغتشاش ادامه دارد. کنسولگری اصفهان گزارش می دهد فرماندهی حکومت نظامی دیروز اعلام کرد که کلیه فروشگاهها باز
ص: 340
خواهند بود و مخالفین در واکنش نسبت به این اعلامیه سه ساختمان جداگانه را به آتش کشیدند. در سه روز گذشته، 9 وسیله نقلیه متعلق به آمریکاییان توسط آتش افروزان خسارت دیده اند. نامه های تهدیدآمیز، به مقیاس وسیعی پخش شده است. کنسول تأیید می کند که حداقل 614 شهروند آمریکایی شهر را ترک کرده اند. طبق گزارشات، امروز در اصفهان نیروهای نظامی اقدام به تیراندازی هوایی کرده اند. شیراز که در هفته های گذشته مانند یک جزیره آرامش به نظر می رسید، صبح امروز شاهد خشونت بود. کنسولگری گزارش می دهد که نیروهای نظامی پس از دستورات بی نتیجه به جمعیت چند هزارنفری برای متفرق شدن، به سوی آنان تیراندازی کردند. گزارش شده است که 15 یا 16 نفر مورد اصابت قرار گرفته اند ولی تاکنون در مورد تعداد کشته شدگان تأییدیه ای در دست نیست.
2 ارتشبد ازهاری نخست وزیر، فردا کابینه خود را به سنا معرفی می کند. روز بعد از آن مجلس درباره کابینه و برنامه دولت بحث خواهد کرد. دو نفر نماینده در موافقت و ده نفر دیگر در مخالفت با دولت صحبت خواهند کرد. (نظریه: وقتی که شاه شریف امامی را به نخست وزیری منصوب کرد، اعلام نظر نمایندگان با سخنرانیهای شدیداللحن و علنی که به طور زنده از رادیو و تلویزیون پخش می شد همراه بود. در وضعیت فعلی چنین اقداماتی محتمل نیست. احمد بنی احمد نماینده برجسته مخالف، استعفای خود را پس گرفته است.
3 روزنامه های اصلی هنوز منتشر نشده اند. چندین نشریه کوچک فارسی زبان چاپ می شوند، که یکی از آنها به نام «آتش» تا حدودی از دولت انتقاد می کند.
4 رژیم در حال انجام تعهدات خودش در مورد تبدیل ارگانهای نیمه خصوصی که تحت کنترل دربار سلطنتی بود به ارگانهای تحت کنترل مستقیم دولت، می باشد. در حال حاضر سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی و شیر و خورشید سرخ شاهنشاهی تحت نظر وزارت بهداری قرار گرفته اند. با تصویب قوانین مناسب توسط مجلس، دفتر بازرسی شاهنشاهی که رئیس آن نصرت الله معینیان است، وظایف خود را به یک دفتر بازرسی دادگستری در درون وزارت دادگستری واگذار خواهد کرد.
5 شاه برای روزنامه نگاران فاش کرد که او در حال برنامه ریزی برای آزادی بیش از 400 زندانی سیاسی دیگر در آینده نزدیک می باشد. بر طبق گفته شاه، با این عمل فقط در حدود 300 زندانی دیگر در زندان باقی می مانند که همگی آنها «جنایتکار» هستند.
6 از دیروز مدارس ابتدایی رسماً باز هستند ولی بنا به ادعای منبع ما در انجمن معلمان 95 درصد مدارس شهرستانها دیروز بسته بودند. این منبع گفت که در تهران 50 درصد دانش آموزان و 90 درصد معلمین در کلاسها شرکت کردند. با این حال حدود پنج درصد کادر آموزشی حاضر در مدارس، تدریس نکردند.
7 شاه به طور خصوصی ملاقات اخیر خود با سنجابی را انکار کرده است. اظهارات او با نظریات مخالفان در پاریس مطابقت دارد. سولیوان
سفر هیأت مستشاری
ص: 341
سند شماره 197
خیلی محرمانه20 نوامبر 1978 29 آبان 1357
از: سفارت آمریکا، تهران 11368به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی.
موضوع: سفر هیأت مستشاری
1 با توجه به تنشهای قابل پیش بینی در خلال مراسم سوگواری ماه محرم در ایران سفارت از وزارت امور خارجه درخواست دارد از برنامه ریزی جهت فرستادن مهمانان رسمی به ایران در طی دوازده روز از اول تا دوازدهم دسامبر به جز آنهایی که از قبل برنامه ریزی کرده خودداری نماید.
2 بازاریان و بیشتر کارها، در هر صورت از دوم تا یازدهم دسامبر تعطیل خواهند بود، و ما پیش بینی می کنیم که چنانچه آرامش برقرار شود فعالیت طبیعی در سراسر مملکت در آن روز به صفر خواهد رسید. برعکس اگر جوّ آرامش شکسته شد ما باید منتظر خشونت در بدترین وجه آن در آن تاریخ باشیم.
3 از وزارت امور خارجه تقاضا می شود که در مورد این محدودیت با دیگر عناصر اجرایی و قانونگذاری هماهنگی نموده تا از سفر هیأت نمایندگان مجلس در ماه محرم جلوگیری شود.
سولیوان
گزارش سیاسی امنیتی، 20 نوامبر
سند شماره 198
خیلی محرمانه20 نوامبر 1978 29 آبان 1357
از: سفارت آمریکا، تهران 11391به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی. فوری
مرجع: تهران 11317
موضوع: گزارش سیاسی امنیتی، 20 نوامبر
خلاصه گزارش: شهبانو پس از دیدار با آیت الله خوئی از عراق بازگشت. به گزارش مطبوعات و رادیو: دویست و ده تن از زندانیان سیاسی آزاد شدند. به نظر می رسد نشریات اسلامی، مشکلات ایران را به گردن بهائی ها می اندازند. آیت الله طالقانی بعد از سرنگوی رژیم درخواست تشکیل مجلس مؤسسان می کند. اما می گوید که روحانیون خواستار قیام توده ای نیستند، تکرار می کنم نیستند.
هر چند از تظاهرات 19 نوامبر در مشهد یک نفر کشته گزارش شده است اما اوضاع استانهای کشور نسبتاً آرام است. درگیری کوچکی از اصفهان گزارش شده اما سفارت نمی تواند جزییات بیشتر آن را شرح دهد. آرامش روستاها نسبت به نگرانیهای درون شهرها کاملاً چشمگیر است. پایان خلاصه گزارش.
1 در اواسط عصر روز 19 نوامبر خبر بازگشت شهبانو فرح از دیدار یک روزه از عراق اعلام گردید (عطف به تلگرام قبل) او در بغداد با آیت الله خویی ملاقات کرد که از نظر
ص: 342
بسیاری آیت الله العظمای شیعیان به حساب می آید. در بازگشت، در تفسیر مطبوعات از شهبانو نقل می شود که ایران زمان سخت و مشکلی را می گذراند، ولی این تنها منحصر به ایران نیست و بسیاری از کشورهای دیگر آن را پشت سر گذاشته اند.
ایران امیدوار است که مشکلات خودش را حل نماید. وی گفت که ایران و عراق به داشتن روابط خوب ادامه می دهند و در طی دیدارش در عراق «احساس غربت نکرد» (نظریه: ملاقات با خوئی در حالیکه در حقیقت اجباری بود، از نظر ما به مثابه ترفند سیاسی احتیاط آمیز دربار میان بزرگان شیعه می باشد.)
2 نشریه آتش (که مرکب از مطالب بریده جراید می باشد) و رادیو تلویزیون ملی ایران گزارش می دهند که دیروز بیستم نوامبر دولت دویست و ده تن از زندانیان سیاسی را آزاد کرده است که اسامی آنها به مطبوعات داده نشده است. آزادی این زندانیان توسط شاهدان عینی تأیید شده است. نشریه اسلامی «ستاره اسلام» برای اولین بار در بیستم نوامبر منتشر شد. تمام محتویات این نشریه 4 صفحه ای به این مسئله اختصاص یافته که مشکلات فعلی ایران همگی بر گردن بهائیان می باشد.
3 سفارت نسخه ای از اعلامیه آیت الله طالقانی را که حدود دهم نوامبر منتشر شده به دست آورده است. (با پست سیاسی به وزارت خارجه ارسال می شود) که در خلال سایر مطالب، در اعلامیه می گوید که مردم ایران نه فقط برای براندازی شاه بلکه برای برانداختن تمامی خاندان سلطنتی مبارزه می کنند. وی می گوید پس از کنار گذاردن شاه از تخت و تاج، مجلس مؤسسان تشکیل خواهد شد تا انتخابات آزاد برگزار گردد و قانون اساسی جدیدی بر اساس ایدئولوژی اسلام تدوین شود. روحانیون خواستار قیام مسلحانه نمی باشند زیرا فعلاً مخالفین مذهبی و غیرمذهبی سعی دارند رژیم را با حداقل خونریزی براندازند. طالقانی متذکر شد که بخشهایی از نیروهای مسلح شاهنشاهی از جمله افسران عالیرتبه ارتش احتمالاً از هرگونه شورش مسلحانه حمایت خواهند کرد. (نظریه: تا آنجایی که ما اطلاع داریم این اولین بار است که در شعارهای تند محلی صحبت از امکان مبارزه مسلحانه می شود.
و چنین اظهارنظر می شود که بخشهایی از ارتش وفادار نخواهند بود) طالقانی نزد مردم تهران جایگاهی معادل خمینی کسب کرده است.
4 با نظارت مقامات محلی بر اوضاع مدارس در بیستم نوامبر اوضاع امنیتی تهران نسبتاً آرام بوده است.
علی رغم آشوبهای دیروز، شیراز در بیستم نوامبر آرام است و کنسولگری ما در آنجا گزارش می دهد که عملاً همه مدارس ابتدایی در سطح شهر اکنون باز می باشند.
در بعد از ظهر نوزدهم نوامبر دو یا سه آشوب در اصفهان انجام گرفته، اما سفارت به دلیل اشکالاتی که در خطوط اصلی تلفن به اصفهان وجود داشت از جزییات کامل ماجرا اطلاعی ندارد. همچنین در نوزدهم نوامبر در مشهد تظاهراتی انجام گرفت که به گفته رادیو تهران یک
ص: 343
نفر از تظاهرکنندگان کشته شده است.
5 یکی از کارمندان سفارت که به همراه چند تن از دوستان محلی در تعطیلی عید غدیر در 19 نوامبر از دو روستای کوچک در شرق تهران دیداری به عمل آورد از بی علاقگی روستائیان در مورد آنچه در تهران و دیگر نقاط کشور می گذرد متعجب شده است. نظریات ابراز شده شامل این دو نظریه می شود که امید ضعیفی وجود دارد که دولت بتواند در شهرها نظم مجدد برقرار کند و دیگر اینکه در مورد وضعیت کنونی، شاه خودش باید «کاری کند».
جوّ آرام روز تعطیلی و بی علاقگی آشکار مردم به دولت نظامی که تاکنون اثری در زندگی روستائیان نگذاشته بود به طور شگفت انگیزی با جوّ آشوب زده شهر در تمایز بود.
(نظریه: در حالیکه ما این مطلب را به عنوان شاهدی از آرامش کامل در روستاها تلقی نمی کنیم، اما یادآوری این نکته جالب است که اکثر مردمی که خارج از شهرها زندگی می کنند در اعتقادات سیاسی اوضاع شهرها سهیم نمی باشند.)
سولیوان
گزارش وضعیت ایران شماره 20 20 نوامبر 78
سند شماره 199
سری20 نوامبر 1978 29 آبان 1357
از: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی. 294281
به: نمایندگیهای دیپلماتیک در اروپا، شرق نزدیک، آسیای جنوبی، توکیو، کاراکاس، خارطوم، پرتوریا.
موضوع: گزارش وضعیت ایران شماره 20 20 نوامبر 78
1 تهران هنوز نسبتاً آرام می باشد، شیراز نیز، به دنبال اغتشاشات دیروز آرام است. بعد از ظهر 19 نوامبر، در اصفهان نیز چندین اغتشاش کوچکتر روی داد. سرویسهای تلفن و تلکس دوباره قطع شده بودند، که این امر ظاهراً نمایانگر بروز دوباره مشکلات کارگری است. همچنین گزارش شده که در روز 19 نوامبر در مشهد نیز تظاهراتی برپا شده است، اگرچه در مجموع کل استان (خراسان) آرام تصور می شود.
2 رادیو و مطبوعات محلی خبر می دهند که 210 زندانی سیاسی آزاد شدند که این خبر توسط شاهد عینی نیز تصدیق گردید. یک روزنامه اسلامی که ظاهراً با اجازه دولت ایران و در تاریخ 20 نوامبر برای اولین بار انتشار یافته، در چهار صفحه کامل کوشیده تا علت مشکلات حاضر را به گردن بهائیها بیاندازد.
3 در روز 20 نوامبر استخراج نفت به 1/4 میلیون بشکه افزایش یافت، که از کل آن 46/3 میلیون بشکه برای صادرات است.
4 سفارت گزارش می دهد که از روز 12 نوامبر مشغول پاسخگویی به پرسشهای تردیدآمیز آمریکاییان در رابطه با آرامش موجود است، اگرچه با نزدیک شدن زمان عزاداریهای گسترده
ص: 344
در ماه محرم، توصیه های جدیدی صادر خواهد شد. سفارت درخواست نموده که میهمانان رسمی (به استثنای کسانی که تاکنون اسامی آنها در برنامه آمده) از آمدن به ایران در طول مدت یکم تا دوازدهم دسامبر خودداری نمایند. ونس
گزارش سیاسی امنیتی، 21 نوامبر
سند شماره 200
خیلی محرمانه21 نوامبر 1978 30 آبان 1357
از: سفارت آمریکا، تهران 11437به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی.
موضوع: گزارش سیاسی امنیتی، 21 نوامبر
1 تهران آرام است اما وجود اغتشاشات در اغلب مراکز استانها و یک کشته از کاشان گزارش شده است. دیروز عصر یک اتومبیل متعلق به آمریکاییان در اصفهان با بمب به آتش کشیده شد. در حالیکه خدمات تلکس دوباره از سر گرفته شده، هنوز ارتباط تلفنی راه دور به دشواری صورت می گیرد. دیروز بازار تهران باز بود و امروز هم باز است. به هر صورت تمام شواهد دال بر این است که این علائم دلگرم کننده صرفاً آرامش قبل از طوفان باشد. منبع نزدیک به رهبران مذهبی جنوب تهران به اطلاع مأمور سفارت رسانده است که خمینی و دیگر ملاها به بازاریها دستور داده اند تا مغازه هایشان را از بیستم نوامبر تا دوم دسامبر، اولین روز ماه محرم باز کنند. این بازگشایی به منظور فراهم آوردن امکان برای مردم جهت ذخیره کردن کالاهای ضروری و مورد نیازشان قبل از شروع ماه محرم صورت می گیرد. به علت ادامه تظاهرات، مسئولین حکومت نظامی در مشهد شروع ساعات منع عبور و مرور شبانه را به ساعت 6 بعد از ظهر تغییر داده اند. (بی بی سی اظهار می دارد که دیروز 12 نفر در مشهد کشته شده اند.)
2 حضور محصلین در مدارس ابتدایی تهران واقعاً به حالت طبیعی خود برگشته است. منبع خبری ما در انجمن معلمان دیروز با تأیید این موضوع اظهار داشت که هنوز 90 درصد از مدارس در استانها بسته هستند. ما فکر می کنیم که در مورد این رقم آخری مبالغه شده باشد و گزارشات مبنی بر دایر بودن مدارس اغلب شهرستانها را در دست داریم. ولی این مسئله صحت دارد که مدارس ابتدایی در استانها خیلی بیشتر از تهران دچار از هم گسیختگی هستند.
3 امروز مجلس برای بحث در مورد تأیید دولت ازهاری تشکیل جلسه علنی می دهد. به خاطر اینکه قرار است 20 نفر ناطق (10 نفر موافق و 10 نفر مخالف) در این مورد صحبت کنند. احتمالاً ادامه بحث به جلسه دیگر در 23 نوامبر کشیده خواهد شد.
4 امروز روزنامه جدیدی به اسم «اراده آذربایجان» منتشر گردید، در حالی که خط سیاسی موافق و مخالفی را اتخاذ نکرده ولی عکس مصدق را در پیشاپیش دیگر نخست وزیران مشهور سی چهل ساله در صفحه اول خود انداخته است. روزنامه اظهار تأسف کرده که دیگر، از قبیل رهبران «بزرگ» در ایران پیدا نخواهد شد. هنوز روزنامه های اصلی پرتیراژ منتشر نمی شوند.
ص: 345
یکی از منابع سفارت «یک سناتور» ادعا می کند که از یک لیست 85 نفره از کارکنان رادیو و تلویزیون که به اتهام براندازی دستگیر شده اند، مطلع می باشد.
5 نهضت رادیکال ایران (گروه رحمت الله مقدم) طی انتشار اعلامیه هایی خواستار آزادی رهبر جبهه ملی کریم سنجابی شده است.
6 امروز صبح برق سطح وسیعی از تهران قطع بود ولی تا ظهر دوباره جریان برقرار گردید. این مسایل در تهران اصلاً تازگی ندارند ولی مثل هر حادثه دیگری مردم بر این باورند که کار مخالفان حکومت باشد. سولیوان
وضعیت در ایران
سند شماره 201
خیلی محرمانه
شماره گزارش: 684605407821 نوامبر 1978 30 آبان 1357
از: دفتر وابسته دفاعی آمریکا، تهرانبه: سازمان اطلاعات دفاعی، واشنگتن دی. سی.
عنوان: وضعیت در ایران
16 خلاصه: (بدون طبقه بندی) این گزارش حاوی اطلاعاتی راجع به وضعیت کنونی در ایران می باشد.
17 تا 21 حذف شده است.
22 جزییات: (محرمانه غیرقابل رؤیت برای بیگانگان)
الف وضعیت در تهران روز به روز بهتر می شود. اکثریت بانکها در حال تعمیر کردن خسارت ناشی از آتش سوزیها هستند. به واسطه تعویض شیشه های شکسته در تهران شیشه های پنجره نایاب شده است. اکثریت بانکها به منظور حفاظت از شیشه های پنجره ها و مراقبت از افراد داخل بانکها در مقابل آتش سوزی، درهای فولادی کشوئی محکمی کار گذاشته اند. پاکسازی ادامه دارد. به استثنای تعداد ناچیزی ساختمانهایی که به سختی آسیب دیده اند ولی هنوز سرپا هستند، فعلاً مشکل می توان اثری از خسارات ناآرامیهای گذشته را دید.
ب ترافیک به طرز فشرده ای ادامه دارد و در شب 21 نوامبر مأمور گزارشگر به اتفاق افسران ستاد هنگامی که به مجتمع مسکونیشان باز می گشتند گرفتار یک ازدحام ترافیکی 2 ساعته شدند. زمان منع عبور و مرور از 9 شب تا 5 صبح ادامه دارد و این امکان وجود دارد که زمان منع عبور و مرور در خلال 2 هفته اول دسامبر تغییر داده شود و انتظار می رود که زمان جدید منع عبور و مرور از 7 شب تا 6 صبح باشد. منبع به مأمور گزارشگر اطلاع داد که ساعات منع عبور و مرور جدید به جلوگیری از بسیاری از مسایل پیش بینی شده در خلال 2 هفته اول دسامبر، کمک خواهد کرد.
ج آتش زدن ماشینها، شعارنویسی بر روی دیوار و تلفنهای تهدید کننده به تدریج به سمت جامعه آمریکاییها در تهران هدایت می شود. از دیگر شهرهای بزرگ خبرهایی مبنی بر وجود
ص: 346
همین نوع فعالیتها مرتباً گزارش می شود. علائم سطحی وجود دارد مبنی بر اینکه وضعیت کنونی رو به بهبودی است با این وجود تهران هنوز متشنج به نظر می رسد.
در خلال سفری به ستاد نیروی دریایی مأمور گزارشگر تعدادی بیش از حد معمول از سربازان مسلح را در سطح شهر مشاهده کرد. سرنیزه های نیروهای ارتشی را کار گذاشته اند. همسر AAIRA تلفن کرده و گفته بود که او تعداد زیادی از نیروهای ارتشی را در حوزه خلیج دیده است.
د به دلیل اینکه عرضه کپسولهای گاز خیلی کم شده است افسران کمکهای دفاعی برای پخت و پز غذا ظرف چند روز آینده بدون گاز خواهند بود. مأمور گزارشگر شب گذشته و امروز صبح ملتفت شده بود که دوباره صفها در ایستگاههای پمپ بنزین تشکیل می شدند. همسر مأمور گزارشگر گفت او افرادی را با قوطی های رنگ پاش مشاهده کرده است که روی دیوارهای نزدیک خانه شعارهای مرگ بر شاه و آمریکاییها و غیره را می نوشتند.
ه دانشگاه برای تحصیل باز نشده است و نیروهای ارتشی به گشت خود در این منطقه به وسیله نفربرهای زرهی و کامیونهایی که اسلحه بر آنها نصب کرده اند، ادامه می دهند.
عملیات هوایی در فرودگاه مهرآباد تقریباً به حال عادی است و اعتصاب گمرک ادامه دارد اگرچه تحویل وسائل مسافرت عادی به نظر می رسد.
نظریه منبع: (بدون طبقه بندی) به نظر می رسد که دولت نظامی تا حدودی کنترل را به دست آورده است اما هنوز انتظار می رود که به خصوص در خلال 2 هفته اول ماه دسامبر مسایل ادامه داشته باشد.
گزارش سیاسی امنیتی، 22 نوامبر
سند شماره 202
خیلی محرمانه22 نوامبر 1978 1 آذر 1357
از: سفارت آمریکا، تهران 11500به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی.
موضوع: گزارش سیاسی امنیتی، 22 نوامبر
خلاصه: تهران به طور کلی آرام ولی اغتشاشات در استانها جریان دارد. در اعتراض به تیراندازیهای 19 نوامبر، شیراز به حالت تعطیل درآمد. بنا به درخواست مغازه داران، بازار تهران باز شده است. اعتصاب شرکت مخابرات ایران ارتباطات را مختل کرده است. قطع برق با انگیزه های سیاسی صورت می گیرد.
مجلس به دولت ازهاری رأی اعتماد داد. خمینی دستوراتی برای حمایت مالی از کارگران اعتصابی صنعت نفت صادر نمود. پایان خلاصه.
1 علیرغم حوادث جزئی، تهران در آرامش بسر می برد. اما طبق گزارشات رسیده در ساری و دیگر شهرهای شمال کشور دیروز اغتشاشاتی روی داده است. منبع نیمه موثق سفارت اظهار نمود که سربازان وارد حرم امام رضا شده و به روی مخالفین آتش گشودند. اگر چنین واقعه ای
ص: 347
صحت داشته باشد اخبار مربوطه هنوز شایع نشده است. دو اتومبیل متعلق به آمریکا شب گذشته در تهران با بمب آتش زا مورد حمله قرار گرفت و بر روی خودروی دیگری شعارهای ضدرژیم نوشته شد. کنسولگری اصفهان گزارش می دهد که یک اتومبیل با بمب آتش زا منهدم شد و در خودروی دیگری بمب آتش زا انداختند ولی یک پسر ایرانی به داخل اتومبیل پرید و شیشه محتوی بنزین را به خارج پرتاب کرد و به اتومبیل خسارتی وارد نشد.
2 کنسولگری شیراز گزارش می دهد که حادثه تیراندازی روز 19 نوامبر که در رسانه های بین المللی انعکاس یافته بسیار اغراق آمیز است. مسئولین حکومت نظامی مدعی هستند یک نفر کشته شده در صورتی که گروههای مخالف مدعی اند شمار کشته شدگان بیش از 200 نفر بوده است. بررسی کنسول از بیمارستانها نشانگر آن است که یک نفر در هنگام ورود به بیمارستان جان سپرده و دو نفر دیگر در اثر جراحات وارده بعداً فوت کردند و حدود 20 تا 30 نفر زخمی به بیمارستان آورده شده بودند. تعدادی از مجروحین هم با ماشینهای خصوصی از معرکه خارج شده بودند که احتمالاً عده ای از آنها کشته شده اند. با این وجود احتمال نمی رود که شمار کشته شدگان که از جانب مخالفین ادعا شده، صحت داشته باشد. این حادثه هنگامی اتفاق افتاد که جمعیتی در حدود 2000 نفر بعد ازمراسم نیایش عید غدیرخم (یک جشن مذهبی) از مسجد خارج شدند. این جمعیت توسط فرد ناشناسی به میدانی در آن حوالی هدایت شد. در آنجا سربازان با آنها به زد و خورد پرداختند. گزارشات در مورد آنچه بعداً اتفاق افتاد با یکدیگر وفق نمی دهند. گویا فرمانده ارتش و رهبر گروه اغتشاشگر با هم جر و بحثی داشته اند. ولی به هر حال سربازان آتش گشودند. بعضی معتقدند که سربازان از داخل هلیکوپترها تیراندازی می کردند اما کنسول و رابطها این عمل را بعید می دانند.
حقیقت هر چه باشد این میدان احتمالاً به میدان ژاله شیراز مبدل خواهد شد. بازار و حدود 50 تا 60 درصد از مغازه های دیگر در روز دوشنبه و سه شنبه بسته بود. امروز عملاً تمام شهر و مدارس در اعتراض به این حادثه تعطیل است. ادارات دولتی باز است ولی ظاهراً عملکرد واقعی خود را ندارند.
3 منبع ما در شرکت آمریکایی بل اینترنشنال گزارش می دهد که اعتصاب در شرکت مخابرات ایران اکثر امکانات موجود برای تماس تلفنی مستقیم را برای 7 الی 10 روز قطع کرده و تنها 10 تا 15 درصد از خطوط تلکس کار می کند. معلوم نیست این قطع ارتباطات عمدی باشد چون به هر حال فقدان ترمیم و تعمیر در طی دوران اعتصاب حتماً به سیستم صدمه خواهد زد. از زمانی که اعتصاب کنندگان شرکت مخابرات در 13 نوامبر کارکنان شرکت آمریکایی بل اینترنشنال را مجبور به ترک دفاترشان کرده اند اکثر آنها در دفاتر کار خویش در شرکت فوق حاضر نشده اند.
4 شایعاتی که در مورد قطع برق با انگیزه های سیاسی وجود داشت، به حقیقت پیوست. کنسولگری اصفهان جزوه ای به دست آورد که توسط کارگران شرکت توانیر (شرکت ملی برق
ص: 348
ایران) توزیع شده بود و در آن تهدید نموده بودند که در صورتی که به 7 درخواست سیاسی آنها پاسخ داده نشود برق را قطع خواهند کرد.
دیروز صبح همانگونه که در اعلامیه درج شده بود برق قطع گردید. قطع بعدی برق قرار بود در ساعت 12 تا 16 امروز باشد و امروز بعد از ظهر هم برق واقعاً قطع شده است. کارگران تهدید کرده اند که اگر به خواسته های آنها پاسخ داده نشود در روز 25 نوامبر به مدت 24 ساعت برق را قطع خواهند کرد. تهدیدات برای قطع شبکه برق سراسری است اما معلوم نیست که کارگران معترض تا چه اندازه در قطع برق با این وسعت موفق باشند. خواسته های آنان تماماً سیاسی است. دولت باید خواسته های ذیل را انجام دهد:
الف الغای حکومت نظامی
ب آزادی زندانیان سیاسی
ج اخراج کلیه مستشاران نظامی، کارمندان و تکنسین های خارجی و تعقیب قانونی کسانی که ثروت ملی را به غارت برده اند.
ه تعقیب قانونی کسانی که مسئول کشتار تظاهرکنندگان بوده اند.
و انحلال ساواک
ز آزادی مطبوعات و رادیو تلویزیون.
5 مجلس دومین روز مذاکرات خود در مورد دولت جدید ازهاری را امروز برگزار کرد و سپس مجلس به دولت رأی اعتماد داد. در مجموع 191 رأی موافق 27 نفر رأی مخالفت و 7 نفر رأی ندادند. سخنرانیها لحن تندی نداشت و از انتقادات شدیدی که شریف امامی در شرایط مشابه با آنها مواجه بود، خبری نبود. مخالفین خاطرنشان ساختند که این دولت جدید واقعاً جدید نیست چرا که بسیاری از وزرای کابینه قبلی در آن شرکت دارند (توضیح: 13 تن از 24 وزیر کابینه شریف امامی در دولت جدید شرکت دارند) موافقین به نفوذ خارجیها در اغتشاشات ایران تأکید ورزیدند. یک نماینده مشخصاً به بنگاه خبری B.B.C حمله کرد.
ازهاری در پاسخ، نطق بلند بامسمایی با همان لحن آشتی جویانه که در سخنرانی خود کمی پس از احراز پست نخست وزیری داشت، ایراد کرد. او تکرار نمود که در صورتیکه جبهه ملی و دیگر گروههای مخالف در چهارچوب قانون اساسی عمل نمایند، مقدم آنان را گرامی می داریم. وی گفت «او مشتاق است تا در سمت قبلی خود در ریاست ستاد مشترک بازگردد و این کار را نیز هر چه زودتر پس از اعاده امنیت انجام خواهد داد.» ظاهراً با اشاره به اظهارات نماینده مخالف «پزشک پور» در مورد رویه های قضایی ازهاری گفت او حاضر به شنیدن پیشنهادات هر محفلی می باشد. طبق گزارشات رسیده نماینده مشهد تلاش نمود تا در مورد شایعه تیراندازی در حرم امام رضا سخنرانی کند ولی رئیس مجلس به وی اجازه نداد. سفارت از وزارت امور خارجه درخواست می کند که به گزارش Y 21123 FBIS. LD که گزارش مصاحبه ازهاری با تایمز لندن در آن درج شده توجه نماید. او گفت که وی لایحه ای پیشنهاد
ص: 349
کرده و دستور مصادره اموال کسانی که برای اجتناب از تعقیب قانونی از کشور فرار کرده اند را داده است مگر اینکه آنها در ضرب الاجل تعیین شده به کشور بازگردند. ازهاری امروز در نطق طولانی خود در مجلس به این نکته اشاره ای نکرد.
7 بازار تهران از دوشنبه باز است (و این باعث ترافیک شدیدی شده چرا که مشتریان بازار می کوشیدند زمان از دست رفته را جبران نمایند) منبع موثقی خاطرنشان می کند که ابتکار بازگشایی بازار از جانب خمینی و یا دیگر رهبران مذهبی نبوده و از طرف خود بازاریان بوده است. چون مغازه داران مدتهاست که درآمدی نداشته اند. از ملاهای محلی برای بازگشایی بازار درخواست تأییدیه نمودند. بیش از هشتاد (ملا) بیانیه ای را امضا کردند که در آن از بازاریان درخواست شده است که مغازه هایشان را بازگشایی نمایند. بعضی از بازاریان می گویند که خواهان آنند که مغازه هایشان را در ماه محرم به استثنای 6 روز که طبق سنت به مناسبت عاشورا مغازه ها بسته است، باز نگهدارند.(1)
8 در اطلاعیه ای آیت الله خمینی برای کمک همگانی به کارگران اعتصابی شرکت نفت دعوت نموده ولی دستور داد که مردم قسمتی از زکات خود را به صندوق اعتصاب بدهند. شاید در نتیجه این دستور اعتصاب شرکت نفت ادامه یابد. مردم تهران نیز برای ذخیره سازی (فرآورده های نفتی) سوی پمپ بنزینها هجوم برده اند.
9 امروز صبح معلوم شد که خبر «آتش گرفتن مجلس»، آتش سوزی در یک ساختمان کوچک در محوطه مجلس بوده و از اهمیت چندانی برخوردار نیست.
سولیوان
فرانسه و ایران: آیت الله خمینی
سند شماره 203
خیلی محرمانه پاریس22 نوامبر 1978 1 آذر 1357
از: سفارت آمریکا، پاریس 38585به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی.
رونوشت: سفارتخانه های آمریکا در تهران، اسلام آباد، آنکارا، کویت، جده، لندن، رم، بن، دفتر فرماندهی ناتو
موضوع: فرانسه و ایران: آیت الله خمینی
1 روز 22 نوامبر با معاون مدیرکل امور خاورمیانه (سروانت) در مورد سخنان تلویزیونی ژیسکاردستن رئیس جمهور فرانسه در شب گذشته مبنی بر اینکه خاک فرانسه نبایستی برای درخواست اقدامات خشن استفاده گردد به گفتگو نشستیم. سروانت گفت در واقع در موارد متعددی عباراتی به خمینی رسانده شده تا لحن سخنان خود را ملایم تر نماید.
(وی اظهار نداشت که شخصی به صورت مستقیم با خمینی گفتگو کرده باشد.) وی افزود
1- در اصل سند شماره ( 6) وجود ندارد. م.
ص: 350
که حضور خمینی یک مشکل واقعی برای فرانسه ایجاد کرده است. دولت فرانسه، نمی تواند اقدامات حادی به منظور مهار کردن خمینی اتخاذ نماید زیرا چنین کاری موجب ایجاد سر و صدای زیاد از جانب چپگرایان فرانسه شده و همچنین احتمالاً عکس العمل شدیدی در ایران به وجود خواهد آمد. وی اظهار داشت که دولت ایران به دلیل نگرانی در مورد عکس العمل در ایران از دولت فرانسه نخواسته است تا فعالیتهای خمینی را شدیداً محدود نماید. (سروانت علیرغم سمت مسئولانه اش لزوماً در مورد ارتباطات بین ژیسکاردستن و شاه در این مورد آگاه نیست.)
2 به هنگام بحث در مورد اوضاع ایران ما و سروانت با دیدگاه سفارت آمریکا در تهران (پاراگراف اول تلگرام مرجع الف) موافق هستیم مبنی بر اینکه ماه محرم می تواند زمان یک آزمایش و نقش مهمی که خمینی و پیروانش در چنین شرایطی ایفا می کنند باشد. ظاهراً سروانت در مورد اینکه ماه آینده می تواند بسیار بحرانی باشد آگاهی چندانی ندارد با این حال گفت اگر خمینی علناً خواستار قیام شود در این صورت دولت فرانسه در مورد انعکاس بسیار جدی آن در ایران کاملاً آگاه است.
3 در این رابطه آژانس خبری فرانسه در 22 نوامبر گزارشی منتشر کرد مبنی بر اینکه فاروق قدومی مسئول امور سیاسی ساف که از پاریس عبور می کرد پیام حمایت یاسر عرفات را به خمینی رسانده است.بر اساس این گزارش ساف حمایت خود را از نهضت وی اعلام کرد، و تمامی حمایتهای ممکنه را در اختیار ملت ایران قرار داد.
مایرسون
گزارش سیاسی امنیتی
سند شماره 204
خیلی محرمانه23 نوامبر 1978 2 آذر 1357
از: سفارت آمریکا، تهران 11510به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی. فوری
موضوع: گزارش سیاسی امنیتی
1 وضعیت عمومی در تهران به طور کلی همچنان آرام است. یکی دو گزارش مبنی بر حرکت دستجات کوچک در اطراف شهر وجود دارد، ولی خبر دیگری نیست. طبق گزارشات درگیری کوچک دیروز در بازار به زخمی شدن پای مردی منجر گشت. بازار باز است. (تعداد زیادی نظامی به چشم می خورد). ناآرامی دیروز حوالی دانشگاه تهران در اثر ممانعت از ورود به دانشگاه که توسط نظامیان صورت گرفت به وجود آمد (آنها قبلاً اجازه ورود به دانشکده را می دادند اگر چه مانع ورود دانشجویان بودند.) با وجود اینکه هیچ کس انتظار بازگشایی دانشگاه را تا 6 ماه آینده ندارد، مدیران سطح بالای دانشگاه ملی (رؤسای دانشگاه و دانشکده ها) جهت انجام کارهای انباشته شده، فعالیت در دفاتر خود را شروع کرده اند.
2 برخلاف برخی گزارشهای مطبوعاتی، کنسول شیراز گزارش می دهد دیروز و امروز در
ص: 351
شیراز آرامش کامل برقرار بود. در حالی که دیروز در سومین روز سوگواری برای تظاهر کنندگان که در یک درگیری شدید اوایل هفته جاری، توسط سربازان کشته شده بودند، اغلب مغازه ها بسته بودند، امروز بیشتر آنها مجدداً باز هستند. آشوبهایی در یکی دو شهر کوچکتر استان فارس گزارش شد.
3 خاموشیهای عمدی برق امروز، تهران را مجدداً تحت تأثیر قرار داد. در حالیکه گزارش می شود ارتش کنترل حداقل واحد تأسیسات توزیع برق را در اختیار دارد، کارگران اعتصابی شرکت برق آشکارا تاکتیک فلج کننده خودشان را به اضافه تهدید به قطع کامل برق را در صورتی که تا شنبه 25 نوامبر، خواستهای آنها (مهمتر از همه خواستهای سیاسی) برآورده نشود، ادامه خواهند داد.
4 ارتباط مخصوصاً تلفن و ارتباط از طریق تلکس بین ایران و سایر کشورها همچنان به صورت معضل و مشکل باقی است. عملیات به خصوص اعتصابی مانند ایجاد نقص فنی در دستگاهها از جمله عواملی است که موجب این اشکالات شده اند.
سولیوان
گزارش سیاسی امنیتی، 24 نوامبر
سند شماره 205
خیلی محرمانه24 نوامبر 1978 3 آذر 1357
از: سفارت آمریکا، تهران 11516به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی.
موضوع: گزارش سیاسی امنیتی، 24 نوامبر
خلاصه: سنا دولت ازهاری را با 42 رأی مثبت در مقابل یک رأی منفی تأیید کرد. تلاش برای بمب گذاری در تعمیرگاههای هلیکوپترهای بل در 23 نوامبر در اصفهان. ماشینی در اصفهان آتش گرفت. تهران کاملاً آرام در بعد از ظهر 24 نوامبر، خصومت هایی نسبت به آمریکاییها در جنوب. پایان خلاصه.
1 در 23 نوامبر پس از یک سخنرانی توسط نخست وزیر ازهاری، مجلس سنای ایران دولت وی را با 42 رأی مثبت در مقابل یک رأی منفی تصویب نمود و با این عمل تصویب پارلمانی دولت، مطابق قانون اساسی تکمیل گردید.
2 در حدود ساعت 5/9 شب 23 نوامبر، بمبی شامل 3 لوله دینامیت در داخل یک پوشش فلزی در تعمیرگاه تخصصی هلیکوپترسازی بل در اصفهان کشف شد. این بمب یک فتیله سوخته داشت که پس از روشن شدن خاموش گشته بود. پلیس بمب را به یک مکان پرت و خالی برد و سپس آن را منفجر نمود. میزان مواد منفجره نشان می دهد که در صورت انفجار منجر به بروز خسارات و جراحات اساسی و احتمالاً مرگ می گردید. چند روز پیش از این حادثه یک یادداشت اخطار داده شده بود.
3 در رویدادی جداگانه در اصفهان، در اواخر غروب همان روز، ماشین یکی از کارکنان
ص: 352
شرکت ارتباط راه دور در اصفهان کاملاً در آتش سوخت. این ماشین در حمله قبلی که چندی پیش صورت گرفته بود مختصراً خسارت دیده بود.
4 در جاهای دیگر آرامش حکمفرما بوده است. در تهران هیچ حادثه ای گزارش نشده است. چندین نفر که در منطقه جنوبی تهران زندگی می کنند گزارش کردند که در طی چند روز گذشته در آنجا تشنج کمی فروکش کرده است. اگرچه خیلی ها اعتقاد دارند که مخالفین برای درگیریهای محرم آماده می شوند، خیلی ها با درک این حقیقت که گشتهای نظامی و پلیسی در طی سه روز گذشته فعالتر بوده اند، دلگرم شدند و یک ایرانی کاملاً مطلع که در میدان ژاله زندگی می کند با فهمیدن این مطلب که به نظر می رسد نیروهای ارتش و پلیس دستور حمله به تظاهرکنندگان را دارند، صریحاً به وجد و شادمانی درآمد، او این آمادگی پلیس را به این مسئله که اکنون ازهاری از مجلس رأی اعتماد گرفته و آماده تر از اولین هفته آغاز کارش برای عمل می باشد نسبت داد.
5 یک مرد انگلیسی که فارسی صحبت می کند و هم اکنون از بازدید پنج روزه اش از جنوب، بازگشته از قول یکی از دوستان قدیمی خود که رهبر ایل بختیاری است گزارش می دهد که در شهر مسجد سلیمان، استان خوزستان، انگلیسی ها و اروپاییها در ایمنی به سر می برند ولی افراد نادانی وجود دارند که خوبی آمریکاییها را نمی خواهند. منبع با شنیدن این مطلب شگفت زده شد زیرا انگلیسی ها به طور سنتی کوله بار خود را از جنوب بسته اند. رهبر ایل که در اواخر سالهای 50 خود بسر می برد با تکان دادن دستش اعتنایی به این مطلب نکرد و گفت که در آن منطقه این جوانان هستند که در مورد آمریکاییها شلوغ می کنند.
6 هنوز شایعات فراوانی راجع به این مسئله که در 25 نوامبر در تهران قطع برق اساسی وجود خواهد داشت شنیده می شود اما زمان بندی قطع برقها و تحقیقات هوشیارانه حاکی از آن است که قطع برق چند روز گذشته، ممکن است نتیجه «نقائص» ژنراتورها و مشکلات مربوط به توزیع برق باشد. قطع ناچیز برق در روز 23 نوامبر حاکی از آن است که حالا وضع شبکه برق سراسری برق مرتب تر شده است.
سولیوان
یک مقام شهربانی در کرمان مورد حمله تروریستی واقع شد
سند شماره 206
سری
شماره گزارش: 166902827825 نوامبر 1978 4 آذر 1357
از: دفتر وابسته دفاعی آمریکا، تهرانبه: سازمان اطلاعات دفاعی، واشنگتن دی. سی.
عنوان: گردهمایی تروریستی و شورشی یک مقام شهربانی در کرمان
مورد حمله تروریستی واقع شد
16 خلاصه: (سری)، در مورخه 14 نوامبر 78، احتمالاً توسط اعضای یکی از دو گروه
ص: 353
تروریستی عمده ایران به سوی معاون رئیس شهربانی کرمان تیراندازی شد.
22 جزییات:
الف (بدون طبقه بندی). این گزارش حاوی اطلاعات خام است. هیچ یک از طرحها یا سیاست گذاری ها نباید به تنهایی بر اساس این گزارش استنتاج و یا اصلاح شود.
ب (سری) منبع، مقام موثق آمریکایی آشنا به مسایل مربوط به تروریسم در ایران چنین می گوید:
صبح 14 نوامبر 78 ماشین حامل معاون رئیس شهربانی کرمان مورد حمله قرار گرفت. ماشینی راه را بر وسیله نقلیه اداری پلیس بست و موتورسواری در کنار وسیله نقلیه توقف نمود و به داخل ماشین تیراندازی کرد. راننده کشته شده و معاون رئیس شهربانی به شدت مجروح گردید. منبع بر این عقیده است که یکی از دو گروه تروریستی عمده مسئول این حادثه می باشد.
نظریات تهیه کننده پیام:
دو گروه تروریستی عمده در ایران، سازمان چریکهای فدایی خلق ایران و سازمان مجاهدین خلق ایران می باشند. در حالیکه گروه اول تمامی سعی و تلاش را مصروف مبارزه با حکومت ایران و نیروهای امنیتی کرده، گروه دوم مسئول آن حملاتی در ایران بوده که علیه جان آمریکاییها اتفاق افتاده است. همانگونه که منبع در بالا اشاره کرده، در تیراندازی 14 نوامبر 78 کرمان مسئولیت هیچ گروهی ارزیابی نشده است.
آخرین حادثه تروریستی که اخیراً گزارش شده، در اول اکتبر در مشهد اتفاق افتاده است که طی این حادثه یک سرهنگ شهربانی و راننده اش در یک کمین توسط چریکهای فدایی خلق به قتل رسیدند.
(به گزارش اطلاعاتی شماره 1669019978 مراجعه کنید.)
گزارش وضعیت ایران شماره 23 24 نوامبر 1978
سند شماره 207
سری25 نوامبر 1978 4 آذر 1357
از: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی. 297992
به: نمایندگیهای دیپلماتیک در اروپا، شرق نزدیک، جنوب آسیا، توکیو، خارطوم، مکزیکو
موضوع: گزارش وضعیت ایران شماره 23 24 نوامبر 1978
1 سفارت در لندن گزارش می دهد که در سمینار اخیر که متخصصین دولت انگلیس و محققین ایرانی در آن حضور داشتند همگی به توافق رسیدند که موقعیت جاری مسایل ایران دیگر برای همیشه به سود شوروی تغییر پیدا کرده است یعنی اینکه، حتی اگر شاه در ایران بماند دیگر نمی تواند دارای یک نقش فعال در صحنه بین المللی باشد بنابراین برای مثال، دخالت جدید دیگری در عمان و همچنین شرکت بیشتر در صحنه های خارجی (سومالی،
ص: 354
اسرائیل و...) بعید است.
2 در عین حال FCO معتقد است که اتحاد جماهیر شوروی که از تسریع در عزل شاه خودداری خواهد کرد و اخطار برژنف مبنی بر مداخله نظامی آمریکا یک اقدام بی خطر از موضع قدرت است، که سکویی برای برقراری ارتباط با رژیم جدید ضدآمریکایی در ایران تصور می شود.
3 تولید نفت خام ایران امروز تقریباً با دیروز تفاوتی نداشت و در حدود 5 میلیون و 350 هزار بشکه ثابت ماند که از این مقدار 4 میلیون و 600 هزار بشکه آن به صادرات اختصاص می یابد.
4 علیرغم بهبودهای به دست آمده از دو هفته قبل یعنی از زمان روی کار آمدن دولت نظامی اوضاع کارگران در ایران هنوز ناآرام است. افراد آگاه معتقدند که تقریباً همه اعتصابهای بخش خصوصی و بیشتر اعتصابات مهم در بخش دولتی به پایان رسیده است ولی حداقل، تجربه نشان می دهد هنوز زمینه برای ناآرامیهای بیشتر وجود دارد و در صورتی که موقعیت سیاسی حاکم حادتر شود حتی می تواند به مرحله انفجار نیز برسد.
5 در تکمیل وظایفی که قانون اساسی به عهده مجلسین قرار داده است مجلس سنا به دولت ازهاری با 42 رأی موافق و یک رأی مخالف رأی اعتماد داد. تهران و شیراز علیرغم گزارش روزنامه ها در مورد شیراز در دو شب گذشته آرام بوده اند. در تهران شایعه گسترده قطع کامل برق در 25 نوامبر، هنوز به قوت خود باقی است و گاهگاهی نیز جریان برق به صلاحدید کارگران قطع می شود و ارتباط راه دور هنوز مشکل است.
6 روز 23 نوامبر بعد از ساعات منع عبور و مرور شبانه بمبی در کلینیک بل هلیکوپتر اصفهان کشف شد. فتیله آن را زده بودند ولی خاموش شده بود. در این رابطه سه روز قبل یادداشت تهدید آمیزی کشف شده بود. اتومبیل یک آمریکایی آن شب مدتی بعد به طور کامل در همین شهر سوخت.
7 هیچ گزارشی در مورد اوضاع در روزهای شنبه و یکشنبه وجود نخواهد داشت مگر اینکه وقایع آتی اقتضاء کند. کریستوفر
گزارش سیاسی امنیتی، 25 نوامبر
سند شماره 208
خیلی محرمانه26 نوامبر 1978 5 آذر 1357
از: سفارت آمریکا، تهران 11521به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی.
موضوع: گزارش سیاسی امنیتی، 25 نوامبر
1 باز هم تهران آرام است و کسب و کار طبق روال عادی صورت می گیرد. اغتشاشی جزئی که مرتبط با اعتصاب بود در خارج از ساختمان شرکت ملی نفت ایران در نزدیکی سفارت انجام گرفت. سربازان دستجات کوچک را با گاز اشک آور متفرق نمودند ولی در این
ص: 355
حوادث کسی زخمی نگردید. یکی دیگر از خودروهایی که متعلق به آمریکاییان بود دیشب در اصفهان به آتش کشیده شد.
2 ادعا می شود در مشهد سربازان وارد حرم امام رضا شده و در آنجا اقدام به تیراندازی نموده اند. خبر این حادثه که قبلاً هم گزارش کرده ایم به خارج درز کرده و موجب تهدیداتی مبنی بر ایجاد بلوا گردیده است. منبع مطبوعاتی ما گزارش می کند که در مشهد دیروز جمعیت کثیری در اعتراض به این حادثه دست به راهپیمایی زدند اما علیرغم مقررات حکومت نظامی، سربازان اجازه دادند تظاهرات به صورت مسالمت آمیز ادامه یابد. آیت الله گلپایگانی در قم و آیت الله شیرازی در مشهد فردا را عزای عمومی اعلام کرده اند. و این ممکن است بر شهرهای دیگر نیز تأثیر بگذارد. طبق گزارشات آیت الله شریعتمداری و دیگر روحانیون قم با صدور اطلاعیه ای این حادثه را شدیداً محکوم کردند.
3- طبق گزارش منبع مطبوعاتی حسین شاه اردن فردا برای یک دیدار خصوصی برنامه ریزی نشده به همراهی چند تن از شاهزادگان وارد ایران می شود و انتظار می رود دیدار وی سه روز به طول انجامد.
4 تهدیدات قبلی مبنی بر قطع برق تا امروز ظهر عملی نشده است.
سولیوان
مرگ دو تن از افراد پلیس در اصفهان
سند شماره 209
خیلی محرمانه26 نوامبر 1978 5 آذر 1357
کنسولگری ایالات متحده آمریکااصفهان ایران
یادداشت گفتگوهاتاریخ و مکان: 26 نوامبر 1978 در مهمانی محل اقامت کنسول
شرکت کنندگان: دکتر ملکی، پزشک برجسته اصفهان، رابرت. سی. لا. کنسول یار اصفهان
موضوع: مرگ دو تن از افراد پلیس در اصفهان
پیش زمینه:
روز پنجشنبه 30 نوامبر 2 تن پلیس به نامهای عبدالعظیم توکلی و محمد گودرزی در اصفهان کشته شدند. آقای ملکی به شدت اظهار تأسف نموده و ابراز داشت که به نظر او کسی که دو تن پلیس را کشته است، شایستگی ندارد خود را مسلمان بنامد.
او نقل نمود که جسدها را در سردخانه مورد آزمایش قرار داده، و همچنین تعداد 12 زندانی را که در رابطه با این قتل مورد بازجویی قرار داشتند دیده بود.
او نقل کرد که سه تن پاسبان در داخل کوچه ای مشغول تعقیب جمعیت کمی در حدود 12 نفر بوده اند. جمعیت با فریاد بر علیه آنها شعار می داده اند. پاسبانها به محض ورود به کوچه باریک زیر باران سنگ و آجر قرار می گیرند. دکتر ملکی معتقد بود که آجر اصابت کرده به اولین پاسبان (مقتول) از یک پشت بام پرتاب شده است. پس از کشته شدن اولین پاسبان دو تن
ص: 356
دیگر از کوچه عقب نشینی کرده بودند. دکتر ملکی گزارش داد که جمعیت از اسلحه پاسبان اول جهت تیراندازی به دومین پاسبان سود جسته بودند. پاسبان سومی فرار کرده و درخواست نیروی کمکی نموده بود. ظاهراً بسیاری از افراد درگیر، دستگیر نشده بودند.
با این حال، پس از این واقعه به پاسبانها دستور داده شده که بیرون از کوچه ها استقرار یابند و نگهبانهای پشت کنسولگری نیز به همین علت محل را ترک کرده اند.
گزارش شده که پس از استقرار حکومت نظامی، وقایع مشابهی در مورد سربازان نیز اتفاق افتاده، اما نه ارتش و نه پلیس، هیچ کدام وارد کوچه ها نمی گردند. حادثه دیگری هم در مورد کشته شدن افراد پلیس و یا ارتش گزارش نشده است.
نتیجه: این گزارش می بایستی روشنگر این مسئله باشد که در حال حاضر حملات سازمان یافته ای به مقامات صورت می گیرد. شهربانی نسبت به موقعیت، موضع محتاطانه ای اتخاذ کرده و این وضعیت در حال گسترش به تمامی نقاط شهر است و این مسئله توانایی پلیس را برای کنترل قسمتهای شهر محدود می کند. ظاهراً اکثر افراد از ضعف و ناتوانی شهربانی آگاهند و از آن سوءاستفاده می کنند. طبقه بندی و محتویات گزارش توسط دیوید. سی. مک گافی تصدیق می گردد.
گزارش سیاسی امنیتی، 26 نوامبر
سند شماره 210
خیلی محرمانه26 نوامبر 1978 5 آذر 1357
از: سفارت آمریکا، تهران 11552به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی.
موضوع: گزارش سیاسی امنیتی، 26 نوامبر
خلاصه گزارش: اعتصاب عمومی نشان می دهد که امروز مؤثر واقع شده است. قطع پراکنده برق. تظاهرات در استانها، روزنامه های کوچک بیشتری به چاپ می رسند. زندانیان سیاسی آزاد شدند. سخنرانی غیررسمی نخست وزیر ازهاری نظر مساعد سیاستمداران میانه را جلب می کند. مدارس بیشتری باز می شوند. پایان خلاصه گزارش.
1 به تقاضای آیت الله شریعتمداری و به منظور سوگواری و عزا به دلیل بی حرمتی که به زیارتگاه در مشهد مقدس صورت گرفته بود امروز ایران عموماً تعطیل بود (20 نوامبر). اخبار این رویداد به کندی پخش گردید. بر اساس شایعات، ساواک با آگاهی از اینکه این واقعه می تواند انفجارآمیز باشد سعی کرد که اخبار به دیگر شهرها نرسد. اطلاعیه ای که امروز به وسیله آیت الله شریعتمداری، گلپایگانی و نجفی منتشر شد از لحن بسیار تندی در محکومیت نیروهای امنیتی برخوردار بود و مردم را به برپایی روز عزای عمومی فرا می خواند. در آن اطلاعیه می خوانیم که «این عمل جنایتکارانه فقط عزم ملت را قوی و راسخ خواهد کرد تا به مبارزه خود ادامه دهد و بنیان ظالمان را سرانجام فرو ریزد.» تقریباً دو سوم مغازه های تهران بسته اند و همانند اعتصابات قبلی بسته بودن مغازه ها هماهنگی ندارند. در بعضی از بخشهای
ص: 357
جنوبی تهران امروز صبح مغازه ها باز بودند در حالی که در تمامی بخشهای شمال شهر مغازه ها بسته بودند. به هر حال مثل گذشته انتظار داریم همانطور که روز سپری می گردد مغازه ها به بستن ادامه دهند تا اینکه اواخر بعد از ظهر شهر کاملاً تعطیل شود. بر حسب گزارشات امروز مطبوعات از پاریس، خمینی قصد دارد رژیم را از طریق اعتصاب به زانو درآورد لذا اعتصابها شدت بیشتری گرفته اند. معذالک وضعیت امروز منطق خودش را دارد و نام خمینی همراه اطلاعیه ای که مردم را به اعتصاب فرا می خواند وجود نداشت. قطع پراکنده برق امروز در ایجاد فضای نیمه فلج شهر نقش خود را ایفا می نماید. منبع مطبوعاتی به افسر سفارت گفت که گزارشات بی شماری ادعای مخالفین را مبنی بر اینکه واحدهای نظامی وارد زیارتگاه شده و چندین تظاهرکننده را به قتل رسانده اند، تعقیب می کردند.
2 هنوز ارتباط با استانها ضعیف می باشد اما سفارت گزارشهایی از تظاهرات در مشهد و ساری و سنندج دارد. در تهران جمعیتی که تعدادشان زیاد نبود در مرکز شهر جمع شده اند اما تا اواسط روز هیچ حادثه بزرگی گزارش نشده است. تنها کشمکش تأیید شده برخورد مختصری بود که نزدیک سفارت در مجاورت ساختمان شرکت ملی نفت ایران رخ داد. گروههای مرتبط با اعتصاب با گاز اشک آور و تیراندازی هوایی متفرق شدند. حضور نظامیان علی رغم آگاهی قبلی از عزای عمومی در تهران زیاد نبود. کنسولگری اصفهان از انفجاری در نزدیکی بانک در شب گذشته گزارش می دهد.
3 رهبر انجمن معلمان تأیید می کند که مدارس بیشتری در حال باز شدن هستند (به استثنای عزای عمومی امروز) با وجود این می گوید که بسیاری از معلمینی که به مدرسه می آیند به جای تدریس به بحثهای سیاسی می پردازند. او افسر سفارت را مطلع کرد که تقاضای وزیر آموزش و پرورش به منظور ملاقات با وی را رد کرده است.
4 دو روزنامه جدید «آهنگ سیاسی» و «سیاست ما» که سابقاً منتشر می شدند دوباره ظاهر شده اند. اینها روزنامه های کوچکی می باشند و تماماً نیز طرفدار دولت محسوب نمی شوند اما یقیناً خطرناک نیز نیستند. اولین اینها یعنی روزنامه آهنگ سیاسی با نام بردن از سه نفر: قطب زاده، یزدی، بنی صدر که در اطراف خمینی به سر می برند ادعا می کند که خمینی تحت کنترل کمونیستها می باشد. روزنامه «سیاست ما» حقوق بشر کارتر را در رابطه با مسایل ایران مورد سرزنش قرار می دهد.
5 دولت اعلام کرد 261 زندانی سیاسی آزاد شده اند که در طی هفته گذشته کل آنها بالغ بر 471 نفر می باشد.
6 سفارت نظرات بسیار امیدبخش و مساعدی را از تحصیل کرده های طبقه متوسط در ارتباط با سخنرانی ازهاری در پارلمان دریافت کرده است. آنها لحن خودمانی و بی تکلف و عاری از تکروی را می ستودند اگرچه این افراد از مخالفین سرسخت و اصلی رژیم نیستند.
سولیوان
دومین گزارش سیاسی امنیتی، 26 نوامبر
ص: 358
راسند شماره 211
خیلی محرمانه26 نوامبر 1978 5 آذر 1357
از: سفارت آمریکا، تهران 11555به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی.
موضوع: دومین گزارش سیاسی امنیتی، 26 نوامبر
بر طبق گزارش کنسول اصفهان این شهر امروز درگیر از سرگذراندن خشونتهای فزاینده بوده است. تظاهرات اولیه اطراف بانک در ابعاد وسیعی گسترش پیدا کرده، دو پلیس تیر خورده و کشته شدند. (یک گزارش بیان داشت کشته شدگان به وسیله اسلحه خود پلیس که در درگیری از خود آنها گرفته شده بود به قتل رسیده اند). مقامات حکومت نظامی فراخواندن نیروهای زیادی را بدون اینکه موانعی در سر راه ایجاد کنند به سراسر بخشهای شمالی شهر ترتیب داده اند. سوختن هفت ساختمان در ساعت 30/6 به وقت محلی تأیید شده است. چهار محله به وسائل نقلیه آمریکایی بدون به جای گذاشتن هیچ گونه تلفاتی تأیید شده است.
امروز مدرسه آمریکاییها زود تعطیل شد و فردا نیز همچنان بسته خواهد ماند. اعتصاب سه چهار ساعته کارکنان اداره برق وضع شهر را مختل ساخته است. هیچ هواپیمای ایرانی بعد از ساعت 10 بعد از ظهر وارد اصفهان نشده است. (ما از صحت شایعه اعتصاب بی اطلاع هستیم). مدت ساعت منع عبور و مرور افزوده شده، هم اکنون ساعت منع عبور و مرور از 8 بعد از ظهر تا 6 صبح می باشد. سولیوان
وضعیت در ایران
سند شماره 212
گزارش شماره: 684605417826 نوامبر 1978 5 آذر 1357
از: دفتر وابسته دفاعی آمریکا، تهرانبه: سازمان اطلاعات دفاعی، واشنگتن دی. سی.
عنوان: وضعیت در ایران
16 خلاصه: (خیلی محرمانه غیرقابل رؤیت برای بیگانگان) گزارش حاوی اطلاعاتی در مورد پرتاب ماده منفجره به طرف ماشین دفتر سازمان مستشاری آمریکا در تهران است.
17 تا 21 حذف شده است.
22 جزییات: (محرمانه غیرقابل رویت برای بیگانگان) در روز 23 نوامبر سال 1978 مدیر تیم فنی نظامی و افسر رابط مستشاری در نیروی دریایی در حال بازگشت از سفارتخانه آمریکا به اقامتگاههایشان بودند. وقتی که وسیله نقلیه وارد محوطه میدان تجریش شد، ترافیک سبک بود. هنگام ورود به این ناحیه مدیر تیم فنی نظامی یک پیام رادیویی دریافت داشت و به منظور صحبت کردن با بی سیم بر روی صندلی جلوی وسیله نقلیه خم شد. افسر رابط فوق که بر روی صندلی عقب نشسته بود روی خود را اندکی گرداند و شیء کوچکی را که پرتاب شده بود مشاهده کرد. در قسمت عقب اتومبیل انفجار خفیفی صورت گرفت. هر دو نفر فکر کردند که کپسول خالی گاز موجود در صندوق عقب اتومبیل جابجا شده یا منفجر شده است. راننده
ص: 359
بی درنگ (با مهارتی قابل توجه) در ترافیک حرکت کرد، بعد از رسیدن به خانه مدیر تیم فنی نظامی، اتومبیل بازرسی شد. در روی صندلی عقب اتومبیل دقیقاً در پشت صندلی عقب سمت راست یک لکه بزرگ بی رنگ شده بود و وسط این لکه زرد رنگ بود و در اطراف و حواشی آن ماده پودر مانند سفیدی دیده می شد.
در امتداد این لکه یک قسمت متمایل به آبی بود (تقریباً یک لکه و مقداری پودر بی رنگ) بوی ملایم باروت به مشام می رسید. صدمه ای به بدنه اتومبیل وارد نشده بود. وسیله نقلیه یک «شورلت نوا» بود که ضدگلوله نبود. افسر رابط مذکور اونیفورم و مدیر تیم فنی نظامی لباس شخصی پوشیده بود.
قبل از آنکه آزمایشی توسط افراد متخصص بر روی مواد باقیمانده صورت گیرد راننده وسیله نقلیه را از باقیمانده این مواد پاک کرد. این انفجار مشکوک سبب به لرزه درآمدن اتومبیل شده و هیچ دودی مشاهده نشد.
افسر رابط مردم زیادی را در نزدیکی اتومبیل، در هنگام حمله مشکوک به آن، مشاهده کرد. به هر حال به علت تراکم و ازدحام مردم موجود در محل، مشخص کردن اینکه آن شیء کوچک از کدام طرف پرتاب شده غیرممکن بود.
نظریات تهیه کننده: به علت عدم آزمایش بر روی مواد باقیمانده حاصل از انفجار دو فرد مذکور باید آن را به عنوان یک وسیله انفجاری مشکوک کوچک تلقی کنند. هر دو مأمور احساس می کنند که وسیله نقلیه به طور تصادفی مورد هدف قرار گرفته است و هیچ یک از آن دو به طور مشخص مورد هدف نبوده اند. اگر آن شیء دارای ماده منفجره قوی با قابلیت ایجاد ترکش بود در نتیجه عدم وجود پنجره های ضدگلوله در داخل اتومبیل، هر دو مأمور احتمالاً مجروح شده بودند. وسیله نقلیه قدرت کافی برای کشش وزن صفحات ضدگلوله و توان کافی برای عمل در سطح تهران را ندارد.
وضعیت ایران
سند شماره 213
خیلی محرمانه
شماره گزارش: 684605427826 نوامبر 1978 5 آذر 1357
از: دفتر وابسته دفاعی آمریکا، تهرانبه: سازمان اطلاعات دفاعی، واشنگتن دی. سی.
عنوان: وضعیت ایران
22 جزییات: (خیلی محرمانه غیرقابل رؤیت برای بیگانگان)
الف آخر هفته 23 24 25 نوامبر 1978 وضعیت تهران نسبتاً آرام بود. طبق گزارشات واصله چندین اقدام ضدآمریکایی بر علیه منافع و کارکنان آمریکا گزارش شده است. ساختمان کلینیک بین المللی بل هلیکوپتر در اصفهان با چند دینامیت بمب گذاری شد ولی عمل نکرد. با رنگ آبی به اتومبیل رئیس RAST رنگ پاشیده شده است.
ص: 360
به اتومبیل حامل افسر رابط مستشاری در نیروی دریایی و مدیر فنی نظامی با مواد منفجره سوءقصد شده است. (در گزارش 6 846 541 78 شرح داده شد)
ب جمعه 24 نوامبر افسر رابط مستشاری در نیروی دریایی به همراهی وابسته سفارت بریتانیا با اتومبیل به شمال تهران منطقه شمشک رفتند و از چند روستا بازدید به عمل آوردند. وضعیت روستاها عادی بود و افسر رابط مستشاری در نیروی دریایی با تعدادی از روستاییان به گفتگو پرداخت.
به نظر می رسد روستائیان از شاه کاملاً حمایت می کنند. مأمور گزارشگر در هر روستا دو سرباز همراه با یک خودرو ارتشی مشاهده کرد. در شمشک غذا دادن روستائیان به سربازها را مشاهده کرد.
در حول و حوش روستاها و در کنار رودخانه ها خانواده های ایرانی متعددی مشاهده شد که برای پیک نیک آمده بودند.
ج کارکنان دفتر سازمان مستشاری آمریکا شب 25 نوامبر در فرودگاه مهرآباد بودند. با وجود پروازهای برنامه ریزی شده و منظم از مبدأ به مقصد وضعیت فرودگاه عادی به نظر می رسید.
د در 26 نوامبر 1978 رهبران مذهبی مردم را به یک اعتصاب عمومی در تهران دعوت کردند. اعتصاب سراسری و مؤثر بود، کلیه مغازه ها، جایگاههای پمپ بنزین و بازارها تعطیل شدند.
ه منبعی در بندرعباس گزارش داد که در آخر هفته «23 24 25» نوامبر بندرعباس آرام بود.
و منبع دیگری همچنان به مأمور گزارشگر ما گزارش داد که او به علت ناآرامی های دانشجویی انتظار نداشته امسال شاهد باز بودن دانشگاهها باشد.
ز طبق گزارش منبع دیگری به مأمور گزارشگر ما در بعد از ظهر 26 نوامبر گروههای دانشجویی نزدیک دانشگاه تهران چند بار دست به تظاهرات زدند. تظاهرکنندگان به محض ورود ارتش متفرق می شدند.
ح گزارش دیگری به مأمور گزارشگر ما حاکی است که یک بمب به ساختمانی که یک سرهنگ دوم آمریکایی در آن زندگی می کرد پرتاب شده است. این رویداد در اصفهان رخ داد. بمب در پاگرد طبقه دوم منفجر شده و با وجود اینکه حادثه خسارت زیادی بر جای گذاشته ولی هیچ گونه تلفات جانی گزارش نشده است.
ط منبع مشاهده کرد که بعد از ظهر و غروب 26 نوامبر گروههای کوچکی از نیروهای مخالف مشغول جمع آوری و بسیج هواداران تازه نفس جهت ابراز مخالفت بودند. از طریق این گروهها با منبع تماس گرفته شد و به او گفته شد که او نیز باید به نیروهای رهبر مذهبی در تبعید، خمینی بپیوندد.
گروههای آشوبگر محلی: ناآرامیهای غیرنظامی در تهران
ص: 361
سند شماره 214
خیلی محرمانه
شماره گزارش: 166902907827 نوامبر 1978 6 آذر 1357
از: اداره تحقیقات ویژه نیروی هوایی منطقه 72 تهران، ایران
به: ستاد فرماندهی اداره تحقیقات ویژه نیروی هوایی، واشنگتن دی. سی.
موضوع: گروههای آشوبگر محلی: ناآرامیهای غیرنظامی در تهران
16 خلاصه: (بدون طبقه بندی) شاهد عینی از حمله به کامیون ارتشی پر از سرباز و درگیری خونین بین تظاهرکنندگان و نیروهای نظامی خبر می دهد. تظاهراتی در مناطقی که آمریکاییان زیادی اقامت دارند رخ داد. برخوردهای خشونت آمیز در ناحیه مرکزی تهران گزارش شده است. اعتصاب فلج کننده در روز 27 نوامبر 78 به نشانه همدردی با کشته شدگان مشهد برگزار شد.
22 جزییات الف (بدون طبقه بندی) این گزارش حاوی اطلاعات تجزیه و تحلیل نشده است و نباید طرحها و سیاستها را منحصراً بر مبنای این گزارش استنتاج یا اصلاح کرد.
ب (بدون طبقه بندی) منبع که برای اولین بار گزارش می کند، یک منشی فیلیپینی است که در استخدام فعالیتهای پشتیبانی ایالات متحده (ایران چاپلین)، می باشد. او چنین خبر می دهد: شوهر او (منبع دست دوم) که او هم فیلیپینی است، به عنوان یک سرکارگر ساختمانی برای یک شرکت ایرانی تعمیر و نصب و نگهداری تأسیسات رفاهی کار می کند. در روز 22 نوامبر 1978 شوهر منبع به او گفت که در حدود ظهر آن روز شاهد مواجهه سربازان و تظاهرکنندگان در خیابان خیام که در کنار بازار تهران قرار دارد، بوده است. نیروهای نظامی، با چند صد نفر تظاهرکننده که در حال شعار دادن و خواندن سرود بوده اند درگیر شده و حداقل دو بار به آنان دستور متفرق شدن می دهند و سپس به دنبال سومین اخطار اقدام به تیراندازی هوایی می کنند ولی موفق به عقب راندن جمعیت نمی شوند. آن گاه شروع به شلیک مستقیم به داخل جمعیت می نمایند. بعد از آن که افرادی که هنوز قادر به حرکت کردن بودند فرار کردند، سربازان شروع به سوار کردن کشته ها و مجروحین به داخل آمبولانسهای نظامی می کنند. او با استفاده از امتیاز مکانی خود که یک سوراخ فاضلاب پوشیده با چادر بوده است، به شمردن کشته ها و زخمی هایی که بار اتومبیل می شدند، می پردازد. هنگامی که تعداد به 70 می رسد، دچار تهوع می شود و دیگر نمی تواند به شمردن ادامه دهد. ولی بار زدن تا مدتی بعد ادامه می یابد. قبلاً چندین نفر از کارگران ایرانی محل کار او، از تظاهرکنندگان جزواتی گرفته بودند. راننده و مترجم منبع دست دوم به او گفته است که جزوه از مردم دعوت می کند که کلیه خارجیان را از کشور بیرون برانند و حاوی دستورالعملهای مفصلی درباره چگونگی ساختن «بمب» بوده است. منبع دست دوم قادر به تشخیص این مطلب که آیا این بمبها آتش زا بوده اند یا انفجاری، نبوده است. منبع دست دوم در مورد واقعه ای در یک هفته قبل به منبع گفته است
ص: 362
که او در حال کار کردن در همان محل بوده و در حوالی ظهر، ده الی دوازده نفر سرباز ایرانی در حال خوردن ناهار در یک کامیون ارتشی پارک شده در کنار بازار بوده اند. او مشاهده می کند که یک مرد ایرانی در حال حمل چیزی شبیه به یک نارنجک دستی از بازار خارج می شود. مرد ایرانی وسیله فوق را به پشت کامیون پرتاب کرده می گریزد. وی پس از انفجار مشاهده می نماید که در حدود 6 تا 8 سرباز که ظاهراً کشته شده بودند، توسط آمبولانسهای نظامی از منطقه خارج شدند. (تاریخ گزارش 14/11/78 تا 23/11/78؛ تاریخ و محل کسب خبر 26/11/78؛ ارزیابی 6 اف، منبع: دوریس الارده مأمور ویژه مقیم در محل ج اولیس ناحیه 72)
ج (خیلی محرمانه) منبع که در گذشته گزارشهای قابل اعتمادی داده است، اظهاراتی به شرح زیر نموده است: حوالی روز 15 نوامبر 78، یک وسیله انفجاری به داخل وسیله نقلیه حامل نیروهای امنیتی در نزدیکی بازار بزرگ پرتاب شده است. چندین نفر از نیروهای نظامی در این حادثه کشته شده اند. (تاریخ گزارش 15/11/78؛ تاریخ و محل کسب خبر 22/11/78 تهران؛ ارزیابی ب 2؛ منبع (1) CAC – LC- 7200؛ مأمور ویژه سولیوان ناحیه 72)
د (بدون طبقه بندی) منبع یکی از مأمورین ویژه اداره تحقیقات نیروی هوایی است و به شرح زیر گزارش نموده است: در ساعت 20/15 روز 24 نوامبر 78، یک کامیون پر از نیروهای نظامی و یک اتومبیل پلیس در تقاطع خیابانهای صفا و کامران در منطقه رستم آباد واقع در شمال تهران توقف می کنند. چند دقیقه بعد او از آپارتمان خود چند نور قرمز چشمک زن را تقریباً در 100 متری شمال خیابان صفا مشاهده می کند. ولی قادر نبوده است که داخل خود خیابان را ببیند. (تاریخ گزارش 24/11/78؛ (تاریخ و محل کسب خبر: 24/11/78 تهران؛ ارزیابی آ 1؛ منبع: مشاهدات کارمند اداره ویژه ارزیابیهای نیروی هوایی؛ مأمور ویژه: اولیس، ناحیه 72)
ه (بدون طبقه بندی) منبع افسر نیروی هوایی آمریکاست که سابقاً گزارشات موثق داده است و چنین اطلاع می دهد: اقامتگاه او در خیابان صفا نزدیک خیابان کامران واقع شده است.
در حدود 30/5 عصر روز 24 نوامبر 78 او یک گروه تقریباً 200 نفری تظاهر کننده را به رهبری یک ملا مشاهده می کند که از خیابان صفا به سمت کامران می رفتند. تظاهرکنندگان که شعار می دادند با یک گروه تقریباً 12 نفری سرباز و تعدادی پاسبان روبرو می شوند و با عجله پا به فرار می گذارند و سربازان به تعقیب آنان پرداختند. از آنجایی که تظاهرکنندگان به طرفی می پیچند، او دیگر آنها را نمی بیند ولی تصور می کند که پس از مدت کوتاهی شلیک گلوله ها را شنیده است. او اطلاع داد که در حدود ساعت 6 عصر 2 دستگاه آمبولانس نظامی را با چراغ های اضطراری روشن در حال عبور از کنار منزل خود دیده است. (تاریخ اطلاع: 24/11/78؛ تاریخ و محل کسب خبر: 26/11/78، تهران ارزیابی: سی 3، سرگرد ریچارد بارت، بخش نیروی هوایی گروه مستشاری کمکهای نظامی در ایران مأمور ویژه: اولیس، ناحیه 72)
ص: 363
و (بدون طبقه بندی) یک منبع کاملاً موثق چنین گزارش می دهد: تقریباً در ساعت 330 بعد از ظهر روز 24 نوامبر 78، پرسنل وابسته به واحد منبع شاهد تظاهراتی بودند. تقریباً 200 نفر از خیابان اختیاریه به سمت شمال یعنی میدان اختیاریه راهپیمایی کردند، بعد به طرف غرب یعنی رستم آباد و سپس به یک مسجد واقع در آنجا رفتند. تقریباً در ساعت 5، پلیس سر رسید و تظاهرکنندگان را متفرق کرد. (تاریخ اطلاع: 24 و 25/11/78 تهران ارزیابی: ب 2 منبع: بیل اندرسون افسر امنیتی، بخش پنجم نیروی هوایی آمریکا، تهران مأمور ویژه: رمزی ناحیه 072)
ز منبع، که در گذشته گزارشاتش موثق بوده، اطلاع داده است که:
1 حوالی ساعت 10 صبح رز 25 نوامبر 78، کارکنان شرکت هلیکوپترسازی بین المللی بل آمریکا که دفاترشان در خیابانهای حافظ و تخت جمشید قرار دارد گزارش نموده اند که تقریباً 20 شلیک گلوله را شنیده اند. منابع دست دوم گزارش نموده اند که هیچ گونه تظاهرات یا پلیسی را در منطقه ندیده اند ولی تقریباً 20 دقیقه بعد از شلیک گلوله ها بوی گاز اشک آور استشمام نموده اند.
2 در 22 نوامبر 78، مقامات نظامی تقریباً 50 نفر از کارکنان اعتصابی شرکت مخابرات ایران را دستگیر نمودند. از آن زمان به بعد، کار در مرکز شرکت مخابرات ایران به حالت عادی برگشته و خدمات تلفن خارج از کشور از سر گرفته شده است. طبق گزارش منبع نیروهای نظامی در کلیه طبقات ساختمانهای شرکت مخابرات واقع در پایین شهر مستقر شده اند. (تاریخ اطلاع: 22/11/78 25/11/78؛ تاریخ و محل کسب خبر: 25/11/78؛ ارزیابی: ب 2 منبع: جری والاس افسر امنیتی شرکت هلیکوپترسازی بین المللی بل آمریکا، تهران مأمور ویژه: رمزی، ناحیه 72).
ح منبع، یک مقام رسمی است که در سفارت آمریکا در تهران کار می کند و به شرح زیر اطلاع داده است: یک نامه به امضای سه تن از رهبران بسیار مهم شیعه مذهب ایران، به نامهای آیت الله شریعتمداری و آیت الله گلپایگانی از قم و آیت الله شیرازی از مشهد در میان ایرانیان پخش شده است که مردم را به یک اعتصاب سراسری در روز 26 نوامبر جهت بزرگداشت هفتمین روز مرگ کسانی که در برخورد با نیروهای امنیتی مشهد در هفته گذشته کشته شدند، دعوت می کند. منبع پیش بینی می کند که اعتصاب مؤثر بوده و با گذشت روز به ابعاد آن افزوده گردد. منبع در مورد حادثه مشهد اطلاع کافی نداشت. ادعا می شود گروهی از سربازان، مخالفان را تا حرم امام رضا تعقیب کرده و تعدادی از آنها را در آنجا کشته اند. منبع در ابتدا داستان را بی ارزش دانست، زیرا بعید به نظر می رسید که سربازان ایرانی دست به چنین عملی بزنند. به هرحال واضح است که در مشهد حادثه ای رخ داده و منجر به تعداد نامشخص کشته گردیده است. اقدامات این سه رهبر مذهبی، به شکل همکاری با آیت الله خمینی یا هر سازمان دیگر سیاسی، شناخته نمی شود. (تاریخ اطلاع: 26/11/78؛ تاریخ و محل کسب خبر: 26/11/78، تهران ارزیابی: ب 2 منبع: 1 OC- - 7200 مأمور ویژه سولیوان، ناحیه 72)
ص: 364
ظ (بدون طبقه بندی) منبع، یک گزارشگر قابل اعتماد است که چنین گزارش نموده است: یک راننده ایرانی در پایگاه هوایی دوشان تپه واقع در جنوب شرقی تهران به یک افسر نیروی هوایی آمریکا گفته است که جزواتی در منطقه جنوب تهران پخش شده که در آن نوشته شده است: «مغازه ها را ببندید، در غیر این صورت ما آنها را خواهیم بست.» (تاریخ اطلاع: 26/11/78؛ تاریخ و محل کسب خبر: 26/11/78، تهران ارزیابی: ب 3 منبع سرهنگ دوم، افسر اجرایی نیروی هوایی آمریکا، هارولد ساتلر، بخش نیروی هوایی گروه مستشاری کمکهای نظامی آمریکا در ایران، پایگاه هوایی دوشان تپه مأمور ویژه رمزی، ناحیه 72)
ی (بدون طبقه بندی) منبع، که قابل اطمینان شناخته شده است، چنین می گوید: بین ساعات 30/8 تا 30/10 روز 26 نوامبر 78، وی با اتومبیل از مرکز جامعه گروه اعزامی مستشاری کمک های نظامی واقع در منتهی الیه شمال شرقی تهران به مرکز موتوری گروه واقع در جنوب شرقی تهران رفت و مجدداً به مرکز بازگشت. او تخمین می زند که تقریباً 50 تا 80 درصد واحدهای تجاری در مسیر او تعطیل بوده اند و بسیاری از مغازه های باز هم فقط تا دو سوم کرکره خود را بالا کشیده بودند. منبع این حرکت را قبلاً در روزهایی که اعتصاب شهری گسترده وجود داشت مشاهده کرده بود. ظاهراً این کار به فروشندگان مغازه این امکان را می دهد که در صورت گسترش آشفتگی بتوانند سریعاً فروشگاه را تعطیل کنند. (تاریخ اطلاع: 26/11/78؛ تاریخ و محل کسب خبر: 25/11/78، تهران ارزیابی: آ 2، منبع مشاهدات کارمند اداره تحقیقات ویژه نیروی هوایی مسئول ویژه: پتر هاگدهان، فیلیپ استارک و کلتوس رمزی، ناحیه 72).
ک (بدون طبقه بندی) منبع، که عضو مرکز گروه اطلاعات در سفارت آمریکا در تهران است، اطلاع داده است که تقریباً در ساعت 30/11 روز 26 نوامبر 78 چند صد تظاهرکننده در نزدیکی خیابانهای پهلوی و حافظ در بخش جنوبی تهران در مجاورت اداره مرکزی شرکت ملی نفت ایران اجتماع نمودند. نیروهای امنیتی نسبت به این عمل واکنش نشان دادند و آمریکاییان حاضر در منطقه صدای چندین شلیک گلوله را شنیده اند. در نتیجه چندین خیابان این منطقه توسط نیروهای نظامی بر روی وسائل نقلیه بسته شدند. تظاهرکنندگان متفرق شدند ولی مجدداً در حدود ساعت 1 بعد از ظهر در همان منطقه اجتماع نمودند. درگیری مجدداً به وقوع پیوست، یک شاهد عینی تیر خوردن یک تظاهرکننده را به چشم دیده است. (تاریخ اطلاع: 26/11/78؛ تاریخ و محل کسب خبر: 26/11/78، تهران ارزیابی: ب 2 منبع: سرهنگ دوم جری کرنل مأمور ویژه سولیوان).
ل (بدون طبقه بندی) منبع که گزارشاتش در گذشته موثق بوده، اطلاع می دهد که: یک راننده که در استخدام شرکت جهانی خدمات هواپیماهای نرتراپ است تظاهرات عظیمی را در ساعت 2 بعد از ظهر 26 نوامبر 78 در نزدیکی پل هوایی واقع در خیابان حافظ در نزدیکی خیابان شاهرضا در مرکز تهران نزدیک به جنوب گزارش کرد. منبع دست دوم مشاهده کرده
ص: 365
است که سه نفر گلوله خورده اند، با این حال او مدعی است که جمعیت علیرغم این مسئله توقف نکرده و به راهپیمایی خود ادامه دادند. (تاریخ اطلاع: 26/11/78؛ تاریخ و محل کسب خبر 26/11/78؛ تهران ارزیابی: ب 3 منبع ونیز بالتا، اداره اجرایی NWASI، تهران مأمور ویژه: رمزی ناحیه 72).
م (بدون طبقه بندی) منبع که قابلیت اطمینانش ثابت شده، به شرح زیر گزارش نمود. یک تظاهرات ضددولتی حوالی ظهر 26 نوامبر 78 در منطقه دهکده قیطریه واقع در شمال تهران رخ داد. فروشگاههای بسته مزین به پرچمهای سیاه بودند و بسیاری از تظاهرکنندگان کفن سفید که پوشش سنتی مسلمانان به هنگام دفن آنان است پوشیده بودند. چندین کامیون پر از نیروهای نظامی با بستن کلیه تقاطع ها نسبت به آنان واکنش نشان دادند. بعضی از سربازان در حال تعقیب گروههای تظاهرکننده به سمت پایین خیابان مشاهده شدند، در حالی که بقیه آنان در کنار وسایل نقلیه ای که مسلسلهای سنگین بر آنان نصب شده بود، باقی ماندند. صدای تیراندازی شنیده شد، اما ایرانیانی که با اتومبیلهایشان از آن منطقه می آمدند به منبع گفتند که سربازان در حال تیراندازی هوایی بودند. (تاریخ گزارش 26/11/78؛ تاریخ و محل کسب خبر: 26/11/78 تهران ارزیابی: آ 2 ارزیابی اداره بازرسیهای ویژه نیروی هوایی مأمورین ویژه جیمز بولر و پاکول کولفر ناحیه 72)
ن منبع که یک مقام رسمی منصوب در سفارت آمریکا در تهران است اظهار نموده است که اعتصاب روز 26 نوامبر در تهران بسیار مؤثر بوده و چندین تظاهرات در سراسر شهر رخ داده است که ظاهراً بزرگترین آن تظاهراتی بود که در نزدیکی ساختمان شرکت ملی نفت به وقوع پیوست. گلوله هایی شلیک شد، با این حال هیچ آماری در مورد زخمی ها و تلفات در دست نیست. فروشگاهها در 27 نوامبر باز بودند و هیچ خبری در رابطه با وجود فعالیت ضدحکومتی در آن روز، نرسید. (تاریخ اطلاع: 26 و 27/11/78؛ تاریخ و محل کسب خبر: 27/11/78 تهران ارزیاب ب 2 منبع گرت پرت، مأمور رسمی مأمور ویژه: سولیوان)
نظریات تهیه کنندگان: ارزیابی گزارش منبع در رابطه با مواجهه بین نیروهای امنیتی و تظاهرکنندگان در بازار مشکل است اگرچه گزارشات متعددی حاکی از نوعی برخورد به دست ما رسیده است. گزارش منابع در مورد حمله به کامیون پر از سرباز با (1) C1 – CAC-7200 مطابقت دارد. تظاهرات در بخشهای رستم آباد و قیطریه در مناطقی رخ داده است که آمریکاییان زیادی اعم از نظامی و غیرنظامی سکونت دارند.
این واقعیت که تظاهرکنندگان برخلاف توان سرکوبگر و بسیار زیاد نیروهای حکومتی، مشتاق به آمدن به خیابانها هستند، نشان دهنده یکی از دو عامل سادگی کودکانه یا نگران کننده تر از آن، یک اعتقاد مشخص به قضا و قدر و تعصب مذهبی است. انتظار می رود که با رسیدن ماه محرم که مورد تقدس مسلمانان است، ماهی که در آن شور و غیرت مذهبی به جوش می آید، تظاهرات بیشتر و درگیریهای بیشتری رخ دهد.
گزارش سیاسی امنیتی، 27 نوامبر 1978
ص: 366
سند شماره 215
خیلی محرمانه27 نوامبر 1978 7 آذر 1357
از: سفارت آمریکا، تهران 11615به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی.
موضوع: گزارش سیاسی امنیتی، 27 نوامبر 1978
خلاصه گزارش: بعد از اعتصاب دیروز که قریب به دو سوم مغازه های تهران را به تعطیلی کشاند کارگران امروز عموماً به سر کار برگشته اند. تهران و شیراز آرام هستند. به جز ارتش که برای متفرق کردن مردم در اطراف دانشگاه تهران حضور دارد وضع غیرعادی دیگری به چشم نمی خورد.
در شب 26 نوامبر مشکلات امنیتی در اصفهان ادامه داشت. مجله ایرانی خواندنیها شدیداً از ما و غرب به خاطر دخالت در امور ایران انتقاد می کند. وزیر دادگستری سه تن را برای رسیدگی به اموال خانواده سلطنتی معرفی می نماید. در تهران و اصفهان مسایل حاکی از این است که مردم برای شهادت آماده می شوند.
گاز طبیعی مجدداً به سوی شوروی جریان می یابد. پایان خلاصه گزارش.
1 در تهران به دنبال اعتصابی که در حدود دو سوم مغازه ها را در سطح وسیعی از مناطق اصلی شهر به تعطیلی کشاند وضع به حالت عادی برگشته است. بازار تهران باز و تا ظهر آرام بوده است. قطع جزئی آب و برق وجود داشته که فوراً برطرف گردیده است. وقفه در کار، در چند مورد، به خاطر لوله کشی یا دیگر کارهای ساختمانی به وجود آمده، نه به خاطر اعتصاب. بنا به گزارش رسیده صبح روز 27 نوامبر ارتش جهت پراکنده کردن جمعیتی که برای شعار دادن علیه دولت گرد آمده بودند مبادرت به تیراندازی هوایی کرد.
2 شیراز تا ظهر 27 نوامبر آرام می باشد. با وجود این، در اصفهان، در شب 26 نوامبر شانزده محل مختلف به آتش کشیده شد. محل های به آتش کشیده شده قبلی، قبل از مقررات منع عبور و مرور در نزدیکی مرکز شهر قرار داشت، ولی بعد از مقررات منع عبور و مرور چند محل در خارج از شهر دچار این حادثه شد. علاوه بر آتش زدن اتومبیلها که مورد تأیید قرار گرفته و در گزارش تلگرافی مذکور است، کنسول آمریکا چهار مورد دیگر از آتش زدن اتومبیلهای شهروندان آمریکایی را که هنوز رسماً تأیید نشده گزارش می دهد. انفجار یک دینامیت، دو پایه پلکان را به طبقه دوم آپارتمان محل اقامت سرهنگ دوم آمریکایی در اصفهان پرتاب کرد. صدای انفجار ظاهراً برای ترساندن بود، نه کشتن ولی موج انفجار تمامی شیشه پنجره ها را شکست.
به نظر می رسد که خرج انفجار از یک شاخه دینامیت بوده است. کنسول آمریکا، همچنین بنا به مشاهدات غیررسمی گزارش می دهد که طی آشوب و بلوا که در 26 نوامبر در اصفهان روی داد 25 نفر منجمله دو پلیس که در گزارش تلگرافی مذکور است کشته شدند. صبح روز 27 نوامبر مغازه ها باز شدند ولی نزدیکیهای ظهر شروع به بستن کردند. در روز 27 نوامبر
ص: 367
حکومت نظامی واحدهای نظامی بسیاری را در خیابانهای اصفهان مستقر نموده است. خبرهایی پخش می شود که مراسم دعا و سوگواری در روز 28 نوامبر برای کشته شدگان 26 نوامبر برگزار خواهد شد، که بالقوه خشونت و درگیری به دنبال دارد. خبر مشابهی حکایت از آن دارد که مراسم سوگواری و اعتصاب عمومی از بعد از ظهر 27 نوامبر در تهران برقرار می باشد.
3 خبر عمده مجله ایرانی خواندنیها این است که مشکلات کنونی ایرانیان را به گردن دسیسه چینی آمریکا و انگلیس می اندازد که می خواهند ایران را به امضای قرارداد جدید کنسرسیوم نفت وادار نمایند.
این مقاله همچنین رادیوی بی بی سی را به خاطر تلاش برای بی ثبات نمودن ایران مورد انتقاد قرار می دهد. چنین فرضی منطقاً و با توجه به وقایع معلوم درست نیست، ولی، مطلبی است که بسیاری از ایرانیان به آن اعتقاد دارند. به هر حال شاید به خاطر آن است که با پیش داوریهای آنان متناسب است.
نویسنده این مقاله عضو انجمن فرهنگی ایران و شوروی است.
4 نجفی وزیر دادگستری نام سه تن از قضات برجسته را برای اداره کمیسیون رسیدگی به اموال خانواده سلطنتی اعلام نمود که عبارتند از: علی اصغر امینی، نصرالدین هجاوید و باقر شاهدی. سفارت هنوز اطلاعات کافی در مورد زندگینامه آنها در دست ندارد، ولی این سه نفر از مقامات محترم قضایی می باشند که انتصابشان از طرف شاه پذیرفته شده است.
5 در تهران اغلب شایعاتی می شنویم که مردم برای خرید پارچه سفید بیرون می روند تا «خود را برای شهادت آماده کنند» تنها زمانی که این کار صورت می گرفت همواره آغاز محرم بوده است. انتظار می رود تا آن تاریخ همه چیز آماده گردد. از اصفهان گزارش می رسد که مخالفین محلی دارند مراسم یادبود شهادت دانشجوی سال چهارم را بنام ابطحی که در حالی که شعار مرگ بر شاه می نوشت مورد اصابت گلوله قرار گرفت و با خون خود نگارش شعار را به پایان برد، برگزار می نمایند. هنوز هیچ نشانه ای دال بر اینکه این مراسم رنگ و بوی ضدبیگانه بدهد به چشم نمی خورد. ولی موضوع شهادت احتمالاً با نزدیک شدن ماه محرم بیشتر خواهد شد.
6 برای ارائه بهترین مثال که چگونه شایعات گسترده معتقدان را به عمل می کشاند، سفارت شایعه ذیل را که در مساجد غرب تهران دهن به دهن می گردد، ذکر می نماید: روحانیون به پیروان خود می گویند که خمینی خواب دیده که در روز 8 محرم (9 دسامبر) خواهد مرد و او از هوادارانش خواسته است که تا آن زمان شاه را خلع ید کنند تا او به عنوان مردی که وظایفش را خوب انجام داده، دارفانی را وداع گوید. (به هر حال، ما از منابع اصلی مذهبی خود چیزی در مورد شایعه فوق نشنیده ایم).
7 خبرگزاری ایگات: لوله های گاز از 26 نوامبر شروع به فرستادن گاز طبیعی به شوروی نمود. سولیوان
[وقایع 28 نوامبر 1978 تهران]368
ص: 368
سند شماره 216
خیلی محرمانه غیرقابل رؤیت برای بیگانگان
شماره گزارش: 684605507828 نوامبر 1978 7 آذر 1357
از: دفتر وابسته دفاعی، تهرانبه: سازمان اطلاعات دفاعی، واشنگتن دی. سی.
[وقایع 28 نوامبر 1978 تهران]
خلاصه (بدون طبقه بندی) این گزارش حاوی اطلاعاتی راجع به وضعیت کنونی ایران می باشد.
17 تا 21 حذف شده است.
22 جزییات: (خیلی محرمانه غیرقابل رؤیت برای بیگانگان)
الف غروب روز 28 نوامبر سال 1978 اوضاع در تهران آرام بود و در ساعت هفت و سی و هفت دقیقه شب 28 نوامبر 1978 در تهران برق قطع شد و بیشتر قسمتهای شهر فاقد برق بود. در ساعت یک و سی دقیقه نیمه شب روز 29 نوامبر دوباره وضعیت برق به حال عادی خود بازگشت.
ب مأمور گزارشگر صفوف ماشینها را در ایستگاههای پمپ بنزین مشاهده کرد که در بعضی موارد طول آنها بالغ بر 2 کیلومتر بود. به نظر می رسد که نفت چراغ و بنزین در صدر کالاهای دلخواه عامه قرار گرفته اند. همسایه مأمور گزارشگر وی را مطلع نمود که تشکیل این صفها به دلیل اعتصاب قابل انتظار کارگران حوزه های نفتی در تاریخ 30 نوامبر 1978 می باشد. مأمور گزارشگر چند تن از همسایگانش را با بشکه های 50 گالنی در صندوق ماشینهایشان مشاهده کرده است وقتی پرسید که چرا این بشکه ها را ذخیره کرده اند آنها اظهار می کنند که هیچ گونه سوختی در هفته های اولیه دسامبر وجود نخواهد داشت.
ج همسر مأمور گزارشگر می گفت که به همسر ژنرال وجدی افسر اداره دوم ستاد بزرگ ارتشتاران، گفته است که برابر شنوده ها ساعت منع عبور و مرور شبانه در خلال 10 یا 11 روز اول ماه دسامبر از ساعت 6 بعد از ظهر تا 5 صبح افزایش پیدا می کند و خانم وجدی بدون مکث تأیید کرد که این اطلاعات درست می باشد.
د در طی آخرین ساعات شب 28 نوامبر 1978 در تهران، وابسته نظامی نیروی هوایی بریتانیا مأمور گزارشگر را مطلع کرد که سفارت انگلیس یادداشتی از دولت ایران مبنی بر گله مندی و شکایت درباره کیفیت گزارشات رادیو بی. بی. سی در تهران دریافت کرده است. مأمور گزارشگر حول این موضوع با بسیاری از افسران عالی رتبه نظامی بحث کرده است و همه آنها خاطرنشان می کنند که اخبار بی بی سی در تهران مسبب بسیاری از مسایلی که دولت ایران با آنها روبروست می باشد. یک افسر عالیرتبه اظهار داشت که بی بی سی صدای مخالفین دولت ایران بود. نظریات منبع اصلی: (خیلی محرمانه غیرقابل رؤیت برای بیگانگان) مأمور گزارشگر به دفعات در تهران به اخبار رادیو بی بی سی گوش کرده است. در بسیاری از موارد
ص: 369
گزارشهای پخش شده نادرست بوده و در چندین مورد همان گزارشهای دروغ پخش شده اند. تشخیص شایعات روز به روز مشکل تر می شود و توده مردم ایران چنین شایعاتی را می پذیرند مانند شایعه اعتصابات وسیع حوزه های نفتی که در آینده به وقوع می پیوندد. در حالیکه هفته های اول دسامبر نزدیک می شود هنوز تا حدودی تشنج وجود دارد. با این وجود مأمور گزارشگر مشکل می تواند صفتی غیر از عادی بودن را به شرایط موجود اطلاق نماید. تهران آرام است و به نظر می رسد که به استثنای صفوف اتومبیل در مقابل پمپ بنزینها، شرایط حالت طبیعی و عادی دارد.
گزارش وضعیت ایران شماره 24، 27 نوامبر 78
سند شماره 217
سری28 نوامبر 1978 7 آذر 1357
از: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی. 300363
به: نمایندگیهای دیپلماتیک در اروپا، شرق نزدیک، آسیای جنوبی، توکیو، مکزیکو، خارطوم
موضوع: گزارش وضعیت ایران شماره 24، 27 نوامبر 78
1- فراخوانی برای اعتصاب عمومی در روز 26 نوامبر برای برگزاری عزای عمومی تظاهرکنندگانی که توسط نیروهای امنیتی در مشهد مقدس در 20 نوامبر کشته شده بودند به خوبی برگزار گردید و ایران دیروز سراسر تعطیل بود. این نخستین رویارویی عمده بین مخالفین و دولت نظامی بود. توانایی مخالفین به ویژه با توجه به مشکلات گسترش اعتصاب به سراسر ایران آشکارا به نمایش درآمد. امروز اوضاع نسبتاً به شکل عادی برگشته است فقط شایعاتی در مورد احتمال برگزاری مراسم عزای روز 28 نوامبر به خاطر کشته شدگان اغتشاشات 26 نوامبر اصفهان (اظهارات غیررسمی 25 نوامبر را نشان می دهد)، در شهرهای تهران و اصفهان پخش شده است. قطع پراکنده آب و برق همچنان ادامه دارد که احتمالاً به مسایل و مشکلات کارگری مربوط می شود.
2 الگوی خشونت رو به رشد اصفهان منجر به حمله با بمبهای دستی آتش زا و یا دینامیت به 16 جای مختلف و از آن جمله درب ورودی آپارتمان سرهنگ دوم آمریکایی و چهار حمله تأیید شده و بیش از 4 حمله تأیید نشده دیگر به اتومبیل آمریکاییان گردید ولی گزارش مبنی بر مصدوم شدن آمریکاییها دریافت نشد.
3 رهبر اکثریت سنا، سناتور بیرد در روز 27 نوامبر ضمن سفر به ایران ملاقاتی کوتاه ولی از نظر سفارت بسیار باارزش، با شاه و نخست وزیر داشت. در بیانیه خبری، او حمایت آمریکا از ثبات و استقلال ایران را مورد تأکید قرار داد و اینکه آمریکا هیچ قصدی مبنی بر دخالت در مسایل داخلی ایران ندارد و آمریکا انتظار دارد که روسیه نیز به تعهد خود مبنی بر عدم دخالت در ایران که توسط برژنف در 18 نوامبر اعلام شد وفادار بماند.
ص: 370
4 ژنرال ازهاری نخست وزیر، به سناتور بیرد گفته است که حکومت نظامی اجازه برگزاری مراسم عزاداری ماه محرم را خواهد داد به شرطی که ملاها شفاهاً اطمینان بدهند که مراسم عزاداری به تظاهرات سیاسی تبدیل نخواهد شد. نخست وزیر این سیاست را قبل از آغاز ماه محرم به مردم اعلام خواهد کرد و مطمئن است که تمام مسئولین حکومت نظامی آن را درک می کنند. هدف این است که برخوردهای خشونت بار ماه دسامبر را دفع نمایند. سیاست جدید نسبت به خطی که شاه قبلاً مبنی بر ممنوعیت شدید برگزاری هرگونه تظاهرات اتخاذ کرده بود، عقب نشینی محسوب می گردد. نخست وزیر گفت که نیروی کافی برای به اجرا گذاشتن قانون و نظم در دسترس خواهد بود تا در صورت لزوم به کار گرفته شود.
5 ایران روز 26 نوامبر 7/5 میلیون بشکه نفت خام تولید کرد (بازگشت اساسی به حالت طبیعی) که 9/4 میلیون بشکه آن برای صادرات است. تصور می شود این ارقام در روز 27 نوامبر نیز ثابت بماند.
6 به نظر می رسد در بانک ها بحران جدیدی در حال گسترش است. موج تظاهرات اخیر سبب وارد آمدن خسارات مادی زیادی به شعب بانکهای کشور گردیده و باعث شده است که سپرده گذاران مقادیر معتنابهی پول خود را از بانکها بیرون بکشند. بازار ارز خارجی که تحت کنترلهای مقرر شده پانزدهم نوامبر قرار دارد، هنوز هرج و مرج بر آن حاکم است و نشانه ای از بهبود دیده نمی شود.
بازاریان و مخالفین سیاسی با بیرون کشیدن سپرده ها و تشویق به این کار دست به خرابکاری اقتصادی می زنند. با اطمینان به اینکه پول بانکها ته کشیده، بیرون کشیدن بیشتر پول از بانکها به اعلام تعطیلی بانکها منجر خواهد شد.
ونس
گزارش سیاسی امنیتی، 28 نوامبر
سند شماره 218
خیلی محرمانه28 نوامبر 1978 7 آذر 1357
از: سفارت آمریکا، تهران 11654به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی سی. فوری
موضوع: گزارش سیاسی امنیتی، 28 نوامبر
خلاصه گزارش: تهران آرام است. در دو روز گذشته وضع گرگان آشفته بوده است. سفارتخانه مشغول بررسی لیست تکان دهنده ای است که به طور غیررسمی در تهران منتشر شده است و حکایت از انتقال پول به وسیله اشخاص برجسته، دارد. ظاهر شدن علی امینی در رادیو تلویزیون در 27 نوامبر به عنوان بخشی از تلاش آشتی جویانه بین شاه و ملتش، جو معتدل و سازنده ای را ایجاد نمود. نام زندانیان اخیراً آزاد شده، چاپ گردیده است. زمینه حادثه 25 نوامبر صحن حرم در مشهد از قبل آماده شده بود. اغتشاشات شرکت ملی نفت ایران در تهران فروکش کرده است. در 26 نوامبر تظاهرات آرامی در شمال تهران برگزار شد. پایان
ص: 371
خلاصه گزارش.
1 وضعیت تهران تا ظهر آرام بود و تبریز نیز همینطور. ما نتوانسته ایم از کنسولگریهای دیگرمان اطلاعاتی کسب کنیم. منابع مطبوعاتی گزارش می دهند که دیروز اغتشاشات دامنه داری در گرگان جریان داشته است. این اغتشاشات پی آمد حادثه وخیم 26 نوامبر است. در آن حادثه واحدهای نظامی درگیر، با تظاهرکنندگان به زد و خورد می پردازند و براساس ادعای سخنگوی مخالفان مذهبی، واحدهای نظامی مردم را به طرف پایین خیابانها تعقیب کرده و در آنجا بسیاری از آنها را کشته یا زخمی کرده اند. منبع می گوید که نماینده گرگان در مجلس مقامات حکومت نظامی را در مورد این واقعه مورد سئوال قرار داد و کشته شدن 10 نفر و زخمی شدن 48 نفر در واقعه 26 نوامبر را تأیید کرد. دو یا سه دستگاه ماشین آتش نشانی در جریان تلاش برای خاموش کردن آتش، طعمه حریق گردیده اند.
2 یک لیست پلی کپی شده که گفته می شود به وسیله کارکنان بانک مرکزی تهیه شده است، مردم را به هیجان آورده است. این لیست شامل نام حدود 100 نفر از اشخاص برجسته و مبالغ هنگفتی پول است که بر اساس همین گزارش ظرف دو ماه گذشته توسط آنها از کشور خارج شده است. ما در حال بررسی اعتبار و درستی این لیست و نام اشخاصی که در آن ذکر شده، هستیم و بعداً در این مورد گزارش خواهیم داد.
3 مصاحبه رادیو تلویزیون ملی ایران با علی امینی دیروز به دفعات از رادیو و تلویزیون پخش شد. بیشتر متن در گزارش شماره 271736 و عطف به گزارش Y 271146 اف بی آی مندرج است. پیام ملایم و معتدل امینی، می خواهد بین انتقاد از رفتار دولت ایران در سالهای اخیر و نیاز به ابقای شاه به عنوان یک پادشاه قانونی، موازنه ای برقرار نماید. این یک گام در جهت مصالحه ای است که به اعتقاد ما نمایشگر امید فراوانی برای رسیدن به راه حل سازنده بحران سیاسی فعلی ایران می باشد. در این نقش وساطت آمیز بین شاه و شرکای احتمالیش در دولت غیرنظامی آینده، امینی چنین به نظر می رسد که به عنوان یک ایرانی مستقل و مسئول در تلاش برای تعدیل عدم تفاهم بین شاه و ملتش، در مقایسه با نقشی که اکنون به وسیله نخست وزیر، ژنرال ازهاری، اجرا می شود، نقش رسمی تری به عهده دارد. در زمانی که خشم عمومی بالا گرفته است و کشور در معرض تهدید خشونتهای ماه آینده قرار دارد، این کار از هرگونه تقاضای مستقیم شاه از مردم، وسیله مؤثرتری به نظر می رسد.
4 نام 471 زندانی سیاسی که در دو گروه ظرف بیش از ده روز گذشته یا در همین حدود آزاد شدند، اکنون در مطبوعات فارسی زبان ظاهر شده است.
5 حوادث حول و حوش تظاهرات 25 نوامبر در مشهد جالب هستند. در هفته گذشته، روز 19 نوامبر، مذهبیون مؤمن در صحن حرم جمع شدند. فرمانده نظامی منطقه دو نفر پلیس را در داخل صحن قرار داده بود. آنها توسط مردم شناسایی شدند و جمعیت بر سر آنها ریخته و شروع به کتک زدن آنها کردند. فرمانده نظامی یک دسته نجات به داخل فرستاد که آنها چند
ص: 372
تیر هوایی شلیک کرده و با زخمی نمودن دو یا سه نفر قضیه را فیصله دادند. یکی از زخمیها احتمالاً بعد از این حادثه، درگذشت. در مراسم هفتم آن شخص در 25 نوامبر، رهبر مذهبی مشهد به ارتش اطلاع داد که تظاهراتی مذهبی برگزار خواهد شد که در صورت دور نگه داشته شدن ارتش از خیابانها، مسالمت آمیز خواهد بود. بر اساس گزارشات، فرمانده نظامی موافقت کرد و وقتی که راهپیمایی توأم با تظاهرات و رژه ای که چندین ده هزار نفر در آن شرکت داشتند، انجام می شد، هیچ فرد نظامی در معرض دید نبود. این حالت مسالمت آمیز در سراسر روز در خیابانها ادامه یافت، به واسطه اینکه روی حادثه اصلی تبلیغی صورت نگرفت و همچنین به علت مسالمت آمیز بودن راهپیمایی 25 نوامبر، اکنون خیلی ها معتقدند که در روز 19 نوامبر چیزی اتفاق نیفتاده است در حالیکه این گفته واقعیت ندارد، نبودن ارتش در خیابانها یا موافقت با راهپیمایی مسالمت آمیز اثر آرام بخشی داشته است. با در نظر گرفتن اینکه یک حادثه جزئی می توانست زمینه ای برای تظاهرات بزرگ و متعدد باشد.
6 ما همچنین توانسته ایم از وضع اعتصاب در اداره مرکزی شرکت ملی نفت ایران در ظرف چند روز گذشته، شمای نسبتاً خوب و واقع گرایی ترسیم کنیم. در روز 22 نوامبر تعدادی از کارگران اعتصابی پالایشگاه تهران برای تقدیم خواسته هایشان به مدیر عامل، به اداره مرکزی شرکت ملی نفت آمدند. از آنها خواسته شد که در روز 25 نوامبر مراجعه کنند و آنها نیز تبعیت کردند اما در بازگشت مذاکره ای در کار نبود. پس از آنکه کارگران پالایشگاه دست به اعتصاب نشسته زدند، ارتش آنها را از محل بیرون کرد. روز بعد گروهی در حدود 40 نفر از کارگران پالایشگاه، در حالیکه تعداد قابل توجهی از کارمندان شرکت ملی نفت ایران به آنها ملحق شده بودند، در یک اعتصاب نشسته شرکت کرده و درخواستهای زیر را مطرح نمودند: الف رهایی تقریباً 25 نفر از اعتصابیون که قبلاً دستگیر شده بودند ب خارج شدن گارد نظامی از تأسیسات شرکت ملی نفت ایران و ج پایان بخشیدن به برنامه ای که در پالایشگاه تهران اجرا می شود و به موجب آن کسانی که اجازه وارد شدن به پالایشگاه را دریافت می کنند باید تعهدنامه ای امضا کنند مبنی بر اینکه برای کار کردن وارد می شوند. یک شاهد عینی گزارش می دهد که در جریان متفرق کردن اعتصابیون در 26 نوامبر پلیس به شلیک هوایی مبادرت ورزید و چندین نفر از کارکنان شرکت ملی نفت ایران را به باد کتک گرفت. گروه بزرگی مرکب از کارگران پالایشگاه و کارمندان اداره مرکزی مجدداً وارد ساختمان شدند و این بار پلیس با شلیک هوایی، صف اعتصابیون را در هم شکسته و سرانجام به سوی دسته های کوچک آنان شلیک کرد. شاهدان عینی یک نفر را مشاهده کردند که تلوتلوخوران دور می شد و فرد دیگری را دیدند که در حالیکه بیهوش بود از محل حادثه بیرونش می بردند. عابری که فرد بیهوش را با دقت و از نزدیک دیده بود، گفت که هیچ لکه خونی مشاهده نکرده است. حداقل دو نفر اظهار داشتند که پلیس از گلوله های پلاستیکی استفاده می کرده است. کارکنان شرکت به ما گفتند که مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران در این فکر است که اداره مرکزی را
ص: 373
برای مدت دو هفته تعطیل کند (به عبارت دیگر تا بعد از عاشورا). کارکنان سطوح مختلف شرکت ملی نفت ایران می گویند که اعتصاب به اداره مرکزی حال و هوایی سیاسی بخشیده است و بحثهای شدیدی بین کارکنان جریان دارد مبنی بر اینکه چگونه مخالفتشان با دولت را به بهترین وجه نشان دهند. حتی آن کارکنانی که تاکنون غیرسیاسی باقی مانده اند، احساس می کنند که تحت فشار هستند تا موضع خود را انتخاب نمایند. چندین نفر می گویند که رهبری اعتصاب نماینده نظریه اقلیت است اما به دنبال حوادث اخیر، آنها ممکن است بتوانند اکثریتی از کارگران را به اعتصاب بکشانند.
7 در منطقه قیطریه شمیران واقع در شمال تهران، واحدهای نظامی در 26 نوامبر جمعیتی بالغ بر چندین هزار نفر را که مشغول تظاهرات بودند، متفرق نمودند. جمعیت آرام ماند و حادثه ای رخ نداد.
در همان روز گروهی در حدود 75 نفر در پایین خیابان دولت واقع در شمال تهران، دست به راهپیمایی زدند و راهبندان ایجاد نمودند. در اینجا خشونتی رخ نداد و راهپیمایی احتمالاً به وسیله کسانی رهبری می شد که در حادثه قیطریه متفرق شده بودند.
سولیوان
گزارش وضعیت ایران شماره 25، 28 نوامبر
سند شماره 219
سری28 نوامبر 1978 7 آذر 1357
از: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی. 301415
به: کلیه نمایندگیهای دیپلماتیک آمریکا در اروپا، خاور نزدیک و جنوب آسیا
موضوع: گزارش وضعیت ایران شماره 25، 28 نوامبر
1 مصاحبه ای با علی امینی نخست وزیر اسبق دیروز از رادیو و تلویزیون مکرراً پخش شد. پیام مندرج در این مصاحبه تماماً حاکی از میانه روی و مصالحه جویی به اضافه تعدیل انتقادهایی که در طی سالهای اخیر نسبت به اقدامات دولت انجام می گرفت و نیز ضرورت حفظ شاه به عنوان مظهر سلطنت مشروطه بود.
این گام مفیدی در جهت اصلاح امور بود و می توانست بیانگر نقش ممتاز و برجسته ای برای امینی که از نظر بسیاری به عنوان رهبر بالقوه دولت غیرنظامی و ائتلافی شناخته می شود، باشد. نظر سفارت این است که در شرایط کنونی توسل امینی به مردم کارایی بیشتری دارد تا اینکه خود شاه مستقیماً به مردم مراجعه کند.
2 در گرگان منطقه دریای خزر، در چند روز اخیر اغتشاشاتی صورت گرفته، که منجر به کشته شدن حدود 10 نفر و مجروح شدن نزدیک به 50 نفر در روز 26 نوامبر شده است. تهران همچنان آرام است.
ونس
اوضاع جاری کارگری در ایران374
ص: 374
سند شماره 220
استفاده محدود اداری29 نوامبر 1978 8 آذر 1357
از: سفارت آمریکا، تهران 11512
به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی. با اولویت
موضوع: اوضاع جاری کارگری در ایران
1 اوضاع کارگری در ایران دو هفته پس از روی کار آمدن حکومت نظامی پیشرفت داشته است ولی بی ثبات می باشد. به نظر می رسد بیش از همه در صنایع بخش خصوصی و تولید نفت و گاز بهبود حاصل شده باشد. اعتصابات و کم کاریها همچنان بسیاری از سازمانهای بخش عمومی و وزارتخانه های دولتی را فلج نموده است.
2 بهبود اوضاع کارگری در بخش خصوصی چشمگیر بوده است. در واقع اشخاص مطلع متفقاً اظهار می دارند که تقریباً تمامی اعتصابات در بخش خصوصی پایان یافته است و حداقل در حال حاضر اوضاع نسبتاً آرام می باشد. با این حال تأثیر ناآرامیهای اخیر برطرف نشده است و تولید با تأخیر همراه است که نتیجه کمبود مواد خام، آشفتگی در سیستم بانکی، افزایش عدم تقاضا برای کالاهای بادوام و سایر تولیدات غیرضروری می باشد.
3 بعضی از اعتصابات بحرانی تر در بخش دولتی حداقل به صورت موقتی پایان یافته است. در پی اقدامات دولت علیه اعتصابیون مناطق نفتی، تولید نفت تقریباً به حالت عادی خود رسیده و تولید گاز نیز شروع شده است.
اعتصاب ایران ایر خاتمه یافته و پروازهای داخلی و بین المللی بر اساس یک برنامه منظم صورت می گیرد. موفقیت دولت تاکنون به دلیل متمرکز کردن تلاشهایش بر حساس ترین موضوعات، ارائه مزایای مالی بیشتر و به کارگیری دقیق نیروی نظامی بوده است.
4 اوضاع کارگری در ایران علیرغم این پیشرفتها به هیچ وجه مناسب نیست. در شرایطی که در اکثر وزارتخانه های دولتی کارمندان حضور دارند خدمات ارائه شده در حداقل خود می باشد.
خدمات گمرکی ایران همچنان نیمه فعال است. بعضی از ادارات مجوز هرنوع کالایی را می دهند ولی بعضی دیگر فقط مجوز کالاهای فاسدشدنی را صادر می کنند. توانیر، شرکت خدمات برق دولتی در تهران همچنان تحت تأثیر قطع برق در قسمتهای مختلف شهر می باشد. ارتباطات راه دور و تلفنی نیز دچار اختلالات گاه و بیگاه می شود.
5 روحیه بسیاری از کارگران ایرانی علیرغم قولهایی مبنی بر افزایش و بهبود شرایط کاری همچنان خراب است.
بسیاری از کارمندانی هم که به سر کار بازگشته اند با بی میلی کار می کنند. احتمال بروز ناآرامیهای بعدی همچنان زیاد است. در صورتی که اوضاع کلی سیاسی وخیم تر شود ممکن است ناآرامیهایی به وقوع بپیوندد. سولیوان
اعتصاب در شرف وقوع کارمندان شرکت هواپیمایی ایران ایر
ص: 375
سند شماره 221
استفاده محدود اداری29 نوامبر 1978 8 آذر 1357
از: سفارت آمریکا، تهران 11686به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی.
موضوع: اعتصاب در شرف وقوع کارمندان شرکت هواپیمایی ایران ایر
در فرودگاه مهرآباد
1 کفیل مدیریت دفتر محلی پان آمریکن در ایران به کارمند سفارت گفت شروع اعتصاب کارمندان ایران ایر در صبح 29 نوامبر اختلالاتی در توزیع بلیط ها به وجود آورد و حداقل خروج یکی از هواپیماها را به تأخیر انداخت. این اعتصاب در پاسخ به دستگیری 18 تن از کارمندان ایران ایر به دلیل نقض مقررات حکومت نظامی صورت گرفته است. تا ساعت 12 ظهر به وقت محلی بیش از نیمی از کارمندان ایران ایر به سر کارهای خود بازگشتند اما نماینده کارکنان تهدید کرد که اگر ظرف 24 ساعت آینده کارکنان دستگیر شده آزاد نشوند اعتصاب خواهند کرد. تا این لحظه به نظر می رسد که پروازهای ایران ایر مطابق برنامه صورت گرفته است. ژنرال فضلی در گفتگوی روز 28 نوامبر با کارمند سفارت اظهار داشت که گروهی از آشوب طلبان در بین کارمندان ایران ایر وجود دارند که تلاش می کنند در خدمات ارائه شده اختلالاتی ایجاد کنند ولی چنین اشخاصی توسط مدیریت شناسایی شده و «تحت مراقبت» هستند. حدس زده می شود که اینها همان اشخاصی باشند که دستگیر شده اند.
2 آنچه که برای منافع ایالات متحده اهمیت دارد سایر مشاهدات مقامات پان آمریکن می باشد مبنی بر اینکه حمل بار به قسمت گمرکات فرودگاه متوقف شده است و کارکنان دفتر پست فرودگاه امروز در محل کار خود حضور نداشتند.
اگر اوضاع ادامه یابد پان آمریکن ممکن است در اواخر امروز ناچار شود توصیه ای در مورد توقف حمل بار و محموله های پستی به تهران صادر نماید. تصمیم در مورد متوقف کردن این کار توسط دفتر مرکزی پان آمریکن اتخاذ خواهد شد.
سولیوان
دیدگاه بازاریان در مورد اوضاع جاری
سند شماره 222
خیلی محرمانه29 نوامبر 1978 8 آذر 1357
از: سفارت آمریکا، تهران 11689به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی.
موضوع: دیدگاه بازاریان در مورد اوضاع جاری
خلاصه گزارش: در سومین دیدار مأموران سفارت با بازاریان برجسته آنها گفتند که موفق به ملاقات با شاه یا نماینده او نشده اند. تظاهرات ادامه خواهد یافت و نیروهای دولتی در مهار آنها باید بیشتر خویشتن دار باشند. مردم نگران ماه محرم هستند ولی اگر دولت مردم را تحریک ننماید مراسم آرام برگزار خواهد شد. در سه روز بسیار مقدس محرم یا باید حکومت نظامی را
ص: 376
برچید و یا ساعت عبور و مرور را تغییر داد. آنها انتظار دولت جدید تا قبل از ماه محرم را ندارند و از عدم توانایی دولت ایران در حل و فصل سیاسی مسایل اظهار تأسف می نمایند. رابط اخطار کرد که مخالفین، پرزیدنت کارتر و شاه را در شعارهایی به هم پیوند می دهند. پایان خلاصه گزارش.
1 روز 28 نوامبر استمپل و پرت از مأموران سفارت با دو تن از بازاریان به نامهای حاج کریم حسینی و حاج احمد پورقدیری اصفهانی، در خانه هدایت اسلامی نیا ملاقات کردند. دیدار فوق هیچ چشم انداز سریعی از توافق بین دولت و مخالفین میانه رو را نشان نداد. بازاریان گفتند آنچنان که قبلاً امیدوار بودند قادر به دیدار شاه یا نماینده او نشده اند (مرجع ب) و تا قبل از ماه محرم انتظار تشکیل دولت ائتلافی را ندارند.
2 همه در مورد حوادثی که در ماه محرم اتفاق خواهد افتاد نگران هستند ولی آنها معتقدند که اگر دولت مردم را تحریک نکند خشونت اجتناب پذیر است. همه مراسم رایج تغییر از سینه زنی و زنجیرزنی باید انجام بگیرد اگر دولت هشیارانه عمل کند احساسات مردم صرفاً مذهبی خواهد ماند. بهترین تدبیر حذف ساعت عبور و مرور در عصر شبهای 9 الی 11 دسامبر و جمع آوری سربازان از خیابانها می باشد (رجوع شود به تلگرام ماه سپتامبر حاوی اعلامیه دولت ایران در مورد مقررات تشکیل محافل مذهبی در ماه محرم). راهپیمایان خود را در خیابانها خسته کرده و بعد به خانه هایشان خواهند رفت. اگر جمعیت بی نظمی کند پلیس همیشه می تواند سربازان را که از انظار دور بوده ولی در دسترس هستند به صحنه بخواند. بدترین حالت در حول و حوش شروع ساعت حکومت نظامی خواهد بود و آنچنان که شایع است مردم به خیابانها آمده و سربازان قادر به تیراندازی به سوی یک یک آنها نخواهند بود.
3 در ضمن تظاهرات ادامه خواهد یافت. مثل دیدارهای پیشین آنها از دولت به خاطر استفاده از نیروی زیاده از حد در فرونشاندن تظاهرات انتقاد کردند و معتقد بودند که سربازان به جای استفاده از گلوله باید از پمپ های آب پاش و گاز اشک آور استفاده کنند. آنهایی که کشته شدند کسانی نبودند که در 5 نوامبر ساختمانها را سوزاندند. مردم هیچ تغییر اساسی در دولت نمی بینند چرا که با جنایتکارانی نظیر نصیری و همایون غیر از دستگیری هیچ رفتار دیگری نشده است و باید محاکمه آنها انجام گیرد. کشتار در مشهد آشتی را با مانع مواجه می سازد. آنها به لیستی از اسامی افراد اشاره کردند که امروز صبح انتشار یافته و در آن ادعا شده است که افراد فوق مقادیر زیادی پول به خارج از کشور فرستاده اند. مأمور سفارت به آنها گفت که لیست مزبور ساختگی است و آنها عاقبت متقاعد شدند. در پاسخ سئوال ما آنها گفتند: «نطق ازهاری جملات خوبی داشت اما ما منتظر عمل او هستیم.»
4 بازاریان و رابط، دولت را به خاطر شکست در ایجاد حتی تماس اولیه با گروههای اجتماعی یا مقابله با وضعیتی که اساساً قابل کنترل است، محکوم کردند. به عنوان مثال «آخوند»های زیادی، (یا ناطقین مذهبی) از خمینی شهریه دریافت می کنند و در ماه محرم رژیم
ص: 377
را مورد حمله قرار خواهند داد. کسان زیاد دیگری و حتی بعضی از افرادی که در حال حاضر از خمینی تبعیت می کنند اگر پول دریافت کنند صرفاً به نطق های مذهبی می پردازند. اسلامی نیا ده روز است که از دولت مصرانه می خواهد که این کار ساده را انجام دهد ولی کسی گوشش به این حرفها بدهکار نیست. او و سایر بازاریان نظیر او از جیب مبارک خودشان دارند این پول را می پردازند! همچنین وقتی رابط وقایع مشهد را شنید به ازهاری تلفن زد و از او مصرانه خواست که با آیت الله ها تماس بگیرد و تأسف خود را اظهار بدارد. ساواک و یا کس دیگری باید در این امر مداخله کرده باشد چرا که ازهاری هیچ تلفنی به آنها نزد. گروهی از اعضاء اتاق بازرگانی می خواهند که با شاه در مورد مسایل صحبت کنند ولی ساواک و دیگرانی که در اطراف شاه هستند مانع می شوند. ساواک می گوید که پیغامی به شاه خواهد رساند، ولی کسی نمی داند که آنها این کار را می کنند یا نه؟ شاه باید با تجار و رهبران مذهبی حداقل هر 6 ماه یک بار ملاقات کرده و به مسایل آنها اشراف پیدا کند.
5 در انتهای ملاقات رابط مأموران سفارت را به کناری کشیده و از آنها خواست که پرزیدنت کارتر این قدر خود را به شاه نبندد. درست است که باید از شاه حمایت کرد ولی نه به این شیوه. او شعاری را عنوان کرد که از هر گوشه شهر شنیده می شود. (شاه جنایت می کند، کارتر حمایت می کند.) سولیوان
لیست کارکنان بانک مرکزی ایران در مورد خروج سرمایه ها
سند شماره 223
خیلی محرمانه29 نوامبر 1978 8 آذر 1357
از: سفارت آمریکا، تهران 11700به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی. فوری
موضوع: لیست کارکنان بانک مرکزی ایران در مورد خروج سرمایه ها
1 شروع متن بدون طبقه بندی: حدود روز 26 نوامبر لیستی از ایرانیانی که ظرف دو ماه قبل از 22 اکتبر از طریق بازارهای غیرتجاری سرمایه هایی را به خارج از ایران انتقال داده اند انتشار یافت. این لیست از طرف انجمن کارکنان بانک مرکزی تهیه شده بود. این لیست حداقل به دست یکی از روزنامه های محلی به نام آتش رسیده و قسمتی از آن در 27 نوامبر چاپ شده است. این لیست 119 نفره از طریق محاوره و به دنبال تلاشهای گردآورندگان آن توزیع شده است و در محافل تهران 102 نام مختلف بیش از سایر اسامی بر سر زبانها افتاده است. این اسامی شامل مقامات برجسته نظامی و دولتی ایران، تجار و خانواده سلطنتی می باشد. شیرازی مدیرکل امور بین المللی بانک مرکزی و دادستان کل وزارت دادگستری در شب 28 نوامبر بیانیه های عمومی صادر نمودند. شیرازی در این بیانیه اظهار می دارد اسامی و ارقامی که در لیست آمده ساختگی بوده و هیچ ربطی به واقعیت ندارد. دادستان نیز گفت که بازرسانی، به بانک مرکزی اعزام خواهند شد تا در مورد ادعای انتقال سرمایه تحقیق نمایند و اگر این امر حقیقت نداشته باشد تهیه کنندگان این لیست قلابی محاکمه خواهند شد. رادیو بی بی سی در 28
ص: 378
نوامبر تمامی لیست و همچنین تکذیب بانک مرکزی و درخواست دادستانی کل برای تحقیق در این مورد را منتشر نمود. در این لیست اسامی و مقدار پول منتقل شده بر حسب میلیون تومان (معادل 10 میلیون ریال) ذکر شده است و در پایان لیست اضافه شده که 17 فقره انتقال پول به کمک پاسپورتهای سیاسی به حسابهای شخصی صورت گرفته است که جمع آنها بالغ بر 5/12882 میلیون تومان می شود. این رقم بر اساس نرخ خرید و فروش غیرتجاری دلار که 6/70 ریال به ازاء هر دلار می باشد معادل 8/1 میلیارد دلار (دلار 714/716/824/1) می باشد (نسخه ای که از این لیست نزد ما می باشد واضح است اما شکل ظاهری ارقام 2 و 3 نزدیک به هم بوده و ممکن است در هنگام مقایسه جمع ریز ارقام با جمع کل اشتباهاتی صورت گرفته باشد). پایان متن بدون طبقه بندی.
2 شروع متن (خیلی محرمانه)- فرهنگ مدیرکل کنترل مبادلات ارزی در 28 نوامبر به کارمند سفارت گفت که این لیست غلط است. وی گفت انتظار دارد بانک مرکزی علناً آن را تکذیب نماید و بعداً چنین شد. وی به منظور اثبات نظریه خود گفت حاصل جمع این لیست، که بر اساس گفته کارمندان در اعلامیه مربوط فقط شامل انتقال مواردی بیش از 10 میلیون تومان است، بیش از تمام مبادلات ارزی بانک مرکزی از طریق بازارهای غیرتجاری در طول آن دو ماه می باشد. این مبادلات دقیقاً حدود یک میلیارد دلار بوده است. فرهنگ گفت که کل این اقدامات ربطی به بانک مرکزی ندارد و هیچ کدام از کارمندان بانک (که اکثر آنها در حال حاضر اعتصاب کر ده اند) مسئولیت چنین اقدامی را نپذیرفته و تاکنون مقامات بانک مرکزی نیز به هیچ کدام از آنها مظنون نشده اند. لذا تصور می شود که این لیست ساختگی از خارج (از بانک مرکزی م) باشد، ظاهراً دو یا سه نفر از اشخاصی که نامشان در لیست آمده بیش از شش ماه پیش فوت کرده اند.
3 کورس معاون وزارت اقتصاد و دارایی به کارمند سفارت گفت علیرغم اینکه این لیست ساختگی می باشد به طور کلی یک کار جعلی بسیار خوبی بوده است زیرا به نظر می رسد مبالغ ذکر شده در آن با دارایی واقعی یا آنچه که مردم در مورد اشخاص تصور می کنند تناسب دارد. این مسئله که حتی برای اشخاص متمول «تبدیل» داراییها در سطوحی بالغ بر 5/59 میلیون دلار در یک دوره دوماهه بسیار مشکل است توسط بسیاری از ایرانیان متفکر ندیده گرفته می شود. منافع سفارت از جمله آمریکاییان به خوبی آمادگی دارند تا صحت چنین لیستی را بپذیرند. لذا علیرغم تکذیب دولت ایران به آبروی این اشخاص صدماتی وارد می شود و اشتهار به فساد رژیم که قبلاً مستندات خوبی داشته و حمایت آن از مفسدین بیش از گذشته تقویت می شود.
4 (شروع متن بدون طبقه بندی) این لیست پیوست اعلامیه ای است به شرح زیر:
با مطالعه دقیق موارد زیر و لیست پیوست که 5 برگ می باشد می توانید بعضی از جنایتکاران و اقدامات آنها در ایران را بشناسید: در طی ماههای شهریور و مهر 1357 (23 اوت الی 22 اکتبر 1978) مبلغ هنگفتی از مبادلات ارزی غیرتجاری از طریق بانکهای مختلف به
ص: 379
خارج منتقل شده اند. مبالغ عمده این مبادلات (که بیش از ده میلیون تومان باشد) در لیست صفحات بعدی ذکر شده اند. کاملاً واضح است که علاوه بر این مبالغ، حجم عظیمی از مبادلات کمتر از 10 میلیون تومان نیز به خارج منتقل شده است. این پولها علاوه بر مبالغ هنگفتی است که از طریق بانکهای خاص و بر اساس قوانین مبادلات تجاری که در اختیار عموم قرار ندارد به خارج منتقل شده اند.
تذکر: افراد خاصی بیش از یک بار ارز به خارج منتقل کرده اند و لذا اسامی آنها نیز بیش از یک بار در لیست آمده است.علاوه بر این فرایند انتقال داراییها به خارج در طول ماههای بعد ادامه داشته است و اعلامیه مربوط به آنها متعاقباً تهیه خواهد شد. امضا
انجمن کارمندان بانک مرکزی ایران
5 لیست به شرح زیر است، مبالغ بر حسب میلیون تومان (یعنی هر 10 میلیون تومان یک واحد است و هر تومان معادل 10 ریال) است:
کریم پاشا بهادری
جمشید بزرگمهر
مصطفی فاتح
جمشید خبیر
سرلشگر جهانبانی
ایرج وحیدی
محمدهادی قوامیان
غلامرضا کیانپور
محمود خیامی
سرلشگر محسن هاشمی نژاد
سرلشگر حسن طوفانیان
تقی مصدقی
منصور روحانی
سرلشگر غلامعلی اویسی
سرلشگر منوچهر مزین
شجاع الدین شفا
5/47
48
41
42
239
41
31
37
240
48
280
57
68
121
370
70رضا قطبی
منوچهر گنجی
حبیب لاجوردی
دکتر جهانشاه صالح
دکتر شیخ الاسلام زاده
ابوالفتح آتابای
خسرو اکمل
ابوالحسن دیبا
عزت یزدان پناه
پروفسور انوشیروان پویان
عبدالله ریاضی
بهرام بهرامی
دکتر داوود کاظمی
شهین برخورداریان
همایون جعفرانصاری
غلامرضا نیک پی
85
26
210
42
48
72
51
22
22
52
45
22
18
25
29
52
پرویز ثابتی
خداداد فرمانفرمائیان
شهریار پهلوی نیا
پرویز صفاری
آذر ابتهاج
یوسف خوش کیش
شهرام پهلوی نیا
شهرزاد پهلوی نیا
سرلشگر علی حجت
نادر اکرمی
عبدالقاسم خردجو
سرلشگر فردوست
جمشید آموزگار
پروفسور جمشید اعلم
اردشیر زاهدی
هوشنگ نهاوندی
صفی اصفیا
سرلشگر ضرغامی
رضا فلاح
احمد خیامی
عبدو شاه امیری
مهندس محمد غیاثی
محمدرضا یوسفی
دکتر شمس الملوک مصاحب
مصطفی منصوری
جمشید اشرفی
دکتر کاظم وحیدی
فریدون میکده
علی محمد بنکدارپور
مرتضی وکیل زاده
دکتر ارستو [ارسطو] فخرشفایی
مهندس ابراهیم زنگنه
دکتر عز ت الله نورایی
احمد مقدم
رسول رحیمی
مهندس سیروس ارجمند
غلامعلی سیف نادری
سرلشگر خسروانی
پری دولو قاجار
مصباح جالینوس
عطاءالله خسروانی
آقاخان بختیار
مهدی ابوسعیدی
باقر مستوفی
135
116
370
145
85
21
420
290
47
22
28
45
42
42
92
51
45
50
115
371
18
52
41
280
31
35
15
16
31
19
24
42
19
54
82
95
23
57
42
32
22
36
20
28عبدالحسین سمیعی
منوچهر تسلیمی
محمد ظهیری
کامبیز آتابای
ص: 380
سرلشگر بدره ای
سرلشگر محمد نصیری
دکتر سید حسن امامی
ابوالحسن دیبا
حبیب لاجوردی
دکتر جهانشاه صالح
دکتر محمدحسن دیبا
سرلشگر دکتر ایادی
نوری اسفندیاری
احمد کاشانی
علی نیکپور
احمد بنی پور
جعفر منصوریان
فاطمه خزیمه اعلم
دریادار ظلی
هوشنگ اربابی
مهندس حسن رمزی عطایی
اصغر طلایی مینایی
مصطفی قلی رام
دکتر ضیاءالدین امینی
احمد وهاب زاده
هوشنگ ثابتی
سرلشگر مجید اعتمادمقدم
شهریار رضایی
محمدعلی خرم
منصور یاسینی
مهندس ف. فرمانفرمائیان
فرشید اسفندیاری
محمود اخوان
مهرداد پهلبد
محسن دعا
محمدتقی برخوردار
ص: 381
حسن سامی
دکتر منوچهر شاه قلی
سرلشگر امیرقلی ضرغام
محمد خسروشاهی
رضا فلاح
باقر مستوفی
امیر نویدی
سرلشگر اسدالله ثانی28
27
28
22
48
380
21
182
52
27
44
270
80
85
221
16
21
27
27
22
25
15
22
27
62
17
21
186
79
78
47
22
47
223
21
31
41
51
27
62
65
21
18
22
تذکر: 17 اعتبار انتقالی از طریق کدهای دیپلماتیک به حسابهای شخصی در بانکهای سوئیس، فرانسه و ایالات متحده که بالغ بر 3750 میلیون تومان می باشد. (پایان متن بدون طبقه بندی). سولیوان
یک اعتصاب عمومی در شرف انجام است.
سند شماره 224
خیلی محرمانه
شماره گزارش: 166902917829 نوامبر 1978 8 آذر 1357
از: اداره تحقیقات ویژه نیروی هوائی، منطقه 72 تهران، ایران.
به: ستاد فرماندهی اداره تحقیقات ویژه نیروی هوایی، واشنگتن دی. سی.
مرجع: 42 HQCR
عنوان: گروههای آشوبگر محلی: یک اعتصاب عمومی در شرف انجام است.
16- خلاصه: (خیلی محرمانه) اعتصاب پیش بینی شده، در دوم دسامبر 1978 شروع می شود. بر اساس گزارشات، دولت قصد دارد مقررات منع عبور و مرور 48 ساعته در خلال روزهای عزای عمومی در تاریخ 10 و 11 دسامبر 1978 برقرار کند. شاید دولت به منظور تشویق عکس العمل نارضایتی نسبت به تظاهرات مخالفان مذهبی، ادامه اغتشاشات را نادیده بگیرد.
22 جزییات:
الف (بدون طبقه بندی): این گزارش شامل اطلاعات خام می باشد لذا طرحها و سیاستها نباید تنهایی بر اساس گزارش، ارائه و یا تغییر داده شوند.
ب (بدون طبقه بندی): منبع خبری، یک کارمند بسیار معتبر آمریکاست که به شرح زیر گزارش داد: شروع یک اعتصاب عمومی گسترده در دوم دسامبر سال 1978 که اولین روز ماه مذهبی محرم است، پیش بینی می شود. هرچند که در مطبوعات بین المللی شایع شده که آیت الله خمینی اصراری به برپایی یک اعتصاب عمومی نداشته اما وی در حول و حوش آن صحبت کرده است. تاریخ اطلاع 28/11/78 تاریخ تهیه گزارش 28/11/78 ارزیابی: ب 2.
ص: 382
ج (محرمانه) منبع خبری، مأمور بسیار معتبر آمریکاست که به شرح زیر گزارش داد: یک ایرانی که منبع خبری وی را بسیار معتبر می پندارد و موقعیت اداری او در دولت به وی اجازه نزدیکی و تماس با مقامات بالای دولتی را می دهد، از گفتگو با ژنرال غلامرضا ازهاری نخست وزیر ایران اطلاعات زیر را گزارش کرد.
1 دولت شروع یک اعتصاب سراسری گسترده را در شرکت نفت و در روز دوم دسامبر 1978 پیش بینی می نماید.
2 نقشه جاری دولت برای روزهای 11 و 12 دسامبر 1978، برقرار نمودن مقررات منع عبور و مرور به مدت 48 ساعت است.
3 اعتقاد جدی این است که به امید پیدایش حرکت مخالفی بر علیه آیت الله خمینی و پیروانش اجازه داده شود که اعتصابات، آشوبها و هرج و مرج عمومی ادامه یابد.
4 دولت ممکن است کریم سنجابی، رهبر جبهه ملی را که در زندان به سر می برد، به امید اینکه وی دولت نظامی فعلی را مورد تأیید قرار دهد در آینده بسیار نزدیک آزاد کند.
نظریه تهیه کننده: (خیلی محرمانه) ماه محرم که ماه مذهبی مسلمانان شیعه و ماه عزاداری بیاد شهادت امام حسین(ع) رهبر مذهبی شیعیان می باشد، از دوم دسامبر شروع می شود. این ماه به طور کامل ماه عزاداریست و در طی روزهای هشتم و نهم (عاشورا) عزاداری گسترده ای انجام می شود. در این روزها دسته های بزرگ عزاداران در حالیکه بیشتر آنها بر تن خود شلاق و زنجیر می زنند، در سراسر کشور به حرکت درمی آیند. نیروهای امنیتی نیز طبیعتاً با این دسته ها به حرکت درمی آیند تا بیشتر مراقب متعصبان توبه کار باشند تا از انجام بی نظمی جلوگیری نمایند. این ماه معمولاً یکی از ماههای پر تب و تاب می باشد که امسال به دلیل ناآرامیهای سیاسی، اجتماعی و اقتصادی فعلی بر شدت آن افزوده خواهد شد. پیرو گزارش منابع خبری احتمال وقوع اعتصاب عمومی بسیار گسترده، زیاد می باشد. اعتصابی درازمدت و با ابعاد گسترده یقیناً بر شدت ناآرامیهای کنونی خواهد افزود. گزارش شده که اکثر شهرهای بزرگ ایران با کمبود بنزین و کپسولهای گاز مواجهند هر چند که قطع جریان برق به طور اعلام نشده تقریباً به صورت یک رویداد روزانه درآمده است. بررسیهای مکرر که توسط دولت ایران در ایجاد یک حرکت مخالف علیه آیت الله خمینی صورت گرفته اگر به خوبی دنبال شود احتمال دستیابی به بعضی از نتایج مطلوب وجود دارد.
گزارش سیاسی امنیتی 29 نوامبر
سند شماره 225
خیلی محرمانه29 نوامبر 1978 8 آذر 1357
از: سفارت آمریکا، تهران 11702به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی.
موضوع: گزارش سیاسی امنیتی 29 نوامبر
خلاصه گزارش: فرصتها جهت تشکیل دولت ائتلافی قبل از عاشورا از بین می رود. دولت
ص: 383
ایران مقررات گردهمایی های مذهبی روزهای محرم را اعلام می کند. راهپیمایی ممنوع است. ولی مراسم دیگر در صورتی که به پلیس اطلاع داده شود اشکالی ندارد. قطع جریان برق در 28 نوامبر در اصفهان و تهران. تظاهرات کوچک. لاستیک اتومبیل شهروندان امریکایی در تهران پاره شد. رادیو بی بی سی دعوت خمینی برای اعتصاب عمومی در دوم دسامبر را گزارش می کند. شایعه اعتصاب شرکت نفت مردم را به پمپ بنزینها کشانده است. ولی تا مدتی ذخائر کافی است. پایان خلاصه گزارش.
1 برداشت عمومی حاصل از تماسهای سفارت با مخالفان و دیگران (که در تلگرافهای جداگانه بعدی گزارش می شود) حاکی از آن است که فرصتهای تشکیل دولت ائتلافی قبل از عاشورا (11 دسامبر) به سرعت دارد از دست می رود. دولت ایران و رهبران مخالفین هنوز بر سر نکات اصلی اختلاف نظر دارند، و فشار فعالیت خمینی در روزهای اخیر بیانگر آنست که وی هرگز آماده پذیرش سازشی حتی با سکوت در برابر آن هم، نیست. اکثریت قریب به اتفاق مردم ایران خود را جهت مقابله با دولت در ماه محرم مجهز می نماید. نشانه هایی وجود دارد که اکثر رهبران مذهبی میانه رو دارند از نظریه برخورد خونین و خشن دست می کشند و در جستجوی روشهای دیگری جهت اعمال فشار به دولت می باشند. به هر حال، نتایج را عمدتاً روند حوادث روشن خواهد ساخت. مذهبیها و بازاریان به دولت فشار می آورند که آرام و سنجیده عمل نماید تا از تحریک مردم اجتناب شود.
2 در میان سردرگمی ها سرانجام دولت برنامه خود را در رابطه با مقررات و گردهماییهای ماه محرم اعلام نمود. این برنامه چنان که از ترجمه رسمی اعلامیه به دست می آید به قرار زیر است. دولت می خواهد که عزاداری برای امام حسین، آرام، سنگین و با نظم برگزار گردد و تمامی رهبران مذهبی را به ممانعت از خرابکاران جهت کشاندن مراسم به مقاصد سیاسی فرامی خواند. دولت ایران قاطعانه اعلام می دارد که راهپیمایی گروههای عزادار مطلقاً ممنوع است. برگزارکنندگان مراسم رایج موظفند که پلیس را از چنین مراسمی باخبر سازند تا آنان بتوانند آرامش را حفظ نمایند. در شهرهایی که حکومت نظامی برقرار است، مراسم بعد از ساعت منع عبور و مرور آزاد است به شرطی که مقامات حکومت نظامی آن را تأیید نمایند. برگزارکنندگان مراسم عزاداری نباید به خرابکاران اجازه اخلال بدهند، به هر حال چنانچه حادثه ای پیش آید دولت برخلاف خواسته خود و فقط به خاطر حفظ جان و مال مردم به اقدام جدی دست خواهد زد. منابع خبری ما نقل می کنند که دولت قبل از صدور این مقررات آنها را با بعضی از رهبران مذهبی در میان گذاشته است. منابع پلیس به سفارت اطلاع می دهند که در حال حاضر هیچ گونه تغییری در ساعات منع عبور و مرور داده نشده مگر آنکه اتفاقات مشخصی در آینده کاهش ساعت منع عبور و مرور را ایجاب نماید. در هر صورت، شایعات فراوانی در تهران و شهرستانها وجود دارد که حاکی از آن است که در اوج روزهای عزاداری (11 9 دسامبر) مقررات منع عبور و مرور از ساعت 6 صبح تا 6 بعد از ظهر خواهد بود.
ص: 384
شنیده های دیگر، عبور و مرور 48 ساعته ای را در روزهای دهم و یازدهم دسامبر خبر می دهد. ما هیچ گونه اطلاعی نداریم که نشان دهد چنین حکایاتی چیزی جز شایعات نیستند. احتمال دارد که شاید از دهان لق طراحان احتمالی و فرعی دولتی در گفتگوهای خانوادگی عنوان شده باشد.
3 تمامی تهران واقعاً شب 28 نوامبر از قطع سه ساعته جریان برق در ناراحتی به سر برد. اصفهان دو بار قطع جریان برق داشت که روی هم 6 ساعت بدون برق بود. شیراز در شب 28 نوامبر متحمل یک ساعت قطع برق شد. رادیو بی بی سی در بخش برنامه فارسی زبان خود در شب 28 نوامبر اعلام کرد که خمینی مردم را جهت اعتصاب عمومی در دوم دسامبر فرا می خواند (اول محرم). کارکنان برق در اصفهان تاکنون اعلام کرده اند که آنها به این اعتصاب احترام گذاشته و به مدت 24 ساعت دست از کار خواهند کشید و شهر در تاریکی کامل به سر خواهد برد (که این خود موجب قطع آب بعد از سه ساعت نخست یا کمی بیشتر می شود). در ارتباط با شایعات مبنی بر کمبود بنزین، مردم تهران در مقابل پمپ بنزینها صفهای طولانی تشکیل داده اند. شرکت ملی نفت ایران اصرار دارد که بنزین فراوان است. کارکنان بعضی از پمپ بنزینها گاهگاهی دست از کار می کشند. ممکن است وحشت و اضطراب اوج گیرد. مثل شب 28 نوامبر کمبودی نیست، چنانکه پالایشگاه تهران اندکی بر تولید خود بیافزاید در آینده گاهی مقداری کمبود وجود خواهد داشت. پالایشگاه تهران دو هفته است که نیمی از گنجایش خود را تولید می کند، و ذخیره به مقدار همیشگی نخواهد بود. دعوت قبلی خمینی برای اعتصاب علیه صدور نفت در اینجا تحریف شده و ممکن است فشار روانی را افزایش دهد.
4 در روزهای 28 نوامبر ما با تظاهرات کوچکی برخورد داشته ایم. در تهران، پلیس و ارتش برای متفرق نمودن جمعیت 6050 نفری که در خیابان شاهرضا جمع شده بودند مجبور به تیراندازی هوایی شدند و تا آنجایی که می دانیم هیچ تلفاتی نداشت. در شرق تهران در خلال تاریکی شب به علت قطع برق، دو یا سه گروه با فانوس گرد آمدند که پلیس آنها را پراکنده ساخت. تظاهرات کوچکی در شیراز در اوایل شب 28 نوامبر توسط پلیس در هم شکست.
در اصفهان، قطع برق در روز گروههای بسیاری از مردم را در غیر ساعات منع عبور و مرور به خیابانها کشاند، ولی به آرامی متفرق شدند. هواپیمایی ایران در روز 28 نوامبر به اصفهان و شیراز پرواز نکرد. بعضی از کارکنان مخالف در هواپیمائی ایران امروز با اعلام اینکه هواپیمائی در اعتصاب به سر می برد در فرودگاه مهرآباد مسافرین را برمی گردانند. به هرحال، تکرار می کنم وضعیت کاملاً روشن نیست. اطلاع داریم که 18 نفر از کارکنان هواپیمایی ایران را دستگیر کرده اند و بقیه کارمندان تهدید به اعتصاب کرده اند. ادامه اعتصابات عمومی بانکها مبادلات قانونی ارز خارجی و عملیات بانکی را سخت تر کرده است. (گسترش اعتصابات در تلگرافهای جداگانه گزارش خواهد شد). سولیوان
وضعیت کنونی در ایران
ص: 385
سند شماره 226
خیلی محرمانه غیرقابل رؤیت برای بیگانگان
شماره گزارش: 684605517829 نوامبر 1978 8 آذر 1357
از: دفتر وابسته دفاعی آمریکا، تهرانبه: سازمان اطلاعات دفاعی، واشنگتن دی. سی.
عنوان: وضعیت کنونی در ایران
16 خلاصه: (خیلی محرمانه غیرقابل رؤیت برای بیگانگان) این گزاش حاوی اطلاعاتی در ارتباط با گفتگوهای شنیده شده از مقامات عالی رتبه در مورد وقایع اجتماعی تهران می باشد.
17 تا 21 حذف شده است.
22 جزییات: (خیلی محرمانه غیرقابل رؤیت برای بیگانگان)
در خلال دو هفته گذشته مأمور گزارشگر فرصت شنیدن گفتگوهای متعدد فیمابین افسران عالی رتبه نظامی در تهران را داشته است. اکثریت این افسران عالی رتبه رؤسای اداری و یا معاونین آنها هستند و در اغلب موارد افسران جوان و فعالی می باشند.
الف در ارتباط با مذهب در ایران: 99 درصد مردم ایران نمی دانند که چگونه نماز بخوانند.
اکثریت مردم ایران مسلمانان قرص و محکمی نیستند. به هر حال تعداد معدودی آدمهایی هستند که برای مردم دردسر درست می کنند (شاید 1000 نفر باشند) و باید دستگیر شده و تیرباران شوند و پس از آن دیگر هیچ مشکل مذهبی وجود نخواهد داشد.
ب- در ارتباط با حکومت نظامی: اگر دولت نظامی تصمیم بگیرد، باید حکومت نظامی برقرار گردد و آنگاه قانون آن نیز به اجرا درآید. وقتی که اجازه هر نوع تظاهراتی صادر می شود، طبیعتاً مردم شما را ضعیف می پندارند. حکومت نظامی باید حتی اگر به قیمت کشته شدن بسیاری از مردم تمام شود، برقرار گردد. اگر یک بار مردم بفهمند که شما قانون را اجرا خواهید کرد در آن صورت آنها از قانون اطاعت خواهند کرد.
ج در ارتباط با شهرهای کوچکی مانند قم که سرچشمه اصلی نارضایتی هستند: این گونه شهرها را باید محاصره کرد و در صورت نیاز تخریب و ویران نمود. به گروه کوچکی از شهروندان ناراضی نباید اجازه اخلال در تمامی کشور را داد.
د در ارتباط با اعتصابات و اعتصاب کنندگان: هر گروهی که اعتصاب کنند و یا از اعتصاب کنندگان حمایت نمایند، علیه مصالح مملکت عمل می کنند. رهبران اعتصاب باید دستگیر، زندانی و یا تیرباران شوند. اشخاصی که خودسرانه و عملاً به صنایع آسیب می رسانند باید تنبیه شوند. از این کارها انجام گیرد دیگر اعتصابی وجود نخواهد داشت.
ه در ارتباط با رادیو بی بی سی: رادیوی بی بی سی یک سازمان کمونیستی است و افراد آن صدای مخالفین رژیم شاه هستند. باید روی این ایستگاه و برنامه های آن پارازیت انداخت. مردم نباید به دروغها گوش دهند.
و در ارتباط با آمریکا و پرزیدنت کارتر: بسیاری از مشکلات ایران مستقیماً به آمریکا و
ص: 386
جیمی کارتر مربوط می شود. به منظور فروش اسلحه آمریکایی او با برنامه حقوق بشر خود از شاه باج گرفته است. آمریکا نباید گرفتار چنین مسایلی گردد. ما باید مثل کشورهای دیگر، هر آنچه را که باید در کشورمان انجام پذیرد، انجام بدهیم.
ز در ارتباط با شاه: ما در ارتش، شاه و آنچه را که او برای کشور می خواهد درک می کنیم. او پدر ماست و ما فرزندان او (معذلک مأمور گزارشگر مجبور است به هر ناسزاگویی نسبت به شاه و یا شهبانو که از جانب هر افسر ارتشی صورت می گیرد، گوش دهد)
ح در ارتباط با شوروی: شوروی سرزمین ما، بنادر و نفت و گاز ما را می خواهد. آنها در پشت سر بسیاری از آشوبها در ایران هستند. آنها از تروریستها حمایت و به آنها کمک می کنند.
نظریات تهیه کننده: گفتگوها و کنایات فوق، تصویر کلی آنچه را که در محافل نظامی تهران مورد بحث قرار می گیرد را نشان می دهد. این گفتگو به منظور روشن ساختن آنچه که افسران عالی رتبه نظامی در حضور وابسته نظامی آمریکایی مطرح می سازند، گزارش می شود.
وضعیت ناآرامیها در ایران
سند شماره 227
بدون طبقه بندی
شماره گزارش: 684605547830 نوامبر 1978 9 آذر 1357
از: دفتر وابسته دفاعی آمریکا، تهرانبه: سازمان اطلاعات دفاعی، واشنگتن دی. سی.
عنوان: وضعیت ناآرامیها در ایران
16 خلاصه: در شب 29 نوامبر یک عنصر از آمریکن بل اینترنشنال با گروهبان کن ولش از دفتر وابسته نظامی در تهران ملاقات نمود و اعلامیه ای را که طی روز در سازمانش منتشر شده بود به او مسترد نمود. این گزارش محتوای این سند را منعکس می سازد.
17 تا 21 حذف شده است.
22 جزییات: اطلاعیه زیر از اعلامیه ارائه شده به گروهبان کن ولش از این اداره، استخراج شده است.
«خارجیانی که دولتشان به هر نحوی از رژیم شاه حمایت می کند بدون تردید شما از حرکت آزادیبخش فعلی در ایران، کشور ما آگاه هستید. هدف ما به طور کلی، سرنگونی حکومت خودکامه سلطنتی در داخل کشور و استثمار خارجی است. ما می خواهیم یک جمهوری اسلامی در ایران برقرار نمائیم به گونه ای که بتوان آزادانه و با کسب آزادی و بر اساس عدالت زندگی نمود و روابط با سایر کشورها بر اساس احترام متقابل و صداقت برقرار کرد.
آگاهانه یا ناآگاهانه شما منافع دشمن ملت ما را به طرق مختلف مستحکم تر می سازید بنابراین حضور شما در ایران به صورت مانعی برای انقلاب، محسوب شده است. ما به شما و خانواده شما یک ماه فرصت می دهیم که ایران را ترک نمائید. پس از آن ما همه خارجیان
ص: 387
باقیمانده را دشمنان خود منظور می داریم و با آنها بر حسب اینکه چه کسانی باشند (بر حسب دسته بندی و گروهی که هستند) خواهیم جنگید. به علت رفتار تفاهم آمیز مردم و دولت فرانسه در قبال مقام عالیرتبه مذهبی ما، امام خمینی، فرانسویان در پایان این مهلت مستثنی خواهند بود و همچنین خبرنگاران خارجی نیز استثناء هستند. ما از همه مردمان خواسته ایم که بر حسب امکاناتشان یک لیست از آدرسهای خارجیان، کارخانجات و شرکتهای خارجی در منطقه خودشان تهیه کنند و در محل خود را برای درگیری آماده نمایند.»
امضا شده توسط PAND دانشگاه برای جمهوری اسلامی در ایران.
نظریات تهیه کنندگان: منبع اظهار داشته است که قبلاً نیز از این نوع اعلامیه ها در سازمانش پخش شده اند. برابر گزارش او این اعلامیه را پس از خروج کوتاه مدتی از دفترش روی میز کارش پیدا کرده است. او معتقد است که یک ایرانی عضو شرکت مسئول پخش این اعلامیه ها است. او این اداره را از اعلامیه های دیگری که دریافت نماید مطلع خواهد ساخت.
در مورد «PAND دانشگاه برای جمهوری اسلامی ایران» اولین باری است که این سازمان توسط افسر گزارش دهنده شناسایی شده است. اطلاعات بیشتر در مورد سازمان مزبور اگر دریافت شود، گزارش خواهد شد.
گزارش سیاسی امنیتی، 30 نوامبر
سند شماره 228
خیلی محرمانه30 نوامبر 1978 9 آذر 1357
از: سفارت آمریکا، تهران 11754به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی.
جهت اطلاع: سفارتخانه های آمریکا در ابوظبی، آنکارا، بن، دوحه، اسلام آباد، جده، کابل، خارطوم، کویت، لندن، مسکو، مسقط، دهلی نو، پاریس، رم، توکیو.
موضوع: گزارش سیاسی امنیتی، 30 نوامبر
خلاصه: نزدیک شدن محرم موجب بروز نگرانیها و پدید آمدن شایعاتی می شود ولی ایران نسبتاً آرام است. گزارشات واصله از وقوع تظاهرات در همدان، مشهد، گرگان و بابل حکایت می کند. برنامه های تلویزیونی به دلیل اعتصاب کاهش یافته است. از قرار معلوم دولت، نظامیها را از شهرهای مشهد و رضائیه خارج کرده است. مجلس سنا لایحه ای در جهت انحلال بازرسی شاهنشاهی و استخدام قضات خارجی تهیه می کند. این طور که شایع شده نابغ مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران می شود. پخش سرمقاله تایمز از بی بی سی در مورد اینکه شورای سلطنت جانشین ستاد خواهد شد موجب شد تا همه در این مورد صحبت کنند. هیأت علمی دانشگاه اصفهان به رئیس جمهور کارتر به خاطر حمایت از شاه اعتراض می کند. پایان خلاصه.
1 نزدیک شدن محرم به طور غیرمعمول موجب تشدید شایعات می شود ولی ایران کلاً نیم روز آرامی دارد. گزارشات تأیید نشده ای دال بر وقوع تیراندازی در روز گذشته در محوطه
ص: 388
شهربانی در مرکز شهر تهران دریافت کرده ایم. از قرار معلوم تظاهراتی در همدان، گرگان، مشهد و بابل صورت گرفته است. کنسولگری تبریز گزارش می دهد که اوضاع آرام است.
2 پخش اخبار که تاکنون ضعیف بوده در حال حاضر که در آستانه محرم هستیم از کار افتاده است. انتظار می رفت (اگر چه هرگز رسماً اعلام نشد) که تلویزیون برخلاف معمول در طول سه روز 9 الی 11 دسامبر (تاسوعا عاشورا و روز یازدهم محرم مترجم) به دلیل حفظ شعائر دینی در این سه روز که از مهم ترین روزهای محرم است تعطیل باشد.
اما دیروز در رستوران تلویزیون بین المللی برخوردی با سربازان به وجود آمد. سربازها کتک خوردند و سپس به صورت واحدهای مجهز نظامی وارد محوطه تلویزیون شده و به کارمندان بی احترامی کردند. کارگران تلویزیون بین المللی کار خود را ترک و اعلام کردند که تا روز 17 دسامبر اعتصاب می کنند. دست اندرکاران ترتیبی دادند تا به وسیله تعدادی از مجریان از یک کانال به زبان فارسی برنامه پخش شود ولی این افراد از یک طرف به وسیله مقامات حکومت نظامی تحت فشار قرار گرفته اند که سر کار بروند و از طرف دیگر اعتصابیون آنها را تهدید می کنند که با شروع ماه محرم هر کس سر کار برود عواقب سختی خواهد داشت. ارتش معتقد است که می توان تلویزیون ملی ایران را فعال نگهداشت. برنامه رادیو بین المللی ملی ایران ممکن است در همان فاصله زمانی به ساعات بین 12 تا 17 کاهش پیدا نماید. هیچ گونه موزیک روز از آغاز محرم در شانزدهم دسامبر پخش نخواهد شد.
(نظریه: در گذشته موزیک روز تنها در سه روز مقدس از برنامه رادیو تلویزیون حذف می شد.) وضعیت روزنامه ها تغییر نکرده است. یکی از روزنامه نگاران برجسته به سفیر گفت که بازار به اعتصابیون دستمزد پرداخت می نماید.
3 دولت اعلام کرد که در مشهد و رضائیه سلاحها را توقیف کرده است. مقادیرشان زیاد نبود، همه آنها سه یا چهار دوجین اسلحه بود، اما در تأیید اینکه مخالفین به سلاح دست پیدا کرده اند، خود یک عنصر جدید در چشم انداز مسایل امنیتی محسوب می شود.
4 مجلس سنا دیروز تشکیل جلسه داد و سلب مصونیت از سناتور علی رضائی از تهران را که شدیداً به فساد متهم است، تصویب نمود. نجفی وزیر دادگستری دو لایحه قانونی ارائه داد، یکی جایگزین کردن سازمانی جدید در وزارتخانه اش به جای بازرسی شاهنشاهی و دیگری دعوت به بازگشت مجدد قضاتی که استعفاء داده یا بازنشسته شده اند.
(نظریه: تهی سازی هیأت قضات اغلب به عنوان علت تأخیر عمده برای پیگیری مبارزه ضدفساد عنوان شده است).
سناتورها همچنین در مورد لیست جنجالی مربوط به کلاه برداران ایرانی که به گفته بعضی ها مقادیر هنگفتی پول را به خارج فرستاده اند، بحث کردند. یعنی، سناتور مخالف گفت که دولت و بانکهای عمومی احتمالاً این دروغ را صد بار انکار می نماید، اما مردم به قدری ایمانشان را نسبت به دولت از دست داده اند که آن را باور نخواهند کرد.
ص: 389
5 سفارت گزارش تأیید نشده ای در دست دارد که دکتر محمدعلی نابغ جانشین انصاری مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران خواهد شد. نابغ چندین پست کلیدی در صنعت نفت داشته است از جمله در این اواخر مدیر اکتشاف و تولید شرکت ملی نفت ایران بوده است. او در حال حاضر یک مشاور مخصوص می باشد.
6 رادیو بی بی سی در یک برنامه سراسری از سرمقاله تایمز لندن که شاه را دعوت می کند که به نفع شورای نیابت سلطنت کناره گیری کند گزراش می دهد. (یعنی شبیه به آنچه جبهه ملی پیشنهاد می کند). همراه با انتقادات شدید از بی بی سی و اینکه دولت ایران مصمم است تا دولت بریتانیا را مسئول بداند، این رویداد احتمالاً باعث فشار بیشتر ایران بر بریتانیا می شود تا مانع فعالیت شبکه گردد. چندین نماینده مجلس و تلویزیون ایران شدیداً واکنش نشان دادند. تلویزیون ملی ایران بی بی سی را صدای استعمار خواند.
7 کنسول اصفهان گزارش می دهد که استادان دانشگاه اصفهان نامه ای به رئیس جمهور کارتر می فرستند که در آن نسبت به حمایت او از شاه اعتراض شده است.
سولیوان
اقدامات خشونت بار ضدآمریکایی در ایران
سند شماره 229
اقدامات خشونت بار ضدآمریکایی در ایران
تعریف حوادث خشونت بار:
اقداماتی که به قصد وارد آوردن جراحت به اشخاص و یا وارد آوردن خسارت به اموال صورت می گیرد.
کد رنگ:
آبی: اقدامات تروریستی منجر به فوت یا جراحت اتباع آمریکا
قرمز: 1978 حملات با مواد منفجره آتش زا
مشکی: 1978 سایر اقدامات خشونت بار
هیچ اقدام خشونت بار ضد آمریکایی تا تاریخ 6 اکتبر 1978 [14 مهر 1357] گزارش نشده است. از آن زمان تا کنون به طور متوسط روزی یک حادثه خشونت بار بر ضد منافع آمریکا صورت گرفته است، که به اشکال زیر بوده:
حمله با مواد آتش زا یا آتش زدن اموال
پرتاب سنگ
حملات فیزیکی
تخریب اموال
بمب گذاری در منازل
پرتاب سنگ بیش از 40 درصد حوادث ضدآمریکایی را شامل می شد و قربانیان اکثراً
ص: 390
ساکنین منازل یا خودروها بودند.
حمله با مواد آتش زا 25 درصد حوادث را تشکیل می داد که به صورت پرتاب بمب های آتش زا یا ریختن مواد قابل اشتعال بر روی خودروها و آتش زدن آنها بود.
روند حوادث خشونت بار
حوادث ضدآمریکایی در ماه نوامبر سه برابر اکتبر بود.
فزایش شدید حملات با مواد آتش زا.
تعداد حملات فیزیکی نیز سه برابر شده است.
بیشترین حملات ضدآمریکایی در روزهای 4 و 5 نوامبر صورت گرفت.
الگوی بروز حوادث:
مناطقی که بیشترین تعداد آمریکایی در آن ساکن بودند شاهد بیشترین حوادث بود.
اطلاعات مفصل تری در مورد حوادث خشونت بار تا آزار و اذیت های معمولی وجود دارد.
اقدامات ضدآمریکایی در تهران
6 اکتبر تا 30 نوامبر1978
ماهیت رویدادماهتعداد کل
اکتبرنوامبر
آتش زدن
منازل
خودرو
1
1
3
8
4
9
پرتاب سنگ
به اشخاص
به اموال
3
7
2
9
5
16
حمله فیزیکی
به افراد
به خودروها
1
1
4
3
5
4
تخریب اموال
منازل
خودروها
0
0
1
6
1
6
پرتاب بمب به منازل
عمل نکرده
عمل کرده
0
0
1
2
1
2
جمع کل143953
ص: 391
اهداف حملات
ماهیت رویدادهدفکل قربانیان
حمله با مواد آتش زاخودروی شخصی7
منازل5
خودروهای شرکتی2
تاکسی1
خودروی دولتی116
پرتاب سنگاتوبوس کارگران قراردادی
منازل مسکونی
اتوبوس کارکنان نیروی هوایی آمریکا
خودروی شخصی
خودروی دولتی
ساختمان های اداری
اعضای ارتش
اعضای خانواده پیمانکاران
اعضای خانواده نظامیان
تاکسی13
4
3
3
2
2
2
2
1
1
33
حملاتخودروی شخصی
شهروندان غیرنظامی آمریکایی
اتوبوس کارگران پیمانکار
اعضای خانواده نظامیان
تاکسی7
4
1
1
1
14
بمبگذاریمنازل
خودروی شخصی
خودروی دولتی
هتل3
4
2
13
7
کل73
ص: 392
حوادث ضدآمریکایی در اصفهان
26 سپتامبر تا 27 نوامبر 1978
ماهیت رویدادماهجمع کل
سپتامبراکتبرنوامبر
حمله با مواد آتش زا
منازل
خودروها
1
1
1
5
2
18
4
23
پرتاب سنگ
به اشخاص
به اموال
1
0
0
3
5
2
6
5
حملات فیزیکی
به اشخاص
به خودرو
0
0
1
3
1
0
2
3
بمبگذاری
ناموفق
موفق
0
1
0
1
1
1
1
3
تخریب اموال0011
جمع کل3143148
اهداف حملات
ماهیت رویدادهدفکل قربانیان
حمله با مواد آتش زاخودروی شخصی25
رستوران ها2
منازل2
پارکینگ خودروها130
پرتاب سنگاعضای خانواده پیمانکاران
3
کارکنان پیمانکار3
فرزندان پیمانکاران2
اتوبوس ها2
ساختمان ها2
ص: 393
منازل1
خودروی شخصی114
بمبگذاریاتوبوس کارگران پیمانکار1
کلینیک1
منازل1
پارکینگ خودروها14
حملات خودروی شخصی2
اتوبوس مدرسه1
اعضای خانواده کارکنان وزارت دفاع
1
پیمانکار15
تخریب اموالمنازل11
جمع کل 54
حوادث ضدآمریکایی در شهرهای دیگر ایران
اکتبر و نوامبر 1978
محل رویدادماهتعداد کل
اکتبرنوامبر
آبادان
202
اهواز
011
بوشهر
101
ایلام
202
خاتمی آب
101
کرمانشاه
202
مشهد
011
سنندج
011
سمنان
011
شیراز
112
جمع کل9514
ص: 394
ماهیت رویدادماهتعداد کل
اکتبرنوامبر
پرتاب سنگ
به اموال
به اشخاص
3
1
0
1
3
2
تیراندازی
به اشخاص
به اموال
0
0
0
1
0
1
حمله با مواد آتش زا
به منازل
به خودروها
1
0
1
2
2
2
حملات
به اشخاص
خودروها
1
1
0
0
1
1
تخریب اموال101
تظاهرات ضدآمریکایی101
جمع کل9514
اهداف حملات
ماهیت رویدادهدفکل قربانیان
حمله با مواد آتش زاخودروهای شرکتی3
خودروی شخصی1
منازل1
دفاتر1
پیمانکاران4
خودروهای شرکتی1
اتوبوس کارگران پیمانکاری1
منازل17
تیراندازیخانه تیمی11
حملاتاعضای خانواده پیمانکاران3
خودروهای شرکتی14
ص: 395
تخریب اموال کانون ایران و آمریکا
11
جمع کل 19
اقدامات خشونت بار ضد آمریکایی در تهران
شمارهتاریخمحلحادثهقربانیرفرانس
16 اکتبرش.13، خ. 182 غربیتکه کاغذی مشتعل به داخل صندوق پُست انداخته شدپرسنل نیروی هوایی آمریکا
205
212 اکتبر نزدیک محل سکونت رییس هیئت مستشاریتعداد کمی از مردم (8) بر ضد او فریاد می زدند و سنگ پرتاب کردندسرهنگ نیروی هوایی220
318 اکتبرخ. 37 و زاگرس
یک ایرانی یک دختر بچه 13 ساله را مورد ضرب و شتم قرار داداعضای خانواده229
423 اکتبرشناسایی نشدهشیشه پنجره منزل را شکستندشناسایی نشده232
523 اکتبردوشان تپه
با سنگ به 11 اتوبوس حامل کارمندان حمله شدکارکنان شرکت لاکهید
233
624 اکتبرشناسایی نشدهپرتاب سنگ به سوی همسر یکی از کارکنانکارمند BHI234
724 اکتبرخیابان الیزابت
مردم تاکسی حامل سه زن آمریکایی را برگرداندند و آن را آتش زدند، زنان فوق از صحنه گریختنداعضای خانواده BHI234
824 اکتبرخ. الیزابت
پرتاب سنگ به سوی اتوبوس کارکنان TRWکارکنان TRW234
928 اکتبرپارکینگ موتوری هیئت مستشاری نظامی آمریکا
پرتاب سنگ به سوی پرسنل نظامی آمریکا که وارد محوطه می شدند
پرسنل نظامی آمریکا
236
1028 اکتبردوشان تپه در خ پدرثانی
پرتاب سنگ به سوی 3 اتوبوس حامل پرسنل نیروی هوایی آمریکا
پرسنل نیروی هوایی آمریکا
237
1128 اکتبر خ. پدر ثانی
پرتاب سنگ به سوی خودروی نیروی هوایی آمریکا
سرهنگ دوم آمریکایی237
1228 اکتبرخ. شهرداری و نارمک
پرتاب سنگ به سوی اتوبوس کارکنان شرکت لاکهید
کارکنان شرکت لاکهید
237
ص: 396
1328 اکتبرخ. سمنگان
پرتاب سنگ به سوی اتوبوس حامل پرسنل نظامی آمریکا
پرسنل نظامی آمریکا237
1428 اکتبردوشان تپه
تظاهر کنندگان با مشت و لگد به جان یک خودرو افتادندغیرنظامی وابسته به وزارت دفاع
237
151 نوامبرشمال تهران
حمله با بمب آتش از به خودروی متعلق به یک شرکت آمریکاییLSC251
161 نوامبر ش. 30 هنگامه
آتش زدن یک خودروی شخصیسرهنگ دوم آمریکایی248
171 نوامبرنیاوران/کامرانیه
حمله فیزیکی به شخص/جراحات جزییکارکنان شرکت لاکهید
249
184 نوامبر ساختمان ABI
وارد آمدن خسارت به ساختمان بر اثر پرتاب سنگABI251
194 نوامبرساختمان GTE
وارد آمدن خسارت به ساختمان بر اثر پرتاب سنگGT E251
204 نوامبر هتل اینترکنتینانتال
مردم به لابی و کافی شاپ هتل حمله و آنجا را غارت کردندهتل اینترکنتینانتال
251
214 نوامبر دوشان تپه
پرتاب سنگ به سوی خودروها از سوی تظاهرکنندگان کارکنان شرکت سیلوانیا
251
224 نوامبر دوشان تپه
پرتاب سنگ به سوی خودروها از سوی تظاهرکنندگانکارکنان شرکت لاکهید
251
234 نوامبر دوشان تپه
پرتاب سنگ به سوی تاکسی از سوی تظاهرکنندگانکارکنان شرکت پان آمریکن
251
244 نوامبر ش.23 مینا نئون
خودرویی در منزل مدیر شرکت سوزانده شدLSC251
254 نوامبر بولوار الیزابت
تظاهرکنندگان اتوبوس حامل کارکنان را متوقف و خسارات زیادی به آن وارد کردندکارکنان BHI251
265 نوامبرساختمان شرکت الکترونیک دیتا سیستمز
اشغال ساختمان توسط کارکنان ایرانی و کتک زدن کارکنان آمریکاییکارکنان شرکت EDS
254
275 نوامبر وزارت کار
کارکنان آمریکایی دولت ایران مورد ضرب و شتم قرار گرفتندکارکنان آمریکایی254
285 نوامبر تخت طاووس
جمعیت خودرویی را که حامل 4 آمریکایی بود متوقف کردند و گفتند که می خواهند آمریکایی را بکشند2 کارمند شرکت استنویک و 2 کارمند شرکت USN
254
ص: 397
295 نوامبر پارکینگ موتوری هیئت مستشاری نظامی آمریکاتظاهرکنندگان با مشت و لگد بر 5 خودروی حامل آمریکایی ها کوبیدندنظامیان آمریکا
256
307 نوامبر ش. 10 کوچه 1پرتاب دو کوکتل مولوتوف به داخل خانهکارکنان موبیل اویل
260
317 نوامبر ش. 18 پوردادپرتاب کوکتل مولوتوف به داخل خانهکارکنان نیروی هوایی آمریکا
260
327 نوامبر ش. 23 مینا نئون
پرتاب دو کوکتل مولوتوف به داخل آپارتمان های همجوارکارمند شرکت LSC260
338 نوامبر کوچه 16، آپادانا، خ. نوبخت
دینامیتی با فتیله سوخته در بالکن خانه پیدا شدکارمند BHI
260
3416 نوامبر شناسایی نشدهآتش زدن سه خودروی شخصی3 کارمند BHI
276
3517 نوامبر چیزر/رستم آباد
احتمالاً ترقه به سوی منزل پرتاب می شود و در خارج منفجر می شودکارکنان شرکت لاکهید
276
3618 تا 20 نوامبرش. 17 عرب، خ شقایق
دوبار پرتاب سنگ به سوی منزل مسکونی و شکستن پنجره هاکارمند LSC280
3720 نوامبرنزدیک سفارت آمریکا
یک گلوله به طرف همسر یکی از اتباع آمریکایی پرتاب شداعضای خانواده اتباع آمریکایی280
3921 نوامبر 77 کوچه 7آتش زدن خودروی شخصیDet 30 DAF Civ280
4021 نوامبر77 کوچه 7آتش زدن خودروی شخصی (که کنار خودروی بالا پارک شده بودDet 30 DAF Civ280
4121 نوامبر خیابان جردن
حمله با سنگ به قربانی که موجب مو برداشتن استخوان گونه اش شدهمسر کارمند شرکت BHI
280
4224 نوامبرشناسایی نشدهپرتاب سنگ به داخل اتاق خواب از پنجرهکارمند شرکت LSC289
ص: 398
4324 نوامبرمنطقه فرمانیه
شکستن پنجره 3 منزل با سنگکارمند شرکت LSC
289
4425 نوامبردولت/سلطنت آباد
پاره کردن لاستیک خودروی شخصیعضو غیر نظامی هیئت مستشاری نظامی289
4527 نوامبرخ. رستم آباد
اصابت آجر به کاپوت خودروی شخصی در حال حرکتSFC, USA293
4627 نوامبر کوچه میهن
پنچر کردن دولاستیکاستوار آمریکایی293
4728 نوامبرکامروا/کامران
پنچر کردن دو لاستیک خودروی متعلق به دولت آمریکا
سروان آمریکایی293
48 28 نوامبرکوچه شیرین/ دولت
پنچر کردن 4 لاستیک خودروی متعلق به دولت آمریکا
عضو غیرنظامی وزارت دفاع آمریکا
293
4928 نوامبرش. 28 خ.شیرین
پنچر کردن 4 لاستیک خودروی شخصیسروان آمریکایی293
5028 نوامبرقیطریه/دولت
پنچر کردن 2 لاستیک خودروی شخصیشناسایی نشده293
5130 نوامبرش 46، کوچه 188ریختن نفت به روی سقف، کاپوت و لاستیک های خودروی دولتی. پیدا شدن چند چوب کبریت سوخته. SFC, USA293
5230 نوامبرش. 34 پارسپرتاب سه راهی منفجره به داخل منزل از طریق پنچره که پس از منفجر شدن جراحاتی سطحی به دو آمریکایی وارد شدUSA CWO2, USDA SGT298
اقدامات ضد آمریکایی در سال 1978- تهران
تاریخمحلحادثهقربانیرفرانس
8 ژانویهدفاتر گرومان
نامه تهدید آمیز از PSGشرکت گرومان
012
10 مهکانون آموزشی ایران و آمریکا
تهدید به بمب گذاریکانون آموزشی ایران و آمریکا
094
ص: 399
13 مه شناسایی نشدهکثیف کردن با رنگلاوون پترولیوم
102
13 و 14 مهشناسایی نشدهنوشتن «مرگ بر شاه» با اسپری بر روی 3 خودروی متعلق به آمریکا
شناسایی نشده102
6 ژوئندوشان تپه
یک ایرانی به سوی دو زن آب دهان پرت می کنداعضای خانواده هیئت مستشاری نظامی113
23 ژوییهدفتر پان آمریکن
تهدید تلفنیپان آمرینک
113
9 اوتتهران پارس
پرتاب آجرباشگاه تهران پارس
132
12 اوتنیاوران
پرتاب تخم مرغسرهنگ دوم آمریکایی132
16 اوت مرکز تهران
20 تا 30 ایرانی یک خودروی آمریکایی را تهدید می کنندسرهنگ آمریکایی143
21 اوت شناسایی نشدهتهدید های تلفنیسرگرد نیروی هوایی آمریکا
143
22 اوتشناسایی نشدهتهدید تلفنیسرگرد آمریکایی143
27 اوتدفاتر آی.بی.ام
تهدید تلفنی به بمب گذاریآی.بی.ام
145
28 اوت دفتر سولارتوربین
تهدید تلفنی به بمب گذاریشرکت سولار توربین
145
29 اوتدفاتر گرومان
تهدید تلفنی به بمب گذاریشرکت گرومان
145
29 اوت دفاتر لاکهید
تهدید با نامهشرکت لاکهید
154
3 سپتامبرشناسایی نشدهتهدید تلفنیموریسون-نودسون
154
8 سپتامبرشناسایی نشدهتظاهرکنندگان در حال حمل پلاکارت هایی که آمریکا را به کشتن ایرانی ها متهم می کندشناسایی نشده162
9 سپتامبرشناسایی نشده3 یادداشت که روی آن نوشته شده بود «یانکی به خانه ات برگرد» ظرف 24 ساعت در منزل یافت شداعضای خانواده افسر نیروی هوایی آمریکا
173
ص: 400
12 سپتامبرشناسایی نشدهیادداشت تهدیدآمیزپیمانکار دفاعی آمریکایی173
12 سپتامبرشناسایی نشدهدر ترافیک رانندگان دیگر فریاد زدند «یانکی به خانه ات برگرد»اعضای خانواده افسر نیروی هوایی آمریکا
173
17 سپتامبرمرکز مخابرات هیئت مستشاری نظامی آمریکا
اعلامیه های باند لیبرال ناسیونال فرزندان ایران پیدا شدهیئت مستشاری نظامی175
22 سپتامبرمدرسه آمریکایی ها
2 تهدید تلفنی به بمب گذاریمدرسه آمریکایی ها185
22 سپتامبرش. 10 کوچه پروین
یادداشت تهدید آمیزکارمند BHI185
24 سپتامبربیمارستان آمریکایی ها
نامه تهدیدآمیزبیمارستان آمریکایی ها185
24 سپتامبرسفارت آمریکا
نامه تهدید آمیزسفارت آمریکا
190
24 سپتامبرسفارت بریتانیا
یادداشت ضد آمریکاییسفارت بریتانیا
190
30 سپتامبرخانه تیمی نیاوران
تهدید تلفنی به مرگارتش آمریکا
197
16 اکتبرساختمان BHI
تهدید تلفنی به بمب گذاریBHI220
21 اکتبرخ. 138پاشیدن رنگ قرمز به شیشه و چراغ های جلوی خودرو کارمند آمریکایی پشتیبانی232
22 اکتبرشناسایی نشدهدریافت نامه تهدید آمیزکارمند شرکت مک دانلد داگلاس
232
23 اکتبر سوفا/شمیران
نوشتن شعار «مرگ بر شاه» به فارسی بر روی خودروی شخصیاستوار نیروی هوایی آمریکا
234
24 اکتبردوشان تپه
تظاهرکنندگان فریاد می زنند مرگ بر آمریکا
شناسایی نشده234
ص: 401
24 اکتبر شناسایی نشدهحروف JM بر روی خودرویی نوشته شده استکارمند کنسولگری آمریکا
232
24 اکتبرشناسایی نشدهپخش اعلامیه های ضدآمریکایی توسط جمعیتشناسایی نشده234
25 اکتبرآپارتمان های شهرداریپخش کارت های «یانکی لعنتی» شناسایی نشده234
28 اکتبرشناسایی نشدهخالی کردن باد لاستیک ها و دزدیدن دستگاه پخش خودروکارمند گرومان
238
28 اکتبردبیرستان آمریکایی
یادداشت تهدید آمیز به بمب گذاریمدرسه آمریکایی237
28 اکتبرشناسایی نشدهخدمتکار به زن یکی از پرسنل می گوید که سیا فرزندان ایرانی ها را کشته است، و آمریکایی ها باید مواظب خودشان باشنداعضای خانواده کارمند شرکت لاکهید
237
28 تا 31 اکتبرشناسایی نشدهپرسنل آمریکایی چند کارت که بر آنها نوشته شده «یانکی لعنتی» پیدا می کنندپرسنل آمریکایی247
29 تا 31 اکتبرسفارت آمریکا
نوشتن شعار بر روی دیوار سفارتسفارت آمریکا247
1 نوامبر کانون ایران- آمریکا
تهدید به بمب گذاریکانون ایران-آمریکا
249
3 نوامبرنزدیک مرکز هیئت مستشاری نظامی
رنگ پاشی به خودروی شرکتLSC251
4 نوامبرشرکت آمریکایی بل اینترنشنال
تهدید به بمب گذاریABI251
5 نوامبرهتل هیلتون
تهدید به بمب گذاریHilton Hotel251
5 نوامبرGTE
تهدید به بمب گذاریGTE251
5 نوامبرنزدیک AMCCتظاهرکنندگان شعارهای ضد شاه و ضد کارتر بر روی دیوار خانه ی آمریکایی ها نوشتندشهروندان آمریکایی254
5 نوامبرشناسایی نشدهتظاهرکنندگان دست به ارعاب همسران شهروندان آمریکایی زدنداعضای خانواده های آمریکایی254
ص: 402
5 نوامبرخانه تیمی300 تا 400 تظاهر کننده با چوب و آجر روبروی خانه تیمی جمع می شوندارتش آمریکا
255
6 نوامبرتهران پارس یادداشت تهدیدآمیز از زیر در به داخل خانه انداخته شدارتش آمریکا
257
6 نوامبرش 19 کوچه کوشیان
نوشتن شعارهای ضد شاه بر روی دیوار خانه هاسرهنگ آمریکایی257
6 نوامبر 104 قیطریه
نوشتن شعارهای ضد شاه بر روی خودروی شخصیسرگرد نیروی هوایی آمریکا257
7 نوامبرشناسایی نشدهپخش کارت های «یانکی لعنتی» در مناطق مسکونی5 پرسنل257
7 نوامبر شناسایی نشدهتلفن های تهدیدآمیزفرمانده USN257
7 نوامبرش.3 کانسمه
نوشتن شعار «مرگ بر شاه» بر روی دیواروابسته نیروی دریایی257
7 نوامبر 38 کوچه نیامتلفن های تهدید آمیزاعضای خانواده پرسنل نیروی هوایی آمریکا257
8 نوامبر38 کوچه نیام
تلفن های تهدیدآمیزاعضای خانواده پرسنل نیروی هوایی آمریکا257
9 نوامبرش 5 بوستان
تلفن تهدید آمیزاعضای خانواده پرسنل نیروی هوایی 266
9 نوامبرشناسایی نشدهتهدیدمعلم وزارت دفاع266
14 نوامبربلوار الیزابت
ارسال 2 یادداشت تهدید آمیز برای دو کارمندکارمندان الکترونیک دیتا سرویس
276
14 نوامبرش. 45 خ. مترکارگر پمپ بنزین به صورت قربانی سیلی زده استاعضای خانواده آمریکایی276
ص: 403
16 نوامبر ش. 23 قنبر
یادداشت تهدید آمیزکارمند لاکهید280
16 نوامبرشناسایی نشدهیادداشت تهدید آمیزسرگرد نیروی هوایی آمریکا
276
17 نوامبرتاکسی راننده در مورد خشونت علیه آمریکایی ها هشدار می دهدفرمانده USN276
17 نوامبرشناسایی نشدهنوشتن شعار «مرگ بر آمریکا» بر دیوار خانه مسکونیسروان نیروی هوایی آمریکا
276
18 نوامبرشناسایی نشدهتلفن تهدید آمیزاعضای خانواده کارمند غیرنظامی وزارت دفاع
276
18 نوامبرش. 14 خ. کیایی
نامه تهدید آمیز از صاحبخانهکارمند لاکهید
276
19 نوامبرشناسایی نشدهتلفن تهدیدآمیزکارمند لاکهید
280
19 نوامبرشناسایی نشده2 تلفن تهدید آمیز2 کارمند LSC280
20 نوامبر شناسایی نشدهتلفن تهدیدآمیزاستوار نیروی هوایی آمریکا
280
20 نوامبرشرکت LSC
تلفن تهدید آمیزLSC280
21 نوامبرشناسایی نشدهتلفن تهدیدآمیزپرسنل غیرنظامی وزارت دفاع
280
22 نوامبردوشان تپه
جمله «آمریکایی برو به خانه ات» روی صفحه کامپیوتر---280
22 نوامبرش. 7 دشتسان
نوشتن شعار «مرگ بر شاه» با اسپری بر روی کاپوت خودروی شخصیسرهنگ دوم نیروی هوایی آمریکا
280
24 نوامبرمحله داریوش
یادداشت تهدید آمیزکارمند LSC
289
24 نوامبر ش. 9 کوچه بوستان
پیدا کردن یک یادداشت تهدید آمیز بر روی خودروی شخصیسرگرد نیروی هوایی آمریکا289
25 نوامبر ش. 4 بوستان
چسباندن یادداشت تهدیدآمیز بر روی دیوارپرسنل غیرنظامی DAF
289
23 نوامبرشناسایی نشده3 آمریکایی تلفن های تهدید آمیز دریافت می کنندشهروندان آمریکایی293
ص: 404
26 نوامبرمحله رستم آباد
نوشتن شعارهای ضد شاه بر دیوارسرگرد نیروی هوایی آمریکا
289
26 نوامبردفتر شرکت بیمه آمریکایی
تهدید به آتش سوزی با تلفنشرکت بیمه آمریکایی
293
27 نوامبر ش. 7 گلستان
پخش کارت هایی با شعار «یانکی لعنتی» توسط ایرانی ها---289
27 نوامبر شناسایی نشدهنامه تهدید آمیزاعضای خانواده افسر نیروی هوایی آمریکایی
289
28 نوامبرشناسایی نشدهنامه تهدید آمیزکارمند LSC293
29 نوامبرش. 17 کوچه آریا
نامه تهدید آمیزUSN LCDR293
29 نوامبر ش. 67 گلستان 2
تهدید به آتش زدن محله سکونت پرسنلخانواده های ساکن در محله293
29 نوامبر پارکینگ موتوری هیئت مستشاری نظامی آمریکا
این شایعه پخش شد که ایرانی هایی که برای آمریکایی ها کار می کنند کشته خواهند شدهیئت مستشاری نظامی آمریکا293
اصفهان
فعالیت های ضدآمریکایی در سال 1978
تاریخ حادثهقربانیرفرانس
23 آوریلنامه تهدید آمیزDUPONT091
1 اوت تهدید به بمب گذاریکنسولگری آمریکا
127
3 اوتتهدید به حمله به خودرو با بمب آتش زاغیرنظامی آمریکایی29
15 اوتتهدید به آتش سوزیFAT 4139
14 سپتامبرفردی سعی در جمع آوری اطلاعات در مورد کانون ایران و آمریکا داشت
IAS165
17 اکتبرتظاهرکنندگان تهدید می کنند که به مناسبت روز تولد شاه آمریکایی ها را خواهند کشتکارمند BHI
235
ص: 405
21 اکتبرتهدید تلفنی به بمب گذاریBHI229
24 اکتبرپیدا شدن دو یادداشت تهدید آمیز بر روی یک خودروی شخصی کارمند BHI
235
24 اکتبرهمسر یک آمریکایی با تلفن تهدید به مرگ می شوداعضای خانواده کارمند BHI
235
24 اکتبرتهدید تلفنی به مرگکارمند BHI
236
24 اکتبر تهدید تلفنی به مرگهمسر پرسنل آمریکایی235
25 اکتبریادداشت های تهدیدآمیزپرسنل نیروی هوایی آمریکا
235
25 اکتبرایرانی ها به آمریکایی ها می گویند که آمریکایی ها را بعد از 25 اکتبر 1978 خواهند کشتکارمند BHI235
26 اکتبرایرانی ها به مامور AFOSI می گویند که اصفهان محل امنی برای آمریکایی ها نیستپرسنل نیروی هوایی آمریکا
238
1 نوامبرارسال نامه تهدیدآمیز به صاحبخانه یک آمریکاییکارمند BHI
249
1 نوامبر ارسال نامه تهدیدآمیز به 3 صاحبخانه پرسنل آمریکاییکارمندان BHI
249
1 نوامبر پیدا شدن یک نامه تهدید آمیز بر روی خودروی شخصیکارمند BHI
250
4 نوامبرتظاهرکنندگان تلاش می کنند خودروی اعضای خانواده یک کارمند آمریکایی را متوقف کنندکارمند BHI
257
4 نوامبرمردم به سوی یک سروان آمریکایی فریاد زدند «یانکی به خانه ات برگرد»سروان آمریکایی250
7 نوامبریادداشت های تهدید به مرگ10 استاد آمریکایی دانشگاه264
9 نوامبریادداشت تهدید آمیزکارمند BHI
266
9 نوامبرتهدید به بمب گذاریBHI
266
13 نوامبرتهدید لفظی کارمند BHI
274
15 نوامبرنامه تهدیدآمیزکارمند BHI
274
15 نوامبرتهدید تلفنی به منفجر کردن خودروکارمند BHI
276
15 نوامبرتوزیع اعلامیه های ضدآمریکایی در منطقه مسکونیغیرنظامیان آمریکایی276
15 نوامبرپیدا شدن یادداشت تهدیدآمیز در بیرون از منزلکارمند BHI276
16 نوامبریادداشت تهدیدآمیزکارمند BHI276
16 نوامبرتوزیع نامه زنجیره ای ضدآمریکاییغیرنظامیان آمریکایی276
ص: 406
17 نوامبرگذاشتن بشکه قیر بر روی دودکش منزل مسکونیکارمند BHI276
17 نوامبرگوشتی که سوزن در آن کرده بودند جلوی سگ خانگی یک آمریکایی پرتاب شدکارمند BHI276
21 نوامبر3 تلفن تهدید آمیز مبنی بر آتش زدن ساختمانشرکت گرومان285
22 نوامبریک ملا به پیروانش می گوید که به خانه آمریکایی ها هجوم ببرند و اسباب و اثاثیه آنها را به خیابان بریزند و آتش بزنندغیرنظامیان آمریکایی289
22 نوامبرتلفن تهدید آمیزکارمند BHI280
23 نوامبر تهدید تلفنی به بمب گذاریباشگاه پلی کارد
285
23 نوامبر 4 کارمند BHI یادداشت های تهدید آمیز دریافت می کنندکارمندان BHI
285
24/25 نوامبر16 یادداشت تهدیدآمیزکارمندان BHI
289
25 نوامبرجوانان ایرانی سوار بر خودروهایشان در شهر شعارهای ضدآمریکایی سر می دهندغیرنظامیان آمریکایی289
26 نوامبرشکستن شیشه های اتوبوس مدرسه کودکان آمریکایی که خالی در محلی پارک بودغیرنظامیان آمریکایی289
26 نوامبرتلفن های تهدیدآمیزکارمند BHI
289
27 نوامبر تلفن های تهدیدآمیزکارمند BHI
293
29 نوامبرپیدا شدن 2 یادداشت تهدید آمیز بر روی خودروی شخصیکارمند BHI
293
فعالیت های ضدآمریکایی در شهرهای کوچک در سال 1978
تاریخمحلحادثه قربانی رفرانس
22 اکتبربوشهر
یادداشت تهدیدآمیزکارمند جنرال الکتریک
232
24 اکتبرمشهد
دانشجویان خواستار خروج همه خارجیان از ایران می شوندغیرنظامیان آمریکایی234
25 اکتبر شیراز
تهدید به بمب گذاری در باشگاه آمریکایی هاتیم USAF TAFT236
25 اهواز
پیدا شدن اعلامیه ای که به خارجیان هشدار می دهد تا تاریخ 1 دسامبر 78 ایران را ترک کنند وگرنه کشته خواهند شدغیرنظامیان آمریکا234
ص: 407
27 نوامبرشیراز
تلفن تهدیدآمیز به 3 خانوادهکارمندان وستینگهاوس
293