اوضاع ایران
سند شماره 60
محرمانه13 فوریه 1979 24 بهمن 1357
از: سفارت آمریکا، بن 2677به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی فوری
رونوشت: سفارت آمریکا، تهران فوری
موضوع: اوضاع ایران
1- (محرمانه - تمام متن)
2- در طی یک توجیه مختصر در مورد اوضاع ایران در سر یک میز ناهار چهار نفره (که در تلگرام جداگانه گزارش شده) وان ول کارمند وزارت خارجه آلمان اظهار داشت که انگلیس توصیه کرده است که جامعه اروپا در مورد روابط با دولت جدید ایران بیانیه ای صادر کند. با این حال طرف انگلیسی ما در سر میز ناهار با چنین مطلبی مخالفت نمود و این مطلب به کناری گذاشته شد. وان ول در ادامه گفت موضع دولت آلمان در قبال دولت جدید ایران این است که آلمان ملتها را به رسمیت می شناسد نه دولتها را لذا به اقدام خاصی جهت شناسایی مجدد نیاز نیست. دولت آلمان به انجام مراودات عادی با دولت جدید ادامه می دهد و به
ص: 102
برقراری روابط خوب امیدوار است.
3- هم وان ول و هم سفیر انگلیس تصور می کردند که دولت جدید به تأمین نفت برای غرب ادامه خواهد داد ولی مقدار آن را کاهش می دهد. وان ول همچنین گفت که دولت آلمان نیز تصور می کند می تواند حداقل بعضی از پروژه های صنعتی خود در ایران را ادامه دهند.
استوسل
مقاله توجیهی دفتر تحقیقات ویژه نیروی هوایی
سند شماره 61
13 فوریه 1979 24 بهمن 1357
مقاله توجیهی دفتر تحقیقات ویژه نیروی هوایی
I - مقدمه- توجیه کوتاه، آشنایی با عمیات بخش 72
مورد بحث 4 زمینه عمومی هستند:
(1) آشنایی با منطقه ایران.
(2) آشنایی با بخش 72، مأموریت و مسئولیتهای خدماتی؛ (قبلاً چگونه بود و در ماههای اخیر چگونه توسعه یافته است).
(3) خلاصه ای از بازده بخش با تکیه بر ضداطلاعات و زمینه های حفاظتی؛ و
(4) زمینه های محدودیت ها و مسایل مختصه آن.
- یکی از زمینه هایی که خیلی کم تاکنون در جهان شناخته شده است. (و به طور کلی در وزارت دفاع سوءبرداشت بوده است).
- کشوری که در آن استثناء جزو قوانین است.
- کشوری که کنار گذاشته شده است.
II - آشنایی با منطقه ایران
ایران 636000 میل مربع وسعت دارد. تقریباً برابر وسعت ایالات متحده در قسمت شرق رودخانه می. سی. سی. پی است. از شمال با اتحاد جماهیر روسیه شوروی و دریای خزر هم مرز است (1250 مایل مرز مشترک با اتحاد جماهیر روسیه شوروی)، در شرق افغانستان و پاکستان، خلیج فارس در جنوب و ترکیه و عراق در غرب آن است. دارای 2200 مایل مرز مشترک در شرق و غرب با کشورهای عراق و افغانستان است، که هر دو کشور از اقمار اتحاد جماهیر روسیه شوروی می باشند. ایران و عراق به طور تاریخی با یکدیگر مقابله و اختلافاتی داشته اند. روابط ترکیه با ایالات متحده در سالهای اخیر نزدیک تر شده است.
- از نظر جغرافیایی سرزمینی سخت و خشن است. اساساً فلات مرتفعی است که از چهار طرف به سلسله جبالهای سخت و بلند محدود شده است. در قسمت مرکزی آن دو کویر بزرگ وجود دارند. بیشترین شهرهای بزرگ در قسمت فلات مرکزی ولی در حاشیه آن و
ص: 103
نزدیک کوهها قرار دارند که آب لازم را برای آنها تأمین می نمایند.
- جمعیت. جمعیت ایران 5/32 میلیون نفر است که 7/15 میلیون آن در مناطق شهری سکنی دارند. جمعیت تهران حدود 5/4 میلیون نفر است (از سال 1966تاکنون حدود 50% رشد داشته است. در آن زمان 3 میلیون نفر بوده اند.) سایر شهرهای بزرگ عبارتند از: اصفهان، مشهد، تبریز و شیراز، همگی دارای جمعیتی بیش از 000/400 نفر هستند.
- گروههای نژادی. حدود 72% از مردم ایرانی و 22% ترکمنی هستند و مابقی عرب های سامی و سایر اقلیت ها را تشکیل می دهند. حدود 98% آنها مسلمان هستند. برآورد مردم بی سواد آن به طور تخمینی بین 65% تا 80% است.
- اقتصاد. 23% از تولید ناخالص ملی حاصل از فرآورده های نفتی است. تورم سالیانه بین 7- 14% در نوسان است. کمبود محسوس نیروی انسانی متخصص وجود دارد.
- دولت. قبلاً حکومت سلطنتی بوده است. در تئوری، ایران یک کشور مشروطه سلطنتی بود، ولی در حال حاضر شاه قدرت سیاسی انحصاری خود را بر تمام امپراتوری اعمال می نماید. در 6 نوامبر 78، پس از ناآرامیهای گسترده و خرابی های مردمی در سطح کشور، او به طور موقت یک دولت نظامی تشکیل داد. در اوایل ژانویه 79، شاه برای استراحت از ایران خارج شد. (توبی سولیوان شرح مفصلی در مورد تحولات و وضعیت کنونی ارائه خواهد نمود.)
- قدرت نیروهای نظامی. نیروی زمینی 200000 نفر، گارد شاهنشاهی 18000، نیروی دریایی 15400، نیروی هوایی 58500، ستاد مشترک 7000 نفر.
نیروهای مسلح شاهنشاهی قدرتمند و با نفوذ هستند زیرا فرماندهی مستقیم آنها با شاه است و دوم اینکه شاه از آنها به عنوان وسیله قدرت سیاسی خود استفاده می نماید. من قبلاً باید متذکر می شدم که تقریباً از انضباط خوبی برخوردار هستند، وفادار به تاج و تخت سلطنت و عموماً طرفدار غرب هستند. این تجزیه و تحلیل در مدت چند هفته اخیر تغییر کرده است.
- گروه های تروریستی. با وجود اینکه معمولاً جراید ایران از آنها کلاً به عنوان گروههای مارکسیست - اسلامی یاد می کنند، در واقع گروههای اصلی عبارتند از:
- مجاهدین خلق ایران مسئول حملات به آمریکاییان در ایران. در سال 1961 بر پایه مذهبی تشکیل شد. در حال حاضر، کادر رهبری این گروه عمدتاً مارکسیست هستند ولی اکثریت اعضاء رده پایین و متوسط آن مسلمان و مذهبی می باشند.
- چریکهای فدایی خلق با شروع کار در سال 1970 این گروه مارکسیست تندرو و انقلابی هستند. تاکنون آمریکاییان مقیم ایران اهداف مستقیم آنان نبوده اند.
III - سازمان بخش 72- مأموریت و مسئولیت های خدماتی
- محدوده اختیارات عملیاتی و قدرت آن در سراسر کشور است. قسمت انشعابی از آن
ص: 104
یعنی ناحیه 7201 مسئول استانهای اصفهان و فارس می باشد. (شامل دو شهر اصفهان و شیراز می گردد که بیشترین تعداد آمریکاییان در این دو شهر خدمت می نمایند). گستره مسئولیتهای بخش 572 منطقه ای به وسعت مجموعه تمام دیگر قسمتهای تحت فرماندهی نیروی هوایی ایالات متحده در اروپا به استثناء ترکیه می باشد.
- دایره تحقیق ویژه تنها آژانس کارآگاهی، حفاظتی و ضداطلاعاتی وزارت دفاع در سطح کشور است و خدمات لازم را برای کلیه پرسنل وزارت دفاع را تأمین می نماید.
- با وجود اینکه تعداد 13 نفر کارآگاه سازمانی رسمی دارد، در حال حاضر فقط 9 کارآگاه در آنجا مأمور شده اند (2 نفر در بخش 7201). این رقم قابل مقایسه با جمع 6 نفر کارآگاه در سال 76 است.
- در واقع، این قسمت از اول اکتبر 78 دارای 18 نفر پرسنل رسمی متشکل از 13 مأمور، 3 نفر متخصص اداری، یک نفر سکرتر و یک نفر مترجم، مصاحبه کننده، است. این افزایش پرسنل متعاقب بررسی های تیم بررسی نیروهای انسانی اعزامی از وزارت دفاع در ژانویه 78 به تصویب رسیده است. 6 تا 7 نفر مأمور موقت برای 30 تا 60 روز از حدود اول اکتبر 78 نیز گمارده شده اند.
- جدول استاندارد سازمانی این واحد شامل قسمت فرماندهی، دبیرخانه، سه بخش و یک واحد تابعه می باشد. بخش ها شامل بخش اداری به ریاست استوار یکم وان و یک متخصص پشتیبانی (سرپرستی کلی یک مترجم، مصاحبه کننده محلی) به ریاست DCO ، بخش عملیات را سرگرد مسیگ به عهده دارد.
ریاست DCO ، بخش عملیات فعالیت های تخصصی ضداطلاعات را نیز به عهده دارد. IVOC (دو نفر مأمور)، IVOA (2 نفر مأمور). سرگرد مسیگ سرپرستی ستاد را در کلیه موارد تحقیقاتی و کارآگاهی انجام می دهد. سومین واحد، بخش کارآگاهی (تحقیقاتی) است، که توسط باب وارک اداره می شد. (در 8 دسامبر 78 رفته است).
این واحد جرائم روزانه، دزدی ها و بررسی سوابق پرسنلی ما به عهده دارد. فعالیت های حفاظت امنیتی (تحقیقات ضدتروریستی) توسط پرسنل بخش کارآگاهی به سرپرستی جیم موراسکی انجام می شوند.
پشتیبانی PSO توسط سایر پرسنل قسمت در صورت لزوم انجام می شود. در نظر است بخش پشتیبانی با 2 نفر پرسنل متخصص IVOS برقرار گردد.
- پرسنل وزارت دفاع ایالات متحده در ایران. در تاریخ 30 نوامبر 78 جمعاً 1165 نفر، 910 نفر نظامی، 225 نفر غیرنظامی، همچنین 665 نفر FLS'S و 1520 نفر وابستگان به وزارت دفاع هستند.
- مستشاری، کمک های نظامی، در ماههای اخیر بر برنامه های مدیریت متمرکز شده بود که بیش از همه سیستم های فرماندهی، کنترل و پدافند هوایی بودند.
ص: 105
- زمان ترخیص قابل ملاحظه ای دارد: از زمان امضاء LOA ، 4 سال به طول می انجامد تا تجهیزات وارد کشور شوند.
- دولت ایران سالیانه یک صد و ده هزار دلار 110000 دلار به هر نفر نظامی آمریکایی در ایران می پردازد.
- بیشترین پرسنل نظامی ایالات متحده در ایران به مستشاری، کمک های نظامی، به عنوان مشاور یا عضو تیم های کمک های آموزشی عملی تافت اعزام می شوند. (مأموریت آنها در داخل ایران به تافت یا فعالیتهای کمکهای امنیتی تقسیم می شود). (به یادداشت مراجعه کنید)(1)
- فعالیت ها و عوامل وزارت دفاع در ایران عبارتند از:
1- گروه کمک ها و مشاوره نظامی- پرسنل ستاد (55) قسمت زمینی (55) قسمت دریایی (19)، قسمت هوایی (55)، جمع 184 نفر.
2- تیم مشاورت های آموزش عملی تافت - سه قسمت به علاوه اف14 و آی هاوک- اصلاح شده- جمع 315 نفر.
3- نیروهای آمریکا: (124 نفر نظامی) پشتیبانی عمده را تأمین می نماید نظیر فعالیت های اداره امور داخلی شامل پرسنل، امور مالی، پشتیبانی لجستیکی و تدارکات. سرهنگ بارلو، فرمانده نیروهای آمریکا نزدیک ترین فرماندهی ما در حد یک فرمانده پایگاه است.
4- کمیسری، خدمات پزشکی فرماندهی ترابری نظامی ایالات متحده آمریکا، و سایر بخش ها.
- پرسنل نظامی ایالات متحده، به 28 واحد تیم تافت، فعالیتهای کمک های امنیتی، در بیش از 15 نقطه دور افتاده کشور مأمور شده اند. (214 نفر پرسنل)، بیشترین تمرکز خارج از تهران عبارتند از اصفهان (49 نفر) شیراز (30 نفر) ، بوشهر (37 نفر) ، بندرعباس (36 نفر) ، وحدتی (22) و شاهرخی (16 نفر). (به یادداشت مراجعه شود.)
- قسمت 72 با آژانس های متعدد ایالات متحده از جمله، افسر امنیتی منطقه ای و دفتر وابسته دفاعی در سفارت آمریکا ارتباط و تبادل دارد. همچنین رابطه با مشاور اطلاعاتی مستشاری، کمک های نظامی، را برقرار نموده است، نمایندگان امنیتی سه قسمت نظامی، و رئیس ستاد نیروهای آمریکا.
- ارتباط با کشور میزبان ابتدائاً از طریق مأمور سیا با ساواک برقرار می شد. تماس های برنامه ای در موارد امنیتی نظامی و فعالیت های تروریستی بر علیه جامعه وزارت دفاع در ایران با کمیته مشترک برقرار بود.
ارتباطات در موارد جنایی و کنترل حفاظتی یا LAC با شهربانی کل کشور ایران یا از طریق افسر رابط شهربانی کل یا از طریق دفاتر سرکلانتری ها یا مستقیماً با ستاد شهربانی کل کشور
1- ظاهراً یادداشت اشاره شده، جزوه جداگانه ای بوده است که یافت نشد م.
ص: 106
برقرار گردیده است.
IV - خلاصه تولیدات:
- قسمت از اول ژوئن 76 آغاز به کار کرده است.
- به علت تغییرات سریع وضعیت، موانع بیشتر فرماندهی و محدودیت های مدیریت، لازم بود که ارجحیت های کاری مشخص گردند که این فعالیتها از اوایل اکتبر 78 به شرح زیر بوده اند:
(1) جمع آوری و تجزیه و تحلیل (IVOA).
(2) 50 مورد پژوهش برای نقاط آسیب پذیر امنیتی محل زیست، راه ها و تسهیلات (گسترده ترین، قابل درک ترین تجزیه و تحلیل در مورد آسیب پذیری های امنیتی که تاکنون توسط دفتر تحقیقات ویژه نیروی هوایی آمریکا تهیه شده است.)
(3) عملیات حفاظت امنیتی.
(4) موارد (IVOA) (موردهای فعال به طور اصولی به مرحله سکون رسیده اند. ناشی از ناآرامیهای مردمی مسئله ای بوجود آورده که [نامفهوم].
(5) بررسی های جنایی، دزدی و سوابق پرسنلی. از آنجا که پی گیری بررسی های جنایی، دزدی و سوابق پرسنلی، به طور مؤثر از اواسط اکتبر متوقف شده اند، من آمار دوره زمانی از اول ژوئن 76 تا اول نوامبر 78 (دو سال و 5 ماه) را انتخاب کرده ام.
- کل آمار در زمان اول ژوئن 76 تا اول نوامبر 78 (دو سال و 5 ماه). 204 مورد (ave 7)- جنایی 120 مورد (%8/58) (ave 4) - دزدی - 69 مورد (% 8/33) (ave 2.5)، ضداطلاعات 15 مورد (% 4/7) (ave 0.5) ، به علاوه 333 مورد بایگانی مختومه.
با بیان دیگر، از فعالیت های سنتی (Traditional) جمع آوری اطلاعات، دزدی و موارد ضداطلاعاتی، حدود 50% جنایی، 3/1آن دزدی و درصد قلیلی از آن فعالیت های سنتی ضداطلاعاتی بوده اند.
- S456 (در حالیکه هنوز وجود دارند و S556 به ترتیب 15 و 93 شمار ه گذاری شده اند.)
- به هر حال بسیاری افراد این قسمت را اساساً یک قسمت IVO می دانند. در مدت این 29 ماه، پرسنل این قسمت 830 مورد بررسی سوابق پرسنلی انجام داده اند (29/م) (بسیاری SIC)، 833 مورد LAC (29/م) ، آنها 569 عملیات خدمات حفاظتی (378مورد) مورد (29/م) انجام داده اند، 26 مورد تحقیقات تروریستی (90 مورد) (1/م) به عمل آورده اند، 68 بار توجیه تشریحی ضدتروریسم انجام داده اند (336 مورد پرونده) (203/م) که بسیاری از آنها بین 2 تا 3 ساعت به طول انجامیده. پرسنل IVOA در سال 1977 تعداد 181 گزارش اطلاعاتی شامل 465 مورد منتشر نموده اند.
در سال 1978 این رقم به 358 گزارش (بیش از 200%) و 1753 مورد (375%) صعود
ص: 107
نموده است.
- در این مدت پرسنل ضداطلاعات - توجیه برای جمع نفر پرسنل انجام داده اند.
- در این مدت مأمورین، حدوداً ماهیانه 225 ساعت اضافه کاری داشته اند (بر اساس 5 روز کار، روزی 8 ساعت در هفته). این اضافه کاری ها به وضوح در 2 تا سه ماه اخیر افزایش یافته است.
- در حالیکه ما سعی کرده ایم که یک برنامه تهاجمی داشته باشیم، با وضعیت اداری مصوبه خودمان، انجام چنین کاری بی نهایت مشکل بوده است زیرا هنوز نمی توانیم بیش از معادل یک نفر به طور تمام وقت به موارد جنایی و دزدی اختصاص دهیم.
در خلال موجودیت این قسمت، من هیچ گاه قادر نبوده ام که بیش از 2 نفر را به انجام امور اساسی اختصاص دهم. توانسته ام یک نفر را به طور تمام وقت به PSI بگمارم. وضعیت امنیتی، برنامه های جنایی و دزدی را متوقف کرده است.
تولید بخش 7201
- ابتدائاً یک بخش ضداطلاعاتی برای پشتیبانی از 45÷50 نفر به طور جدا شده (مجزا) تشکیل شد.
- فعالیت های جنایی در حداقل تا ژانویه 77 آنها 9 مورد جنایی را انجام دادند. بیشترین این موارد قاچاق یا مواد مخدر بوده و از اجرای کمک های پشتیبانی به سایر قسمتها.
V- زمینه های مسئله ساز و محدودیت های تحقیقات (کارآگاهی).
- زمینه های مسئله ساز و مشکل آفرین را می توان به بهترین صورت بدین شرح خلاصه نمود.
برنامه های توسعه و مسایل و مشکلات ناشی از محدودیت فضای اداری، کمبود نیروی انسانی، وجود استثنایی غیرمعمول عملیاتی و مسئولیت ها است.
- در ژانویه 76 با برقرار نمودن قسمت جدید، با مسایل بنیادی مواجه شدیم. قسمت 6904 برای انجام مأموریت خود فاقد پرسنل و مدیریت کافی بود لذا زمینه های جنایی و دزدی را اصولاً نادیده گرفت.
- مشکلات مشابه در اکتبر 76 با تشکیل قسمت 7201 به وجود آمدند.
- در ژوئیه 76، مسئولیت پشتیبانی دفاعی ضداطلاعاتی غیرنظامیان ایالات متحده وابسته به شرکت های دفاعی به مسئولیت های قبلی اضافه شد. تصویب واگذاری این مأموریت استثنایی، توسط دفتر برنامه تحقیقات دفاعی انجام شد.
- سپتامبر 76، متعاقب قتل راکول مسئولیت ما به زمینه های کمک های ضدتروریستی برای شرکت های مزبور، گسترش یافت. با افزایش حضور شرکت ها بار تحقیقات سوابق پرسنلی نیز افزوده شده و انتظار می رود که بیشتر شود.
ص: 108
- فضای محدود اداری، وضعیت بسیار ضعیف نقشه فیزیکی اداره، در مارس 1978 به فضای گسترده تری انتقال یافت.
- مسایل لجستیکی اصولی به علت پشتیبانی نیروی زمینی و پراکندگی فیزیکی نظامیان ایالات متحده. تعداد پایگاههای ایالات متحده و حضور ایالات متحده متمرکز نیست.
- تأخیر نامرتب پست (5÷14 روز به واشنگتن).
- نارسائی های تلفن های داخل کشور و خطوط هوایی.
عدم تعهد تهران.
- تعداد زیاد جمعیت بازنشسته گان وزارت دفاع.
- دولت ایران برابر مقررات هرگونه تماس با خارجیان را ممنوع نموده، که شامل آمریکاییان نیز می شود.
- مسایل مربوط به پشتیبانی فرماندهی و هماهنگی.
- ادامه آموزش مجدد فرماندهان (سه نیرو) و تعداد زیادی یگانها که باید به آنها پشتیبانی و خدمات ارائه شود.
- تأخیر و قطع متعدد ارتباطات.
- مسایل ترافیک، خطرناک و مهلک است؛ 45 دقیقه تا یک ساعت به سفارت ایالات متحده (فاصله 6 مایل).
- محدودیت ها و نیازمندی های عمومی.
- فرماندهی کل درگیر کارهای روز به روز بیشتر از سایر قسمت ها است.
- در بسیاری موارد ارزش یابی اولیه مورد برای گسترش فعالیت ها نقص داشته.
- لزوم سند برداری از همه چیز کارهای نوشتنی را مشکل و پیچیده کرده است.
- قطع برق.
- مسایل و مشکلات مربوط به گرمای شدید، کولر و توالت.
- تصادف وسائل نقلیه به طور محدود.
- ریختن سقف و دیوار.
- مسایل پزشکی وابستگان.
- یک نفر آمریکایی در ایران حداکثر 60 تا 70% فعال است.
- موارد هزینه پرسنل نظامی که باید در نظر گرفته شوند تنظیم هزینه های افراد تازه وارد.
عوامل کلیدی که بر مؤثر بودن فعالیت های کارآگاهی لطمه می زنند.
- مسایل حقوقی (قضایی) خارج اداره و محدودیت هایی که از سوی سفارت ایالات متحده اعمال می شوند.
متأسفانه مرزها و مسئولیت های حقوقی (قانونی) دایره تحقیق ویژه از بدو تشکیل قسمت بخش دفاعی منطقه 72 تاکنون هرگز به صورت واضح تعیین نشده اند. این مسئله زمانی
ص: 109
مشخص می شود که عملیات کارآگاهی جنائی را به صورت تهاجمی آغاز می کنیم (به خصوص تحقیقات خارج از اداره در مورد مواد مخدر در اوایل سال 1977).
در ایران ما هیچ پایگاهی نداریم، تنها سرزمین ایالات متحده زمینهایی است که در اختیار سفارت ایالات متحده و کنسولگری های آن قرار دارند. SOFA و هیچ نوع توافق نامه اجرایی یا یادداشت تفاهم در مورد فعالیتهای پلیسی بین سفارت ایالات متحده و دولت ایران وجود ندارد.
برابر دستورالعمل های جاری فرماندهی نیروهای ایالات متحده در اروپا، فرماندهی محلی نیروهای ایالات متحده در ایران، در غیاب SOFA یا توافقنامه های اجرایی، می تواند به طور قانونی دستور بازرسی محل را در خارج از اماکن سفارت صادر نماید، در صورتی که آژانس دایره تحقیق ویژه مراتب را با مقامات رسمی محلی هماهنگ نموده باشد. (سطح دقیق هماهنگی مشخص نشده است.) این دستورالعمل به دایره تحقیق ویژه اجازه می دهد که پرسنل وزارت دفاع ایالات متحده را در خانه های مسکونی تیمی آنها (نظیر BOQ و BEQ) (باشگاه افراد مجرد- مهمانسراهای افراد مجرد) به طور قانونی دستگیر نماید و حتی در صورت لزوم «بزور» آنها را بازداشت نماید.
اینگونه اماکن مسکونی دارای ساکنین آمریکایی هستند ولی کنترل آن با عوامل ایرانی است؛ همچنین هر منزلی که ساکن آن اعضاء وزارت دفاع ایالات متحده باشد، شامل این قانون می گردد.
افسران شهربانی کل کشور ایران (INP) تمایل زیادی دارند که براساس این توافقنامه عمل نمایند، به خصوص که کلیه پرسنل ایالات متحده که با مأموریت رسمی آمده اند دارای مصونیت سیاسی هستند (شامل پرسنل وزارت دفاع و وابستگان به وزارت دفاع)(1)علیرغم مذاکرات و بحث های مفصل با سفیر ایالات متحده، نماینده ستاد مشترک و ریاست مستشاری کمک های نظامی، سفیر سولیوان، نکته موردنظر وزارت دفاع از این توافقنامه را درک نکرده است که معاون سفیر بتواند تصمیم بگیرد و اجازه جستجو، بازداشت و غیره را صادر نماید.
سفارت نگران یک درگیری و حادثه احتمالی است که ممکن است آمریکاییان و ایرانیان را با یکدیگر درگیر نماید؛ با وجود اینکه تاکنون چنین موردی سابقه نداشته است. اگر معاون سفیر تصمیم مثبت بگیرد، لازم است دفتر تحقیقات ویژه نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا با شهربانی کل کشور ایران تماس بگیرد تامجوز قانونی جستجو و بازداشت صادر شود یا مأمور ایرانی مجاز برای تحقیقات معرفی گردد.
اگر شهربانی کل کشور ایران اقدامی نکند، کار دیگری نمی شود کرد. برعکس، اگر مأمور شهربانی با مأمور کارآگاه ما همراه شود، کلیه مدارک و اسناد در اختیار آنها قرار خواهد گرفت؛
1- قابل توجه است که حتی کارگرانی که از طریق پیمانکاران آمریکایی به ایران آمد هاند دارای مصونیت سیاسی بود هاند.
ص: 110
افسر متهم آمریکایی (مأمورین نظامی یا غیرنظامی وزارت دفاع یا خانواده های آنها) توسط افسران پلیس محلی بازداشت شده اند.
در این صورت افسران متهم بازداشت شده بلافاصله توسط پلیس محلی آزاد می شوند زیرا مصونیت سیاسی دارند. اعلام جرم و عملیات قانونی تحت (1)UCMJ مشکل هستند زیرا دفتر تحقیقات ویژه نیروی هوایی کنترل مستقیم بر مدارک و قرائن به علاوه شهادت افسر بازداشت کننده نخواهد داشت. ماده 15 یک مرحله معمولی اجرای این گونه موارد است که هرگونه اقدام قانونی امکان پذیر است. وابستگان به آمریکا فرستاده شده اند.
- دولت ایران مانع ایجاد یک دادگاه عمومی یا ویژه در ایران است. عملاً دادگاه نظامی آلمان وجود ندارد- زیرا مخارج ترابری کلیه اشخاص درگیر در پرونده به آلمان غربی بسیار زیاد است. نظریه ای وجود دارد که مظنونین ایرانی را به همکاری داوطلبانه راضی کنیم. در این صورت همانگونه که در ماده 15 آمده تعداد مواردی که قسمت 71 انجام داده، ذکر شده اند.
- حتی اگر دادگاه نظامی در ایران تشکیل شود، اختلاف زیادی در برداشت فرماندهان از محدوده اختیارات این دادگاهها وجود دارد.
هر نیرو با سایر نیروها فرق دارد. پاره ای توضیحات و تغییرات داده شده اند؛ به هر حال، هنوز مسئله مبهم است، به خصوص در مواردی که متهمین درگیر در یک مسئله از چند نیرو یا یگان مختلف باشند. (به لیست مربوطه مراجعه شود.)
- بیشترین موارد جنایی، 19، 17، 47 هستند، با وجود اینکه تجربیات کلی در جوّ موارد جنایی داشته اند.
برنامه های ضداطلاعاتی
- حضور اطلاعاتی دشمن.
- توان بالقوه در ضداطلاعات وجود دارد؛ من معتقدم محدودیت موجود ناشی از عدم دسترسی به پرسنل آموزش دیده است.
- کلیه کشورهای کمونیستی به استثناء کوبا و آلبانی در اینجا حضور دارند.
- 6500 نفر از ملیت های کمونیستی در اینجا هستند که بین 60 تا 70 نفر آنها به عنوان افسران اطلاعاتی شناخته شده یا مشکوک هستند.
- دو افسر ارشد ایرانی در سپتامبر 77 به علت جاسوسی برای روسها دستگیر شده اند. یک سرلشگر معاون اداره پنجم ستاد ارتش نیروهای مسلح شاهنشاهی از اوایل دهه 1960 در این مورد جاسوسی درگیر بوده است.
- ما سعی می کنیم که با همین پرسنل موجود جنبه تهاجمی به فعالیتهای خود بدهیم، در فعالیت های پشتیبانی نیروی زمینی ایالات متحده هستند.
1- احتمالاً قوانین دادگاه نظامی آمریکا.
ص: 111
- آمار موارد، ارقام چندان دقیقی برای بیان آنچه در اینجا انجام شده نیستند. باید به اهداف تشکیل این قسمت و مقایسه آن با کارهای انجام شده نگریست. وقتی من به فرماندهی اینجا منصوب شدم سه هدف اصلی داشتیم؛ (1) درخواست، استخدام منشی واجد شرایط تمام وقت، (2) دریافت پشتیبانی مترجم و مصاحبه کننده تمام وقت؛ و (3) در اختیار گرفتن و درخواست برای فضای بیشتر اداری. به هر سه هدف فوق رسیده ایم.
بانک فدرال رزرو و ایران
سند شماره 62
محرمانه14 فوریه 1979 25 بهمن 1357
از: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی 38005به: سفارت آمریکا، تهران فوری
موضوع: بانک فدرال رزرو و ایران
(محرمانه- تمام متن)
1- بانک فدرال رزرو نیویورک امروز تلکس زیر را از جانب بانک مرکزی ایران که توسط «شورای عالی نظارت موقت» امضا شده دریافت نموده است.
2- شروع متن.
آقایان محترم: همانطور که می دانید انقلاب ملت ایران امور مملکت را به دست گرفته است و منافع ملت ایران در چنین شرایط بحرانی بایستی از این طریق حفظ شود. که تمام مبادلات و نقل و انتقالات ارزی خارجی از هر نوع منجمله معاملات نقدی و اعتباری بانک مرکزی ایران و غیره فقط با مجوز و اختیارات رهبری انقلاب صورت پذیرد. در این رابطه یک شورای عالی نظارت موقت در بانک مرکزی ایران تشکیل شده است و لذا از بانک شما درخواست می شود تمام مبادلات ارزی و اعتباری از حسابهای بانک مرکزی ایران را فقط با کسب مجوز قبلی از شورای مذکور انجام دهد- کاملاً واضح است که مساعدت شما با چنین درخواستی تداوم همکاریهای بانک مرکزی ایران را با بانک شما تسهیل می کند.
پایان متن شورای عالی نظارت موقت
3- فدرال رزرو آماده است تا بر اساس چنین دستورالعملی اقدام نماید اما مایل است تأیید سفارت را در این مورد کسب کند که آیا شورای عالی نظارت موقت در واقع از جانب دولت جدید ایران چنین اختیاراتی دارد یا خیر.
درخواست می شود سفارت در سطح مناسبی با دولت موقت ایران تماس بگیرد و این مطلب را مشخص نماید. فدرال رزرو هیچ نتیجه گیری سیاسی ندارد اما مایل است بداند که حسابهای ایران در بانک فدرال رزرو را چگونه اداره نماید. ما معتقدیم که این حسابها در حال حاضر بالغ بر حدود 900 میلیون دلار می باشد. فدرال رزرو از انجام هرگونه مبادلات دیگر در مورد این حسابها خودداری می کند تا توصیه سفارت را که تا 8 صبح 14 فوریه ضروری است کسب نماید. ونس
سند شماره 63
گزارش وضعیت ایران در 24 فوریه 79
ص: 112
سند شماره 63
محرمانه غیرقابل رؤیت برای بیگانگان
شماره گزارش: 79 6846011225 فوریه 1979 6 اسفند 1357
از: دفتر وابسته دفاعی آمریکا، تهرانبه: سازمان اطلاعات دفاعی، واشنگتن دی. سی
موضوع: گزارش وضعیت ایران در 24 فوریه 79
16- خلاصه (محرمانه): گزارش اطلاعاتی درباره همه پرسی و انتخابات آینده، تولید نفت، بازنشستگی ژنرالهای متهم، اولین رئیس جمهور احتمالی ایران، شرایط محلی تهران و وضع دیگر شهرها.
17- از 17 تا 21 حذف شده است.
22- جزئیات: (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان) روزنامه ها گزارش می دهند قبل از نوروز، همه پرسی درباره شکل آینده دولت، برگزار خواهد شد. احتمالاً اولین رأی فقط این است: «آیا با یک جمهوری اسلامی موافقید؟» بعد از آن انتخاب نمایندگان مجلس مؤسسان برای تهیه قانون اساسی جدید، صورت خواهد گرفت. با انتخابات سوم، نمایندگان مجلس جدید برگزیده می شوند.
ب- تولید نفت: در حال حاضر، ایران روزانه 700000 بشکه نفت تولید می نماید. پیش بینی می شود این مقدار تا سه میلیون بشکه در روز بالا خواهد رفت که 4/2 میلیون آن صادر خواهد شد. معاون نخست وزیر امیرانتظام گفت به محض این که تصمیمی اتخاذ گردد، اولین محموله ها تا پانزده روز دیگر صادر خواهد شد. در چند روز آینده ارقام دقیق تری اعلام خواهد شد. اکثر 65000 کارگر صنعت نفت کشور به سر کار خود بازگشته اند.
ج- بازنشستگی ها: ستاد مشترک ارتش ملی اسلامی ایران روز بیست و چهارم فوریه بازنشستگی 32 سرلشگر ایران را اعلان کرد. اسامی آنها منتشر نشد.
د- رئیس جمهور جدید ایران: نوشته روزنامه ها و گفتگو با دکترهای ایرانی نشان می دهد که علی شایگان، به احتمال زیاد اولین رئیس جمهور ایران خواهد بود. شایگان گفت که این کشور باید ملت نوینی با دولتی که مورد قبول همه دنیاست، دادگاههای آزاد، نظام دولتی پارلمانی که قدرت عالی در دست مجلس ملی متمرکز باشد، داشته باشد. او افزود که کشور باید نسبت به آمریکا و شوروی از سیاست عدم تعهد پیروی نماید. شایگان برای خمینی در دولت جدید، نقشی رسمی نمی بیند.
ه- شرایط محلی: در ساعات اولیه صبح، نزدیک سفارت و بیشتر ساعات شب، در شمال تهران صدای تیراندازی به گوش می رسید. علل آن معلوم نیست. در هنگام روز در طول مسیر شمال به مرکز تهران، پست بازرسی دیده نمی شود ولی شب هنگام پست های بازرسی زیادی وجود دارد. پلیس خمینی و نزدیک به 25 گارد نیروی هوایی ایران از سفارت محافظت به عمل می آورند. ورود و خروج به سفارت شدیداً توسط پلیس خمینی و وابسته نیروی زمینی
ص: 113
کنترل می شود. در ساعت دوزاده و هشت دقیقه، در حالی که کارمندان ایرانی سفارت و پلیس خمینی نظاره می کنند، سربازان نیروی دریایی آمریکا پرچم آمریکا را بر فراز سفارت به اهتزاز درمی آورند. ترافیک در مرکز شهر تهران تقریباً دارد به وضع سابق خود که بسیار سنگین بود و حرکت قدم به قدم صورت می گرفت باز می گردد.
و- خارج از تهران: گزارش کمی موجود است. ولی تبریز مجدداً آرام گزارش می شود. آبادان و خرمشهر به وضع عادی برمی گردد و آثار کمی از انفجارات اخیر باقی مانده است. دانشگاه اصفهان باز شده و طبق گزارش همه دانشجویان و استادان بازگشته اند.
ز- پراکنده: (1) خمینی به زودی عازم قم خواهد شد ولی تاریخ آن هنوز معلوم نیست.
(2) یزدی اظهار می کند که نیروی امنیتی انقلابی اسلامی به زودی تشکیل می شود تا نظم و قانون را در سراسر کشور، در شهرها در محافظت از اموال عمومی و شخصی تأمین و با اقدامات ضدانقلابی مقابله نماید.
نظریات تهیه کننده: (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان)
تیراندازیهای فزاینده و مهار نشده شبانه ما را مطمئن می سازد که عادی بودن زندگی در روز را نباید واقعاً دلیل بازگشت صبح به ایران تلقی کرد. نیروهای چپگرا خواسته هایشان را اعلان کرده اند و مخالفت خود با دولت خمینی- بازرگان را وسیعاً به نمایش گذاشته اند. سر بزرگ هنوز زیر لحاف است. تا تماسهای اولیه را برقرار ننماییم نمی توانیم درباره سرهنگ های جدید ستاد نظری بدهیم. هیچ یک از وابسته های نظامی نتوانسته است با رکن دوم یا پروتکل تماسی برقرار نماید. گزارشات پراکنده اطلاعاتی از شماره 6846010179 تا 6846011079 به شکل پیام آماده گشته و برای به حداقل رساندن سنگینی بار ایستگاه از طریق پست سفارشی و بسته بندی شده ارسال خواهد شد.
مجموعه اخبار سیاسی
سند شماره 64
محرمانه25 فوریه 1979 6 اسفند 1357
از: سفارت آمریکا، تهران 2519به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی
موضوع: مجموعه اخبار سیاسی
1- (محرمانه- تمام متن)
2- خلاصه: مجاهدین[خلق] از خواسته های چپگرایان حمایت می کنند. آیت الله خمینی روز بیست و هفتم فوریه به قم خواهد رفت. با تسلط احتمالی دولت بر امور، کمیته امام منحل می شود. فهرست جاری انتصاب مقامات بالا توسط دولت جدید ایران. چپگرایان ادعا می کنند که فهرست اعضاء آژانس ارتباطات بین المللی همان فهرست اعضاء سازمان سیا می باشد. هنوز وضع دانشگاهها بحرانی و آشوب زده است. اقلیت های مذهبی هنوز می ترسند. پایان خلاصه.
3- به تبع گردهمایی بیست و سوم فوریه فداییان خلق در دانشگاه تهران، مجاهدین خلق
ص: 114
هم در گردهمایی بیست و چهارم فوریه خود در دانشگاه تهران از دولت جدید ایران تقاضاهای مشابهی داشتند. مسعود رجوی، رهبر مجاهدین تقاضا داشت: «ارتش خلق» تشکیل شود و هیچ محدودیتی علیه «مبارزان راه آزادی» به کار گرفته نشود. محاکمه حامیان شاه در دادگاه علنی انجام گیرد. برای اداره کارخانجات، دانشگاه ها، صنایع و بازرگانی، ادارات دولتی و پادگانهای نظامی خواستار تشکیل «شوراهای خلق» بود. رجوی در سخنرانی خود از رئیس انقلابی ستاد ارتش، سرهنگ نصرالله توکلی انتقاد کرد. وی در بیست و یکم فوریه، بعد از اینکه رالف شون من آمریکایی افراطی، او را متهم ساخت که به شیوه سازمان سیا برای در دست گرفتن زمان امور، توطئه می کند، استعفاء داده بود. در حالی که ممکن است موضع ذکر شده مجاهدین[خلق] خطری برای قدرت دولت بازرگان فراهم نسازد، ولی قابل توجه است که نیروی عمده نظامی دولت مجاهدین[خلق] هستند. (گزارش می دهند که چهار گارد سابق شاهنشاهی در شب بیست و سوم فوریه به خانه نخست وزیر حمله می کنند ولی چریکهای انقلابی که از این خانه محافظت می کرده اند، آنان را دستگیر می نمایند.) این حوادث و حوادث دیگر نشان می دهد که تجدید ساختمان ارتش پلیس به اندازه کافی پیش نرفته تا بر میزان امنیت بیفزاید و با یورشهای مسلحانه مقابله کند.
4- منبع نزدیک به خمینی در ملاقات شب بیست و چهارم فوریه با مقام سیاسی ما، تأیید کرد که خمینی روز 27 فوریه به قم عزیمت خواهد کرد. روزنامه های صبح 25 فوریه خبر می دهند که وی «زود» بازخواهد گشت. در پاسخ سئوال، منبع گفت که فعالیت های کمیته خمینی [انقلاب] دارد پایان می گیرد.
نظریه: ممکن است برخی از فعالیتهای کمیته مرکزی مورد حرف قرار گیرد، ولی کمیته های محلی کمافی السابق به کار خود ادامه خواهند داد با توجه به تهدیدات مداوم چپ، اگر کمیته ها یک سره برچیده شوند، برای ما مایه تعجب بسیار است. ولی برنامه این است که دولت بر آنها کنترل بیشتری داشته باشد.
5- از جمع بندی اطلاعاتی که منابع در اختیارمان قرار داده اند، لیست کامل انتصابات جدید دولت ایران به قرار ذیل گزارش می شود:
نخست وزیر :مهدی بازرگان
معاونان نخست وزیر:ابراهیم یزدی
(امور انقلاب)
امیرانتظام
(روابط عمومی)
و هاشم صباغیان
وزیر امور خارجه:کریم سنجابی
وزیر کشور:احمد صدر حاج سیدجوادی
وزیر کار و رفاه اجتماعی:داریوش فروهر
ص: 115
وزیر امور اقتصاد و دارایی:علی اردلان
وزیر دفاع:ناخدا محمدحسین [احمد] مدنی
وزیر دادگستری:دکتر اسدالله مبشری
وزیر انرژی:عباس تاج
وزیر کشاورزی:دکتر محمد ایزدی
وزیر بازرگانی:دکتر رضا صدر
وزیر آموزش و پرورش:غلامحسین شکوهی
وزیر اطلاعات و تبلیغات و اوقافناصر میناچی (این وزارتخانه در حال حاضر سازمان اوقاف را هم دربر می گیرد)
وزیر علوم و فرهنگ و هنر:دکتر علی شریعتمداری
وزیر پست و تلگراف:حسن اسلامی
استاندار خوزستان:
سیدمحمد کیاوش
استاندار گیلان:
دکتر حبیب داوران
استاندار آذربایجان شرقی:
دکتر رحمت الله مقدم مراغه ای
شهردار تهران:
خسرو ارداقی
6- انتصابات مهم دیگر عبارتند از:
رئیس موقت هواپیمایی ایران:هوشنگ تجدد
رئیس ستاد:سپهبد محمدولی[ولی الله] قرنی
رئیس کل شرکت ملی نفت ایران:
حسن نزیه (رئیس کانون وکلا)
مدیرکل رادیو و تلویزیون ملی ایران:
صادق قطب زاده
فرمانده ژاندارمری:سرهنگ عزت الله ممتاز
رئیس شهربانی کل:تیمسار نوروزی
رئیس صنایع دفاع:سرهنگ سیدمجتبی طاهرزاده (بجای طوفانیان)
انتصابات نظامی سطح پائین تر از طریق کانالهای افسر وابسته دفاعی گزارش می شوند.
وقتی که وضع کابینه روشن تر گردد، می کوشیم ببینیم در مورد انتصابات بالا چه اطلاعات حیاتی می توانیم به دست آوریم. با وجود این، از آنجا که ممکن است شرکت نفت نسبت به ما حداقل اطلاعات جدیدی در مورد این انتصابات در دست داشته باشد، ممکن است گزارشات مقدماتی تهیه نماید.
7- تعدادی از منابع دانشگاهی ما، مستقیم و غیرمستقیم می گویند فداییان خلق، فهرست اعضاء آژانس ارتباطات بین المللی را، از طریق اشغال ساختمان آن محل به دست آورده اند و در گردهمایی ها و در کمیته های محلی خمینی از این فهرست استفاده می کنند و می کوشند
ص: 116
نیروهای انقلابی را متقاعد سازند که افراد این فهرست، همکاران سازمان جاسوسی سیا هستند. این کار بسیاری از تماسهای عادی دانشگاهی ما را تا اندازه ای دچار اشکال ساخته و حساس نموده است ولی تاکنون به ما گزارشی از دستگیری افراد بر پایه این فهرست نرسیده است. با وجود این، جوّ سیاسی به گونه ای است که هر دو طرف این نوع اقدامات را جدی می گیرند.
8- دو دوست نزدیک و صمیمی مقام سیاسی سفارت گفته اند سرشماری که دو سه روز است انجام می گیرد توسط کمیته های خمینی [محلی] برگزار می شود و هدف از آن این است که دریابند مردم هر منطقه چه کمکهایی می توانند به امر انقلاب نمایند. سئوالات از پرسش های معمولی «تاریخ تولد» شروع می شود و سئوالات حیاتی و مهم دیگری مانند «کجا تحصیل کردید»، «چند بار به کشورهای خارجی سفر کرده اید؟» را دربر می گیرد و سئوالات دیگری هست که منابع را مشتاق کرده تا بدانند آیا همه این تلاشها برای این نیست که زندگی عادی در قالب رژیمی بر پایه اسلام قرار بگیرد.
10- قطع نظر از کشتن کشیش ایرانی به خاطر اجتماع اسقفی ایرانیان شیراز در نوزدهم فوریه، رویداد دیگری از خشونت نسبت به اقلیت های مذهبی، اتفاق نیفتاده است. گزارشاتی داریم که کمیته های محلی خمینی دست به آزارهایی می زنند و اکثر کلیساها یا دفاتر خارجی زیرنظرند و بازرسی می شوند و به ویژه دفاتر و یادداشتهای آنها از دست برد در امان نیست. اسقف ارمنیان آرناک مانوکیان روز بیست و سوم فوریه با بازرگان ملاقاتی به عمل آورد و بازرگان وی را مطمئن ساخت که حقوق اقلیتها مورد احترام خواهد بود. این امر موجب گشت تا ارمنیان با نظام جدید در صلح بسر برند ولی اکثر اقلیت های مذهبی، از آن جمله خود ارمنیان از نظام جدید بسیار نگران هستند و بیشتر ترس آنها از دولت ایران نیست، بلکه از کمیته های خمینی [محلی] است که مزاحمتهایی را برای آنان فراهم می آورند.
11- اعضاء هیأت علمی دانشگاه به ما اطلاع می دهند که گردهمایی های چند دانشکده در دو هفته گذشته به آشوب کشیده شده است. همه با هم بحث و جدل می کنند. برنامه ثابتی در پیش نیست. فرد کارکشته ای با 25 سال سابقه نظامی- دانشگاهی معتقد بود که قبل از اینکه وضع تحصیلی منطقی به وجود آید عمر فعالیتهای دانشگاهی به سر خواهد آمد و سپس استفاده از نیرو ممکن است ضروری باشد. سولیوان
شهروندان آمریکایی و انگلیسی در پازانان در حوالی آغاجاری توسط...
سند شماره 65
محرمانه26 فوریه 1979 7 اسفند 1357
از: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی 46842به: سفارت آمریکا، تهران
موضوع: شهروندان آمریکایی و انگلیسی در پازانان در حوالی آغاجاری توسط
کمیته های اسلامی برای تحقیقات بازداشت شدند.
1- شرکت فلور طی گزارشی به وسیله تلکس از دفتر هلند با وزارت خارجه تماس گرفت
ص: 117
و اعلام کرد که جان کاسیبا (شهروند آمریکایی) و سه شهروند انگلیسی (به اسامی دبلیو. دبلیو. والش؛ پی. دیترز؛ و کی. تامپسون) تلاش کردند به همراه 6 نفر کارمند فیلیپینی شرکت فلور در تاریخ 26 فوریه توسط هواپیما، آبادان را به مقصد تهران ترک کنند. این تخلیه به دستور دفتر فلور صورت می گرفت. افراد فیلیپینی، آبادان را ترک کردند اما شهروندان آمریکایی و انگلیسی توسط کمیته اسلامی جهت انجام تحقیقات بازداشت شده و به پازانان عودت داده شدند. گزارش تلکس در عصر روز 26 فوریه از طریق دفتر هلند و به امضای کاسیبا و والش دریافت شد که در آن عنوان شد که حال گروه خوب و سالم هستند اما جهت تحقیقات در بازداشت به سر می برند.
2- برای اطلاع شما: ما می دانیم که گروه در حال حمل مقادیر زیادی پول شخصی و پول شرکت به صورت حواله بوده اند. پایان برای اطلاع شما.
3- سفارت احتمالاً می تواند با گروه در محل مجتمع فلور در پازانان از طریق شماره تلفن 540- 23-561 یا 05-207-061 تماس بگیرد. تماسهای تلفنی به پازانان به وسیله ایستگاه محل ژاندارمری صورت می گیرد.
4- لطفاً نتایج تلاشهایتان برای دسترسی به گروه و تماس با دولت ایران را به ما گزارش کنید. ونس
گزارش وضعیت ماهانه، تهران فوریه 79
سند شماره 66
سری26 فوریه 1979 7 اسفند 1357
از: سفارت آمریکا، تهران 2545به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی فوری
موضوع: گزارش وضعیت ماهانه، تهران فوریه 79
1- (سری تمام متن)
2- ذیلاً فشرده ای از حوادث امنیتی ایران در طول فوریه 79 ذکر شده است. در 5 فوریه 79 افسر حفاظت منطقه وارد سفارت گردید. در 5 فوریه 79 افسر حفاظت منطقه توانست با سفیر و رایزنهای کنسولی ملاقات نماید. افسر حفاظت در 6 فوریه به دیدار کاردار رفت. ارزیابی سریع محوطه نشان داد که ما در قسمتهای بسیاری نقطه ضعف داریم. افسر حفاظت منطقه راهنماییهایی در اختیار سفیر، کاردار و رایزن سیاسی قرار داد. حداقل یک گروهان تفنگدار از ارتش یا تفنگداران دریایی لازم است تا به نحو معقولی محوطه را اداره و از آن حفاظت نمایند. با توجه به اوضاع ناپایدار تهران و تهدید حمله به محوطه سفارت، افرادی از ارتش ایران که استعداد آنها بین 15 تا 60 نفر در تغییر است برای حفاظت از محوطه سفارت آمریکا گماشته شده اند تا نیروی 60 نفری شهربانی را که در محل مستقر هستند تقویت نمایند. افراد ارتش ایران تحت کنترل سرهنگ هالند از نیروی هوایی آمریکا و مأمور به دفتر وابسته نظامی سفارت قرار دارند.
ص: 118
تمام طول مدت زمانی 5 الی 14 فوریه 79 شهر در ناآرامی کامل همراه با شلیک مرتب تفنگ، انفجار و حملات گروههای مختلف به پادگانهای ارتش و پاسگاههای شهربانی به سر برد. شلیک های مخفیانه متفاوتی نیز علیه سفارت صورت گرفته است.
در 12 فوریه ارتش و شهربانی ایران سقوط کرد. ارتش و شهربانی ایران از محوطه سفارت خارج شدند. افراد شهربانی قبل از خروج خود سلاحهای خود را به افسر حفاظت منطقه تسلیم کردند.
سفیر دستور داد تا تمامی اسناد طبقه بندی دار باقیمانده به طور کامل نابود گردد. این کار در 12، 13 و 14 فوریه صورت گرفت.
افسر حفاظت منطقه در 12 فوریه تمام سلاحهای موجود را در اختیار پرسنل نیروهای مسلح آمریکا که در محوطه مانده بودند قرار داد. این کار به منظور تقویت تفنگداران دریایی آمریکا که از شدت کار مداوم و پرمشغله خسته شده بودند صورت پذیرفت.
در 13 و 14 فوریه 79 افسر حفاظت منطقه دستور داد تا تمام سلاحهای اتوماتیک از جمله تفنگهای ام- 16، یوزی و کلت های کمری کالیبر 45 و غیره جمع آوری شود و 12 تفنگ شکاری به همراه 9 تیر مشقی و نارنجکهای گاز اشک آور 100-MPG به همراه کارتریج پرتاب آن را در اختیار پرسنل قرار داد. این کار در اواخر روز 13 و اوایل صبح 14 فوریه به انجام رسید.
جالب توجه است که حوادث زیر قبل از حمله ساعت 11 روز 14 فوریه به محوطه سفارت مشاهده شدند:
1) یکی از منابع مورد اعتماد سفارت اطلاع داد که از طریق شنود بی سیم های شبکه امنیتی صحبتهایی در مورد استقرار سلاح که احتمالاً بر پشت بامهای پشت محوطه سفارت باشد شنیده است. بعدها این مواضع توسط اکثر پرسنل امنیتی سفارت مشاهده شدند.
2) تقریباً در حدود ساعت 10 تفنگدار مشغول خدمت در نزدیکی درب روزولت متوجه شد که تردد شلوغ معمولی در تقاطع تخت جمشید و روزولت به طور ناگهانی مرتفع شده است. وی مطمئن بود که مسیر عبور در خیابان روزولت به سمت جنوب توسط موانعی مسدود شده بود و افراد پیاده در خیابان ناپدید شده بودند.
3) دو نفر که به طور ابتدا به ساکن و با توسل به زور وارد آپارتمان افراد مأمور به خدمت شده بودند (واقع در پشت محوطه سفارت که افسر حفاظت منطقه نیز در آن مستقر است) ملاهای مذهبی بودند که لباس معمولی خود را به تن داشتند اما تفنگهای ژ-3 اتوماتیک از نوع شکاری آن را همراه داشتند. مزاحم دیگر صورت خود را با نوعی پارچه پوشانده بود.
حدود ساعت 11 روز 14 فوریه محوطه سفارت آمریکا توسط گروههای بزرگی که به تفنگ و سلاحهای اتوماتیک مسلح بودند مورد حمله قرار گرفت، تمام مواضع بیرونی سقوط کرد و کلیه پرسنل یا دستگیر شدند و یا بنا به دستور سفیر تسلیم گشتند. حدود ساعت 12
ص: 119
ساختمان اداری سفارت از تمام جهات مورد حمله قرار گرفت و به تصرف مهاجمین درآمد. به افراد دستور داده شد به زیرزمین بروند و در آنجا سلاحها، بی سیم ها و سایر تجهیزات امنیتی خود را تسلیم کنند. مهاجمین تمام آنچه را که می توانستند به آن در دسترسی داشته باشند برداشتند، تمام افراد به محوطه بین دفتر سفیر و دفتر منشی کاردار منتقل شدند. هنگامی که «نیروهای مخالف برای نجات ما آمدند» تمام پرسنل را مورد تفتیش بدنی قرار دادند. این افراد بد تمام زندانیان آمریکایی را در قبال تأمین جانی خود مبادله کردند. تمامی افراد آمریکایی از جمله پرسنل RC و ارتباطات راه دور مورد جستجوی بدنی قرار گرفته و پس از آن به سمت بیرون ساختمان و در جهت پارکینگ رانده شدند. سپس ما را تا محل اقامت سفیر همراهی کردند و در آنجا برای مدتی بین 2 تا 3 ساعت تحت نظر بودیم. می و توماس افسران حفاظت منطقه به ساختمان اداری برگردانده شدند و در آنجا به ما اجازه دادند از بی سیم های رادیویی ماشینها استفاده کرده و به همه پرسنل آمریکایی اطلاع دهیم که محوطه تسلیم (مهاجمین- م) شده است. چندین نفر در طبقه هم کف ساختمان انبار سنگر گرفتند. حدود ساعت 17 به تمام پرسنل اجازه دادند به اقامتگاههای مختلف خود در داخل یا خارج محوطه سفارت بروند. توجه: ساختمان اداری شامل قسمت های CR از قسمت ارتباطات راه دور از حدود ساعت 13 روز 14 فوریه 79 الی صبح 15 فوریه 79 خالی ماند. تمام تجهیزات ارتباطی طبقه بندی دار قبل از تصرف ساختمان اداری نابود شده بودند.
در ساعت 10 روز 15 فوریه 79 سفیر دستور داد تا تفنگداران دریایی آمریکا بدون حمل سلاح به همراه ایرانیان مسلح در مواضع کلیدی مستقر شوند. این شیوه تا امروز نیز به مورد اجرا گذاشته شده است.
از 16 تا 20 فوریه 79 کارمندان سفارت همگی مأمور شده بودند تا از طریق پروازهای اجاره ای که توسط وزارت خارجه آمریکا سازمان داده شده بود نسبت به خروج آمریکاییان از ایران اقدام نمایند.
در طول مدت 15 فوریه 79 تاکنون پرسنل حفاظت منطقه تعداد محدودی از سلاحها را در گاوصندوق ها و صندوق ها گذاشته اند تا محفوظ بماند. (به تلگرام تهران 2500 رجوع کنید.)
در حال حاضر محوطه سفارت توسط سه گروه از جانب خمینی «محافظت» می شود.
(1) افراد کمیته های انقلاب که در محل اقامت سفیر مستقر شده اند. (2) افرادی از یک کمیته انقلاب دیگر که در محل درب اصلی و درب پارکینگ مستقر هستند. (3) محوطه پست و سایر قسمتهای سفارت توسط پرسنل سابق نیروی هوایی ایران که بعضی از آنها نیز یونیفورم به تن دارند حفاظت می شود.
در روز 14 فوریه 79 ساختمانهای سفارت مورد چپاول قرار گرفته و به صورت زباله دانی درآمده است. محلی که بیش از همه دچار خسارت و غارت شده دفتر تفنگداران دریایی و افسران حفاظت منطقه در ساختمان اداری می باشد. علاوه بر این خانه های تفنگداران و افسران
ص: 120
حفاظت منطقه در داخل محوطه و آپارتمان آنها در خارج از محوطه سفارت نیز مورد تاراج و تخریب قرار گرفت. تا به حال تمام آپارتمانها و خانه های داخل و خارج سفارت با توسل به زور باز شده و اموال آن دزدیده شده است. اکثر پرسنل بسیاری از اشیاء کوچک ولی بهادار خود را گم کرده اند. (در حال حاضر هیچ دلاری در دسترس نداریم.) جدیدترین مورد در روز 24 فوریه اتفاق افتاد. درب خانه ای که سه تن از اپراتورهای ارتباطات راه دور در آن اقامت دارند باز شده و یک رادیو و چند وسیله دیگر برده شده است. لازم به تذکر است که این خانه در داخل محوطه و در چند متری ساختمان اداری قرار دارد.
در شرایط کنونی قدم زدن در اطراف محوطه در طول شب ایمن نیست مگر اینکه یک اسکورت از جانب یکی از سه گروه امنیتی فوق الذکر با انسان همراه باشد.
حدود ظهر روز 25 فوریه 79 تفنگداران دریایی پرچم آمریکا را در محوطه سفارت افراشتند. این پرچم از 14 فوریه تا این تاریخ در اهتزاز نبود.
سولیوان
خلاصه سیاسی
سند شماره 67
محرمانه26 فوریه 1979 7 اسفند 1357
از: سفارت آمریکا، تهران 2547به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی
موضوع: خلاصه سیاسی
1- (محرمانه- تمام متن)
2- خلاصه: اول ماه مارس خمینی در قم گفت: سفیر شوروی نباید در امور داخلی ایران دخالت نماید. منبع نزدیک خمینی به سفارت می گوید که اواخر هفته آینده زندانیان زیادی آزاد خواهند گشت. کمیته اصلی خمینی کارش را متوقف ساخته است. کمیته های محلی در شرف تبدیل به پلیس اصلاح شده است. فرمانده جدید نیروی هوایی معرفی شد. پایان خلاصه.
3- روزنامه های صبح بیست و ششم فوریه اعلام کردند که خمینی عزیمت خود را به قم تا اول ماه مارس به تأخیر انداخته است. (یکی از همکاران نزدیک، این خبر را تأیید کرد). روزنامه ها همچنین خبر ملاقات سفیر شوروی با خمینی را منتشر ساختند. در این ملاقات روز 24 فوریه خمینی به وینوگرادوف، سفیر شوروی گفت که ایران هیچ نوع دخالتی در امور داخلی خویش را تحمل نمی کند. روزنامه ها این را اخطاری به شوروی می دانند. در تماسهای سیاسی دیگر، خمینی به نمایندگان لبنان گفت که از تعقیب بختیار، نخست وزیر سابق، که مدعی است ایران را ترک گفته، دست نخواهد کشید.
4- منبع نزدیک به خمینی روز 26 فوریه به سفارت گفت که کمیته خمینی بی سر و صدا 303 زندانی را آزاد کرد و در نظر دارد سوم مارس 900 نفر دیگر را آزاد نماید. این زندانیان کسانی هستند که صاحب نام بوده اند و به همان علت به زندان افتاده اند و هیچ مدرکی دال بر
ص: 121
ارتکاب جرمی ندارند.
همان منبع خبر می دهد که دو یا سه اعدام دیگر احتمالاً انجام می گیرد. او مدعی بود که از اعدامهای سطح پایین تر که منابع دیگر به ما گزارش داده اند هیچ اطلاع مشخصی ندارد.
5- همان منبع خبر داد که سرانجام کمیته خمینی واقعاً منحل شده است. از عناصر انقلابی آن در رسیدگی به مسایل امنیتی استفاده می شود. این کمیته از پایگاه سابق نظامی باغشاه در جنوب غربی تهران، عمل می کرد. کمیته های محلی هنوز برای ایجاد امنیت مشغول کارند، ولی دولت ایران چندین کلانتری را فعال ساخته است و اعضاء کمیته محلی مساجد در آنها ادغام شده اند و در اداره محل زیر نظارت دولت سهیم هستند.
(نظریه: بدون شک بین افسران شهربانی و انقلابیون جدید اصطکاک وجود دارد ولی منبع دیگری خبر داد که شهرداریها کاملاً زیر کنترل دولت قرار گرفته اند تا راهی برای متمدن ساختن انقلاب باشد.
6- نظریه: اگر بتوان از شکاف آشکار بین عناصر نیروهای امنیتی اجتناب ورزید، در چند روز یا چند هفته آتی، احتمالاً ما شاهد این هستیم که دولت واحدهای اداری بسیار بیشتر و کارهای سازمانی بیشتری را در سطح شهر و کشور در چنگ و مهار خود خواهد گرفت. البته، همانطور که در ده روز پیش دیدیم، احتمالاً گاهگاهی تیراندازی و یا سرقت واقع خواهد شد.
7- آخرین خبر: اخبار بعد ازظهر سرتیپ امامی را فرمانده نیروی هوایی اعلام کرد. (نظریه: این تعویض به دنبال انتقاداتی از سرلشگر آذربرزین به عمل آمد که پرسنل سطح پایین تر نیروی هوایی او را به اندازه کافی انقلابی نمی دانستند. تغییر انتصاب اول دولت، نشان می دهد که در حال حاضر نیروهای مسلح خط دولت را زیاد نمی خوانند.
سولیوان
گزارش وضعیت برای دوره زمانی 26 25 فوریه 79
سند شماره 68
محرمانه غیرقابل رؤیت برای بیگانگان26 فوریه 1979 7 اسفند 1357
از: دفتر وابسته دفاعی آمریکا، تهران 2554
به: سازمان اطلاعات دفاعی، واشنگتن دی. سی
موضوع: گزارش وضعیت برای دوره زمانی 26 25 فوریه 79
16- خلاصه: (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان) این گزارش شامل وضع دفتر وابسته دفاعی آمریکا 12-C، شب پر سر و صدایی در سفارت، وضع مسافرت در ایران، اخطار مجاهدین به بازرگان، وضع حزب توده، عملیات هوایی مهرآباد، و بازنشستگی تعداد بیشتر سرلشگرها می باشد.
17- از 17 تا 21 حذف شده است.
22- جزئیات: (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان)
ص: 122
الف- دفتر وابسته نظامی آمریکا، 12C. برای آخرین بار هواپیمای ما توسط سروان جانسون و خلبان هیکت مستشاری نظامی به پرواز درآمد و در فرودگاه مهرآباد پارک و قفل شد. هنوز نتوانسته ایم به هواپیما دسترسی پیدا کنیم. ولی می کوشیم تا 27 فوریه وضع آن را مشخص و تعیین نماییم.
ب- شب پر سر و صدا در محوطه سفارت. دیشب تقریباً نیمه های شب صدای تیراندازی زیادی در محوطه سفارت به گوش رسید. به نظر می رسد بعداز ساعت منع عبور و مرور کسی عبور می کند و نگهبانان برای ایست دادن تیراندازی هوایی می کنند. نگهبانان عصبی دیگر به آنان می پیوندند و نتیجه تیراندازی زیادی است. با نگهبانان مجاهد گفتگو کردیم، آنان از اینکه چپی ها در ورزشگاه نزدیک سفارت جمع شده اند، خیلی نگران بودند. نگهبانان گفتند که شب خطرناکی در پیش دارند و ممکن است مجبور باشند به سوی چپی ها تیراندازی کنند.
ج- سفر ایرانیان، دولت موقت انقلابی اعلان کرد که زنان، کودکان کمتر از 18 سال، دانشجویان با گذرنامه ها و پذیرش معتبر و بیمارانی که مداوای پزشکی لازم دارند می توانند از ایران خارج شوند. با وجود این، ظاهراً این محدودیتها مانع از آن نگشته است که شاهپور بختیار، نخست وزیر سابق، که به قول خمینی از کشور گریخته است، از ایران خارج شود. روزنامه ها گزارش می دهند که خمینی قصد دارد روز پنج شنبه به قم بازگردد و در آنجا به اندازه تهران فعال خواهد بود.
د- اخطار و هشدار مجاهدین [خلق]: بنابر گزارش روزنامه ها، مبارزان آزاد اسلامی (مجاهدین)، به بازرگان هشدار سختی داده اند که اگر خواسته هایشان تأمین نگردد انقلاب با مسایل جدی روبرو خواهد شد. خواسته عمده مسعود رجوی (عضو بالای گروه) انحلال فوری ارتش شاه است. از آنجا که این خواسته با خواسته فداییان یکی است، آینده ارتشی متمرکز در دست دولت در خطر قرار می گیرد. این دو سازمان نه تنها خواستار یک «ارتش خلق» چپگرا هستند، بلکه برای اداره امور مردمی و تشکیل دادگاههای عمومی از تشکیل «شوراهای خلق» هواداری می کنند. به علاوه آنان خواهان این هستند که مقامات دولتی، مدیران کارخانجات و بازرگانی و نیروهای ارتشی از طریق این «شوراهای خلق» برگزیده شوند. معاون نخست وزیر، امیرانتظام ایده شوراهای خلق را رد کرد و اظهار داشت که همه باید از افراد انتصابی خمینی اطاعت نمایند تا زمانی که انتخابات برگزار گردد. بدین طریق، سازمان کنونی ارتش و انتخاب مقامات ارشد ارتش (سرهنگان) ممکن است فقط راه حل موقتی باشد. شایگان آب را بیشتر گل آلود ساخته و گفته است که ارتش کاملاً منحل گردد و پاسداران ملی و دموکراتیک جانشین آن گردند.
ه- حزب توده: آینده حزب توده روشن نیست. شایگان می گوید حزب کمونیست توده ایران باید غیرقانونی باقی بماند (اگر باز برای شوروی کار می کند). بازرگان گفته است که اعضاء حزب توده و فداییان چپگرا در انقلاب فراموش نخواهند گشت و افزوده است که از
ص: 123
نقطه نظر آزادی عقیده، آنان نیز مثل سایر احزاب و سازمانها خواهند بود و می توانند فعالیتهای تبلیغاتی خود را انجام دهند.
و- عملیات هوایی مهرآباد: هواپیمایی ایران پروازهای داخلی و خارجی خود را ادامه می دهد. هوشنگ تجدد، مدیرکل جدید می گوید که برنامه های آموزشی جدید در بخش نگهداری، فنی و فعالیتهای پروازی شروع می گردد تا رفته رفته در هواپیمایی ایران، افراد ایرانی جای کارمندان خارجی را بگیرند. شرکت هواپیمایی لوفت هانزا، از دولت اجازه از سرگیری عملیات عادی خود را دریافت کرده است.
ز- سرلشگرهای بیشتری بازنشست می شوند: 34 سرلشگر دیگر و 17 سرتیپ ارتش و شهربانی بازنشسته شدند. این بازنشستگی ها که توسط سپهبد قرنی اعلام می گردد، بخشی از تلاش مداومی است که در زمینه تصفیه ارتش از سرلشگران نظام گذشته صورت می گیرد.
نظریات تهیه کننده: (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان)
برقراری جمهوری اسلامی و سازماندهی یک نیروی امنیتی ملی هنوز موانع و مشکلات عمده در جریان انقلاب است. امنیت داخلی محوطه سفارت کافی ولی حساس است. در ساعت دو و سی و پنج دقیقه بعد از ظهر به وقت محلی صدای دومین تیراندازی به گوش رسید.
تلفات وارده در حمله چهاردهم فوریه
سند شماره 69
استفاده محدود اداری27 فوریه 1979 8 اسفند 1357
از: سفارت آمریکا ، تهران 2581به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی.
موضوع: تلفات وارده در حمله چهاردهم فوریه
1- افراد زیر در حمله 14 فوریه به سفارت کشته و یا مجروح شدند:
الف- غلامعلی کرد، پیشخدمت رستوران سفارت با تیر کشته شد.
ب- محمدعلی صیرفی در طبقه اول ساختمان آپارتمان محل سابق و موقت سفارت با تیر کشته شد. وی کارمند سفارت نبود. او پسر هفده ساله خانم نوروزی کارمند سفارت که در حمله خود وی نیز حضور داشت، بود.
ج- سرگروهبان کنت کراوس از ناحیه سر با شلیک تیری آسیب دید. نه روز اسیر بود بعد از آزادی، از وضع تندرستی خوبی برخوردار بود.
د- یعقوب آقاخان تپه وری راننده سفارت هنگامی که در رستوران سفارت بود، از پشت تیر خورد. چهار روز در بیمارستان بود و بعد آزاد شد.
ه- مشهدی محمدعلی، راننده سفارت، از فرق سر او بر اثر گلوله خراش برداشت و روز یازدهم فوریه بار دیگر تیر خورد. تیری شانه چپ او را زخمی کرد و به مداوای کمی نیاز بود. او در حال حاضر به سر کار برگشته است.
ص: 124
و- حبیب الله افتخار، راننده سفارت. یکی از حمله کنندگان با کارد پشت پای او را در اطاق مخابره، زخمی کرد. زخم انتحاری در بیمارستانی پانسمان شد و سر کار برگشت.
ز- سرگروهبان نیروی دریایی، لاری. ا. پنامون. پای چپش با ضربات مداوم قنداق تفنگ و لگد کوفته شده و خراش برداشته است.
ح- سرگروهبان ارتش ریچارد نوبل. بازوی دست راستش در رستوران سفارت اندکی زخم برداشت. سولیوان
گزارش وضعیت سیاسی اقتصادی، 27 فوریه
سند شماره 70
محرمانه27 فوریه 1979 8 اسفند 1357
از: سفارت آمریکا، تهران 2582به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی
موضوع: گزارش وضعیت سیاسی اقتصادی، 27 فوریه
1- (محرمانه- تمام متن)
2- خلاصه: رئیس شرکت ملی نفت ایران به قرارداد کنسرسیوم نفت به عنوان قراردادی استعماری حمله می کند و می گوید شرکت ملی نفت ایران با کنسرسیوم قرارداد جدیدی منعقد نمی سازد و علاقمند است خود رأساً دست به فروش نفت بزند. بختیار احتمالاً از ایران خارج شده و در فرانسه است. سرباز سابق جنبش آزادیبخش فلسطین فرمانده جدید سپاه پاسداران انقلاب که جانشین ارتش خواهد گشت، برگزیده شد. مولوی رئیس بانک مرکزی شد. هنوز شش تن از وزراء سابق فراری اند و برای محاکمه در تعقیب آنان هستند. خمینی خواستار اصلاح دادگاههاست. خمینی با هیأتهای خارجی ملاقات می نماید. پایان خلاصه.
3- روزنامه های صبح 27 فوریه، جملاتی از سخنرانی رئیس جدید شرکت ملی نفت ایران را برای کارگران نفت آبادان تیتر کرده اند. او می گوید سیاست جدید ایران تماماً بر پایه منافع ملی قرار دارد و هیچ گونه قرارداد تحمیلی استعماری را نخواهد پذیرفت. تفسیر روزنامه حاکی از آن است که شرکت ملی نفت ایران در فکر قرارداد جدیدی با کنسرسیوم نیست و علاقمند است خود مستقیماً به فروش نفت بپردازد. نزیه همچنین گفت که ناگزیر است 400 نفر را که شغلی ندارند و حقوق دریافت می کنند اخراج نماید. ملکه فرح هر ماه 28/4 میلیون دلار حقوق از شرکت ملی نفت دریافت می کرده است. او تکرار کرد قصد دولت تولید سه میلیون بشکه نفت در روز و صدور 4/2 میلیون آن است.
4- مطالب روزنامه منکر آن است که نخست وزیر سابق بختیار در فرانسه می باشد. ولی خانواده منبع نزدیکی به مقام سفارت در 27 فوریه اطلاع داد که بختیار مطمئناً در آنجا پنهان شده است و وی این خبر را قطعی می داند. (این فقره را حفظ کنید).
5- روزنامه صبح، تهران ژورنال، در 27 فوریه خبری را عنوان کرد که جلال الدین فارسی شخصی که همراه سازمان آزادیبخش فلسطین علیه اسرائیل جنگیده است، فرمانده سپاه
ص: 125
پاسداران انقلاب می شود. یکی دیگر از رهبران مجاهدین، مهدی تقوی، در سخنرانی در دانشگاه تربیت معلم گفت که نیروهای مسلح نمی توانند مورد اعتماد باشند. تقوی مطالب چند روز اخیر چپگرایان را تکرار کرد و گفت که نیروهای مسلح هنوز سلطنت طلب هستند و برای انقلاب تهدید محسوب می شوند. (روزنامه ها همچنین نام کامل با املاء صحیح انگلیسی فرمانده جدید نیروی هوایی را منتشر کرد. سرتیپ اصغر ایمایان [ایمانیان] که در گزارش دیروز به غلط امانی ذکر شده بود.
6- روز 26 فوریه دولت ایران، محمدعلی مولوی، اقتصاددان با تجربه را رئیس بانک مرکزی معرفی کرد. مولوی سفیر سابق ایران در جامعه اقتصادی اروپا، معاون سابق وزیر تجارت و سالها استاد اقتصاد دانشگاه ملی و نویسنده مقالات اقتصادی بوده است.
7- روزنامه ها در رابطه با تعقیب پانزده تن از مقامات رژیم سابق که از حبس گریخته اند مطالبی را منتشر می کنند. شش نفر آنان وزرای سابق هستند: منوچهر تسلیمی، فریدون مهدوی، عبدالعظیم ولیان، رضا صدقیانی، هوشنگ نهاوندی و عبدالمجید مجیدی، تجار معروف هژبر یزدانی، رحیم علی خرم و علی رضایی هم تحت تعقیب قرار دارند. همچنین در یک آزاد کردن بعد از آزادی زندانیان در دهم فوریه، معاونان سابق وزارت بهداری، نقابت و نیلی آرام آزاد شدند. همسر آرام که آمریکایی است در ژانویه ایران را به سوی آمریکا ترک گفت.
8- آیت الله خمینی در گفتگو با وزیر دادگستری اظهار داشت که شیوه نظام دادگاههای اروپایی باید از بین برود و قوانین اسلام حاکم گردد. او مشخصاً از رویه دادرسیهای چند مرحله ای انتقاد کرد و گفت که هر دادرسی باید طی یک مرحله و به صورت قاطع و نهایی انجام گیرد. دولت همچنین اعلام کرد که به دستور خمینی، قانون حمایت خانواده لغو شده است. این قانون زنان طلاق گرفته را تحت حمایت قرار می داد و وضع طلاق را روشن می ساخت. این قانون به عنوان قانونی ضداسلام کنار گذاشته شد.
9- آیت الله خمینی با هیأت نمایندگی پولیساریو ملاقات کرد و حمایت خود را از مبارزه آن در راه استقلال صحرای غربی اعلام نمود. شایعه ای رواج دارد که قذاقی رهبر کشور لیبی به تهران خواهد آمد. منبع وزارت خارجه در 26 فوریه این خبر را انکار کرد و گفت که نه دعوت نامه ای فرستاده شده و نه تاریخی برای ملاقات تعیین شده است.
سولیوان
دسته بندی سیاسی125
سند شماره 71
محرمانه27 فوریه 1979 8 اسفند 1357
از: سفارت آمریکا، تهران 2583به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی. فوری
موضوع: دسته بندی سیاسی
1- (محرمانه تمام متن)
ص: 126
2- احساس گسترده اتحاد نیروها علیه رژیم پهلوی گرایش به پوشانیدن واقعیت جامعه سیاسی ایران را پیدا کرد. با سقوط رژیم پهلوی این واقعیت یعنی تمایل به تجزیه سیاسی به سرعت ظهور پیدا کرده است. این جدایی ها صرفاً در سطوح اجتماعی نیست که مثلاًٍ یک جدایی بین مارکسیستهای چپ و مسلمانهای راست باشد، بلکه در همه جهات است. این مسئله در مورد ائتلافهای عجیب از قبیل آنچه میان عده ای از اعضای سازمان اسلامی مجاهدین خلق و سازمان مارکسیستی فداییان خلق در مورد انحلال ارتش رسمی و جایگزینی آن به وسیله ارتش مردمی روی داد و همچنین در مورد غیرعادی بودن پیشرفت آهسته دولت موقت در اعمال اقتدار خویش به دنبال پیروزی برق آسا بر رژیم قبلی صادق است.
3- نمونه های جدایی که در دو هفته اخیر صورت گرفته شامل موارد زیر است:
الف) اختلافات ایدئولوژیک که مهمترین گروههای این گروه بندی، مارکسیستهای ضدمذهب و طرفداران حکومت بر اساس تفسیر بنیاد گرایانه تعالیم اسلامی است لکن اندکی قبل از سقوط بختیار، غیرمارکسیستهای ضدمذهب شروع به ائتلاف با تجددگرایان سیاسی در قالب یک نیروی سیاسی مهم کردند. ناگهانی بودن و همچنین غیرمنتظره بودن جهانی سقوط رژیم سابق اجرای این گروه میانه رو سیاسی را دچار بی نظمی و هرج و مرج کرد.
«اکثریت» در جو جاری بی شکلی که عدم اطمینان از آینده سیاسی می تواند منجر به تفسیر سریع در اظهار وفاداری شود چندان معنی ندارد. اما این لغت کاملاً برای ایرانیان که فعلاً ساکت هستند و از لغزش در دامان چپ افراطی و راست افراطی خود را حفظ می کنند اهمیت بالقوه ای دارد.
ب) اختلاف زمانی، که بین بینش خمینی و بازرگان، که در سن 70 سالگی هستند، و مبارزان چریک جوان وجود دارد.
در بهترین شرایط، برای این نسلها ارتباط با یکدیگر مشکل است. در این مورد علائمی در دست است که نارضایتی بین جوانان جنگنده خیابانی بروز کرده است که چرا اعضای مسن تر دولت موقت میل به استفاده از کمک فنی افرادی در نیروهای مسلح و دیوان سالاران رژیم سابق در جهت روی پا ایستادن ایران دارند.
آنها خودشان را به عنوان عامل پیروزی انقلاب و کسانی که حاضر بودند جانشان را در جهت نهضت فدا کنند می بینند و در نتیجه سهم بیشتری در استحکام بخشیدن به دستاوردهای انقلاب می خواهند. برای اعضای دولت که سی و یا چهل ساله بوده و در حال بازگردانیدن و احیای نظم و قانون و ساختمان اداری مملکت، و احیای اقتصاد هستند مشکل است که نسبت به دگماتیسم و انعطاف ناپذیری رهبری ارشد و از طرف دیگر نسبت به سادگی و بی نظمی جوانان مغرور، بی تفاوت باشند.
ج) اختلاف جامعه شناسانه، که یا بر اساس احساسات تجدد گرایانه در مقابل احساسات سنتی است و یا بر اساس طبقات اقتصادی. سفارت از تاریخ حمله 14 فوریه تاکنون فرصت
ص: 127
داشته که حتی بدون ترک محوطه اینگونه اختلافات جهان کوچک را مطالعه کند. محوطه سفارت به وسیله مخلوطی از مجاهدین و پرسنل نیروی هوایی که همافر خوانده می شوند محافظت می شود.
گروه اول از دو بخش که یکی بازاری است و دیگری از متجددین طبقه متوسط تشکیل شده است.
گروه دوم که اعضایش از طبقات پایین هستند بر طبق استانداردهای ایران از نظر تکنیکی سطح بالا بوده (اغلب در آمریکا تعلیم دیده اند) و توسط عوامل بازاری، مجاهدین برای محافظت بیشتر سفارت استخدام شده اند، رقابت بین این سه گروه در کمتر از دو هفته افزایش یافته است. مجاهدین طبقه متوسط، ماتریالیسم ناخالص مجاهدین بازاری و همافران را به عنوان خائن به اصول انقلاب می نگرند. در حالیکه همافران به اعمال هر دو گروه مجاهدین با دیده تحقیر می نگرند. این احساس آنها در رابطه با داشتن مهارتهای مدرن و از جمله توانایی انگلیسی صحبت کردن ما می باشد.
د) اختلاف نژادی- فوری ترین نشانه این امر تقاضا برای کسب خودمختاری در کردستان است. گروههای مختلفی وجود دارند که یا بر اساس زبان مانند ترک زبانان آذربایجان و عرب زبانان خوزستان و یا بر اساس اختلافاتی نظیر سنی های کرد و بلوچ که خود را جزء فرهنگ ایرانی می دانند اما در مواقع بروز ضعف در پایتخت تقاضای خودمختاری در درجات مختلف نموده اند، ناتوانی خمینی و دولت موقت در مناطقی چون کردستان به احساسات جدایی طلبی بار دیگر فرصت بروز داده است. تا موقعی که دولت موقت این چنین بی خاصیت باشد، این پدیده احتمالاً رشد سریع خواهد داشت.
ه ) اختلافات در اداره امور- که به صورت سیستم حکومتی دوگانه دولت موقت و کمیته های انقلاب بروز کرده است. یک منبع سفارت در روز 26 فوریه گفت: در مورد انحلال دومی و انتقال قدرت به اولی پیشرفتهایی شده است. همان منبع گفت که بعضی از افراد کمیته ها جزء افراد دوایر حکومتی قلمداد می شوند. بدین ترتیب گرچه یک منبع تجزیه کم خواهد شد ولی این امر ممکن است رقابت را بین اعضای کمیته و کارمندان دولت به خصوص آنهایی که قبلاً در خدمت رژیم قبلی بودند و اکنون به رژیم فعلی پیوسته اند، افزایش دهد.
این چشم و هم چشمی ها عامل مهمی در اختلافات جاری امور در دو هفته اخیر بوده است.
4- این تجزیه خطرات جدی برای حکومت به بار می آورد. اما پدیده ای است که دولت فقط به طور حاشیه ای بر آن کنترل دارد.
البته اعمالی که دولت برای اعمال اقتدار خویش باید انجام دهد در جهت بدتر کردن جدایی ها که در حال حاضر، بدنه سیاست ایران را شکافته است عمل می کند.
ص: 128
مارکسیستها که از اکثر موقعیت ها در دولت موقت محروم بوده اند از فشارها که در حال آشکار شدن هستند استفاده خواهند کرد. آنها هنوز از نداشتن مسئولیت در دولت برخوردار بوده و بدین ترتیب آزاد هستند، که حمایت کامل خود را از مسایل مورد علاقه و تقاضاهای مخصوص متنوعی که ممکن است متناقض هم باشند اظهار نمایند. در مجموع آنها می توانند از ناتوانی دولت در راضی نگهداشتن همه مردم در تمام اوقات استفاده ببرند. سولیوان
گزارش نوبه ای 26 و 27 فوریه128
سند شماره 72
محرمانه27 فوریه 1979 8 اسفند 1357
از: دفتر وابسته دفاعی آمریکا، تهران 2584
به: سازمان اطلاعات دفاعی، واشنگتن دی. سی
موضوع: گزارش نوبه ای 26 و 27 فوریه
16- خلاصه: (محرمانه) این گزارش، اخبار دوره زمانی ساعت 12، 26 تا ساعت 12، 27 فوریه 79 به وقت محلی را دربر دارد. گزارشات دریافتی مبنی بر ادامه اعدام؟، انتصاب افسر سازمان آزادیبخش فلسطین به فرماندهی سپاه انقلاب؛ گشتی های جوان داوطلب در شهر، بازگشایی دانشگاهها، فرماندهی جدید نیروی هوایی، رأی دادن افراد نظامی، به غیر از نیروی دریایی شاهنشاهی می باشد.
17- از 17 تا 21 حذف شده است.
22- جزییات: (محرمانه)
الف- اعدامها در تهران ادامه دارند و آخرین کسی که اعدام شده محمدحسن نادری مسئول شکنجه ساواک اصفهان بوده است. همچنین گزارش شده است که دو افسر پلیس اعدام شده اند ولی اسم آنان مشخص نشده است.
ب- سرمقاله های امروز روزنامه تهران ژورنال گزارش می دهد که یک افسر سازمان آزادیبخش فلسطین فرماندهی سپاه انقلاب را به عهده می گیرد. جلال الدین فارسی که بنا به گزارش منابع خبری یک ایرانی تحصیلکرده مترقی است، چندین سال فرماندهی یک گردان رزمی را در سازمان آزادیبخش فلسطین به عهده داشته است. این نظریه به شدت قوت گرفته که او به فرماندهی سپاه پاسداران انقلاب موردنظر برگزیده خواهد شد.
دولت موقت مهدی بازرگان تحت فشار بسیاری قرار دارد که یک سپاه معتقد انقلابی به وجود آورد، این فشار به خصوص از سوی مجاهدین، فداییان، چپی ها و سایر نیروهای انقلابی وارد می آید. ممکن است جلال الدین فارسی رهبر این سپاه باشد.
ج- تهران در این مدت آرام بود و فقط چند صدای تیر در طول شب شنیده شده است. در حال حاضر هزاران جوان داوطلب مسلح به مسلسل دستی، تفنگ، سرنیزه یا با دست خالی، در مدت شب در خیابانها گشت می زنند و سعی می کنند آرامش شهر را پس از ماهها اغتشاش
ص: 129
حفظ نمایند. آنها نگهبانی خود را از ساعت 2200 با ایجاد نقاط کنترل در سراسر شهر آغاز می کنند.
آنها بدون استثناء همه را از وزیر گرفته تا خارجیان متوقف می کنند.
هر شخصی که بازداشت شود، وی را به مسجد می برند که به عنوان وزارت دادگستری، دادگاه حقوقی، ستاد پلیس و ژاندارمری، مورد استفاده قرار می گیرد.
د- وزارت علوم و آموزش عالی و فرهنگ اعلام نمود که دانشگاهها در ایران در سه شنبه 3 مارس 79 بازگشایی خواهند شد. وزارتخانه رؤسای جدید دانشگاهها را نیز تعیین نموده است.
ه- توسط دولت موقت چهارمین فرمانده نیروی هوایی منصوب گردید و نیروهای مسلح اسم جدیدی دریافت داشتند. «نیروهای مسلح ملی اسلامی ایران» فرمانده جدید نیروی هوایی سرلشگر اصغر ایمانیان است. فرماندهان قبلی نیروی هوایی که به دلایل مختلف تعویض شده اند عبارتند از: (سپهبد) ژنرال ربیعی، سپهبد سعید مهدیون، سپهبد شاهپور آذربرزین، این اداره تاکنون بیوگرافی فرمانده جدید نیروی هوایی را دریافت نکرده است.
و- دریادار احمد مدنی وزیر دفاع ملی اعلام نمود، اعضاء ارتش آزاد خواهند بود که به احزاب مختلف بپیوندند و در انتخابات آینده رأی دهند. دریادار مدنی همچنین گفت وزارت جنگ قبلی با نام جدید «وزارت دفاع ملی» نام گذاری خواهد شد زیرا قدرت نظامی در این کشور برای دفاع از حاکمیت ملی به کار خواهد رفت نه به منظور تجاوز.
ز- نیروی دریایی ایران. دریادار مدنی که فرمانده نیروی دریایی نیز می باشد اظهارداشت که او هرگونه گسترش بیشتر نیروی دریایی را متوقف خواهد ساخت و حتی ممکن است ابعاد آن را کوچک تر نیز بنماید.
او گفت «زیرا ما دیگر به عنوان ژاندارم خلیج فارس عمل نمی کنیم و نیاز به نیروی دریایی در این ابعاد نداریم. از این پس تنها مأموریت نیروی دریایی ما حراست از آبهای داخلی است و دیگر در پشتیبانی از منافع استعماری عمل نخواهیم کرد.» دریادار مدنی همچنین مشخص نمود که دیگر اطلاعات دریایی وجود نخواهد داشت و بنابراین دیگر بررسی و تحقیقات و تجسس در مورد پرسنل نیروی دریایی انجام نخواهد شد.
او گفت مشاورین تکنیکی همچنان باقی خواهند ماند ولی نقش سیاسی نخواهند داشت. مشاورین فقط در موارد تکنیکی مساعدت خواهند کرد.
نظریات تهیه کننده (محرمانه): در مورد نیروی هوایی شاهنشاهی، تغییرات سریع و متعدد فرماندهان نشانگر ناآرامی های سیاسی در نیروی مزبور است. نیروی هوایی نقش سرنوشت سازی در قیامی داشت که منجر به سرنگونی رژیم قبل شد و به نظر می رسد هنوز راه طولانی در پیش دارد تا به وضعیت طبیعی خود بازگردد. نام جدید «نیروهای مسلح ملی اسلامی ایران» به نظر می رسد نشان دهنده علاقه دولت به وارد نمودن دستاوردهای انقلاب اسلامی به داخل نیروهای مسلح باشد.
گزارش وضعیت ایران، 28 فوریه130
ص: 130
سند شماره 73
محرمانه28 فوریه 1979 9 اسفند 1357
از: سفارت آمریکا، تهران 2600به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی
موضوع: گزارش وضعیت ایران، 28 فوریه
1- (محرمانه تمام متن)
2- خلاصه: رئیس شرکت ملی نفت ایران اعلام می کند پنجم مارس صادرات نفت با افزایش تقریبی قیمت از سر گرفته خواهد شد. خمینی با آیت الله طالقانی ملاقات می کند. بعد از عزیمت خمینی به قم، آیت الله طالقانی سخنگوی انقلاب در تهران خواهد بود. صادق قطب زاده، رئیس رادیو و تلویزیون ملی ایران تحت فشار فزاینده مردم و کارمندان قرار دارد. اعدامها و دستگیریها ادامه دارد. پایان خلاصه.
3- روزنامه های صبح 28 فوریه از سخنرانی 28 فوریه نزیه، رئیس شرکت ملی نفت ایران تیتر زده اند. او در جمع کارگران نفت در اهواز گفت، در روز 5 مارس دوازدهمین سالگرد فوت دکتر مصدق «صادرات نفت از سر گرفته می شود. قیمت نفت مستقیماً به مزایده گذاشته می شود و روزانه و نقد خواهد بود». میانگین قیمت نفت 18 تا 20 دلار برای هر بشکه خواهد بود.» نزیه مجدداً تأکید کرد که قرارداد با کنسرسیوم در حال تجدیدنظر است و نظام تنزیلی موجود دیگر به کار نمی رود. با پول نفت اسلحه معامله نمی کنند بلکه وسایل مورد نیاز کشاورزی خریداری خواهد شد. فروش نفت نقداً صورت می گیرد.
4- روزنامه کیهان صفحه اول خود را به ملاقات روز دوشنبه بین خمینی و آیت الله طالقانی، مقیم تهران، اختصاص داد. به نظر می رسد بعد از اینکه خمینی اول ماه مارس به قم عزیمت کند، آیت الله طالقانی مطمئناً سخنگوی انقلاب خواهد بود. گفتگوی خصوصی دو آیت الله دو ساعت و نیم طول کشید ولی بیانیه ای منتشر نشده است. منابع نزدیک به خمینی این نظر روزنامه ها را که میان آن دو اختلاف وجود دارد، رد می کنند.
5- روزنامه ها همچنین گزارش می دهند که کارمندان رادیو و تلویزیون ملی ایران خواستار استعفاء سرپرست جدید، صادق قطب زاده هستند. کارمندان مدعی هستند که صادق قطب زاده، مستبدانه رفتار می کند. مردم در رابطه با تأکید زیاد روی حوادث فلسطین، موسیقی انقلابی (تکراری) و اسلاید، و به طور کلی فقدان برنامه های تفریحی تلویزیون روز به روز بیشتر شکایت می کنند.
6- روزنامه تهران ژورنال خبر داد که محمد توکلی شهردار تهران شده است. توکلی که قبلاً عضو کمیته فنی شهرداری بود، کار خود را از روز 27 فوریه آغاز کرد.
7- از زمان انقلاب فرمانده ژاندارمری خوانسار (منطقه اصفهان) یازدهمین مقام دولت قبلی است که در تاریخ 27 فوریه در برابر جوخه اعدام قرار گرفت. روزنامه تهران ژورنال مدعی است که بنا بر گزارش مقامات غیررسمی نزدیک به 3000 نفر از رؤسا و صاحبان مشاغل نظام
ص: 131
قبلی هنوز در بازداشت و بازجویی بسر می برند.(1)گزارش می شود که فرمانده سابق ژاندارمری سیستان و بلوچستان دستگیر شده است.
8- روزنامه تهران ژورنال خبر می دهد که دیدار قذافی به تأخیر افتاده است.
سولیوان
نظریه در مورد وضعیت سیاسی: همافران
سند شماره 74
محرمانه28 فوریه 1979 9 اسفند 1357
از: سفارت آمریکا، تهران 2606به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی
موضوع: نظریه در مورد وضعیت سیاسی: همافران(2)
1- (محرمانه تمام متن)
2- در طی آخرین روزهایی که منجر به انقلاب ایران شد نیروی هوایی، بالاخص شاخه «همافران»، برخلاف سایر نیروهای سنتی ارتش که شدیداً دچار بی انضباطی و سرخوردگی شده بودند، به طور مشخص به صورت یک نیروی نسبتاً منظم و کارآ، ظاهر شد. نیروی هوایی ایران بسیاری از فعالیتهایی که معمولاَ توسط پلیس انجام می شوند، به عهده گرفته است، که از بین آنها، قسمتی از مسئولیت نگهبانی از سفارت و کنسولگری تبریز است. علیرغم تغییرات مداوم رده بالای سلسله مراتب نیروی هوایی، به نظر می رسد رده های میانی و پایین به مقدار زیادی همبستگی و هماهنگی بین خودشان را حفظ کرده اند. نقشی که همافران نیروی هوایی ایفاء می نمایند به نحو خاصی قابل توجه می باشد.
3- کارمند سفارت، در مدت هفته گذشته، موقعیتی به دست آورده و با گروههای مختلفی از همافران مذاکرات مفصلی انجام داده است که در طی آن نظریات زیر ابراز شده است.
4- در مورد آیت الله خمینی: حتی مذهبی ترین همافران، شامل بعضی از کسانی که نوارهای سخنرانی وی و نامه هایش را سالهای متمادی جمع آوری نموده اند، اظهار می دارند که تا زمانی رهبری (امام) خمینی را پیروی خواهند نمود که تشخیص می دهند او برای ایران به عنوان یک کشور مستقل خدمت می نماید.
به نظر می رسد که به هیچ وجه این تصور که ممکن است (امام) خمینی اشتباه کند، در بین آنان وجود ندارد، و در عوض بحث آزاد در مورد جایگزینی خمینی انجام شد. در یک گفتگوی طولانی با تعداد زیادی از همافران پایگاه تهران، این نظریه از سوی سخنگوی جمع مطرح شد که تا یک یا دو سال دیگر، زمانی که شرایط و وضعیت استقرار و آرامش یابد، نوع دولتی که به نظر می رسد بهترین حکومت برای ایران باشد، از کمونیستی گرفته تا دمکراسی و
1- در اصل سند، از این جمله به بعد، به صورت دستنویس اضافه شده است. م.
2- در اصل سند، کلمه صورت دستنویس اضافه شده است. م. « همافران »
ص: 132
حتی بازگشت شاهنشاهی، توسط همافران پشتیبانی خواهد شد. پشتیبانی فعلی آنان از حکومت منصوب شده از سوی (امام) خمینی موقتی است و بر اساس درک آنان از اولین گام های مملکت به سوی پیشرفت و آزادی از یوق شاه است.
5- در مورد آمریکا: مانند بسیاری از ایرانیان، همافران رئیس جمهور کارتر را مهم ترین شخصی که باعث کلیه مشکلات و مسایل چند ساله اخیر ایران بوده می دانند و مورد انتقاد قرار می دهند، ولی علاقه و احترام خود را نسبت به آمریکاییان اظهار می دارند. درست یا غلط آنها با دقت و تأکید این مطلب را بیان می کنند، تماس آنها با ایالات متحده آمریکا در مدت دوره های آموزشی در ایران و در آمریکا مسلماً اثر جدی بر سیستم ارزش های فکری آنها داشته است. همافران علی رغم بی میلی به دیدن سیستم تیم های نیروی هوایی ایالات متحده که در پایگاه های خود در ایران مشاهده می کنند و معترفند که برای بازگشت آمریکاییان باید برای سنگینی بپردازند، معتقدند که مشاورین نظامی ایالات متحده احتمالاً باید به ایران بازگردند، البته تحت محدودیت های بیشتر و برنامه های کنترل شده توسط ایرانیان. نظریه آنها در مورد رودررویی ایالات متحده با ایران، و به خصوص، نتیجه گیری آنها در نیاز به ادامه همکاری های تکنیکی و تجاری، به نظر می رسد که به خوبی راجع به آن فکر کرده اند. علاقه آنان به وابستگی های شخصی به ایالات متحده (برای مثال، تحصیلات، فامیل و دوستان، که در حال حاضر در ایالات متحده هستند.) کاملاً مشخص است، اگر گروه همافران، به خودی خود، به صورت یک قشر در سیستم نظامی ایران، ادامه حیات دهد در آینده عامل امیدوارکننده ای خواهد بود.
6- خلاصه: در زمانی که گروههای نیروهای مسلح سنتی ایران (پلیس، ژاندارمری، گارد شاهنشاهی و نیروی زمینی) کاملاً روحیه و وحدت خود را از دست داده اند، نیروی هوایی به طور کلی و به خصوص گروه همافران، اهمیت خوبی به نسبت نقشی که اخیراً در نیروهای مسلح داشته اند، به دست آورده اند. همبستگی فعلی آنان و نقشی که در حال حاضر ایفا می نمایند، ممکن است در آینده ای نه چندان دور بر علیه آنها عمل کند، به هر حال، بسیاری از ایرانیان و به خصوص آنان که عضو نیروهای ارتش و پلیس قبلی بوده اند، به خاطر می آورند که نیروی هوایی و همافرها گروهی بودند که در زمان رژیم پهلوی بیش از همه مورد عنایت و توجه بوده اند.
در حالیکه گروههای دیگر مواجه با خشونت های داخلی ایران بودند، نیروی هوایی موفق شد کنار بکشد و درگیر نشود، و فقط در آخرین روزها بود که آنها با تبلیغات زیاد وارد تحرکات انقلابی در کنار (امام) خمینی شدند، رهبری بسیاری از غیرنظامیان را که سالها مبارزه کرده بودند، به دست گرفتند، همینطور سایر گروهها، مانند ارتشی ها، آنها را فرصت طلبانی می دانند که وفاداری آنان در حقیقت زیر سئوال است.
سولیوان
گزارش وضعیت ایران، 27 فوریه تا 1 مارس 1979
ص: 133
سند شماره 75
محرمانه 1 مارس 1979 10 اسفند 1357
از: دفتر وابسته دفاعی آمریکا، تهران 2625
به: سازمان اطلاعات دفاعی، واشنگتن دی.سی.
منابع: روزنامه های انگلیسی زبان تهران ژورنال و کیهان اینترنشنال، وابسته های نظامی خارجی
مرکز تهیه گزارش: دفتر وابسته دفاعی آمریکا (وابسته دفاعی)، تهران
تهیه کننده گزارش: سرهنگ تی.ای.شافر، وابسته دفاعی
مقام تأییدکننده گزارش: سرهنگ تی.ای.شافر، وابسته دفاعی
موضوع: گزارش وضعیت ایران، 27 فوریه تا 1 مارس 1979
16- خلاصه: (محرمانه غیرقابل رؤیت برای بیگانگان به ویژه برای اعضاء ناتو) این گزارش وقایع 48 ساعت گذشته را، از ساعت 12:00 به وقت محلی روز 27 فوریه تا ساعت 12:00 روز 1 مارس 1979 پوشش می دهد، شامل: وضعیت سفارتخانه. گزارش روزنامه ها درباره تخلیه آمریکایی ها از کبکان. اولین رفراندوم در ایران. نطق بازرگان. عزیمت خمینی به قم. خلع ید کنسرسیوم. محدودیت سفر. قانون اساسی جدید. و گزارش تلویزیون از بهشهر.
17- از 17 تا 21 حذف شده است.
22- جزییات: (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان)
الف) وضعیت سفارتخانه: پاکسازی دفاتر و حمل اثاثیه کارمندانی که قصد خروج از ایران را دارند، در حال انجام است. تیراندازی به طرف سفارت واطراف آن ادامه دارد. شب گذشته در حدود ساعت 02:30 صبح سه تن از محافظان کمیته سوار بر خودروی ضد گلوله سفارت در حال گشت زنی روزمره خود در خارج از مجتمع بودند که از استادیوم روبروی سفارتخانه نزدیک کوچه اردلان هدف رگبار گلوله قرار گرفتند. تعدادی گلوله به داخل خودرو نفوذ کرد و یکی از آنها به بازوی محافظی که در صندلی عقب نشسته بود، اصابت نمود. محافظان نیز با شلیک گلوله پاسخ دادند و خود را به بیمارستان رساندند. جراحت سطحی بود. همچنین، در طول شب، یک تیرانداز که در ساختمان روبروی سفارت موضع گرفته بود پنجره جلوی (ضلع جنوبی) ساختمان کنسولی را هدف رگبار گلوله قرار داد. در طول شب صدای تیراندازی در سرتاسر تهران شنیده می شد.
یکی از کارمندان سفارت استرالیا گزارش داد که شب گذشته هنگام مراجعت از هتل اینترکنتینانتال به خانه اش در شمال کاخ نیاوران در ساعت 23:30، بیست بار مورد بازرسی قرار گرفت. در یک ایستگاه بازرسی، یک نگهبان گلوله ای شلیک کرده بود، ولی هدف او خودروی حامل کارمند سفارت نبود.
ب) گزارش روزنامه ها از تخلیه کبکان: هر دو روزنامه انگلیسی زبان مقالاتی در مورد تخلیه آمریکایی ها از کبکان در صفحه اول خود درج کردند. عنوان مقالات «ایستگاه جاسوسی
ص: 134
آمریکا» و «پایگاه جاسوسی آمریکا» بود. در هر دو مقاله آمده بود که «نیروهای نظامی» و «پرسنل وزارت دفاع» آمریکا «20 آمریکایی» را از محل تخلیه کرده اند. گزارش جداگانه مأموریت وابسته نظامی و وابسته نیروی هوایی به کبکان به همراه جزئیات تخلیه آمریکایی ها امروز مخابره شد. بیست و دو آمریکایی امروز سوار بر هواپیمای ایرفرانس فرودگاه مهرآباد را ترک کردند.
ج) رفراندوم: طبق گزارش روزنامه ها، حاج سید جوادی، وزیر کشور، رسماًً اعلام کرد که ایرانی ها برای رأی گیری درباره نظام جمهوری اسلامی در روز 30 مارس به پای صندوق های رأی خواهند رفت. در رفراندوم، از برگه های قرمز (به معنای نه) و سبز (به معنای آری) برای پاسخ به این سئوال استفاده خواهد شد که «آیا با تغییر رژیم گذشته به نظام جمهوری اسلامی که قانون اساسی آن بعداً به رأی گیری عمومی گذاشته خواهد شد، موافقید؟» کلیه ایرانی های 16 سال به بالا شامل «کلیه گروههای اجتماعی و حرفه ای و اعضای نیروهای مسلح» می توانند در این رفراندوم شرکت کنند. بر اساس گزارش ها، حمید آذریون، دبیرکل حزب مارکسیست- لنینیستی «حزب کمونیست ایران» از اعضای حزب خواسته است تا برگه آری را به صندوق بیندازند.
د) نطق بازرگان: شب گذشته، نخست وزیر نطقی بسیار «واقع بینانه و صمیمی» در رادیو و تلویزون سراسری ایراد کرد. او ابراز داشت که دولتش با دو مشکل عمده مواجه است: «بازی کمیته ها» و «انتظار نامعقول برای دستاوردهای یک شبه». اشاره او به «بازی» به سوءاستفاده ها و تصمیمات ضددولتی «کمیته ها» در سرتاسر کشور مربوط می شد. بازرگان به چند نمونه از دخالت کمیته ها در امور دولت اشاره کرد. نخست وزیر به چپگرایانی که خواهان انحلال ارتش بودند شدیداً تاخت و طبق گزارش ها ابراز داشت که «باید هر چه سریعتر ارتش را سامان دهیم تا به مسئولیت خود برای صیانت از مرزهای ایران و خنثی کردن تهدید دشمنان عمل کند.»
ه ) عزیمت خمینی به قم: امروز خمینی به قم باز می گردد، که بازگشتی با شکوه برای این آیت الله عالی رتبه مملکت به شهر مقدس قم است. روزنامه ها نوشته اند که: «این واقعه فقط یکبار در طول عمر بسیاری از آدمها اتفاق می افتد، و برای برخی دیگر بازگشت امام عصر است.»
و) حسن نزیه، مدیر عامل جدید شرکت ملی نفت ایران، اعلام کرد که تمامی معاملات فروش نفت با کنسرسیوم لغو می شود، و از این به بعد شرکت ملی نفت ایران به هر یک از شرکت های خارجی رأساً نفت می فروشد. طبق گزارش های خبری، قرار است اولین نفت کش در روز دوشنبه در جزیره خارک بارگیری کند، و نزیه می گوید که نفت به شرکت هایی که بالاترین قیمت را پیشنهاد کنند، فروخته خواهد شد. سطح تولید نفت روز دوشنبه 5 مارس 1979 اعلام خواهد شد.
ز) محدودیت سفر برای ایرانی ها: لیست سیاهی از اسامی تقریباً 16 هزار نفر در حال تهیه
ص: 135
است تا از خروج افرادی که متهم به ارتکاب جرم هستند از کشور جلوگیری شود. قرار است بعد از تسلیم این لیست به اداره گذرنامه، خروج از ایران برای همه به استثنای افرادی که نامشان در لیست است، بدون هیچ محدودیتی آزاد باشد. لیست سیاهی نیز از اسامی خانم ها به اداره گذرنامه تسلیم شده است و طبق گزارش ها کلیه خانم هایی که قصد خروج از ایران را داشتند و نامشان در آن لیست نبود، دیروز اجازه یافتند از ایران خارج شوند.
ح) ناصر میناچی، وزیر اطلاعات، دیروز اظهار داشت که جزئیات قانون اساسی پیشنهادی به زودی اعلام خواهد شد. در حال حاضر، خمینی در حال مطالعه متن قانون اساسی است. براساس گزارش ها، منابع مطلع می گویند که در رأس نظام جمهوری یک رئیس جمهور منتخب قرار خواهد داشت که فقط دارای اختیارات اجرایی است و نخست وزیری منصوب می کند که باید از سوی مجلس (که از قرار معلوم تنها مجلسِ پارلمانی در نظام جمهوری اسلامی خواهد بود) رأی اعتماد بگیرد.
ط) گزارش تلویزیونی از پایگاه بهشهر: وابسته نیروی هوایی بریتانیا گزارش می دهد که خبرنگاران شبکه تلویزیونی آی.تی.اِن بریتانیا به سرپرستی جان اسنو و خبرنگاران شبکه تلویزیونی ای.بی.سی از پایگاه بهشهر دیدار کردند و نسبتاً آزادانه از این پایگاه تصویر گرفتند. یکی از مأموران سفارت استرالیا که شب گذشته این تصاویر تلویزیونی را رؤیت کرده بود، مراتب فوق را تأیید می کند.
آقای اسنو به وابسته نیروی هوایی بریتانیا گفت که پایگاه دست نخورده است، و هیج آثاری از غارت اثاثیه منازل در آن دیده نمی شود، و درب ساختمان های پایگاه قفل و زنجیر شده و کسی نمی تواند وارد آنها شود. او همچنین گفت کارگران بهشهر که حقوق خود را دریافت نکرده اند، نا آرامی هایی ایجاد کرده بودند. در حال حاضر، مقامات سفارت دارند برای حل مشکل پرداخت حقوق ها تدبیری می اندیشند.
نظریات مرکز تهیه گزارش: (محرمانه - غیرقابل رؤیت برای بیگانگان ویژه اعضاء ناتو) تیراندازی شبهای گذشته به سوی سفارتخانه حکایت از آن دارد که مسئله تأمین امنیت در تهران به این زودی ها حل نخواهد شد و معلوم نیست چه کسی و چه سازمانی باید این امنیت را برقرار کند.
تیراندازی و درگیری بین چریک های فدایی، مجاهدین، و دژبان نیروی هوایی و سایر گروهک ها تا چند هفته دیگر، شاید هم چند ماه دیگر، ادامه خواهد یافت. مسافرت های شبانه در تهران، حتی با محافظ، همچنان بسیار خطرناک خواهد بود. برخی از ایرانی ها می گویند که با خروج خمینی از پایتخت، وضعیت تهران بدتر خواهد شد. بازرگان نمی تواند به این زودی ها یک نیروی امنیت مرکزی که توانایی کنترل شهرها و شهرستانها را داشته باشد، تشکیل دهد. تصمیم سفیر به نگاه داشتن حداقل کارمند مورد نیاز سفارت احتمالاً در آینده نزدیک تغییر نخواهد کرد.
وقایع 1 مارس 1979
ص: 136
سند شماره 76
محرمانه3 مارس 1979- 12 اسفند 1357
از: سفارت آمریکا، تهران 2651به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی.سی.
موضوع: وقایع 1 مارس 1979
1- (محرمانه - تمام متن)
2- خلاصه: دولت ایران اعلام می کند که رفراندومی در 30 مارس برگزار خواهد شد. بازرگان در تلویزیون سراسری از فعالیت برخی کمیته ها و گروههای سیاسی شدیداً انتقاد می کند. خمینی پیش از عزیمت به قم به ملت پیام می دهد. تصفیه وزارتخانه ها همچنان ادامه دارد. روزنامه ها از تخلیه پرسنل نیروی هوایی آمریکا از کبکان گزارش می دهند. کمیته حقیقت یاب در مورد وضعیت کردستان گزارش می دهد. انتصاب های جدید. پایان خلاصه
3- دولت ایران اعلام کرده است که رفراندومی در 30 مارس برگزار خواهد شد که در آن مردم فقط به تغییر رژیم سابق به نظام جمهوری اسلامی رأی آری یا نه خواهند داد. مجلس مؤسسان بعداً قانون اساسی جمهوری را به تصویب خواهد رساند. کلیه ایرانی های بالای شانزده سال حق شرکت در این رفراندوم را دارند. خمینی از همه خواسته است تا رأی «آری» را به صندوق بیندازند. با توجه به سازوکار رأی گیری، انتظار می رود که رأی «آری» چشمگیر باشد.
4- نطق بازرگان قبلاً گزارش شد.
5- خمینی پیش از عزیمت به قم در پیامی 14 ماده ای خطاب به ملت، بر ضد «استعمار» در ایران سخن گفت و از ایرانی ها خواست تا «هرچه زودتر» تمامی مظاهر نفوذ نظامی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی آمریکا را از ایران پاک کنند. خمینی پس از آنکه اظهارات نیشدار خود را متوجه اتحاد شوروی، بریتانیا، صهیونیسم، و عناصر چپگرا کرد، بار دیگر از مردم خواست تا به کلانتری ها و پادگان های ارتش، منازل و مکان های دیگر حمله نکنند، و توصیه کرد که دولت جدید آب و برق را رایگان در اختیار اقشار فقیر قرار دهد.
6- وزارت امور اقتصاد و دارایی اعلام کرده است که قصد دارد تغییراتی سازمانی در این وزارتخانه اعمال کند که موجب حذف 237 پست سازمانی، شامل کارمندان 10 مرکز خارجی، خواهد شد. قطب زاده، رئیس رادیو و تلویزیون ملی ایران، خبر از اخراج 50 «مدیر بلندپایه» داده است.
7- هر دو روزنامه کیهان [اینترنشنال] و تهران ژورنال در تاریخ 27 فوریه گزارشی از تخلیه پرسنل آمریکایی از کبکان که آن را پایگاه جاسوسی آمریکا توصیف کرده اند، در صفحه اول خود به چاپ رساندند. گزارش های ضدونقیضی منتشر شده است، و روزنامه ها مدعی اند که تخلیه نیروهای آمریکایی پس از چند روز درگیری مسلحانه صورت گرفته است، که طی آن ابتدا شبه نظامیان به پایگاه مذکور حمله و دستگاههای فوق سری آنجا را تصرف کردند و سپس
ص: 137
پرسنل نیروی هوایی ایران ایستگاه فوق را از دست شبه نظامیان آزاد ساختند.
8- فروهر، وزیر کار و امور اجتماعی، که در رأس یک هیأت حقیقت یاب به کردستان سفر کرده بود، طی گزارشی ناآرامی های کردستان را «وخیم، ولی غیر بحرانی» خواند. سخنگویان دولت می گویند که کردها خواهان خودمختاری هستند، ولی قصد جدایی از ایران را ندارند.
9- طبق گزارش مطبوعات ایران، نصرت الله امینی به سمت استاندار فارس، و نصرت الله گرجی به سمت استاندار هرمزگان منصوب شده اند.
سولیوان
گزارش وضعیت ایران، 3 2 مارس 1979
سند شماره 77
محرمانه3 مارس 1979 12 اسفند 1357
از: دفتر وابسته دفاعی آمریکا، تهران 2668
به: سازمان اطلاعات دفاعی، واشنگتن دی.سی.
منابع: روزنامه های ایران، مقامات سفارت
مرکز تهیه گزارش: دفتر وابسته دفاعی آمریکا، تهران
تهیه کننده گزارش: ای.بی.گرازینی، متخصص امور اطلاعاتی
مقام تأیید کننده گزارش: سرهنگ تی.ای.شافر، وابسته دفاعی
موضوع: گزارش وضعیت ایران، 3 2 مارس 1979
16- خلاصه: (بدون طبقه بندی) این گزارش وقایع 24 ساعت گذشته از ساعت 12:00 روز 2 مارس تا ساعت 12:00 روز 3 مارس 1979 را پوشش می دهد، شامل: درگیری های مسلحانه پراکنده در شهر. ورود خمینی به قم. گزارش های خبری درباره پایگاه «استراق سمع». ممنوعیت گوشت منجمد. سفر وزیر دفاع. بازنشستگی های بیشتر. اعدام های بیشتر. فعالیت کمیته های انقلابی. بیانیه حزب توده و وضعیت هواپیمای C-12 دفتر وابسته نظامی آمریکا.
17- از 17 تا 21 حذف شده است.
22- جزییات: (محرمانه)
الف- جناح های متخاصم متشکل از انقلابیون جوان روز گذشته بر سر کنترل خیابان های اطراف محوطه اصلی دانشگاه تهران با اسلحه با یکدیگر درگیر شدند، و این درگیری ها به صورت پراکنده ادامه یافت. همچنین در شرق و جنوب شهر نیز درگیری برای به دست گرفتن کنترل این مناطق بین اعضای سازمان های فداییان و مجاهدین و همچنین بین آنها و نیروهای دولت بازرگان ادامه دارد.
منابع سیاسی مطلع می گویند که این درگیری ها پس از آن رخ داد که افراد مسلح ناشناس قصد غارت منازل متروکه را داشتند. علاوه بر این، شب گذشته بین ساعت 20:30 تا حدود 23:00 تهیه کننده گزارش و سایر اعضای سفارتخانه صدای تیراندازی هایی را در اطراف
ص: 138
سفارتخانه شنیدند که علت آن معلوم نبود.
ب- آیت الله خمینی روز 1 مارس وارد قم شد و اعلام کرد که از آنجا همچنان انقلاب را هدایت خواهد کرد. او همچنین اظهار داشت که «فساد غرب باید از ایران زدوده شود. من به غرب گرایی پایان می دهم ولی تمدن را می پذیرم. با وجود این، مظاهر فاسد غرب باید برچیده شود.»
ج- آیت الله طالقانی خواستار آن است که پیش نویس قانون اساسی پیش از برگزاری رفراندوم منتشر شود. آیت الله طالقانی در یک مصاحبه تلویزیونی طولانی پیشنهاد کرد که پیش نویس قانون اساسی پیش از برگزاری رفراندوم 30 مارس منتشر شود تا مردم بدانند باید به چه چیزی رأی بدهند. طالقانی تقریباً از ایده تشکیل یک ارتش مردمی متشکل از سربازان وظیفه که در مواقع اضطراری سلاح به دست خواهند گرفت، حمایت کرد؛ با وجود این، تأکید کرد که ارتش باید بازسازی شود.
د- تیتر صفحه اول روزنامه های ایران «انهدام پایگاه استراق سمع آمریکا بر ضد شوروی» بود. طبق گزارش ها، روز گذشته 22 متخصص آمریکایی با هواپیمای ایرفرانس خاک ایران را ترک کردند. این متخصصان الکترونیک در ایستگاه محرمانه «استراق سمع» کبکان کار می کردند. همچنین در این گزارش آمده بود مسافرانی که در طول مرز شمالی ایران با روسیه سفر می کنند می توانند بشقاب های ماهواره و تجهیزات دیگری را در 5 پایگاه مختلف ببینند، و اینکه آنها تصور می کنند که این تجهیزات بخشی از سیستم نظارت بر حسن انجام موافقت نامه های محدود سازی سلاح های استراتژیک از سوی روسیه است. رادیوی انقلابی گزارش می دهد که یک ایستگاه استراق سمع دیگر آمریکا در کلارآباد، در شمال تهران، به دست نیروهای انقلابی افتاده است. رادیو همچنین اعلام کرد که ایستگاه استراق سمع دیگری که ظاهراً نیروهای آمریکایی سراسیمه آن را ترک کرده اند در بهشهر، واقع در شرق ساری، قرار دارد. طبق گزارش رادیو، هنوز پرسنل نیروی هوایی ایران و غیرنظامیان این ایستگاهها را در تصرف خود دارند.
ه - گوشت منجمد ممنوع شد. گوشت منجمد از لحاظ شرعی نجس و مصرف آن حرام اعلام شده است. واردات گوشت منجمد قطع و گوشت های منجمد موجود در انبارها معدوم خواهد شد. آیت الله خمینی بعد از ورود به قم این مطلب را اعلام کرد. خمینی به نخست وزیر بازرگان دستور داده است تا دولت واردات گوشت منجمد را قطع کند «زیرا گوشت منجمد نجس و حرام است، و مردم حق ندارند آن را مصرف کنند.»
و- دریادار احمد مدنی (این آخرین درجه نظامی مشارالیه است)، وزیر دفاع و فرمانده نیروی دریایی، روز گذشته از استان سیستان و بلوچستان دیدار کرد. او با روحانیان سنی و اقشار مختلف مردم دیدار و گفتگو، و از تأسیسات نظامی این استان، که هم مرز پاکستان است، بازدید کرد. دریادار مدنی ابراز داشت که هیچ افسر و یا سرباز ارتش ایران دیگر به روی مردم
ص: 139
آتش نخواهد گشود. مشارالیه همچنین اعلام کرد که طبق لایحه ای که در دست تهیه است، مدت خدمت نظام وظیفه برای مردان فقط یک سال خواهد بود و زنان دیگر به سربازی نخواهند رفت. او گفت که «ارتش ما یک ارتش ملی و اسلامی است و برادرانِ سرباز ما در کنار شما هستند و در های تمامی اداره ها و پادگان های ارتش بر روی همه ایرانی ها باز خواهد بود.»
ز- دفتر فرماندهی ستاد نیروهای مسلح ملی اسلامی ایران اعلام کرده است که 51 سرتیپ و20 سرهنگ دیگر بازنشسته شده اند. هنوز نام هیچیک از این افسران اعلام نشده است.
ح- شرکت هواپیمایی ملی ایران اعلام کرده است که پروازهای روزانه به نیویورک از طریق پاریس و لندن بزودی از سرگرفته خواهد شد. این شرکت همچنین اعلام کرده است که قصد دارد دفاتر نمایندگی خود را در سنگاپور، مانیل، بانکوک، شیکاگو، راولپندی، سانفرانسیسکو، دهلی نو، شارجه، و مسقط تعطیل کند. گزارش شده است که این دفاتر نمایندگی فقط برای مطامع سیاسی رژیم گذشته تأسیس شده بودند، و فعالیت تجاری نداشتند.
ط- اعدام های بیشتری صورت گرفته است. سه افسر پلیس که تحت محافظت شبه نظامیان انقلابی به یک زندان محلی در نجف آباد (نزدیک اصفهان) منتقل می شدند، با ضربات چاقو از پای درآمدند. سه افسر دیگر نیز در آبادان و قزوین به جرم قتل مردم بی گناه تیرباران شدند. با احتساب این اعدامها، تعداد اعدام شدگان از زمان پیروزی انقلاب تا کنون به 14 نفر بالغ می شود.
ی- فعالیت کمیته های انقلاب هماهنگ می شود. مهدوی کنی وظیفه یافته است تا فعالیت تمام کمیته های انقلاب را هماهنگ سازد. مهدوی کنی از طرف آیت الله خمینی به این سمت منصوب شده است و در دفتر نخست وزیری به کار مشغول خواهد شد. کنی ابراز داشت که کمیته های تحت نظارت در تمامی استان ها شعبه خواهند داشت و در رأس آنها یک روحانی انجام وظیفه خواهد کرد، ولی مقر اصلی کمیته ها در تهران باقی خواهد ماند. انتظام، معاون نخست وزیر، اعلام کرد تا زمانی که پلیس و ژاندارمری آماده انجام وظیفه اجرای قانون و اعمال نظم شوند، موقتاً سپاهی از پاسداران انقلاب به منظور انجام این وظایف تشکیل خواهد شد.
ک- حزب توده. ده تن از اعضای برجسته حزب (کمونیست) توده با صدور بیانیه ای به ادعای اخیر نخست وزیر بازرگان مبنی بر غیرقانونی بودن حزب توده اعتراض کرده اند. آنها اعلام کردند که همچنان به فعالیت های خود تحت لوای حزبشان که هرگز از مبارزه بر ضدامپریالیسم در کشور از پا ننشسته است، ادامه خواهند داد.
ل- وضعیت هواپیمای C-12 دفتر وابسته نظامی. وابسته نظام و وابسته نیروی هوایی امروز از هواپیمای C-12 بازدید کردند. لاستیک چرخ های هواپیما پاره شده و پنچر بود. هیچکس وارد هواپیما نشده و ظاهراً هیچ خسارت دیگری به آن وارد نشده بود. گزارشی جداگانه در
ص: 140
همین باره ارسال خواهد شد.
م- نظریات مرکز تهیه گزارش: (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان) سفرهای شبانه هنوز بسیار خطرناک است و کارمندان سفارت و دفتر وابسته نظامی فقط در صورت ضرورت شبها در سطح شهر تردد می کنند. از آنجایی که شمار زیادی سلاح در دست جناح های مختلف است، تهیه کننده گزارش اعتقاد دارد که درگیری های مسلحانه از نوع درگیری های شب گذشته تا زمانی که مهمات آنها تمام شود، که البته قدری طول خواهد کشید، ادامه خواهد داشت. حال که آیت الله خمینی به قم رفته است، آیت الله طالقانی بار دیگر والامقام ترین روحانی تهران است. این دو روحانی اختلاف نظرهایی با یکدیگر دارند، ولی منابع می گویند که بین آنها دودستگی نیست.
درباره ممنوعیت مصرف گوشت منجمد نیز هنوز نمی دانیم که آیا این ممنوعیت شامل محموله گوشت منجمدی که به مقصد سفارت آمریکا ارسال شده نیز می شود، و اینکه آیا گوشت منجمد موجود در انبار آذوقه ارتش آمریکا (که هم اینک در دست نیروهای انقلابی است) معدوم می شود و یا به سفارت تحویل داده خواهد شد. برای اطلاع بیشتر از مسئله «پایگاه استراق سمع» به گزارش 6846011679 که امروز صبح از طریق تلگرام ارسال شد، نگاه کنید.
اعدام های جدیدی که هم اکنون انجام می شود ظاهراً بیشتر به دست مردم خشمگین صورت می گیرد تا نیروهای انقلابی. نخست وزیر بازرگان برای تشکیل کمیته های جدید و متوقف کردن «بازی کمیته ها» (بازی هایی که جناح راست به اسم انقلاب انجام می دهد) با مشکل مواجه خواهد شد، زیرا چنانکه تهیه کننده گزارش مشاهده کرده است، کمیته های مختلف در بعضی قسمت های شهر عملاً مستقل عمل می کنند و هیچ اعتنایی به دولت ندارند، و دولت نیز از تصمیمات آنها بی خبر است.
مسایل سیاسی، جمهوری اسلامی و ارتش
سند شماره 78
محرمانه4 مارس 1979 13 اسفند 1357
از: سفارت آمریکا، تهران 2682به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی.
مرجع: گزارش های (الف) تهران 2681، (ب) تهران 2587، (ج) تهران 2583، (د) تهران 2624.
موضوع: مسایل سیاسی، جمهوری اسلامی و ارتش
1- (محرمانه - تمام متن)
2- خلاصه: مهمترین مسئله سیاسی در یک ماه و یا شش هفته آینده مشخص شدن نوع جمهوری در ایران است. چپی ها و بسیاری از میانه روها از بیانات خمینی در مورد اسلامی بودن کامل جمهوری ناراحت هستند. برخی آیت الله ها و بسیاری از سیاستمداران نهضت های
ص: 141
اسلامی نیز بیانات خمینی را نمی پسندند. وضعیت نهایی نیروهای مسلح و رابطه سپاه پاسداران انقلاب با ارتش دومین مسئله مهم لاینحلی است که حاکمان جدید ایران و آنهایی که قصد دارند انقلاب را به پیش ببرند، باآن مواجهند. پایان خلاصه.
3- طی چند روز گذشته، تعدادی از گروهها در ایران اعتراض کرده اند که قانون اساسی پیش بینی شده برای جمهوری جدید ایران بیشتر بر مبنای شریعت اسلامی است و «آزادی» نظام دموکراسی را فراهم نمی آورد. اظهارات خمینی مبنی بر اینکه پیش نویس قانون اساسی پس از برگزاری رفراندوم جمهوری اسلامی منتشر خواهد شد، خشم بسیاری از محافل را برانگیخته است.
چریک های فدایی خلق که بزرگترین و مبارزترین گروه کمونیستی در ایران است، این مسئله را همچون گروههای دیگر در سرلوحه اعتراضات خود قرار داده است (نگاه کنید به ارجاع الف) برخی حامیان رژیم گذشته نیز به این امر اعتراض کرده اند. آیت الله طالقانی قرار است به ملت هشدار دهد که «هفت یا هشت هزار مأمور سابق ساواک (مطبوعات روز بعد اضافه کردند «و سیا») قصد براندازی انقلاب را دارند».
4- تماس های سفارت در طول چند روز گذشته فاش ساخت که ایرانی های متجددی که از انقلاب اسلامی حمایت کرده بودند (نگاه کنید به ارجاع ب) و قلباً باور نداشتند که خمینی به اسلام ناب سختگیرانه روی خواهد آورد نیز از این امر نگران هستند. آنها هم اینک نگرانند که خمینی واقعاً خواهان این امر باشد.
5- نگرانی و ناراحتی رهبران سیاسی میانه رو در نهضت اسلامی، نظیر بازرگان و زیردستانش، از همه بیشتر است زیرا آنها در طول چند ماه گذشته در گفتگو با سفارت اصرار داشتند که جمهوری اسلامی در واقع چیزی بسیار شبیه به یک دموکراسی مدرن غربی خواهد بود. حتی آیت الله میانه رو آقای شریعتمداری روز 2 مارس با صدور بیانیه ای علناً اعلام کرد که جمهوری اسلامی به معنای 1000 سال عقب گرد نیست.
از آنجایی که رژیم باید از مبنای اسلامی خود در مقابل حملات چپی ها دفاع کند و در عین حال نظر روحانیان سنتی و دیگران را نیز جلب نماید، مسئله پیچیده تر شده است. این واضح ترین تصویر از مشکلی است که خمینی و بازرگان در تلاش برای استقرار یک نظام سیاسی جدید بر مبنایی چنین از هم گسیخته با آن مواجهند (نگاه کنید به ارجاع ث). فعلاً بحث بر سر این است که آیا قانون اساسی باید پس از آنکه خمینی آن را بازنگری کرد، منتشر شود یا خیر (رئوس مواد پیش نویس قانون اساسی در ارجاع ت مذکور است). ارزیابی های اولیه ما حکایت از آن دارد که حتی اگر متن کامل پیش نویس قانون اساسی منتشر نشود، حداقل مورد بحث قرار خواهد گرفت، و مبارزات سیاسی اصلی به هنگام انتخاب مجلس مؤسسان که قرار است قانون اساسی مذکور را بازنگری و تصویب کند، رخ خواهد داد.
6- زمانی که اصلِ جمهوری اسلامی مورد قبول قرار گرفت (حتی چریک های فدایی نیز
ص: 142
برای سرنگونی نظام سلطنتی از رأی «آری» حمایت کرده اند)، دولت ایران با همان مشکلی مواجه خواهد شد که نیروهای اسلامی پس از «پیروزی» 11-12 فوریه بر دولت گذشته با آن مواجه شدند، یعنی چگونگی حفظ ائتلاف انقلابیون. هر گروه کوچکی که خود را در مورد قانون اساسی صاحب نظر می داند سعی می کند با اعمال فشار نماینده ای به مجلس مؤسسان بفرستد و همین امر موجب تشتت و از هم گیستختگی صحنه سیاست ایران خواهد شد. انتظام، معاون رئیس جمهور علناً می گوید که اکثریت «قاطع» نمایندگان (طبق برآورد میناچی، وزیر اطلاعات، 85 تا 90 درصد) از نهضت اسلامی خواهند بود، ولی این حرف را با اطمینان چند هفته پیش نمی زند. شکی نیست که مسئله قانون اساسی در آینده قابل پیش بینی محور اصلی بحث های سیاسی در ایران خواهد بود.
7- دومین مسئله سیاسی عمده به آینده نیروهای مسلح و رابطه آنها با سپاه پاسداران انقلاب مربوط می شود که به دستور یزدی، معاون نخست وزیر، شکل گرفته است. عناصر تندرو در هر دو گروه چریک های فدایی و مجاهدین، سپاه پاسداران انقلاب را نیروی مسلح اصلی کشور و تنها راه تضمین خلوص انقلاب تلقی می کنند. حتی خود یزدی نیز با این امر موافق نیست، و بسیاری از سیاستمداران، از جمله افسران سابق ارتش، سازماندهی و جان بخشیدن به نیروهای مسلح را برای امنیت انقلاب و ملت ضروری می دانند. فعلاً بحث این است که پاکسازی ارتش تا چه اندازه باید پیش برود و در صورت استفاده از افسران سابق ارتش، نیروهای مسلح را چگونه باید بر اساس مبانی انقلابی سازماندهی کرد. نتیجه پاکسازی ها تا کنون اعدام هشت افسر عالی رتبه ارتش، بازنشست کردن کلیه ژنرال های سه و چهار ستاره، و همچنین دستگیری موردی افسران دیگر تا درجه سرهنگ دومی بوده است. تغییر سریع فرماندهان عالی رتبه در نیروی هوایی، عدم انتصاب فرماندهان جدید در پُست های عالی، و همچنین اصرار بسیاری از سربازان به انتخاب فرمانده خود روند اقدامات دولت جدید ایران را کندتر از آنچه انتظار می رفت، کرده است.
همین مسئله موجب شده است تا دولت ایران تصمیم گیری درباره میزان حضور نظامی آینده آمریکا، اگر اصلاً قرار باشد آمریکا حضوری در ایران داشته باشد را به تعویق بیندازد، زیرا حداقل یکی از دلایل کسانی که خواهان اصلاح کامل ارتش هستند حذف کامل باقیمانده نفوذ قوی آمریکا در نیروهای مسلح است (چنانکه یزدی در اظهارات خود به خبرنگاران و دیگران گفته است).
8- درگیری در درون ارتش و درباره بقای آن حکایت از آن دارد که مسئله مرجعیت و استفاده از زور (این مسئله بر آینده ژاندارمری و شهربانی نیز تأثیر خواهد گذاشت، ولی قدری خفیف تر) خیلی بیشتر از آنکه دولت ایران تمایل دارد، لاینحل باقی خواهد ماند. نتیجه، حداقل در کوتاه مدت، احتمالاً تداوم وضعیت امنیتی متزلزل در ایران خواهد بود.
سولیوان
گزارش وضعیت سیاسی، 4 مارس
ص: 143
سند شماره 79
محرمانه4 مارس 1979 13 اسفند 1357
از: سفارت آمریکا، تهران 2684 به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی.سی.
موضوع: گزارش وضعیت سیاسی، 4 مارس
1- (محرمانه تمام متن)
2- خلاصه: خمینی خواستار اسلامی شدن کامل ایران می شود. روند خشونت ها و اعدام ها ادامه می یابد. سنجابی در مورد اعطای پناهندگی به شاه هشدار می دهد. قرنی می گوید که ایران یک «دولت ضداسرائیل» است، و نقش نظامی ایران در خلیج فارس باید کمتر باشد. دولت موقت هنوز تلاش دارد کمیته های خودسر را مهار کند. پایان خلاصه.
3- خمینی طی نطقی که در روز 1 مارس در قم ایراد کرد، خواستار آن شد که ایران کاملاً اسلامی و از تمامی مظاهر نفوذ فساد غرب پاک شود. او گفت که دستگاه دولت، نظام قضایی، آموزش و پرورش، فرهنگ و رسانه های ارتباط جمعی باید کاملاً متحول و اسلامی شوند. او خواستار ایجاد وزراتخانه ای به نام «امر به معروف و نهی از منکر» برای نظارت بر تحقق این هدف شد. او همچنین حمله به دولت بازرگان را تضعیف اسلام توصیف کرد، و گفت وارثان انقلاب نباید آنهایی باشند که در حاشیه (معمولاً خارج از کشور) ماندند، بلکه انقلاب به آنهایی تعلق دارد که فرزندان و یا عزیزانشان را در مبارزه با شاه از دست داده اند. طبق معمول، خمینی کلی گویی کرد، و قول داد که در نظام جمهوری اسلامی آزادی کامل برقرار باشد، ولی فحوای کلامش این بود که مردم ایران هیچ گزینه ای جز پذیرش نظامی که او به آنها حکم کرده است، ندارند.
4- رخدادهای خشونت بار به طور پراکنده در تهران و شهرهای دیگر ایران ادامه دارد. بر اساس گزارش کیهان اینترنشنال، طی درگیری های مسلحانه ای که در روز جمعه و شنبه در تهران رخ داد، 3 نفر کشته و 6 نفر مجروح شدند. دانشگاه تهران مدام صحنه درگیری بین گروههای رقیبی است که برای کنترل دانشگاه با یکدیگر مبارزه می کنند، و همچنین با نیروهایی که حداقل ظاهراً با دولت موقت متحدند، درگیر هستند. افراد مسلح مسلمان و «ضدانقلابیون» بار دیگر در روز 3 مارس در تبریز با یکدیگر درگیر شدند، و در همان روز چریک های فدایی خلق رهبران مذهبی را متهم ساختند که از حمله صدها تن افراد مسلح با تفنگ و چماق به نمایشگاهی که سازمان فداییان خلق در شهر شمالی لنگرود بر پا کرده بود، جلوگیری نکرده اند.
5- یک جوخه اعدام متشکل از شبه نظامیان انقلابی دو درجه دار پلیس را در روز 1 مارس در آبادان تیرباران کرد، و در همان روز یک گروهبان ارتش به همین شیوه در قزوین اعدام شد. در روز 3 مارس یک درجه دار دیگر پلیس در رفسنجان اعدام شد. با احتساب این چهار تن، کل تعداد اعدام شدگان تا به حال به 15 نفر بالغ می شود. در یک حادثه دیگر، سه درجه داری
ص: 144
که از مقر انقلابیون در نجف آباد به زندانی محلی منتقل می شدند، مورد حمله جمعیت خشمگین قرار گرفتند و با ضربات چاقو به قتل رسیدند.
6- تماس سفیر مصر در روز 1 مارس موجب صدور هشداری جدی از سوی سنجابی، وزیر امور خارجه، شد مبنی بر اینکه «دولت ایران اعطای پناهندگی به شاه از سوی هر دولتی و به هر بهانه ای را محکوم می کند و این امر تأثیری منفی بر روابط آتی ایران با آن کشورها خواهد گذاشت.» سنجابی گفت که دلیل سادات را برای پناه دادن به شاه پس از خروجش از ایران در تاریخ 16 ژانویه نمی پذیرد. سادات علت پذیرفتن شاه را «دوستی شخصی» طرفین ذکر کرده بود.
7- طبق گزارش روزنامه الوطن، چاپ کویت، در روز 3 مارس، قرنی رئیس ستاد ارتش گفت که ایران یک «دولت ضداسرائیلی» است و به همین دلیل تصمیم گرفته است نیروهای خود را از جمع صلح بانان سازمان ملل در جنوب لبنان فرا بخواند. طبق گزارش همین روزنامه، قرنی افزوده است که ایران مابقی نیروهای خود را از عمان بیرون می کشد، و دیگر نقش «ژاندارم» منطقه خلیج فارس را ایفا نخواهد کرد.
8- دولت موقت همچنان تلاش می کند تا کمیته های انقلاب را که غالباً مستقل از دولت عمل می کنند، تحت کنترل خود درآورد. نخست وزیر بازرگان اعلام کرد که کمیته های مذکور در ارگان های مختلف دولت ادغام خواهند شد، و خمینی نیز محمدرضا مهدوی کنی را مأمور هماهنگ ساختن وظایف کمیته ها کرد. با وجود این، هنوز معلوم نیست که اظهارات بازرگان و یا انتصاب مهدوی کنی عملاً تأثیری بر عملکرد کمیته ها خواهد داشت یا خیر.
9- خبرهای جالب توجه دیگر: سفیر شوروی در روز 3 مارس به مدت دو ساعت با نماینده سازمان آزادیبخش فلسطین در ایران دیدار و گفتگو کرد. گروهی از دانشجویان مسلمان دانشگاه تهران شدیداً از دانشجویان مارکسیست انتقاد کردند. خمینی مهدی هادوی را به سمت دادستان کل منصوب کرده ولی وظایف مشخصی برای او تعیین نکرده است. سولیوان
گزارش وضعیت ایران، 4 3 مارس 1979
سند شماره 80
محرمانه4 مارس 1979 13 اسفند 1357
از: دفتر وابسته دفاعی آمریکا، تهران 2701
به: سازمان اطلاعات دفاعی، واشنگتن دی.سی.
منابع: روزنامه های فارسی زبان، مقامات سفارت، منبع 68460008
تهیه کننده گزارش: ای. بی.گرازینی، متخصص امور اطلاعاتی
مقام تأییدکننده گزارش: سرهنگ تی.ای. شافر، وابسته دفاعی
موضوع: گزارش وضعیت ایران، 4 3 مارس 1979
16- خلاصه: (بدون طبقه بندی) این گزارش وقایع 24 ساعت گذشته از ساعت 12:00 روز
ص: 145
3 مارس تا ساعت 12:00 روز 4 مارس 1979 را پوشش می دهد، شامل: درگیری های بیشتر در تهران. درگیری های مسلحانه در تبریز. وزارت دفاع غیرنظامی در ایران. اعدام های بیشتر. ایران دولتی ضداسرائیلی. گردش تهیه کننده گزارش در شهر به همراه فرمانده محافظان سفارت. احتمال معرفی فرمانده کل جدید نیروی دریایی اسلامی ایران و احتمال جایگزینی ارتشبد طوفانیان، معاون وزیر جنگ.
17- از 17 تا 21 حذف شده است.
22- جزییات: (محرمانه - غیرقابل رؤیت برای بیگانگان)
الف- در طول 24 ساعت گذشته درگیری ها در تهران همچنان ادامه داشت. طبق گزارش ها در جریان درگیری های شدید خیابانی بین جناح های انقلابی رقیب بر سر کنترل خیابان های شهر، سه نفر کشته و 6 نفر مجروح شدند. نیروهای انقلابی که از یک مقر ژاندارمری در شهر محافظت می کردند مورد حمله عناصر ناشناس قرار گرفتند ولی توانستند آنها را متواری سازند و یک قبضه سلاح خودکار از آنها به دست آورند.
ب- جمعه شب درگیری مسلحانه شدیدی بین مسلمانان مسلح و «ضدانقلابیون» در شهر همیشه پرآشوب تبریز رخ داد. گزارشی از تعداد تلفات مخابره نشده است. بر اساس گزارش منابع خبری، بیش از 1000 سربازی که در جریان انقلاب از پادگانهای تبریز فرار کرده بودند، آماده بازگشت به سربازخانه ها هستند. یک هفته به آنها مهلت داده اند تا خود را معرفی کنند و مورد عفو قرار بگیرند.
ج- وزارت دفاع غیرنظامی خبر از اخراج چندین تن از افسرانش داده و اعلام کرده است که ایرج عامری به ریاست این سازمان منصوب شده است. عامری متخصص امور دفاع غیرنظامی شناخته می شود.
د- اعدام نیروهای پلیس هنوز ادامه دارد و آخرین مورد در این ارتباط یک ستوانیار بود که در شهر جنوبی رفسنجان به دست یک جوخه اعدام انقلابی تیرباران شد. او به اتهام قتل دو پسر دانش آموز و یک روستایی در جریان آشوب های آن شهر، مجرم شناخته شده بود. بر اساس گزارش ها، او پیش از اعدام مراحل کامل دادرسی را در دادگاه طی کرده بود.
ه- طبق گزارش روزنامه های امروز، رئیس ستاد ارتش ایران سپهبد علی محمد [ولی الله] قرنی، اعلام کرده است که «کشورش را یک دولت ضداسرائیلی می داند.» او ایران را «یک دولت ضداسرائیلی» می داند و همین امر در تصمیم ایران برای فراخواندن نیروهایش از جمع صلح بانان سازمان ملل در جنوب لبنان دخیل بوده است. او ابراز داشت وقتی ما خودمان یک دولت ضداسرائیلی هستیم، درست و منطقی نیست که حایلی بین اعراب و اسرائیل باشیم. روابط ایران با کشورهای عرب تولیدکننده نفت در منطقه به جای «چماق»، «آغوشی باز» خواهد بود. او همچنین به خبرنگاران گفت که ایران ظرف چهار روز آینده باقیمانده نیروهای خود را از عمان خارج می کند و دیگر نقش «ژاندارم منطقه خلیج فارس» را بازی نخواهد کرد.
ص: 146
و- تهیه کننده گزارش بیشتر روز را به همراه فرمانده مأموران شبه نظامی کمیته اسلامی که از سفارتخانه محافظت می کنند در شهر گردش کرد. از دو ساختمان که قبلاً منازل نیروهای آمریکایی بود ولی حالا شبه نظامیان کمیته در آن سکنی داشتند، بازدید کردیم. هر دو ساختمان و محتویات آنها دست نخورده بود و ظاهراً هیچ خسارتی به آنها وارد نشده بود. ما همچنین از «منطقه خلیج» دیدن کردیم (منطقه ای که در آن باشگاههای نظامی، سینما، دفتر پست، دفتر اداره مطبوعات، دفتر حسابداری مرکزی، منازل پرسنل نظامی، و واحدهای اداری دیگر قرار دارد.) تهیه کننده گزارش با خودرو از اطراف مجتمع دیدن کرد ولی اجازه نیافت به همراه محافظان وارد ساختمان ها شود. ظواهر امر از آن حکایت داشت که به جز چند جای گلوله در بعضی پنجره ها و بر روی خودروهایی که در پارکینگ قرار داشتند خسارتی به مجتمع وارد نشده است. تهیه کننده گزارش فردا نیز به همراه فرمانده محافظان به آنجا خواهد رفت و سعی خواهد کرد در صورت امکان وارد برخی از ساختمان ها بشود.
ز- تهیه کننده گزارش از منبع 6846008 خبردار شد که آقای ام.ای. قهرمانپور، رئیس یک شرکت فیلیپینی به نام پندیکس، به او (منبع) خبر داده است که نیروی دریایی ایران از شرکت آنها خواسته تا دوباره از تاریخ 7 مارس قرارداد خود را اجرا کنند. آقای قهرمانپور همچنین اظهار داشته است که طبق شایعات (در نیروی دریایی ایران) به جای جانشین فعلی فرمانده کل که در رسانه ها از او صحبت می شود، قرار است دریادار بازنشسته، علوی، فرمانده کل نیروی دریایی ایران شود. او همچنین اطلاع داد که دریادار بازنشسته آریانپور به جای ارتشبد طوفانیان معاون وزیر جنگ خواهد شد. منبع 6846008 اظهار داشت که آخرین پست دریادار آریانپور در نیروی دریایی اسلامی ایران، فرماندهی مرکز پشتیبانی آن بوده است.
نظریات مرکز تهیه گزارش: (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان) منبع 6846008 در حال حاضر منبع زیر دست خود را F-6 ارزشیابی می کند، ولی همچنان با او تماس خواهد داشت و جدیدترین تحولات در نیروی دریایی ایران را به تهیه کننده گزارش اطلاع خواهد داد. وابسته نیروی زمینی می گوید که شخصاً مدیر جدید واحد دفاع غیر نظامی را می شناسد و شاید بتواند با او تماس بگیرد و اطلاعات تازه ای به دست آورد. تهیه کننده گزارش در طول دیدارش از منطقه خلیج متوجه یک آمبولانس ارتش آمریکا شد که در آنجا پارک بود و از محافظ پرسید آیا می تواند خودروی مذکور را به سفارت آمریکا برگرداند. محافظ به تهیه کننده اطلاع داد که این امر به دلیل خطرات احتمالی مقدور نیست زیرا هر دو طرف درگیر در انقلاب از این آمبولانس ها به منظور انتقال مهمات برای جناح خود استفاده می کند و او می ترسد مبادا به هنگام برگرداندن آمبولانس کشته شود. پزشک سفارت سعی دارد آمبولانس را به سفارتخانه برگرداند زیرا این امر در صورت وقوع وضعیت اورژانس هم به نفع محافظان ایرانی و هم به نفع کارمندان سفارت است، چرا که ترافیک تهران در طول روز به حالت عادی قفل شده اش بازگشته است، و سفر با خودروهای عادی در سطح شهر بسیار وقت گیر است.
گزارش وضعیت سیاسی 5 مارس
ص: 147
سند شماره 81
محرمانه5 مارس 1979 14 اسفند 1357
از: سفارت آمریکا، تهران 2712به : وزارت امور خارجه، واشنگتن دی.سی.
موضوع: گزارش وضعیت سیاسی 5 مارس(1)
خلاصه: راهپیمایی یادبود مصدق. قطع روابط ایران و آفریقای جنوبی. ادامه ناآرامی ها در کردستان. ادامه درگیری های تبریز. اعدام های بیشتر. اعلام برنامه های جدید شهرداری از سوی توسلی شهردار تهران. خمینی از مطبوعات دفاع می کند، فلسفی به مطبوعات می تازد.
1- مطبوعات تهران بیشترین صفحات خود را به راهپیمایی ای که قرار است به مناسبت یادبود مصدق در محل دفن او در 100 کیلومتری تهران برگزار شود، اختصاص دادند. شرکت کنندگان در این راهپیمایی که متین دفتری، نوه مصدق آن را ترتیب داده است، شامل آیت الله طالقانی، مجاهدین، فداییان، و هزاران نفر دیگر خواهد بود.
2- ایران رسماً روابط خود را با آفریقای جنوبی قطع کرده و از آلن فریزر، سر کنسول آفریقای جنوبی، خواسته است تا فوراً از ایران خارج شود.
3- فشار کردها برای خودمختاری ادامه دارد، و یکی از رهبران کرد در مهاباد مدعی شده است که برخی مشاوران خمینی به درستی اخبار را به او اطلاع نمی دهند. (تلگرام جداگانه)
4- روغنی (محفوظ) به کارمند سیاسی استمپل خبر داده است که خشونت ها در تبریز شدت یافته و هر روز بیش از ده نفر در درگیری ها کشته می شوند. روغنی گفته است که هیأت ویژه ای به تبریز اعزام خواهد شد تا مشکلات انتقال قدرت از کمیته به دولت را بررسی کند.
5- در خبرهای دیگر مربوط به تبریز، رادیو ایران اعلام کرد که سرلشگر احمد بیدآبادی، فرماندار نظامی سابق تبریز، و شش تن دیگر اعدام شدند. سرلشگر عبدالله خواجه نوری و تیمسار فخر مدرس (که قبلاً متصل به دربار سلطنتی بود)، سرتیپ علی اکبر یزدجردی از مشهد، سرهنگ منصور زمانی رئیس سابق زندان قصر، جهانگیر تارخ (معروف به جهانگیر) که طبق شایعات سرشکنجه گر ساواک بوده، و سالارجاف نماینده سابق کردستان در مجلس از جمله اعدام شدگان هستند.
6- محمد توسلی (که حالا معلوم شده است همان طرف تماس کارمند سیاسی استمپل به نام توکلی بوده و پرونده اطلاعات شخصی او در اداره موجود است) برنامه های جدیدی برای شهرداری اعلام کرده است، از جمله تأکید بر عدم اخذ برخی مالیات ها از ساکنان جنوب شهر تهران، توسعه جنوب شهر، توقف پروژه شهر اقماری عباس آباد و لغو قرارداد کنونی ساخت مترو و مذاکره برای عقد قرارداد جدید. استمپل از انتظام (محفوظ)، معاون نخست وزیر، شنیده است که توسلی (معروف به توکلی) پُستی کمتر از آنچه انتظار داشته، یعنی شهرداری تهران، به
1- در اصل سند، موضوع، به صورت دستنویس اضافه شده است. م.
ص: 148
دست آورده است زیرا از چپی ترین عناصر کمیته رهبری انقلاب است، و بازرگان قصد دارد او را از جریان اصلی سیاست در ایران دور نگاه دارد.
7- خمینی در پاسخ به حمله یزدی، معاون نخست وزیر، به مطبوعات از روزنامه های فارسی زبان دفاع کرده است. مبارزه ضدمطبوعات (یزدی مطبوعات را به ضداسلامی و ضدانقلابی بودن متهم ساخته بود) منجر به حملاتی به بعضی از دفاتر روزنامه ها در شهرستانها شده بود. در حمله لفظی دیگری، محمدتقی فلسفی، که از «روحانیون برجسته» توصیف می شود، طی نطقی در قم به رادیو و تلویزیون ملی ایران و مطبوعات تاخت و مدعی شد که آنها رسالت خود را مبنی بر انعکاس درست خبرهای جمهوری اسلامی به مردم انجام نمی دهند. در عین حال، پوشش خبری مطبوعات انگلیسی زبان و فارسی زبان همچنان با یکدیگر متفاوت است و در مطبوعات فارسی زبان تأکید بیشتری بر گزارش های ضدآمریکایی است. سولیوان
حمله به سفارت
سند شماره 82
محرمانه5 مارس 1979 14 اسفند 1357
از: سفارت آمریکا، تهران 2714به : وزارت امور خارجه، واشنگتن دی.سی.
موضوع: حمله به سفارت
1- (محرمانه تمام متن)
2- خلاصه: در این تلگرام کوشش شده است تا وقایع 14 فوریه 1979 که طی آن تعداد زیادی از چریک های کاملاً مسلح ایرانی به سفارت حمله کردند و به آن خسارت زدند، گزارش شود. این گزارش براساس مصاحبه تهیه کننده گزارش با تفنگداران دریایی، کارمندان آمریکایی، کارمندان ایرانی، و اعضای مختلف کمیته و دولت موقت ایران تهیه شده است. در گزارش حاضر به این سئوال که چه کسی و چرا حمله را طرح و اجرا کرده است، نمی پردازیم، بلکه صرفاً تلاش داریم وقایع را آنگونه که اتفاق افتاد گزارش کنیم تا سندی رسمی برای تحلیل های آینده از این نوع به دست داده باشیم. پایان خلاصه.
3- پیش زمینه
الف) بعداز ظهر روز 11 فوریه، پس از آنکه ارتش ایران تصمیم گرفت نیروهای خود را به پادگان ها فرابخواند، سفارت از نیروهای محافظ ارتشی ایران محروم شد. سفیر سولیوان همان روز با حضور معاون سفیر، کنسول اداری، وابسته نظامی و کارکنان دفتر امنیتی جلسه ای برگزار کرد تا در مورد امکان دفاع در مقابل یک حمله مسلحانه بحث و گفتگو کنند. نتیجه بحث این بود که تعداد 20 تفنگدار دریایی برای دفاع از سفارت در مقابل یک حمله بزرگ کافی نیست و بنابراین در صورت بروز چنین حمله ای باید تسلیم شد تا میزان تلفات جانی به حداقل برسد. مأموریت یافت تمام تفنگ های ام-16 را از دست تفنگداران دریایی جمع آوری کند و به
ص: 149
آنها دستور دهد که تفنگ های ساچمه ای شماره 9 خود را که کشنده نیست، برای بازداشتن کسانی که ممکن است قصد نفوذ به محوطه سفارت را داشته باشند، به کار ببرند. علاوه بر این، تفنگداران دریایی اجازه یافتند اسلحه کمری شان را به منظور دفاع شخصی نگاه دارند. در صورت یک حمله بزرگ، آنها اجازه تیراندازی نداشتند، بلکه فقط باید از گاز اشک آور، و در صورت فرمان سفیر، از تفنگ های ساچمه ایشان استفاده می کردند.
(ب) روز بعد، مورخ 12 فوریه، چریک های مجاهد پایگاه نظامی پشت ساختمان سفارت را تسخیر کردند. پس از آن، خیلی زود چریک های مسلح مسلمان در نقاط مختلفی در بیرون از دیوارهای سفارت مستقر شدند. مقامات سفارت از گفتگوهایی که با برخی عناصر نزدیک به کمیته های انقلاب داشتند دریافتند که حداقل برخی از این مجاهدین دستور دارند از سفارت محافظت کنند.
(ج) این نگهبانان در روز 13 فوریه محل را ترک کردند. همان شب، جان استمپل با امیرانتظام تماس گرفت تا از او بخواهد که محافظان را بازگردانند. انتظام قول داد که محافظان روز بعد بازخواهند گشت.
4- نفوذ اولیه به محوطه سفارت
(الف) حمله به سفارت در روز چهارشنبه، 14 فوریه، ساعت 10:30 دقیقه صبح شروع شد. دو مرد مسلح با یونیفورم جنگی از دیوار نگهبانی درب خیابان روزولت بالا آمدند. در آن زمان سه تفنگدار دریایی مشغول نگهبانی بودند: گروهبان دوفرنز، گروهبان داونی، و گروهبان نوبل. یکی از این نگهبا ن ها از طریق بی سیم تجاوز به حریم سفارت را گزارش داد. در همان حال چهار چریک دیگر از دیوار نگهبانی درب اصلی بالا آمدند و شروع به تیراندازی به سوی ساختمان سفارت کردند. سپس دوفرنز را بلافاصله خلع سلاح کردند، او را از دیوار بالا کشیدند و در خودرویی نشاندند که بیرون از سفارت منتظر ایستاده بود، و مستقیماً به مقر کمیته مرکزی در خیابان ایران نزدیک مدرسه علوی بردند. داونی و نوبل در حال عقب نشینی به سوی محل اقامت سفیر شروع به پرتاب گاز اشک آور کردند. یک گلوله به گاز اشک آوری که در دست داونی بود اصابت کرد و او شدیداً در معرض گاز اشک آور قرار گرفت. در همین اثنا، یک چریک با شلیک گلوله قفل دروازه خیابان روزولت را شکست و چریک های بیشتری وارد محوطه سفارت شدند. پس از احتمالاً 10 یا 15 دقیقه، کامیون هایی در مقابل درب ایستادند و مردان مسلح بیشتری از آن پیاده شدند. چند چریک اول یونیفورم جنگی به تن داشتند، ولی گروههایی که بعد از آنها در مقابل سفارت پیاده شدند یونیفورم های مختلف و یا قسمتی از یونیفورم و یا حتی بعضی از آنها لباس شخصی پوشیده بودند. همه آنها مسلح بودند و بعضی ها هم ماسک ضدگاز داشتند. ظرف 15 دقیقه، نزدیک به 40 تا 100 مرد مسلح در اطراف دروازه خیابان روزولت جمع شدند. این مردان مسلح ظاهراً قصد داشتند به سوی محل اقامت سفیر بروند، هر چند برخی از آنها از پشت درختها و بوته ها مدام به طرف ضلع شرقی
ص: 150
ساختمان کنسولی تیراندازی می کردند.
(ب) تقریباً در همان زمان، عده ای از بالای دیوار مقابل ساختمان کنسولی به محوطه پارک موتوری حمله ور شدند. چند دقیقه بعد به محوطه تعاونی و سپس به دروازه خیابان بیژن نیز حمله شد. از همان ابتدا، تیراندازانی که در بالای پشت بام های اطراف سفارت موضع گرفته بودند، مدام به سوی سفارت تیراندازی می کردند.
(ج) گروهبان پنمن و استوار دوم کوتس در حیاط مجاور به خیابان تخت جمشید که مستقیماً روبروی ساختمان کنسولی بود، نگهبانی می دادند. پنمن گزارش داد که 50 تا 60 نفر با استفاده از نردبان از بالای دیوار مقابل ساختمان به داخل حیاط آمده اند. به خاطر تیراندازی شدید، او در پایین ساختمان کنسولی گیر افتاده بود و با تفنگ ساچمه ایش به سوی مهاجمان شلیک می کرد. کوتس به داخل اتاق نگهبانی بخش مراجعان دوید و پنمن را پوشش داد تا او بتواند به داخل ساختمان بدود.
(د) پنمن و کوتس درب اتاق نگهبانی را قفل کردند و از پشت شیشه ضدگلوله مهاجمان را زیر نظر نگرفتند. مهاجمان ابتدا سعی کردند از درب اصلی ساختمان کنسولی وارد ساختمان شوند، سپس یک کوکتل مولوتوف به سوی پنجره لابی پرتاب کردند، و سپس به سوی دیواری که حیاط را از پارکینگ کوچک دروازه شرقی جدا می کرد، رفتند. آنها با استفاده از نردبان از دیوار بالا رفتند و ظاهراً به طرف دروازه خیابان روزولت حرکت کردند تا به همرزمانشان بپیوندند. در همین اثنا، دو نفر یک مسلسل کالیبر 30 را در مقابل درب اتاق نگهبانی دروازه مستقر و به سوی آن تیراندازی کردند.
(ه ) در دروازه پارک موتوری، مهاجمان با مشکل مواجه شدند. گروهبان هیل، سرجوخه موتن و سرجوخه اَوری در اتاق نگهبانی دروازه پارک موتوری مشغول نگهبانی بودند که تعدادی از مردان مسلح از پشت دروازه به درون محوطه پارک موتوری شروع به تیراندازی کردند. تفنگداران دریایی گاز اشک آور به خارج از دروازه و به درون محوطه پرتاب کردند. شاید گاز اشک آور و شاید هم دیوارهای بلند، و شاید هم به احتمال بیشتر ترکیب این دو ورود مهاجمان به محوطه پارک موتوری را به تأخیر انداخت. ولی نهایتاً تفنگداران دریایی مجبور به عقب نشینی به سوی ساختمان کنسولی شدند. آنها به محض رسیدن به ساختمان کنسولی موقتاً در پارکینگ ضلع شمالی ساختمان توقف کردند تا جلوی ورود مهاجمان از محوطه پارک موتوری را بگیرند. بعد از گذشت چند دقیقه که هیچ مهاجمی دیده نشد، آنها به طرف در شرقی رفتند و وارد ساختمان کنسولی شدند. وقتی چریک ها بالاخره وارد محوطه پارک موتوری شدند، دفاتری را که آنجا قرار داشت تفتیش و چند آمریکایی را دستگیر کردند. این گروه 12 نفری را ابتدا به دانشگاه تهران و سپس به کمیته انتقال دادند و روز بعد آزاد کردند.
(و) در محوطه تعاونی، سرجوخه لوجکوک و سیبی میتی پُست نگهبانی را از گروهبان
ص: 151
هینوجوس که در غذاخوری مشغول صرف صبحانه بود، تحویل گرفته بودند. وقتی تیراندازی در مقابل سفارت شروع شد، هینوجوس و گروهبان کراوس که ساعت 09:00 پُست خود را ترک کرده بود تا بخوابد، به آنها پیوستند. آنها به دفتر سفیر رفتند، درها و گاوصندوق ها و همچنین درب اصلی که مقابل پارکینگ پشتی سفارت بود را قفل کردند. در حدود 15 دقیقه بعد از شروع حمله، به سوی آنها نیز تیراندازی شد. آنها ابتدا مطمئن شدند که خطری متوجه افراد داخل غذاخوری نیست، سپس هینوجوس و کراوس به سوی درب کوچه آمریکا که کلیدش را پیدا کرده بودند، رفتند تا آن را قفل کنند. از ساختمان اتاق بازرگانی شدیداً به سوی آنها تیراندازی می شد، و آنها مجبور شدند به سوی درب اصلی غذاخوری که لوجکوک و میدی در آنجا منتظرشان بودند، عقب نشینی کنند. هینوجوس، گروهبان ارشد جمع، از لوجکوک که متخصص شناسایی بود، پرسید چه باید بکنند. لوجکوک نیز گفت که بهتر است به غذاخوری بروند و از داخل سنگر بگیرند. افرادی که در داخل غذاخوری بودند، تقریباً 25 آمریکایی و ایرانی، به داخل آشپزخانه رفته بودند.
5- تسلیم تفنگداران دریایی
(الف) داونی و نوبل سریعاً از درب خیابان روزولت عقب نشینی کردند و پشت گلدان های پاسیوی محل اقامت سفیر سنگر گرفتند. سرجوخه اندرسن که به هنگام شروع تیراندازی در آسایشگاه تفنگداران بود نیز به آنها پیوست. اندرسن پشت اتاقک آجری نگهبانی در کنار دیوار خیابان روزولت سنگر گرفت. تفنگداران دریایی از این موضع به آتش مهاجمان پاسخ می دادند. ولی مهاجمان به تدریج به داونی و نوبل که از ساختمان های مجاور سفارت در معرض تیراندازی قرار داشتند، نزدیک شدند. یک گلوله به بازوی نوبل اصابت کرد. آنها تصمیم گرفتند از یکدیگر جدا شوند. نوبل از ضلع غربی محل اقامت سفیر دوید، از آشپزخانه گذشت و به سمت اتاق تفنگداران دریایی رفت. داونی نیز به اندرسن ملحق شد.
(ب) سپس داونی و اندرسن در طول دیوار عقب نشینی کردند تا اینکه به پنجره شمالی اتاق مطالعه سفیر رسیدند. آنها با بی سیم اجازه خواستند که پنجره را بشکنند و وارد اتاق مطالعه شوند، سپس وارد محل اقامت سفیر شدند و به آشپزخانه رفتند. چهار نفر از خدمتکاران سفیر در آشپزخانه پناه گرفته بودند.
(ج) در همین اثنا، نوبل با عبور از درب به حیاطی رفت که روبروی درب اتاق تفنگداران قرار داشت، و به سوی ورودی غربی زیرزمین انبار دوید. وقتی به انبار رسید، تفنگدارانی که در کنار درب خیابان بیژن نگهبانی می دادند، و همچنین بسیاری از تفنگدارانی که در آسایشگاه بودند و نگهبانان دیوار خیابان روزولت- اردلان پُست خود را ترک کرده و به زیر زمین پناه آورده بودند.
(د) داونی و اندرسن چهار خدمتکار را به حیاط کوچک کنار آشپزخانه محل اقامت سفیر بردند. ظرف چند لحظه، مهاجمان وارد خانه شدند و تفنگداران دریایی خود را تسلیم کردند و
ص: 152
به آشپزخانه انتقال یافتند.
(ه ) مهاجمان درباره اینکه باید با اُسرا چکار بکنند حرفشان شد، ولی بالاخره یکی از آنها، که ظاهراً دکتر بود، حرفش را بر کرسی نشاند و گروگانها را به اتاق نشیمن بردند. جالب است که یک گروه فیلمبرداری از تلویزیون ایران هم در آنجا حاضر بود. چریک ها سه بار آنها را تفتیش کردند ولی نتوانستند اسلحه مگنوم 357 اندرسن را پیدا کنند. بار چهارم، اسلحه را پیدا کردند، که این مسئله ایرانی ها را به خشم آورد. لباس نظامی دو تفنگدار را روی سرشان کشیدند و آنها را روی مبل های روبروی هال نشاندند. برای تفنگداران مسجل بود که می خواهند اعدامشان کنند، ولی یک آمبولانس به درون سفارت آمد و تفنگدارن و چهار خدمتکار را به مقر کمیته بردند. در طول راه، یکی از مهاجمان با فریاد به مردمی که در خیابان بودند می گفت که آمریکایی ها را دستگیر کرده اند.
(و) پنمن و کوتس در داخل اتاق کوچک نگهبانی مجاور خیابان تخت جمشید که یک مسلسل کالیبر 30 به سوی درش تیراندازی می کرد، حبس شده بودند. تعدادی از مهاجمان که از طرف پارک موتوری به محوطه وارد شده بودند آنها را دیدند و به طرف در غربی نگهبانی شروع به تیراندازی کردند. پنمن دید که گلوله یکی از مهاجمان که از چند متری به سوی شیشه ضدگلوله اتاق نگهبانی تیراندازی کرده بود، کمانه کرد و به خودش خورد. چند دقیقه بعد، پنمن و کوتس تسلیم شدند و بلافاصله به کمیته انتقال یافتند.
(ز) در قسمت تعاونی، چریک ها وارد محوطه کوچک پارکینگ شده بودند و به سوی ساختمان تعاونی و غذاخوری تیراندازی می کردند. غیرنظامیان داخل غذاخوری در آشپزخانه پناه گرفته بودند و تفنگداران دریایی پشت پیشخوان بودند. آنها تعدادی از سلاح های خود را پنهان کردند تا در موقع تسلیم آنها را به همراه نداشته باشند. هینوجوس از ایرانی ها پرسید برای تسلیم شدن چه کلمه ای باید به کار ببرند و سپس با بی سیم از سفیر اجازه گرفت که خود را تسلیم کنند. در این موقع، مردان مسلح سعی داشتند با شکستن درب کناری غذاخوری از طریق کفاشی وارد غذاخوری شوند. هینوجوس فریاد زد «تسلیم» ولی تیراندازی شدیدتر شد، به طوری که هینوجوس فکر کرد کلمه را اشتباه می گوید. او از ایرانی ها کمک خواست و یک زن از میان آنها بیرون آمد و به سوی مهاجمان فریاد کشید. آنها از پشت در گفتند که باید یک نفر پشت پنجره بایستاد تا آنها بتوانند او را ببینند. هینوجوس داشت از پشت پیشخوان بیرون می آمد تا پشت پنجره برود که یکی از پیشخدمتان غذاخوری از آشپزخانه بیرون دوید و فریاد زد «تسلیم». ناگهان به داخل رستوران تیراندازی شد، و گلوله ای به سینه او اصابت کرد و او را کشت. هینوجوس فکر می کند که یک گلوله سرگردان موجب مرگ پیشخدمت شد، زیرا گلوله یکی از شیشه های سالم پنجره را شکست و وارد شد، در حالیکه چریک ها بیشتر شیشه ها را شکسته بودند.
(ح) سپس چریک ها وارد غذاخوری شدند و همه را به اسارت گرفتند و آنها را مقابل
ص: 153
تعاونی بردند. بعد از آنکه تفنگداران دریایی را خلع سلاح کردند، اُسرا به دو گروه ایرانی و آمریکایی تقسیم شدند. مهاجمان بسیار هیجان زده بودند و مثل اتفاقی که در محل اقامت سفیر افتاد، درباره اینکه باید با اُسرا چکار بکنند، شدیداً حرفشان شد. این بار پیش از آنکه تصمیم بگیرند اُسرا را به محوطه پارک موتوری ببرند یکی از چریک ها برای ساکت و تهدید کردن همرزم خود مجبور شد تیراندازی هوایی کند.
(ط) نزدیک به 40 تا 45 نفر از مردان مسلح در محوطه پارکینگ کارمندان سفارت را به اسارت گرفته بودند. آنها نیز لباس های مختلفی به تن داشتند، از لباس های چریک های سازمان آزادیبخش فلسطین گرفته تا یونیفورم های نیروی هوایی و لباس های شخصی. آنها طوری عمل می کردند که گویی اعضای یک گروه هستند. (توضیح: اُسرا در مورد اینکه در اینجا چه اتفاقی افتاد با یکدیگر اختلاف نظر دارند. هینوجوس و کراوس می گویند که تمام مدت فقط یک گروه در آنجا بود. ولی کارمندان ایرانی سفارت می گویند بعد از آنکه آنها را در مقابل تعاونی به صف کردند یک گروه دیگر نیز به آنجا آمد. نظر دوم با آمدن دکتر یزدی و «آدمهای خوب» به سفارت که در پایین شرح داده ایم، مطابقت دارد.)
(ی) چریک ها از تفنگداران دریایی پرسیدند که آیا سلاح دیگری دارند، هینوجوس می خواست بگوید نه که کراوس گفت بله. کراوس به همراه تعدادی از چریک ها به داخل ساختمان رفت و محل سلاح هایی را که پنهان کرده بودند به آنها نشان داد. یک چریک یکی از تفنگ های ساچمه ای سفارت را برداشت و با آن ور رفت، و ساچمه آن را کف زمین شلیک کرد، ساچمه کمانه کرد و به بالای چشم کراوس خورد و او را بیهوش به زمین انداخت.
(ک) پیش از این، پس از آنکه اُسرا را از ساختمان غذاخوری بیرون آورده بودند، چند نفر برای انتقال جسد پیشخدمت با برانکارد از آمبولانسی که آنجا بود به داخل ساختمان رفتند. حالا چند نفر دیگر برای آوردن کراوس به داخل ساختمان رفتند. پس از آن اُسرای ایرانی را آزاد کردند. اُسرای آمریکایی را نیز سوار بر خودرویی کردند که در محوطه سفارت پارک شده بود. (توضیح: اُسرای ایرانی می گویند که در همین اثنا بود که یک ملا به همراه «گروه دوم» به آنجا آمد، و تعدادی از نفرات گروه اول با دیدن آن ملا پنهان شدند و دیگر سر و کله شان پیدا نشد.)
(ل) پس از آن اُسرای تعاونی را به پارک موتوری بردند و آنها را به اُسرای ساختمان کنسولی ملحق کردند، که شرح آن در زیر آمده است.
6- اشغال ساختمان کنسولی
(الف) پس از تسلیم نگهبانان در محل اقامت سفیر، اتاق نگهبانی و تعاونی، و نبود مقاومت در نقاط دیگر، مهاجمان توجه خود را کاملاً به ساختمان کنسولی معطوف کردند.
(ب) وقتی اولین گلوله ها شلیک شد، نزدیک به 60 نفر در ساختمان بودند. در ابتدا، اکثر آنها صرفاً خود را روی زمین انداختند و از پنجره ها دور شدند. به موازات شدت گرفتن
ص: 154
تیراندازی، اکثر آنها به گنبد مخابرات و سپس به منتهی الیه CRU و TCU رفتند. تعدادی از آنها خود را به تلفن ها رساندند و درخواست کمک کردند. با شدت گرفتن حملات، بیشتر آنها به گنبد مخابرات آمدند و در چند مرحله تجهیزات مخابراتی را معدوم کردند.
(ج) در دفتر جلویی، سفیر و معاون زیر میز دراز کشیده بودند، و سفیر با بی سیم دستورات لازم را به تفنگداران دریایی می داد. تا زمانی که همه تفنگداران دریایی تسلیم شوند، آنها همانجا ماندند و سپس به گنبد مخابرات آمدند.
(د) در طبقه پایین، در ضلع شرقی، ریک تامس، هری جانسون و جیم رابرتز پشت درها را مسدود کردند و میزها را پشت پنجره ها گذاشتند، و آماده دفاع از آن قسمت شدند. وقتی هیل، موتن و اَوری به درب شرقی رسیدند، داخل ساختمان شدند و به آنها پیوستند. زمانی که مهاجمان از فاصله نزدیک شروع به تیراندازی به سوی درب شرقی کردند، رابرتز با بی سیم از سفیر کسب تکلیف کرد و سفیر گفت اگر می توانند، خود را تسلیم کنند. آنها سپس اجازه خواستند از گاز اشک آور استفاده کنند. سفیر به آنها اجازه این کار را داد، و آنها قسمت هال را پر از گاز اشک آور کردند و به طبقه بالا درون گنبد مخابرات رفتند.
(ه ) مهاجمین از بال غربی و در، وارد بال شرقی مرکز اطلاعات شدند و بال غربی به راحتی با هُل دادن پانل چوبی باز شد و داخل شدن و دسترسی به بار امکان پذیر گردید.
(و) در طبقه دوم همه جمع بودند به غیر از سرهنگ هالند و ال جردن که یک کارمند ایرانی و مترجم هالند بود. ریک تامس که یک کپسول گاز اشک آور اتفاقاً به گردنش اصابت کرده و او را شدیداً دچار سوختگی کرده بود، در هال افتاده بود و از درد به خود می پیچید.
(ز) در درون گنبد، تلفن ها و برق اصلی قطع بود (و از برق اضطراری استفاده می شد)، و گاز اشک آور داشت به تدریج وارد گنبد می شد. تمامی تجهیزات رمز گذاری پیام ها معدوم شد. (توضیح: سفارت دارای یک ژنراتور برق مستقل است. در طول حمله یک نفر که از کارکرد ژنراتور اطلاع کافی داشت آن را از کار انداخت.)
(ح) در همین اثنا، ژنرال استون که در کنار سفیر بود از لبه پنجره مشرف به شمال نگاهی به بیرون انداخت و تعدادی از خبرنگاران آمریکایی را در محوطه پارکینگ دید. خیلی زود شایع شد که آدم های خوب به پارک موتوری رسیده اند. هیچکس نمی دانست معنی این حرف چیست، ولی تقریباً در همان حدود بود که تیراندازی ها هم متوقف شد.
(ط) در همین حال، هالند یک عرقگیر و دستمال سفید را روی بالکن طبقه دوم انداخت و به پشت در فولادی برگشت. او و جردن صدای پای مردان مسلح را شنیدند که داشتند از پله ها بالا می آمدند، و فریاد زدند «تسلیم». سپس آنها درب ها را باز کردند و وارد هال شدند و راه پله مملو از مردان مسلح شد.
(ی) این مردان مسلح وارد گنبد شدند و دستور دادند که همه دستهایشان را روی سرشان بگذارند و از گنبد خارج شوند. حدود پنجاه نفر آمریکایی را در راهرو تاریک به صف کردند
ص: 155
و به طرف دفتر جلویی حرکت دادند. چریک ها خیلی عصبی بودند و به یکدیگر فریاد می زدند که مواظب باشید چون می ترسیدند بعضی از آمریکایی ها مسلح باشند.
(ک) وقتی که همه را دردفتر جلویی جمع کردند، اُسرا چند لحظه پرالتهاب را پشت سر گذاشتند زیرا چریک ها با فریاد به یکدیگر دستوراتی می دادند. برخی از آنها آمریکایی ها را دست می انداختند، و برخی دیگر توضیح می دادند که با مردم آمریکا هیچ دشمنی ندارند و فقط دشمن دولت آمریکا هستند که امپریالیست است. سه نفر هم لوله تفنگ خود را به سوی گردن سفیر گرفته بودند.
(ل) ناگهان افرادی که بیرون ساختمان بودند شروع به تیراندازی به درون ساختمان کردند. همه، هم چریک ها و هم اُسرا، خود را روی زمین انداختند و تیراندازی چند لحظه ادامه داشت. سپس یکی از چریک ها به افراد بیرون ساختمان فریاد زد که تیراندازی نکنند، و یکی از آنها که خیلی خشمگین بود سر پا ایستاد و مسلسلش را به سوی آمریکایی هایی که روی زمین دراز کشیده بودند، گرفت و فریاد زد «چه کسی اسلحه دارد؟» سپس قدری آرام شد و مهاجمان تصمیم گرفتند که اُسرا را از ساختمان بیرون ببرند. آمریکایی هایی که فارسی بلد بودند شروع به صحبت با مردان مسلح کردند، و به آنها توصیه کردند که چشمانشان را به خاطر سوزش با گاز اشک آور با دست نمالند و سپس در طول بقیه ماجرا نقش مترجم را بازی کردند. چریک ها هر آمریکایی را که از اتاق خارج می شد تفتیش می کردند.
(م) سفیر سولیوان و اسکیپ بویس که نقش مترجم او را ایفا می کرد در اتاق ماندند. چریک ها برای آنکه مطمئن شوند او واقعاً سفیر است از سولیوان خواستند که کارت شناسایی اش را نشان بدهد. پس از آنکه از این مسئله اطمینان یافتند، آنها را از ساختمان سفارت خارج کردند و به محوطه پارک موتوری بردند. آمریکایی های دیگر را نیز از ساختمان کنسولی و غذاخوری به آنجا آورده بودند.
7- بعد از ماجرا
(الف) دکتر یزدی، سرهنگ توکلی و حداقل یک ملا با گروهی از مأموران کمیته به سفارت آمده بودند. وقتی سفیر سولیوان را به پارک موتوری آوردند، یزدی روی یک خودرو ایستاده بود و داشت با بلندگو چیز هایی می گفت. محوطه پارک موتوری مملو از چریک های مسلح بود. چریک های مسلح بر روی دیوارهای اطراف پارک موتوری ایستاده بودند، و می شد سایه روشن چریک هایی را که بالای ساختمان مشرف به خیابان تخت جمشید ایستاده بودند را دید. خیابان های اطراف سفارت مملو از جمعیت بود، و به خاطر ازدحام جمعیت، ترافیک گره خورده بود.
(ب) یزدی از حمله ای که صورت گرفته بود بسیار عذرخواهی کرد و گفت که در هر انقلابی، گروههای تندرو روند انقلاب را مختل می کنند. یکبار یک ملا با بلندگو اعلام کرد مردان مسلحی که کارت کمیته ندارند، می توانند آنجا را ترک کنند. تقریباً 12 نفر از چریک ها
ص: 156
به طرف دروازه پارک موتوری به راه افتادند. یکی از آنها برگشت و با فریاد به مأموران کمیته گفت که آنها را از پشت نزنند. بعد از آن تصمیم گرفتند که آمریکایی ها را از درون محوطه سفارت به محل اقامت سفیر ببرند. ابتدا گفتند که آمریکایی ها را با اتوبوس به آن محل ببرند (یک اتوبوس در کنار سفارت پارک بود) ولی نهایتاً همه پای پیاده راه افتادند. وقتی که این گروه از پشت سفارت حرکت می کرد، گروه دیگری از آمریکایی ها را دیدند که به سمت مخالف اسکورت می شوند. این گروه در تمام مدت حمله در محل دفتر وابسته نظامی در ضلع شرقی سفارت مستقر بودند، و فقط وقتی چریک ها از در شرقی وارد شدند، از محل خود بیرون آمده بودند. حالا همگی به هم ملحق شدند و به سمت محل اقامت سفیر حرکت کردند.
(ج) بیرون از محل اقامت سفیر همگی منتظر ماندند تا جیم کانینگهام تعدادی از «آدم های خوب» را به داخل ساختمان هدایت کند تا مطمئن شوند هیچ «آدم بدی» درون ساختمان نیست. در همین اثنا، بویس با بلندگو در اطراف ساختمان کنسولی قدم زد و اعلام کرد که اگر کسی هنوز در ساختمان است، از آن خارج شود، ولی ظاهراً ساختمان کاملاً خالی بود.
(د) سپس همه را به داخل اتاق نشیمن سفیر بردند و یزدی از همه عذرخواهی کرد و توضیح داد که از این به بعد مأموران او از سفارت محافظت خواهند کرد. کانینگهام و بویس دو گروه از محافظان را در اطراف سفارت چرخاندند تا اگر کسی هنوز در آنجا پنهان شده است، پیدا کنند. تعداد کمی در ساختمان های فرعی پنهان شده بودند، و عده زیادی نیز در زیر زمین انبار بودند.
(ه ) اوضاع آرامتر شد، و مردم به تدریج به پاسیوی محل اقامت سفیر رفتند. تنش ها به قدری کاهش یافت که گویی جمعیت حاضر در سفارت در یک میهمانی فضای باز شرکت کرده اند. همه در آفتاب ایستاده بودند و با یکدیگر صحبت می کردند. درست در همین موقع، گلوله ای از تفنگ یکی از مجاهدین شلیک شد و به بالکن طبقه دوم ساختمان در بالای سر جمعیت اصابت کرد، و همه خود را روی زمین انداختند، تا آنکه مشخص شد چه اتفاقی افتاده است. بعد از آن تذکر دادند که جمعیت حاضر هدف آسانی برای تیراندازان است و تصمیم گرفتند که آنها را به غذاخوری ببرند. همه به غیر از سفیر، ژنرال گست، هوراس فلدمن، اسکیپ بویس و یک محافظ از محل اقامت سفیر خارج شدند.
(و) یک ساعت نگذشته بود که سه ملا، که از شاگردان خمینی در قم بودند، وارد محل اقامت سفیر شدند. آنها آمده بودند تا به خاطر حمله ای که صورت گرفته بود عذرخواهی کنند و قول دادند که متخلفین را دستگیر خواهند کرد.
(ز) تا اواخر بعد از ظهر، اکثر آنهایی که در غذاخوری بودند اجازه یافتند به خانه هایشان بروند، و سفارت اولین شب خود را در حفاظت نیروهای مجاهد آرام گرفت.
8- در کمیته
(الف) باید چند نکته را در مورد کمیته مرکزی انقلاب که تفنگداران دریایی به آنجا انتقال
ص: 157
یافته بودند، توضیح بدهم. داخل ساختمان یک زرادخانه واقعی بود. مقدار زیادی آر.پ.جی. تفنگ، سلاح کمری، و نارنجک در آنجا دیده می شد. ساختمان کمیته احتمالاً متعلق به یک مسجد قدیمی بود. زندانی ها را در یک اتاق کوچک حبس کرده بودند، رفتار خوبی با آنها داشتند و پیش از آزاد کردنشان، دوباره به آنها غذا داده بودند. در خارج از ساختمان حداقل یک خبرنگار غربی و یک تیم فیلمبرداری را می شد دید.
(ب) مقامات کمیته خیلی مایل بودند که تفنگداران دریایی با مطبوعات مصاحبه کنند، ولی تفنگداران از این کار خودداری کردند. ظاهراً مأموران کمیته می خواستند به مطبوعات نشان بدهند که کارمندان سفارت را نجات داده اند.
(ج) این گروه را همان شب ساعت 09:00 با اتوبوس به سفارت برگرداندند. مأموران کمیته از مقام سفارت که به استقبال آزادشدگان رفته بود، خواستند تا رسیدی را مبنی بر تحویل گرفتن تفنگداران امضا کند.
(د) گروهی را که به دانشگاه تهران انتقال یافته بودند، و شرح ماجرای آنها در قسمت 4ث آمد، نیز صبح روز بعد به سفارت برگرداندند و بعد از گرفتن رسید آنها را به مقامات سفارت تحویل دادند. سولیوان
ادعای گروگانگیری یک خانواده آمریکایی
سند شماره 83
محرمانه5 مارس 1979 14 اسفند 1357
از: سفارت آمریکا، تهران 2717به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی.سی.
موضوع: ادعای گروگانگیری یک خانواده آمریکایی
1- (محرمانه - تمام متن)
2- یک مرد ایرانی در ساعت 04:10 دقیقه بعد از ظهر به وقت محلی با بخش سیاسی سفارت تماس گرفت و به یکی از مسئولان این بخش به نام پترسن گفت که گروه او به تلافی دستگیری گروهی از دانشجویان ایرانی در نیویورک، یک خانواده آمریکایی را به گروگان گرفته است. این شخص گفت اگر دانشجویان ایرانی تا فردا آزاد نشوند خانواده آمریکایی را خواهد کشت. فرد مزبور در پاسخ به سئوال پترسن مدعی شد که یکی از اعضای سازمان چریک های فدایی خلق است. وقتی پترسن از او پرسید که چرا فکر می کند ایرانی ها را در آمریکا دستگیر کرده اند، گفت که «چون برادرم یکی از آنهاست.» او از ذکر نام خانواده آمریکایی خودداری کرد و فقط گفت که بهتر است سفارت خودش بررسی کند و ببیند از کدام خانواده خبری نیست. مسئول بخش سیاسی توضیح داد که تا نام خانواده را ندانیم نمی توانیم مطمئن شویم که او راست می گوید علاوه بر اینکه هیچ راهی برای فهمیدن اینکه کدام خانواده گم شده است، نداریم. در این زمان شخص مزبور تماس را قطع کرد.
2- این حقیقت که شخص مزبور تا زمانی که از او سئوال نشد نام گروه خود را فاش نکرد
ص: 158
و همچنین از افشای نام خانواده آمریکایی و یا حتی ترتیب دادن تماس های بعدی خودداری کرد ما را در مورد صدق گفته هایش به شک انداخته است. گمان می کنیم دانشجویانی که این شخص می گوید در نیویورک دستگیر شده اند همان هایی باشند که از آنها خواسته شده مدارک لازم را جهت ادامه اقامت خود در آمریکا ارائه دهند. لطفاً هرگونه اطلاعاتی مربوط به این دانشجویان دارید برایمان ارسال کنید.(1)
گزارش وضعیت ایران، 5 4 مارس 1979
سند شماره 84
محرمانه5 مارس 1979 14 اسفند 1357
از: دفتر وابسته دفاعی آمریکا، تهران 2729
به : سازمان اطلاعات دفاعی، واشنگتن دی.سی.
منابع: رسانه های خبری داخلی، مقامات سفارت، مبنع 68460008
تهیه کننده گزارش: ای.بی.گرازینی، متخصص امور اطلاعاتی
مقام تأیید کننده گزارش: تی.ای. شافر، وابسته دفاعی
موضوع: گزارش وضعیت ایران، 5 4 مارس 1979
16- خلاصه: (بدون طبقه بندی) این گزارش وقایع 24 ساعت گذشته را، از ساعت 12:00 روز 4 مارس تا ساعت 12:00 روز 5 مارس 1979، پوشش می دهد، شامل: ادامه تیراندازی ها در تهران از جمله تیراندازی به سفارت. بازنشستگی های بیشتر، اولین صادرات نفت و نام نفت کش، آموزش نظامی دانش آموزان، تشکیل سپاه پاسداران انقلاب، خروج آخرین پیمانکاران نظامی بریتانیا از ایران، نطق انتظام، معاون نخست وزیر، درباره ارتش.
17- از 17 تا 21 حذف شده است.
22- جزییات: (محرمانه)
الف- تهیه کننده گزارش و سایر کارمندان سفارت شب گذشته نیز صدای تیراندازی هایی را در تهران شنیدند. در حدود ساعت 23:45 تفنگداری که در ورودی پشت مجتمع نگهبانی می داد به دلیل تیراندازی به آن نقطه از محافظان کمیته ای سفارت کمک خواست. هیچ مجروحی گزارش نشده است.
ب- طبق گزارش های خبری، پاکسازی ارتش و پلیس ادامه دارد و 52 نفر دیگر از افسران بازنشست شده اند. هنوز نام آنها فاش نشده است.
ج- اولین محموله نفت صادراتی پس از انقلاب و ملی شدن مجدد صنعت نفت ایران با قیمت «بالای 20 دلار در هر بشکه» به ژاپن ارسال خواهد شد. نفت کش «ورلد کمندر» امروز بارگیری تقریباً 1/5 میلیون بشکه نفت را در ترمینال دریایی خارک در خلیج فارس شروع
1- در اصل سند، شماره ( 2) دوبار آمده است. م.
ص: 159
می کند. نفت مذکور را شرکت میتسویی که مشتری دایم شرکت ملی نفت ایران است، خریداری کرده است. دومین محموله روز چهارشنبه (7 مارس ) به شرکت نفت اشلند در ایالات متحده فروخته خواهد شد. میزان نفت و نام نفت کش ذکر نشده است.
د- دانش آموزان تعلیمات نظامی می بینند. دانش آموزان عادی و دبیرستانی آموزش نظامی خواهند دید. هیأت نظام وظیفه عمومی اخیراً این طرح را تهیه کرده است. این دانش آموزان پاسداران ارتش انقلابی را تشکیل می دهند و به مدت یک تا دو ماه آموزش استفاده از اسلحه و غیره را خواهند دید و بعد از تکمیل دوره به کلانتری های محل مأمور خواهند شد. طرح جدید برای تصویب به وزیر دفاع ملی تسلیم شده است.
ه ) آیت الله لاهوتی مأمور تشکیل سپاه پاسداران انقلاب شده است. او در یک مصاحبه خبری اظهار داشت که «سازمان جدید به منظور دفاع از انقلاب در برابر ضد انقلابیون تشکیل می شود.این سازمان ستون فقرات و حافظ انقلاب اسلامی خواهد بود. تمامی گروههای سیاسی که به اسلام و رهبری بلامنازع امام خمینی اعتقاد دارند، می توانند به این سپاه بپیوندند.» وقتی از او سئوال شد که آیا می توان ارتش را که به مدت چندین سال متأثر از ایدئولوژی فاشیستی بوده است، بدون مشکل به یک ارتش انقلابی تبدیل کرد یا خیر، آیت الله لاهوتی اظهار داشت «کشور به ارتش نیاز دارد و در عین حال کسانی که در طول انقلاب به ارتش حمله کردند، گناهی مرتکب نشده اند.»
و- تمامی بریتانیایی هایی که در چارچوب قراردادهای دفاعی در ایران مشغول به کار بودند، از ایران خارج شده اند، و بدین ترتیب بزرگترین بازار صادرات نظامی بریتانیا بسته شده است. آخرین بریتانیایی هایی که برای وزارت دفاع بریتانیا کار می کردند نیز هفته گذشته ایران را ترک کردند. طبق گزارش منبع اطلاعاتی (68460008)، تعداد کارکنان بریتانیایی در ایران نزدیک به چند صد نفر بود.
ز- امیرانتظام، معاون نخست وزیر، فهرست دیگری از نام افرادی که حق خروج از ایران را ندارند به اداره گذرنامه و پاسگاههای مرزی تسلیم خواهد کرد. نخست وزیر اعلام کرد که زنان ایرانی دیگر به سربازی نخواهند رفت و مدت خدمت اجباری نظام وظیفه برای مردان از دو سال به یک سال کاهش یافته است. شورای انقلاب این تصمیم را اتخاذ کرده است. نخست وزیر در مصاحبه ای، با اشاره به این مطلب که بازنشستگی فرماندهان با تجربه ارتش و جایگزینی آنها با فرماندهان جوان ممکن است به ارتش لطمه بزند، اظهار داشت «بازنشستگی فرماندهان ارتش به خواست مردم صورت می گیرد. بدیهی است که تعدادی از آنها واقعاً به انقلاب اسلامی ایمان دارند، که بعد از تحقیقات لازم دوباره به خدمت فراخوانده خواهند شد.»
نظریات مرکز تهیه گزارش: (محرمانه) تهیه کننده گزارش معتقد است که تصمیم ایران برای کاهش مدت خدمت نظام وظیفه برای مردان و معافیت زنان از خدمت اجباری از اقداماتی است که ایران در جهت کاهش نقش ژاندارمی اش در منطقه خلیج فارس بر می دارد. اطلاعات
ص: 160
بیشتری حاکی از خروج نیروهای ایرانی از عمان، که روز گذشته در گزارش وضعیت ایران ذکر شد، به دست نیاورده ایم. در مقاله ای کوچک ذکر شده بود که دولت انقلابی ایران روابط دیپلماتیک خود را با آفریقای جنوبی قطع کرده است. آفریقای جنوبی بعد از اسرائیل دومین کشوری است که ایران روابط خود را با آن قطع می کند. تهیه کننده گزارش تنها نام نفت کش «ورلد کمندر» را در گزارش های خبری دیده است. اگر نام نفت کش دیگری ذکر شد حتماً به اطلاع خواهد رسید.
تحصیلات و ناآرامی ها
سند شماره 85
محرمانه6 مارس 1979 15 اسفند 1357
از: سفارت آمریکا، تهران 2748به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی فوری
موضوع: تحصیلات و ناآرامی ها
1- (محرمانه تمام متن).
2- خلاصه: صحنه تحصیلات در ایران از ناآرامی های عمیق و شدید متأثر شده است. دبیرستانها سریع تر از دانشگاهها شکل می پذیرند. خطابه های انقلابی به وفور ایراد می شوند. پایان خلاصه.
3- تعدادی از اساتیدی که همچنان مایلند با کارمندان سفارت (که تا حد قابل ملاحظه ای کاهش یافته اند) گفتگو نمایند در مورد ناآرامیهایی که در حال حاضر بر صحنه دانشگاههای ایران مسئول شده است اظهارنظر نموده اند. تا صبح 6 مارس تا جایی که ما خبر داریم تنها هیأتهای علمی که سر کار حاضر بوده و به تدریس پرداخته اند دانشکده امور اداری دانشگاه تهران، دانشکده داروسازی دانشگاه پهلوی شیراز و کالج آر. سی. دی. در تهران (که نیمی از دانشجویان آن ترک و پاکستانی هستند) می باشند. هیأتهای علمی دیگر تا حدی مشغول هستند، بعضی ها تدریس می کنند ولی اکثریت آنها از چنین موقعیتی برای ایراد سخنرانی های سیاسی استفاده می کنند.
4- جنگ برای تحت کنترل درآوردن دانشگاهها و جلب هواداری دانشجویان بین فداییان و گروههای مارکسیست کوچک در یک طرف و مجاهدین متحدین آنها در نهضت اسلامی از طرف دیگر همچنان ادامه دارد. اکثر احزاب به نوعی سازمان فعالی در محوطه دانشگاه تهران که سنگر انقلاب محسوب می شود دارند. در سایر مراکز تحصیلی مانند دانشکده فنی تهران، دانشکده علوم و تکنولوژی و دانشگاه ملی شاهد گروههایی هستند که فقط برای چند روزی بر صحنه دانشگاه ظاهر شده و سپس جای خود را به دیگری می دهند.
5- یکی از جناحهای دانشگاهی یعنی سازمان ملی اساتید دانشگاه خواستار مداخله بیشتر دانشگاهیان در انتخاب رؤسا و مقامات عالیرتبه دانشگاهی شده است. این گروه خواستار آن است که یک شورای خاص به انجام این انتخابات بپردازد و از بازرگان به دلیل معرفی محمد
ص: 161
ملکی به عنوان رئیس دانشگاه تهران در 22 فوریه که بدون مشورت با این شورا صورت گرفت انتقاد کرده است.
چند تن از اعضای هیأتهای علمی اظهار می کنند که مباحثات هیأتهای علمی به بروز ناآرامیهایی منجر شده است. ظاهراً به نظر می رسد این اساتید کمتر از دانشجویان بالغ شده اند. اجلاسیه ها به ندرت به نتیجه می رسد و انشعاب کردن به صورت یک قانون روزمره درآمده است. یکی از این اساتید گفت که در گردهمایی اعضای هیأت علمی دانشگاه ملی بیشتر از 5 گروه اصلی حضور داشتند که به شدت بر اظهار عقاید کاملاً مختلف خود در مورد موضوعات کوچکی در زمینه ترتیبات اداری دانشگاه تأکید می کردند.
6- اکثریت اعضای هیأت علمی معتقدند که باید در امور دولتی به کار گرفته شوند اما به ندرت روحیه سازش از خود نشان می دهند. دو تن از اساتید زیرک تر که در مورد مشکلات دانشگاهی اظهارنظر می کردند گفتند تحصیلات دانشگاهی تا فرا رسیدن تعطیلات سال جدید ایرانی (21 مارس) به صورت نیم بند ادامه خواهد داشت و در طول تعطیلات افراد سازمان یافته تر در بین اعضای هیأت علمی این موقعیت را خواهند داشت تا نظامی که به وجود خواهد آمد یا حداقل همین نظام آموزشی را نسبتاً فعال کنند.
7- در طول این مدت بسیاری از اعضای هیأت علمی تدریس نخواهند کرد بلکه از تشکیل کلاسهای دوره ای (اگر کلاسی تشکیل شود) برای انجام سخنرانی در مورد فلسفه انقلاب و اشاعه دیدگاههای خود استفاده خواهند کرد. آنچه که قابل توجه است از دست رفتن کامل تخصص گرایی می باشد، مباحثات در مورد ایدئولوژی انقلاب صورت می گیرد نه اعاده مجدد استانداردهای علمی مناسب. اساتید قدیمی تر که می توانند قوام روحیه شورانگیز جوان فعلی باشند به دلیل همکاری با رژیم گذشته اعتبار خود را از دست داده اند. بسیاری از اساتید جوانتر که تحصیلات آمریکایی دارند و مایلند در سطوح تخصصی خود مشغول باشند به اتهام ارتباط با سازمان سیا سرگردان هستند و سایرین که شاهد شعارنویسی بر روی دیوارها بودند بیش از انقلابیون، انقلابی شده اند. نمونه خوب این مدعا احمد داوران استاد ادبیات انگلیسی در دانشگاه تهران می باشد که در دانشگاه برکلی کالیفرنیا تحصیل و چند سالی تدریس کرده است. داوران حدود چهار سال قبل به ایران مراجعت کرد. در طول 8 تا 10 ماه گذشته وی از یک روشنفکر نسبتاً میانه رو که سرگرم امور دانشگاهی است به یکی از اعضای پیشرو سازمان ملی اساتید دانشگاهی تبدیل شده است و ارتباطات گسترده ای با فداییان دارد. افراد دیگری نیز مانند وی هستند.
8 - یکی از ویژگیهای برجسته نظام جدید آموزش ایران منع عملی اساتید خارجی از تدریس در دانشگاهها می باشد. به تعدادی از اساتید آمریکایی منجمله اساتید برنامه دولتی فولبرایت گفته شده است که دیگر نیازی به خدمات آنها وجود ندارد. حتی در دانشکده های کوچکتر همسران اتباع آمریکایی که چهارچوب اصلی بخش تدریس زبان انگلیس در پنج یا
ص: 162
شش مدرسه تهران را تشکیل می دادند از کار اخراج شده اند. دو تن از کارمندان سفارت که به صورت نیمه وقت در مدرسه آر. سی. دی تدریس می کردند بدون هیچ گونه توضیحی توسط ایرانیان جایگزین شده اند. همکاران دیپلمات آلمانی و فرانسوی ما در اینجا نیز گزارش می دهند که تأثیرات زنجیره ای این حالت بسیاری از اتباع آنها را که در اینجا تدریس می کردند فرا گرفته است. فردی گفت «به نظر می رسد که تصفیه انقلابی به جای رقابت یکی از ویژگیهای مهم استخدام اعضای هیأت علمی شده است.»
9- ظاهراً دبیرستانها سریعتر به حالت معمولی باز می گردند. با اینکه در طول تدریس بر عقاید انقلابی تأکید می شود و بحث در مورد چگونگی «تلخیص» متون کتابها به منظور جبران زمان از دست رفته همچنان ادامه دارد اکثریت قریب به اتفاق مدارس حداقل کار تحصیلی را شروع کرده اند و ساختار مدرسین آنها تقریباً سالم مانده است. دلیل اصلی این است که اتحادیه معلمین که تحت کنترل درخشش می باشد عملاً تمام معلمین را تحت پوشش دارد و اقلیت کوچکی از چپگرایان هم نخواستند در شرایط فعلی با آنها مبارزه کنند. دبیرستانها و محصلین مدارس ابتدایی در حالی که نسبت به برگشتن به مدرسه تمایل چندانی ندارند از «تعطیلات» طولانی خسته شده اند و در انتظار هستند تا آنچه که در مورد کارهای مدارس صورت می گیرد تا حد قابل توجهی خوب باشد. سولیوان
گزارش وضعیت
سند شماره 86
محرمانه
شماره گزارش: 79 0120 68466 مارس 1979 16 اسفند 1357
از: دفتر وابسته دفاعی آمریکا، تهرانبه: سازمان اطلاعات دفاعی، واشنگتن دی. سی
موضوع: گزارش وضعیت
16- خلاصه: (محرمانه) این گزارش اطلاعات مربوط به فاصله زمانی بین ساعت 12 پنجم مارس تا ساعت 12 ششم مارس 79 به وقت محلی را ارائه می دهد. اطلاعات ارائه شده شامل موارد زیر است: اعدام های بیشتر، تک تیراندازیهایی به طرف محوطه سفارت، پایگاه دریایی «چا بهار»، سربازان وظیفه، بیرون راندن چپگرایان، اطلاعاتی در مورد نفتکشها و آموزش و پرورش ایران.
17- از 17 تا 21 حذف شده است.
22- جزییات: (محرمانه) الف- هفت تن دیگر به جوخه اعدام سپرده شدند. جوخه های اعدام اسلامی، دیروز در محوطه زندان قصر هفت تن دیگر از «مفسدین فی الارض را به خاطر همکاری با رژیم ساقط شده در کشتن مردم» اعدام نمودند. اعدام شدگان عبارت بودند از: یک گروهبان ارتش در آبادان به اتهام کشتار تظاهرکنندگان بر علیه شاه در این شهر، سرتیپ «علی اکبر یزدجردی»، فرماندار نظامی سابق مشهد؛ تیمسار «عبدالله خواجه نوری»، رئیس سابق
ص: 163
دادگاه مخوف نظامی شاه؛ تیمسار «فخر مدرس»، دادستان نظامی سابق؛ تیمسار «سیداحمد بیدآبادی»، فرمانده سابق حکومت نظامی تبریز؛ «سالارجاف» نماینده کردستان در مجلس سابق؛ سرهنگ «منصور زمانی» رئیس سابق زندان قصر و «جهانگیر تارخ» ملقب به «گوریل»، شکنجه گر با ارزش شاه. با اعدام های دیروز، تعداد اعدام های مقامات رژیم سابق به نوزده تن رسید.
همچنین چهار تن از شهروندان ایرانی نیز به جرم تجاوز به یک پسر نوجوان اعدام گردیدند. این اولین بار است که شهروندان عادی توسط شورای انقلاب اعدام می شوند.
ب- شب گذشته دوباره تک تیراندازان ناشناس اقدام به تیراندازی نمودند. دو گلوله از بیرون سفارت شلیک و به جاده واقع در محوطه پارک موتوری اصابت نمود. همچنین سه گلوله نیز به سوی محوطه فروشگاه سفارت شلیک شد که به نقاط مختلف اصابت کرد. طبق گزارش، کسی مجروح نشده است. تقریباً در ساعت پنج و نیم بعد از ظهر یک تاکسی در حال عبور از کنار درب اصلی سفارت از سرعت خود کاسته و سرنشینان آن اسلحه هایشان را از پنجره تاکسی بیرون آوردند. در آن موقع وابسته نیروی زمینی جلوی در بود لکن به سرعت خود را به کنار کشید. تاکسی بدون شلیک گلوله ای به مسیرش ادامه داد. مثل همیشه، در سرتاسر شب صدای شلیک گلوله در شهر شنیده می شد.
ج- پایگاه دریایی «چا بهار» به عنوان یک مجتمع ماهیگیری مورد استفاده قرار خواهد گفت. دریادار «احمد مدنی» وزیر دفاع کشور، دیروز گفت که پایگاه دریایی 4 میلیارد دلاری «چا بهار» واقع در گوشه جنوب شرقی ایران تکمیل نخواهد شد و تأسیسات فعلی آن به عنوان مجتمع ماهیگیری مورد استفاده قرار خواهد گرفت. مدنی گفت: اگر دفاع ملی موردنظر باشد، موجودیت پایگاه هوایی «چا بهار» کافی است.
د- اخبار امروز بیانگر این است که 33 سرتیپ دیگر ژاندارمری بازنشسته شده اند. این مطلب توسط فرمانده جدید ژاندارمری، سرهنگ «عزت الله ممتاز» اظهار شده است. در گزارش مطبوعات اسامی ذکر نشده است.
ه- تقاضای سربازان وظیفه جهت یاری: گروهی از سربازان وظیفه ارتش از وزیر دفاع تقاضا کرده اند که به تمامی سربازان وظیفه اجازه دهد که در باقیمانده خدمتشان کمک نمایند تا کشور روی پای خود بایستد. آنان پیشنهاد نمودند که مشمولین جهت کار به کارخانه ها و سازمانهای هر دو بخش دولتی و خصوصی اعزام گردند.
این گروه که شامل فارغ التحصیلان دانشگاه و دارندگان مدارج عالیه بودند، اظهار کردند که می بایستی حدود 500 سرباز وظیفه از پادگان «فرح آباد» و هزاران نفر دیگر در سراسر کشور جهت حفظ ثمرات انقلاب و به راه اندازی دوباره چرخهای اقتصادی مملکت به کار گرفته شوند.
و- بیرون راندن چپگرایان. چریکهای چپگرای مدعی وفاداری به حزب (کمونیست) توده
ص: 164
توسط مردان مسلح مجبور به تخلیه ستاد جدید خویش در تهران شدند. چریکها (که در آغاز قبل از بازگشایی دانشکده فنی در آنجا پایگاه زده بودند)، اظهار داشتند که هفته پیش چند مرد مسلح به ستاد آنها در خیابان «وصال شیرازی» تهران یورش برده و آنان را مجبور به تخلیه آنجا نمودند.
ز- رویال داچ- شل، یکی از اعضای برجسته کنسرسیوم سابق، وقتی که دیروز صادرات از سر گرفته شد، دومین محموله نفت ایران را دریافت نمود. در آخرین ساعات روز گذشته، یعنی چند ساعت پس از اینکه اولین محموله بعد از انقلاب به سوپر نفتکش «ورلد آمباسادور» بارگیری شده و کشتی مذکور عازم ژاپن شد، نفتکش 320000 تنی دانمارکی موسوم به «کریستین میرسک» نیز بارگیری و عازم «روتردام» گردید. نفتکش «الریاض» اولین محموله نفت در نظر گرفته شده برای ایالات متحده آمریکا را روز چهارشنبه جهت تحویل به شرکت نفتی «اشلند» بارگیری خواهد کرد.
ح- رسانه های خبری ایران اعلام کرده اند که از شروع ترم بعدی دیگر آموزش مختلط در کشور وجود نخواهد داشت. قانون اسلام این نوع آموزش را جایز نمی داند.
نظریات تهیه کننده: (محرمانه) مأمور گزارشگر معتقد است که در آینده نزدیک اعدامهای دیگر صورت خواهد گرفت. زیرا هنوز تعداد زیادی از تیمسارها بدون محاکمه در بازداشت کمیته به سر می برند. وابسته نیروی زمینی به مأمور گزارشگر خبر داد که در چند روز آتی مجاهدین محافظ سفارت این محل را ترک می کنند و جایشان را پرسنل نیروی هوایی اسلامی ایران خواهند گرفت.
جالب است که ببینیم، آنان چه نوع کنترلی بر ما اعمال خواهند کرد. امکان دارد که آنان افراد را از ساعت 10 شب تا 5 صبح در ساختمانهایشان محبوس نمایند و یا ممکن است که آزادی بیشتری جهت تردد به ما بدهند. اطلاعیه دولت مبنی بر برچیدن کلاسهای مختلط ممکن است موجب شورشی توسط دانشجویانی گردد که به سیستم مدرن آموزش مختلط عادت کرده بودند. دانشجویی که جهت ترجمه، خارج از سفارت با ما همکاری می کند، اظهار می دارد که دانشجویان برای برقرار ماندن سیستم آموزشی مختلط شدیداً مبارزه خواهند کرد. او شخصاً به سیستم مدرن معتقد است.
گزارش وضعیت سیاسی، 6 مارس 1979
سند شماره 87
محرمانه6 مارس 1979 15 اسفند 1357
از: سفارت آمریکا، تهران 2753به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی.
موضوع: گزارش وضعیت سیاسی، 6 مارس 1979
1- (محرمانه- تمام متن)
2- خلاصه: یک میلیون نفر مراسمی را به یاد سال مرگ مصدق برگزار کردند، اعدام ها
ص: 165
ادامه می یابد، شایگان داشتن جاه طلبیهای سیاسی را رد می کند. خمینی بر روی برپایی حکومت اسلامی پافشاری می کند و می گوید حقوق زنان تحت لوای آن تضمین خواهد شد. پایان خلاصه.
3- تقریباً یک میلیون نفر در گردهمایی در احمدآباد محل دفن مصدق، سالروز دوازدهمین سال درگذشت او را برگزار کردند. در این مراسم از اعضای مجاهدین خلق اسلامی تا نمایندگان حزب توده کمونیست، (که عملاً هنوز غیرقانونی هستند) و نیز عناصر پراکنده همچون اعضای حکومت موقت بازرگان، گروههایی از جبهه ملی، پیروان آیت الله طالقانی و گروه مارکسیستی فداییان خلق شرکت داشتند. مسئول این گردهمایی نوه بزرگ مصدق، هدایت الله متین دفتری بود، که فرصت یافت تشکل سازمان سیاسی جدید، موسوم به جبهه دموکراتیک ملی و یازده بند برنامه آن را اعلام کند. (گزارش در تلکس جداگانه) یکی دیگر از سخنرانان طالقانی بود که به دو جناح افراطیون راست و چپ حمله کرد و از این جهت که مبادا عوامل امپریالیسم از اختلافی که در همه انقلابات وجود داشته سود ببرند، بر لزوم وحدت پافشاری کرد.
4- هفت تن از شخصیت های عالی رتبه نظامی، اطلاعاتی و سیاسی، روز 5 مارس اعدام شده اند (گزارش در تلگرام جداگانه).
علاوه بر این، سه نفر با رتبه پایین تر که متهم به جنایاتی بر علیه مردم ایران بودند در آبادان و رشت به ترتیب روز 5 و 6 مارس اعدام شدند. بالاخره همینطور در جرائد 6 مارس گزارش شده بود که چهار مرد متهم به عمل لواط اعدام شده اند. در هر صورت سخنگوی کمیته انقلاب این را نتوانست تأیید کند.
5- در بین گزارشهای خبری آمده است به دکتر علی شایگان که اخیراً به تهران بازگشته پیشنهاد اولین ریاست جمهوری ایران شده است (احتمالاً شایگان خودش این شایعات را ساخته باشد). او از قدیمی ترین شخصیت های سیاسی ایرانی می باشد که خمینی را به عنوان رهبری انقلاب تأیید کرده، او همچنین آرزوی رئیس جمهوری ایران را رد کرده است.
6- خمینی در اعلامیه رسمی اخیرش در قم از رهبران مذهبی خواسته که از نفوذشان در مردم نسبت به حقوق زنان استفاده نمایند و تأکید کنند که حقوق آنها تحت لوای جمهوری تضمین خواهد شد. او در مدرسه دینی فیضیه به گروهی از دوشیزگان دم بخت گفت، که آنها تحت لوای اسلام حق طلاق دارند و اینکه آنها به راستی از مقام بالاتری نسبت به مردان برخوردار هستند.
او اضافه کرد حق طلاق برای ایشان «در شرایط معین» لازم می باشد. در تهران اعلام اینکه تحت ساختار اسلامی جدید آموزش مختلط نهایتاً ملغی خواهد شد تردیدهایی را در مورد آینده نامعلوم زنان برانگیخت. هر چند خبر اینکه ظاهراً قرص ضدحاملگی از طرف «آقا» تأیید شده است خبر خوبی بود. سولیوان
گزارش وضعیت ایران، 6 5 مارس 1979
ص: 166
سند شماره 88
محرمانه6 مارس 1979 15 اسفند 1357
از: دفتر وابسته دفاعی آمریکا، تهران 2757
به: سازمان اطلاعات دفاعی، واشنگتن دی. سی
منابع: رسانه های خبری داخلی، مقامات سفارت، پرسنل دفتر وابسته دفاعی آمریکا، ایران
تهیه کننده گزارش: ای. بی. گرازینی، متخصص امور اطلاعاتی
مقام تأییدکننده گزارش: تی. ای. شافر، وابسته دفاعی
موضوع: گزارش وضعیت ایران، 6 5 مارس 1979
16- خلاصه: (بدون طبقه بندی) این گزارش وقایع 24 ساعت گذشته را، از ساعت 12:00 روز 5 مارس تا ساعت 12:00 روز 6 مارس 1979، پوشش می دهد، شامل اعدام های بیشتر. تیراندازی به محوطه سفارت. پایگاه دریایی چاه بهار. سربازان وظیفه. بیرون راندن چپی ها. اطلاعات مربوط به نفتکشها. نظام آموزش ایران.
17- از 17 تا 21 حذف شده است.
22- جزییات: (محرمانه)
الف- هفت نفر دیگر توسط جوخه های اعدام تیرباران شدند. جوخه های اعدام اسلامی روز گذشته هفت نفر دیگر از «مفسدین فی الارض را که با رژیم سابق برای کشتار مردم همکاری کرده بودند» در زندان قصر تهران تیرباران کردند. اعدامی ها عبارت بودند از یک گروهبان ارتش در آبادان به اتهام کشتن تظاهرکنندگان ضدرژیم در این شهر؛ تیمسار عبدالله خواجه نوری، رئیس سابق دادگاههای مخوف نظامی شاه؛ تیمسار فخر مدرس، دادستان نظامی سابق؛ تیمسار احمد بیدآبادی، فرماندار نظامی سابق تبریز؛ سالارجاف نماینده سابق کردستان در مجلس؛ سرهنگ منصور زمانی، رئیس سابق زندان قصر؛ و شکنجه گر معروف دستگاه شاه به نام جهانگیر «گوریل» تارخ. با احتساب اعدامی های دیروز، تعداد مقامات رژیم سابق که اعدام شده اند به 19 نفر بالغ می شود. علاوه بر این، دیروز چهار غیرنظامی نیز به جرم لواط با یک پسر نوجوان اعدام شدند. اعدام اخیر اولین مورد از اعدام غیرنظامیان به دستور شورای انقلاب بود.
ب- تیراندازان شب گذشته نیز بیکار ننشستند. دو گلوله از خارج سفارتخانه شلیک شد و به محوطه پارک موتوری اصابت کرد. علاوه بر این، سه گلوله دیگر نیز به محوطه تعاونی ساختمان شلیک شد که به قسمت های مختلف آن اصابت کرد. هیچ مجروحی گزارش نشده است. در حدود ساعت 17:30 یک تاکسی به درب اصلی سفارتخانه نزدیک شد، سرعتش را کم کرد، و سرنشینان آن اسلحه های خود را از شیشه تاکسی بیرون آوردند. وابسته نیروی زمینی در آن زمان جلوی درب بود ولی سریعاً خود را کنار کشید. ولی آنها تیراندازی نکردند، و تاکسی از محل دور شد. طبق معمول، در طول شب در شهر صدای تیراندازی شنیده می شد.
ص: 167
ج- قرار است از پایگاه دریایی چا بهار برای شیلات استفاده شود. دریادار احمد مدنی، وزیر دفاع ملی روز گذشته گفت که پروژه 4000 دلاری پایگاه دریایی چا بهار در جنوب شرقی ایران متوقف و از تأسیسات آن برای شیلات استفاده خواهد شد. مدنی گفت از حیث دفاع ملی، پایگاه هوایی موجود در چابهار کفایت می کند.
د- طبق گزارش های خبری امروز سی و سه (33) سرتیپ دیگر ژاندارمری بازنشست شدند. این خبر را سرهنگ عزت الله ممتاز، فرمانده جدید ژاندارمری، اعلام کرد. در این گزارش نام افسران مذکور فاش نشده است.
ه- سربازان وظیفه می خواهند به انقلاب کمک کنند. گروهی از سربازان وظیفه از وزیر دفاع ملی خواسته اند تا به آنها اجازه بدهد در مدت باقیمانده از دوره خدمتشان، چرخ های اقتصاد کشور را به حرکت درآورند. آنها پیشنهاد کردند که سربازان وظیفه برای کار به کارخانه ها و سازمان های دولتی و خصوصی فرستاده شوند. این گروه، که شامل فارغ التحصیلان دانشکده ها و مؤسسات عالی هستند، می گویند که نیروی کار 500 سرباز وظیفه در پادگان فرح آباد و هزاران سرباز وظیفه دیگر در سرتاسر کشور باید برای حفظ ثمرات انقلاب و به حرکت درآوردن دوباره چرخ های اقتصاد کشور به خدمت گرفته شوند.
و- چپی ها از مقر خود بیرون رانده شدند. مردان مسلح چریک های چپی وفادار به حزب (کمونیست) توده را از مقر جدید خود در تهران بیرون راندند. این چریک ها که پیش از بازگشایی دانشگاه فنی ابتدا در آن مستقر بودند گفتند که روز جمعه گذشته تعدادی از مردان مسلح به داخل ساختمان مقر آنها در خیابان وصال شیرازی هجوم آوردند و آنها را مجبور به ترک محل کردند.
ز- شرکت رویال داچ شل، که از اعضای اصلی کنسرسیوم بود، دومین محموله نفت صادراتی ایران را پس از آغاز صادرات مجدد نفت در روز گذشته، دریافت کرد. نفتکش 320 هزار تنی دانمارکی به نام «کریستین مارسک» که قصد عزیمت به روتردام را دارد، اواخر روز گذشته چند ساعت پس از آنکه اولین محموله نفت صادراتی ایران بعد از انقلاب توسط سوپرتانکر «ورلد امبسدور» راهی ژاپن شد، بارگیری نفت را شروع کرد. نفتکش «الریاض» اولین محموله نفت صادراتی را به مقصد آمریکا برای تحویل به شرکت نفتی اشلند در روز چهارشنبه بارگیری خواهد کرد.
ح- رسانه های خبری فارسی زبان اعلام کردند که با شروع نیمسال جدید تحصیلی آموزش مختلط پسران و دختران در کشور برچیده خواهد شد. شریعت اسلامی این نوع آموزش را منع می کند.
نظریات مرکز تهیه گزارش (محرمانه): تهیه کننده گزارش معتقد است که اعدام ها در آینده نزدیک ادامه خواهد یافت زیرا هنوز ژنرال های زیادی تحت بازداشت هستند که محاکمه نشده اند. وابسته نیروی زمینی آمریکا به تهیه کننده گزارش خبر داده است که محافظان کمیته ای
ص: 168
که هم اینک در محوطه سفارت هستند، جای خود را به افسران نیروی هوایی اسلامی ایران خواهند داد. هنوز نمی دانیم چه نوع کنترلی بر ما اعمال خواهند کرد. آنها ممکن است ما را از ساعت 22:00 تا 05:00 بدون محافظ در ساختمان سفارت حبس کنند و یا اجازه بدهند آزادانه تر تردد کنیم. تصمیم دولت برای حذف آموزش مختلط ممکن است موجب آشوب دانشجویانی شود که به این نوع نظام آموزشی مدرن عادت کرده اند. دانشجویی که در سفارت به ترجمه مطالب کمک می کند، می گوید که احتمالاً دانشجویان با این تصمیم دولت سخت مخالفت می کنند تا نظام آموزش مختلط حذف نشود. او شخصاً طرفدار نظام مدرن است.
وضعیت نیروهای پلیس در ایران
سند شماره 89
7 مارس 1979 16 اسفند 1357
از: سفارت آمریکا، تهران 2775به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی.سی.
موضوع: وضعیت نیروهای پلیس در ایران
1- (محرمانه تمام متن)
2- خلاصه: برخی نیروهای پلیس انجام وظایف معمول خود را از سرگرفته اند ولی هنوز مشکلات جدی و درازمدت سازمان های انتظامی به قوت خود باقی است. پایان خلاصه.
3- حضور افسران راهنمایی و رانندگی در خیابان های تهران به تدریج به وضعیت نیمه عادی خود باز گشته است، ولی افسران راهنمایی و رانندگی دیگر اسلحه به کمر ندارند. از تاریخ گزارش قبلی تا بحال دانشکده پلیس هنوز آموزش نیروهای خود را از سر نگرفته است، و ساختمان دانشکده تحت «حفاظت» پاسداران انقلاب قرار دارد. در روزهای آخر سقوط رژیم گذشته بسیاری از کلانتری ها موردحمله قرار گرفتند و غارت شدند. بخش تحقیقات جنایی در کلانتری ها ظاهراً ناپدید شده و تلاش شهروندان برای گزارش دزدی ها، سرقت ها و موارد دیگر به کلانتری ها بی نتیجه است و تحقیقات عادی را نیز «کمیته های» انقلاب انجام می دهند.
3- هرچند کنترل ترافیک (یا بهتر است بگوییم عدم کنترل ترافیک) در تهران تدریجاً به دست نیروهای یونیفورم پوش پلیس افتاده است ولی تا بحال هیچ شواهدی دالّ بر اینکه سایر فعالیت های انتظامی نیز از سوی نیروهای پلیس قبل از انقلاب از سر گرفته شده باشد، وجود ندارد. کمیته مرکزی انقلاب اسلامی در بیانه اخیر خود اعلام کرد که حفظ نظم و قانون هنوز بر عهده «کمیته هاست» ولی این مسئولیت ها موقت است و به محض آنکه دوایر انتظامی بار دیگر مستقر گردند، مسئولیت فوق به آژانس های دولتی واگذار خواهد شد.(1)
5- هنوز «پاسداران انقلاب» در بسیاری از ساختمان های دولتی، از جمله منازل دولتی مقامات رژیم گذشته مستقر هستند. وضعیت سفارت که تحت محافظت مشترک پاسداران و
1- در اصل سند، شماره ( 3)، دو بار آمده است. م.
ص: 169
پرسنل نیروی هوایی است نیز تغییری نکرده است. کلانتری هایی نیز که بازگشایی شده اند در اشغال مأموران کمیته هستند، و کارمند سفارت، استمپل، که اخیراً به کلانتری شماره هفت رفته بود می گوید هیچ اثری از نیروهای پلیس در کنار مأموران کمیته ندیده است.
6- مترینکو، کارمند سفارت، هفته گذشته فرصت یافت تا مفصلاً با تعدادی افسر پلیس صحبت کند و می گوید که آنها کاملاً روحیه خود را از دست داد ه اند. بر اساس گفته یک سرهنگ پلیس که در سمینار افسران ارشد در دانشکده پلیس تهران شرکت کرده بود، ساختمان مزبور کاملاً غارت شده و حضور پلیس در آن فقط محدود به چند افسری می شود که به آنجا می روند، چای می نوشند و تا آنجا که بتوانند خیلی زود از آنجا خارج می شوند. وضعیت روحی دو ستوان (افسر راهنمایی و رانندگی) نیز که در جلسه حضور داشتند را نیز فقط می شد با اصطلاح افسردگی شدید توصیف کرد. البته این وضعیت کاملاً قابل درک است، زیرا در روزهای آخر سقوط رژیم گذشته نیروهای پلیس و گشتی های محلی در سرتاسر کشور ترور می شدند و یا مورد حملات شدید مردم قرار می گرفتند. مثلاً همین سرهنگ مدعی است که در زادگاهش (سنقر در استان کرمانشاه) مردم در هرج و مرجی که بلافاصله بعد از سقوط دولت بختیار بر کشور حاکم شد، کلیه نیروهای پلیس شهر را قتل عام کردند. این سه افسر لیست بلندی از دوستان و همکارانشان را که در پلیس کشی ها کشته شده، دستگیر شده و یا ناپدید شده بودند نام بردند.
با توجه به نفرتی که کلاً نیروهای انقلابی از پلیس در دل دارند، ادامه اعدام افسران سابق پلیس و در بوق و کرنا کردن آن (امروز عکس بزرگی از یک ستوان پلیس که در برابر جوخه های مرگ دادگاههای انقلاب در قم جان می داد صفحه ی اول روزنامه کیهان را مزیّن کرده بود)، فقدان ساختمان های اداری و امکانات و تجهیزات اولیه (بی سیم، اسلحه و غیره که پس از سرنگونی دولت بختیار از کلانتری ها به سرقت رفت) و تخریب و ویرانی بسیاری از کلانتری ها در سرتاسر کشور، تصور می کنیم که زمان زیادی طول خواهد کشید تا نیروهای پلیس ایران اعتماد به نفس خود را باز یابند و یا بتوانند به نحو احسن وظایفی را که قبل از انقلاب بر عهده داشتند، انجام دهند. سولیوان
خلاصه گزارش جابجایی اسناد
سند شماره 90
محرمانه7 مارس 1979 16 اسفند 1357
از: فرماندهی نیروهای آمریکا، اروپا وینگن آلمان
به: ستاد فرماندهی، واشنگتن دی. سی.
موضوع: خلاصه گزارش جابجایی اسناد
الف- سفارت آمریکا در تهران، فوریه 79، موضوع: تخریب اضطراری پرونده ها (بدون طبقه بندی).
ص: 170
ب- FONCON ، آقای اُلداکر، دفتر شما و آقای لین، این ستادها، 22 فوریه 79 (بدون طبقه بندی).
1- (بدون طبقه بندی) از ماه اکتبر 78، فعالیتهایی در ایران به صورت کوشش های هماهنگ برای یکی کردن و محو کردن پرونده ها از گزارشات غیرضروری که در دست اشخاص بود، به خصوص گزارشات طبقه بندی شده، آغاز شد.
2- (محرمانه) مرجع A نشان می دهد که هیأت مستشاری نظامی عملیات تخریب اضطراری را در 11 فوریه 79 انجام داد. حجم زیادی از پرونده های بدون طبقه بندی در دفترها در سرتاسر تهران به جا مانده است.
بیشتر پرونده های معمولی فعالیت کمکی ایالات متحده که از آن جمله گزارشات امور مالی است هنوز در محل است. به پرسنل ایالات متحده که در ایران مانده اند تاکنون اجازه دسترسی به این پرونده ها داده نشده است.
3- (محرمانه) پرونده های شخصی به طول دو فوت که در دفتر رئیس ستاد مستشار نظامی (ژنرال گست) بود از بین رفت.
4- (بدون طبقه بندی) پرونده هایی از SJS به طول 4 فوت به وسیله کشتی به این ستاد حمل شد تا به طور موقت نگهداری شود.
5- (بدون طبقه بندی) پرونده های گروه کمک های تکنیکی تافت مجزا شده و گزارشات اساسی با پرونده های بخش مربوط به خود، یکی شده است.
6- (بدون طبقه بندی) نوزده جعبه بارگیری شده شامل گزارشات مربوط به اسناد معاملات فروش نظامی خارجی به ایران (مربوط به سال مالی 76، سال مالی 77 و سال مالی 78) به وسیله کشتی به مرکز مالی و حسابداری نیروی هوایی پایگاه نیروی هوایی، معاونت مخصوص کنترل نظامی، فرستاده شد.
7- (محرمانه) بخش نیروی هوایی، هیأت مستشار نظامی، 16 جعبه پرونده (که بیشتر شامل گزارشات هفتگی، فرمانده های تکنیکی و پرونده های مربوط به فروش نظامی خارجی است) را برای نگهداری موقت به وسیله کشتی به ستاد نیروی هوایی ایالات متحده در اروپا، بخش نظامی (DA) فرستاد.
به اندازه 60 فوت از پرونده ها از بین رفت. اعتقاد بر این است که دسترسی به پرونده هایی که به جا مانده و موازنه و هماهنگ کردن آنها برای همیشه غیرممکن است.
8- (بدون طبقه بندی) سی و پنج جعبه از پرونده های حسابداری مرکزی به وسیله کشتی به ستاد ارتش ایالات متحده در اروپا حمل شد.
9- (بدون طبقه بندی) گزارشات پزشکی هنوز در تهران هستند. به جز آن گزارشات شخصی که در زمینه پزشکی و دندانپزشکی بود و در هنگام تخلیه به وسیله افراد خارج شد، اما مقداری پرونده در مرکز اقتصادی باقی ماند. چونکه بعضی از افراد قادر نبودند قبل از تخلیه
ص: 171
به داخل مرکز برگردند.
10- (محرمانه) پانزده تا بیست قفسه پرونده از گزارشات مربوط به پرسنل نظامی باقی ماند. چهار قفسه از گزارشات بخش های مجزای جغرافیایی مربوط به پرسنل نیروی هوایی که به وسیله DET8 نگهداری می شد در گروه نظامی فعالیت مخصوص نیروی هوایی ایالات متحده 1141ST جا مانده بود.
گزارشات آزمایشی از بین رفت. (گزارشات مربوط به پرسنل نیروی هوایی در سازمان اصلی در اشتوتگارت - وینگن در آلمان نگهداری می شود) اعتقاد بر این است که مقداری از گزارشات به جا مانده جزو طبقه بندی محرمانه است.
11- فرماندهی روابط نظامی ایالات متحده: بنا به فرمان ابلاغیه ارتش آمریکا یک قفسه پرونده از پرونده های طبقه بندی شده نابود شدند. چهار قفسه از پرونده های بدون طبقه بندی نابود شدند. چند بسته از اسناد حسابداری به، دفتر پست نیروی هوایی حمل شد (دستی). چند بسته به دفتر وابسته دفاعی سفارت آمریکا در تهران برگردانده شد.
12- (محرمانه) دفتر پست نیروی هوایی تحت فرماندهی اسکادران هوایی، آلمان مورد جستجو قرار گرفت. اعتقاد بر این است که گزارشات و نامه ها گم شده است.
13- (بدون طبقه بندی) اداره دفاع، خدمات ممیزی. یک قفسه از پرونده ها نابود شد. کپی گزارش های اصلی در پرونده در واحد اصلی در اشتوتگارت- وینگن است.
14- (بدون طبقه بندی) اعتقاد بر این است که دو جعبه پستی از گزارشات پرونده های خدمات محیط دسته یک به ستاد تقسیم سیستمهای الکترونیکی میدان هانس کام، ماساچوست فرستاده شده باشد.
15- (محرمانه) سرویس رادیو و تلویزیون نیروهای آمریکا.
اعتقاد بر این است که کاستهای برنامه های کوتاه تلویزیونی در جایی بیرون شهر نابود یا رها شده اند. سی کاست به سفارت آمریکا برگشته است.
16- (بدون طبقه بندی) گزارشات مدرسه بچه های متکی به خانواده. گزارشات مربوط به مدرسه قراردادی (بچه های 1 تا 12 ساله) که به وسیله شرکت AIDES اداره می شود و بچه های متکی به خانواده، سازمان دفاع و دیگر بچه های انگلیسی زبان در تهران به آنجا می روند، (گزارشات محل های مذکور) و گزارشات مدرسه به ستادهایش منتقل شد (به وسیله کشتی) و همچنین به شرکت، الکساندریا، ویرجینیا.
17- (بدون طبقه بندی) این گزارش مختصر شامل اطلاعاتی است که از مصاحبه های کارمندانی که اخیراً ایران را به خاطر شایعات ترک کرده اند به دست آمده است.
اوضاع در ایران و تقدم نسبی «وضعیت گزارشات». اعتقاد بر این است که در حال حاضر به دست آوردن اطلاعات بیشتر از کارمندان باقیمانده در ایران غیرممکن به نظر می رسد. اطلاعات بیشتر در این زمینه به مجرد دسترسی این ستاد آماده خواهد شد.
گزارش وضعیت سیاسی، 7 مارس 1979
ص: 172
سند شماره 91
محرمانه7 مارس 1979 16 اسفند 1357
از: سفارت آمریکا، تهران 2776به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی
موضوع: گزارش وضعیت سیاسی، 7 مارس 1979
1- (محرمانه - تمام متن)
2- خلاصه: شایعات پیرامون استعفای بازرگان، توسط دفتر نخست وزیری تکذیب شد. شاه غیاباً محاکمه می شود. اعدامها و محاکمات دادگاه انقلاب ادامه دارد. مدنی می گوید آمریکا کودتایی را به طرفداری از شاه تدارک دیده. شریعتمداری حمله به جراید را محکوم می کند، اما بر سانسور «نامحسوسی» که تاکنون در صدا و سیما اجرا شده، صحه می گذارد. پایان خلاصه.
3- در هفتم مارس، تهران ژورنال شایعاتی را گزارش کرد که به موجب آن بازرگان نخست وزیر به خاطر ناتوانی دولتش در کنترل دستگاه کمیته انقلاب، حتی به صورت ظاهر، به ستوده آمده و جهت تسلیم استعفانامه اش به خمینی، به قم مسافرت کرده است. دفتر نخست وزیر، این شایعات را کاملاً بی اساس دانسته و تکذیب نموده است. بازرگان قبلاً تهدید کرده بود چنانچه سیستم دو دولت موازی از بین نرود، استعفا می دهد. در همین حال سنجابی وزیر امور خارجه به سفیر گفت، بازرگان فی الواقع قصد استعفا نداشته، حقیقت این است که کمیته ها به مثابه یک موجودیت مستقل به اقدامات خود ادامه می دهند. بویژه نحوه محاکمات در دادگاه انقلاب به صورت یک گرفتاری حاد برای بازرگان درآمده است و هنوز نشانه ای در این مورد که دولت بخواهد کنترل این وظیفه مهم (یا هر کار دیگر، در رابطه با موضوع) را به زور از دست کمیته ها بگیرد، وجود ندارد.
4- انتظام معاون نخست وزیر روز ششم مارس، در یک گزارش مطبوعاتی مختصراً اعلام کرد که شاه و خانواده او غیاباً محاکمه خواهند شد. او اتهامات موردنظر را مشخص نکرد، ولی به نظر می رسد که هدف اصلی این محاکمه متقاعد کردن دولتهای خارجی برای همکاری در استرداد اموال پهلوی می باشد. دولت موقت مدعی است این اموال به ایران تعلق دارد. انتظام گفت که امیدوار است به محض اثبات اتهامات وارده در دادگاه، سوئیس ثروت شاه را که در حسابهای بانکی آن کشور اندوخته شده، بلوکه نماید. او گفت: «چنانچه شخصی به خاطر جنایاتی که در کشورش مرتکب شده محکوم شود، همه کشورها به حکم دادگاه احترام گذاشته و طبق آن عمل خواهند کرد.»
5- اعدام چهار نفر در تاریخ چهارم مارس در تهران، که به خاطر ارتکاب عمل لواط مقصر شناخته شده بودند، تأیید شده است (در گزارش وضعیت 6 مارس آمده است). به علاوه در چهارم مارس در شیراز، سه نفر افغانی به خاطر عمل لواط اعدام شدند. در ششم مارس، یک ستوان شهربانی، به نام یدالله مفتی زاده به اتهام قتل پنج نفر و زخمی کردن صد و سه نفر در قم اعدام شد. محاکمه مفتی زاده که دو روز به طول انجامید اولین محاکمه ای بود که در انظار عموم
ص: 173
توسط دادگاه انقلاب انجام می شد. مفتی زاده یک وکیل غیرروحانی داشت ولی قضات دادگاه شش روحانی مسلمان بودند. طبق فتوای اخیر خمینی حکم اسلامی سریع الاجرا است و نباید با مراحل دادگاه استیناف که موجب اتلاف وقت است، قید و بندی بر آن گذاشته شود. طبق این فتوا حکم دادگاه نهایی بوده و مفتی زاده، تقریباً بلافاصله پس از صدور حکم اعدام گردید. در جای دیگر یک زن شوهردار و معشوقه اش حین عمل زنا دستگیر شده و در کلارآباد در ملاءعام شلاق خوردند. انتظام در مصاحبه مطبوعاتی پنجم مارس به طور اختصار تصدیق کرد که دادگاههای انقلاب، در اجرای احکام اسلامی، به طور کلی مستقل از دولت عمل می کنند. روزنامه تهران ژورنال، در شماره 6 مارس خاطرنشان کرد که ممکن است تا این تاریخ حکم محکومیت به مرگ بالغ بر 200 نفر صادر شده باشد و بیش از 25 مورد حکم اعدام اجرا گردیده است. رقم غیررسمی ما به 29 نفر رسیده است.
6- احمد مدنی وزیر دفاع، در یک مصاحبه تلویزیونی آمریکا را به طرح یک کودتا، در اوایل سال جاری متهم کرد. وی گفت دیدار ژنرال هایزر در ماه ژانویه (از ایران-م) به منظور «سازماندهی یک کودتا به طرفداری از شاه و غرب بوده است.» چنانچه در این مورد سئوالی شود تصمیم داریم سکوت کنیم.
7- از طرف دیگر، شریعتمداری در صحبت با دست اندرکاران مطبوعات، حمله به مطبوعات را محکوم کرد. او گفت مطبوعات وظیفه دارند تا اهداف ملی را به تفصیل بیان کنند، و افزود، البته اهداف اسلامی بهترین است. او گفت که روزنامه نگاران باید از طرح موضوعاتی که موجب ضعف یا هدم اصول اساسی اسلام می شود، برحذر باشند. او چنین محدودیتهایی را یک نوع سانسور دانست که قابل قبول بوده و در جهت منافع ملت است. شاید، در انعکاس نقطه نظر شریعتمداری، نورالدین غروی رئیس بخش خبر رادیو و تلویزیون ملی ایران، در ششم مارس اظهار داشت که شکل برنامه های صدا و سیما تغییر می کند و هر چیزی که در تضاد با عقاید اسلامی باشد حذف می شود. بنابراین هنرمندان مشهوری چون گوگوش، مهستی و هایده بدین خاطر که به رژیم فاسد سابق وابسته اند دیگر در صحنه حاضر نخواهند شد. همچنین غروی گفت اگر چه او شخصاً دوستدار (صدای- م) عبدالوهاب شهیدی، خواننده است، ولی به خاطر ارتباطاتش با ساواک، از این پس در رادیو و تلویزیون ملی ایران جایی ندارد. به عنوان نمونه ای از خودسانسوری در رسانه ها در جهت مصالح اسلام، در شب ششم مارس، رادیو و تلویزیون ملی ایران بیانات کامل آیت الله طالقانی و سخنگوی مجاهدین که روز گذشته در احمدآباد انجام شده بود را پخش کرد، ولی سخنرانی هدایت الله متین دفتری را که از فرصت استفاده کرده و تأسیس تشکیلات سیاسی و غیرمذهبی جدید خود را اعلام کرده بود، پخش نکرد. رادیو تلویزیون ملی ایران علت قطع برنامه را دیری وقت اعلام کرد و قول داد که بقیه برنامه بعداً پخش شود، ولی زمان آن را مشخص نکرد.
سولیوان
گزارش وضعیت ایران، 7 6 مارس 1979
ص: 174
سند شماره 92
محرمانه7 مارس 1979 16 اسفند 1357
از: دفتر وابسته دفاعی آمریکا، تهران 2777
به : سازمان اطلاعات دفاعی، واشنگتن دی.سی.
منابع: اخبار داخلی، مقامات سفارت، پرسنل دفتر وابسته دفاعی
تهیه کننده گزارش: ای.بی.گرازینی، متخصص امور اطلاعاتی
مقام تأییدکننده گزارش: تی.ای.شافر، وابسته دفاعی
گزارش وضعیت ایران، 7 6 مارس 1979
16- خلاصه: (محرمانه) این گزارش وقایع 24 ساعت گذشته را، از ساعت 12:00 روز 6 مارس تا ساعت 12:00 روز 7 مارس 1979، پوشش می دهد، شامل: گزارش روزنامه ها درباره استعفای بازرگان. محاکمه غیابی شاه. اعدام های بیشتر. برنامه هسته ای ایران با آلمان غربی. خرید هلی کوپترهای ایتالیایی. فروش نفت خام. صدای تیراندازی در اطراف سفارت. و احتمال تظاهرات دانشجویی.
17- از 17 تا 21 حذف شده است.
22- جزییات: (محرمانه)
الف- هر دو روزنامه (انگلیسی زبان) گزارش هایی درباره استعفای مهدی بازرگان به چاپ رسانده اند. منابع خبری گزارش می دهند که دستگیری احمد بنی احمد، نماینده سابق تبریز در مجلس، بازرگان را وادار به اتخاذ این تصمیم کرده است. بازرگان به بنی احمد وقت ملاقات داده بود، ولی محافظان بازرگان، بنی احمد را دستگیر کرده و به زندان بردند. علیرغم اعتراض بازرگان، بنی احمد هنوز در زندان به سر می برد. روزنامه های فارسی زبان دلایل بیشتری برای استعفای بازرگان ذکر کرده اند. هنوز هیچ گزارش رسمی از استعفای نخست وزیر به دستمان نرسیده است.
ب- هر دو روزنامه (انگلیسی زبان) «محاکمه غیابی شاه» را تیتر صفحه اول خود قرار داده اند. طبق گزارش این روزنامه ها، دولت موقت انقلاب اعلام کرده است که شاه سابق، محمدرضا پهلوی، و اعضای خانواده اش در یک دادگاه انقلاب به اتهام جنایت بر ضد ملت ایران به طور غیابی محاکمه خواهند شد. اتهامات شاه خیانت، فساد و انتقال غیرقانونی پول به خارج از کشور عنوان شده است.
عباس امیرانتظام، معاون نخست وزیر، به هنگام اعلام این مطلب نوع دادگاهی را که قرار است شاه و خانواده اش در آن محاکمه شوند مشخص نکرد، ولی احتمالاً این دادگاه یکی از دادگاههای انقلاب اسلامی خواهد بود که تا به حال 200 نفر از مقامات سابق رژیم شاه را به مرگ محکوم کرده است. مقالات دیگری که درباره این محاکمه به چاپ رسیده است، به نحوه بازگرداندن شاه به ایران، بیشتر از طریق ربودن او، پرداخته اند.
ص: 175
ج- اعدام های بیشتری این بار در قم صورت گرفت (که اولین اعدام در این شهر بود). یک افسر پلیس به نام ستوان یدالله متقی زاده در کنار قبور شهدای قم تیرباران شد. او به قتل، جرح، و شکنجه متهم شده بود. در رشت، یک غیرنظامی به اتهام جنایات متعدد، و یک استوار به نام مهدی محمدی صفت به اتهام قتل دو مبارز جوان اعدام شدند. طبق گزارش روزنامه ها، نزدیک به 200 نفر از مقامات لشکری و کشوری سابق در انتظار اجرای حکم اعدام در تهران هستند، ولی نام آنها فاش نشده است.
د- متخصصان امور انرژی در ایران خواستار ارزیابی مستقل پروژه 8 میلیارد دلاری نیروگاه هسته ای با آلمان غربی شدند. این پروژه به تکمیل دو رآکتور 1200 مگاواتی در نزدیکی بوشهر مربوط می شود. اگر چه سازمان انرژی اتمی ایران تا به حال نزدیک به 2/7 میلیارد دلار صرف این رآکتورها کرده، ولی فقط 60 درصد پروژه تکمیل شده است. کارشناسان ایرانی می گویند شاید برچیدن این پروژه در نهایت به نفع ایران باشد زیرا هزینه های عملیاتی و سوخت رآکتورها بیشتر از هزینه کل نیروگاههای گازسوز خواهد بود. دولت قصد دارد در آینده نزدیک در مورد این معامله رایزنی کند. ایران همچنین قرارداد 6 میلیارد دلاری ساخت رآکتور سوم و چهارم را با فرانسوی ها لغو کرده است.
ه- طبق گزارش ها، شرکت ایتالیایی آگوستااسپا قرارداد 425 میلیون دلاری خود برای فروش 50 هلی کوپتر را اجرا خواهد کرد. پیترو فاشونه، مدیرعامل شرکت، اعلام کرده است که تا به حال 12 هلی کوپتر شینوک به همراه قطعات یدکی به ایران تحویل شده است، و مابقی نیز تحویل خواهد شد.
و- پنج شرکت بین المللی مستقیماً در حال خرید نفت خام از شرکت ملی نفت ایران به قیمت روز هستند. تا به حال، پنج قرارداد صدور نفت خام به امضا رسیده است که هر دو روز یکبار بارگیری خواهد شد. در حال حاضر، پنج نفت کش در اسکله خارک پهلو گرفته و منتظر بارگیری نفت خام هستند. نام هیچ نفت کشی در روزنامه ها ذکر نشده است. روز گذشته تولید نفت به 1/7 میلیون بشکه رسید و احتمالاً در طول چند روز آینده در همین سطح باقی خواهد ماند.
ز- تفنگداران دریایی و پرسنل نیروی هوایی آمریکا که در محوطه سفارت نگهبانی می دادند، شب گذشته نیز خبر از شنیدن صدای تیراندازی در سطح شهر دادند.
ح- یک منبع سابق خبری، که استاد دانشگاه تهران است، گزارش کرده است که دانشجویان در حال سازمان دادن گروههایی به منظور تظاهرات علیه نظام دانشگاهی هستند. آنها خواستار حق انتخاب استادان خود هستند. او نگفت که تظاهرات در چه تاریخی انجام خواهد شد. این تظاهرات می تواند برای اعتراض به ممنوعیت برگزاری کلاس های مختلط در نیمسال آینده که از سوی دولت اعلام شد نیز باشد. این استاد دانشگاه هیچ اطلاعاتی درباره موضوع فوق ارائه نداد.
ص: 176
نظریات مرکز تهیه گزارش (محرمانه):
(الف) شایعات فراوانی در مطبوعات و حتی در بین محافظان ایرانی سفارت جریان دارد مبنی بر اینکه بازرگان استعفا داده است و یا اینکه می خواهد استعفا دهد. شاید بازرگان قصد دارد از این گزارش ها برای تحکیم موقعیت خود استفاده کند، زیرا بسیاری خواهان ماندن او هستند.
(ب) در حدود ساعت 17:30 شب صدای تیراندازی خیلی زودتر از معمول در اطراف سفارت به گوش رسید. در حدود ساعت 17:45 کارکنان ایرانی محل اقامت سفیر به تفنگداران دریایی سفارت اطلاع دادند که شایعاتی را درباره حمله به سفارت در همین امشب شنیده اند، ولی بجز اظهارات این کارمندان، هیچ خبر دیگری در تأیید این شایعات به دستمان نرسیده است.
گزارش وضعیت ایران، 8 7 مارس 1979
سند شماره 93
محرمانه 8 مارس 1979 18 اسفند 1357
از: دفتر وابسته دفاعی آمریکا، تهران 2800
به : سازمان اطلاعات دفاعی، واشنگتن دی.سی.
موضوع: گزارش وضعیت ایران، 8 7 مارس 1979
16- خلاصه: (محرمانه) این گزارش وقایع 24 ساعت گذشته را، از ساعت 12:00 روز 7 مارس تا ساعت 12:00 روز 8 مارس 1979، پوشش می دهد، شامل تولید نفت خام. نطق آیت الله خمینی بر ضد دولت کنونی نخست وزیر بازرگان. واکنش دولت بازرگان به نطق خمینی. اعدام های بیشتر. تعطیلات رسمی جدید. انضباط نیروی هوایی از بین می رود. اعتراض سربازان وظیفه. فعالیت در سفارت. توانایی پزشکی ایران.
17- از 17 تا 21 حذف شده است.
22- جزییات: (محرمانه)
الف- تولید نفت خام هم اینک 2 میلیون بشکه در روز است. پالایشگاه آبادان هم اینک 450 هزار بشکه در روز نفت تولید می کند. بارگیری فرآورده های نفتی در بندر ماهشهر آغاز شده است. حسن نزیه، مدیر عامل شرکت ملی نفت ایران اعلام کرد که شخصاً بر فعالیت کلیه شرکت های وابسته به شرکت ملی نفت ایران نظارت خواهد داشت. شرکت ملی گاز ایران و شرکت ملی پتروشیمی ایران از جمله شرکت های وابسته به شرکت ملی نفت ایران هستند. نزیه همچنین روز گذشته اعلام کرد که جریان گاز طبیعی از طریق خط لوله اصلی ایران به اتحاد شوروی به محض افزایش کافی تولید نفت در میدان های جنوبی و بهره برداری کامل از میدان گازی عظیم «بید بلند» آغاز خواهد شد. پیش از اعتصاب صنعت نفت، اتحاد شوروی نزدیک به روزانه یک میلیارد فوت مکعب گاز را که محصول فرعی تولید نفت خام بود از ایران
ص: 177
دریافت می کرد.
ب- آیت الله خمینی، رهبر انقلاب، روز گذشته به دولت موقت نخست وزیر مهدی بازرگان تاخت و ضربه سیاسی جدیدی به آن وارد کرد. او دولت جدید را ضعیف و هنوز تحت نفوذ قدرتمندان خواند. او به دولت و طرفداران «دموکراسی» حمله کرد و خاطرنشان ساخت که آنها تحت نفوذ ایده های غرب هستند. او ابراز داشت که «قانون ما شریعت اسلامی است، شریعت غنی اسلام. همه چیز باید تغییر کند- درست همانگونه که ملت تغییر کرد.» خمینی همچنین زنان را به دلیل حاضر شدن با لباس نامناسب بر سر کار و نقض اخلاق اسلامی ملامت کرد. او گفت «نباید در وزارتخانه های اسلامی گناه شود، زنان نباید برهنه بر سر کار بروند.» او وزارتخانه های مختلف را به دلیل تجملات و ساختمان های پرهزینه شان ملامت کرد و گفت که باید از تجملات پرهیز و پول آن خرج فقرا شود. او همچنین نحوه پذیرایی تجملاتی پرسنل دولت از میهمانان خارجی را مورد انتقاد قرار داد. خمینی نطق خود را با این جمله به پایان رساند که «بروید و روزهای طلایی اسلام را مطالعه کنید و خودتان ببینید که مردمی که یک روز بر جهان حکمفرما بودند چه زندگی و رفتاری داشتند.»
ج- واکنش دولت بازرگان به نطق خمینی در واقع اظهار بی اطلاعی بود. عباس امیرانتظام، سخنگوی دولت، ابراز داشت که «دولت حتی از انتقاد خمینی خبر ندارد» و بار دیگر شایعه استعفای نخست وزیر را تکذیب کرد.
د- اعدام های بیشتر. روز گذشته شش تن دیگر از اراذل پس از محاکمه در یک دادگاه انقلاب به جرم لواط در تهران اعدام شدند. دادگاه اعلام کرد این شش نفر اعدام شدند تا درس عبرتی باشد برای آنهایی که شاید قصد تضعیف بنیان جامعه اسلامی را داشته باشند. منابع خبری همچنین گزارش دادند که دو ورزشکار معروف صبح امروز در زندان قصر اعدام خواهند شد. شعبان جعفری، پهلوان زورخانه، و پرویز بادپا، قهرمان سنگین وزن بوکس آسیا روز گذشته به مرگ محکوم شدند. جعفری به اتهام داشتن دار و دسته جنایتکار و فعالیت هایش برای شاه سابق که معروفترین زورخانه جنوب تهران را به او بخشیده بود، و بادپا به اتهام تجاوز به عنف، سرقت و معرفی خود به جای یک مأمور محکوم شدند.
ه - تعطیلات رسمی جدید. تمامی رویدادهای مهم انقلاب در تعطیلات رسمی تقویم سال آینده کشور گنجانده شده اند. طبق گزارش یک منبع، سال آینده دارای 65 روز تعطیل رسمی خواهد بود که شامل روزهای جمعه و 13 روز دیگر است، که دو تعطیل رسمی نسبت به سال جاری ایرانی به آن اضافه شده است. تعطیلی رسمی روز تولد شاه از تقویم حذف خواهد شد.
و- نظم و انضباط در نیروی هوایی از بین رفته است. طبق یک گزارش خبری «نیروی هوایی هم اینک در بی نظمی به سر می برد.» این گفته یک کارمند زن بخش فرماندهی پشتیبانی است. او می گوید که پادگان فرح آباد هیچ نظم و انضباطی ندارد. «نظام قدیم معلق شده است، ولی تا به حال نظام جدید نتوانسته است هیچ روش و یا مسئولیتی برای کارکنان تعریف کند.»
ص: 178
این زن ایرانی است و مدیریت یک برنامه آموزشی در پادگان فرح آباد را بر عهده دارد. او گزارش می دهد که از تاریخ 11 فوریه که پادگان به دست مردم افتاد و کلیه تدابیر امنیتی از بین رفت، وضعیت قدری بهتر شده است. نگهبانان، متشکل از نیروهای قدیمی و مأموران کمیته در جلوی درب پادگان مستقر هستند و ورود و خروج را کنترل می کنند، ولی در داخل پادگان بازرسی ها خیلی سطحی وشتابزده است. فضای حاکم بر پادگان به ادعای این کارمند بی نظمی و بلاتکلیفی است. افراد بدون لباس های فرم در پادگان پرسه می زنند و افسر یونیفورم پوش خیلی کم دیده می شود، «حتی سرهنگ ها و سروان ها نیز لباس شخصی می پوشند.» از آنجایی که یونیفورم ها متعلق به رژیم گذشته است، تعداد کمی از افسران یونیفورم می پوشند اگر چه هنوز هیچ دستوری مبنی بر تغییر یونیفورم ها صادر نشده است. او می گوید که احساس ناامنی بر پادگان سایه افکنده است و اگر چه هنوز حقوق ها پرداخت می شود، ولی کارکنان در مورد آینده شغلی شان و حتی آینده خود پادگان مطمئن نیستند. «روحیه ها بسیار ضعیف است و هیچ کس نمی داند چه چیزی اتفاق خواهد افتاد.»
ز- سربازان وظیفه اعتراض می کنند. بیش از 400 سرباز وظیفه با درجه های مختلف که در واحدهای مختلف نیروهای مسلح خدمت می کنند روز گذشته بیرون از دفتر نخست وزیری تجمع کردند و خواستار کاهش دوره خدمت خود به یک سال شدند. درخواست آنها بعد از آن مطرح می شود که وزارت دفاع اخیراً اعلام کرد سربازان وظیفه ای که هم اینک دوره خدمت خود را می گذرانند مشمول طرح کاهش دوره خدمت نخواهند شد. اگر چه وزارت دفاع کاهش دوره خدمت نظام وظیفه را شامل سربازانی که مشغول خدمت هستند، نمی داند ولی گفته می شود که دولت در حال اندیشیدن تدابیری برای کاهش دوره خدمت این دسته از سربازان نیز هست. سربازان وظیفه با صدور قطعنامه ای گفتند که انتصاب افسران در هر سربازخانه باید تحت نظارت یک شورا صورت گیرد و یک شورای ویژه نیز باید بحث آزاد در مورد مسایل سیاسی و عقیدتی را تصویب نماید. در همین حال، سربازان وظیفه پیاده نظام شیراز با ارسال تلگرامی به آیت الله خمینی و نخست وزیر مهدی بازرگان خواستار کاهش دوره سربازی شان شده اند.
ح- فعالیت در سفارت. شایعه حمله همه جانبه به سفارت در شب گذشته تأیید نشد. صدای تیراندازی در درون و اطراف مجتمع شنیده می شد ولی هیچ اتفاق خاصی گزارش نشد. تنها اتفاقی که افتاد این بود که طبق گزارش یکی از افراد نیروی هوایی آمریکا که در محل تعاونی و کارپردازی نگهبانی می داد، یک محافظ نیروی هوایی ایران گلوله ای به بالای سر او شلیک کرد و باعث شد گچ و خاک روی سرش بریزد. محافظ ایرانی فکر کرده بود با این کار شوخی خنده داری کرده است. وقتی فرمانده تفنگداران دریایی در اوایل صبح به درب سفارت نزدیک شد، محافظ نیروی هوایی ایران تیراندازی هوایی کرد که ظاهراً برای ترساندن فرمانده بود. طبق گزارش ها هر دو اتفاق عمدی و برای ترساندن آمریکایی بوده است. در ساعات
ص: 179
گذشته هیچ گزارشی از تیراندازی به درون سفارت ارسال نشده است.
ط- توانایی پزشکی ایران. ایران تا زمانی که پزشکان ایرانی بیشتری را به خدمت بگیرد همچنان 2500 پزشک را که 2000 تن آنها هندی هستند در استخدام خود خواهد داشت. دولت موقت سه راه برای جذب پزشکان ایرانی اندیشیده است: جذب برخی از تقریباً 10 هزار پزشک ایرانی که در آمریکا و اروپا مشغول به کارند، انتقال پزشکان از پست های اجرایی به کارهای پزشکی، و جذب دانشجویان پزشکی بیشتر. سپاه بهداشت شاه، یعنی جوانانی که تعلیمات اولیه بهداشتی را به منظور کار در مناطق دور دست دیده بودند همچنان به فعالیت خود ادامه خواهند داد و قرارداد ساخت بیمارستان با شرکت های خارجی تجدید خواهد شد.
نظریات مرکز تهیه گزارش (محرمانه): تهیه کننده گزارش نمی تواند صحت گزارش مربوط به پادگان فرح آباد را تأیید کند، ولی مسئله مربوط به یونیفورم ها قطعاً صحت ندارد. وابسته نظامی طی دیداری که از پادگان مزبور داشت، شاهد افسران یونیفورم پوش در آنجا بود. تهیه کننده گزارش همچنین شاهد است که اکثر محافظان سفارت که از نیروی هوایی ایران هستند یونیفورم به تن دارند. مقاله ای که در مورد حقوق برابر زنان چاپ شده است نشان می دهد که زنان هیچ چیزی به جز بازگشت به سنت های اسلامی گذشته در این انقلاب نصیب شان نشده است، بدین ترتیب که آموزش مختلط برچیده خواهد شد، زنان باید در محل کار حجاب داشته باشند، سقط جنین مجاز نیست، و زنان در زمین های تنیس باید شلوار و پیراهن بلند بپوشند و در برخی موارد باید در زمین های جداگانه بازی کنند. از آنجایی که زنان در این انقلاب بسیار فعال بودند، تهیه کننده گزارش معتقد است که احتمالاً بر ضد این روند ارتجاعی تظاهرات خواهند کرد.
گزارش وضعیت ایران، 8 مارس179
سند شماره 94
محرمانه8 مارس 1979 17 اسفند 1357
از: سفارت آمریکا، تهران 2801به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی
موضوع: گزارش وضعیت ایران، 8 مارس
1- (محرمانه- تمام متن)
2- خلاصه: حمله خمینی به دولت بازرگان، شکاف در جبهه ملی، ادامه اعدامها و دستگیریها، اعلام انتصاب استانداران بیشتر، انحلال شورای شهر تهران، آزادی بنی احمد نماینده قبلی تبریز، ورود وزیر امور خارجه پاکستان به تهران در آینده نزدیک. پایان خلاصه.
3- خمینی در طی یک سخنرانی خطاب به روحانیون و طلبه های مدرسه علوم دینی، دولت بازرگان را به واسطه ضعفی که در تحت تأثیر قرار گرفتن از ایده های «غربی» از خود نشان می دهد و به خصوص به دلیل درک غربی دولت از دموکراسی مورد حمله قرار داد. وی با تأکید بر تضاد ماهیت «اسلامی» با ماهیت «غربی» جمهوری دموکراتیک پیشنهاد شده از سوی
ص: 180
دولت بازرگان از طلبه ها و دیگر روحانیون قم خواست که قبل از رفراندوم به ترویج و نشر نظراتش در سرتاسر ایران بپردازند. خمینی که هر چه بیشتر به ساوونارولا مشابهت پیدا می کرد زنان ایران را به خاطر لباسهایشان مورد ملامت قرار داد و پیشنهاد کرد که کارمندان زن در ادارات چادر به سر کنند. (توجه: مطبوعات اخیر فارسی زبان ادعا دارند که تعدادی از زنان «بی حجاب» در خیابانهای تهران مورد ضرب و شتم قرار گرفته اند و کلوپ های تنیس نیز در مورد رعایت پوشش کامل زنان در زمین اصرار می ورزند و غیره) وی هم چنین به اثاثیه گران قیمت و ولخرجی و سبک تجملی زندگی وزرای دولت حمله نمود.
4- گروهی موسوم به «سوسیالیست» که شماری از اعضای ناشناس جبهه ملی هستند این جبهه را ترک کردند و به جبهه دموکراتیک ملی جدیدالتأسیس متین دفتری پیوستند.
5- طبق گزارش مطبوعات شعبان جعفری رئیس سابق زورخانه تهران و همچنین پرویز بادپا قهرمان مشت زنی بازیهایی آسیایی اعدام شده اند. جرائم جعفری عضویت در باندهای تبهکاری در رژیم سابق و جرائم بادپا ارتکاب جنایاتی در لباس مبدل شبه نظامیان انقلابی بوده است.
در هفتم مارس شش تن دیگر به اتهام جرائم جنسی (لواط) تیرباران شدند. و به این ترتیب تعداد رسمی مرتکبین جرائم جنسی که اعدام شده اند به سیزده تن رسید. گزارش مطبوعات هم چنین حاکی از آن است که یک پلیس در آذرشهر (نزدیک تبریز) توسط جمعیت خشمگین محلی به قتل رسیده است. و نشانه هایی دال بر ادامه دستگیری ها و اعدامهای گسترده و اعلام نشده در سرتاسر ایران وجود دارد. (رجوع شود به تلگراف جداگانه)
6- وزیر کشور انتصاب طاهر احمدزاده را به سمت استاندار خراسان و ناصر اخوان ملایری را به سمت استاندار استان مرکزی، باقر شاهپور را به سمت استاندار بوشهر و هادی مؤتمنی را به سمت استاندار سیستان و بلوچستان اعلام کرده است. هم چنین محمود هاشمی، صدرالدین رحیمی اردستانی و محمدحسن صادقیان، به ترتیب به سمت فرماندار قم، دماوند و امام شهر (شاهرود سابق) منصوب شدند.
7- مطبوعات فارسی زبان همچنین گزارش می دهند که شورای شهر تهران بر طبق دستور وزارت کشور منحل شده است.
8- بنی احمد نماینده سابق تبریز بعد از پنج روز تلاش بازرگان برای آزادی وی که انعکاس وسیع خبری داشت بالاخره از بازداشت آزاد شد. جریان دستگیری بنی احمد بر ماهیت خودسرانه و اختیاری دستگیریهای فعلی توسط کمیته ها صحه گذارد. (او بلافاصله بعد از مکالمه تلفنی با بازرگان دستگیر شد. به او حکم امضا نشده ای نشان دادند و اجازه ندادند به کسی اطلاع دهد.
9- مطبوعات هم چنین اعلام کرده اند که وزیر امور خارجه پاکستان آقاشاهی فردا برای یک دیدار سه روزه عازم تهران خواهد شد. سولیوان
وضعیت کنونی سفارت آمریکا در تهران
ص: 181
سند شماره 95
محرمانه8 مارس 1979 17 اسفند 1357
از: سفارت آمریکا، تهران 2796به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی فوری
موضوع: وضعیت کنونی سفارت آمریکا در تهران
1- (محرمانه- تمام متن)
2- در تاریخ هشتم مارس 1979، بیست و دو روز بعد از حمله مسلحانه، که خساراتی را به سفارت وارد آورد، سفارت آمریکا در تهران فعالیت دوباره خود را در ساختمان مرکزی که هنوز بقایای آزاردهنده گاز اشک آور را در خود دارد، شروع کرده است. با ارتباطات کمی که داریم انجام این امر کار سخت و طاقت فرسایی است. به منظور کم کردن آثار گاز اشک آور بعضی از وسایل که گاز را در خود نگه می دارند از قبیل کلیه قالیچه ها، پرده ها و اشیای اضافی دیگر به محل دیگری منتقل خواهند شد. امروز به اقتضای فصل به شدت برف می بارد.
3- در هر صورت تمام شیشه های شکسته پنجره ها تعویض شده اند و درب های ساختمان یا با سیم خاردار بسته و یا سنگربندی شده اند و به جز اثرات گلوله ها و کرکره های جلوی پنجره ها که از بین رفته اند نمای بیرونی ساختمان کم و بیش عادی به نظر می رسد. در داخل ساختمان، مبلمان اتاقها که صدمه ندیده و نشکسته است از آلودگی ها پاک شده و در قسمت اداری جای داده شده اند اما تقریباً هر چیزی که صدمه پذیر بوده از قبیل تابلوهای نقاشی، عکس ها و نقشه ها و غیره از بین رفته است.
4- چون تعداد کارکنان و مقدار کار سفارت خیلی کم شده است، ما بی معطلی از ساختمان مرکزی و محوطه سفارت استفاده می کنیم. در اثر این اقدام، کلیه فعالیت ها و کارهایمان به جز فعالیتهای مربوط به «سازمان ارتباطات بین المللی» و بیمارستان را به محوطه سفارت آورده ایم. این بدین معنی است که باقیمانده افراد گروه مستشاری کمک های نظامی به اضافه قسمت کنسولی، هر دو در این قسمت کار خود را انجام می دهند. وضعیت حاضر نیاز به کنترل آسان تری دارد ولی در همان حال می تواند هدف تمرکز یافته ای (جهت اقدامات خرابکارانه- م) باشد.
5- کارمندان ایرانی ما، کم و بیش دست نخورده اند و به طور تقریب داریم حساب می کنیم که چه تعداد از کارمندان ایرانی خود را از دست داده ایم، اگر داده باشیم. و می کوشیم که بعد از سپری شدن تعطیلات آخر هفته- جمعه و شنبه- با راه انداختن برخی کارهای اساسی، از سفارت یک چهره عادی داشته باشیم. بنابراین از روز یکشنبه یازدهم مارس تنها با محروم بودن از ارتباطات سریع، قادر خواهیم بود نسبتاً به صورت عادی فعالیت کنیم. به محض اینکه ارتباط هوایی ما برقرار و تجهیزات ارسال سریع ما به دستمان برسد و نصب گردد انتظار داریم که بتوانیم محدودیتهای مخابراتی خود را برطرف سازیم.
6- امروز زمان مناسبی است که آنچه را در خلال سه هفته گذشته انجام داده ایم مرور کنیم
ص: 182
و بررسی نماییم که چه وظایف فوری در پیش رو داریم. تمام این مسایل باید با توجه به شرایط و موقعیت انقلابی ایران، یعنی جایی که هیچ گونه قدرت ثابتی وجود ندارد و صفیر گلوله ها رویداد ثابت و روزمره است مورد بررسی و مطالعه قرار گیرند.
7- در بازبینی و مرور فعالیتهای گذشته مان، مهم ترین و قطعاً وقت گیرترین کار، تخلیه آمریکاییان بوده است. این کار و انتقال این گروه تنها بخشی از تلاش ما را شامل می شود. بعد از ترک آنها مجبور شدیم در مورد جماعت آمریکاییان رسمی و اداری وقت زیادی صرف جمع و جور کردن اموال و اسباب و اثاثیه آنها، بسته بندی کردن، موقتاً انبار کردن و فرستادن آنها به فرودگاه برای حمل به خارج با هواپیمای کرایه ای کنیم و این کارها هنوز هم ادامه دارد. گرفتاری خاص ما در مورد اتومبیلهایی است که به جا گذاشته اند و حفاظت از آنها، کلیدها و مدارکشان در مقابل دزدیهای تهدیدکننده، باعث شده که محوطه چمن کاری سفارت به پارکینگ ماشینهای مستعمل تبدیل شود.
8- موضوع بسته بندی، حمل و نقل و جور کردن این اثاثیه خصوصاً برای گروه مستشاری کمک های نظامی کاری دست و پا گیر بوده است. بعضی از اموال خانه های گروه مستشاری کمک های نظامی متعلق به دولت ایران است. تعدادی از این اتومبیل هایی که مورد استفاده خصوصی پرسنل این گروه قرار گرفته بود از خدمات نیروهای مسلح ایران قرض گرفته شده بود. تعدادی از مجوزهای عبور اتومبیل ها منقضی شده و تعدادی دیگر هنوز به قوت خود باقی اند و دریافت اسناد و مدارک در دفتر مهندسی خلیج غیرقابل دسترسی است. مأموران گروه مستشاری کمکهای نظامی که این کار را دنبال می کنند، هر از گاهی (تقریباً به طور روزانه) توسط کمیته های محلی دستگیر می شوند که باید با وساطت مقام های بالاتر آزاد شوند.
9- در اثر این تخلیه و انتقال، هم اکنون تعداد آمریکاییان رسمی مستقر در ایران کم تر از صدنفر است. کل آمریکاییان دور از وطن در ایران تخمیناً کم تر از 1000 نفر می باشد. رقم آخر شامل 2500 تا 3000 نفری که ادعای قانونی مبنی بر تابعیت کشور ما را دارند، (افراد دوملیتی، فرزندان زوج های مختلط و یا ایرانیان متولد شده در آمریکا) نمی شود. از این گروه که به طور دائم ساکن شده اند انتظار نمی رود که در صدد ترک اینجا برآیند اما آنها گاه به گاه از کنسولگری خواسته ها و از این هیأت توجهاتی را انتظار دارند.
10- کار دوم مرمت ساختمان خود سفارت بوده است. قبلاً وضع ساختمان اصلی را گزارش کرده ایم. منزل سفیرکبیر را که تقریباً تمام شیشه های پنجره آن در اثر تیراندازی مثل بقیه جاها خرد شده بود دوباره شیشه انداخته ایم و قفل ها و درب ها را مرمت کرده ایم. خسارات داخلی وارده به روکش سقف ها و دیوارها، آینه ها و درب هایی که قفل و دستگیر ه های آن در اثر تیراندازی از بین رفته است در مرحله بعد تعمیر خواهد شد. تعمیرات موقت و سطحی در مورد ساختمانهای دیگر نیز انجام شده است. ما درگیر مقابله مستمری بر علیه دست اندازیهای نیروهای حفاظتی ایرانی مان به چندین تأسیسات خصوصاً شرکت تعاونی
ص: 183
پر از جنس مان هستیم و در این زمینه کاری از دست ما برنیامده است. تغییر محل بعضی از فعالیتها و خدمات به علت همین قضیه صورت گرفته است.
11- کار سوم، اقدام خسته کننده و ملال آور بازپس گیری ساختمان سازمان ارتباطات بین المللی، سازمان ارتباطات بین المللی که در مالکیت ما قرار دارد- از فداییان خلق بوده است. ظاهراًً با اعتقاد به این که این ساختمان متعلق به «سیا» است، فداییان خلق به مدت دو هفته آن را اشغال کردند. (در نام گذاری اینجا، آدمهای خشک و احمق و کم توجهی که اسم سرویس اطلاعات و ارتباطات آمریکا، سرویس اطلاعات و ارتباطات آمریکا، را عوض کردند، درسهای عبرت آموزی گرفتند). ساختمان فعلی تنها یک چهاردیواری محض است که کلیه تجهیزات آن به سرقت رفته و یا تخریب شده است. در این لحظه ابتدایی ترین کار این است که چگونه امنیت این ساختمان را که بتواند فعالیت آتی خود را شروع کند، فراهم سازیم.
12- چهارمین کاری که انجام داده ایم ادای مطالبات کارمندان ایرانی است که در گروه مستشاری کمک های نظامی آمریکا، در پستهای اطلاعاتی شمال و در گروه های پشتیبانی پستهای مذکور کار می کردند. این پرداخت مدتی کارمندان را ساکت و آرام خواهد کرد اما هنوز لازم است در پی راه حلهای بلندمدت تری باشیم.
13- وظیفه مستمر دیگر مسئله امنیت محوطه سفارت است. هم اکنون محوطه سفارت توسط سه گروه جداگانه حفاظت می شود. گروه اول دسته ای از مجاهدین اند که توسط کمیته به این کار گماشته شده اند و مسئولیت کلی به عهده آنانست. گروه دوم دسته کوچکی است که «دکتر یزدی» برای حفاظت از سفیر و خانه اش تعیین کرده است و گروه سوم دسته مختلطی از نیروی هوایی اند که در اطراف دیوارهای شرقی و جنوبی سفارت گشت می زنند. علاوه بر اینها مأمورین نگهبان تمام وقت ایرانی و یک نفر مأمور امنیتی از نیروی دریایی خودمان است که جلوی درب ورودی نگهبانی می کنند. همچنین ما سه افسر امنیتی داشتیم. ما به محافظین ایرانی برای مقابله به مثل با تیراندازان ناشناس و تروریستهایی که از داخل اتومبیلهایشان تیراندازی می کنند و آرامش شبهای تهران را به هم می زنند نیاز داریم. بنابراین نمی خواهیم همه آنان را کنار بگذاریم. بازداشتن آنها از دعوای با یکدیگر، از چاپیدن اموالمان و تیراندازی کردن به ساختمانها وقت زیادی از ما می گیرد.
14- مشکلات و مسایل زیاد دیگری در ارتباط با رویّه و طرز عمل گذشته ما وجود دارد. داستانهای زیادی راجع به گماشتگان و مأمورین ما، تسهیلات پستخانه نظامی، داروخانه های ما و تجهیزات و دستگاههای ما در بخش ارتباطات و ترمینال حمل و نقل هوایی نظامی، منطقه گلف واقع در خانه های سازمانی آمریکاییان بر سر زبانهاست. در حالی که کمیته های مختلف، شخصیتهای اسلامی و عناصر رقیب در دولت هر کدام مشکلات و مسایلی دارند. این موضوعات نیز در چنین جوی همیشه مورد حمله و انتقاد قرار می گیرند. ما همیشه به نگهبانان و گماشتگان دسترسی نداریم و قادر نیستیم حملات مداوم را دفع کنیم و هر روز با
ص: 184
تاکتیک های جدید و ماهرانه برما فشار وارد می آورند.
15- همچنین مشکل خاص نقد کردن اجناس شرکت تعاونی بزرگ ما است. سعی ما آن است که محموله های موجود در بنادر را به منظور بازپرداخت پول طلبکارهایمان به فروش برسانیم. سعی داریم که اقلام باارزش را برای فروش های بعدی صورت برداری و نگه داری کنیم تا مطمئن شویم که از فروش آنها پول کافی برای پرداخت حقوق به کارمندان به دست می آوریم. سعی داریم شرکت تعاونی کوچک و مناسب تری (که به جای دادن خدمات به 8000 نفر تنها یک صد نفر را تحت پوشش خدماتی داشته باشد) ایجاد کنیم. موجودیهای لیکور (نوعی شراب) ما که در جمهوری اسلامی قابل فروش نیست سهم سرانه «لیکور» هر یک از ما را در دنیا به بالاترین رقم خواهد رساند.
16- در میان همه این مسایل ما باید بر پایه اولویت ها، ضرورتهای اساسی و بنیادی را نظم داده و تعیین کنیم. مثلاً گفتگوی دائمی با مقامات فرودگاه جهت امکان مراسلات سیاسی، با مسئولین عبور و مرور جهت کسب اجازه عبور آزاد، با فروشندگان جهت به دست آوردن مواد غذایی و با شرکت های خصوصی جهت گرفتن خدمات داشته باشیم.
17- در ضمن همه مسایل فوق سعی ما بر آن است که به عنوان یک سفارت انجام وظیفه کنیم. این به معنای حفظ ارتباطات سیاسی، جستجو برای تماسهای تازه، جمع آوری اطلاعات و نظرات و اخبار است. سعی مان بر آن است که وضعیت های دشوار و پیچیده تر را تجزیه و تحلیل کنیم و به درخواست هایی که گاه به گاه واشنگتن از ما دارد جواب بدهیم.
18- با توجه به آینده، وظایف فوری و مبرم روشن است. باید حضور فیزیکی خود را مجدداً سر و سامانی بدهیم. این امر مستلزم تعمیر ساختمانها، جایگزین کردن اقلام از بین رفته، برقراری ارتباطات کافی، و تعیین کارمندان ثابت برای اداره کارهای محدودتر از گذشته می باشد. اگر قصد تجدید فعالیتهای کنسولی را در سطح وسیع و معقول داشته باشیم برای مبلمان و رنگ ساختمان «ایران گالری» که در مقابل ساختمان مرکزی سفارت قرار دارد نیازمند بودجه فوری هستیم، چون اجاره نامه محل سابق دارد منقضی می شود و در حال واگذاری آن هستیم.
19- مسئله امنیت در آینده موضوع مهمی است. امیدواریم که گارد حفاظت 24 نفره ای از نیروی دریایی داشته باشیم، اما با عدم برقراری امنیت بیرون از ساختمان توسط ایرانیان، آنها نخواهند توانست از محوطه سفارت، در مقابل حمله ای از نوع حمله ای که در روز چهاردهم فوریه متحمل شدیم، محافظت نمایند. پیش بینی اینکه چه زمانی، در این شهر، شرایط امنیتی برای وقوع حملات مشابه فراهم می شود ممکن نیست، اما می توان گفت بعضی حوادث، مثل دیدار شاه از ایالات متحده آمریکا می تواند بهانه و باعث حمله دیگری گردد.
20- چیزی که باقی می ماند حوزه فعالیت آینده ماست که باید مشخص شود. ما نمی دانیم چه موقع مشخص خواهد شد که می توانیم به فعالیت کنسولی کامل مبادرت ورزیم و نمی دانیم
ص: 185
آیا در آینده روابط لجستیکی نظامی خواهیم داشت یا خیر؟ در مورد اینکه هرگونه ارتباط اطلاعاتی داشته باشیم، شک داریم ولی آنهم باید همواره مدنظر قرار گیرد.
21- حل و فصل تمام این موضوعات احتیاج به زمان دارد. حل آنها تا اندازه ای در ارتباط با رفع کشمکشهای مختلف سیاسی که هم اکنون ایران را دربرگرفته است، می باشد. اگر قرار باشد دولت بازرگان با آرمانهای انسان گرایانه و دولت دموکراتیکش بر سرکار باقی بماند، ما از جو نسبتاً مساعدی برای کار و فعالیت برخوردار خواهیم بود. اگر در این مبارزه برای کسب قدرت، افراطیون مذهبی و یا مارکسیستها غالب شوند، احتمالاً چشم انداز فعالیت های آینده سیاسی ما در اینجا فوق العاده محدود خواهد شد. هفته ها و ماهها طول خواهد کشید تا به کُنه امور پی ببریم. سولیوان
گزارش وضعیت، 1110 مارس 1979
سند شماره 96
محرمانه
شماره گزارش: 79 0125 684611 مارس 1979 20 اسفند 1357
از: دفتر وابسته دفاعی آمریکا، تهرانبه: سازمان اطلاعات دفاعی، واشنگتن دی. سی.
موضوع: گزارش وضعیت، 1110 مارس 1979
16- خلاصه گزارش: گزارش زیر حاوی اطلاعاتی راجع به فاصله زمانی ساعت 12 روز دهم مارس تا ساعت 12 روز یازدهم مارس به وقت محلی و در ارتباط با موضوعات زیر است: نظم و قانون- اظهارات وزیر دفاع کشور- تیراندازی به طرف روس ها- حقوق زنان- پایگاه دریایی خرمشهر- بیکاران ایران- اطلاعاتی راجع به هواپیمایی ملی ایران «ایران ایر».
17- از 17 تا 21 حذف شده است.
22- جزییات: (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان)
الف- نظم و قانون در تهران: در خلال دوران انقلاب فعالیت ارگانهایی (چون شهربانی و ارتش) که به طور معمول مجری قانونند متوقف شده است. اکثریت بیست و دو کلانتری تهران بسته شده اند و به استثنای حضور اتفاقی و گاه گاه افسران راهنمایی و رانندگی، افراد پلیس به ندرت در خیابانها دیده می شوند. برقراری نظم و اجرای قانون بر عهده کمیته هاست و به نظر می رسد که گاهی بر اساس هوی و هوس تصمیم می گیرند. به هر حال لازم است که جای خالی پلیس و ارتش را پر کنند. در هر صورت به زودی اقتدار کمیته ها از حدی که دولت «بازرگان» اجازه می دهد فراتر خواهد رفت و در حقیقت به منزله دولت سایه ای هستند که «بازرگان» کنترلی روی آنها ندارد. گفتگوهای اخیر بین بازرگان و خمینی زمینه مورد نیاز برای سازماندهی کمیته مرکزی و کمیته های فرعی را ایجاد کرده است. بخشی از نکات عمده این اساسنامه اولیه به شرح زیر است:
1- مهدوی کنی به سرپرستی کل کمیته ها انتخاب شده است.
ص: 186
2- شهر تهران به 14 منطقه تحت حفاظت کمیته ها تقسیم شده که تحت سرپرستی یک روحانی قرار دارد و به طور معمول در یکی از مساجد مستقر شده است.
3- هیچ کس به کمیته احضار نمی شود مگر با حکم کتبی.
4- پاسداران یک کمیته حق اختیار قانونی در منطقه تحت نفوذ کمیته دیگر را ندارند.
5- تنها حالتی که نیاز به حکم کتبی ندارد در مورد جلوگیری از ارتکاب اعمال جنایتکارانه است.
جزئیات و شرح مفصل تر این نکات منتشر شده است. طبق این اساسنامه امیدواریم که شروع کار کمیته ها را در ارتباط و هماهنگ با دولت در مناطق تحت حفاظت شان ببینیم. در صورتی که کلانتری ها بازگشایی شوند، در مسئولیت برقراری نظم و اجرای قانون با کمیته ها سهیم خواهند شد.
ب- اظهارات وزیر دفاع ملی: دریادار احمد مدنی، وزیر دفاع ملی اعلام کرد که نام صنایع نظامی به صنایع دفاع ملی تغییرخواهد یافت. وی اضافه کرد که مجتمع صنعتی ارتش دیگر تنها محصولاتش را برای نیروهای مسلح تولید نخواهد کرد بلکه تولیداتش را در جهت ترقی و پیشبرد اقتصاد کشور نیز به کار خواهد گرفت.
ج- تیراندازی به طرف روس ها: گزارشات روزنامه ها حاکی از آن است که صبح روز جمعه در یکی از پستهای بازرسی کمیته ها یک مهندس روسی کشته و یک نفر دیگر مجروح شد. پاسداران کمیته گفتند که آنها قبل از تیراندازی به سمت اتومبیل به آن ایست دادند ولی آنها توقف نکردند. اما فرد مجروح روسی گفت که آنها تنها تیراندازی می کردند، بدون آنکه ایست بدهند. این اولین گزارش در مورد تلفات افراد روسی در زمان انقلاب است.
د- حقوق زنان: آیت الله طالقانی در مورد درخواست امام خمینی از بانوان جهت پوشیدن حجاب اسلامی توضیحاتی داده و مسئله را روشن کرده است. او گفت که این موضوع به معنی بازگشت به پوشیدن چادر نیست. آیت الله طالقانی در تلاشی آشکار به بانوان اطمینان داد که نقش تعیین کننده آنها در پیروزی انقلاب فراموش نشده است. وی همچنین گفت «اعتقادم بر این است که زنان ایرانی سهم عمده ای در انقلاب دارند.» وی اضافه کرد که حکومت اسلامی نسبت به زنان به چشم شهروندان دست دوم نگاه نمی کند.
نظریات تهیه کننده (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان): برانگیختن زنان ایرانی یکی از اشتباهاتی بوده است که هر کدام از افراد حکومت و مجامع مذهبی به نوبه خود در فرونشاندن آن تلاش می کنند.
ه- پایگاه دریایی خرمشهر: گزارشات روزنامه ها خبر می دهند که پایگاه دریایی خرمشهر تبدیل به بزرگترین پایگاه ایران خواهد شد. دریادار مدنی گفت که موقعیت سیاسی و جغرافیایی خرمشهر چنین اقدامی را طلب می کند. در نتیجه تمام کشتی های مین روب و شناورهای محافظ دریایی مستقر در خلیج فارس به خرمشهر مراجعت خواهند کرد.
ص: 187
و- بیکاران: طبق گزارشات، تعداد بیکاران در ایران به مرز سه میلیون نفر رسیده است. بیشتر این بیکاران جدید کارگران ساختمانی اند که از اوایل شروع انقلاب بی کار شده اند.
ز- هواپیمایی ایران:
1- از تعداد 40 پرواز معمول روزانه، هم اکنون «ایران ایر» تنها 13 یا 14 پرواز در روز انجام می دهد.
2- قبل از انقلاب تقریباً 400 نفر از خارجیان در استخدام «ایران ایر» بودند که به خدمت یکصد و سی نفر پایان داده شده است و منبعی اظهار کرد که بیشتر آنها نهایتاً از کار برکنار خواهند شد. منبع موردنظر یکی از خارجیانی است که مدیریت لجستیکی هواپیمایی ایران را برعهده دارد. وی و دو نفر از معاونین ارشدش در استخدام هواپیمایی ایران خواهند ماند.
نظریات تهیه کننده (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان): امروز روز آرامی بوده است. اولین حادثه تیراندازی امروز در محوطه سفارت در ساعت 8 به وقت محلی شنیده شد.
گزارش وضعیت سیاسی، 12 مارس
سند شماره 97
محرمانه12 مارس 1979 21 اسفند 1357
از: سفارت آمریکا، تهران 2876به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی فوری
موضوع: گزارش وضعیت سیاسی، 12 مارس
1- (محرمانه - تمام متن)
2- خلاصه: شریعتمداری خواستار گسترده تر شدن نوع همه پرسی شد. ادامه تظاهرات بانوان. هشدار فداییان نسبت به خطراتی که ضعف دولت در پی خواهد داشت. ترکمانها خواهان به رسمیت شناختن زبانشان هستند. عدالت در ایران امروز: ادامه دستگیری ها و اعدامها. اظهارات جیم سیل درباره دستیاران طرفدار آمریکا در دولت بازرگان. پایان خلاصه.
3- شریعتمداری در مصاحبه با کیهان اظهار داشت که در طرح سئوالات مربوط به رأی گیری همه پرسی اینده بایستی با تعیین عبارات بهتر به مردم آزادی بیشتری در انتخاب نوع حکومت داده شود. به هر حال وی ادعا می کند که نتیجه قطعی انتخابات همچنان جمهوری اسلامی خواهد بود. لکن این آزادی بیشتر شک و تردید در مورد آزادی انتخاب را از بین خواهد برد. در سایر اخبار و همه پرسی، مطبوعات فارسی بحث های گسترده ای درباره اظهارات دکتر مفتح (به عنوان عضو شورای انقلاب) انجام داده اند، طبق اظهارات وی در رأ ی گیری آینده امکان انتخاب نوع حکومت از میان فرمهای حکومتی متنوع میسر می باشد. بنا بر اظهارات امیرانتظام معاون نخست وزیر، به هرحال دولت همچنان در نظر دارد که از ورقه های رأی گیری تک سئوالی قرمز و سبز استفاده کند.
4- تظاهرات بانوان امروز نیز ادامه خواهد داشت و مطبوعات بحث گسترده ای درباره موضوع «چادر یا بی چادری» به عنوان تجلی وضعیت کلی بانوان در نظام پیشنهادی جمهوری
ص: 188
اسلامی مطرح کرده اند. راهپیمایی امروز از دانشگاه به سمت میدان آزادی (میدان شهیاد سابق) انجام خواهد شد و انتظار می رود مردان گروههای چپ در این تظاهرات، بانوان را همراهی کنند. همچنین از تبریز و آبادان تظاهرات و اعتراضاتی علیه تحمیل پوشش اسلامی گزارش شده است.
5- سازمان فداییان خلق نسبت به همکاری با دولت بازرگان ابراز علاقه کرده است ولی در عین حال هشدار داد که اگر چنانچه دولت هر چه زودتر اعمال قدرت نکند خطر افزایش درگیری های خشونت بار و جنگ ناخواسته داخلی وجود دارد.
6- زد و خوردهایی در بندر شاه [ترکمن] که منطقه ای از دریای خزر است رخ داد. و طبق گزارشات دوازده نفر از یک گروه پانزده هزار نفری مجروح شده اند. این گروه که از اقوام ترکمن می باشند سعی بر تغییر نام شهر به بندر ترکمن داشتند و با یک گروه رقیب دیگر که آنها نیز برای تغییر نام شهر به بندر اسلام تلاش می کردند درگیر شدند. علاوه بر احتمال تغییر نام شهر گروههای ترکمن (که عمدتاً سنی مذهب هستند) خواستار خودمختاری بیشتر و همچنین به رسمیت شناختن زبان ترکمنی در مدارس ترکمن صحرا می باشند.
7- دستگیریها و اعدامها همچنان در سراسر ایران ادامه دارد. طبق آمار رسمی، دیروز شش نفر به جوخه های آتش سپرده شدند. علاوه بر این شش نفر، افراد دیگری از قبیل پلیس، افراد ژاندارمری، و دیگر مقامات مسئول به جرم اقدامات «ضدانقلابی» محکوم به اعدام شدند (یعنی که اقدام به تیراندازی به سوی تظاهرکنندگان در طول اعتراضات اولیه بر ضد شاه) و تعداد دیگری به جرم داشتن روابط جنسی نامشروع محکوم به مرگ شدند. با توجه به شرایط فعلی، که افراد کمیته همچنان با قدرت مشغول دستگیر کردن مردم هستند و آنها بر اساس ادعاهای واهی، مردم غیرمتجاوز و غیرمجرم را بدون دلیل محاکمه می کنند، جایی که اداره پلیس شهربانی هنوز در قربانگاه است و بالاخره جایی که وزارت دادگستری کلاً در جریان تجدید سازماندهی است، هیچگونه ثبات و قوامی در تحمیل مجازاتها وجود ندارد. مناطقی هستند که امور و احکامشان بر اساس قوانین «اسلامی» صادر می شود و به نظر می رسد احکام صادره بر اساس تعصبات محلی استوار است. در آستارا دو جوان به جرم تجاوز به دختر جوانی محکوم به مرگ شدند که حکم اعدام یکی از آنها از طریق سنگسار شدن انجام شد. در شهرکرد یک نفر مجبور شد که با یک روسپی که در اختیارش بود ازدواج نماید و هفت نفر دیگر که متهم به قماربازی بودند در ملاءعام شلاق خوردند. شلاق زدنها در ملاءعام به جرم نوشیدن مشروبات الکلی از نقاط مختلف کشور گزارش شده است. همچنین گزارشاتی از امتناع مقامات نسبت به دادن اجازه ملاقات به اعضای خانواده هایی که بستگانشان متهم به جنایت هستند دریافت شده است. در میان بسیاری از مردم نظراتی وجود دارد که اعدامها حقیقتاً گسترده تر از آنچه که روزنامه ها گزارش می کنند انجام می شود.
8- در مطبوعات فارسی و در مطبوعات انگلیسی درباره نظرات جیمز بیل در مجله تایم
ص: 189
گزارشاتی درج شده است. این گزارشات حاکی از آن است که در دولت فعلی (ایران- م) چندین دستیار وزیر «طرفدار آمریکا» وجود دارد. هم اکنون ارتباط آشکار یا با سفارت آمریکا و یا با حکومت آمریکا در نظر عده ای از ایرانیان شبیه به بیماری مزمن جذام است. در این اوضاع و احوال که از یزدی به عنوان «طرفدار آمریکا» و «انتظام» به عنوان شخصی که تا حد ممکن آمریکایی شده است یاد می شود، انتظار نمی رود که هیچگونه کمکی به آن دو بشود.
گزارش وضعیت سیاسی، 13 مارس
سند شماره 98
محرمانه13 مارس 1979 22 اسفند 1357
از: سفارت آمریکا، تهران 2913به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی
موضوع: گزارش وضعیت سیاسی، 13 مارس
1- محرمانه تمام متن)
2- خلاصه: ادامه تظاهرات زنان- اعلام دولت مبنی بر عدم هرگونه تغییر در رفراندوم - مشکلات ایرانیان در فرودگاه «هیترو»- اقدامات اعتراض آمیز «دیوان بین المللی دادگستری» دادگاههای انقلاب - تظاهرات بر علیه کارتر. پایان خلاصه.
3- روزنامه ها گزارش می دهند که در تاریخ دوزادهم بیش از ده هزار زن و مرد جهت استماع صحبتها و سخنرانی هایی در مورد حقوق زنان، از دانشگاه به سمت میدان آزادی (شهیاد سابق) راهپیمایی کردند. اگر چه گروههایی از بنیادگرایان اسلامی زنان را مسخره می کردند، اما اجتماع دیروز در مقایسه با تظاهرات گذشته از وضعیت آرام تری برخوردار بود. همچنین «کیت میلت» از رهبران جنبش زنان در آمریکا در این تظاهرات شرکت کرد. در ارتباط با این موضوع، طی تظاهراتی، گروه دیگری از زنان موقعی که «قطب زاده» مدیرعامل رادیو تلویزیون ملی ایران وارد مرکز رادیو تلویزیون شد، به اتومبیل او حمله کردند. یکی از زنان مسلح گلوله ای به سمت قطب زاده شلیک کرد. بالاخره پاسداران تجمع زنان را که نسبت به پخش مغرضانه گزارشات رادیو تلویزیون در مورد تظاهرات آزادی زنان معترض بودند، متفرق کرد.
4- احمد حاج سیدجوادی، وزیر کشور هرگونه تغییر در شکل رفراندوم سی ام مارس را انکار کرد. «میناچی» وزیر اطلاعات نیز اظهارات دکتر «مفتح» را در مورد رفراندوم پیشنهاد شده رد کرد و دکتر «مفتح» تصدیق نمود که وی نه دیدگاه رسمی دولت، بلکه نظر شخصی خود را ابراز داشته است.
5- روزنامه های فارسی و انگلیسی زبان، هر دو مقالاتی در مورد اذیت و آزارها و بازپرسی ایرانیان توسط اداره مهاجرت بریتانیا درج کرده اند و در همین حال سفارت انگلیس در تهران ادعا می کند که تنها یک درصد از ایرانیانی که از اول ماه ژانویه وارد فرودگاه «هیترو»ی لندن شده اند، (334 نفر از 30 تا 40 هزار نفر) چون نتوانسته اند ثابت کنند که غیرمهاجرند روادید ورود دریافت نکرده اند. «امیرانتظام» معاون نخست وزیر گفت که دولت ایران با این توضیحات
ص: 190
قانع نشده است.
6- طبق گزارشات خبرگزاری «یونایتدپرس» که در روزنامه های محلی درج شده است، دیروز «دیوان بین المللی دادگستری» نسبت به شرایط زندان و نحوه صدور احکام اعدام که توسط دادگاههای انقلاب ایران به اجراء درمی آید اعتراض کرد. امروز اعدام یازده نفر اعلام شد.
7- امروز دانشجویان ایرانی در دانشگاه تهران، تظاهرات اعتراض آمیزی نسبت به سیاستهای خلیج فارس و خاورمیانه ای «کارتر» ترتیب داده اند. این اولین تظاهرات خاص ضدآمریکایی و ضدکارتر بعد از انقلاب است. سولیوان
گزارش وضعیت ایران
سند شماره 99
محرمانه
شماره گزارش: 79 0127 684613 مارس 1979 22 اسفند 1357
از: دفتر وابسته دفاعی آمریکا، تهرانبه: سازمان اطلاعات دفاعی، واشنگتن دی. سی.
موضوع: گزارش وضعیت ایران
16- خلاصه: این گزارش حاوی اطلاعاتی از ساعت 12 روز 11 لغایت ساعت 12 روز 12 مارس 79 است. اطلاعات ارائه شده در مورد سازمان فداییان خلق، وضعیت نفت ایران، رفراندوم قریب الوقوع، اعدام ها، فعالیت در تهران، حوادث اطراف ایران و انتصاب رئیس جدید ستاد نیروی زمینی ایران می باشد.
17- از 17 تا 21 حذف شده است.
22- جزییات: (محرمانه - غیرقابل رؤیت برای بیگانگان)
الف- طبق گزارش مطبوعات، سازمان فداییان خلق ایران به دولت بازرگان هشدار داد چنانچه دولت وی گامهای سریعی در جهت جلوگیری از تضعیف قدرتش برندارد، «خطر غوطه ور شدن کشور در یک جنگ داخلی ناخواسته» وجود خواهد داشت. فداییان با اشاره به کمیته های انقلاب بیان داشتند: «آنها باور ندارند که کلیه کسانی که خود را از مدافعین انقلاب می دانند، بخواهند که تمام قدرت و اختیارات در دست دولت باشد».
در چند هفته گذشته فداییان هم به مجاهدین که خواهان سهمی از انقلاب می باشند ملحق شده اند. گزارش مطبوعاتی دیگری حاکی است که فداییان تمایل خود جهت همکاری با دولت موقت نخست وزیر بازرگان را اعلام کرده اند.
نظریات تهیه کننده (محرمانه - غیرقابل رؤیت برای بیگانگان): به دنبال گفتگوهای هفته گذشته خمینی با بازرگان، همچنین حمایت خمینی از بازرگان، ممکن است بعضی از گروههای سیاسی که در اقلیت اند به حمایت و پشتیبانی از مواضع دولت گرایش پیدا کنند. در صورت اتحاد گروههای فوق الذکر با نخست وزیر روشن است که موضع، قدرت و عزت
ص: 191
و احترام نخست وزیر تحکیم می یابد. اوضاع چندان هم پایدار نیست ولی هرگونه قول و تعهد همکاری، برای دولت نشانه خوبی است.
ب- وضعیت نفت: گزارش مطبوعاتی شرکت ملی نفت ایران حاکی است که کمبود بنزین در سطح کشور وجود ندارد. صفهایی که در چند روز گذشته مشاهده شده به خاطر نگرانیهایی است که بعد از برف سنگین هفته گذشته پدید آمده است. توزیع بنزین توسط شرکت ملی نفت ایران در تهران روزانه 2/4 میلیون لیتر است و حدود 60 میلیون لیتر ذخیره اضافی وجود دارد. نفت سفید و سوخت خانگی هنوز از کمبود ناشی از اعتصاب نفتی نجات پیدا نکرده است.
چهار پالایشگاه داخلی با ظرفیت کامل روزانه 21 میلیون لیتر سوخت تولید می کنند. از آنجایی که بسیاری از کارخانجات کار نمی کنند، فعلاً مازاد تولید سوخت وجود دارد. پر شدن مخازن و انبارها، کاهش تولید به سطح 5/12 میلیون بشکه در روز را ایجاب می کند.
ج- اخبار رفراندوم: نخست وزیر بازرگان دستور نهایی برای همه پرسی 30 مارس را صادر کرده است. موضوع رأی گیری یک رأی بله ساده (برگ سبز) یا نه (برگ قرمز) درباره تغییر سیستم شاهنشاهی به یک سیستم جمهوری اسلامی می باشد. این رأی را اکثر اقشار ملت پذیرفته اند.
با این حال، شریعتمداری (یکی از 3 نفر قدرتمندترین رهبران مذهبی ایران) امروز اظهار داشت: به جای اینکه از مردم بپرسیم آیا جمهوری اسلامی را می خواهید یا نه؟ باید بپرسیم چه نوع حکومتی می خواهید؟
نظریات تهیه کننده (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان): این مخالفت آشکار با مسئله مطروحه در همه پرسی، اولین حمله ای است که از طرف یکی از اعضای عالیرتبه جامعه مذهبی در رابطه با رفراندوم مطرح می شود. عواقب این حمله نامشخص است ولی مطمئناً آقای بازرگان یا خمینی به آن پاسخ خواهند داد.
د- اعدام ها: 6 نفر به لیست کسانی که در سراسر کشور اعدام شدند افزوده شد. این 6 نفر را افراد نسبتاً ناشناس و دون پایه پلیس و سربازانی که در کشتار مردم طی میتینگ های ضدشاه مجرم شناخته شده بودند و همچنین دو نفر غیرنظامی به جرم اعمال منافی عفت تشکیل می دادند.
ه- تهران :
1- در شب 11 مارس یک پاسدار انقلاب توسط مردان مسلح ناشناس، که سوار یک اتومبیل در حال حرکت بودند، به قتل رسید.
2- در حدود ساعت یک اتومبیلی که از برابر درب غربی سفارت عبور می کرد، با سلاحهای اتوماتیک تیراندازی کرد. محافظین ایرانی سفارت به آتش آنها پاسخ گفتند، در مجموع خسارت جانی وارد نشد. در ساعت 55/2 محافظین سفارت 2 گلوله به سمت یک
ص: 192
اتومبیل ناشناس مشابهی که از کنار محوطه سفارت عبور می کرد شلیک کردند. راننده اتومبیل از ناحیه پا زخمی شد.
مشخص شد که او در حمله ساعت 1 دخالت نداشته و با داروهایی که برای همسرش می برد از داروخانه بازمی گشته است.
علاوه بر حوادث ذکر شده در بالا چهار حادثه دیگر از تیراندازی در درون یا اطراف محوطه سفارت در طی شب گزارش شده است.
3- مأمورین سفارت گزارش کرده اند که در بعضی از قسمتهای شهر گروههای «کشیک شبانه که متشکل از خود صاحبخانه ها می باشند» در حال شکل گیری است. این عده از گروههای مسلح که متشکل از صاحبخانه ها می باشند، جهت مراقبت از خانه ها و اموال تشکیل شده اند.
4- مشخصات نیروهای محافظ سفارت تغییر کرده است. در حال حاضر علاوه بر تشریفات معمول که از طرف مجاهدین انجام می گیرد، ما از سه شیفت هشت ساعته نگهبانی متشکل از پرسنل نیروی هوایی ایران با 38 نفر در هر شیفت برخوردار هستیم.
و- حوادث در سراسر کشور:
1- زد و خورد فرقه های مذهبی مخالف در بندر شاه : گروههای مسلمانان شیعه و سنی بر سر نامگذاری مجدد شهرشان به زد و خورد پرداختند. قبل از آنکه رهبران مذهبی بتوانند جنگ را کنترل کنند، 3 نفرکشته و 13 نفر زخمی شدند. برای کمک به رفع مشاجرات، نماینده خمینی به آنجا اعزام شد.
2- تبریز، در طی شب 11 مارس صحنه تیراندازی های بی هدف از پشت بامها بود. طبق گزارشات این تیراندازیها کار اشخاص ناشناخته ای است که در طی انقلاب سلاح به دست آورده اند.
ز- سرلشگر ولی فلاحی به سمت رئیس جدید ستاد نیروی زمینی ایران منصوب شد.
نظریات تهیه کننده (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان): با گذشت یک ماه از انقلاب حداقل 13 گروه یا شخصیت برای کسب قدرت تلاش می کنند. در حال حاضر بخش عمده قدرت در دست پیروان مذهبی سرسخت خمینی است.
با این حال کنترل مرکزی وجود ندارد و در بعضی مواقع سلاح قدرت حرف اول را خواهد زد. اگر رفراندومی در ماه مارس برگزار شود، بی شک جمهوری اسلامی خمینی آن را خواهد برد.
با این حال، احساس می کنیم که تنها جمهوری که اکثریت گروههای فعال سیاسی را راضی کند، یک جمهوری دموکراتیک بر اساس مفاهیم نوینی از اسلام خواهد بود. دستگاه پیچیده ماکروویو، سینما و تلویزیون در اسلام زمان محمد (ص- م) پیش بینی نشده بودند ولی آنها بخشی از مسایلی است که در اسلام دوره خمینی مطرح است.
گزارش وضعیت ایران
ص: 193
سند شماره 100
محرمانه
شماره گزارش: 79 0128 684613 مارس 1979 22 اسفند 1357
از: دفتر وابسته دفاعی آمریکا، تهرانبه: سازمان اطلاعات دفاعی، واشنگتن دی. سی.
موضوع: گزارش وضعیت ایران
16- خلاصه (محرمانه): این گزارش حاوی اطلاعاتی از ساعت 12 روز دوازدهم تا 12 روز سیزدهم مارس 79 می باشد. این اطلاعات مربوط است به بودجه سال 80- 1979، تحریم گوشت یخی، جبهه ملی، کمونیسم، حقوق زنان، رفراندوم، اخبار نفت، تظاهرات ضدآمریکایی و پیمان سنتو.
17- از 17 تا 21 حذف شده است.
22- جزئیات: (محرمانه) الف- بودجه سال 80- 1979: لایحه بودجه تا تاریخ بیست و یکم مارس تکمیل نخواهد شد. بنابراین سهمیه خواروبار برج دوازدهم بودجه سال جاری به اولین ماه سال آینده تخصیص خواهد یافت. پس، بر اساس حساب ماهانه لایحه بودجه تا زمانی که بررسیهای لازم جهت تعیین بودجه مناسب برای سال 80-79 تکمیل شود، آماده خواهد شد. وزیر سازمان برنامه و بودجه اظهار داشته است که بخشهای دولتی بر اساس میزان خدماتی که به مردم ارائه می کنند بودجه دریافت خواهند کرد.
ب- خمینی از نظرش در مورد تحریم گوشت یخی صرف نظر کرد. برای دومین بار در مدت یک هفته حکمی که از جانب وی اظهار شده بود اصلاح یا لغو شده است. اولین آن نرم شدن موضع خمینی در مورد لباس زنان بود. دومین اظهارنظر وی در مورد تحریم گوشت یخ زده بود، که به نظر می رسد اینک از ترس کمبود گوشت در ایران مصرف آن ممنوع نباشد. نخست وزیر بازرگان گفته است که چنانچه گوشت یخی طبق اصول اسلامی ذبح شود خوردن آن مجاز خواهد بود.
نظریات تهیه کننده (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان): مسئله لباس زنان مسئله عمده ای شده است. تحریم گوشت مسئله کوچکی است اما باعث شده است که خمینی در برابر مخالفین عقب نشینی نماید. در فرهنگ مردم ایران به محض اینکه ضعفی دیده شود فوراً از طرف مخالفین مورد بهره برداری قرار می گیرد.
ج- جبهه ملی: جبهه ملی که طی چند سال گذشته نیروی سیاسی رهبری کننده مخالف شاه به حساب می آمد، اعلام کرده است که این حزب نقش قاطع تری را در سیاست مملکت در آینده ایفا خواهد کرد. این جبهه که معمولاً کارش حرف زدن است در اوایل سال 1979 به آرامی شروع به پیروی از نیروهای مذهبی کرد. به همین دلیل این حرف مانند گروههای کوچک ورشکسته ای که در جستجوی ژست سیاسی فعال تری هستند مقام سیاسی اش را از دست داده است. کوشش جهت سازماندهی و ایفای قدرت جبهه برای اینکه در امور سیاسی
ص: 194
ایران نیرویی بشود در بیستم ماه مارس به اوج خود خواهد رسید. جبهه برای این روز مردم را برای برپایی راهپیمایی عظیمی دعوت کرده است و آینده سیاسی آن می تواند به انجام این گردهمایی بستگی داشته باشد.
د- کمونیسم: کمیته تبلیغات شورای انقلاب دیروز گفت که تمام مسلمانان باید از رأی دادن برای استقرار یک حکومت کمونیستی خودداری کنند. این کمیته سپس می افزاید که تنها یک رژیم اسلامی قادر است دموکراسی و آزادی حقیقی را تأمین نماید.
نظریات تهیه کننده (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان): وابسته آمریکا در ایران هنگام رانندگی کاغذی دریافت کرد که روی آن نوشته شده بود «فقط جمهوری اسلامی». آن یک پوستر «تبلیغاتی» سیاسی مبهم بود. اما اولین پوستری است که او در رابطه با رفراندوم دیده است.
ه- حقوق زنان: علیرغم این که گروه زنان که از جانب سازمان فداییان و دیگر گروههای مسلح محافظت می شدند و به سمت میدان [نامعلوم] راهپیمایی کردند، توسط یک گروه از متعصبین مسلمان مورد حمله واقع شدند. گروه قبلی زنان قانون صیغه (در ایران قانونی است) و لغو قانون حمایت از خانواده را محکوم کردند و خواستارحقوق مساوی با مردان شدند. در اقدام دیگر گروهی از زنان به اتومبیل صادق قطب زاده، مدیرعامل سازمان رادیو و تلویزیون ایران، حمله کردند. این حمله به واسطه نمایش یک برنامه مغرضانه تلویزیونی راجع به تظاهرات آزادی زنان شدت گرفت. در خلال این حمله زنی به طرف آقای قطب زاده شلیک کرد و خانم دیگری با چاقو به یکی از مخاطبین وی حمله کرد. مدیر رادیو تلویزیون و محافظ امنیتی وی آسیبی ندیدند.
نظریات تهیه کننده (محرمانه): تظاهرات زنان ادامه خواهد داشت. آنها مانند بسیاری گروهها دریافته اند که در تظاهراتشان کسب قدرت می کنند. آنها از موضوع عقیده صرف برابری زن و مرد به صحنه سیاست برگشته اند.
یک گزارش مطبوعاتی در تاریخ سیزدهم مارس اظهار می کند که جنبش زنان خواستار این است که قبل از رفراندوم قانون اساسی از محتوای آن آگاه شوند. بخشهای زیادی از جامعه فعال سیاسی مشتاق این آگاهی هستند. زنان می توانند نوک پیکان نیرویی باشند که دولت را وادار نمایند تا محتوای قانون اساسی جدید خود را برملا سازد.
و- رفراندوم: دکتر محمد مفتح روحانی برجسته تهران اظهار کرده است که رفراندوم باید به مردم اجازه دهد تا حکومت دلخواهشان را انتخاب نمایند. وی گفت مردم باید حق انتخاب هر یک از حکومتهای زیر را داشته باشند: جمهوری اسلامی، جمهوری دموکراتیک، جمهوری دموکراتیک خلق و مشروطه سلطنتی، در پاسخ به اظهارنظر دکتر مفتح، منابع دولتی موضع تهدیدی گرفته اند و اظهار داشته اند که تنها پاسخ به سئوال رفراندوم «آری» یا «نه» خواهد بود.
ز- اخبار نفت: شرکت ملی نفت ایران اعلام داشته است که این شرکت از اول ماه آوریل
ص: 195
تحت قراردادهای مشروطی به شرکتهای آمریکایی، ژاپنی و اروپایی نفت خام خواهد فروخت. به هر حال شرکت ملی نفت ایران برای مدت باقیمانده ماه مارس نفت خام خود را به قیمت روز و نقداً در بازار خواهد فروخت.
تولید روزانه نفت به حدود 5/2 میلیون بشکه افزایش یافته است. با این مقدار تولید می توان صادراتی به میزان 6/1 تا 8/1 میلیون بشکه در روز داشت.
ح- تظاهرات ضدآمریکایی: روزنامه ها و مقامات رسمی سفارت گزارش کرده اند که دانشجویان ایران تظاهرات ضدآمریکایی گسترده ای را در روز سیزدهم مارس برنامه ریزی کرده اند تا به سیاستهای جیمی کارتر در خاورمیانه اعتراض نمایند. اجتماع تظاهرکنندگان تقریباً ساعت 3 بعد از ظهر در دانشگاه تهران انجام خواهد شد.
همچنین گزارش شده است که تظاهرکنندگان به سمت سفارت آمریکا راهپیمایی خواهند کرد. در ساعت یازده صبح یک اتوبوس که حامل جوانان بود و فریاد می زدند «یانکی به خانه ات برگرد» از مقابل سفارت عبور کرد. مدیر رسمی محوطه سفارت در ساعت دو و چهل و پنج دقیقه بعد از ظهر در محل حضور یافت و نظرات خود را مبنی بر ترک محوطه سفارت از طرف کلیه کارکنان ایرانی ابراز کرد.
نظریات تهیه کننده (محرمانه - غیرقابل رؤیت برای بیگانگان): گاوصندوقها قفل هستند، ما باز هم منتظر دستور هستیم. ساعت سه و شش دقیقه بعد از ظهر.
ط- پیمان سنتو: ایران کناره گیری خود را از پیمان سنتو رسماًً اعلام کرده است.
نظریات تهیه کننده (محرمانه - غیرقابل رؤیت برای بیگانگان): سئوالات در رابطه با رفراندوم به کرات بیشتر می شود. مسایلی نیز در رابطه با محتوای قانون اساسی به تدریج مطرح می شود. امروز بعد از یک زمان سه هفته ای اولین تظاهرات ضدآمریکایی را مشاهده می کنیم. برای دولت کنونی (وقت دارد از دست می رود) رفراندوم باید انجام شود.
گزارش وضعیت ایران
سند شماره 101
محرمانه
شماره گزارش: 79 0130 684614 مارس 1979 24 اسفند 1357
از: دفتر وابسته دفاعی آمریکا، تهرانبه: سازمان اطلاعات دفاعی، واشنگتن دی. سی.
موضوع: گزارش وضعیت ایران
16- خلاصه: (محرمانه) این گزارش اطلاعات مربوط به ساعت 12 چهاردهم مارس تا 12 پانزدهم مارس 1979 به وقت محلی را ارائه می دهد. اطلاعات ارائه شده شامل موارد ذیل است:
اعتراض بازرگان به محاکمات، رفراندوم، جبهه دموکراتیک ملی، محاکمه هویدا، ادامه تیراندازیها در محوطه سفارت، سخنرانی های متداول خمینی، خردمندی اسلامی طالقانی،
ص: 196
پیشنهادات میانه روانه شریعتمداری، تظاهرات در مقابل سفارت انگلستان، اعدامها، شایعه استعفای سنجابی و استاندارد غذایی نیروهای مسلح.
17- از 17 تا 21 حذف شده است.
22- جزئیات: (محرمانه) الف- اعتراض بازرگان به اعدامها: شب گذشته نخست وزیر «مهدی بازرگان» در تلویزیون، محاکمات پشت درهای بسته و شیوه انجام اعدامها را محکوم کرد. او همچنین اظهار داشت که دولت از داخل کشور تهدید می شود و نه از خارج. او از دانشجویان خواست که سر کلاسهایشان برگشته و از پرسه زدن در اطراف شهر پرهیز نمایند. او گفت که کارگران نبایستی مدیریتها را از طرف خویش نصب نموده و موجب مشکلات بیشتری گردند. او از اینکه زنان بر سر حجاب این چنین هیاهویی به راه انداخته اند، اظهار تأسف کرد. نخست وزیر افزود موقعی که من زمام امور کشور را به دست گرفتم، ذخایر ملی 5 میلیارد تومان بود در حالیکه اکنون بالغ بر 20 میلیارد تومان شده است.
پخش برنامه او با تلاوت آیات قرآنی که بر ایمان، حاجات، شکیبایی، کوشش، کار و مهربانی و صمیمیت تأکید داشت، پایان یافت.
نظریات تهیه کننده (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان): اگرچه بازرگان در برابر عموم با سروصدا از خود دفاع می نماید، ولی شاید از دوران صدارتش چند روزی باقی نمانده باشد. مخالفت او با محاکمات، ناتوانی آشکار او از گرداندن چرخ اقتصاد، (پیداست که ایرانیان نمی توانند این مطلب را درک کنند که ماههای زیادی وقت لازم است تا اقتصاد روال طبیعی خود را پیدا کند) و پاسخ ساده او به زنان «جماعت زن این چنین هیاهوی بزرگ به راه انداخته اند» موجب خواهد شد که نخست وزیری او دیری نپاید.
ب- رفراندوم: محدودیت سنی برای رأی دادن از 16 سال به 18 سال افزایش یافت. وزیر کشور به کلیه نواحی انتخاباتی دستور داد تا «سریعاً هیأتهای نظارت بر انتخابات را تشکیل بدهند.» هیأتها متشکل از 5 نفر از«معتمدین مقیم محل» به اضافه اعضای علی البدل خواهند بود.
ج- جبهه دموکراتیک ملی: جبهه دموکراتیک ملی کوششهای همه جانبه ای برای جلب حمایت مردم، کارگران، معلمین و نویسندگان به طرف خود می کند. گزارش شده که گروههای فداییان و مجاهدین خلق نامه های تشکرآمیزی برای «هدایت الله متین دفتری» رهبر جبهه دموکراتیک ملی فرستاده اند.
نظریات تهیه کننده (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان): با پشتیبانی این دو گروه، جبهه دموکراتیک ملی احتمالاً به یکی از قوی ترین احزاب در دولت ایران تبدیل خواهد شد.
د- محاکمه هویدا: روزنامه ها گزارش می دهند که یک دادگاه انقلاب محاکمه «هویدا» را شروع کرده است. او نیز با تأسی جستن به دیگر متهمین، با اظهار بی گناهی اعلام کرد که تنها از اوامر شاه پیروی می کرده است.
ص: 197
نظریات تهیه کننده (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان): چه کسی محاکمه ها را هدایت می کند و یا تحت چه قانونی این محاکم عمل می شد. احتمالاً او نیز از همان نتایج و آزادیهایی که در دادگاه برای رهبران سیاسی سابق وجود داشت، برخوردار خواهد شد.
ه- تیراندازی در منطقه سفارت ادامه دارد: شب قبل نیز بیش از شبهای گذشته، محافظین ایرانی عدم کنترل و آموزش نظامی خویش را به نمایش گذاشتند. مابین ساعت 11 شب الی 3 صبح تیراندازی شدیدی در منطقه سفارت درگرفت.
یک مقام سفارت هنگامی که از اقامتگاه سفارت به سوی درب شمالی می رفت توسط یک گارد نیروی هوایی مسلح آماده تیراندازی اسکورت می شد، شاید او فکر می کرد که مشغول انجام وظیفه حفاظت از یک آمریکایی است. اما برعکس در اقامتگاه وابسته دفاعی واقع در منطقه «نیاوران» شب نسبتاً آرام بود؛ و تنها صدای تیراندازیهای گاه به گاهی در طول شب شنیده می شد.
و- سخنرانی متداول خمینی، خردمندی اسلامی طالقانی و پیشنهادات معتدل شریعتمداری: سخنرانی اخیر خمینی به مردمش شامل هشدارهایی بود که خطاب به گروهی از کارمندان مخابرات که در قم با ایشان دیدار می کردند، ایراد شد. آیت الله العظمی گفت: «ما هنوز در نیمه راه هستیم، و هنوز در بین ما جنایتکاران و خائنان زندگی می کنند. جنایتکاران خارجی و نفت خواران هنوز دست از سر ما برنداشته اند. شما باید هوشیار بمانید و توطئه های آنان را خنثی کنید.» طالقانی طی یک مصاحبه رایویی و در یک گفتگوی بسیار خردمندانه و با اتکای به نفس از تمامی ایرانیان خواست که عید نوروز را همراه با تلاش سراسری برای خانه تکانی جشن بگیرند. او اظهار داشت «تمام ایرانیانی که در شهر زندگی می کنند باید آستینهایشان را بالا بزنند» و شهرها را تمیز نمایند چون که «اسلام طهارت و پاکیزگی کامل و پاکیزگی درون و بیرون خانه را مطالبه می نماید.» او همچنین در دفاع از دولت وقت اظهار کرد که «ایرانیها می بایستی جهت تقویت و پیشبرد امور دولت تلاش نمایند. شریعتمداری از مردم دعوت نمود که در امور سیاسی شرکت نمایند. او مجدداً اظهار داشت که مردم می بایستی حق داشته باشند که یک حزب سیاسی را به عنوان «بهترین نماینده افکارشان» انتخاب نمایند. آیت الله میانه رو گفت که «او کلیه احزابی را که افکار دموکراتیک اسلامی را منعکس می نمایند، تأیید می کند» و سپس به حزب جدید جمهوری اسلامی اشاره نمود. دیروز اصول این حزب جدید اعلام شد. در میان متدهای آشفته بکارگیری اسلام و اهداف اصلی آن، سخنانی مبنی بر این وجود دارد که می بایستی یک ارتش ملی برای حفظ مرزهای ایران در مقابل تهدید بیگانگان تشکیل شود.
نظریات تهیه کننده (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان): ما مرتباً شاهدیم که نظریات خردمندانه و عملی طالقانی و شریعتمداری در صفحات اول و بر جلد نشریات درج می گردد. و با افول آرام آرام خمینی در «قم»، رهبران مسلمان آگاه تر و کاراتر نفوذ خویش را بر توده های مذهبی گسترش می دهند.
ص: 198
ز- تظاهرات در برابر سفارت انگلیس: وابسته هوایی سفارت انگلیس و روزنامه های انگلیسی زبان از یک تظاهرات نسبتاً آرام و مسالمت آمیز در برابر سفارت انگلیس گزارش می دهند. وابسته هوایی انگلستان اظهار داشت که تقریباً تعداد 1500 نفر متشکل از دو یا سه گروه به مدت دو الی سه ساعت جهت اعتراض به رفتار با ایرانیان در نقاط ورودی انگلستان، دست به تظاهرات زدند. او احساس نموده که تظاهرات ساختگی بوده و بدین وسیله می خواستند موجبات سرشکستگی انگلستان را فراهم نمایند.
در حدود 10 ایرانی وارد سفارت شده و با «گراهام» سفیر انگلستان بیش از یک ساعت در مورد شکایاتشان صحبت کردند. از 1500 نفر تنها یک نفر اظهار داشت که از ورود او به انگلستان ممانعت شده و او را بازگردانده اند. پاسداران انقلاب جمعیت را کنترل کرده و در مذاکرات نیز نقش میانجی را ایفا نمودند.
[ح]- اعدامها: با اینکه خبر اعدامها از صفحه اول به صفحه دوم روزنامه کیهان منتقل شده و دیگر از عکس اعدامیان که معمولاً در سابق درج می شد خبری نیست، گزارش شد که پنج ایرانی توسط جوخه های مرگ به دیار عدم شتافتند. نام سرتیپ «اکبر غفاریان» فرمانده تیپ زرهی دزفول در اول لیست قرار داشت و سه تن از چهار نفر باقیمانده افسران شهربانی دزفول و نفر آخر گروهبان گارد سلطنتی از «نهاوند» بود.
ط- شایعه استعفای سنجابی: وزارت امور خارجه شایعات مبنی بر استعفای سنجابی را به شدت تکذیب کرد. بیماری به عنوان علت عدم حضور سه روزه او در سر کار ذکر شد.
ی- استاندارد غذایی نیروهای مسلح: بنا به دستور سپهبد قر نی «به تمامی پرسنل نیروهای مسلح، از ژنرال گرفته تا سرباز وظیفه، در حین مدت خدمت یک نوع غذا داده می شود.» دیدار وابسته دفاعی و وابسته نیروی هوایی از «دوشان تپه» و فرودگاه مهرآباد مؤید این نظر است که حتی دیپلماتها نیز می بایستی با برنج و لوبیای سربازان بسازند. هزینه هر نظامی در ماه 300 تومان (در حدود 40 دلار) خواهد بود.
نظریات تهیه کننده (محرمانه - غیرقابل رؤیت برای بیگانگان): مقدمات قبل از رفراندوم و زندگی نوروزی در ایران با آرامش پیش می رود. بسیاری از کارکنان دولت که شامل پرسنل نظامی هم می شود هنوز بر سر کار بازنگشته اند. قواعد آزاردهنده ای که توسط کمیته ها اعمال می گردد، موجب پیشگیری از نقل و انتقال منظم اثاثیه منازل آمریکاییان و حمل آنها به ایالات متحده می شود.
در طول هفته گذشته سفارت مشغول نقل و انتقال اموال شخصی از اقامتگاهها بود اما این اقدام به میزان کمتر از 40 درصد برنامه تعیین شده پیش رفت. از زمانی که اعضای کمیته خواستار بازرسی کامل کانتینرها شدند، حمل و نقل هوایی مستشاری نظامی تا اطلاع ثانوی لغو شده است. احساس دوگانه درباره آمریکاییان مقیم ایران ادامه دارد. به عبارت دیگر، آنها می گویند ما نمی خواهیم شما آمریکاییان اینجا باشید، اما حمایت دولت و کمک شما برای
ص: 199
دوباره جان بخشیدن به اقتصاد در حال سقوطمان را لازم داریم. ارتباطات وابسته جدید سفارت عملاً کند است و موقعی هم که ارتباط برقرار می کند، اگر اعضای کمیته به همراه باشند، مرتبطین از بحث واقعی سر باز می زنند. از زمانی که گردهمایی های رسمی برگزار نمی شود، از میزان ارتباطات وابسته سفارت کاسته شده است. ناهارها و شامهای سرشب با حداقل حضور و بدون ایرانیان امری طبیعی شده است. شکیبایی و تحمل، به طوری که در قرآن بر آن تأکید شده در نظر ایرانیان دارد به یک ارزش فضیلتی تبدیل می شود