گروه نرم افزاری آسمان

صفحه اصلی
کتابخانه
اسناد لانه جاسوسی آمریکا
جلد يازدهم
گزارش اقتضائات مساعدت های امنیتی






سند شماره 123

محرمانه

از: سفارت آمریکا، تهرانبه: وزارت امور خارجه آمریکا، واشنگتن دی.سی

مرجع: وزارت امور خارجه - 167901

موضوع: گزارش اقتضائات مساعدت های امنیتی

گزارشی که به پیوست ارسال می گردد بنا بر دستور مندرج در تلکس مرجع وزارت امور خارجه و پیام های توضیحی بعدی تهیه شده است. بخش های این گزارش بر اساس توضیحات مندرج در بند 3 تلکس وزارت امور خارجه به شماره 167901 تنظیم شده است، ولی برخی از بخش های درخواستی در بند مزبور پوشش داده نشده اند، که این امر بر اساس درک ما از دستورات وزارتخانه و پیام های توضیحی بعدی بوده است.

گزارش پیوست محصول مشترک هیأت مستشاری نظامی آمریکا و بخش های متفاوت سفارت است.

سولیوان

گزارش روابط ایران و آمریکا در چارچوب برنامه مساعدت های امنیتی

الف- (1) منافع آمریکا در ایجاد رابطه مساعدت امنیتی با ایران:

اهمیت اصلی ایران به موقعیت مهم جغرافیایی آن، جایگاهش در حکم یک تولید کننده عمده نفت و کشوری دارای ذخایر گازی عظیم، وابستگی شدید برخی از هم پیمانان اصلی ما و همچنین وابستگی کمتر ما به نفت ایران، و نقش نوظهور ایران در رهبری منطقه خلیج فارس به طور اخص و در منطقه به طور اعم است. ایران اساساً کشوری متمایل به غرب است، و این تمایل ناشی از مقاومت سنتی ایران در برابر هژمونی شوروی (و قبل از آن روسیه) بوده است. ایالات متحده آمریکا از زمان جنگ جهانی دوم به این سو تلاش کرده است با حمایت از ایران در ایجاد اقتصاد و ارتشی قوی- و در نتیجه با ثبات- این نقش را تقویت کند. ایران نیز از طریق همکاری در چارچوب پیمان سنتو به طور دو جانبه حقوق، اختیارات و تسهیلاتی در اختیار ایالات متحده قرار داده است. به طور خلاصه، تقویت روز افزون ایران سهم به سزایی در حفظ منافع ملی مشترک ما دارد.

ص: 292

اهداف مشخص مساعدت های امنیتی شامل موارد زیر می شود:

- مساعدت به ایران در پرورش توانایی استفاده و تعمیر و نگهداری سیستم های تسلیحاتی کسب شده از ایالات متحده،

- مساعدت به ایران در توسعه نیرو های نظامی متعارف به منظور تضمین امنیت کشور، که به نوبه خود به حفظ ثبات کشور و حفاظت از منافع آمریکا کمک خواهد کرد،

- مساعدت به ایران در ایجاد و حفظ نیروهای رزمی و پشتیبانی لجستیک به منظور برآوردن نیازهای پیش بینی شده،

- مساعدت به ایران در ایجاد و حفظ توان کافی و عملیاتی بسیج نیروها،

- حمایت از ایجاد و حفظ همکاری های نزدیک تر منطقه ای به منظور مقاومت در برابر نفوذ کمونیسم علاوه بر اهداف دیگر،

- تضمین دسترسی مستمر ایالات متحده و جهان آزاد به منابع نفت و گاز،

- تشویق مشارکت ایران در ترتیبات امنیتی جمعی طرفدار غرب.

الف- (2) تهدیدهای خارجی و داخلی به زعم ایران:

ایران تهدید اصلی را از سوی اتحاد شوروی متوجه خود می داند. البته منظور این نیست که ایران حمله مستقیم اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی به کشورش را محتمل ترین رویداد فرض می کند. در واقع ایران اذعان دارد که در صورت وقوع چنین حمله ای، در بهترین وجه، حتی با توجه به برنامه گسترده مدرن سازی ارتش، نیروهای مسلح ایران فقط می توانند امید داشته باشند که برای مدت بسیار کوتاهی- شاید فقط چند روز- در برابر یک حمله همه جانبه شوروی مقاومت کنند- یعنی تا وارد عمل شدن نیروهای سیاسی جهان آزاد. با وجود این، اتحاد جماهیر شوروی از نظر ایران تهدید غیر مستقیمی به همان اندازه بزرگ، از طریق دولت هایی که نیابتی عمل می کنند نظیر عراق، متوجه ایران ساخته است. از نظر ایران، رویدادهای اخیر افغانستان این تهدید را پیچیده تر ساخته است. اگرچه پاکستان نزدیک ترین شریک ایران در منطقه است، بی ثباتی این کشور نیز مایه نگرانی ایران را فراهم آورده است، و نهایتاً اینکه در جنوب، ایران به وضوح لزوم باز نگاه داشتن تنگه هرمز و ثبات وضعیت در خلیج فارس و دریای عمان به منظور تأمین ضرورت استمرار جریان نفت که اقتصاد ایران شدیداً به آن وابسته است را حس می کند.

استراتژی ایران برای فائق آمدن بر تهدیدهای خارجی کاملاً واضح و بدون ابهام است. چنانکه در بالا ذکر شد، ایران حمله اتحاد جماهیر شوروی به کشورش را محتمل نمی داند. اگر چنین حمله ای واقع شود، هیچ راهی برای مقاومت یک تنه ایران در برابر آن متصور نیست. نیروهای ایرانی باید به منظور دلسرد کردن متجاوز دست به اقدامات ایذایی بزنند و از این رهگذر زمان لازم را برای وارد عمل شدن جهان آزاد جهت مذاکره و ختم تجاوز به دست

ص: 293

آورند. در یک درگیری عمده با عراق، پیش بینی می کنیم که نیروی هوایی شاهنشاهی ایران می تواند پایگاههای هوایی عراق را از کار بیندازد و برتری هوایی را از آن خود کند. عملیات نیروی زمینی شاهنشاهی ایران نیز با هدف دفاع و، در صورت لزوم، بازپس گیری خاک ایران، انجام خواهد شد. همزمان با آن، نیروی هوایی شاهنشاهی و نیروی دریایی شاهنشاهی ایران مسئولیت دفاع از تأسیسات مهم نفتی و خطوط دریایی ایران را بر عهده خواهند داشت. عوارض طبیعی در ایران قابلیت جابجایی نیروها را در این کشور پهناور به مسئله ای بسیار مهم مبدل ساخته است. با توجه به رویدادهای اخیر افغانستان، ایران تلاش دارد سیستم های هشدار سریعتر ی در مناطق شرقی کشور مستقر سازد و همچنین در حال بررسی اقداماتی برای ارتقای قابلیت جابجایی تاکتیکی نیروی های نظامی خویش است.

تهدیدهای داخلی برای ثبات و امنیت ایران عمدتاً از دو منبع نشأت می گیرند. مهمترین منبع گروههای مخالفی هستند که اخیراً تظاهراتی را در این کشور به راه انداخته اند. در میان این مخالفان، رهبران مذهبی به ویژه می توانند موجب تحریک مردم و ایجاد آشوب در راهپیمایی ها و مراسم دیگر شوند. برخی از این مخالفان از هم پیمانان بالقوه شان در عراق، لبنان و لیبی الهام، و در برخی موارد کمک های عمده تری، می گیرند. منبع دومی که در حال حاضر اهمیت کمتری دارد، ولی به طور بالقوه خطرناک تر به حساب می آیند، گروههای تروریستی در درون ایران هستند. فعالیت آنها در حال حاضر که فرایند آزادسازی فضای سیاسی رو به پیشرفت است، در سطح حداقل قرار دارد. این گروههای تروریستی که ظرف سه سال گذشته از دست نیرو های امنیتی ایران لطمه فراوانی دیده اند، ولی هنوز کاملاً محو نشده اند، توانایی سرقت، آدم ربایی، ترور و سایر فعالیت های مخل نظم عمومی را دارند.

دولت ایران یک استراتژی دو لایه را برای مقابله با تهدیدهای داخلی اتخاذ کرده است. یک لایه شامل افزایش آزادسازی فضای سیاسی به منظور کاهش انگیزه خشونت در میان کسانی است که مایلند فعالیت های سیاسی داشته باشند. شاه در نطقی که به مناسبت روز مشروطه در 5 اوت ایراد کرد، اظهار داشت که از این پس انتخابات ایران «صد در صد آزاد» خواهد بود و آزادی بیان و مطبوعات به طور کامل اجرا خواهد شد. هدف ایران استقرار یک دموکراسی به سبک غربی است. قانونی که قرار است برای اعطای حق تجمع به تصویب برسد، به نامزدهای انتخابات مجلس اجازه خواهد داد تا گردهمایی های سیاسی برگزار کنند. دولت ایران بدین ترتیب امیدوار است گزینه های مقبول تری نسبت به شورش سیاسی در اختیار مردم بگذارد. دومین لایه استراتژی ایران برای مقابله با تهدیدهای داخلی تلاش برای حفظ نظم عمومی است. مأموریت نیروهای پرشمار امنیتی هر چه بیشتر معطوف به کنترل تهدیدهای تروریستی و در عین حال پشتیبانی از نیروهای پلیس در حفظ نظم عمومی در برابر عناصر تفرقه افکن، و متمایل به خشونت، است. شاه اظهار داشته که در عزم خود برای ادامه آزادسازی فضای سیاسی مصمم است، ولی این فرایند باید در محدوده قانون صورت بگیرد- و حقوق همه محترم شمرده شود.

ص: 294

الف- (3) تهدید ها به زعم هیأت آمریکایی:

به طور کلی، هیأت آمریکایی نیز نظر ایران درباره تهدیدهای موجود را تأیید می کند، یعنی این نظر که تهدید اصلی از سوی اتحاد جماهیر شوروی و تهدید عاجل تر از سوی عراق، و رژیم های تندرو در خلیج فارس و افغانستان متوجه ایران است.

الف- (4) نظرات ایران در ارتباط با نوع ارتشی که برای برآوردن نیازها و مقابله با تهدیدها مناسب است: ایران در حال حاضر برنامه بسیار گسترده ای در ارتباط با تقویت نیروهای نظامی و دفاع از کشورش دنبال می کند. نظرات ایران درباره نیازهای ارتش علاوه بر عوامل نظامی مشخص بر عوامل دیگری نیز استوار است:

- تجربه اشغال قبلی ایران توسط قدرت های خارجی و تمایل به بازداشتن قدرت ها از هر گونه اشغال بعدی ایران در آینده.

- نقش سیاسی روز افزون ایران در حکم یک قدرت منطقه ای.

- اثرات جانبی برنامه های نظامی بر اقتصاد غیرنظامی، به خصوص در حوزه نیروی کار ماهر از لحاظ فنی، توسعه زیربنایی و کاربرد تکنولوژی غربی.

- توانایی ایران در کسب اولیه سیستم های تسلیحاتی جدید و نهایتاً نیل به خودکفایی در این زمینه، یعنی کاربرد، حفظ و نگهداری و پشتیبانی سیستم های تسلیحاتی فوق با مساعدت محدود و یا بدون مساعدت خارجی.

- اولویت بالای حفاظت از میدان های نفتی ایران.

- تمایل شاه به عدم وابستگی به فقط یک کشور برای تأمین سلاح.

- برخی شک و تردیدها نسبت به حمایت نهایی آمریکا از ایران در صورت حمله یک قدرت خارجی به این کشور.

- تمایل ایران به کسب توانایی، در صورت امکان، حمایت از حکام سنتی در منطقه در برابر نیروهای انقلابی از آنجایی که، از نظر شاه، چنین حکام سلطنتی یا شبه سلطنتی دارای تداوم و قابلیت پیش بینی در روابط داخلی و منطقه ایشان هستند.

نظرات ایران در ارتباط با نیازهای نظامی مشخص به شرح زیر است:

نیروی زمینی

به دلیل عوارض طبیعی صعب العبور در ایران و فقدان یک شبکه حمل و نقل مناسب، نیروی زمینی شاهنشاهی ایران برای دفاع از مرزها و تأسیسات نفتی استراتژیک مستقر در مناطق همجوار با مرز عراق در مقابل تهدید ارتش بزرگ و بسیار مجهز عراق با سلاح های شوروی، به هلیکوپتر، تجهیزات جابجایی نیرو در زمین، و سلاح های مرتبط نیاز دارد. لشگرها و تیپ هایی باید برای حفظ و دفاع از ثبات در مناطق محوله به آنها و همچنین انجام اقدامات ایذایی در مقابل حمله شوروی در مناطقی از کشور مستقر شوند. در صورت تجاوز عراق به

ص: 295

خاک ایران به نیروهای مختلفی برای دفاع از مرزهای غربی نیاز است. استقرار دو لشگر پیاده، یک تیپ پیاده، و دو لشگر زرهی، به همراه یک لشگر زرهی و بخش هایی از لشگر گارد به حالت ذخیره، برای مقابله با حمله عراق لازم است.

برای حفاظت از نواحی مرزی شرق نیز به یک لشگر پیاده نیاز است.

لشگر زرهی چهارم نیز، پس از فعال سازی کامل، در بخش شرق-جنوب-شرق کشور مستقر خواهد شد و مأموریت آن استقرار پاسگاههای ملی و تأمین امنیت در بخش شرق-جنوب شرقی کشور خواهد بود.

تیپ های پیاده هوابرد باید همچون نیروی ذخیره عمل کنند، و در عین حال از تیپ نیروهای ویژه باید در عملیات ویژه و جنگ های غیرمتعارف استفاده شود.

تمامی فاکتورهای برنامه ریزی در سطوح بالا نشان می دهد که بخش هوانیروز ارتش ایران باید گسترش یابد. به دلیل پهناوری کشور و شبکه حمل و نقل ناکافی آن، افزایش توانایی تحرک هوایی به ارتش ایران کمک خواهد کرد تا از مرزهای کشور و میدان های نفتی استراتژیکش دفاع کند. بین سالهای 1979 تا 1988، هوانیروز ارتش ایران احتمالاً دارای پنج گروه پشتیبانی مستقیم هوانیروز (DSAG)، هر یک با 176 هلیکوپتر و یک گروه پشتیبانی عمومی هوانیروز (GSAG) با 253 هلیکوپتر خواهد بود. به منظور دفاع از مرزهای صعب العبور غربی در برابر بالقوه ترین تهدید، یعنی حمله عراق، به دو گروه پشتیبانی مستقیم هوانیروز نیاز است. این دو گروه در محل استراتژیکی مستقر خواهند شد که بتوانند در مقابل تهدید روسیه از شمالغربی نیز واکنش نشان دهند. یک گروه پشتیبانی مستقیم هوانیروز در جنوب غربی نزدیک خلیج فارس مستقر خواهد شد تا از واردات کالا که از طریق بنادر خلیج فارس وارد کشور می شوند و همچنین میدان های عظیم نفتی واقع در آن منطقه حفاظت کنند. یک گروه پشتیبانی مستقیم هوانیروز نیز در محلی استراتژیک در جنوب شرقی کشور مستقر خواهد شد تا از مرزهای کشور با پاکستان و بقیه خلیج فارس حفاظت کند؛ و نهایتاً یک گروه پشتیبانی نیز در نزدیکی مرزهای شمالی و شرقی کشور مستقر خواهد شد و مأموریت آن حفظ و دفاع از ثبات در مقابل تهدید تجاوز شوروی یا افغانستان است. گروه پشتیبانی عمومی هوانیروز نیز در مرکز کشور مستقر خواهد شد تا در صورت لزوم بتواند در جهات مختلف پشتیبانی کند. هوانیروز ارتش ایران باید مأموریت های جابجایی هوایی را با امکان حمل 10 گردان پیاده و پشتیبانی توپخانه در میدان نبرد؛ پشتیبانی آتش هوایی (AH-1J)؛ جنگ ضد تانک؛ پروازهای شناسایی؛ لجستیکی، تدارکاتی، و تخلیه مجروحین را داشته باشد.

این نیرو برای حفاظت از شاه و دربار شامل لشگر گارد و یک تیپ پیاده خواهد بود.

نیروی دریایی

کل نفت صادراتی ایران از خلیج فارس و بخش اعظمی از واردات کشور از همان طریق و

ص: 296

تنگه هرمز در ورودی آن می گذرد؛ بنابراین، کشور ایران از لحاظ اقتصادی و سیاسی نیاز به ورود و خروج امن، به و از، این منطقه به و از اقیانوس هند و دریای عربی دارد. ایجاد یک نیروی دریایی مدرن، اهمیتی اساسی برای تأمین امنیت تجارت آزاد در این منطقه برای ایران دارد.

دو کشتی پشتیبانی [ضد زیردریایی] ASW، چهار رزم ناو سی.جی-993، چهار ناوشکن-اسکورت کلاس ووسپر، نزدیک به 12 ناوچه سریع و قایق های مجهز به سیستم موشک های هدایت شونده، و شش تا نه زیردریایی تهاجمی دیزلی توانایی ضدهوایی، ضدسطحی و [ضد زیردریایی] ASW را برای حفاظت از LOCs در خلیج فارس، خلیج عمان، و دریای عربی، و مناطق شمالی دریای هند به ایران خواهد داد. یک اسکادران گشتی/ASW توانایی ASW و ASUW را به واحدهای سطحی خواهد بخشید. برنامه ریزی برای خارج کردن DDG، و SP/DDG کنونی و توسعه عملیات در خلیج فارس و دریای عمان خرید ناوچه های مدرن یا کشتی هایی در کلاس مشابه را ضروری ساخته است.

افزوده شدن دو نوع هاورکرافت و تعدادی هلیکوپتر، توانایی نیروی دریایی شاهنشاهی را برای سرکوب نفوذ نیروهای برانداز از نوار ساحلی بسیار بلند این کشور ارتقای داده است، که همراه با ایجاد یک نیروی کماندویی دریایی، نیروی واکنش سریع را برای دفاع از جزایر ساحلی ایران در اختیار این کشور قرار خواهد داد. نیروی دریایی شاهنشاهی ایران به منظور ارتقای نیروهای گشتی و ضربتی سطحی خود، دوازده قایق گشتی 275 تنی فرانسوی مجهز به سیستم موشک های هدایت شونده را به خدمت گرفته است.

از آنجایی که ساخت و ساز در بندر چابهار به تعویق افتاده، گسترش پایگاه بندر عباس به منظور پشتیبانی زیردریایی ها و رزم ناوهای سی.جی-993 (کلاس کورش) برای انجام عملیات دریایی در دریای عربی و کنترل ورود و خروج به خلیج فارس ضرورت یافته است.

تهیه کشتی های تدارکاتی بیشتر به نیروی دریایی شاهنشاهی توانایی لجستیکی بیشتری خواهد بخشید و اجازه انجام عملیات طولانی تری به آنها خواهد داد. کشتی های آبی-خاکی چند منظوره امور تدارکاتی پایگاههای ساحلی و جزایر را تسهیل خواهد ساخت. دو کشتی تعمیرات و یک سکوی بزرگ خشک شناور نیز می تواند توانایی تعمیرات شناور را که برای گسترش ناوگان ضروری است تأمین کند.

نیروی هوایی

نیروی هوایی شاهنشاهی ایران باید توانایی مقابله با تهدید هواپیماهایی با عملکرد بالا را داشته باشد. به منظور دفاع معنادار از تأسیسات نفتی بسیار آسیب پذیر کشور، نیروی هوایی شاهنشاهی ایران باید به هواپیماهای پیشرفته و تسلیحات دفاع هوایی مجهز باشد. علاوه بر این، نیروی هوایی شاهنشاهی ایران باید بتواند از نیروی دریایی شاهنشاهی و نیروهای زمینی

ص: 297

شاهنشاهی ایران پشتیبانی کند.

از آنجایی که واحدهای نیروی هوایی شاهنشاهی ایران فقط دارای هشت پایگاه اصلی یک پایگاه عملیات FORWARD هستند، و از آنجایی که تأسیسات تولید و حمل نفت عمدتاً در منطقه جنوب مجتمع هستند، تقویت توانایی های دفاع هوایی ایران به منظور تأمین امنیت کشور و اقتصاد آن حیاتی است. بنابراین، ابتدا برنامه ای برای تکمیل سریع یک شبکه راداری به همراه یک سیستم ارتقا یافته فرماندهی و کنترل برای هشدار سریع و کنترل کلیه هواپیماهای دفاعی و تاکتیکی تهیه شده است. علاوه بر این، ارتقای سیستم کنترل ترافیک هوایی در کنار سیستم دفاع هوایی کشور امری ضروری است.

وجود اسکادران های فعلی و پیش بینی شده برای ایجاد یک نیروی قوی رهگیری، و در عین حال ایجاد توانایی تلافی جویی علیه پایگاههای هوایی دشمن به منظور نابود کردن تهدید هوایی در مبدأ ضرورت دارند. نیروی هوایی شاهنشاهی ایران در حال حاضر هواپیماهای اف-5، اف-4 و اف-14 را در خدمت دارد و در حال خرید هواپیماهای اف-16 است که توانایی پاتک هوایی، بمباران مواضع دشمن، پشتیبانی نزدیک از نیروهای زمینی، و پوشش هوایی به واحدهای دریایی را در اختیار آن می گذارد.

هواپیماهای ایوکس موجب تقویت توانایی فرماندهی و کنترل، کمک به کسب و حفظ برتری هوایی و تجسس دریایی خواهد شد.

موشک های آی- هاوک و سایر موشک های زمین به هوا نیز برای ارتقاء عملیات هواپیماهای رهگیری به منظور دفاع منطقه ای از تأسیسات کلیدی نظیر پایگاههای هوایی و تأسیسات نفتی ضروری هستند.

وجود اسکادران هایی از هواپیماهای شناسایی تاکتیکی برای ارایه اطلاعات به موقع هوایی برای کلیه نیروها ضرورت دارد.

هواپیماهای باربری دوربرد برای پشتیبانی لجستیکی بین ایران و منابع تدارکاتی، و اصلی ترین آنها ایالات متحده، ضروری هستند. به سبب محدود و آسیب پذیر بودن خطوط ارتباطی داخل کشور، باربری هوایی به منظور انجام عملیات تدارکاتی برای نیروی هوایی و زمینی ضرورت دارد.

هواپیماهای مختص سوخت رسانی هوایی برای افزایش بُرد و مدت عملیات جنگنده ها و هواپیماهای شناسایی، و به نوبه خود، افزایش توانایی تجسسی و رزمی آنها ضروری هستند.

پی-3، با پشتیبانی تجسسی هواپیماهای ایوکس، برای عملیات گشتی و تجسسی هوابرد دریایی مورد استفاده قرار خواهند گرفت. علاوه بر این، از پی-3 ها برای عملیات ضدزیردریایی به منظور حفاظت از خطوط دریایی ارتباطی در خلیج فارس به کار گرفته خواهند شد.

هلیکوپترها نیز برای انجام عملیات جستجو و نجات و پشتیبانی مستقیم سایر عملیات

ص: 298

پروازی ضروری هستند.

مدرن سازی سیستم های لجستیکی، ارتقای توانایی ارتباطات دور بُرد، و گسترش و بهبود آموزشکده های داخل کشور پیش شرط کسب کارآیی و اثربخشی بالا هستند.

الف- (5) ارزیابی نیروهای مسلح ایران در ارتباط با منافع و جایگزین های ایالات متحده

پیش بینی می کنیم که با اجرای برنامه های فوق، ساختار دفاعی ایران توانمند و کارآمد خواهد شد. این توانمندی نیز به نوبه خود موجب حمایت از اهداف مساعدت های امنیتی و منافع ملی ایالات متحده خواهد شد. با وجود این، به منظور جذب موثر و مدیریت سیستم های پیچیده ای که ایران قصد اکتسابش را دارد، به ارتقای کنترل فرماندهی، عملیات مشترک، برنامه ریزی دراز مدت، و هماهنگی های داخلی نیاز است. دولت ایران کاملاً از مشکلات موجود و بالقوه توانایی خود در جذب این سیستم ها آگاه است. به همین سبب شاه همکاری نزدیکی با مستشاران ارشد نظامی، چه ایرانی و چه غیرایرانی، برای تضمین ارتقای این توانایی ها دارد.

الف- (6) رابطه هزینه های دفاعی با متغیرهای اقتصادی

بودجه پیش بینی شده برای امور دفاعی و واردات اقلام نظامی در سال های 1980 تا 1982 در ارتباط با کل بودجه و کل واردات، به ترتیب 28 و 10 درصد خواهد بود، که چند درصد کمتر از آمار و ارقام فعلی است. سهم بودجه دفاعی در تولید ناخالص ملی پیش بینی شده چیزی بین 5/13 و 9/13 درصد است، که عملاً با میزان فعلی تفاوتی نخواهد داشت. جدول پیوست نسبت بودجه دفاعی را در اقتصاد ایران تا دوره پیش بینی شده 1980 تا 1982 نشان می دهد.

در 20 مارس 1978 ذخایر رسمی ارزی و طلای ایران 7/11 میلیارد دلار بود. با افزودن سرمایه گذاری خارجی و اعتبارات، سبد رسمی دارایی های خارجی ایران در حدود 20 میلیارد دلار است. تا به امروز، هیچ رابطه ای بین سیاست های بودجه ای و ذخایر ارزی ایران وجود نداشته است. بنابراین، از زمانی که ایران برنامه استقراض خارجی خود را در سال 1976-1977 آغاز کرد، این کشور مبالغ هنگفتی وام دریافت کرده ولی در عین حال افزایش حجم ذخایر ارزی آن از سطح استقراض هایش تجاوز می کند. با توجه به ذخایر ارزی فعلی ایران که برابر است با شش ماه هزینه واردات کالا و خدمات، نسبت بسیار پایین بازپرداخت اصل و فرع وام ها (بین 4 تا 5 درصد) و رتبه بندی بسیار عالی از لحاظ ریسک اعتباری، می توان فرض کرد که استقراض خارجی می تواند مکمل خوبی برای درآمدهای نفتی و سایر درآمدهای ارزی باشد و هیچ مشکلی در ارتباط با پرداخت اصل و فرع اعتبارات ارزی در دوره 1980 تا 1982 پیش نخواهد آمد.

ص: 299

1977-1982

هزینه های دفاعی ایران به نسبت کل اقتصاد آن

(به میلیون دلار)

1977 19781979198019811982

الف. تولید ناخالص ملی 7585289505104721123571145814173519

ب. بودجه کلی339044163049956599477193786324

پ. بودجه دفاعی

درصد A/C

درصد B/C10169

4/13

0/3011608

0/13

9/2713930

3/13

9/2716716

5/13

9/2720059

8/13

9/2724070

9/13

9/27

ت. واردات کالا و

خدمات221732549929324337223878144598

ث. واردات نظامی

(خریدهای نظامی خارجی)

درصد D/R2685

(2239)

1/123935

(3400)

4/153577

(2935)

2/124153

(3383)

3/123194

(2270)

2/84259

(3150)

5/9

الف- سال ایرانی از 20 مارس شروع می شود.

ب- نرخ برابری دلار 5/70 ریال بر اساس قیمت فعلی بازار است.

پ- کلیه آمار و ارقام از منابع رسمی دولت ایران صادر شده است، به جز ردیف مربوط به واردات نظامی

ت- ردیف مربوط به واردات نظامی برآورد سفارت است.

الف- (7) اقلام و خدمات دفاعی که احتمالاً ایران از ایالات متحده درخواست خواهد کرد:

جدول شماره یک میزان اقلام و خدمات دفاعی را که ایران مایل است در طول چهار یا چند سال آینده از ایالات متحده خریداری نماید نشان می دهد. ارزش دلاری هر یک از این اقلام و خدمات در جدول شماره 2 نمایش داده شده است.

به منظور کمک به مدیریت برنامه خریدهای نظامی خارجی دولت ایران تا سقف مجاز انتقال تسلیحات، برنامه ای در ارتباط با خرید تسلیحات نظامی به همراه دلایل توجیهی آن تهیه شده است که ارایه می گردد. اطلاعات مربوط به قیمت ها و موجودی که در تهیه این برنامه مورد استفاده قرار گرفته بر اساس بهترین برآوردهای موجود در داخل کشور است. برای آنکه دولت ایالات متحده بتواند نیازمندی های پیش بینی شده دولت ایران را تأمین کند، این برنامه افزایشی انباشتی را توصیه می کند. یکی از ملاحظات اصلی به هنگام تهیه این برنامه توانایی های ایران برای جذب این سیستم ها بوده است. یکی دیگر از ملاحظات مهم برای دولت ایران، تدام تولید به منظور پرهیز از هزینه های هنگفت و حفظ پایه آموزی است. هر دو

ص: 300

مورد در برنامه مزبور ملحوظ شده اند.

سیستممقدار برنامه ریزی مقدار قابل توصیه به تفکیک سال تصویب نامه پیشنهاد و قبول

سال مالی 79سال مالی 80سال مالی 81سال مالی 82

آماد هلیکوپتر 11----

اس.پی. هویتزر 155 م.م.

ام-109 ای.1.بی.21458156--

اس.پی. هویتزر 203 م.م.

ام-110 ای284813--

حمل و نقل دریایی، ام-548100100---

مدرن سازی تانک ها 2460 کیت-460 کیت--

تأسیسات بازسازی خودروهای شنی دار 31برنامه ریزی نشده- احتمالاً خرید تجاری

توپ 20 م.م./ ام-197 46برنامه ریزی نشده

جنگنده تاکتیکی اف-4 ای 3131---

رادارهای سیار3-53-5---

آماد آی-هاوک11---

جنگنده های تاکتیکی اف-147020202010

تانکر استراتژیک کی.سی-07، 12-12--

هواپیمای باری ای.ام.اس.تی./سی-130 5100/150در مرحله تحقیق و توسعه- برنامه ریزی نشده- میزان مورد درخواست معلوم نیست.

رادارهای زمینی دوربرد11-14-11-14--

جنگنده تاکتیکی اف-16 140-242448

هواپیمای ASW پی-3سی74-3-

استاندارد کردن ناوچه ها12444-

هلیکوپتر ضد مین آر.ایچ-53 دی6---6

اژدر ام.کی-48400غیر قابل تحویل

یدک کش (بندر و ساحل)10احتمالاً خرید تجاری

یدک کش (نوع اقیانوس پیما، T-ATF)22---

تانکر استراتژیک کی.سی-7473احتمالاً خرید تجاری

ص: 301

1- با توجه به نیازمندی هایی که در سال قبل مورد موافقت قرار گرفت (حفظ برنامه موجود)

2- ارتقای تانک های ام-60 به ام-60 ای3.

3- از تیم تحقیقاتی برای تعیین نیازمندی ها سئوال شده است.

4- جهت استفاده برای تضمین کیفیت آتش مهمات 20 م.م. تولید شده در ایران. هیأت مستشاری استفاده از توانایی های موجود دولت ایران را توصیه می کند.

5- هواپیماهای ای.ام.اس.تی هنوز در مرحله تحقیق و توسعه هستند (نمونه اولیه) و برای خریدهای نظامی خارجی آماده نیستند. هیأت مستشاری خرید موقت 50 هواپیمای سی-130 را تا قطعی شدن خرید ای.ام.اس.تی توصیه می کند.

6- این مقادیر به تفکیک سال تأیید نامه پیشنهاد و خرید در مقابل سقف ارزش دلاری ارایه شده است و نه سال تحویل اقلام. توصیه برای برنامه های جدید خرید بر اساس تحلیل حوزه های مأموریت، تهدیدها، ملاحظات تولید، ظرفیت جذب سیستم ها و پیش بینی سقف فروش های نظامی دولت آمریکا ارایه شده اند.

برآورد ارزش هر قرارداد خریدهای نظامی خارجی در زمان قبول

1- هزینه اولیه سیستم 1سال مالی 79سال مالی 80سال مالی 81سال مالی 82

آماد هلیکوپتر200---

اس. پی. هویتزر 155 م.م.

ام-109 ای. 1 بی.47127--

اس.پی. هویتزر 203 م.م.

ام-110 ای. 2783--

حمل و نقل دریایی ام-54611---

مدرن سازی تانک92--

تأسیسات بازسازی خودروهای شنی دارتأمین مالی تیم تحقیق از محل ذخایر مدیریتی

هزینه تأسیسات نامعلوم- احتمالاً خرید تجاری

توپ 20 م.م. ام-197تا اطلاع ثانویه به تعویق بیفتد

جنگنده تاکتیکی اف-4 ای390---

رادارهای سیار7---

آماد آی-هاوک200---

جنگنده تاکتیکی اف-14700740800400

ص: 302

تانکر استراتژیک کی.سی-707-350--

هواپیماهای باری ای.ام.اس.تی/سی-130ای.ام.اس.تی. در مرحله تحقیق و توسعه-برنامه ریزی نشده- میزان درخواست سی-130 نامعلوم

رادارهای دوربرد زمینی-200--

جنگنده تاکتیکی اف-16-6006501300

هواپیمای ASW، پی-3 سی100-100-

استاندارد کردن ناوچه ها140155170-

هلیکوپتر ضد مین آر.ایچ-53 دی---100

اژدر ام.کی-48غیر قابل تحویل

یدک کش (بندر و ساحل)احتمالاً خرید تجاری

یدک کش نوع اقیانوس پیما، T-ATF37---

تانکر استراتژیک کی.سی-747احتمالاً خرید تجاری

جمع کل 1910226716201800

2- سایر داده های مربوط به هزینه

جریان سالیانه در ارتباط با پشتیبانی 283590010001200

جریان در ارتباط با نیازمندی مهمات 39011645050

ذخایر مدیریتی100100100100

مجموع2933338322703150

1- برآورد هزینه اولیه با ملحوظ کردن محصول نهایی، بعلاوه قطعات یدکی و مهمات اولیه، آموزش و هزینه های جاری عملیات و تعمیر و نگهداری محاسبه شده است.

2- بر اساس هزینه برآورد شده برنامه های تحویل شده.

3- هزینه برآورد شده برای آموزش و ایجاد ذخیره جنگی.

الف- (8) ارزیابی اقلام پیش بینی شده

به پیوست اطلاعات جداگانه ای در ارتباط با هر یک از سیستم های جدیدی که دولت ایران به آن علاقمند است ارایه شده است.

توضیحات

1- مقادیر مذکور بیانگر سال تأیید نامه پیشنهاد و قبول در برابر سقف ارزش دلاری دولت ایالات متحده است و نه سال تحویل. توصیه برای خریدهای جدید بر اساس تحلیل حوزه مأموریت، تهدیدها، ملاحظات تولید، ظرفیت جذب سیستم و پیش بینی سقف مجاز خریدهای

ص: 303

نظامی خارجی دولت ایالات متحده آمریکاست.

2- برآورد هزینه های اولیه سیستم ها با احتساب هزینه محصول نهایی، قطعات و مهمات اولیه، آموزش ها و هزینه های عملیات و تعمیر و نگهداری جاری انجام شده است.

سیستم: شرکت پشتیبانی و نوسازی هلیکوپتری ایران

1- برنامه خرید

تعداد به تفکیک سال تأیید نامه پیشنهاد و قبول

تقاضای کلسال مالی 79سال مالی 80سال مالی 81سال مالی 82

11---

2- هزینه های تقریبی اولیه سیستم (مستقیم و غیرمستقیم)200

میلیون دلار---

3- اطلاعات تکمیلی

الف- ارزیابی اجمالی (نیاز - کاربرد):

نیازمندی های بیشتر به قرارداد WAL در چارچوب خریدهای نظامی خارجی مربوط است- که در ارتباط با عملیات پیمانکار شرکت پشتیبانی و نوسازی هلیکوپتری ایران (IHSRC) است. قرارداد WAL در اواخر ماه سپتامبر 1977 از سوی دولت ایران پذیرفته شد. بعداً مشخص شد ارزش این قرارداد از لحاظ کل کاری که باید انجام می شد، کمتر محاسبه شده است.

ب- تأثیر بر کنترل تسلیحاتی:

(1) تأثیر بر ثبات منطقه:

خیر.

(2) ایجاد توانایی های جدید:

خیر. توانایی های کنونی را ارتقا می دهد.

سیستم: توپ خودکششی هویتزر 155 م.م.، ام-109 ای. 1 بی.

1- برنامه خرید

تعداد به تفکیک سال تأیید نامه پیشنهاد و قبول

تقاضای کلسال مالی 79سال مالی 80سال مالی 81سال مالی 82

21458156--

2- هزینه های تقریبی اولیه

ص: 304

سیستم (مستقیم و غیرمستقیم)

47

میلیون دلار127

میلیون دلار--

3- اطلاعات تکمیلی:

الف- ارزیابی اجمالی (نیاز -کاربرد):

توپ اس.پی. هویتزر 155 م.م./ام-109. نیاز به پشتیبانی آتش متحرک بیشتر بر اساس تحلیل تهدیدها (اساساً از طرف عراق) و جبهه گسترده ای که باید از آن دفاع شود استوار است. نیروی زمینی ارتش شاهنشاهی ایران در حال حاضر جبهه ای به بزرگی دو تا سه برابر آنچه ارتش آمریکا تقریباً همان میزان نیرو در اروپا دارد، دفاع می کند. توپ های خودکششی هویتزر توانایی انتقال نیروی رزمی بیشتر را به مناطق مورد نیاز و تا حدودی خنثی کردن برتری قابل پیش بینی زرهی و توپخانه ای عراق را ایجاد می کند. نیروی زمینی شاهنشاهی ایران همچنین یک لشگر زرهی را به منظور تأمین امنیت بخش شرقی ایران تشکیل خواهد داد. تعدادی از توپ های درخواستی برای تکمیل بخش توپخانه این لشگر زرهی است. بر اساس تحلیل اخیری که از زمان لازم برای تولید و برنامه های زمانی تحویل اقلام انجام گرفته است، به نظر می رسد بتوان این توپ ها را ظرف مدت سه سال به ایران تحویل داد. اگرچه نیروی زمینی شاهنشاهی ایران هنوز برنامه ریزی تفصیلی برای جذب تدریجی هویتزرهای اضافی انجام نداده است، تحلیل جاری ما از توانایی های آن برای جذب و آموزش خدمه و پشتیبانی این توپ ها نشان می دهد که آنها احتمالاً می توانند ظرف مدت چهار تا پنج سال هویتزرهای درخواستی را جذب کنند.

ب- تأثیر بر کنترل تسلیحاتی:

(1) تأثیر بر ثبات منطقه:

موضع دفاعی ایران را تقویت می کند و انتظار نمی رود دشمنان بالقوه را به فکر گسترش توپخانه بیندازد.

(2) ایجاد توانایی های جدید:

خیر. توانایی های کنونی را ارتقا می دهد.

سیستم: حمل و نقل، کاملاً شنی دار، ام-548

1- برنامه خرید

تعداد به تفکیک سال تأیید نامه پیشنهاد و قبول

تقاضای کلسال مالی 79سال مالی 80سال مالی 81سال مالی 82

100100---

2- هزینه های تقریبی اولیه

ص: 305

سیستم (مستقیم و غیرمستقیم)

11

میلیون دلار---

3- اطلاعات تکمیلی:

الف- ارزیابی اجمالی (نیاز-کاربرد):

معمولاً هر دستگاه Cargo Carrier ام-548 برای حمل مهمات و خدمه با یک قبضه توپ خودکششی همراه می شود. خرید 100 دستگاه ام-548 تقریباً سیستم کافی برای برنامه توپ های خودکششی که قبلاً مورد موافقت قرار گرفته و همچنین اولین نامه پیشنهاد برای هویتزرهای خودکششی فراهم می آورد.

تصویب این درخواست نیروی زمینی شاهنشاهی ایران را قادر خواهد ساخت تا خدمه و مهمات لازم را برای استقرار هویتزرهای خودکششی جهت خدمت با گردان های توپخانه صحرایی جابجا کند. بر اساس تحلیل اخیری که از زمان لازم برای تولید و برنامه های زمانی تحویل اقلام انجام گرفته است، به نظر می رسد بتوان این ام-548 ها را ظرف مدت سه سال به ایران تحویل داد.

ب- تأثیر بر کنترل تسلیحاتی:

(1) تأثیر بر ثبات منطقه:

حداقل. این اقلام توانایی های توپخانه صحرایی موجود را تکمیل می کند و انتظار نمی رود تهدید بیشتری متوجه دشمنان بالقوه سازد.

(2) ایجاد توانایی های جدید:

خیر. توانایی های کنونی را ارتقا می دهد.

سیستم: کیت ارتقای تانک های ام-60 به ام-60 ای. 3

1- برنامه خرید

تعداد به تفکیک سال تأیید نامه پیشنهاد و قبول

تقاضای کلسال مالی 79سال مالی 80سال مالی 81سال مالی 82

460-460--

2- هزینه های تقریبی اولیه سیستم (مستقیم و غیرمستقیم)

92

میلیون دلار

ص: 306

3- اطلاعات تکمیلی:

الف- ارزیابی اجمالی (نیاز-کاربرد):

ارتقای تانک های ام. 60 ای.1 نیروی زمینی شاهنشاهی ایران موجب بهبود کیفی نیروهای زرهی بدون نیاز به افزایش نیرو می شود. این اقدام تا حدودی موجب خنثی کردن برتری کمّی نیروهای زرهی عراق و افزایش طول عمر تانک های سری ام-60 نیروی زمینی شاهنشاهی می شود. علاوه بر این، اصلاحاتی که بر روی این تانک ها انجام می شود تا حدودی تانک های ام-60 نیروی زمینی ایران را از لحاظ تکنولوژیکی با تانک های رزمی اصلی ایران، یا همان تانک بهبود یافته چیفتن که در ایران نام «شیر- ایران» دارد، قابل مقایسه می سازد. موجودی این کیت ها هنوز معلوم نیست، زیرا ارتش ایالات متحده هنوز طبقه بندی امنیتی برخی از اجزای این کیت ها را مشخص نکرده است.

ب- تأثیر بر کنترل تسلیحاتی:

(1) تأثیر بر ثبات منطقه:

حداقل. توانایی فعلی را ارتقا می دهد و هیچ تهدید قابل ملاحظه ای متوجه دشمنان بالقوه نمی کند.

(2) ایجاد توانایی های جدید:

خیر. توانایی های کنونی را ارتقا می دهد.

سیستم: تأسیسات بازسازی خودروهای شنی دار

1- برنامه خرید

تعداد به تفکیک سال تأیید نامه پیشنهاد و قبول

تقاضای کلسال مالی 79سال مالی 80سال مالی 81سال مالی 82

1برنامه ریزی نشده

2- هزینه های تقریبی اولیه سیستم (مستقیم و غیرمستقیم)

نیازمندی ها هنوز معلوم نیست. قرار است تیم تحقیق نیازمندی را مشخص کند و هزینه آن از محل ذخیره مدیریتی تأمین می شود.

3- اطلاعات تکمیلی:

الف- ارزیابی اجمالی (نیاز - کاربرد):

نیروی زمینی ارتش شاهنشاهی ایران به منظور بهبود وضعیت آمادگی واحدهای توپخانه و زرهی خود به تأسیساتی برای بازسازی خودروهای شنی دار نیاز دارد. این تأسیسات قطعات قبضه

ص: 307

توپ های خودکششی، قبضه توپ های غیرخودکششی، خودروهای زرهی و سایر تسلیحاتی که از دولت ایالات متحده خریداری شده است بازسازی می کند. این تأسیسات با کاهش وابستگی نیروی زمینی ارتش شاهنشاهی ایران به آمریکا برای پشتیبانی تسلیحات، و کاهش ضرورت تعویض قطعات فرسوده تسلیحاتی در راستای اهداف ایالات متحده عملی خواهد کرد. وجود تأسیسات بازسازی به منظور پشتیبانی موجودی عظیم خودروهای شنی دار و سایر تسلیحات تصویب شده و افزایش طول خدمت این سیستم ها ضروری است.

هزینه های اولیه باید مشخص شود. برآورد نسبتاً دقیق هزینه ها تا زمان تکمیل تحقیقات میسر نخواهد بود.

زمان لازم برای تشکیل تیم تحقیق، انجام تحقیقات، ارزیابی دولت ایران از نتایج تحقیقات پیش از درخواست نامه پیشنهاد و قبول برای این تأسیسات و فرایند های اداری نامه پیشنهاد و قبول حاکی از آن است که سال مالی 1981 اولین سالی است که می توان امید به شروع تأمین مالی تأسیسات فوق داشت.

ب- تأثیر بر کنترل تسلیحاتی:

(1) تأثیر بر ثبات منطقه:

خیر.

(2) ایجاد توانایی های جدید:

خیر. در صورت اجرا توانایی های کنونی را ارتقا می دهد.

سیستم: توپ 20 م.م./ام-197

1- برنامه خرید

تعداد به تفکیک سال تأیید نامه پیشنهاد و قبول

تقاضای کلسال مالی 79سال مالی 80سال مالی 81سال مالی 82

6برنامه ریزی نشده

2- هزینه های تقریبی اولیه سیستم (مستقیم و غیرمستقیم)

معوق

3- اطلاعات تکمیلی:

الف- ارزیابی اجمالی (نیاز-کاربرد):

شش توپ 20 م.م. و ام-197 از سوی MIO درخواست شده است. هدف از خرید این

ص: 308

توپ ها کنترل کیفی مهمات است. تهیه این سلاح باید تا زمانی که نیروی زمینی ارتش شاهنشاهی توپ مزبور را در انبار داشته باشد، به تعویق بیفتد. خرید پیشنهادی احتمالاً با انتقال این توپ ها از نیروی زمینی به MIO انجام خواهد شد.

ب- تأثیر بر کنترل تسلیحاتی:

(1) تأثیر بر ثبات منطقه:

خیر

(2) ایجاد توانایی های جدید:

خیر

سیستم: هواپیمای اف-4 ای

1- برنامه خرید

تعداد به تفکیک سال تأیید نامه پیشنهاد و قبول

تقاضای کلسال مالی 79سال مالی 80سال مالی 81سال مالی 82

3131---

2- هزینه های تقریبی اولیه سیستم (مستقیم و غیرمستقیم)

390

میلیون دلار

3- اطلاعات تکمیلی:

الف- ارزیابی اجمالی (نیاز-کاربرد):

این هواپیماها برای عملیات تدافعی به منظور خنثی کردن تهدید موشک های سام و AAA هدایت شونده توسط رادار بر فراز خاک دشمن و در طول خطوط لجستیکی ارتباطات و پایگاههای هوایی دشمن مورد نیاز است. دولت ایران بر این باور است که هرگاه دشمن عملیات خصمانه خود را شروع کند، بر اساس دکترین IAW شوروی سعی خواهد کرد کنترل حریم هوایی خاک طرف مقابل را با موشک های بسیار سریع الانتقال سام، AAA و سیستم های هواپیمایی خود کنترل کند.

به منظور مقابله با این اقدام، دولت ایران باید سیستم های سیار سام و AAA همراه با نیروی های زمینی مهاجم و همچنین رادارها و سیستم های ارتباطی لازم برای پشتیبانی این نوع عملیات را خنثی سازد.

نیروی هوایی ارتش شاهنشاهی توانایی اثبات شده ای برای راه اندازی و تعمیر و نگهداری هواپیماهای اف-4 ای و همچنین تعداد کافی متخصص تعلیم دیده تعمیر و نگهداری برای

ص: 309

پشتیبانی این هواپیماهای اضافی دارد.

ب- تأثیر بر کنترل تسلیحاتی:

(1) تأثیر بر ثبات منطقه:

حداقل. موازنه فعلی را حفظ می کند.

(2) ایجاد توانایی های جدید:

تعداد هواپیماها در این خرید کمتر از تعداد پیش بینی شده هواپیماهای اف-4 ای است که تا سال 1985 از رده خارج می شوند.

سیستم: رادار متحرک

1- برنامه خرید

تعداد به تفکیک سال تأیید نامه پیشنهاد و قبول

تقاضای کلسال مالی 79سال مالی 80سال مالی 81سال مالی 82

3-53-5---

2- هزینه های تقریبی اولیه سیستم (مستقیم و غیرمستقیم)

7

میلیون دلار

3- اطلاعات تکمیلی:

الف- ارزیابی اجمالی (نیاز-کاربرد):

هیأت مستشاری نظامی از سوی وزارت جنگ اطلاع یافته است که فوراً به سیستم تجسس دفاع هوایی در طول مرزهای شرقی ایران نیاز است. دولت ایران به دلیل درگیری های اخیر در افغانستان تهدید جدیدی را احساس کرده است. وزارت جنگ بر این باور است که فوراً به پوشش تجسسی دفاع هوایی نیاز دارد.

ب- تأثیر بر کنترل تسلیحاتی:

(1) تأثیر بر ثبات منطقه:

این سیستم، بخش تکمیلی سیستم فعلی هشدار دفاع هوایی است و یک سیستم دفاعی شناخته می شود. انتظار می رود تأثیرات آن ناچیز باشد.

(2) ایجاد توانایی های جدید:

اضافه شدن 3-5 سیستم جدید، سیستم کنونی هشدار دفاع هوایی را برای مقابله با تهدید جدید گسترش می دهد.

ص: 310

سیستم: آماد آی- هاوک

1- برنامه خرید

تعداد به تفکیک سال تأیید نامه پیشنهاد و قبول

تقاضای کلسال مالی 79سال مالی 80سال مالی 81سال مالی 82

11---

2- هزینه های تقریبی اولیه سیستم (مستقیم و غیرمستقیم)

200

میلیون دلار

3- اطلاعات تکمیلی:

الف- ارزیابی اجمالی (نیاز-کاربرد):

ایجاد تأسیسات تعمیر و نگهداری در سطح آماد برای سیستم کنونی آی-هاوک. تجهیزات مستقر شده فعلی آی- هاوک قرار است در سال 1980 مورد تعمیر و تغییرات اساسی قرار گیرد.

ب- تأثیر بر کنترل تسلیحاتی:

(1) تأثیر بر ثبات منطقه:

خیر.

(2) ایجاد توانایی های جدید:

به نیروی هوایی ارتش شاهنشاهی اجازه می دهد توانایی کنونی خود را حفظ کند.

سیستم: هواپیماهای اف-14

1- برنامه خرید

تعداد به تفکیک سال تأیید نامه پیشنهاد و قبول

تقاضای کلسال مالی 79سال مالی 80سال مالی 81سال مالی 82

7020202010

2- هزینه های تقریبی اولیه سیستم (مستقیم و غیرمستقیم)

700

میلیون دلار740

میلیون دلار800

میلیون دلار400

میلیون دلار

ص: 311

3- اطلاعات تکمیلی:

الف- ارزیابی اجمالی (نیاز-کاربرد):

عراق اصلی ترین و فوری ترین تهدید نظامی را متوجه ایران می کند و این امر به دلیل قرار گرفتن آن در نزدیکی میدان های نفتی ایران، قدرت قابل توجه و رو به گسترش نظامی و خطوط تدارکاتی کوتاه آن از اتحاد شوروی است. بُرد جنگنده ها و بمب افکن های عراق به بیش از 800 مایل در داخل ایران می رسد. از سال 1973، عراق موجودی جنگنده های خود را به میزان 50 درصد افزایش داده است. (پیش بینی می شود تا اواسط دهه 1980، نیروهای هوایی عراق ارتقا یافته و تهدیدی به مراتب بزرگتر از لحاظ کیفی و کمی متوجه ایران خواهد ساخت.) نقش اصلی اف-14 ها دفاع هوایی است، یعنی رهگیری و انهدام هواپیماهای نفوذی در بیشترین بُرد ممکن.

ب- تأثیر بر کنترل تسلیحاتی:

(1) تأثیر بر ثبات منطقه:

افزوده شدن این تعداد هواپیماهای اف-14 توانایی دفاعی ایران را ارتقا می دهد، بدون اینکه سطح انتقال تکنولوژی را افزایش دهد. دولت ایران در حال آموزش های توانایی هوا به زمین نیست و سیاست دفاعی تعریف شده ای دارد. پیش بینی می کنیم این هواپیماها موازنه قوا را در منطقه حفظ کند.

(2) ایجاد توانایی های جدید:

افزوده شدن این مقدار اضافی اف-14، تکنولوژی جدیدی در منطقه خلیج فارس معرفی نمی کند.

سیستم: هواپیماهای کی.سی-707

1- برنامه خرید

تعداد به تفکیک سال تأیید نامه پیشنهاد و قبول

تقاضای کلسال مالی 79سال مالی 80سال مالی 81سال مالی 82

12-12--

2- هزینه های تقریبی اولیه سیستم (مستقیم و غیرمستقیم)

-350

میلیون دلار--

3- اطلاعات تکمیلی:

الف- ارزیابی اجمالی (نیاز-کاربرد):

این هواپیماها برای پشتیبانی جنگنده های موجود و هواپیماهای ایوکس و جنگنده هایی که

ص: 312

فروش آن تصویب شده است، کافی است. هواپیماهای مزبور نقش تدافعی و همچنین باربری هوایی استراتژیک ثانویه و توانایی سوخت گیری مجدد هوایی را ایجاد می کنند. ناوگان فعلی کی.سی-707 برای پوشش دادن به نیازهای عملیاتی کنونی دولت ایران در زمان صلح کافی است، ولی در صورت وقوع جنگ مسلماً فشار زیادی بر آن وارد خواهد شد. پشتیبانی تانکری، توانایی تجهیزات نظامی را برای هواپیماهای پشتیبانی هوایی نزدیک بالا برده و حداکثر زمان پرواز جنگنده ها را افزایش می دهد. این هواپیماها همچنین بُرد لازم برای افزایش پشتیبانی هوایی و دفاع هوایی مرزهای شرقی ایران را از پایگاههای اصلی عملیاتی افزایش می دهد. خرید این تعداد هواپیمای اضافی می تواند هواپیماهای ایوکس و جنگنده هایی را که دولت ایران قصد خریدش را دارد، پوشش دهد. نیروی هوایی شاهنشاهی ایران توانایی خود را در راه اندازی و تعمیر و نگهداری هواپیماهای کی.سی-707 ثابت کرده است.

ب- تأثیر بر کنترل تسلیحاتی:

(1) تأثیر بر ثبات منطقه:

به نیروی هوایی شاهنشاهی انعطاف پذیری بیشتری برای حفاظت از مناطق وسیع تر با تعداد جنگنده های ثابت را می دهد. انتظار داریم تأثیر کلی حداقل باشد.

(2) ایجاد توانایی های جدید:

گسترش توانایی فعلی.

سیستم: هواپیماهای ای.ام.اس.تی./سی-130

1- برنامه خرید

تعداد به تفکیک سال تأیید نامه پیشنهاد و قبول

تقاضای کلسال مالی 79سال مالی 80سال مالی 81سال مالی 82

100/15020

سی-13020

سی-13010

سی-130-

2- هزینه های تقریبی اولیه سیستم (مستقیم و غیرمستقیم)280

میلیون دلار280

میلیون دلار140

میلیون دلار

مبالغ فوق برنامه ریزی نشده اند.

3- اطلاعات تکمیلی:

الف- ارزیابی اجمالی (نیاز-کاربرد):

به اعتقاد هیأت مستشاری نظامی، ناوگان نیروی هوایی شاهنشاهی ایران متشکل از 50

ص: 313

هواپیمای سی-130 برای انجام عملیات باربری هوایی و تدارکات مورد استفاده قرار می گیرد. این هواپیماها همچون یک دارایی ملی می تواند برای رفع سایر نیازهای ترابری به کار گرفته شود. این امر به دلیل نبود یک شبکه توسعه یافته جاده ای و راه آهن است. دولت ایران اذعان دارد که توانایی حمل و نقل تجهیزات نظامی بسیار بزرگ و سنگین را ندارد. رویدادهای اخیر افغانستان ثابت می کند که در مرزهای شرقی ایران نوعی بی ثباتی وجود دارد و ایران باید یک نیروی هوایی بسیار متحرک را به منظور واکنش سریع برای انجام عملیات دفاعی در صورت لزوم داشته باشد. خرید 50 هواپیمای سی-130 اضافی می تواند تا مشخص شدن وضعیت فروش هواپیماهای ای.ام.اس.تی. اقدام موقتی برای رفع این نیاز باشد. چنانچه فروش هواپیماهای ای.ام.اس.تی. به ایران تصویب نشود، خرید 100 هواپیمای سی-130 اضافه بر 50 هواپیمای اولیه می تواند گزینه دیگری برای رفع نیازهای تاکتیکی دولت ایران به حساب آید. دولت ایران درخواست خرید هواپیماهای سی-130 را نداده است.

ب- تأثیر بر کنترل تسلیحاتی:

(1) تأثیر بر ثبات منطقه:

به نیروی هوایی شاهنشاهی اجازه می دهد تا از نیروهای موجودش در بُرد وسیع تری استفاده کند. گزینه دیگر برای افزایش تحرک، افزایش بزرگی و شمار نیروهای فعلی است. افزایش توانایی باربری هوایی به نیروی هوایی شاهنشاهی امکان می دهد بدون افزایش چشمگیر سخت افزار و نیرو با تهدیدهای جدید مقابله کند.

(2) ایجاد توانایی های جدید:

توانایی های فعلی را گسترش و انعطاف پذیری بیشتری به نیروهای موجود می دهد.

سیستم: رادارهای زمینی دوربُرد

1- برنامه خرید

تعداد به تفکیک سال تأیید نامه پیشنهاد و قبول

تقاضای کلسال مالی 79سال مالی 80سال مالی 81سال مالی 82

11-14-11-14--

2- هزینه های تقریبی اولیه سیستم (مستقیم و غیرمستقیم)

200

میلیون دلار

3- اطلاعات تکمیلی:

الف- ارزیابی اجمالی (نیاز-کاربرد):

ص: 314

این رادارها در حکم بخشی از برنامه سیستم دفاع هوایی ایران، تقریباً شبیه به همان رادارهای ای.دی.اس.-4 است که هم اینک در ارتش ایران خدمت می کند. سیستم فوق عملیات هفت هواپیمای ایوکس را که فروش آنها به ایران تصویب شده است، تکمیل می کند و یک سیستم هشدار دفاعی را در طول کل مرزهای ایران و داخل آن که سیستم های کنونی قادر به پوشش آن نیست، مستقر می سازد (اولین ایوکس در دسامبر 1981 به ایران تحویل داده خواهد شد.)

ب- تأثیر بر کنترل تسلیحاتی:

(1) تأثیر بر ثبات منطقه:

مکملی برای سیستم های موجود و تصویب شده است. رادار اصولاً یک دستگاه هشدار دهنده است و انتظار نمی رود که افزایش پوشش راداری عدم توازنی در ثبات منطقه ایجاد کند.

(2) ایجاد توانایی های جدید:

گسترش سیستم هشدار راداری کنونی.

سیستم: هواپیماهای اف-16

1- برنامه خرید

تعداد به تفکیک سال تأیید نامه پیشنهاد و قبول

تقاضای کلسال مالی 79سال مالی 80سال مالی 81سال مالی 82

140-242448

2- هزینه های تقریبی اولیه سیستم (مستقیم و غیرمستقیم)

600

میلیون دلار650

میلیون دلار3/1

میلیارد دلار

3- اطلاعات تکمیلی:

الف- ارزیابی اجمالی (نیاز-کاربرد):

عراق اصلی ترین و فوری ترین تهدید نظامی را متوجه ایران می کند و این امر به دلیل قرار گرفتن آن در نزدیکی میدان های نفتی ایران، قدرت قابل توجه و رو به گسترش نظامی و خطوط تدارکاتی کوتاه آن از اتحاد شوروی است. بُرد جنگنده ها و بمب افکن های عراق به بیش از 800 مایل در داخل ایران می رسد. از سال 1973، عراق موجودی جنگنده های خود را به میزان 50 درصد افزایش داده است. (پیش بینی می شود که تا اواسط دهه 1980، نیروهای هوایی عراق ارتقا یافته و تهدیدی به مراتب بزرگتر از لحاظ کیفی و کمی متوجه ایران خواهد ساخت.)

ص: 315

نقش اصلی اف-16 ها دفاع هوایی است، یعنی رهگیری و انهدام هواپیماهای نفوذی در بیشترین بُرد ممکن. هواپیماهای اف-16 مکملی برای هواپیماهای اف-14 خواهد بود و پیش بینی می شود که به نسبت 2 اف-16 به ازای 1 اف-14 به کار گرفته شود.

ب- تأثیر بر کنترل تسلیحاتی:

(1) تأثیر بر ثبات منطقه:

افزوده شدن این تعداد هواپیماهای اف-16 توانایی دفاعی ایران را ارتقا می دهد بدون اینکه سطح انتقال تکنولوژی را افزایش دهد. دولت ایران در حال آموزش های توانایی هوا به زمین نیست و سیاست دفاعی تعریف شده ای دارد. پیش بینی می کنیم این هواپیماها موازنه قوا را در منطقه حفظ کند.

(2) ایجاد توانایی های جدید:

این هواپیماهای اف-16 تکنولوژی جدیدی به منطقه خلیج فارس منتقل نمی کند.

سیستم: هواپیماهای پی-3سی.

1- برنامه خرید

تعداد به تفکیک سال تأیید نامه پیشنهاد و قبول

تقاضای کلسال مالی 79سال مالی 80سال مالی 81سال مالی 82

74-3-

2- هزینه های تقریبی اولیه سیستم (مستقیم و غیرمستقیم)

100

میلیون دلار-100

میلیون دلار-

3- اطلاعات تکمیلی:

الف- ارزیابی اجمالی (نیاز-کاربرد):

دولت ایران معتقد است که توانایی کافی برای عملیات تجسسی ASW ندارد. ایران معتقد است که در دوره های پرتنش به پرواز همزمان 5 هواپیما نیاز دارد، بنابراین به 13 هواپیمای پی-3سی. احساس نیاز می کند.

درخواست ایران برای هواپیماهای پی-3سی به دلیل آن است که هواپیماهای پی-3 اف را که در خدمت دارد، کافی نمی داند. دولت ایران درخواست خرید هفت هواپیمای پی-3سی. و تبدیل شش هواپیمای پی-3اف کنونی خود به پی-3سی را دارد. نیروی هوایی شاهنشاهی ایران ناوگانی متشکل از شش پی-3 اف در خدمت داشته است.

ص: 316

ب- تأثیر بر کنترل تسلیحاتی:

(1) تأثیر بر ثبات منطقه:

انتظار نداریم انتقال این سیستم تأثیری بر ثبات منطقه بگذارد، زیرا ایران تنها قدرت منطقه ایست که توانایی ASW را داراست و سایر دولت های منطقه هیچیک دارای زیردریایی نیستند.

(2) ایجاد توانایی های جدید:

توانایی کنونی را گسترش می دهد تا نیازهای ایران را در دوره های پرتنش برطرف سازد. هواپیماهای پی-3سی دارای برخی توانایی های بیشتر نسبت به هواپیماهای پی-3اف هستند.

سیستم: استاندارد سازی ناوچه ها

1- برنامه خرید

تعداد به تفکیک سال تأیید نامه پیشنهاد و قبول

تقاضای کلسال مالی 79سال مالی 80سال مالی 81سال مالی 82

12444-

2- هزینه های تقریبی اولیه سیستم (مستقیم و غیرمستقیم)

140

میلیون دلار155

میلیون دلار170

میلیون دلار-

3- اطلاعات تکمیلی:

الف- ارزیابی اجمالی (نیاز-کاربرد):

نیروی دریایی شاهنشاهی ایران قصد دارد دوازده ناوچه جدید از تولید کنندگان اروپایی خریداری نماید و مایل است به منظور عملیاتی کردن، سازگاری، و استانداردسازی آنها با سیستم های رزمی آمریکا و سایر کشتی های آمریکایی موجود در این نیرو آنها را به کار گیرد. قرار است این ناوچه ها جایگزین کشتی های موجود شوند و توانایی نیروی دریایی شاهنشاهی را برای حفاظت از راهروهای دریایی در نواحی شمال 10 درجه عرض شمالی افزایش دهند. قرار است هشت ناوچه اول جایگزین هفت ناوچه رزمی اصلی نیروی دریایی شوند که عمر مفید خدمت آنها سپری شده است (کشتی های آرتمیز، ببر و پلنگ هر کدام بیش از 30 سال عمر دارند و منابع بیش از حدی باید برای نگاه داشتن آنها در سطح حداقل عملیاتی قابل قبول صرف شود. چهار ناوچه کلاس بایندر نیز بین 10 تا 20 سال عمر دارند و مجهز به سیستم های رزمی منسوخ هستند.) چهار ناوچه آخر نیز جایگزین ناوچه های کلاس سام خواهند شد که هم اینک در خدمت نیروی دریایی است.

ص: 317

دوازده ناوچه جدید و 4 رزم ناو سی.جی-993 نیروی دریایی شاهنشاهی را قادر خواهد ساخت تا در مواقع بحران یا درگیری کشتی های تجاری و به ویژه تانکر ها را اسکورت کند. این ناوگان می تواند یک نیروی موثر در برابر تهدیدهای منطقه ای از جمله نیروهای هوایی مستقر در خشکی، زیردریایی ها و نیروهای سطحی مجهز به موشک باشد.

ب- تأثیر بر کنترل تسلیحاتی:

(1) تأثیر بر ثبات منطقه:

نیروی دریایی شاهنشاهی می تواند با حفظ خطوط ارتباطی دریایی، سهم مهمی در ثبات منطقه ایفا کند. نیروی دریایی ایران همچنین می تواند از منابع ساحلی ایران دفاع کند، به ویژه تأسیسات نفتی بسیار مهم که به دلیل قرار گرفتن در نزدیکی خلیج فارس بسیار آسیب پذیر هستند.

(2) ایجاد توانایی های جدید:

بخش عمده ای از سیستم های رزمی ایالات متحده که در ناوچه های جدید برای نیروی دریایی شاهنشاهی به کار رفته است، همان سیستم هایی خواهد بود که در چارچوب برنامه اسپراونس (سی.جی-993) برای ایران به تصویب رسیده است. هر جا که این سیستم ها یکسان نیست، تجهیزاتی که در ناوچه ها به کار رفته است پیچیدگی کمتری دارد و راه اندازی و تعمیر و نگهداری آنها ساده تر است. بنابراین، توانایی جدیدی با اجرای این برنامه ایجاد نخواهد شد.

سیستم: آر.ایچ-53دی.

1- برنامه خرید

تعداد به تفکیک سال تأیید نامه پیشنهاد و قبول

تقاضای کلسال مالی 79سال مالی 80سال مالی 81سال مالی 82

6---6

2- هزینه های تقریبی اولیه سیستم (مستقیم و غیرمستقیم)

---100

میلیون دلار

3- اطلاعات تکمیلی:

الف- ارزیابی اجمالی (نیاز-کاربرد):

خلیج فارس، تنگه هرمز و خلیج عمان آبراهه ای مهم برای بسیاری از کشور های جهان است که به محموله های نفت از ایران و سایر کشورهای حاشیه خلیج فارس متکی هستند. این

ص: 318

آب ها، که عمدتاً کمتر از 100 کله (180 متر) عمق دارند، محل خوبی برای عملیات مین گذاری، چه از سوی دشمن و چه از سوی گروههای تروریستی، به حساب می آیند. نیروی دریایی شاهنشاهی قصد دارد یک نیروی MCM سطحی و واحدهای هلیکوپتری تشکیل دهد که قادر به مقابله با تهدید مین گذاری در این آب های کم عمق باشند. نیروی دریایی شاهنشاهی معتقد است که اسکادران فعلی متشکل از شش هلیکوپتر آر.ایچ-53دی. برای پوشش MCM این منطقه مهم کافی نیست.

ب- تأثیر بر کنترل تسلیحاتی:

(1) تأثیر بر ثبات منطقه:

هلیکوپترهای آر.ایچ-53دی. یک سیستم تسلیحاتی دفاعی هستند و افزوده شدن شش واحد دیگر به آنها توانایی MCM ایران را افزایش می دهد، و بدین ترتیب یک نیروی موثر را که می تواند ثبات منطقه را افزایش دهد ایجاد می کند.

(2) ایجاد توانایی های جدید:

افزوده شدن شش هلیکوپتر آر.ایچ-53دی. توانایی جدیدی ایجاد نمی کند بلکه اسکادران MCM فعلی را که ایران به مدت 18 ماه در اختیار داشته است، گسترش می دهد.

سیستم: اژدرهای ام.کی-48

1- برنامه خرید

تعداد به تفکیک سال تأیید نامه پیشنهاد و قبول

تقاضای کلسال مالی 79سال مالی 80سال مالی 81سال مالی 82

25

ابتدائاً 400----

2- هزینه های تقریبی اولیه سیستم (مستقیم و غیرمستقیم)

غیرقابل تحویل---

3- اطلاعات تکمیلی:

الف- ارزیابی اجمالی (نیاز-کاربرد):

ایران سه زیردریایی را که سابقاً درخدمت نیروی دریایی آمریکا بوده خریداری کرده است تا هسته اصلی نیروهای زیردریایی رو به گسترش آن را تشکیل دهد. تحویل شش زیردریایی آلمانی کلاس HDW 1300 نیز این نیرو را توسعه خواهد داد. دولت ایران مایل است به منظور

ص: 319

مقابله با تهدید تعداد کم ولی رو به رشد از این زیردریایی ها که ممکن است در خلیج عمان و قسمت شمالی اقیانوس هند وارد عملیات شوند، این زیردریایی ها را به پیشرفته ترین سلاح های ASW مجهز کند.

جایگزین های اژدر های آمریکایی ام.کی-48 در حکم تسلیحات موثر شامل اژدرهای ارتقا یافته ام.کی-37 آمریکایی (نورثروپ ان.تی.37سی)، اژدر بریتانیایی ام-4 24 تاگرفیش، و اژدر آلمانی SUT است. دولت ایران اژدرهای ام.کی-48 را ترجیح می دهد زیرا این سلاح به بهترین وجه می تواند برای مقابله با تهدید رو به رشد زیردریایی های پیچیده مورد استفاده قرار گیرد.

ب- تأثیر بر کنترل تسلیحاتی:

(1) تأثیر بر ثبات منطقه:

خیر- زیرا اژدر ام.کی-48 قابل تحویل به ایران نیست.

(2) ایجاد توانایی های جدید:

خیر- زیرا اژدر ام.کی-48 قابل تحویل به ایران نیست.

سیستم: یدک کش ها (بندری و ساحلی)

1- برنامه خرید

تعداد به تفکیک سال تأیید نامه پیشنهاد و قبول

تقاضای کلسال مالی 79سال مالی 80سال مالی 81سال مالی 82

16 (6 بندری و 4 ساحلی)----

2- هزینه های تقریبی اولیه سیستم (مستقیم و غیرمستقیم)

خرید تجاری توصیه می شود

3- اطلاعات تکمیلی:

الف- ارزیابی اجمالی (نیاز-کاربرد):

به دلیل فقدان یدک کش های کافی برای جابجایی کشتی ها در بنادر و بین بنادر، نیروی دریایی شاهنشاهی باید خدمات یدک کشی را به پیمانکاران واگذار نماید. این کمبود بعلاوه گسترش ناوگان و افتتاح یک بندر دیگر، در چابهار، خرید یک ناوگان یدک کش را ضروری می سازد.

درخواست PB برای خرید 10 یدک کش تجاری، بخشی از برنامه استعلام قیمت از تولیدکنندگان سرتاسر جهان است. نیروی دریایی شاهنشاهی ایران یدک کش ها را به صورت تجاری خریداری خواهد کرد.

ص: 320

ب- تأثیر بر کنترل تسلیحاتی:

(1) تأثیر بر ثبات منطقه:

خیر

(2) ایجاد توانایی های جدید:

خیر، تا جایی که به عملیات یدک کشی مربوط می شود. زیرا این توانایی ها تا حدودی از طریق قراردادهای تجاری نیز قابل دسترس هستند.

سیستم: یدک کش (نوع اقیانوس پیمای T-ATF)

1- برنامه خرید

تعداد به تفکیک سال تأیید نامه پیشنهاد و قبول

تقاضای کلسال مالی 79سال مالی 80سال مالی 81سال مالی 82

22---

2- هزینه های تقریبی اولیه سیستم (مستقیم و غیرمستقیم)

37

میلیون دلار---

3- اطلاعات تکمیلی:

الف- ارزیابی اجمالی (نیاز-کاربرد):

نیروی دریایی شاهنشاهی در حال حاضر توانایی ارگانیک یدک کشی، نجات و یا نجات زیردریایی در اقیانوس را ندارد و به همین دلیل به دنبال خرید کشتی چند منظوره ای نظیر T-ATF است.

ب- تأثیر بر کنترل تسلیحاتی:

(1) تأثیر بر ثبات منطقه:

خیر

(2) ایجاد توانایی های جدید:

توانایی ارگانیک پشتیبانی ناوگان اقیانوس پیما را در اختیار نیروی دریای شاهنشاهی می گذارد.

چنانچه توانایی نجات زیردریایی نیز ارایه گردد، توانایی محدود جدیدی کسب خواهد شد.

ص: 321

سیستم: هواپیماهای کی.سی-747

1- برنامه خرید

تعداد به تفکیک سال تأیید نامه پیشنهاد و قبول

تقاضای کلسال مالی 79سال مالی 80سال مالی 81سال مالی 82

3----

2- هزینه های تقریبی اولیه سیستم (مستقیم و غیرمستقیم)

خرید تجاری توصیه می شود

3- اطلاعات تکمیلی:

الف- ارزیابی اجمالی (نیاز-کاربرد):

این هواپیماها برای پشتیبانی جنگنده های موجود و هواپیماهای ایوکس و جنگنده هایی که فروش آن تصویب شده است، کافی است.

هواپیماهای مزبور نقش تدافعی و همچنین باربری هوایی استراتژیک ثانویه و توانایی سوخت گیری مجدد هوایی را ایجاد می کنند. ناوگان فعلی کی.سی-747 برای پوشش دادن به نیازهای عملیاتی کنونی دولت ایران در زمان صلح کافی است ولی در صورت وقوع جنگ مسلماً فشار زیادی بر آن وارد خواهد شد. پشتیبانی تانکری توانایی تجهیزات نظامی را برای هواپیماهای پشتیبانی هوایی نزدیک بالا برده و حداکثر زمان پرواز جنگنده ها را افزایش می دهد.

این هواپیماها همچنین بُرد لازم برای افزایش پشتیبانی هوایی و دفاع هوایی مرزهای شرقی ایران را از پایگاههای اصلی عملیاتی افزایش می دهد. خرید این تعداد هواپیمای اضافی می تواند هواپیماهای ایوکس و جنگنده هایی را که دولت ایران قصد خریدش را دارد پوشش دهد.

نیروی هوایی شاهنشاهی ایران توانایی خود را در راه اندازی و تعمیر و نگهداری هواپیماهای کی.سی-747 ثابت کرده است.

ب- تأثیر بر کنترل تسلیحاتی:

(1) تأثیر بر ثبات منطقه: به نیروی هوایی شاهنشاهی انعطاف پذیری بیشتری برای حفاظت از مناطق وسیع تر با تعداد جنگنده های ثابت را می دهد.

(2) ایجاد توانایی های جدید: گسترش توانایی فعلی.

ص: 322

سیستم: مهمات

1- برنامه خرید

تعداد به تفکیک سال

تأییدنامه پیشنهاد و قبول

تقاضای کلسال مالی 79سال مالی 80سال مالی 81سال مالی 82

نیروی زمینی شاهنشاهی40

میلیون دلار25

میلیون دلار25

میلیون دلار25

میلیون دلار

نیروی هوایی شاهنشاهی50

میلیون دلار91

میلیون دلار400

میلیون دلاربسیار ناچیز

نیروی دریایی شاهنشاهیبسیار ناچیزبسیار ناچیز25

میلیون دلار25

میلیون دلار

2- هزینه های تقریبی اولیه سیستم (مستقیم و غیرمستقیم)

90

میلیون دلار116

میلیون دلار450

میلیون دلار50

میلیون دلار

3- اطلاعات تکمیلی:

الف- ارزیابی اجمالی (نیاز-کاربرد):

نیروی زمینی شاهنشاهی- برآوردها بیانگر پیش بینی خریدهای سالیانه مهمات است.

نیروی هوایی شاهنشاهی- سال مالی 79 برآورد انباشت اولیه تأمین ذخیره یک جنگ 90

روزه.

سال مالی 80 برآورد انباشت نهایی تأمین ذخیره یک جنگ 90

روزه.

سال مالی 81 برآورد مهمات اضافی لازم برای هواپیماهای

اضافی اف-14 و اف-16 است.

نیروی دریایی شاهنشاهی- برآوردها بیانگر پیش بینی خریدهای سالیانه مهمات است.

ب- تأثیر بر کنترل تسلیحاتی:

(1) تأثیر بر ثبات منطقه:

خیر

(2) ایجاد توانایی های جدید:

خیر؛ مهمات مزبور از نوع مهماتی است که هم اینک در خدمت نیروهای نظامی ایران قرار دارد.

ص: 323

الف- (9) تأثیر اقتصادی خرید اقلام و خدمات پیش بینی شده بر اهداف اقتصادی و ذخایر ارزی:

تدوین و ابلاغ برنامه ششم توسعه اقتصادی ایران که اهداف توسعه اقتصادی کشور را برای سال های 1978 تا 1982 تعیین می کند، یک سال به تأخیر افتاده است. اطلاعات موجود نشان می دهد که اهداف اقتصادی برای این دوره 7 درصد رشد تولید ناخالص ملی و 10 درصد رشد اقتصاد غیرنفتی خواهد بود. پیش بینی ها (نگاه کنید به صفحه 10 پیوست یک) مطابق با این میزان رشد تولید ناخالص ملی و احتساب 10 درصد نرخ تورم داخلی صورت گرفته است.

برنامه ریزان اقتصادی ایران از برنامه های دفاعی آتی، حداقل از این جهت که این برنامه ها نیاز به منابع را افزایش می دهد، نفعی نمی برند. علاوه بر این، فرض ها و متدولوژی سازمان برنامه و بودجه شامل هیچگونه موازنه ای بین بودجه نظامی و غیرنظامی نیست. بنابراین، نیازمندی های نظامی به منابع برای این دوره برنامه ریزی با فرض وضعیت نسبی آن در بودجه سالهای اخیر محاسبه شده است. بنابراین، میزان بودجه دفاعی پیش بینی شده (صفحه 10) به موازات رشد کلی بودجه افزایش یافته است، به نحوی که تأثیر خرید اقلام و خدمات نظامی آمریکا بر سایر متغیرهای اقتصادی، چه تولید ناخالص ملی و چه بودجه کلی یا بودجه نظامی، در دوره 1980 تا 1982 کمتر از سالهای اخیر خواهد بود. به نسبت کاهش بودجه دفاعی پیش بینی شده، پیش بینی میزان خرید اقلام و خدمات نظامی آمریکایی نیز از 22 و 29 درصد در سال 1977 و 1978 به متوسط 9/14 درصد کاهش یافته است، بدین معنا که فشار به منابع موجود که باید برای توسعه اقتصادی مورد استفاده قرار گیرد، کمتر از حال حاضر خواهد بود. به همین ترتیب، تأثیر بر ذخایر ارزی نیز نسبتاً کمتر خواهد بود، به ویژه اگر، چنانکه شرایط حاضر نشان می دهد، قیمت های نفت در اوایل دهه 1980 افزایش یابد.

الف- (10) تأثیر بر کنترل تسلیحاتی:

به تفکیک هر یک از موارد در بخش الف (8) ذکر شده است.

الف- (11) حقوق بشر:

در سالهای اخیر ایران سعی داشته است تنش های حاصله از اهداف امنیت ملی، تمایل بیشتر به مشارکت سیاسی و فشار برای آزادی های مدنی بیشتر در بحبوحه تنش های اجتماعی ناشی از روند تند مدرن سازی را فرونشاند.

در این شرایط، ایران پیشرفت موقت ولی قاطعی در زمینه آزادی های مدنی داشته است- هم اکنون عملاً همه ناراضیانی که قانون را نقض کرده اند به جای دادگاههای نظامی در دادگاههای غیرنظامی محاکمه می شوند، حالا مقالات بیشتری در انتقاد از دولت به چاپ می رسد، شکنجه در حکم یک ابزار سیاستی پلیس کنار گذاشته شده است، و نامزدهای

ص: 324

انتخاباتی نیز که در حزب رسمی کشور عضویت ندارند می توانند در انتخابات پارلمانی ملی سال 1979 شرکت کنند.

روابط امنیتی ایران با ایالات متحده پیچیدگی های خاصی دارد که شامل ملاحظات عدیده ایست: سنت خودکامگی حکومت در ایران، حساسیت بیش از حد به امنیت کشور، تنش های اجتماعی حاصل از مدرن سازی، و نوع برداشت کشور از ضرورت ثبات در منطقه.

ایالات متحده در برنامه ریزی مساعدت های امنیتی خود باید بر این امر اذعان داشته باشد که حقوق بشر اساسی در ایران دفاع از حق ملت برای ادامه حیات مستقل در برابر فشارهای خارجی، به ویژه از سوی اتحاد شوروی و هم پیمانان در منطقه است. در داخل ایران، حقوق بشر مستقیماً متأثر از رابطه نیروهای امنیتی و حقوق شهروندان آن است. ایران با مشکل تروریسم و تلاش برای براندازی حکومت مواجه است، با وجود این تلاش دارد فضای سیاسی را باز کند.

سیاست ایالات متحده باید تقویت و حمایت از این گام ها به سوی فضای بازتر و اصلاحات باشد. از آنجایی که دخالت نیرو های امنیتی در صحنه سیاست داخلی روز به روز کمتر می شود، سیاست ایالات متحده باید تضمین این امر باشد که نیروهای پلیس ایران می توانند حداکثر نظم را با حداقل خشونت در شرایط جدید که با آزادسازی فضای سیاسی همراه است، فراهم آورد.

با توجه به تهدیدهای خارجی نسبت به حقوق بشر در ایران، سیاست ایالات متحده باید کمک به دولت ایران در راستای کسب تسلیحاتی باشد که متقابلاً توافق داریم برای دفاع نظامی از مرزها و نقش منطقه ای ایران ضروری است.

در ارتباط با مسایل داخلی نظیر کمک به پلیس و نیروهای امنیتی، سیاست ایالات متحده باید تشویق خریدهایی باشد که به روند آزادسازی فضای سیاسی کمک می کند و منع خریدهایی باشد که به این روند کمکی نمی کند. علاوه بر این، همکاری نظامی و انتظامی با دولت ایران باید مشروط بر ادامه همکاری های اطلاعاتی بین دو کشور و همچنین حرکت به سوی معیارهای میثاق حقوق بشر سازمان ملل باشد.

الف- (12) خلاصه ای از مساعدت های اقتصادی و نظامی سایر منابع:

1- مساعدت های نظامی: نگاه کنید به صفحه 40 پیوست.

2- مساعدت های اقتصادی: خیر.

مساعدت های نظامی سایر منابع

1- (بدون طبقه بندی) ایران تجهیزاتی نیز از چند کشور خارجی دیگر خریداری کرده و مستشارانی برای آموزش و پشتیبانی فنی از این کشورها به خدمت گرفته است.

ص: 325

2- (محرمانه) برخی نمونه های عمده از مساعدت های کشور ثالث عبارتند از:

بریتانیا

تانک های چیفتن، خودروهای شناسایی، ناوچه، موشک های هاورکرافت، مستشاران آموزشی در نیروی دریایی

ایتالیا

هلیکوپتر

اتحاد شوروی

خودرو، توپخانه، تجهیزات پل سازی

فرانسه

قایق های گشتی

آلمان غربی

زیردریایی و ناوچه

هلند

ناوچه

اسرائیل

خمپاره، تجهیزات هدایت آتش

3- (بدون طبقه بندی) بسیاری از کشورهای دیگر نیز به ایران مساعدت های نظامی داده یا به این روند ادامه می دهند. این کشورها شامل بلژیک، چکسلواکی، مجارستان، ژاپن، لهستان، سوئد، یوگسلاوی و اسپانیا هستند. اگرچه مشارکت اکثر این تولید کنندگان بسیار ناچیز بوده است، این امر نشان می دهد که ایران مایل است از کشورهای صنعتی دیگر، از جمله کشورهای کمونیست، نیز تجهیزات نظامی خریداری کند. از سوی دیگر، خرید از کشورهای ثالث مسایل آموزشی و لجستکی ایران را پیچیده تر می سازد. علاوه بر این، ممکن است این امر در صورت فشار بر منابع انسانی، موجب کاهش آمادگی عملیاتی شود. با وجود این، شاه از این مسایل آگاه است و مجدانه سعی دارد آنها را حل کند.

الف- (13) (ج) نیروی انسانی سازمان مدیریت مساعدت های امنیتی:

در پاسخ به لزوم تهیه گزارش درباره سطوح نیروی انسانی در چارچوب برنامه مساعدت های امنیتی، سطح نیروی انسانی فعلی کاملاً قابل توجیه است زیرا امکان نیل به اهداف مرتبط با اجرای برنامه خریدهای نظامی خارجی را فراهم می آورد. تعداد نیروهای نظامی برای ارایه سیاست ها و هدایت روندها، مدیریت لجستیک، مدیریت قراردادهای خریدهای نظامی خارجی، حمل و نقل و اجرای قراردادها ضروری است. نیروهای غیرنظامی نیز برای امور منشی گری ضرورت دارد. سطح LWR نیز برای خدمات اداری وتایپ و ترجمه ضروری است. هرگونه کاهش در نیروی انسانی از سطح فعلی باید با توجه به تأثیر آن بر برنامه مساعدت های امنیتی انجام شود. تأثیر کاهش نیروی انسانی در ادامه مورد بحث قرار خواهد گرفت.

تعداد نیروی انسانی سازمان مدیریت مساعدت های امنیتی

سال مالی 80

سطحنظامیغیرنظامیLWRجمع کل

11421834194

21602235217

ص: 326

31792338240

41862641253

سال مالی 81

11421834194

21592235216

31782338239

41862641253

سال مالی 82

11421834194

21592235216

31782338239

41862641253


کاهش احتمالی خرید های نظامی عمده ایران

سند شماره 124

محرمانه27 سپتامبر 1978- 5 مهر 1357

از: سفارت آمریکا، تهرانبه: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی.سی

موضوع: کاهش احتمالی خرید های نظامی عمده ایران

1- از شواهد و قراین روزافزون چنین بر می آید که تغییر اخیر محور برنامه های بودجه دولت ایران احتمالاً، در طول سال مالی آتی ایالات متحده، منجر به کاهش چشمگیر خرید تجهیزات نظامی از آمریکا در مقایسه با چند سال اخیر خواهد شد. با وجود این، شواهد موجود از کاهش مبالغ هنگفت پول که برای اجرای برنامه های خرید در چارچوب برنامه خریدهای نظامی خارجی لازم است، حکایت نمی کند.

2- ظاهراً دلایل کاهش احتمالی خرید های جدید، تغییر اولویت های دولت ایران به منظور پاسخگویی به نیازهای سیاسی داخلی، تورم و درک هر چه بیشتر ایرانی ها از هزینه های آتی سیستم های نظامی خریداری شده است.

3- شواهدی که بر اساس آن پیش بینی می کنیم احتمالاً خریدهای نظامی جدید کاهش خواهد یافت، عبارتند از:

الف- تصمیم دولت ایران برای لغو خرید سه هواپیمای 747 که قبلاً آنها را درخواست کرده بود.

ب- مشکلات بی سابقه ای که توفانیان در طول هفته های آخر سال مالی جاری ایالات

ص: 327

متحده برای کسب مجوز امضای تعداد زیادی از نامه های پیشنهاد و قبول داشت که منتظر امضا بودند. اگر چه در نهایت بسیاری از این نامه ها امضا شد، دولت ایران ارزش برخی قراردادها را بسیار کاهش داد و اجرای برخی دیگر را نیز به تعویق انداخت.

پ- اشاره خاص و روزافزون افسران ارشد ارتش ایران مبنی بر اینکه برنامه خریدهای عمده برای سال آتی یا کوچکتر خواهد شد و یا به تعویق خواهد افتاد.

ت- اشاره های خصوصی تیمسار ربیعی (فرمانده نیروی هوایی ایران) مبنی بر اینکه خرید تعداد بیشتر هواپیماهای اف-14 احتمالاً قدری به تعویق خواهد افتاد و یا تعداد آنها کاهش خواهد یافت. ربیعی همچنین در برخی مذاکرات به لزوم توانایی بیشتر هوابرد اشاره کرده است.

ث- اظهار نظر «شخصی» توفانیان به نماینده سفارت در روز 25 سپتامبر مبنی بر اینکه تعجبی نخواهد کرد اگر دولت ایران خرید نظامی جدید عمده ای در طول سال آتی نداشته باشد. توفانیان می گوید تکیه کلام شاه در هفته های اخیر عبارت بوده است از «صرفه جویی»، «کاهش» و «به تعویق انداختن». توفانیان افزود که در هفته های آتی شاه و او فهرست نیازمندی های نظامی سال 1977 ایران را کاملاً مرور خواهند کرد.

4- احتمالاً زمان زیادی طول خواهد کشید تا تصمیمات مشخصی در ارتباط با این روند عمومی اتخاذ شود. ولی با توجه به تحولات جاری در ایران، شواهد موجود حاکی از روندی قابل درک است. در طول هفته های آتی، ما و میهمانان واشنگتنی مان گوش به زنگ خواهیم بود تا ببینیم رویدادهای اخیر، برنامه معاملات تسلیحاتی خارجی ایران را به کدام سو سوق خواهند داد. سولیوان


سند گزارش به کنگره در ارتباط با برنامه مساعدت های نظامی سال مالی 1980

سند شماره 125

محرمانه17 دسامبر 1978- 26 آذر 1357

از: هیأت مستشاری نظامی آمریکا، تهران سرلشگر گاست

به: سفارت آمریکا، تهران مایلز گرین کنسول امور سیاسی- نظامی

موضوع: سند گزارش به کنگره در ارتباط با برنامه مساعدت های نظامی سال مالی 1980

1- مرجع تلکس وزارت امور خارجه مورخ 1 نوامبر 1978 (سرّی)، موضوع فوق.

2- به پیوست پیش نویس پاسخی که از سوی نیروهای هیأت مستشاری به تلکس مرجع فوق تهیه شده است، ایفاد می گردد. خلاصه گزارش مقادیر و هزینه ها بر اساس اطلاعاتی که در برنامه اولویت بندی هیأت مستشاری نظامی موجود بوده تهیه شده است. توجیه و توصیف برنامه مساعدت های نظامی با توجه به گزارش تسلیمی ژوییه 1978 صورت گرفته است. طبق کتابچه فروش های مساعدت های نظامی، پیش بینی میزان دلاری یا محتویات موافقت نامه های خریدهای نظامی خارجی برای سال بودجه یا سال مالی بعد از آن دارای طبقه بندی هستند،

ص: 328

ولی بعد از ارایه سند گزارش به کنگره، برای بررسی سال مالی که پیش بینی ها برای آن انجام شده است، از طبقه بندی خارج می شود.

3- از سوی دولت ایران اطلاع یافته ایم که خرید اقلام عمده دفاعی تا اطلاع ثانوی به تعویق خواهد افتاد. در راستای همین امر نیز هزینه هایی که برای سال مالی 1980 محاسبه شده است اصولاً شامل گسترش پایه پشتیبانی لجستیکی و سیستم های مرتبط با اقلامی می شود که قبلاً خریداری شده است.

4- اطلاع یافته ایم که سفارت اسناد زیر را ارسال و این اقدام را تکمیل خواهد کرد:

الف- یادداشت سفیر به وزارت امور خارجه (که رونوشت های آن بین مقامات ذیربط توزیع خواهد شد.)

ب- اطلاعات مربوط به توجیه این برنامه.

فیلیپ. سی. گاست

سرلشگر نیروی هوایی ایالات متحده

رئیس هیأت مستشاری

توصیف برنامه

1- اقلام، خدمات و آموزش های دفاعی که احتمالاً از ایالات متحده تقاضا خواهد شد- خریدهای نظامی خارجی- خریدهای تجاری:

میزان اقلام، خدمات و برنامه های آموزشی که احتمالاً ایران در سال مالی 1980 از ایالات متحده خریداری خواهد کرد، به شرح مندرج در جدول شماره 1 است. ارزش دلاری این خریدها در جدول شماره 2 درج شده است. این جداول بخشی از برنامه کلی خریدها را نشان می دهد که به منظور کمک به مدیریت برنامه خریدهای نظامی خارجی دولت ایران تا سقف مجاز انتقال سلاح، تهیه شده است. اطلاعات مندرج در ارتباط با قیمت و موجودی بر اساس دقیق ترین برآوردهای ممکن در کشور ایران ارایه شده اند.

2- آماد هلیکوپتری مندرج در جداول بیانگر نیازمندی مرتبط با قراردادی است که یک سال زودتر مورد تصویب قرار گرفت و در چارچوب برنامه جاری ارایه شده است. تقاضای اضافی در چارچوب خریدهای نظامی خارجی- عملیات پیمانکاری برای شرکت پشتیبانی و نوسازی هلیکوپتری ایران (IHSRC)- به قرارداد WAL مربوط است. قرارداد WAL در اواخر سال 1977 از سوی دولت ایران به تصویب رسید. بعداً مشخص شد که ارزش قرارداد از لحاظ کل کارهایی که باید انجام می شد، کمتر از میزان واقعی محاسبه شده است. پیش بینی می شود سیستم توپ های هویتزر قدرت دفاعی ایران و توانایی فعلی آن را برای رفع نیاز به پشتیبانی بیشتر آتش متحرک تقویت کند. این نیاز بر اساس تحلیل تهدید و خط جبهه بسیار طولانی ایران ارزیابی شده است. معمولاً هر دستگاه حمل دریایی ام-548 برای حمل مهمات و خدمه

ص: 329

با یک قبضه توپ خودکششی همراه می شود و امکان جابجایی سراسری خدمه و مهمات لازم را برای استقرار هویتزرهای خودکششی جهت خدمت با گردان های توپخانه صحرایی فراهم می آورد. ارتقای تانک های ام-60ای.1 نیروی زمینی شاهنشاهی موجب بهبود کیفی نیرو های زرهی بدون نیاز به افزایش نیرو خواهد شد. علاوه بر این، اصلاحات فوق طول عمر سرویس دهی تانک های سری ام-60 نیروی زمینی شاهنشاهی را افزایش و آنها را از لحاظ تکنولوژیکی با تانک هایی که در آینده در اختیار آن نیرو قرار می گیرد قابل مقایسه خواهد کرد. اصلاح هلیکوپترهای AH-1J برای حمل موشک های تاو توانایی آنها را برای استفاده از موشک های ضد تانک هدایت شونده سوار بر هلیکوپتر تا حدود 70 درصد افزایش خواهد داد. خرید جنگنده های تاکتیکی اف-14 و اف-16 به منظور افزایش توانایی عملیات ضدهوایی، و همچنین کمک به بمباران مواضع دشمن، پشتیبانی نزدیک هوایی و پوشش هوایی نیروی دریایی انجام خواهد شد. سیستم تانکر استراتژیک کی.سی-707 به منظور پشتیبانی از جنگنده های موجود و همچنین «ایوکس ها» و جنگنده هایی که در آینده خریداری خواهند شد، ضروری است. این تانکر ها توانایی تجهیزاتی هواپیماهای پشتیبانی نزدیک هوایی را ارتقا داده و طول مدت عملیات جنگنده ها را افزایش خواهد داد. این تانکر همچنین بُرد لازم برای عملیات پشتیبانی هوایی و دفاع هوایی از مرزها را از پایگاههای عملیاتی اصلی افزایش می دهد. خرید موقت هواپیماهای سی-130 قدرت انعطاف پذیری نیروی هوایی شاهنشاهی و زمان واکنش برای پشتیبانی لجستیکی و باربری هوایی را بهبود می بخشد. افزایش توانایی باربری هوایی امکان استفاده از نیروهای موجود را در سطحی وسیع تر، بدون نیاز به افزایش چشمگیر سخت افزار و نیرو به نیروی هوایی شاهنشاهی خواهد بخشید. هدف از برنامه PEACE LOG کمک به نیروی هوایی شاهنشاهی در نیل به خودکفایی لجستیکی تا سال 1983، و انجام عملیات پشتیبانی با کمترین اتکای ممکن به دولت های خارجی است. اعداد و ارقام مربوط به برنامه PEACE LOG در سال مالی 1980 نشان دهنده نیازمندی قراردادی است که یک سال زودتر مورد تصویب قرار گرفت و در چارچوب برنامه جاری ارایه شده است. سیستم دفاع هوایی بهبود یافته، عموماً متشکل از یک سیستم ارتقا یافته فرماندهی و کنترل مجتمع، رادارهای زمینی دوربُرد، و هواپیماهای ایوکس است. رادار زمینی دوربُرد ای.دی.اس-4 در حکم بخشی از سیستم دفاع هوایی ایران عملیات هواپیماهای ایوکس را در استقرار یک سیستم هشدار دفاعی در کل مرز و داخل ایران که توسط سیستم های موجود پوشش داده نمی شود، تکمیل خواهد کرد. نیروی دریایی شاهنشاهی قصد دارد به منظور جایگزین کردن کشتی های موجود و افزایش توانایی حفاظت از خطوط دریایی بسیار مهم در زمان بحران یا جنگ، ناوچه هایی را از تولید کنندگان اروپایی خریداری نماید. نیروی دریایی ایران مایل است این ناوچه ها با سیستم های رزمی آمریکایی به منظور عملیات مشترک، سازگاری و استاندارد سازی، در سایر کشتی های آمریکایی موجود در نیروی دریایی ایران ادغام شوند. سیستم لجستیکی

ص: 330

مجتمع با تعیین نیازمندی ها و کمبودها و سپس نظارت بر برنامه ها به منظور تضمین استقرار یک سیستم کارآمد، چارچوب های سازمانی و نیازهای زیربنایی تکمیلی را برای ایجاد یک سیستم کارآمد لجستکی در نیروی دریایی شاهنشاهی ارزیابی خواهد کرد.

خلاصه ای از میزان اقلام پیش بینی شده

هیأت مستشاری اطلاع یافته است که دولت ایران خریدهای عمده را تا اطلاع ثانوی به تعویق انداخته است.

با توجه به مشخص نبودن قصد دولت ایران، برنامه اولویت بندی هیأت مستشاری نظامی برای سال مالی 1980 به شرح زیر ایفاد می گردد. اقلامی که بیشترین احتمال خرید آنها از سوی دولت ایران وجود دارد شامل سیستم آماد هلیکوپتر، PEACE LOG، مدرن سازی تانک ام-60، سیستم دفاع هوایی بهبودیافته، بعلاوه سیستم های پشتیبانی معمول مرتبط با هر یک از آنهاست.

ردیفسیستمسال مالی 80

1آماد هلیکوپتر1

2(اس.پی) هویتزر 155م.م./ام-109ای1بی.50

3(اس.پی) هویتزر 203 م.م./ام-110ای2 *

4حمل و نقل دریایی، ام-54850

5کیت مدرن سازی تانک، ام-60ای.3460

6مجهزسازی AH-1J به موشک های تاو46

7تأسیسات بازسازی خودروهای شنی دارتعویق تا اطلاع ثانوی

8جنگنده های تاکتیکی اف-14*

9تانکر های استراتژیک کی.سی-707*

10هواپیماهای باربری سی-13020

11PEACE LOG1

13سیستم دفاع هوایی بهبودیافته-

14جنگنده های تاکتیکی اف-16*

15استاندارد سازی ناوچه ها12

16سیستم لجستیکی مجتمع1

1- [ردیف مربوط به سال مالی 1980] مقادیر مذکور بیانگر سال تأیید نامه پیشنهاد و قبول در برابر سقف مجاز ارزش دلاری دولت ایالات متحده است و نه سال تحویل. توصیه برای خریدهای جدید بر اساس تحلیل حوزه مأموریت، تهدیدها، ملاحظات تولید، ظرفیت جذب سیستم و پیش بینی سقف مجاز خریدهای نظامی خارجی دولت ایالات متحده آمریکاست.

ص: 331

2- [ردیف 1] نیازمندی های مربوط به قراردادهای تصویب شده در سال قبل (که در برنامه جاری ارایه شده است)

3- [ردیف 5] ارتقای تانک ام-60 به ام-60ای.3

4- [ردیف 10] هواپیماهای ای.ام.اس.تی هنوز در مرحله تحقیق و توسعه (نمونه اولیه) قرار دارند و برای خریدهای نظامی خارجی قابل تحویل نیستند. هیأت مستشاری خرید موقت 50 هواپیمای سی-130 را تا اتخاذ تصمیم بر سر هواپیماهای ای.ام.اس.دی توصیه می کند.

5- [ردیف 3، 8، 9،10، 14] وضعیت نامشخص.

6- [ردیف 13] دولت ایران قبلاً هفت رادار زمینی دوربُرد ای.دی.اس-4 را در حکم بخشی از این سیستم خریداری کرده است. رادارهای ای.دی.اس-4 خرید هواپیماهای ایوکس را که قبلاً تأیید شده است، تکمیل می کند.

سیستم تسلیحاتی- پشتیبانی

خلاصه برآورد هزینه های خرید

(به میلیون دلار)

هیأت مستشاری اطلاع یافته است که دولت ایران خریدهای عمده را تا اطلاع ثانوی به تعویق انداخته است. با توجه به مشخص نبودن قصد دولت ایران، برنامه اولویت بندی هیأت مستشاری نظامی برای سال مالی 1980 به شرح زیر ایفاد می گردد. اقلامی که بیشترین احتمال خرید آنها از سوی دولت ایران وجود دارد شامل سیستم آماد هلیکوپتر، PEACE LOG، مدرن سازی تانک ام-60، سیستم دفاع هوایی بهبودیافته، بعلاوه سیستم های پشتیبانی معمول مرتبط با هر یک از آنهاست.

ردیفهزینه های اولیه سیستمسال مالی 80

1آماد هلیکوپتر200

2(اس.پی) هویتزر 155م.م./ام-109ای1بی.33

3(اس.پی) هویتزر 203 م.م./ام-110ای2 *

4حمل و نقل دریایی، ام-5486

5کیت مدرن سازی تانک، ام-60ای.392

6مجهزسازی AH-1J به موشک های تاو35

7تأسیسات بازسازی خودروهای شنی دارتعویق تا اطلاع ثانوی

ص: 332

8جنگنده های تاکتیکی اف-14*

9تانکر های استراتژیک کی.سی-707*

10هواپیماهای باربری سی-130200

11PEACE LOG200

13سیستم دفاع هوایی بهبودیافته-

14جنگنده های تاکتیکی اف-16*

15استاندارد سازی ناوچه ها270

16سیستم لجستیکی مجتمع65

جمع کل1101

سایر اطلاعات

17پشتیبانی مرتبط سالیانه1050

18نیاز به مهمات مرتبط137

19ذخایر مدیریتی12

جمع کل2300

1- [سال مالی] ارزش تقریبی قرارداد در زمان قبول پیشنهاد

2- [هزینه های اولیه سیستم] هزینه های اولیه تقریبی سیستم شامل محصول نهایی، قطعات و مهمات اولیه، آموزش ها و هزینه های جاری عملیات و تعمیر و نگهداری.

3- [ردیف 17] بر اساس هزینه تقریبی برنامه تحویل شده. هزینه های TAFT/SAA نیز در آن گنجانده شده است.

4- [ردیف 18] هزینه تقریبی برای آموزش و ایجاد ذخیره جنگی.

5- [ردیف 8، 9، 10، 14] وضعیت نامشخص.

6- [ردیف 1] علاوه بر 200 میلیون دلاری که باید در سال مالی 1979 تأمین شود.

7- [ردیف 2] علاوه بر 135 میلیون دلاری که باید در سال مالی 1979 تأمین شود.

8- [ردیف 4] علاوه بر 39 دلاری که باید در سال مالی 1979 تأمین شود.

9- [ردیف 13] برنامه جاری در سال مالی 1980. انتظار نداریم که هیچ قرارداد خرید نظامی خارجی در سال مالی 1980 برای این برنامه به امضا برسد. پنجاه میلیون دلار به منظور ارتقای تأسیسات و عملیاتی کردن هفت رادار زمینی دوربرد که قبلاً از سوی دولت ایران در حکم بخشی از سیستم آی.ای.دی.اس. خریداری شده بود، پرداخت شده است.

10- [ردیف 15] علاوه بر 80 میلیون دلاری که باید در سال مالی 1979 تأمین شود.

11- [ردیف 16] سیستم لجستیکی مجتمع نیروی دریایی شاهنشاهی ایران، علاوه بر 5 میلیون دلاری که باید در سال 1979 تأمین شود.

ص: 333

منافع ایالات متحده و اهداف مساعدت های امنیتی

1- منافع آمریکا در ایجاد رابطه مساعدت امنیتی با ایران

اهمیت اصلی ایران به موقعیت مهم جغرافیایی آن، جایگاهش در حکم یک تولید کننده عمده نفت و کشوری دارای ذخایر گازی عظیم، وابستگی شدید برخی از هم پیمانان اصلی ما و همچنین وابستگی کمتر ما به نفت ایران، و نقش نوظهور ایران در رهبری منطقه خلیج فارس به طور اخص و در منطقه به طور اعم است. ایران اساساً کشوری متمایل به غرب است، و این تمایل ناشی از مقاومت سنتی ایران در برابر هژمونی شوروی (و قبل از آن روسیه) بوده است. ایالات متحده آمریکا از زمان جنگ جهانی دوم به این سو تلاش کرده است با حمایت از ایران در ایجاد اقتصاد و ارتشی قوی- و در نتیجه با ثبات- این نقش را تقویت کند. ایران نیز از طریق همکاری در چارچوب پیمان سنتو به طور دو جانبه حقوق، اختیارات و تسهیلاتی در اختیار ایالات متحده قرار داده است. به طور خلاصه، تقویت روز افزون ایران سهم به سزایی در حفظ منافع ملی مشترک ما دارد.

2- اهداف مشخص مساعدت های امنیتی شامل موارد زیر می شود

الف- مساعدت به ایران در پرورش توانایی استفاده و تعمیر و نگهداری سیستم های تسلیحاتی کسب شده از ایالات متحده،

ب- مساعدت به ایران در توسعه نیرو های نظامی متعارف به منظور تضمین امنیت کشور، که به نوبه خود به حفظ ثبات کشور و حفاظت از منافع آمریکا کمک خواهد کرد،

پ- مساعدت به ایران در ایجاد و حفظ نیروهای رزمی و پشتیبانی لجستیک به منظور برآوردن نیازهای پیش بینی شده،

ت- مساعدت به ایران در ایجاد و حفظ توان کافی و عملیاتی بسیج نیروها،

ث- حمایت از ایجاد و حفظ همکاری های نزدیک تر منطقه ای به منظور مقاومت در برابر نفوذ کمونیسم علاوه بر اهداف دیگر،

ج- تضمین دسترسی مستمر ایالات متحده و جهان آزاد به منابع نفت و گاز،

چ- تشویق مشارکت ایران در ترتیبات امنیتی جمعی طرفدار غرب.


گزارش شلیک موشک هارپون [اژدر] توسط نیروی دریایی ایران

سند شماره 126

محرمانه20 دسامبر 1978- 29 آذر 1357

از: دفتر وابسته دفاعی ایالات متحده، تهران به: سازمان اطلاعات دفاعی، واشنگتن دی.سی

موضوع: گزارش شلیک موشک هارپون [اژدر] توسط نیروی دریایی ایران

منبع: 68460008

خلاصه: این گزارش درباره آخرین اطلاعات به دست آمده از شلیک یک موشک هارپون

ص: 334

توسط نیروی دریایی ایران است.

مشروح گزارش: (محرمانه غیر قابل رؤیت برای بیگانگان)

منبع اطلاعات زیر را گزارش کرده است:

1- دو قایق تندروی موشک انداز LACOMBATTANTE از کلاس KAMAN در این مانور شرکت داشتند. قایق فرماندهی کمان – 115 بود. قایق پشتیبان هم از کلاس کمان بود (که نامش را نمی دانیم).

2- به دلیل مشکل نشت سوخت، قایق فرماندهی کمان – 115 کنترل آتش را به قایق پشتیبان سپرد.

3- هدف تقریباً در 74-80 کیلومتری جنوب قایق موشک انداز بود. موقعیت قایق موشک انداز 21 درجه و 45 دقیقه شمالی و 180 درجه شرقی-غربی از چابهار بود.

4- هدف یک LSU بود.

5- یک کشتی شوروی در منطقه جنوب شرقی کشتی هدف قرار داشت، ولی فاصله آن مشخص نبود. مشاهده شد هلیکوپتری که از کشتی شوروی برخاسته است پس از اصابت موشک به هدف، به دور هدف چرخ می زند.

6- منبع گزارش داد که دو موشک هارپون معیوب در انبار نیروی دریایی ایران وجود دارد


موافقت ایالات متحده با تجدید موافقت نامه...

سند شماره 127

3 ژانویه 1979- 13 دی 1357

از: سفارت آمریکا، تهرانبه: دولت ایران

[موضوع]: موافقت ایالات متحده با تجدید موافقت نامه

حضور هیأت نظامی این کشور در ایران

یادداشت شماره 004

سفارت ایالات متحده آمریکا ضمن تقدیم تعارفات خود به وزارت امور خارجه شاهنشاهی ایران افتخار دارد عطف به یادداشت های آن وزارتخانه شاهنشاهی محترم به شماره های 18/7411 مورخ 10 سپتامبر 1978؛ 18/8816 مورخ 17 اکتبر 1978؛ و 18/10080 مورخ 21 نوامبر 1978 مبنی بر تمایل دولت شاهنشاهی ایران برای تمدید موافقت نامه 6 اکتبر 1947 در ارتباط با هیأت نظامی ایالات متحده در ایران به مدت یک سال دیگر، اظهار دارد که پس از کسب نظرات دولت ایالات متحده، این سفارت اختیار یافته است تا موافقت دولت آمریکا را با تجدید موافقت نامه 6 اکتبر 1974 به مدت یک سال دیگر که از 21 مارس 1979 شروع خواهد شد، به عرض برساند. سفارت موقع را برای تجدید ارادت خود به وزارت امور خارجه شاهنشاهی ایران مغتنم می شمارد.

سفارت ایالات متحده آمریکا، تهران 3 ژانویه 1979


وضعیت برخی پیمانکاران نظامی و پروژه هایشان در ایران

ص: 335

سند شماره 128

محرمانه17 ژانویه 1979- 27 دی 1357

از: سفارت آمریکا، تهرانبه: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی.سی

موضوع: وضعیت برخی پیمانکاران نظامی و پروژه هایشان در ایران

1- در طول چند روز گذشته، کنسول سیاسی-نظامی سفارت وضعیت عملیات و نیروهای چندین شرکت بزرگ آمریکایی را که در چارچوب برنامه خریدهای نظامی خارجی یا قراردادهای مستقیم در پروژه های نظامی ایران فعالیت دارند بررسی کرده است. نتایج این بررسی عبارتند از: (الف) عملیات و تکمیل پروژه همه شرکت ها تا حد قابل توجهی، و در برخی موارد تا حد بحرانی، کاهش یافته و روند کار رو به کاهش است؛ (ب) به رغم این مسئله، همه شرکت ها قصد دارند تا آنجا که امکان دارد به تعهدات قراردادی شان عمل و اعتبار شرکت را برای آینده حفظ نمایند، هر چند احتمالاً قرارداد دو شرکت در آینده نزدیک تغییراتی خواهد کرد؛ (پ) تعداد نیروهای شرکت ها به حداقل لازم کاهش یافته است، ولی کمتر کسی مایل است هم اکنون ایران را ترک کند و روحیه نیروها به طور تعجب انگیزی بالاست؛ و (ت) علاوه بر احتمال عدم ایفای تعهدات قراردادی، بزرگترین و فوری ترین مشکلات موجود ناشی از سرخوردگی در زندگی روزمره است. در زیر خلاصه وضعیت چند شرکت، و نکاتی که در گفتگو با هیأت مستشاری نظامی به دست آمده، ذکر می گردد.

- لاکهید (برنامه PEACE LOG): کل نیروها به میزان بسیار ناچیزی کاهش یافته و به میزان فعلی 440 نفر رسیده است. البته کارمندان جدیدی نیز به تازگی وارد تهران شده اند. مشکلات اصلی محل کار، نبود گرما و روشنایی است، که موجب کاهش بهره وری و غیبت کارمندان ایرانی می شود. مدیران لاکهید قصد دارند پروژه را ادامه دهند ولی معتقدند که هر چه بحران طولانی تر شود، نگاه داشتن نیروها در ایران نیز دشوارتر خواهد شد. شواهد دلالت بر آن دارد که نیروی هوایی شاهنشاهی ایران مایل به ادامه پروژه PEACE LOG است. اصولاً به نظر می رسد برنامه فوق وضعیت خوبی داشته باشد زیرا چندین ماه جلوتر از اهداف تعیین شده است.

- نورثروپ (برنامه پشتیبانی پایگاه هوایی در پایگاه خاتمی، بعلاوه برنامه های آموزش خلبانی و تعمیر و نگهداری هواپیماها): اخیراً استادان خود را از پایگاههای هوایی وحدتی (دزفول) و تبریز فراخوانده است، ولی برنامه پشتیبانی پایگاه هوایی در پایگاه خاتمی (اصفهان) در سطح حداقل ادامه دارد. دولت ایران هزینه فعالیت این شرکت را در سه ماهه جاری پرداخته است. با وجود این، دولت ایران باید خیلی زود هزینه فعالیت آن برای سه ماه آینده را نیز بپردازد. بسته به رویدادهای احتمالی هفته های آتی، شاید شرکت نورثروپ قرارداد پشتیبانی خود را در پایگاه خاتمی خاتمه یا کاهش دهد. ولی، به هر حال، اگر قرار باشد این کار را انجام دهد، بسیار آهسته و احتمالاً در طول دوره ای 4 تا 6 ماهه دست به چنین کاری خواهد

ص: 336

زد. احتمالاً شرکت نورثروپ مایل است در صورت امکان و با حفظ آبرو از قرارداد پشتیبانی پایگاه خاتمی خارج شود.

- شرکت هلیکوپترسازی بل اینترنشنال (آماد تهران؛ آموزش و عملیات در اصفهان و کرمانشاه): کل کارمندان شرکت که هم اکنون 2600 نفر هستند، ممکن است به 2000 نفر کاهش یابند، در حالی که شرکت قبلاً قدری بیشتر از 4000 نفر کارمند داشت. از 990 اعضای خانواده کارمندانی که در ایران باقی مانده اند، فقط در حدود 260 نفر آنها به خروج از ایران تمایل نشان داده اند.

به طور کلی، عملیات این شرکت در اصفهان و کرمانشاه با توجه به وضعیت در کوتاه مدت خوب بوده است، اگرچه نبود بنزین برنامه های آموزش پرواز را تعطیل کرده است. مشکل اصلی در آماد تهران است. نبود گرما و برق، تولید را به قدری بالاتر از صفر رسانده است. تنها فعالیت هایی که هم اینک در آماد تهران انجام می شود برنامه ریزی و تعمیر و نگهداری است. علاوه بر این، اگر قرار باشد فعالیت های آماد تهران از سر گرفته شود و ادامه یابد، باید تا 15 فوریه قرارداد جدیدی با شرکت هلیکوپترسازی بل بسته شود. چنانچه برنامه آماد تهران متوقف شود، فعالیت های این شرکت در اصفهان و کرمانشاه نیز تا حد قابل توجهی کاهش خواهد یافت.

- TRW (برنامه ریزی برای نیروی هوایی شاهنشاهی ایران): برخی کارها در حال انجام است. به رغم دلمشغولی کارکنان به وضعیت جاری، روحیه ها خوب است. اکثر اعضای خانواده کارکنان، ایران را ترک کرده اند، به همین دلیل بیشتر کارکنان را در خانه هایی مجتمع ساخته اند که وضعیت سوخت در آن رضایت بخش است.

- ریتیون (موشک آی-هاوک): اگرچه شرکت قصد دارد تا آنجا که ممکن است به تعهداتش عمل کند، ولی فعالیت های آن در هفته های اخیر به میزان 50 درصد کاهش یافته است. کار در کارگاههای تهران نزدیک دو هفته پیش متوقف شد. به تقاضای فرمانده پایگاه وحدتی، کلیه نیروها از تاریخ 31 دسامبر از این پایگاه تخلیه شدند. برنامه عملیات و آموزش در پایگاه بوشهر، به دلیل اینکه همه نیروها در خود پایگاه اقامت دارند، کم و بیش عادی است. همه نیروها و دفاتر شرکت ها به هتل هیلتون انتقال یافته اند.

- گرومن (اف-14): شرکت همچنان کلیه فعالیت های آموزشی و تعمیر و نگهداری را که بدون نیاز به بنزین ممکن باشد در اصفهان و شیراز انجام می دهد. در اصفهان، که مشکلات بسیار عدیده ای وجود داشته است، وضعیت امنیت، غذا و سوخت منازل فعلاً قابل تحمل است. اصلی ترین و فوری ترین مشکل کمبود بنزین است، زیرا کمیابی آن موجب شده است که هر روز فقط نیمی از آمریکایی ها بتوانند به سر کارهایشان بروند. به رغم این مشکلات، مدیران شرکت خوش بین هستند که نیروهایشان می توانند فعلاً در سطح حداقل کار را ادامه دهند.

سولیوان


وضعیت پیمانکاران نظامی

ص: 337

سند شماره 129

محرمانه23 ژانویه 1979- 3 بهمن 1357

از: سفارت آمریکا، تهرانبه: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی.سی

مرجع: سفارت 0822

موضوع: وضعیت پیمانکاران نظامی

1- (محرمانه- تمام متن).

2- از زمان ارسال تلکس مرجع تاکنون وضعیت پیمانکاران عمده دفاعی در ایران مدام وخیم تر شده است. سرعت کاهش فعالیت ها و پیچیدگی وضعیت هر دو افزایش یافته اند. در زیر آخرین وضعیت برخی پیمانکاران عمده ارسال می گردد.

3- شرکت هلیکوپترسازی بل اینترنشنال: تیمسار توکلی، معاون وزارت دفاع در امور تسلیحاتی، به شرکت بل گفته است که وزارتخانه متبوعش قبل از 15 فوریه «ترتیبات» جدیدی را برای آماد تهران با آن شرکت امضا خواهد کرد. ولی در این فرایند، شرکت بل باید دو تغییر عمده در قراردادهایش بدهد: (الف) هزینه «ترتیبات» جدید آماد باید با اختصاص بودجه متعلق به دو قرارداد دیگر شرکت بل (آموزش و عملیات) به این ترتیبات پوشش داده شود، و (ب) به جای برنامه ریزی برای 2000 کارمند در ایران، شرکت باید برای 1000 کارمند در ایران برنامه ریزی کند. واکنش مدیران شرکت این بود که چند روز وقت خواستند تا احتمالات و امکانات آتی را با هیأت مستشاری نظامی در میان بگذارند. نظر شخصی مدیران شرکت در ایران این بود که شرکت می خواهد موقعیت و پروژه خود را حتی الامکان حفظ کند، و اگر دولت ایران تصمیم گرفته که این کار با 1000 نفر انجام شود، بنابراین همین طور می شود.

4- ریتیون: در تلکس مرجع گفته بودیم که فعالیت های شرکت طبق گزارش ها حداقل 50 درصد کاهش یافته است. هم اینک مدیران شرکت در ایران کاهش فعالیت ها را 75 درصد برآورد می کنند.

5- نورثروپ: مقامات عالی رتبه نیروی هوایی شاهنشاهی به شرکت گفته اند که هزینه مربوط به سه ماه آینده فعالیت پشتیبانی شرکت در پایگاه خاتمی که از اول مارس شروع می شود پرداخت خواهد شد. با وجود این، شرکت نورثروپ چندان امیدی به این پرداخت ندارد و جداً به تعطیل کردن فعالیت های خود در طول چند ماه آتی می اندیشد.

6- گرومن: وضعیت گرومن در اصفهان از زمان ارسال تلکس مرجع بسیار تغییر کرده است. اولین مشکل، عدم پرداخت هزینه فعالیت مدرسه آمریکایی ها از سوی دولت ایران است. گرومن فکر می کرد در صورت بسته شدن مدرسه، تعداد زیادی از اعضای خانواده کارکنانش ایران را ترک خواهند کرد. نهایتاً ایران با تسلیم یک چک در روز 22 ژانویه موقتاً هزینه های مدرسه را متقبل شد و مدرسه به مدت چند هفته دیگر باز خواهد بود. البته طبق گزارش ها چک مزبور در روز 23 ژانویه برگشت خورده است. مسئله ای که اوضاع را سردرگم تر کرد،

ص: 338

اعتصابی است که از امروز صبح (23 ژانویه) به رهبری همافرها در پایگاه هوایی خاتمی شروع شده است، و رهبران اعتصاب گفته اند که (الف) هر هواپیمایی که نیروی هوایی شاهنشاهی ایران بخواهد استفاده کند، خراب خواهند کرد، و (ب) مایل نیستند هیچ خارجی در فعالیت های نیروی هوایی مشارکت داشته باشد. گرومن همه نیروهای خود را از پایگاه خارج کرده است. گرومن درخواست کرده است دو هواپیمای دربست دیگر در طول سه روز آینده به اصفهان برود و اسباب و اثاثیه و همچنین کارمندان و اعضای خانواده هایشان را که مایل هستند، از ایران خارج سازد. مدیران شرکت معتقدند که فقط تعداد بسیار اندکی از نیروهایشان در اصفهان باقی خواهند ماند. سولیوان


یادداشت تفاهم

سند شماره 130

[موضوع]: یادداشت تفاهم

این یادداشت تفاهم بین دولت ایالات متحده و دولت ایران به منظور اصلاح نامه های پیشنهاد و قبولی که در چارچوب معاملات تسلیحاتی خارجی بین طرفین به امضا رسیده و در حال اجراست، به امضا می رسد.

به موجب این یادداشت تفاهم، دولت ایران موافقت خود را با اقدام سریع دولت ایالات متحده مبنی بر اجرای موارد زیر اعلام می کند:

خاتمه و لغو کلیه اقدامات مربوط به تأمین برنامه ها- اقلام زیر:

- برنامه PEACE ZEBRA – کلیه قراردادهای موضوع برنامه خریدهای نظامی خارجی

- 160 هواپیمای اف-16 ای- بی، قطعات یدکی، AGE، Mods، مساعدت های فنی، آموزش و پشتیبانی (آماد فنی و پیمانکار)

- برنامه PEACE SKY- کلیه قراردادهای موضوع برنامه خریدهای نظامی خارجی

- 7 هواپیمای ای-3 ای، قطعات یدکی، AGE، Mods، مساعدت های فنی، آموزش و پشتیبانی (آماد فنی و پیمانکار)

- برنامه PEACE ROLL- کلیه قراردادهای موضوع برنامه خریدهای نظامی خارجی

- 16 هواپیمای آر.اف-4، قطعات یدکی، AGE، Mods، مساعدت های فنی، آموزش و پشتیبانی (آماد فنی و پیمانکار)

- کاهش تعداد اقلام قابل تحویل زیر به میزانی که در جدول ذکر شده است:

شرح اقلاممیزان کاهش

ناوشکن های سی.جی-993، اسپراونس2

زیردریایی، کوسه، اس.اس.5631

موشک، فونیکس، ای.آی.ام-54 ای444

موشک، هارپون، آر.جی.ام-84209

ص: 339

موشک، استاندارد، اس.ام-1258

موشک، آی-هاوک، اکس.ام.آی.ان-23 ب360

موشک، سایدویندر، ای.آی.ام-9362

موشک، اسپارو، ای.آی.ام-7362

اژدر، ام.کی-46214

اژدر ام.کی-37174

ای.سی.ام، ای.ال.کیو-119همه اقلام

حمل و نقل دریایی، ام-548113

بریج، لانچر1

هویتزر، ام-110، 8 اینچ اس.پی.9

تاو، ضد تانک1182

دراگن، ضد تانک10937

ای.پی.سی، ام-113108

جیپ، ام-82599

تریلر، ام-118 ای 1 (6 تن)117

تریلر، ام-353 (5/3 تن)6

مهمات

گلوله های توپ 90 م.م (ای.پی-تی و هیت)؛ 155 م.م؛ 175 م.م؛

105 م.م (هویتزر)؛ 105 م.م (برای تانک های ام-60)

106 م.م.تمامی تحویل های خودکار به حالت تعلیق درآید و فقط بنا به درخواست ارسال شود

کاهش کلیه قراردادهای پشتیبانی و تدارکاتی تکمیلی دولت ایران که در چارچوب برنامه خریدهای نظامی خارجی به امضا رسیده، از جمله طرح مشترک پشتیبانی تدارکات برای سیستم های مشترک تسلیحاتی که می توان با استفاده از شیوه درخواست مستقیم از دولت ایالات متحده آنها را اجرا کرد.

کاهش و تجدید ساختار کلیه قراردادهای امضا شده در چارچوب برنامه خریدهای نظامی خارجی برای اقلام پشتیبانی و خدماتی که پیمانکاران ارایه می دهند تا سطوح ذیل:

پیمانکارقرارداد معاملات تسلیحاتی خارجیسیستمسقف

شرکت بل هلیکوپتر اینترنشنال

WAK, VZZ,

WAL/WDCهلیکوپتر500

ص: 340

شرکت گرومن، هیوز، پرت و ویتنی، شرکت هریس، پی.آر.ی الکترونیکس دیویژن، شرکت تله کام سیستمز، بوز آلنGFZاف-14/فونیکس60

ریتیونVSJ, WCC, VUUموشک آی-هاوک

تی.اس.کیو-7320

لیتنWAG, WDM

شرکت خدمات هواپیمایی لاکهید

ZAAPEACE LOG97

متفرقه GJJپیمانکار

مهندسی

خدمات فنی 50

کاهش هفتصد و سی (730) نیروی نظامی و غیرنظامی دولت ایالات متحده که هم اینک در ایران در حال انجام مأموریت هستند (به رغم اجازه وزارت دفاع آمریکا برای اعزام 969 نیرو به ایران) که دولت ایران به موجب قراردادهای معاملات تسلیحاتی خارجی برای گروه مستشاری نظامی، تیم های میدانی مساعدت های فنی و پشتیبانی به آنها حقوق می پردازد به میزان حداکثر 250 نیروی مجاز.

دولت ایالات متحده آمریکا، از طریق سازمان مساعدت های امنیتی دفاعی، و دولت ایران، از طریق وزارت جنگ، موافقت می کنند که ظرف مدت سی (30) روز تمامی قراردادها- برنامه های مفتوح خریدهای نظامی خارجی را به منظور حصول اطمینان از این مطلب مرور کنند که فقط آن دسته از خدمات و اقلام دفاعی که به بهترین نحو نیازهای فوری امنیتی ایران را برآورده می سازند و همچنین خرج هزینه برای آنها از محل وجوه امانی دولت ایران به صرفه تر است، تولید و تحویل خواهد شد.

دولت ایالات متحده آن بخش از وجوه خرج شده از حساب صندوق امانی دولت ایران را که بتوان به واسطه خاتمه و یا لغو قراردادهای تأمین قطعات، کاهش تحویل تعداد اقلام سفارش شده، کاهش مبلغ قراردادهای خدمات و پشتیبانی، و همچنین کاهش نامه های پیشنهاد و قبول قابل اجرا، جبران کند (به صندوق امانی دولت ایران) مسترد خواهد ساخت. تمامی مدارک مورد نیاز در خصوص مبالغ غیرقابل استرداد نیز برای بررسی و تأیید دولت ایران در اختیار آن قرار خواهد گرفت. دولت ایالات متحده حتی المقدور هرگونه دارایی باقیمانده و تحویل نشده را به وزارت دفاع آمریکا ویا سایر حساب های برنامه معاملات تسلیحاتی خارجی خواهد فروخت تا مبلغ کامل آن را به صندوق امانی دولت ایران مسترد سازد. چنانچه قیمت فروش اقلام فوق کمتر از قیمتی باشد که دولت ایران برای آنها پرداخته است، دولت ایالات متحده قبل از فروش آن اقلام با دولت ایران تماس گرفته و موافقت آن را کسب خواهد کرد.

ص: 341

دولت ایران و دولت ایالات متحده به طور مشترک، در روز 24 ژوییه 1979 و یا قبل از آن، طرح های اصلاح شده تأمین قطعات و تجهیزات و جدول زمانی تولید برنامه هایی را که به حالت تعلیق درآمده، از جمله تأثیر آنها بر هزینه ها و برنامه زمانی تحویل اقلام فوق مورد بررسی قرار می دهند تا دولت ایران بتواند برنامه های تحویل قطعات و تجهیزاتی را که باید ادامه یابد، خاتمه یابد و یا لغو شود، منوط به شرایط کلی نامه های پیشنهاد و قبول، مشخص نماید. دولت ایالات متحده نیز موافقت می نماید که سریعاً و پیش از 24 ژوییه 1979 به دولت ایران اطلاع دهد که چه برنامه های تحویل قطعات و تجهیزاتی باید به دلیل انقضای شرایط تولید کاملاً لغو شود. دولت ایالات متحده همچنین موافقت می نماید که توصیه هایی را در ارتباط با این امر که مزایای ادامه اجرای کدام برنامه تحویل قطعات و تجهیزات بیشتر از بار مالی خاتمه و یا لغو قرارداد، به دلیل عدم نیاز دولت آمریکا و یا مشتریان دیگر برنامه خرید های نظامی خارجی به اقلام مزبور، خواهد بود در اختیار دولت ایران قرار دهد. قابل درک است که به منظور پرهیز از خاتمه قرارداد و امکان استرداد مبلغ کامل قراردادها (به صندوق امانی دولت ایران) از محل فروش مجدد دارایی های باقیمانده تحویل نشده، شاید لازم باشد دولت ایالات متحده آمریکا (برای مدت یک دوره کوتاه انتقالی) تا زمانی که فروش آنها به وزارت دفاع ایالات متحده و یا مشتریان دیگر برنامه خریدهای نظامی خارجی تصویب نشده و آنها مسئولیت مالی و هزینه های مربوط به اقلام فوق را بر عهده نگرفته اند، به انجام تعهدات و پرداخت هزینه از محل صندوق امانی دولت ایران ادامه دهد.

دولت ایالات متحده یک حساب بهره دار به نام دولت ایران افتتاح خواهد کرد تا وجوه خرج شده ای که مازاد بر تعهدات مالی دولت ایران به صندوق امانی مسترد می گردد، به آن حساب واریز شده و به آن بهره تعلق گیرد. علاوه بر این، دولت ایالات متحده کلیه وجوه خرج نشده را به این حساب انتقال خواهد داد. دولت ایران مجاز است موجودی این حساب را به هر حساب دیگری که از سوی دولت ایران برای معاملات تسلیحات خارجی تعیین شده است، انتقال دهد.

دولت ایالات متحده دولت ایران را کاملاً در جریان وضعیت حساب صندوق امانی دولت ایران و همچنین حساب جدید قرار خواهد داد.

این یادداشت تفاهم به محض امضا قابل اجرا و موثر است و تا زمانی که اصلاح و یا لغو نشود، کاملاً به قوت خود باقی خواهد ماند.

تهران تهران

3 فوریه 1979 14/11/1357

دولت ایالات متحده دولت ایران

اریک اف. فون ماربود سپهبد ج.ت. توکلی

معاون سازمان مساعدت های امنیتی دفاعی معاون وزارت جنگ در امور تسلیحاتی


فرماندهان جدید ارتش ایران

ص: 342

سند شماره 131

محرمانه26 مارس 1979- 6 فروردین 1358

از: سازمان اطلاعات دفاعی، واشنگتن دی.سیبه: دفتر وابسته دفاعی، تهران

موضوع: فرماندهان جدید ارتش ایران

1- (محرمانه غیر قابل رؤیت برای بیگانگان) دریادار هوشنگ آریانپور (بازنشسته): آخرین اطلاعاتی که درباره زندگینامه این شخص در دست داریم به 15 اوت 1973 باز می گردد. در آن زمان، او جانشین فرماندهی لجستیک فنی در نیروی دریایی شاهنشاهی ایران بود.

آریانپور آموزش های اولیه را در انگلستان گذراند و مدتی در یک کشتی آموزشی متعلق به نیروی دریایی سلطنتی بریتانیا (1945-1950) خدمت کرد و سپس وارد دانشکده فنی نیروی دریایی سلطنتی شد (1950-1953). او پس از گذراندن موفقیت آمیز امتحان نیروی دریایی بریتانیا در سال 1953 به درجه افسری مهندسی کشتی مفتخر شد. او همچنین در سال 1963 از دانشکده عالی نیروی دریایی ایالات متحده فارغ التحصیل و از سال 1963 تا 1973 عمدتاً به آموزش نیروها اشتغال داشت. از سال 1972 تا 1973 فرمانده پایگاه نیروی دریایی بندر عباس بود. متولد 21 ژانویه 1929 در تهران، نام همسرش پروین، دارای دو فرزند، متوسط الجثه، قد 5 فوت و 9 اینچ، وزن 150 پوند. انگلیسی خوب. طبق گزارش متمایل به آمریکا و طرفدار شاه بوده است.

2- (محرمانه غیر قابل رؤیت برای بیگانگان) دریابان محمود علوی (بازنشسته آوریل 1977). آخرین اطلاعاتی که از زندگینامه این شخص در دست داریم به آوریل 1976 باز می گردد، زمانی که به درجه دریاداری ارتقا یافت. در آن زمان او معاون فرماندهی جنگ، برنامه ریزی و سیاستگذاری بود و در همین پُست بازنشسته شد. او از سال 1947 تا 1951 در آکادمی نیروی دریایی سلطنتی انگلستان آموزش دید و از آن آکادمی فارغ التحصیل شد. او همچنین فارغ التحصیل دانشکده «مید شیپمن» انگلستان (1953) و دانشکده نظامی تهران (1953) است.

او از سال 1962 تا 1963 در دوره عمومی دانشکده عالی نیروی دریایی ایالات متحده شرکت کرد و در سال 1975 دوره مدیریت دفاعی افسران ارشد را پشت سر گذاشت. او مدتی در پُست افسر ناوبری خدمت کرد، سپس فرمانده یک ناو شد، بعد از آن به ستاد انتقال یافت. دارای هیکلی کوچک، نزدیک 5 فوت و 9 اینچ قد، 140 پوند وزن، همسرش را طلاق داده، حضانت فرزندش با اوست، انگلیسی خوب. اطلاع زیادی درباره شخصیت او نداریم. به نظر می رسد که طرفدار یک نیروی دریایی مدرن با استفاده از مشاوران و تجهیزات آمریکایی است. طبق گزارش ها او فردی باهوش، پرکار، با نظراتی سنجیده و متمایل به آمریکاست. (بقیه سند ناخواناست)


قراردادهای خریدهای نظامی خارجی نیروی دریایی ایران

ص: 343

سند شماره 132

محرمانه28 مارس 1979- 8 فروردین 1358

از: هیأت مستشاری نظامی، تهرانبه: وزارت دفاع، واشنگتن دی.سی

موضوع: قراردادهای خریدهای نظامی خارجی نیروی دریایی ایران

1- (بدون طبقه بندی ) نامه رسمی زیر امروز از دفتر معاون وزارت دفاع ملی ایران خطاب به سرلشگر گاست، نماینده وزارت دفاع ایالات متحده مقیم در سفارت آمریکا در تهران، به دستمان رسید.

***

مرجع: 303/1401-01-96-25 تاریخ 28 مارس 1979

موضوع: قراردادهای خریدهای نظامی خارجی

عطف به یادداشت تفاهم مورخ 3 فوریه 1979 و نامه شما مورخ 26 مارس 1979

با ملاحظه و عنایت به نیازمندی های جدید، از دولت ایالات متحده خواهشمند است اقدامات زیر را مبذول دارد:

(1) خاتمه دادن و لغو کلیه قراردادهای خریدهای نظامی خارجی مربوط به زیردریایی SS-565 کلاس TANG

(2) در ارتباط با زیردریایی SS-566 کلاس TANG که تحویل شده است، خواهشمند است دولت ایالات متحده خرید این زیردریایی برای استفاده در نیروی دریایی ایالات متحده و یا فروش آن به کشور ثالث را مورد نظر قرار بدهد.

(3) خاتمه دادن و لغو قرارداد خریدهای نظامی خارجی به شماره SAY-4 و کلیه قراردادهای مربوط به خرید 2 ناوشکن باقیمانده کلاس اسپراونس. همچنین خواهشمند است ایالات متحده بودجه لازم برای بازخرید دو ناوشکن فوق را از دولت ایران، تخصیص دهد.

(4) فعال سازی قرارداد خرید نظامی خارجی به شماره ABM-6 و تحویل مابقی موشک های تحویل نشده هارپون و لوزام متعلقه

سرهنگ ج. کامکار

معاون وزارت دفاع ملی در امور تسلیحات

***

2- (محرمانه) هیچ فرصتی برای گفتگو درباره اقدامات فوق با دریادار علوی و یا سایر مقامات نیروی دریایی ایران پیدا نکرده ایم. وقتی نامه به دستمان رسید، سرهنگ کامکار خاطر نشان ساخت که برنامه های آموزشی خدمه ناوشکن های اسپراونس و زیر دریایی TANG باید خاتمه یابد و نیروهای ایرانی به کشور بازگردند.

3- (محرمانه) تقاضا برای فعال سازی قرارداد موشک های هارپون که برای نصب بر قایق های گشتی کلاس LA COMBITANTE استفاده می شوند وضعیت بسیار حساسی ایجاد

ص: 344

می کند زیرا به اعتقاد ما سیستم کنترل آتش این قایق ها با این موشک ها تطبیق داده شده است. خواهشمند است ما را راهنمایی کنید که آیا موشک های هارپون ABM-6 طبق خواسته ایران تحویل این کشور خواهد شد یا خیر. در صورت انجام نشدن این خواسته، آیا گزینه دیگری که برای نیروی دریایی ایران نسبتاً جذاب باشد وجود دارد (مثلاً اصلاح قرارداد FCS برای جایگزین کردن موشک ها؟)


مذاکرات وابسته دفاعی با جانشین رئیس ستاد نیروی دریایی ایران

سند شماره 133

سرّی – غیر قابل رؤیت برای بیگانگان7 آوریل 1979- 18 فروردین 1358

از: دفتر وابسته دفاعی ایالات متحده، تهران

به: سازمان اطلاعات دفاعی، واشنگتن دی.سی

موضوع: مذاکرات وابسته دفاعی با جانشین رئیس ستاد نیروی دریایی ایران

منابع: مشاهدات شخصی

خلاصه: (سرّی غیر قابل رؤیت برای بیگانگان) این گزارش خلاصه ایست از مذاکرات نماینده دفاعی با دریادار علوی و شامل گزارش گفتگوهایی است درباره انتصاب دریادار علوی به این پُست و مسئولیت های جانشین رئیس ستاد نیروی دریایی؛ وضعیت زیردریایی ایران؛ بررسی وضعیت مستشاران نظامی آمریکایی، کشتی آمریکایی و وابسته دفاعی از سوی ایران؛ تغییر نیروها؛ هلیکوپترهای RH53D؛ و سایر موارد متفرقه.

مشروح گزارش (سرّی- غیر قابل رؤیت برای بیگانگان)

الف- (محرمانه) پیش زمینه: در تاریخ 4 آوریل 1979 سرهنگ شافر (وابسته دفاعی) و ناخدا سوم برایتن (هیأت مستشاری نظامی) با دریادار علوی، جانشین رئیس ستاد نیروی دریایی ایران ملاقات کردند. این دیدار بسیار دوستانه، صریح، واقع بینانه و دور از تنش بود. دریادار علوی لباس شخصی به تن داشت و هیچ ایرانی دیگری در جلسه حاضر نبود.

ب- (سرّی غیر قابل رؤیت برای بیگانگان) سئوالات دریادار علوی: در اوایل مذاکرات، دریادار علوی علاقه زیادی به ساختار سازمانی، وظایف و مسئولیت های کل وزارت دفاع آمریکا نشان داد. سئوالات او بیشتر حول محور این بود که چه کسی ارتقای درجه و پُست ها را تأیید می کند، نقش کنگره در انتخاب و تأیید این موارد چیست، و JCS و شورای امنیت ملی چه بخشی از این تصویر کلی را تکمیل می کنند. او دیاگرامی برایمان ترسیم کرد و گفت که فکر می کند نظام دفاعی ما بر اساس آن سازمان یافته باشد. ولی قصد واقعی او از چنین صحبت هایی آن بود که به مدارک مربوط به ساختارهای سازمانی، وظایف و مسئولیت ها دست پیدا کند. او همچنین اظهار داشت که در حال بررسی ساختارهای دفاعی سایر کشورها نیز است. اگرچه علوی اذعان نکرد و یا نگفت که مطالعاتی برای سازمان دهی آتی ساختار ارتش- دفاعی ایران انجام می دهد، کاملاً واضح بود که یا علاقه ای شخصی به این مسئله دارد و یا برای

ص: 345

انجام این مطالعه دستوری صادر شده است. علوی مشخصاً از ما پرسید که کنگره در ارتباط با انتصاب ها و تصویب ارتقا های نظامی چه اقداماتی انجام می دهد و فرمانده عملیات نیروی دریایی چگونه انتخاب و تصویب می شود.

پ- (سرّی غیر قابل رؤیت برای بیگانگان) زیردریایی ها: دریادار علوی گفت که مایل نیست زیردریایی آمریکایی (کلاس TANG) فعلاً به ایران بیاید. او گفت خدمه ایرانی به دلیل عدم انضباط و نداشتن آموزش های لازم، هنوز آمادگی بازگرداندن زیردریایی را ندارند. او افزود که ناخدا معالی در سفر قریب الوقوعش به ایالات متحده در مورد مسئله بازگرداندن زیردریایی مذاکره خواهد کرد. علوی در ارتباط با خرید زیر دریایی های آلمانی نیز گفت که این خریدها هنوز مفتوح هستند و ایرانی ها مایلند زیردریایی های آلمانی را به خدمت بگیرند.

ت- (محرمانه) انتصاب علوی و وظایف جانشین رئیس ستاد نیروی دریایی: دریادار علوی گفت به این دلیل به نیروی دریایی بازگشته است که افسران و ناوی های نیروی دریایی او را می خواهند. آنها به او احترام می گذارند هرچند او را افسر سختگیری می دانند که به نظم اهمیت می دهد. علوی گفت به آنهایی که او را انتخاب کرده اند گفته است باید دستش در تصمیم گیری ها باز باشد. نماینده دفاعی از علوی پرسید وقتی اقداماتش در پُست فرماندهی باید به تصویب کمیته برسد، او چگونه می تواند وظایف فرماندهی اش را انجام دهد. علوی در پاسخ گفت اوست که تصمیم می گیرد و نه کمیته. علوی برای مثال گفت که اگر قرار باشد فلان کشتی را از فلان بندر به فلان بندر انتقال بدهد، اوست که تصمیم می گیرد. او افزود احتیاجی به کمیته ها نیست و کمیته ها منحل خواهند شد. وقتی نماینده دفاعی متذکر شد که اکثر تصمیمات نیروی هوایی ایران باید به تصویب کمیته برسد، علوی پاسخ داد که اخیراً با سرتیپ ایمانیان (رئیس ستاد نیروی هوایی) صحبت کرده و به او گفته است که باید استقلال رأی بیشتری از خودش نشان دهد. [ادامه سند یافت نشد]


خریدهای نظامی خارجی نیروی دریایی ایران

سند شماره 134

محرمانه8 آوریل 1979- 19 فروردین 1358

از: هیأت مستشاری نظامی آمریکا، تهرانبه: وزارت دفاع آمریکا، واشنگتن دی.سی

مرجع: الف- وزارت دفاع 311713ز - 31 مارس 1979، ب- وزارت دفاع 312249ز- 31 مارس 1979، پ- وزارت دفاع 060050ز - 6 آوریل 1979

موضوع: خریدهای نظامی خارجی نیروی دریایی ایران

1- (محرمانه) اولین تماس های ناخدا سوم برایتن، نماینده نیروی دریایی آمریکا، با رهبری جدید نیروی دریایی ایران در طول چند روز گذشته دلگرم کننده بود. در میان سه نیروی ارتش، ظاهراً نیروی دریایی کمترین صدمه را از انقلاب دیده است و پیش بینی می کنیم خیلی زود فعالیتش را در صحنه خریدهای نظامی خارجی شروع کند. علاوه بر این، نیروی دریایی

ص: 346

«مراقب خودش نیز هست.» بر خلاف سایر نیروهای ارتش، بازنشستگی افسران ارشد به تعویق افتاده است تا آنها بتوانند از مزایای کامل بازنشستگی بهره مند شوند. علاوه بر این، اطلاع یافته ایم که هیچ افسر ارشد نیروی دریایی در زندان نیست و رهبری جدید نیروی دریایی امیدوار است که افسران دون پایه تری را که «هنوز در زندان به سر می برند در اسرع وقت آزاد کند.» یکی از طرف های تماس در نیروی دریایی، دریادار علوی، کفیل جانشین رئیس ستاد نیروی دریایی، گفت که «نیروی دریایی ایران در جریان انقلاب با درایت و انسانی رفتار کرد.» در میان نیروهای ارتش، فقط نیروی دریایی است که نسبتاً از نفوذ کمیته ها «آزاد» است. علوی می گوید در همین ارتباط به فرمانده نیروی هوایی گفته است که باید استقلال رأی بیشتر داشته باشد و کمتر از کمیته ها بترسد. علوی مدعی است که در تصمیم گیری ها «دستش باز است.»

2- (محرمانه) اطلاع یافته ایم که قرار بود هفته گذشته یک تیم چهار نفره خریدهای نظامی خارجی نیروی دریایی ایران به واشنگتن سفر کند ولی به دلیل اینکه دریادار مدنی از وزارت دفاع به فرماندهی نیروی دریایی منصوب شد، این سفر به تعویق افتاد. دریادار علوی می گوید این سفر در آینده نزدیک انجام خواهد شد. او همچنین می گوید این تیم فقط قصد انجام تشریفات مقدماتی را ندارد، بلکه قرار است «وارد مذاکره شود» و دامنه وسیعی از مسایل مربوط به خریدهای نظامی خارجی را حل و فصل کند. مذاکرات مهم نیز از طریق تلفن با ایران انجام خواهد شد. در رأس این تیم ناخدا سوم فریدون معالی قرار دارد که قبلاً عضو هیأت رئیسه پروژه های نیروی دریایی ایران بود. اعضای دیگر نیز (دیکته نام آنها را دقیقاً نمی دانیم) طبق گزارش عبارتند از ناخدا سوم «سلتاد»، ناخدا سوم وحدت (از بخش لجستیک)، و یک نماینده از وزارت دفاع ایران. ژنرال گاست در ملاقاتی که روز شنبه با تیمسار معصومی داشت به سفر معالی اشاره کرد. ولی معصومی چیزی در مورد این سفر نشنیده بود، هر چند سرهنگ کامکار، معاون وزارت دفاع در امور تسلیحات، گفته بود که خودش در ترتیب دادن این سفر دخالت دارد. ما پیشنهاد کرده ایم اطلاعات مورد نیاز تیم معالی را در اختیارشان بگذاریم و یا در ایالات متحده کمک شان کنیم، ولی هنوز پاسخی دریافت نکرده ایم. هنوز نمی دانیم که آیا سفر معالی فایده ای دارد یا خیر، به ویژه اگر بخواهند بدون پرداختن به مسایل بزرگتر در مورد برخی برنامه های خرید وارد مذاکره شوند. با وجود این، نیروی دریایی ایران را دلسرد نکرده ایم زیرا اعتقاد داریم که هر تماسی خوب است. دریادار علوی می گوید در صورت لزوم، نیروی دریایی قادر است ظرف مدت یک ماه یا بیشتر وجوه جدیدی بابت پشتیبانی قطعات یدکی بپردازد. مسئله قطعات یدکی در نیروی دریایی مثل نیروی هوایی یک مسئله مهم است. هر چند فکر نمی کنیم که عملاً مسایل مالی حل شود، معتقدیم که باید از هم اکنون امکان اجرای برخی قراردادهای جدید پشتیبانی پایه از نیروی دریایی ایران را (مثل خدمات DRP و ROR و برخی خدمات دیگر) مورد بررسی قرار دهیم تا بتوانیم در مورد آنها با مقاماتی که از سوی ایران معرفی می شوند وارد مذاکره شویم.

ص: 347

3- (محرمانه) رسیدگی به تقاضای ما برای ملاقات با جانشین جدید رئیس ستاد نیروی دریایی ایران (دریادار محمود علوی) و کفیل جدید مدیریت بخش لجستیک (ناخدا بهرام افضلی) تا بعد از برگزاری رفراندوم و نوروز «تصویب» نشد. ناخدا سوم برایتن ابتدا در تاریخ 3 آوریل به مدت یک ساعت با افضلی ملاقات کرد و سپس در تاریخ 4 آوریل به همان مدت با دریادار علوی دیدار و گفتگو داشت. هر دوی آنها در جریان وضعیت برنامه خریدهای نظامی خارجی قرار گرفتند و مسایلی که در مرجع (الف) تا (پ) آمده است مورد بحث و بررسی قرار گرفت. از نظر ما هر دو دیدار در ایجاد دیالوگ موفق بود و علوی به ما گفت «هر وقت بخواهیم» می توانیم با او ملاقات کنیم. وقتی ناخدا سوم برایتن صبح شنبه به ملاقات علوی رفت تا متعاقب دیدار قبلی شان برخی مسایلی را که فکر می کرد برای علوی جالب باشد به او بگوید، بدون هیچ مشکلی موفق به ملاقات او شد و برای مدت کوتاهی خیلی دوستانه با او صحبت کرد.

4- (محرمانه) بازدید از دفتر نماینده نیروی دریایی در ساختمان ستاد. در همان روزِ ملاقات با علوی، از دفتر دریادار مجیدی با ناخدا سوم برایتن تماس گرفتند و به او اطلاع دادند می تواند برای جمع آوری وسایل شخصی دریادار کالین به دفاتر قدیمی نمایندگی نیروی دریایی آمریکا در ساختمان ستاد نیروی دریایی برود. برایتن مشاهده کرد که ایرانی ها دفتر کالین و دفاتر چسبیده به آن را ظاهراً برای پیدا کردن اسلحه کاملاً زیر و رو کرده اند. دفتر اداری نمایندگی نیروی دریایی در آن طرف راهرو هنوز با همان قفل اصلی اش بسته بود. ظاهراً درون آن دست نخورده بود. دفتر تدارکات تمیز و جمع و جور شده بود (همه اقلام پراکنده را درون جعبه گذاشته بودند) و فایل ها را هم به سوی دیوار برگردانده بودند (تا کسی نتواند آنها را باز کند). فایل ها همه دست نخورده بود و ظاهراً هیچ کس آنها را نگشته بود. برایتن اجازه نیافت سایر دفاتر را نیز بازدید کند، ولی در ملاقاتی که بعداً با علوی داشت، علوی به او گفت که می تواند به این دفاتر و یا فایل های طبقه بندی شده دسترسی داشته باشد. علوی گفت: «مسلماً این چیزها به شما تعلق دارد.» ناخدا سوم برایتن به هنگام بازدید از دفاتر نماینده نیروی دریایی موفق شد خیلی کوتاه دریادار مجیدی را نیز ببیند. مجیدی هنوز در همان دفتر قدیمی اش چسبیده به بخش نمایندگی نیروی دریایی آمریکا کار می کند ولی دیگر دارد بازنشسته می شود. ناخدا سوم برایتن همچنین دریادار جهانبانی را دید که از دفتر فرمانده کل نیروی دریایی (که حالا به مدنی تعلق دارد) بیرون آمد ولی فرصت نیافت که با این دریادار قدیمی نیروی دریایی ایران سلام و علیک کند.

5- (محرمانه) ملاقات با افضلی. افضلی پیش از آنکه به بخش لجستیک بیاید، معاون بخش مدیریت فنی بود. افضلی در مسایل لجستیک آدم واردی است و حرفی برای گفتن دارد. او «غیررسمی» صحبت می کند، ولی ظاهراً در جلسات سیاستگذاری که برای آماده کردن تیم معالی برای مذاکره در واشنگتن تشکیل شده است، نفوذ زیادی دارد. در طول ملاقات با

ص: 348

افضلی شخص دیگری به نام ناخدا مدنی (هیچ رابطه ای با مدنی، فرمانده نیروی دریایی ندارد) نیز حضور داشت که ساکت بود. در طول این ملاقات او حتی یک کلمه هم حرف نزد. هر دو افسر ایرانی اونیفورم به تن داشتند (بدون RIBBON). این دیدار بسیار دوستانه و جدی بود. در ارتباط با برنامه خریدهای نظامی خارجی، افضلی به نکات زیر اشاره کرد: (الف) سازمان «نیروی دریایی ملی اسلامی ایران» هیچ فرقی با سازمان «نیروی دریایی ایران» ندارد و فقط رهبران آن عوض شده اند؛ (ب) جلسات طولانی زیادی برای مهیا کردن تیم معالی برای سفر به واشنگتن تشکیل شده است؛ (پ) تیم معالی شامل نمایندگانی خواهد بود که آمادگی بحث و بررسی کلیه مشکلات اساسی و مبرم را دارند. آنها مجاز به «مذاکره» هستند ولی در عین حال از طریق تلفن کاملاً با ایران تماس خواهند داشت؛ (ت) فقدان پشتیبانی تدارکاتی فعلاً اساسی ترین مشکل است؛ (ث) افضلی در ارتباط با نبود اعتبار کافی در صندوق امانی و تأثیراتش بر تدارکات گفت که امیدوار است ایالات متحده به آنها «کمک» کند تا در تلاش هایشان موفق شوند (معنایش این است که تغییر در رهبری به نفع هیچیک از طرفین نیست). افضلی گفت شایعاتی شنیده است: (1) حال که کارآموزان نیروی دریایی ایران در آمریکا مهارت های لازم را فرا گرفته اند، دارند به استخدام نیروی دریایی آمریکا در می آیند، (2) و اینکه نیروی دریایی آمریکا مایل به باز خرید هلیکوپترهای RH53D است. ما شایعه اول را قبلاً نشنیده بودیم و گفتیم شاید برخی از نفرات نیروی دریایی ایران درخواست کرده اند به جای بازگشت به ایران در ایالات متحده بمانند. افضلی نگران این بود که شاید آمریکا این اجازه را به آنها بدهد. ناخدا سوم برایتن دومین شایعه، یعنی تمایل به باز خرید هلیکوپترهای RH53D، را تأیید کرد. افضلی پیشنهاد کرد تمایل خود را به صورت کتبی ابراز کنیم، ولی برایتن پاسخ داد که شاید وقت مناسبی برای این کار نباشد زیرا ممکن است برخی آن را تلاش برای اعمال نفوذ تعبیر کنند. ما نیز موارد زیر را به آنها خاطر نشان کردیم: چنانچه نیروی دریایی ایران در تصمیمش جدی باشد، می تواند فهرستی از تمامی اقلامی که فکر می کند دیگر نیازی به آنها ندارد، همراه با قیمت پیشنهادی تهیه کند. دولت ایالات متحده این فهرست را به منظور بررسی امکان باز خرید و یا خرید آنها برای کشورهای ثالث مورد نظر قرار خواهد داد. ایران می تواند هلیکوپترهای RH53D را نیز در این فهرست ذکر کند. قیمت باز خرید به وضعیت نگهداری اقلام بستگی دارد. (افضلی گفت هلیکوپترهای RH53D «تیپ 2 یا 3 نگهداری شده است»). در خاتمه افضلی گفت این ملاقات «بسیار ثمربخش» بوده است. روز بعد وقتی برایتن افضلی را خیلی کوتاه در ساختمان ستاد ملاقات کرد، او گفت «داریم مدارک را بررسی می کنیم» (منظورش گزارش هایی بود که روز قبل به او داده بودیم.»

6- (محرمانه) ملاقات با دریادار علوی. ملاقات ما ساعت 17:00 صورت گرفت، و با اینکه دیر وقت بود ولی بسیاری از افسران و کارمندان ستاد هنوز در حال کار بودند. هر چند که محل پذیرش میهمانان پُر بود، ولی به محض اینکه ناخدا سوم برایتن به آنجا وارد شد، به

ص: 349

داخل دفتر علوی راهنمایی شد. سرهنگ شافر، وابسته دفاعی آمریکا، نیز ده دقیقه بعد به جمع ما پیوست (او از این فرصت استفاده کرده بود تا با علوی ملاقات کند زیرا پاسخ به درخواست ملاقات از طریق دفتر وابسته دفاعی به دستمان رسیده بود). رفتار علوی بسیار دوستانه بود. او از این ملاقات و تمایل ما به کمک تشکر کرد. علوی به ویژه از تلاش های ناخدا سوم «هک» از نیروی دریایی آمریکا تشکر کرد و گفت زمانی که معاون بخش عملیات، اطلاعات و ارتباطات بود، ناخدا هک کمک های زیادی به او کرده است. فکر می کنیم این ماجرا به دو سال پیش بر می گردد که علوی هنوز بازنشسته نشده بود. علوی گفت پسرش دانشجوی USC است و یک برادر هم دارد که در آمریکا به سر می برد. او گفت برادرش اولین عمل پیوند قلب را در ایالات متحده انجام داده است (روی یک نوزاد در پنسیلوانیا یا نیویورک). علوی خیلی محتاطانه و متواضعانه صحبت می کرد، ولی می خواست خیلی غیر مستقیم به ما بفهماند که (الف) «آنها اصرار کرده بودند که علوی به خدمت بازگردد»، (ب) در بین افسران خیلی «محبوبیت» دارد هر چند همه او را آدم «سختگیری» می شناختند (که به نظم و انضباط خیلی اهمیت می دهد). برایتن همان روز شاهد بود که وقتی علوی وارد اتاق شد، افسران بلافاصله به صورت خبردار از جایشان پریدند. نکات دیگری که در مورد این ملاقات قابل ذکر است، عبارتند از: (پ) علوی نیاز به دانش فنی آمریکا در آینده را قطعاً ضروری می داند («از نظر او شش ماه خیلی دیر است»). او گفت به محض تثبیت اوضاع داخل کشور و فراهم آمدن شرایط مساعد، از «تکنسین ها» دعوت می شود به ایران بیایند. (ت) علوی غیر مستقیم گفت دارند خیلی از فرماندهان را عوض می کنند و افراد بسیاری برای احراز پست های جدید معرفی کرده اند که صلاحیت آنها باید تصویب شود. علوی گفت نامزد فرماندهی ناوگان، شخصی به نام ناخدا سجادی است که فعلاً در آمریکا به سر می برد. (البته شاید او از نامزدیش خبر نداشته باشد). ظاهراً جانشین فرمانده ناوگان که در پُست خود ابقا خواهد شد، ناخدا سوم گلستان است. «کفیل» فعلی فرماندهی ناوگان، ناخدا سوم علوی است. علوی گفت به محض تصویب انتصابات جدید، فهرست کاملی از فرماندهان جدید را در اختیار ما خواهد گذاشت. (ث) معلوم بود علوی علاقه زیادی به نحوه سازمان وزارت دفاع آمریکا و JCS دارد. او سئوالاتی در مورد نحوه انتصاب ها، بازنشستگی ها، و اختیارات آنها در ارتباط با رئیس جمهور و کنگره داشت. علوی همچنین نگاهی نیز به سیستم های فرانسه و آلمان داشت و حدس می زنیم که قصد دارد راه حلی برای مسایل «اساسی» ناشی از سه نیرویی بودن ارتش و بهترین راه را برای رسمی کردن انتصاب هایی که قصد انجامش را دارند، بیابد. ناخدا سوم برایتن در دیدار صبح شنبه اش با علوی، مراجع اساسی مرتبط با این سئوالات را در اختیار او گذاشت. علوی نیز از این لطف او تشکر کرد. علوی گفت تیمسار فربد، رئیس جدید ستاد کل نیروی های مسلح، از او خواسته است در این باره نظر بدهد. علوی گفت فکر می کند بیشتر از هر کس دیگری در مورد این نوع مسایل سازمانی اطلاع داشته باشد. (ج) علوی در ارتباط با

ص: 350

وضعیت صندوق امانیِ خریدهای نظامی خارجی و تأثیر آن بر تجدید قراردادهای پشتیبانی، همان اطمینان خاطری را نشان داد که افضلی نشان داده بود. او گفت «آمریکا به ما کمک خواهد کرد». او گفت شاید در صورت لزوم بتوانند وجوه بیشتری بابت پشتیبانی قطعات یدکی پرداخت نمایند. او گفت که در حال بررسی باز خرید اقلام (از جمله هلیکوپترهای RH53D) از سوی آمریکا هستند. آنها همچنین قصد دارند زیردریایی های آلمانی را بخرند ولی هنوز برای زیردریایی های کلاس TANG آمادگی ندارند. (حل و فصل مسئله زیردریایی یکی از اهداف سفر ناخدا سوم معالی است). علوی گفت عدم انضباط کامل خدمه می تواند در آینده نزدیک مشکلاتی در بهره برداری ایمن از این زیردریایی ایجاد کند و اینکه کارگاه کشتی سازی آنها ظرفیت پشتیبانی از این زیردریایی را ندارد.

7- (محرمانه) ناخدا سوم برایتن در این هفته سعی می کند بار دیگر به دفاتر نماینده نیروی دریایی در ستاد دسترسی پیدا کند، مطالب طبقه بندی شده را از بین ببرد و با تیم خریدهای نظامی خارجی، معالی، مستقیماً تماس حاصل کند. به محض کسب اطلاعات جدید شما را در جریان قرار خواهیم داد.


ملاقات بین سرلشگر گاست، رئیس هیأت مستشاری نظامی آمریکا و...

سند شماره 135

محرمانه11 آوریل 1979- 22 فروردین 1358

از: هیأت مستشاری نظامی آمریکا، تهرانبه: وزارت دفاع آمریکا، واشنگتن دی.سی

موضوع: ملاقات بین سرلشگر گاست، رئیس هیأت مستشاری نظامی آمریکا و

سرتیپ صفری در روز 11 آوریل 1979

1- (محرمانه) در روز 11 آوریل، ژنرال گاست، رئیس هیأت مستشاری، و سرهنگ وارنر از نیروی هوایی ایالات متحده، با سرهنگ کامکار، معاون وزارت دفاع، بعلاوه دو تن از نیروهای زیر دستش و سرتیپ صفری، معاون فرماندهی لجستیک ستاد نیروی هوایی ایران، دیدار و گفتگو کردند. هدف از این ملاقات بحث و بررسی نیازمندی های پشتیبانی لجستیکی نیروی هوایی ایران بود. متوجه شدیم صفری از امضای یادداشت تفاهم 3 فوریه و اقداماتی که متعاقب آن صورت گرفته است، اطلاع دارد.

2- (محرمانه) سرتیپ صفری به ما اطلاع داد که هفت گروه در حال کار برای مشخص کردن ترکیب آتی نیروی هوایی هستند. آنها در حال بررسی تهدیدها، بازنویسی مأموریت ها، مشخص کردن ساختار مطلوب این نیرو و سپس توجیه هزینه ها هستند. صفری گفت هزینه پشتیبانی سیستم های تسلیحاتی عامل مهمی در نگهداری و استفاده از این سیستم ها خواهد بود. نیروی هوایی تاریخ 5 می 1979 را برای تکمیل این بررسی ها قرار داده است. کامکار گفت نیروهای دیگر ارتش نیز موظف به انجام این بررسی ها شده اند. وزارت دفاع پس از تکمیل بررسی های فوق، نتایج و توصیه ها را به نخست وزیر تسلیم خواهد کرد.

ص: 351

3- (محرمانه) تیمسار صفری نگران تدارکات و پشتیبانی تعمیر و نگهداری ناوگان اف-4، اف-5 و سی-130 در کوتاه مدت است. او گفت که این وسط گیر کرده است. واحدهای عملیاتی و تعمیر و نگهداری و همچنین رئیس ستاد نیروی هوایی از او سورتی پرواز می خواهند؛ با وجود این، او هیچ ارتباطی با نیروی هوایی ایران برای پشتیبانی از این هواپیماها ندارد. نیروی هوایی ایران مایل است فعلاً تا زمان حل مسایل و مشکلات بزرگتر به اندازه کافی سورتی پرواز برای حفظ تسلط خدمه پرواز و مانور هواپیماها داشته باشد. صفری سپس پرسید که چه ترتیباتی می توان برای تهیه ملزومات مصرفی، قطعات یدکی و قطعات قابل تعمیر اضطراری اندیشید. برای مثال، نیروی هوایی ایران سفارش خود را به قطعات مورد نیاز برای حفظ تسلط خدمه محدود خواهد ساخت. پاسخ دادیم دولت ایالات متحده برای حفظ صندوق امانی مجبور به انجام اقدامات بسیار دشواری شده است، و اینکه برنامه خریدهای نظامی خارجی اساساً از هم پاشیده است. برای استقرار مجدد برنامه خریدهای نظامی خارجی به نامه های جدید پیشنهاد و قبول و مبالغ جدید نیاز است. صفری پرسید آیا موجودی صندوق امانی برای ملزومات اضطراری و تعمیر قطعات قابل تعمیر کافی است. پاسخ دادم که نمی توانم در این باره اظهار نظری کنم، ولی این درخواست را به وزارت دفاع آمریکا مخابره خواهم کرد. خلاصه این مذاکرات آن بود که ستاد نیروی هوایی ایران نامه ای از طریق کانال های معمول به وزارت دفاع آمریکا خواهد فرستاد و از آنها تقاضا خواهد کرد تا تیم کوچکی از فرماندهی لجستیک ستاد نیروی هوایی آمریکا به تهران بیاید و در مورد مشکلات مذاکره کند، رویه های کلی را مشخص نماید، و فعلاً زمینه را برای پشتیبانی موقت فراهم سازد.

4- (محرمانه) تیمسار صفری بسیار نگران دستورات فنی بود و گفت که احساس می کند به خاطر رویه های منسوخ عملیاتی و تعمیر و نگهداری، پروازهای ناامنی دارند. او خواستار از سر گیری پشتیبانی دستورات فنی بود. گفتم که دستورات فنی می تواند در حداقل سطح اضطراری ارایه گردد و اینکه درخواست او را مخابره خواهم کرد. مسئله دستورات فنی در تلکس جداگانه ارسال خواهد شد.

5- (محرمانه) نیروی هوایی ایران اذعان دارد که به منظور سفارش ساز و برگ باید AUTODIN را مجدداً برقرار کند. گفتیم دقیقاً نمی دانیم چه کاری می توان کرد، ولی در هر صورت دولت آمریکا احتمالاً سایت ارتباطی ما را مجدداً فعال نخواهد کرد. گفتیم البته شاید این امکان وجود داشته باشد که در صورت دریافت یک درخواست رسمی به گزینه های دیگری فکر کنیم.

6- (محرمانه) قبلاً از طرف نیروی دریایی ایران اطلاع یافته بودیم که قرار است تیمی به ریاست ناخدا سوم معالی به واشنگتن سفر کند و یکی از مأموریت های آن مذاکره بر سر مسایل خریدهای نظامی خارجی به جز برنامه آموزشی است. امروز متوجه شدیم که وزارت دفاع ایران سفر فوق را لغو کرده است، زیرا نمی خواهد که یک سازمان منفرد وارد مذاکره

ص: 352

شود. هنوز نمی دانیم آیا معالی ترتیبی برای خاتمه برنامه های آموزشی خواهد داد یا خیر.

7- (محرمانه) ما انجام دو اقدام را در کوتاه مدت میسر می دانیم. (الف) چنانچه وزارت دفاع ملی ایران تقاضای سفر یک تیم کوچک را برای مذاکره بر سر برنامه موقت پشتیبانی لجستیک به تهران تصویب کرد، قویاً توصیه می کنیم که دولت ایالات متحده نظر مساعد نشان دهد. (ب) چنانچه وزارت دفاع ملی ایران تقاضا کرد یک تیم اطلاعاتی درباره اقدامات جاری مرتبط با یادداشت تفاهم ارایه دهد، قویاً توصیه می کنیم که دولت ایالات متحده با آن موافقت کند. از نظر ما، هر دو اقدام به نفع هر دو دولت است. هیچ یک از این تیم ها هیچ یک از طرفین را متعهد نمی سازد، ولی نقش مفیدی در تعیین روابط نظامی آتی دو کشور خواهند داشت. گاست


قراردادهای خریدهای نظامی خارجی

سند شماره 136

محرمانه19 آوریل 1979- 30 فروردین 1358

از: وزارت دفاع آمریکا، واشنگتن دی.سیبه: هیأت مستشاری نظامی آمریکا، تهران

مرجع: هیأت مستشاری نظامی 051138ز - 5 آوریل 1979

موضوع: قراردادهای خریدهای نظامی خارجی

1- (محرمانه) اطلاعات زیر مربوط به مواردی است که در نامه مورخ 3 آوریل 1979 وزارت دفاع ملی ایران مطرح شده است. (شماره ها مطابق نامه مزبور است)

(1) (بدون طبقه بندی) کلیه خودروهای ایستگاه فرماندهی M577 موضوع قراردادهای خریدهای نظامی خارجی تحویل شده است.

(2) (محرمانه) خرید 113 خودروی حمل و نقل دریایی M548 به موجب یادداشت تفاهم مزبور لغو شده است.

(3) (بدون طبقه بندی) کلیه خودروهای M578 RECOVERY موضوع قراردادهای خریدهای نظامی خارجی به ایران تحویل شده است.

(4) (محرمانه) خرید 9 قبضه توپ 8 اینچی هویتزر M110 به موجب یادداشت تفاهم مزبور لغو شده است.

(5) (محرمانه) 30 لوله یدکی توپ های 175 م.م. نگاه داشته شده است (بخشی از قرارداد IR-B-VNR).

(6) (بدون طبقه بندی) کلیه توپ های 175 م.م. موضوع قرارداد IR-B-VNR تحویل داده شده اند.

(7) (بدون طبقه بندی) خرید کلیه موشک های «دراگن» به همراه «لانچر» آنها به موجب یادداشت تفاهم فوق لغو شده اند.

(8) (محرمانه) کلیه تجهیزات ش.م.ر. نگاه داشته شده اند.

ص: 353

(9) (بدون طبقه بندی) کلیه قراردادهای باقیمانده در ارتباط با خرید تجهیزات جنگ الکترونیکی برای نیروی زمینی ایران لغو خواهد شد.

(10) (بدون طبقه بندی) کلیه خودروهای 4/1 تنی M151 و خودروهای M151A2 موضوع قراردادهای خریدهای نظامی خارجی به ایران تحویل داده شده اند.

(11) (محرمانه) محموله قطعات یدکی و تجهیزات برای نیروی زمینی ایران همچنان در حالت تعلیق موقت به سر می برد.

2- (بدون طبقه بندی) می توانید وضعیت فوق را به اطلاع سرهنگ کامکار برسانید.


ملاقات نیروهای هیأت مستشاری با سرتیپ صفری، معاونت لجستیک...

سند شماره 137

محرمانه 25 آوریل 1979- 5 اردیبهشت 1358

از: هیأت مستشاری نظامی آمریکا، تهرانبه: وزارت دفاع، واشنگتن دی.سی

مرجع: هیأت مستشاری 11 آوریل 1979

موضوع: ملاقات نیروهای هیأت مستشاری با سرتیپ صفری، معاونت لجستیک

نیروی هوایی اسلامی ایران 24 آوریل 1979

1- (محرمانه) در روز 24 آوریل، سرهنگ دوم استول، ناخدا سوم شیرر و سرهنگ دوم مک ویلیامز با سرتیپ صفری و دو نفر از نیروهایش ملاقات کردند. هدف از این ملاقات گفتگو درباره نیازمندی های پشتیبانی لجستیکی نیروی هوایی ایران بود.

2- (محرمانه) سرتیپ صفری اطلاع داد که سرهنگ کامکار، معاون وزارت دفاع ملی، به هر یک از قوای ارتش گفته است که درباره پشتیبانی لجستیکی جاری و آتی بر اساس برنامه های موجود با دولت آمریکا مذاکره کنند. تیمسار صفری بر تمایل خود به سفر تیم کوچکی از طرف فرماندهی لجستیکی نیروی هوایی آمریکا (OSD/AFCL) به ایران به منظور بررسی و گفتگو درباره مشکلات، نیازهای واقعی و تعیین رویه هایی برای انجام قراردادهای جدید پشتیبانی لجستیکی تأکید کرد.

3- (محرمانه) تیمسار صفری یک بار دیگر نگرانی خود را، موضوع مرجع (الف)، در ارتباط با عدم دریافت دستورات فنی اظهار داشت. او تقاضا کرد تا زمانی که ارتباطات عادی برقرار شود یک نسخه از دستورات فنی از طریق افسر رابط در پایگاه هوایی «مک گوائر» در اختیار آنها قرار گیرد. (این مسئله موضوع یک تلکس جداگانه است.)

4- (محرمانه) سرهنگ دوم استول پرسید آیا نیروی هوایی ایران از سهمیه های آتی دانشکده فرماندهی و ستاد- جنگ استفاده خواهد کرد. تیمسار صفری پاسخ داد که این مسئله را با رئیس ستاد در میان می گذارد، ولی کلیه برنامه های آموزشی در حال یک تجدید نظر جامع است، و تا اواخر سال احتمالاً نتایج آن مشخص نخواهد شد. (مسئله سهمیه ها موضوع یک تلکس جداگانه است.)

ص: 354

5- (محرمانه) سرهنگ دوم استول، ناخدا سوم شیرر را به عنوان نماینده هیأت مستشاری در خصوص هواپیماهای اف-14 معرفی کرد و گفت که ایشان با مراحل تعمیر و نگهداری و عملیات این هواپیما آشنا هستند. سرتیپ صفری خاطر نشان کرد که نیروی هوایی ایران در حال تهیه گزارشی از وضعیت هواپیماهای اف-14 در اصفهان و شیراز است و هر گونه نیاز به تعمیر، پشتیبانی و یا نگهداری را در آینده به اطلاع خواهد رساند. (ناخدا سوم شیرر برای گفتگوهای بیشتر با سرهنگ دوم «علی ها»، نماینده در امور جنگنده ها، ملاقات خواهد کرد.) تیمسار صفری ظاهراً از حضور نماینده ای برای هواپیماهای اف-14 در کشور بسیار خشنود بود. امیدواریم بتوانیم از این فرصت برای کسب اطلاع بیشتر از وضعیت امنیتی هواپیماها، موشک ها و غیره استفاده کنیم.

6- (محرمانه) سرهنگ دوم مک ویلیامز درخواست کتبی از سوی سرلشگر گاست مبنی بر بازگرداندن ده سیستم مخزن سوخت هوایی توسط هواپیماهای نیروی هوایی آمریکا به تیمسار صفری تسلیم کرد.

تیمسار صفری گفت فکر نمی کند مشکلی برای بازگرداندن این مخازن وجود داشته باشد. درباره این مسئله در آینده با سرلشگر گاست تماس خواهیم گرفت. سرهنگ دوم مک ویلیامز سپس پیشنهاد کرد که به منظور انتقال اموال و HHG دولت آمریکا از ایران، گروه کوچکی از هیأت مستشاری نظامی در قسمت نظامی فرودگاه مستقر شوند. تیمسار صفری گفت که در این ارتباط باید درخواستی کتبی از طرف سفارت آمریکا به وزارت امور خارجه تسلیم شود.

سرهنگ دوم مک ویلیامز از امکان سفر نیروهای نظامی آمریکا با هواپیماهای نیروی هوایی ایران به پایگاه هوایی مک گوائر سئوال کرد. یک بار دیگر تیمسار صفری همان پاسخ بالا را داد. ما فعلاً این دو تقاضا را پیگیری نخواهیم کرد.

7- (محرمانه) چنانکه در تلکس مرجع نیز آمده است، تیمسار صفری بسیار نگران وضعیت کنونی و آتی برنامه پشتیبانی لجستیکی است. درخواست او برای تشکیل یک تیم مشترک فرماندهی لجستیکی نیروی هوایی آمریکا «در اسرع وقت» بیانگر همین موضوع است. یکبار دیگر توصیه می کنیم دولت آمریکا به این تقاضا پاسخ مثبت بدهد.

گاست


اقدامات شرکت گرومن در رابطه با ایران

سند شماره 138

محرمانه2 می 1979- 12 اردیبهشت 1358

از: وزارت دفاع آمریکا، واشنگتن دی.سیبه: هیأت مستشاری نظامی آمریکا، تهران

موضوع: اقدامات شرکت گرومن در رابطه با ایران

1- (محرمانه) وزارت دفاع امروز با خبر شد که شرکت گرومن قصد دارد بیانیه مطبوعاتی زیر را در ساعت 17 روز 2 می منتشر کند. این اقدام به رغم توصیه وزارت دفاع و وزارت

ص: 355

امور خارجه انجام می شود که به شرکت گرومن هشدار داده اند اقدام مزبور در زمانی که دولت آمریکا در ارتباط با موافقت نامه هایش با دولت ایران بسیار محتاطانه عمل می کند، مناسب نیست.

پیامدهای احتمالی این اقدام معلوم نیست، ولی به هر حال جهت اطلاع شما آخرین متنی را که به دست آورده ایم و ممکن است با اعلامیه اصلی تفاوت هایی داشته باشد، برایتان ارسال می کنیم.

2- (بدون طبقه بندی) شروع:

مصالحه گرومن در دعوای حقوقی نمایندگان خرید ایران، مورخ 2 می 1979

شرکت گرومن امروز اعلام کرد که در دعوای حقوقی ناشی از شکایت چندین نماینده خرید بابت پرداخت حق العمل در قرارداد سال 1974 برای فروش هواپیماهای اف-14 به ایران که بین دولت آمریکا و ایران امضا شده بود، مصالحه کرده است. این ادعاها، که جمعاً شامل 1/21 میلیون دلار حق العمل بعلاوه 100 میلیون دلار ادعای خسارت بابت توطئه ادعایی است، با پرداخت 9/11 میلیون دلار بعلاوه بهره قابل پرداخت آن برای مدت 9 ماه، و مبلغ اضافی تا سقف 4/4 میلیون دلار بعلاوه بهره قابل پرداخت آن برای مدت 6 سال حل و فصل شده است. در عین حال، شرکت گرومن اعلام کرده است با توجه به اینکه فعالیت های تجاری آن در ایران خاتمه یافته است، این شرکت دیگر هیچ تعهدی در رابطه با هواپیماهای اف-14 ایران به رسمیت نمی شناسد و تنها تعهدی که در این ارتباط دارد ارسال قطعات یدکی به ارزش 6/1 میلیون دلار است که قبلاً در چارچوب یک توافق قبلی برای ارسال قطعات یدکی به ارزش 24 میلیون دلار، به صورت رایگان صورت گرفته است.

چنانچه در ارتباط با موافقت نامه فروش قطعات یدکی ادعایی علیه شرکت گرومن صورت گیرد، در این مصالحه فرمولی پیش بینی شده است که به موجب آن شرکت می تواند بخشی از 4/4 میلیون دلاری را که باید به نمایندگان خرید سابقش بپردازد، برای حل و فصل چنین ادعاهایی در طول 6 سال آینده پرداخت نماید. مبالغ قابل پرداخت بستگی به تاریخ ادعا، نحوه حل و فصل دعوی (مصالحه یا رأی دادگاه) و هزینه های آن برای شرکت گرومن دارد. نمایندگان سابق خرید این تضمین را دارند که از مبلغ 4/4 میلیون دلار، حداقل مجموع مبالغی برابر با 1 میلیون دلار به آنها پرداخته خواهد شد.

شرکت گرومن علت مصالحه را پرهیز از هزینه های سنگین دادرسی اعلام کرد که احتمال داشت نهایتاً از مبلغ مصالحه نیز بیشتر شود. شرکت گرومن فکر نمی کند که وجه المصالحه دعوای حقوقی مزبور و یا سایر موارد، تأثیر به سزایی بر وضعیت مالی آن بگذارد.

دولت سابق ایران مجموعاً 80 هواپیمای اف-14 خریده است که آخرین هواپیمای اف-14 در ماه ژوییه 1978 به ایران تحویل داده شد و شرکت گرومن پول خود را کاملاً دریافت کرده است. پایان


پرداخت حق العمل به مأموران خرید از سوی شرکت گرومن

ص: 356

شماره 139

محرمانه4 می 1979- 14 اردیبهشت 1358

از: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی.سیبه: سفارت آمریکا، تهران

موضوع: پرداخت حق العمل به مأموران خرید از سوی شرکت گرومن

1- در کمیته ممیزی که ماه فوریه برگزار شد، و در ارتباط با ادعای پرداخت حق العمل از سوی شرکت گرومن به مأموران ایرانی و همچنین منافع احتمالی برای مقامات شرکت گرومن از محل این پرداخت ها تحقیق می کند، از مسئول بخش خاور نزدیک-ایران سئوال شد که آیا مناسب می داند تلاش هایی برای مصاحبه با مقامات کنونی وسابق ایران در ارتباط با این پرداخت ها صورت گیرد. در آن زمان پاسخ دادیم که چنین رویکردی را به مقامات ایرانی توصیه نمی کنیم زیرا می تواند جان آنها را به مخاطره بیندازد. علاوه بر این، شرایط ایران چنان به هم ریخته بود که مطمئن نبودیم پاسخی به درخواست کمیته، ممیزی داده شود.

2- در گفتگوی بعدی که در تاریخ 3 می داشتیم، اعضای کمیته همچنان علاقه خود را مصاحبه با ایرانی ها ابراز داشتند. به آنها گفتیم که احتمالاً حالا امکان صحبت با تیمسار بازنشسته معصومی، دریاسالار بازنشسته اردلان، و آقای بهرامی وجود دارد. البته به آنها گفتیم که نمی دانیم آیا این افراد تمایلی به گفتگو دارند یا خیر، و اینکه دولت موقت ایران اجازه چنین تماس هایی را می دهد یا خیر، و یا اینکه سفارت اصلاً چنین رویکردی را توصیه خواهد کرد یا خیر.

3- موجب امتنان است که بدون تماس با دولت ایران، نظرتان را درباره امکان مصاحبه کمیته ممیزی با ایرانی هایی که اطلاعاتی درباره قراردادهای گرومن دارند، به اطلاع برسانید. چنانچه سفارت با ترتیب دادن چنین گفتگوهایی موافقت داشته باشد، آیا صلاح می داند پیش از تماس با اشخاص مورد نظر، تقاضای کمیته ممیزی را به اطلاع دولت موقت ایران برساند؟

4- علاوه بر این، موجب امتنان خواهد بود اگر سفارت با توجه به شرایط کنونی، اطلاع دهد که آیا تماس با وزارت دادگستری و دفاع ایران برای کسب سوابق موجود در ارتباط با فعالیت های گرومن صلاح است یا خیر. ونس


واگذاری زیر دریایی کوسه و عزیمت پرسنل ایرانی

سند شماره 140

محرمانه6 می 1979- 16 اردیبهشت 1358

از: هیأت مستشاری نظامی آمریکا، تهران به: وزارت دفاع آمریکا، واشنگتن دی.سی

مرجع: الف- وزارت دفاع 302320ز - 30 آوریل 1979

موضوع: واگذاری زیر دریایی کوسه و عزیمت پرسنل ایرانی

1- (بدون طبقه بندی) نسخه پیش نویسی از نامه زیر از سوی دریادار علوی، جانشین رئیس ستاد نیروی دریایی در تاریخ 5 می 1979 به نماینده نیروی دریایی آمریکا تسلیم شد. (نامه

ص: 357

رسمی از طریق کانال های دیپلماتیک در راه است.) موضوع این نامه عزیمت خدمه زیردریایی کوسه به ایران در تاریخ 5 می است.

تاریخ: 2 می 1979

شماره 1600-04-32/34

از: نیروی دریایی ملی ایران (اداره خریدها)

به: نماینده نیروی دریایی ایالات متحده در ایران (وابسته)

موضوع: زیردریایی کوسه

1- نظر به اینکه نیروهای زیردریایی کلاس TANG [کوسه] در روز 5 می 1979 از ایالات متحده عزیمت خواهند کرد، نیروی دریایی ملی ایران مایل است زیردریایی مزبور به نیروی دریایی ایالات متحده بازگردانده و نسبت به فروش آن اقدام شود.

دریادار مدنی، رئیس ستاد نیروی دریایی ملی ایران

***

2- طبق مرجع (الف) رونوشت نامه زیر به طور دستی به دفتر سرهنگ کامکار، معاون وزارت دفاع در امور تسلیحات، و نسخه های رسمی آن نیز به طور دستی به دفتر دریادار مدنی، رئیس ستاد نیروی دریایی، و دریادار علوی تسلیم شده است.

***

از: نماینده ارشد دفاعی ایالات متحده، سفارت آمریکا، تهران، تاریخ: 3 می 1979

به: سرهنگ کامکار، معاون وزارت دفاع ملی در امور تسلیحات، نیروهای مسلح اسلامی ملی ایران، تهران، ایران

موضوع: واگذاری زیردریایی کوسه (EX-USS TROUT)

1- ناخدا ستوده، نماینده ارشد ارتش ملی ایران در واشنگتن، طی ملاقاتی که در روز 18 آوریل 1979 با دریادار التوگ، از نیروی دریایی ایالات متحده، در واشنگتن دی.سی داشت اطلاع داد که دولت ایران قصد دارد تا تاریخ 10 می 1979 تمامی خدمه زیردریایی کوسه را به ایران بازگرداند. نظر به این امر، و همچنین به منظور روشن کردن وضعیت کنونی واگذاری زیردریایی کوسه، احساس می کنم که تذکر چند نکته در ارتباط با این مسئله مهم باشد:

الف- چنانکه در نامه مورخ 5 آوریل 1979 سرلشگر گاست به معاون وزارت دفاع ایران ذکر شده و همانگونه که دریادار التوگ بار دیگر به ناخدا ستوده تأکید کرده است، دولت ایالات متحده هیچ تمایلی به بازخرید زیردریایی کوسه ندارد.

ب- از آنجایی که مالکیت و مسئولیت های مالی این زیردریایی به عهده دولت ایران است، چنانچه زیردریایی فوق در ایالات متحده رها شود، هر گونه هزینه های احتمالی برای سلب مالکیت آن بر عهده ایران و قابل برداشت از صندوق امانی ایران خواهد بود، مگر اینکه از پیش

ص: 358

ترتیبات دیگری مورد توافق قرار گرفته باشد. دولت ایالات متحده تقاضا دارد که دولت ایران پیش از رها کردن زیردریایی فوق با اطلاعیه ای رسمی آن را مطلع سازد و اجازه برداشت از صندوق امانی را صادر نماید. با وجود این، چنانچه دولت ایران این مجوز و یا رهنمودهای دیگر را صادر نکند و زیردریایی کوسه را رها نماید، دولت ایالات متحده راه دیگری نخواهد داشت به جز اینکه هزینه های احتمالی را در هر صورت از محل صندوق امانی ایران جبران کند.

پ- همانگونه که دولت ایران درخواست نماید و در صورتی که فرصت مناسبی برای فروش زیردریایی مزبور ایجاد شود، دولت ایالات متحده حاضر است زیردریایی مزبور را به یک خریدار ثالث مناسب به قیمت کنونی بازار- بهترین قیمت بفروشد. با وجود این، هیچ تضمینی وجود ندارد که قیمت فروش برابر با مبلغی باشد که ایران پرداخته است. علاوه بر این، دولت ایران موظف است هزینه های نگهداری و تعمیر زیردریایی را تا پایان فروش آن متقبل شود.

ت- چنانچه دولت ایران از ایالات متحده بخواهد زیردریایی فوق را اسقاط کند، دولت آمریکا چنین کاری خواهد کرد، ولی چنین درخواستی باید کتباً صورت گیرد.

ث- چنانچه در زمانی که زیردریایی مزبور تحت تکفل ایالات متحده است، صندوق امانی قادر به پرداخت هزینه ها نشود، و شانسی هم برای فروش آن به یک کشور ثالث نباشد، دولت ایالات متحده برخلاف هر گونه ترتیبات دیگر، مجبور خواهد بود زیردریایی فوق را برای اسقاط بفروشد و وجوه آن را به صندوق امانی واریز نماید.

2- از گفتگوهای ناخدا ستوده معلوم نبود که آیا دولت ایران قصد دارد نگهداری زیردریایی مزبور را به ایالات متحده واگذار نماید و یا می خواهد تعداد کمی از نیروی های ایرانی را به منظور حفظ امنیت و ایمنی در زیردریایی فوق باقی بگذارد تا تکلیف نهایی زیردریایی روشن شود. خاطر نشان می سازیم چنانچه دولت ایران قصد فروش زیردریایی مزبور را به کشور ثالثی داشته باشد، باید ملاحظات حقوقی و سیاسی این کار به دقت بررسی شود. چنین فروشی، اگر امکان داشته باشد، یک فرایند پیچیده است که در کوتاه مدت انجام نخواهد شد.

3- هر وقت که مناسب بدانید آماده ایم در مورد این مسئله گفتگو کنیم و نهایت تلاش خود را در مساعدت به شما در سلب مالکیت موقت و نهایی زیردریایی کوسه مبذول خواهیم کرد.

ارادتمند

موریس تی. وارنر جی.آر، سرهنگ نیروی هوایی آمریکا مقیم در سفارت

رونوشت به دریادار مدنی، دریادار علوی در ستاد نیروی دریایی ملی ایران

***

[4]- (محرمانه) در تماس تلفنی که روز 5 می با سرهنگ کامکار، معاون وزارت دفاع ملی در امور تسلیحات گرفتیم تا او را از مفاد نامه فوق مطلع سازیم، او اظهار داشت که باید تمامی

ص: 359

مسایل مربوط به نیروی دریایی به ستاد آن نیرو ارجاع شود. دریادار مدنی، رئیس ستاد نیروی دریایی، چند روزی است که از تهران خارج شده است ولی پیش بینی می شود روز ششم یا هفتم می به ستاد بازگردد، که در آن تاریخ سعی خواهیم کرد پاسخ او را به بند 2 نامه فوق جویا شویم. در مرجع (الف) آمده بود که امکان فروش زیردریایی کوسه به یک کشور ثالث وجود دارد. نظر به اینکه جزییات امر را نمی دانیم، در مورد این مسئله با ایشان صحبت نخواهیم کرد. با وجود این، با توجه به بند 1 نامه مدنی، خواهشمند است اطلاعات بیشتری در مورد امکان فروش زیردریایی و نقش ایران در یافتن یک خریدار دیگر و انجام معامله در اختیارمان بگذارید.


هواپیماهای آر. اف-4 ای

سند شماره 141

88-96-01-1401/303 7 می 1979- 17 اردیبهشت 1358

از: معاون تسلیحاتی وزارت دفاع ملی ایران سرهنگ کامکار. 88-96-01-1401/303

به: نماینده وزارت دفاعی آمریکا در ایران سرلشگر گاست

موضوع: هواپیماهای آر. اف-4 ای

عطف به یادداشت تفاهم فیمابین مورخ 3 فوریه 1979، با توجه به نیازمندی های جدیدمان، خواهشمند است دولت آمریکا هشت هواپیمای آر.اف-4 ای خریداری شده تحت کیس های SXK و SXA خریدهای نظامی خارجی را با تجهیزات و قطعات یدکی لازم تحویل نماید.

خواهشمند است در اسرع وقت جدول زمانی تحویل را به این معاونت اطلاع دهید.

سرهنگ جهانگیر کامکار

معاون تسلیحاتی وزارت دفاع ملی


پرداخت حق العمل از سوی شرکت گرومن به مأموران

سند شماره 142

محرمانه7 می 1979- 17 اردیبهشت 1358

از: سفارت آمریکا، تهرانبه: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی.سی - فوری

مرجع: وزارت امور خارجه - 113527

موضوع: پرداخت حق العمل از سوی شرکت گرومن به مأموران

1- (محرمانه- تمام متن. این تلکس به منظور ارایه گزارش و کسب تکلیف ارسال می شود.)

2- خواهشمند است اطلاعات بیشتری در مورد کمیته ممیزی و محدوده ی تحقیقات این کمیته در اختیارمان بگذارید. تلکس مرجع، اولین اطلاعاتی است که در این باره به دست ما رسیده است.

3- هیچ اطلاعی از محل اقامت و یا امکان دسترسی به دریاسالار اردلان نداریم. بهرامی نیز

ص: 360

در خصوص معاملات تسلیحاتی خارجی برای سرهنگ کامکار کار می کند. معصومی هم مشاور غیر رسمی در این امور است.

4- نخست وزیر بازرگان و معاونش امیر انتظام در ملاقاتی که در روز ششم می با ما داشتند مشخصاً خواستار مساعدت های آمریکا در خصوص مشکلاتی شدند که ممکن است در ارتباط با قراردادها پیش بیاید. نوع رویکرد ما به مسئله شرکت گرومن می تواند پاسخ سریعی به این درخواست تلقی گردد.

5- چنانکه می دانید، سوابقی که دولت ایران در اعتراض به پرداخت های احتمالی شرکت گرومن به مأموران خرید دارد، احتمالاً بسیار مفصل و حجیم خواهد بود، ولی کسی نمی داند که آیا این پرونده ها پیدا خواهد شد یا خیر. با توجه به این مورد، معصومی و بهرامی احتمالاً می توانند بدون اینکه ظن و گمان کسی را برانگیزند و موجب تضعیف شدید جایگاهشان شود با مأمور ممیزی ملاقات کنند. ولی نمی توان انتظار یک رویکرد حساب شده و متوازن را نسبت به مسئله فساد مالی داشت. بنابراین، پیش از تماس با دولت موقت ایران، مایلم در صورت امکان شخصاً با معصومی صحبت کنم و در صورت پاسخگویی معصومی، یکی از مأموران گروه مستشاری نیز بعد از آن با بهرامی تماس بگیرد. لطفاً در این مورد نظرتان را اعلام کنید.

6- از جنبه منفی این قضیه، بدون شک آگاه هستید که احتمال بازدید یک کمیته ممیزی می تواند به چه تبلیغات منفی دامن بزند، مثلاً در بوق و کرنا شدن «فساد مالی» یک شرکت آمریکایی و چیزی نظیر آن. ولی ابتکار عمل ما می تواند مشکلات را تا حدودی کمتر کند. نهایتاً اینکه امیدواریم بازدید کمیته ممیزی موجب سردرگمی و یا انحراف توجه از تلاش های ما برای حل مشکلات عدیده برنامه خریدهای نظامی خارجی نشود.

ناس


گزارش گفتگو با سرتیپ صفری، معاونت لجستیک ستاد نیروی هوایی ایران

سند شماره 143

محرمانه8 می 1979- 18 اردیبهشت 1358

از: هیأت مستشاری نظامی آمریکا، تهران به: وزارت دفاع آمریکا، واشنگتن دی.سی

موضوع: گزارش گفتگو با سرتیپ صفری، معاونت لجستیک ستاد نیروی هوایی ایران.

1- (محرمانه) در ساعت 10:00 مورخ 7 می 1979، سرهنگ وارنر و ناخدا سوم شیرر از هیأت مستشاری نظامی با سرتیپ صفری، معاون فرماندهی لجستیک نیروی هوایی ایران ملاقات و گفتگو کردند. در این ملاقات چندین موضوع مورد بحث قرار گرفت.

2- (محرمانه) سرهنگ وارنر خاطر نشان کرد که پیش از این ملاقات، ناخدا سوم شیرر گفتگوهای بسیار مثبتی با ناخدا علیجانی درباره بازگرداندن سیستم تانکرهای سوخت رسانی هوایی داشته است. سرتیپ صفری از این گفتگوها با خبر بود و تأیید کرد که مراحل بازگرداندن شش واحد سوخت رسانی هوایی که هم اینک در فرودگاه مهر آباد قرار دارند به

ص: 361

زودی شروع خواهد شد. هیأتی مشترک در روز 9 می 1979 از این شش واحد بازرسی به عمل خواهد آورد.

توضیح: جزییات گفتگوهای ناخدا سوم شیرر با ناخدا علیجانی درباره این تانکرهای سوخت رسانی هوایی و چهار تانکر دیگر که در شیراز قرار دارد، در تلکسی جداگانه ارسال خواهد شد.

3- (محرمانه) به سرتیپ صفری اطلاع دادیم که تقریباً یک هفته پیش سرلشگر گاست و سرهنگ وارنر اجازه یافته بودند که وارد سایت ACCOM شده و فقط حیاط آن را بازرسی کنند. آنها اجازه دسترسی به ساختمان را نداشتند. فرمانده نگهبانان آنجا به طور محرمانه اظهار داشته بود که مسئولیت امنیت تأسیسات فوق بر عهده نیروی هوایی است و اینکه تجهیزات TAOSAT به پایگاه دوشان تپه انتقال یافته است. سرهنگ وارنر اظهار داشت که چون کلیه این تجهیزات به دولت ایالات متحده تعلق دارد، ما مایلیم آنها را تحویل بگیریم و پس از تعمیر به آمریکا بفرستیم. ظاهراً سرتیپ صفری از کل ماجرا بی خبر بود. البته احتمالاً بی خبری او صحت داشت زیرا او مسئول بخش لجستیک است و نه ارتباطات. با وجود این، سرتیپ صفری گفت چنانچه نام فرمانده نگهبانان را به او بگوییم، در دسترسی به ساختمان و تحویل تجهیزات دولت ایالات متحده به ما کمک خواهد کرد. هیأت مستشاری نیز تا دیر نشده این مطلب را دنبال خواهد کرد.

4- (محرمانه) سپس موضوع ایجاد یک صندوق دیگر، جدای از صندوق امانی، به منظور خریدهای ضروری قطعات یدکی برای نیروی هوایی مورد بحث قرار گرفت. سرتیپ صفری از صحبت های قبلی اش با ژنرال گاست از این موضوع مطلع بود، و به او اطلاع دادیم که ISA با این اقدام موافقت کرده است. سرتیپ صفری از این خبر بسیار خوشحال شد و گفت که مایل است نماینده ای از فرماندهی لجستیک نیروی هوایی آمریکا در اسرع وقت به ایران بیاید تا با کمک هم این صندوق را ایجاد کنند. او همچنین اظهار داشت که بودجه نیروی هوایی حاضر است و آنها مایلند نه فقط سپرده ی اولیه ای برابر با 5 میلیون دلار را به صندوق واریز کنند، بلکه می خواهند یک حساب دراز مدت (12 میلیون دلاری یا بیشتر) را برای همین منظور تا سقف 100 میلیون دلار باز نمایند. خواهشمند است در این ارتباط توصیه های لازم را ارسال فرمایید.

5- (محرمانه) گفتگوها به وضعیت پرداخت های انجام شده به شرکت بهرینگ اینترنشنال برای ترخیص محموله های نیروی هوایی که به ایران ارسال می گردد کشانده شد. سرتیپ صفری اظهار داشت که نیروی هوایی ایران مبلغی تا سقف 05/1 میلیون دلار به شرکت بهرینگ پرداخت خواهد کرد که سهم بدهی نیروی هوایی و صنایع هواپیمایی در دعوای حقوقی را تسویه می کند ولی سهم بدهی ادعایی علیه ایران ایر به قوت خود باقی است. او گفت نیروی هوایی ایران و صنایع هواپیمایی ایران بدهی های خود را به طور بین المللی تسویه

ص: 362

خواهند کرد. صفری همچنین توضیح داد که چنانچه دولت آمریکا مایل به کرایه بیشتر هواپیماهای 747 باشد، یعنی بیشتر از ده پروازی که هم اکنون مورد موافقت قرار گرفته است، مبالغ آن باید به یک حساب امانی واریز شود و تا پایان حل و فصل کامل دعوای حقوقی بهرینگ در آن حساب بماند.

6- (محرمانه) سرتیپ صفری اظهار داشت دستورات فنی اقدامات اضطراری برای هواپیماهایی اف-4، اف-5 و سی-130 هنوز به دست آنها نرسیده است. صفری از سرهنگ وارنر خواست تا به وضعیت دستورات فنی رسیدگی کند و ببیند آیا ترتیباتی که برای فرستادن آنها به پایگاه هوایی مک گوائر داده شده بود، موفق بوده است یا خیر. سرهنگ وارنر به او قول داد به این مسئله رسیدگی کند.

7- سرهنگ وارنر پرسید که آیا تا به حال پیشرفتی در دسترسی دولت آمریکا به بخش مستشاری نیروی هوایی و دفاتر آی-هاوک صورت گرفته است یا خیر. سرتیپ صفری اظهار داشت که در طول انقلاب برخی افراد یاغی دفاتر را به هم ریخته بودند، ولی الان همه چیز مرتب است. [ادامه سند یافت نشد]


پرداخت های گرومن به مأموران [خرید]

سند شماره 144

محرمانه10 می 1979- 20 اردیبهشت 1358

از: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی.سیبه: سفارت آمریکا، تهران

مرجع: تهران 04734

موضوع: پرداخت های گرومن به مأموران [خرید]

1- چنانکه به یاد دارید، وزارت امور خارجه [آمریکا] در ابتدا شرکت گرومن را به اتهام ارایه گزارش های غلط درباره پرداخت حق کمیسیون به دادگاه کشید. شرکت گرومن به عنوان بخشی از مصالحه در آن دعوی پذیرفت که کمیته ممیزی آن شرکت مبادرت به انجام دو تحقیق کند و نتایج آن را به دادگاه فدرال در واشنگتن ابلاغ نماید. این کمیته ممیزی متشکل است از پنج عضو هیأت مدیره گرومن که از کارمندان این شرکت نیستند. یکی از این تحقیق ها که درباره فروش های تجاری است تکمیل شده است. تحقیق دوم به ایران مربوط می شود. موسسه حقوقی الکساندر و گرین مستقر در نیویورک به نمایندگی از کمیته ممیزی در حال انجام این امور تحقیقاتی است. وکیل پرونده به نام آقای کارول می گوید که موسسه اش «تحت نظارت دادگاه فدرال فعالیت دارد.» وزیر امور خارجه و دادگاه فدرال مستقلاً یک نسخه از گزارش تحقیقات را دریافت خواهند کرد و متعاقب آن قاضی دادگاه تصمیم می گیرد که، در صورت لزوم، چه اقدامی علیه گرومن اتخاذ گردد.

2- آقای کارول یک فهرست بلند بالا از نام اشخاصی تهیه کرده که مایل است با آنها در ایران صحبت کند، از جمله معصومی، اردلان (طبق آخرین اخباری که از او داریم، هم اکنون

ص: 363

بازنشسته و خانه نشین شده است) و بهرامی. البته آقای کارول فقط با کسانی صحبت خواهد کرد که مایلند او را ملاقات کنند. موجب امتنان ایشان خواهد بود اگر سفارت، نامه های دعوتی را جهت شرکت در یک جلسه خصوصی در تهران برای افراد مورد نظر ارسال نماید. مشکلی نخواهد بود اگر به طور خصوصی نظر معصومی، بهرامی و هر کس دیگری را که فکر می کنید بتواند ما را راهنمایی کند، جویا شوید. چنانکه در تلکس قبلی خاطر نشان کردیم، آقای کارول همچنین مایل است هر گونه سابقه موجود در وزارتخانه های دادگستری و دفاع را نیز بررسی نماید. چنانچه با وزیر دادگستری ایران تماس گرفتید، اگر صلاح دیدید این مسئله را با ایشان در میان بگذارید.

3- کارول کاملاً وضعیت حساس حاکم بر ایران را درک می کند و کاملاً خشنود خواهد شد که نظرات شما را درباره نحوه انجام کار بداند، البته اگر نظری داشته باشید.

ونس


(محرمانه) دعوای حقوقی شرکت بهرینگ علیه نیروی هوایی...

سند شماره 145

محرمانه11 می 1979- 21 اردیبهشت 1358

از: هیأت مستشاری نظامی آمریکا، تهران به: سفارت آمریکا، تهران

موضوع: (محرمانه) دعوای حقوقی شرکت بهرینگ علیه نیروی هوایی

ایران و صنایع هواپیمایی ایران

1- (محرمانه) برابر درخواست سرهنگ وارنر، خلاصه ای از دعوای حقوقی شرکت بهرینگ علیه نیروی هوایی ایران و صنایع هواپیمایی ایران به شرح زیر ایفاد می گردد. این اطلاعات از 438/LGF و همچنین موسسه حقوقی فیلادلفیا که در حال حاضر نماینده نیروی هوایی ایران است (مورگان، لوئیس، باکینز) به دست آمده است.

2- (محرمانه) عدم پرداخت بدهی نیروی هوایی ایران (407813 دلار) و بدهی صنایع هواپیمایی ایران (644000 دلار) به شرکت بهرینگ موجب شد تا این شرکت علیه هر دو اقامه دعوی کند. دادگاه مربوطه نیز حکم داد که تا زمان پرداخت بدهی نیروی هوایی و صنایع هواپیمایی ایران به شرکت بهرینگ، انتقال اموال دولت موقت ایران از تأسیسات متعلق به بهرینگ و تأسیسات نیروی هوایی ایران در پایگاه هوایی مک گوائر ممنوع شود.

3- (محرمانه) دعوای حقوقی بر سر بدهی های نیروی هوایی ایران با ایجاد یک صندوق امانی نزد دادگاه مربوطه و واریز کردن هزینه هر یک از پروازهای هواپیماهای 747 حامل اسباب و اثاثیه از ایران (150000 دلار) به این صندوق حل و فصل شد. این پول به صندوق امانی دادگاه مزبور واریز می شود و طلب شرکت بهرینگ از محل آن پرداخت می شود. در عوض، شرکت بهرینگ نیز محموله متعلق به دولت موقت ایران را در هواپیماهای نیروی هوایی و صنایع هواپیمایی ایران تصاحب می کند و دادگاه نیز اجازه خروج از آمریکا را می دهد.

ص: 364

تا به امروز، هفت پرواز نیروی هوایی ایران در این چارچوب انجام شده است. اصل بدهی 407813 دلار نیروی هوایی ایران به شرکت بهرینگ پرداخت شده است. هنوز مراحل دادرسی به این دعوای حقوقی به منظور حل و فصل چند مورد دیگر ادامه دارد: (الف) ادعای زیان درآمد بهرینگ علیه نیروی هوایی ایران، و (ب) بدهی 644000 دلاری صنایع هواپیمایی ایران. ظاهراً نیروی هوایی پذیرفته است که این بدهی ها را تا سقف 05/1 میلیون دلار تسویه کند. (مرجع تلکس هیأت مستشاری نظامی مورخ 8 مه).

4- (محرمانه) محموله های متعلق به دولت موقت ایران که به احتمال قوی برای پروازهای باقیمانده نیروی هوایی ایران در ماه می آزاد خواهند شد، تقریباً سه و نیم بار هواپیماهای 747 خواهد بود. این مسئله اجازه می دهد که سه محموله از 10 محموله اولیه که قرارداد آن برای پروازهای HHG بسته شده بود با پروازهای برگشت نیروی هوایی ایران حمل شوند. حمل بیشتر محموله های دولت موقت ایران (صنایع هواپیمایی ایران) از انبارهای ادیسن به دعوای حقوقی فعلی برای حل و فصل مسئله میزان و نحوه پرداخت بدهی بستگی خواهد داشت. در طول این مدت، تمامی مبالغی که به صندوق امانی دادگاه پرداخت شود، به صورت امانی نزد دادگاه باقی خواهد ماند.

5- (محرمانه) تماس تلفنی با سازمان مساعدت های امنیتی دفاعی نشان می دهد که با درخواست 1 می و 4 ژوئن شما برای پروازهای 747 نیروی هوایی ایران موافقت شده بود (مرجع تلکس وزارت دفاع مورخ 10 می). با وجود این، چنانچه دعوای حقوقی مزبور هنوز حل و فصل نشده باشد، شاید هواپیماهای نیروی هوایی و صنایع هواپیمایی ایران مجبور شوند بدون هیچگونه محموله ای به ایران بازگردند. پیشنهاد می شود که این اطلاعات در مذاکره با نیروهای دولت موقت ایران تا زمان تکمیل مراحل رسیدگی به پرونده حساس تلقی گردد. چنانچه قرار باشد محموله های نیروی هوایی ایران در آینده نزدیک حمل شود، نماینده نیروی هوایی ایران (سرهنگ خاتمی) باید به اقدامات قانونی خود جهت حل و فصل و تسویه سهم بدهی نیروی هوایی ادامه دهد. توصیه می شود از سرتیپ صفری بخواهید تا اختیارات واضحی برای گرفتن وکیل به منظور کسب مجوز حمل محموله های صنایع هواپیمایی ایران به سرهنگ خاتمی بدهد؛ البته اگر دولت موقت ایران قصد انجام چنین کاری را داشته باشد. چنانچه نتایج مذاکرات قبلی تان با تیمسار صفری (مرجع تلکس هیأت مستشاری 9 می) که در آن تیمسار صفری اظهار داشت بدهی های نیروی هوایی و صنایع هواپیمایی ایران را پرداخت خواهد کرد هنوز به قوت خود باقی است، ایشان می تواند با صدور دستور به سرهنگ خاتمی برای تعقیب مسایل حقوقی آن در آمریکا مشکل را حل و فصل نماید.

6- (محرمانه) در ارتباط با سئوال شما درباره ادعای بهرینگ علیه شرکت هواپیمایی غیرنظامی ایران (ایران ایر) هیچ اطلاعی از چنین ادعایی نداریم. نه نمایندگان قانونی نیروی هوایی ایران و نه 438/LGF هیچ اطلاعی درباره ادعا علیه ایران ایر ندارند. به هر حال، اگر

ص: 365

ادعایی هم علیه ایران ایر شده باشد، هیچ تأثیری بر دعوای بهرینگ علیه نیروی هوایی و صنایع هواپیمایی ایران نخواهد داشت.

7- (بدون طبقه بندی) لطفاً 438 MAW/LGF را نیز در کلیه مکاتباتتان در ارتباط با این موضوع بگنجانید.


خریدهای نظامی خارجی نیروی دریایی ایران

سند شماره 146

محرمانه16 می 1979- 26 اردیبهشت 1358

از: هیأت مستشاری نظامی، تهرانبه: وزارت دفاع آمریکا، واشنگتن دی.سی

مرجع: الف- هیأت مستشاری نظامی 081305ز - 8 آوریل 1979

موضوع: خریدهای نظامی خارجی نیروی دریایی ایران

1- (بدون طبقه بندی) در تاریخ 13 می 1979، ناخدا سوم برایتن، نماینده نیروی دریایی آمریکا نزد نیروی دریایی ایران، ناوسروان انگلمن (جانشین برایتن)، و ناخداسوم شیرر (نماینده آمریکا نزد نیروی هوایی ایران اف-14)، با دریادار علوی، کفیل جانشین رئیس ستاد نیروی دریایی ایران ملاقات کردند. این ملاقات از سوی ناخداسوم برایتن برای معرفی ناخدا سوم شیرر و انگلمن ترتیب داده شده بود.

2- (محرمانه) با رسیدن گروه نمایندگان به درب ورودی ستاد نیروی دریایی در ساعت 16:35، اسکورتی در اختیار گروه قرار گرفت. مردی که احتمالاً همان منصوریان بازنشسته بود ظاهراً مسئولیت آنجا را بر عهده داشت و با علامت دست اشاره کرد که به ما اجازه ورود بدهند. آقای ناصر کیانی نیز در کنار درب ورودی حضور داشت و خیلی دوستانه با ناخدا سوم برایتن حال و احوال کرد. گروه نزدیک به 15 دقیقه در خارج از دفتر علوی منتظر ماند. مقر ستاد نیروی دریایی خالی از نیرو بود، هر چند تعدادی کارمند در دفاتر ستاد مشغول به کار بودند. مردی در لباس شخصی در قسمت پذیرش بود و نامه هایی که باید به امضای علوی می رسید نیز به دفتر او می برد.

3- (محرمانه) دریادار علوی در ساعت 16:50 گروه را به داخل دفترش پذیرفت (قرار ملاقات برای ساعت 17:00 بود). علوی خیلی صمیمی بود هر چند در مقایسه با ملاقات 3 آوریل (مرجع الف) ظاهراً رسمی تر رفتار می کرد. دو بار اشاراتی به کمونیست ها شد (که هر بار علوی آن را مطرح ساخت). علوی بسیار نگران این مسئله است که کمونیست ها دارند به یک گروه مخالف بسیار سازمان یافته تبدیل می شوند. علوی در حالی که تأکید داشت بازسازی نیروهای مسلح نباید بیش از این به تعویق بیفتد گریزی هم به مسئله کمونیست ها زد. او گفت: «حتی یک روز هم زیاد است.» علوی در این ارتباط سخت تلاش می کند، و گفت در ملاقاتی که همین امروز صبح با تیسمار فربد داشته این مسئله را مطرح کرده است. علوی در ارتباط با مسئله خریدهای نظامی خارجی نیروی دریایی ایران، ساختار نفرات این نیرو، و یا سازمان

ص: 366

یافتن آن نظر دقیقی نداد. علوی فقط در ارتباط با لغو قرارداد خرید زیردریایی های آلمانی، گفت به اعتقاد او برخی تصمیم ها عجولانه و بدون بررسی های کافی صورت گرفته است. همچنین در ارتباط با موضوع زیردریایی کوسه (که خود او مطرح کرد) گفت که پیش بینی می کند 40 تا 45 نفر دوره های آموزشی را بگذرانند.

4- (محرمانه) در جریان گفتگوها صحبت از تحصیل پسر علوی در آمریکا به میان آمد که همان موقع مسئول بخش پذیرش وارد اتاق شد. علوی بلافاصله موضوع صحبت را عوض کرد و آن را به زیردریایی کشاند و در پاسخ به این سئوال که «آیا کاری از دست ما بر می آید که برای شما یا پسرتان انجام دهیم؟» گفت: «نه خیر، همه خدمه خوب هستند.» این مسئله نشان دهنده فضای پرتنشی است که علوی در آن کار می کند، هر چند خودش می گوید که جایش محکم است.

5- (محرمانه) مسایل کلی تر:

الف- علوی بدون هیچ تمایزی نام «آیت الله» را می برد. او گفت که دولت باید خیلی زود تصمیماتی در جهت کمک به ارتش بگیرد و آیت الله باید اهمیت این مسئله و تهدید بالقوه را «درک کند».

ب- علوی خاطر نشان کرد که دریادار مدنی موظف است همه انتصاب ها را تصویب کند و اینکه حتی خیلی افراد نیز سعی می کنند از نفوذشان بر او استفاده کنند.

پ- علوی گفت که ناخدا میربها (از هوادریا، بوشهر) برای فرماندهی پایگاه دریایی در بندر عباس انتخاب شده است. علوی از این انتخاب چندان راضی نبود.

ت- دفاتر نمایندگی نیروی دریایی. ناخدا سوم برایتن گفت که خانم نسرین فداکار نتوانسته است به این دفاتر راه پیدا کند. علوی گفت این مشکل را باید «خودش» حل کند و به آن رسیدگی خواهد کرد. او خانم فداکار را برای این کار تأیید کرد، ولی وقتی پیشنهاد شد در صورتی که فعالیت خانم فداکار مشکل ساز است یک افسر ایرانی این کار را انجام دهد، علوی هیچ پاسخی نداد.

ث- علوی گفت که دریادار جهانبانی در زندان است ولی مسئله مهمی نیست (ادعا می شود که او به خاطر شکایت یک افسر جزء به زندان افتاده است). او ابراز امیدواری کرد که همه افسران زندانی نیروی دریایی را از زندان آزاد کند، ولی نمی دانست دقیقاً چه زمانی این اتفاق می افتد.

6- (محرمانه) برداشت کلی: علوی خسته و قدری عصبی به نظر می رسید (کارش بسیار سنگین است). در هنگام گفتگو سعی می کرد بسیار سنجیده حرف بزند و همانطور که صاف نشسته بود دستهایش را لای پایش فشار می داد. از آخرین دیداری که از ستاد نیروی دریایی داشتیم، نظم و انضباط بیشتری بر آن حکمفرما بود ولی ظاهراً هنوز یک مرجع تصمیم گیری قاطع در آن وجود ندارد.

ص: 367

7- (محرمانه) ملاقات ما تقریباً 45 دقیقه طول کشید. هیچ کسی ما را به بیرون ساختمان همراهی نکرد، و ما از همان راهروی دفتر نمایندگی نیروی دریایی از ساختمان خارج شدیم. از دفتر آموزش صدای حرف زدن می آمد که البته دقیقاً نمی دانیم موضوع چه بود.

وارنر


نامه هیأت مستشاری نظامی آمریکا به معاون وزارت دفاع ایران

سند شماره 147

16 می 1979- 26 اردیبهشت 1358

از: نماینده ارشد دفاعی آمریکا سرهنگ موریس تی. وارنر

به: معاون تسلیحاتی وزارت دفاع ملی ایران سرهنگ کامکار

[موضوع]: نامه هیأت مستشاری نظامی آمریکا به معاون وزارت دفاع ایران

پیام زیر از طرف سپهبد گریوز در پاسخ به نامه مورخ 7 می 1979 شما به شماره 88-96-01-1401/303 دریافت شده است که عیناً تکرار می گردد.

شروع: سرهنگ کامکار عزیز

نامه درخواست شما برای تحویل هشت هواپیمای آر.اف-4 ای از سوی آمریکا، که قبلاً در چارچوب قراردادهای SXA و SXK خریدهای نظامی خارجی سفارش داده شده بود، به دستمان رسید. همچنان علاقمند هستیم با دولت ایران جهت رسیدن به ترتیباتی برای برنامه های جدید خریدهای نظامی خارجی به حسب درخواست دولت شما که برای طرفین قابل قبول باشد همکاری نماییم. یکی از گام های مهم و اساسی پیش از فروش هر تجهیزات عمده جدیدی، حل و فصل مسایل ناشی از قراردادهای خریدهای نظامی خارجی پیشین است. چنانکه جلسه توجیهی مفصلی که خیلی زود از طرف هیأت مستشاری نظامی ارایه می شود نشان خواهد داد، ایالات متحده در چارچوب مفاد یادداشت تفاهم سوم فوریه که برای هر دو طرف مفید بود، گام برداشته است. در واقع، ما فقط می توانیم در ارتباط با تأمین مالی خریدهای نظامی خارجی فقط در چارچوب قوانین آمریکا عمل کنیم و یا بخش عمده ای از یک برنامه موجود را لغو نماییم و یا کل قرارداد را خاتمه دهیم. ما شق اول را انتخاب کنیم.

درخواست شما برای تحویل هواپیماهای آر.اف-4 ای، و همینطور درخواست های قبلی تان برای تحویل موشک های هارپون و کامیون های ام-825 اهمیت رسیدن به توافق بر سر مسایل ناشی از قراردادهای خریدهای نظامی خارجی موجود را تأیید می کند. طبق قوانین ایالات متحده، وزارت دفاع باید اطمینان حاصل کند که وجوه کافی برای تأمین مالی خریدهای نظامی خارجی وجود دارد. بنابراین توافق بر سر تقویت مالی صندوق امانی ایران تا سطحی که برای پوشش دادن تعهدات خریدهای نظامی خارجی که قبلاً منعقد شده اند کافی باشد، اهمیت عاجلی دارد.

چنانکه می دانید، اقداماتی که ما در چارچوب یادداشت تفاهم انجام دادیم به منظور تضمین

ص: 368

توانایی صندوق امانی برای پرداخت بدهی هایش فقط برای مدت نسبتاً کوتاهی بود.

با توجه به لغو برنامه آر.اف-4 ای، در تاریخ 15 فوریه دستوراتی جهت خاتمه اکثر قراردادهای مرتبط با این برنامه صادر شد، زیرا هیچ خریدار احتمالی دیگری وجود نداشت. با وجود این، تولید موتورهای J79-17 ادامه یافت زیرا این موتورها در مراحل پایانی تولید بودند و پیش بینی می کردیم که نهایتاً خریداران دیگری برای آن پیدا خواهیم کرد (و مبالغ آن را به صندوق امانی ایران واریز خواهیم کرد.) البته بازگشایی خط تولید چندان دور از ذهن نیست، ولی مسلماً هزینه و زمان تحویل از گذشته بیشتر خواهد بود. با وجود این، چنانکه در بالا توضیح دادم، نمی توانیم تأمین تجهیزات جدید عمده را تا زمانی که بر سر مسایل ناشی از قراردادهای خریدهای نظامی خارجی موجود به توافق نرسیده ایم، مورد نظر قرار دهیم.

به اعتقاد من، پس از جلسه توجیهی هیأت مستشاری نظامی در آینده نزدیک، ملاقات ما در واشنگتن می تواند در حصول توافق بر سر برنامه های موجود خریدهای نظامی خارجی، رفع سوءتفاهم های احتمالی و شفاف سازی هر گونه روابط مجدد که متقابلاً مفید باشد، بسیار کمک خواهد کرد.

بنابراین از حضور یک هیأت ایرانی در واشنگتن برای بررسی وضعیت برنامه های گذشته خریدهای نظامی خارجی و بحث بر سر نظرات شما درباره روابط آتی مان در چارچوب خریدهای نظامی خارجی استقبال می کنیم. پایان

ارادتمند سپهبد ارنست گریوز


توضیح وضعیت صندوق امانی

سند شماره 148

محرمانه22 می 1979- 1 خرداد 1358

از: هیأت مستشاری نظامی، تهرانبه: وزارت دفاع آمریکا، واشنگتن دی.سی

موضوع: توضیح وضعیت صندوق امانی

1- در طول ملاقات مجدد با سرهنگ کامکار در دفترش در روز 22 می، کامکار گفتگوها را با اظهار این مطلب شروع کرد که پیام مهمی از سوی تیمسار ریاحی، وزیر دفاع ملی، دارد. تیمسار ریاحی از طرف آمریکایی خواسته است که بداند رویدادهای سیاسی اخیر (که به وضوح به قطعنامه اخیر سنا و اقدامات متعاقب آن اشاره دارد) هیچ تأثیری بر گفتگوهای ما ندارد. به گفته کامکار، موضع ریاحی این است که روابط نظامی باید برقرار شود، و گفتگوهای سیاسی به سیاستمداران مربوط می شود. ژنرال گاست نیز با این نظر موافق بود. در پایان ملاقات، کامکار به خاطر این جلسات از ما تشکر کرد و گفت که ارتش ایران باید تدارکات نظامی دریافت کند و برخی قراردادها باید ادامه یابد.

2- تلکس جداگانه ای در ارتباط با گفتگوها ارسال خواهد شد.

گاست


وضعیت قراردادهای خریدهای نظامی خارجی

ص: 369

سند شماره 149

محرمانه26 می 1979- 5 خرداد 1358

از: هیأت مستشاری نظامی آمریکا، تهران به: معاون وزارت دفاع

موضوع: وضعیت قراردادهای خریدهای نظامی خارجی

1- در حال حاضر مشغول بررسی مجدد قراردادهای خریدهای نظامی خارجی هستیم. اطلاعاتی که درخواست کردیم به شرح زیر است:

الف- میزان اقلام سفارش شده

ب- میزان اقلام تحویل شده

پ- ارزش هر قرارداد

ت- ارزش تقریبی اقلامی که تحویل شده است

ث- گزارش مرکز حسابداری سازمان مساعدت های امنیتی از صورتحساب های پرداخت شده

ج- هزینه [خسارات] خاتمه قراردادها

چ- کل تعهد تکمیل قرارداد (ت + ج)

ح- کل مبلغ هزینه شده به دولت ایران تا این تاریخ

خ- کل پرداخت های دریافت شده

د- پرداخت هایی که باید انجام شود (خ + ح)

ذ- پول نقد موجود از محل خاتمه قراردادها (خ + چ)

پس از اینکه این اطلاعات توسط مرکز هیأت مستشاری در واشنگتن دی.سی جمع آوری شد، هر وقت صلاح بدانید آن را به شما ارایه خواهیم کرد.

2- به تازگی اطلاعاتی در رابطه با یادداشت تفاهم 3 فوریه 1979 بین دولت ایران و دولت ایالات متحده به دست آورده ایم.

این اطلاعات به پیوست ارسال شده است. ما به ارایه این نوع اطلاعات برای قراردادهای خریدهای نظامی خارجی و همچنین مساعدت به شما در ارتباط با سایر نیازهایتان ادامه خواهیم داد.

3- از تاریخ 9 ژانویه تا کنون دولت ایران هیچ پرداختی به صندوق امانی نداشته است. وضعیت صندوق امانی با استرداد وجوه آن و یا خاتمه قراردادها در نوسان خواهد بود.

دان موسز

سرهنگ ایالات متحده

هیأت مستشاری نظامی

ص: 370

برنامه/قلممیزان

ذکر شده در یادداشت تفاهمتحویل

در زمان امضای یادداشت تفاهمتحویل نشده

قرار به لغواقدامات انجام شده

PEACE ZEBRA هواپیماهای

اف-16/بی

(F-16/B)160-160خاتمه تهیه وسایل برای 105 هواپیما- توقف کار بر روی 55 هواپیما و تقاضای بودجه تکمیلی برای 55 هواپیما از دولت آمریکا

PEACE SKY هواپیماهای

ایوکس

(E-3A/AWACS)7-7تعلیق هر گونه تعهد آتی و لغو برنامه

PEACE ROLL هواپیماهای

آر.اف-4 ای

(RF-4E)16-16خاتمه تولید 16 هواپیمای مزبور به دلیل نبودن خریدار دیگر

ناوشکن

سی جی-993

(CG-993)2-2درخواست بودجه تکمیلی از دولت آمریکا برای خرید دو کشتی

زیردریایی

اس-563

(SS-563)1-2خاتمه هرگونه قرارداد برای زیردریایی دوم، توقف تعمیر و نگهداری اساسی زیردریایی اول، بازگرداندن به شرایط ایمن برای نگهداری در انبار

موشک فونیکس

(PHOENIX)44416428تعلیق تهیه وسایل برای 98 موشک، لغو قرارداد 108 موشک، تحصیل بودجه تکمیلی از دولت آمریکا برای خرید 150 موشک

موشک هارپون

(HARPOON)208-208تحصیل بودجه تکمیلی از دولت آمریکا برای خرید 208 موشک

موشک استاندارد

(STANDARD)258-258تحصیل بودجه تکمیلی از دولت آمریکا برای خرید 258 موشک

ص: 371

موشک

آی-هاوک

(I-HAWK)360-360فروش 30 موشک به یک خریدار دیگر و تلاش جهت پیدا کردن خریدار برای 330 موشک باقیمانده

موشک

سایدویندر

(SIDEWINDER)362-362خاتمه قرارداد. هیچ مشتری دیگری موجود نبود

موشک اسپارو

(SPARROW)362-362نیروی هوایی آمریکا 362 موشک را خواهد خرید

اژدر ام کی-40

(MK-40)214-214فروش 178 اژدر به یک خریدار دیگر و تلاش جهت پیدا کردن خریدار برای 36 اژدر باقیمانده

اژدر ام کی-37

(MK-37)1748166ادامه تحویل 40 اژدر به ایران. فروش 24 اژدر به خریدار دیگر و تلاش جهت پیدا کردن خریدار برای102 اژدر باقیمانده

ای.سی.ام، ای.ال.کیو-11931558همه در حال تولید. خریدار دیگری برای آن پیدا شود. تا موقع فروش در انبار

حمل و نقل دریایی ام-548

(M548)113-113ارتش آمریکا همه 113 دستگاه را خواهد خرید

بریج لاونچر1-1ارتش آمریکا آن را خریداری

خواهد کرد

هویتزر ام-110

(M110)9-9فروش به خریدار دیگر

موشک ضد تانک تاو1182-1182فروش به خریدار دیگر

موشک ضد تانک دراگن10937-10937فروش 3242 به خریدار دیگر. پیدا کردن خریدار برای 7695

فروند دیگر

نفربر زرهی

ام-113 (M113)1088325ارتش آمریکا 25 دستگاه را خواهد خرید

ص: 372

جیپ ام-825

(M825 Truck)99-99فروش به خریدار دیگر

تریلر

ام-118 (M118)

(6 تن)117-117همگی تولید شده اند. اگر خریداری پیدا نشد، همه 117 دستگاه را به ایران تحویل بدهید

تریلر

ام-353 (M353)

(5/3 تن)6-70همگی تولید شده اند. اگر خریداری پیدا نشد، همه 70 دستگاه را به ایران تحویل بدهید

گلوله توپ

[؟] میلیمتریهیچکدام تحویل نشده-119189همگی تولید شده؛ یک خریدار دیگر پیدا کنید

گلوله توپ

[؟] میلیمتریهیچکدام تحویل نشده-417400همگی تولید شده؛ 102400 به خریدار دیگری فروخته شده؛ خریدار برای 315000 باقیمانده پیدا کنید

گلوله توپ

[؟] میلیمتری

(هویتزر)هیچکدام تحویل نشده-0(بدون شرح)

گلوله توپ

[؟] میلیمتری

(تانک)هیچکدام تحویل نشده-138568همگی تولید شده؛ خریدار دیگری پیدا کنید

گلوله توپ

[؟] میلیمتریهیچکدام تحویل نشده -14290فروش به خریدار دیگر

گلوله توپ

[؟] میلیمتریهیچکدام تحویل نشده-54914همگی تولید شده؛ فروش

به خریدار دیگر

پشتیبانی لجستیکی عملیاتکاهش به سطح حداقل--کاهش به سطح حداقل برای حداقل پشتیبانی بر حسب درخواست ایران

شرکت هلیکوپترسازی بل اینترنشنال

سقف 500 نفر نیرو--کاهش به زیر سقف؛ پروژه های باقیمانده به درخواست ایران لغو شد

ص: 373

شرکت گرومن، هیوز، پرت و ویتنی، شرکت هریس، شرکت تله کام سیستمز، بوز آلن (اف-14 فونیکس)سقف 60 نفر نیرو--به خدمات قراردادی خاتمه داده شده، ولی قرارداد قطعات یدکی گرانقیمت حفظ شده است

ریتیون، لیتن

(I-HAWK/TSQ-73)سقف 20 نفر نیرو--دارد به خدمات قراردادی خاتمه داده می شود، ولی قرارداد قطعات یدکی گرانقیمت حفظ شده است

خدمات هواپیمایی لاکهید

(لجستیک برنامه PEACE LOG)سقف 97 نفر نیرو--برنامه را خاتمه دهید

سایر پیمانکاران خدمات فنی و مهندسی سقف 50 نفر نیرو--خاتمه یافت

دولت آمریکا، وزارت دفاع آمریکا

سقف 250 نفر نیرو--به زیر سقف کاهش یافته است


جلسه توجیهی در مورد وضعیت صندوق امانی برای دولت ایران

سند شماره 150

محرمانه27 می 1979- 6 خرداد 1358

از: هیأت مستشاری نظامی آمریکا، تهرانبه: وزارت دفاع آمریکا، واشنگتن دی.سی

مرجع: (الف) وزارت دفاع 10 می 1979، (ب) هیأت مستشاری نظامی 16 می 1979، موضوع (محرمانه)، (پ) هیأت مستشاری نظامی 18 می 1979، موضوع (محرمانه)، (ت) هیأت مستشاری نظامی 22 می 1979 221347ز، موضوع (محرمانه)، (ث) هیأت مستشاری نظامی 22 می 1979 221356ز، موضوع (محرمانه)، (ج) هیأت مستشاری نظامی 23 می 1979، موضوع (محرمانه)

موضوع: جلسه توجیهی در مورد وضعیت صندوق امانی برای دولت ایران

1- جلسات توجیهی و مذاکرات با ستاد کل مشترک و نمایندگان قوای ارتش همانگونه که در مرجع (ب) شرح داده ایم، انجام شد. همچنان تأکید داشتیم که سیاست های مربوط به

ص: 374

برنامه های خریدهای نظامی خارجی باید در طول سفر یک هیأت نمایندگی دولت ایران به واشنگتن دی.سی مورد بحث و بررسی قرار گیرد. جلسات توجیهی منجر به برنامه ریزی جلسه ای در دفتر سرهنگ کامکار در روز 27 می با حضور نمایندگان J-5، ستاد کل مشترک، و قوای ارتش شد. به ما گفته اند اطلاعاتی که در طول جلسات توجیهی در اختیار آنها قرار داده ایم بررسی و سپس توصیه هایی را در این ارتباط به تیمسار ریاحی، وزیر دفاع ملی، تسلیم خواهند کرد. بر این باوریم که تیمسار ریاحی نیز توصیه هایی را در این ارتباط به هیأت دولت خواهد کرد. این امر ثابت می کند که جلسات توجیهی به یک هدف بسیار ارزشمند رسیده است، و آن هم افزایش ارتباطات بین اداره های مختلف ارتش ایران است که از زمان پیروزی انقلاب نیاز فراوانی به بهبود داشت. هر یک از 4 جلسه توجیهی و مذاکراتمان مورد تأکید قرار خواهد گرفت، که این مسئله به ایجاد بصیرت نسبت به رویه های جاری در درون اداره های مختلف ارتش کمک خواهد کرد.

2- سرهنگ کامکار (معاون تسلیحاتی وزارت دفاع)، سرهنگ افراسیابی (جانشین فرماندهی ستاد ارتش)، سرهنگ ریاحی (J-5)، سرهنگ خاکزاده (J-7)، سرهنگ حداد (معاون J-4) و 5 افسر دیگر از J-5 و J-7 در جلسه توجیهی حضور داشتند. همه آنها اونیفورم های نظامی به تن داشتند. علاقه شدید آنها به این مسئله از گفتگوها، سئوالات، و یادداشت های مکررشان پیدا بود. ظاهراً اطلاعات سرهنگ ریاحی (J-5) و سرهنگ چگینی (در J-5) از همه اعضای دیگر ستاد کل مشترک درباره وضعیت خریدهای نظامی خارجی نیازهای ارتش بیشتر بود. همه افسران حاضر اساساً به ارزش کل برنامه خریدهای نظامی خارجی دولت ایران، اقلامی که تحویل شده، و مبلغ کل پولی که پرداخته شده است، علاقمند بودند. آنها از دیدن مجدد سرهنگ پتی خوشحال شدند و فضای دوستانه و راحتی بر جلسه حاکم بود.

3- گفتگوها با نمایندگان نیروی دریایی در بخش مدیریت لجستیک آنها صورت گرفت. فکر می کنیم که مترجم و دو نفر لباس شخصی حاضر در جلسه از مأموران کمیته بودند. یک ناخدا و چهار نفر دیگر نیروی دریایی اونیفورم نظامی به تن داشتند. مترجم مراحل سئوال و جواب را کنترل می کرد، و دو نفر دیگر تصمیم می گرفتند که چه وقت جلسه باید لغو شود و دستور دادند که نام و مقام حاضرین در جلسه به ما داده نشود، در حالی که در جلسات دیگر این فهرست بدون هیچ مشکلی در اختیار ما قرار گرفته بود. یکی از آن دو نفر فهرستی از قراردادها را در اختیار داشت و چند نفر از حاضرین بر این عقیده بودند که هزینه کامل قراردادهایشان از جمله CG-993ها پرداخت شده است. علاقه اصلی آنها به CG-993ها و سه زیردریایی بود، و می خواستند بدانند که نیروی دریایی چگونه می تواند از محل استرداد وجوه [به صندوق امانی] برای خریدهایش سرمایه گذاری کند. یکی از آنها پرسید چنانچه نیروی دریایی ایران قصد خرید زیردریایی ها را نداشته باشد، آیا می توان خریداری در آمریکا برای آن پیدا کرد. ما نیز مراحل مربوط به خریدهای کشور ثالث را برایشان شرح دادیم. آنها سئوال

ص: 376

کردند که آیا صورتحساب 267 میلیون دلاری برای خریدن زمان ارایه نشده است، و اینکه آیا واقعاً 267 میلیون دلار به صندوق بازخواهد گشت. سرهنگ پتی دلایل هزینه ها و پرداخت ها و همچنین مشکلاتی را که ممکن است در صورت عدم توانایی صندوق امانی در پرداخت بدهی هایش پیش بیاید، توضیح داد. برداشت ما این بود که این گروه متعصب ترین نگرش بعد از انقلابی را دارند و اصلاً مایل نیستند برای حل مشکلاتی که به رژیم گذشته نسبت می دهند تلاشی بکنند. آنها در پاسخ به توصیه ما که تیمی از طرف دولت ایران برای مذاکره با دولت آمریکا در ارتباط با سیاست های خریدهای نظامی خارجی به واشنگتن بیاید گفتند که یک شورای کلی در نیویورک از طرف نیروی دریایی مذاکره خواهد کرد، و این وزیر امور خارجه، و نه نیروی دریایی، است که درباره لزوم سفر به واشنگتن تصمیم خواهد گرفت. معاون وزارت دفاع قبلاً مسئولیت اینکه چه کسانی در جلسه حضور خواهند داشت بر عهده گرفته بود، ناوسروان انگلمن به ناخدای نیروی دریایی اطلاع داد که مایل است گفتگوهای بیشتری بر سر وضعیت جاری خریدهای نظامی خارجی، برداشت از صندوق امانی، استرداد وجوه به آن، و مراحل پرداخت ها با نیروی دریایی داشته باشد.

4- سرهنگ افراسیابی (جانشین فرماندهی ستاد) و سرهنگ حاتمی (معاونت لجستیکی ستاد) جلسات توجیهی و مذاکرات با ارتش [نیروی زمینی] را هماهنگ کردند. نفراتی از معاونت لجستیک، ارتباطات، و اطلاعات ستاد و همچنین نمایندگانی از فرماندهی لجستیکی و مدیریت مهمات در جلسات حضور داشتند. نمایندگان هوانیروز در جلسه حضور نداشتند که بیانگر استقلالی بود که از پیش از انقلاب دارا بودند. سرهنگ افراسیابی از بابت غیبت آنها عذرخواهی کرد و گفت که در جلسات آتی از طرف آنها نیز نمایندگانی حاضر خواهند بود. آنها گفتند که قبلاً توصیه هایی بابت قراردادهایی که مایلند ادامه پیدا کند تسلیم معاونت تسلیحاتی وزارت دفاع ملی کرده اند. سرهنگ افراسیابی و سرهنگ حاتمی تأکید کردند که نفوذ چندانی در تصمیمات مربوط به پرداخت هزینه ها و توصیه سفر هیأت ایرانی به واشنگتن ندارند. ارتش هنوز سعی دارد مشخص کند که چه قراردادهایی تحت کنترل خود اوست و چه قراردادهایی تحت کنترل معاونت تسلیحاتی وزارت دفاع است. ما به آنها کمک خواهیم کرد تا این مسئله را روشن کنند. آنها یک بار دیگر اظهار داشتند که به قطعات یدکی نیازمند هستند، و ترجیح می دهند برای کاهش هزینه و زمان انتظار، آنها را از طریق یک قرارداد خرید نظامی خارجی موجود خریداری نمایند.

5- گفتگو با نمایندگان نیروی هوایی یک بار دیگر ثابت کرد که سرتیپ صفری، معاونت لجستیک ستاد نیروی هوایی، یکی از مطلع ترین نفرات ارتش دولت ایران در ارتباط با قراردادهای خریدهای نظامی خارجی است. او اظهار داشت قصد دارد طیف وسیعی از نفرات نیروی هوایی را به جلسات توجیهی نیروی هوایی دعوت کند تا اهمیتی را که لجستیک در نیروی هوایی دارد بفهمند. او خصوصاً مشتاق بود که نفرات نیروی هوایی وضعیت یادداشت

ص: 376

تفاهم 3 فوریه 1979 را درک کنند و چیزهایی درباره صندوق امانی یاد بگیرند. علاوه بر سرتیپ صفری، تقریباً 5 سرهنگ، یک سرهنگ دوم، دو سرگرد، چهار سروان، هفت ستوان، پنج همافر، و یک لباس شخصی در جلسه حضور داشتند. حداقل دو نفر از افسران از بخش عملیات بودند، بنابراین سرتیپ صفری توانسته بود طیف وسیعی از افسران را در جلسات حاضر کند. اصلی ترین سئوال آنها ضرورت تأمین قطعات یدکی و مراحل خرید آنها توسط نیروی هوایی بود. آنها علاقمند بودند بدانند از کجا می توانند صورتحساب ها را دریافت کنند. تیم صورتحساب ها را در تاریخ 22 می 1979 به معاونت وزارت دفاع داده بود تا به نیروهای ذیربط تحویل دهد. انتظار داشتیم گفتگوهای بیشتری درباره درخواست اخیر آنها برای پرواز اف-14 ها انجام شود ولی ظاهراً پاسخی که قبلاً به معاونت وزارت دفاع و نیروی هوایی داده بودیم، برای آنها کافی بود. سرتیپ صفری ترتیبی داد که بلافاصله بعد از این جلسه، ملاقاتی نیز با نفرات نیروی هوایی داشته باشیم.

6- اطلاعات بیشتر در ارتباط با این جلسات توجیهی طی گزارش سرهنگ پتی ارسال خواهد شد. نکته جالب این بود که هیچ اشاره ای به دو تظاهراتی که در روزهای 24 و 25 می 1979 در برابر سفارت آمریکا صورت گرفته بود نشد.

7- از تلاش سازمان مساعدت های امنیتی دفاعی و نیروهای ارتش برای آماده کردن مطالب جلسات توجیهی بسیار سپاسگزاریم. سرهنگ پتی و استوار ریگان عملکرد بسیار خوبی داشتند. سرهنگ کامکار در روز 26 می به سرلشگر گاست اطلاع داد که وزارت دفاع ملی قصد دارد گزارشی در طول چند روز آینده به هیأت دولت تسلیم کند. وزارت دفاع ملی مایل است به هیأت دولت توصیه کند که حداقل بخشی از صورتحساب 267 میلیون دلاری پرداخت شود تا به دولت آمریکا ثابت کنیم که ایران مایل به ادامه رابطه لجستیکی و «برخی قراردادهاست». زمان برای این کار مطلوب نیست، ولی آنها مصمم هستند که این کار را انجام دهند. هنوز نمی توان نتیجه آن را پیش بینی کرد.


ملاقات نفرات هیأت مستشاری با سرتیپ صفری، معاونت...

سند شماره 151

محرمانه 7 ژوئن 1979- 17 خرداد 1358

از: هیأت مستشاری نظامی آمریکا، تهرانبه: وزارت دفاع، واشنگتن دی.سی

موضوع: ملاقات نفرات هیأت مستشاری با سرتیپ صفری، معاونت

لجستیک نیروی هوایی اسلامی ایران

1- در روز 4 ژوئن 1979، ناخدا سوم شیرر، سرهنگ دوم رینکر، و خانم نسرین سُهی کیش، منشی بخش نیروی هوایی، با سرتیپ صفری معاونت لجستیک نیروی هوایی اسلامی ایران و دو نفر دیگر از پرسنل زیر دستش دیدار و گفتگو کردند. هدف از این ملاقات، گفتگو درباره پشتیبانی لجستیکی نیروی هوایی ایران بود.

ص: 377

2- ناخدا سوم شیرر ابتدا سرهنگ دوم رینکر را به عنوان نماینده معاونت لجستیکی نیروی هوایی معرفی کرد و توضیح داد که به منظور بررسی راههای ممکن برای پشتیبانی نیروی هوایی ایران به اینجا آمده است. ظاهراً سرتیپ صفری از اینکه دولت آمریکا نماینده ای از معاونت لجستیکی نیروی هوایی به ایران فرستاده بود، خیلی خشنود شد. او گفت «اختلافات سیاسی به ما مربوط نمی شود» و ارتش کار خودش را می کند و هر وقت مسایل سیاسی حل شد، دوباره آماده معامله است.

3- قبل از مذاکرات مفصل درباره مسایل لجستیک، ناخدا سوم شیرر یکبار دیگر از سرتیپ صفری درباره امکان ورود به مجتمع نیروی هوایی آمریکا سئوال کرد. سرتیپ صفری گفت که خیلی متأسف است که برنامه بازدید دوم ژوئن لغو شد و اظهار امیدواری کرد که اجازه ورود برای روز ششم ژوئن صادر شود. در اینجا قابل ذکر است که در خلال گفتگوها سرتیپ صفری به فارسی به خانم سهی کیش گفت که خیلی زود دفترش در بخش نیروی هوایی ساختمان هیأت مستشاری در اختیار او قرار خواهد گرفت.

4- ناخدا سوم شیرر یکبار دیگر درباره وضعیت سایت ACCOM به ویژه امکان ورود به آن و انتقال دو خودروی آمریکایی از آن به جای دیگر از صفری پرسید. تیمسار صفری لبخندی زد و گفت که هنوز دارد روی این مشکل کار می کند و اینکه هیچ کنترلی روی نگهبانان نیروی هوایی که در آنجا گماشته شده اند ندارد.

5- ناخدا سوم شیرر گفت که بازگرداندن شش سیستم مخزن سوخت هوایی به خوبی دارد انجام می شود. شش مخزن سوخت هوایی مستقر در ترمینال MAC در فرودگاه مهر آباد منتظر تخلیه و حمل هستند. در ارتباط با چهار مخزن سوخت هوایی در شیراز نیز ناخدا سوم شیرر تقاضا کرد نیروی هوایی ایران به جای نیروی هوایی آمریکا آنها را به فرودگاه مهرآباد منتقل کند. سرتیپ صفری بلافاصله این پیشنهاد را پذیرفت و گفت که این بهترین راه برای حداقل کردن رؤیت آمریکایی هاست. ناخدا سوم شیرر همچنین تقاضا کرد که او و یک متخصص سوخت نیروی هوایی آمریکا به شیراز سفر کنند و وضعیت چهار سیستم فوق را از لحاظ استحکام و شرایط کلی بررسی کنند، زیرا این امر انتقال آنها را از شیراز به آلمان منتفی کرده و در هزینه ها صرفه جویی خواهد کرد. سرتیپ صفری گفت که از نظر او این امر هیچ اشکالی ندارد. نامه تقاضایی در همین ارتباط، در اسرع وقت تسلیم سرتیپ صفری خواهد شد.

6- ناخدا سوم شیرر سئوال کرد که وضعیت جلسات توجیهی درباره صندوق امانی کل برای وزرات دفاع ملی چگونه است. تیمسار صفری پاسخ داد که نمایندگان قوای ارتش روز گذشته در ارتباط با همین موضوع با معاونت تسلیحاتی وزارت دفاع جلسه ای داشته اند. به جز اشکالات بسیار کوچکی که در ارتباط با نیروی دریایی وجود داشت، آنها دستورجلسه ای درباره وضعیت صندوق امانی برای وزارت دفاع ملی تهیه کرده اند. گفت که آنها وضعیت را «بزرگنمایی» کرده اند تا دیگران جدیت مسئله را بهتر بفهمند. او افزود که فکر نمی کند مشکلی

ص: 378

در پذیرش آن از طرف وزارت دفاع وجود داشته باشد. با وجود این، او نمی دانست بالاخره چه وقت تصمیمی گرفته می شود و اینکه نگفت توصیه هایی که به وزارت دفاع شده، چه بوده است.

7- سرهنگ دوم رینکر صحبت هایش را با رساندن سلام ژنرال رایدر شروع کرد که موجب خوشحالی تیمسار صفری شد. سرهنگ دوم رینکر به تیمسار صفری گفت که برای کمک به اینجا آمده است. او از تیمسار پرسید که دقیقاً چه نیازهایی دارد و قصد دارد پشتیبانی از چه میزان آمادگی و نوع پروازی صورت گیرد. تیمسار صفری اظهار داشت که مسایل پشتیبانی لجستیکی را برای مسئولان بخش عملیات توضیح داده است و اینکه آنها کاملاً مشکلات را درک کرده اند و سورتی خاصی را دیکته نخواهند کرد. او گفت در کوتاه مدت آنها اصولاً قصد انجام عملیات پروازی VFR روزانه را برای حفظ آمادگی خدمه پرواز دارند. او گفت فعلاً می توان با هواپیماهایی که فقط توانایی پرواز داشته باشند نیز به این هدف رسید. تیمسار صفری گفت در آینده تقاضای حفظ آمادگی و سورتی FSC کمتری نسبت به گذشته خواهیم داشت. اهداف بلند مدت او 70 درصد قابل پرواز، 60 درصد FSC، 12 درصد NORS، و 18 درصد NORM بود. او گفت سه اولویت اصلی قطعات یدکی، قطعات قابل تعمیر، و نشریات هستند. سرهنگ دوم رینکر از صفری پرسید که چه مبالغی بابت وسایل یدکی و قطعات قابل تعمیر به طور جداگانه در نظر گرفته اند. سرتیپ صفری گفت در وقتش 5 میلیون دلار بابت آنها هزینه خواهند کرد. صفری در فکر استفاده از نیروی هوایی ایران برای انتقال حداقل بخشی از تجهیزات است.

8- سرهنگ دوم رینکر سپس از صفری پرسید که قصد پشتیبانی از چه هواپیمایی را دارد، و او گفت هواپیماهای اف-4، اف-5 و سی-130. وقتی درباره هواپیمای اف-14 از آنها پرسید، تیمسار صفری و دو نفر از نفراتش که حضور داشتند فقط لبخندی زدند و هیچ تمایلی به گفتگو درباره هواپیماهای اف-14 و پشتیبانی آنها نداشتند.

9- سرهنگ دوم رینکر سپس پرسید آیا RAPS هنوز در PCC کار می کند. سرتیپ صفری بعد از گفتگویی کوتاه با نفراتش پاسخ داد که در این باره مطمئن نیست. سرهنگ دوم رینکر گفت در صورت نبودن AUTODIN می توان از سیستم RAPS برای ارسال پیام های بسیار فوری استفاده کرد. سرهنگ دوم رینکر سپس پرسید آیا می تواند از MMCC دیدار کند تا ببیند آیا RAPS هنوز کار می کند. ترتیب دیدار از آنجا بعد از این ملاقات داده شد. (نکته جالب اینجاست که سرهنگ دوم رینکر توانست کمی بعد از این ملاقات برای ژنرال رایدر یک پیام بفرستد). سرتیپ صفری و نفراتش به استفاده از RAPS در حکم یک وسیله کم هزینه برای سفارش تقاضاهای فوری علاقه نشان دادند. (گزارش مفصل تری از گفتگوهای سرهنگ دوم رینکر با تلکس جداگانه ارسال خواهد شد.)

10- در طول گفتگوها، هم سرهنگ دوم رینکر و هم ناخدا سوم شیرر مکرراً تأکید کردند

ص: 379

که برای کمک به اینجا آمده اند، و قصد دارند شرایط را برای زمانی که مقامات بالاتر دولت آمریکا و دولت ایران اجازه شروع برنامه قطعات یدکی را دادند، آماده کنند. آنها اظهار داشتند اقدامات مرتبط با صندوق امانی کل و مسایل سیاسی جاری بر این تلاش ها تأثیر خواهد گذاشت. تیمسار صفری گفت که این مسئله را درک می کند و ما باید مسایل سیاسی را به سیاستمداران واگذاریم و ارتش باید آماده باشد تا هر وقت مسایل در سطوح بالاتر حل و فصل شد، برنامه اش را شروع کند. سرهنگ دوم رینکر سپس پرسید که تیمسار صفری و نفراتش چه زمانی آماده اند تا جزییات برنامه پشتیبانی لجستیکی را مورد مذاکره قرار دهند، و تیمسار صفری پاسخ داد: «یک روز قبل از دیروز.» قرار شد یک جلسه کاری در ساعت 8:30 صبح 6 ژوئن 1979 برای بحث درباره جزییات نیازمندی ها و شیوه اطلاع این نیازمندی ها به سازمان های مربوطه برگزار شود.

11- هم سرهنگ دوم رینکر و هم ناخدا سوم شیرر نوعی حس اضطرار را در صحبت های تیمسار صفری احساس کردند. به نظر می رسید که او نفراتش را برای بحث درباره نیازها و چگونگی بازسازی نیروی هوایی اسلامی ایران آماده کرده است.


گفتگو و پیگیری برنامه پشتیبانی لجستیکی نیروی هوایی اسلامی ایران...

سند شماره 152

محرمانه 7 ژوئن 1979- 17 خرداد 1358

از: هیأت مستشاری نظامی آمریکا، تهران به: وزارت دفاع، واشنگتن دی.سی

موضوع: گفتگو و پیگیری برنامه پشتیبانی لجستیکی نیروی هوایی اسلامی ایران

بین سرتیپ صفری، معاونت لجستیکی نیروی هوایی ایران و سرهنگ دوم رینکر،

بخش نیروی هوایی هیأت مستشاری نظامی

1- این تلکس مکمل تلکس قبلی هیأت مستشاری به تاریخ 6 ژوئن است که جزییات بیشتری درباره موضوع پشتیبانی لجستیکی مطرح در آن ملاقات ارایه می دهد.

2- ناخدا سوم شیرر پس از آنکه درباره موضوعات اولیه با تیمسار صفری گفتگو کرد، دنباله گفتگو را به سرهنگ دوم رینکر واگذار کرد. سرهنگ دوم رینکر در آغاز ابراز امیدواری کرد که بتواند به تیمسار صفری و فرمانده بخش لجستیکی، سرهنگ وحدانی (که در جلسه حضور داشت)، کمک کند تا نیازهای آتی نیروی هوایی را مشخص کند و روش هایی برای کسب پشتیبانی لازم پس از تصمیم دولت آمریکا برای ادامه این نوع پشتیبانی ها پیدا کنند. سرتیپ صفری با آگاهی کامل از تأخیراتی که ممکن است در کار پیش بیاید، این امر را تصدیق کرد.

3- وقتی سرهنگ دوم رینکر از تیمسار صفری خواست تا توضیحی درباره نیازهای فوری نیروی هوایی ایران بدهد، تیمسار صفری خیلی بی پرده وضعیت موجود را توضیح داد. نیروی هوایی دایماً از موجودی قطعات یدکی خود استفاده کرده و دارد سریعاً به نقطه ای می رسد که

ص: 380

دیگر نخواهد توانست سورتی پروازهای کافی برای آماده نگاه داشتن خلبانانش انجام دهد. علاوه بر این، به موازات کاهش سطح موجودی انبارها، سطح توانایی تعمیر و نگهداری و تسلط نیروهای تعمیر و نگهداری نیز کاهش یافته است. تیمسار صفری اظهار داشت نیاز فوری آنها به قطعات یدکی و قطعات قابل تعمیر برای عملیاتی نگاه داشتن هواپیماهای اف-4، اف-5 و سی-130 در سطح حداقلی است که خدمه آنها بتوانند تسلط خود را حفظ کرده و یا بازیابند. صفری گفت قبلاً اهداف آمادگی عملیاتی بسیار بالایی داشته اند ولی او سعی دارد بیشتر به سطح 70 درصد پروازهای عملیاتی برسد، هر چند فکر نمی کند برای شروع به بیشتر از 60 درصد برسد.

4- برابر دستورات قبلی ژنرال گاست برای گرفتن تأیید درباره سطح مبالغی که در اختیار تیمسار صفری قرار دارد، سرهنگ دوم رینکر از ایشان پرسید آیا مبلغ 5 میلیون دلاری که قبلاً ذکر کرده بودند، مبلغ صحیحی است، و اگر پاسخ مثبت است، آیا احتمال افزوده شدن به این مبلغ وجود دارد. تیمسار صفری اظهار داشت که 5 میلیون مبلغ خوبی است که البته شاید اندکی به آن اضافه شود. ولی مشکل اینجاست که او باید این 5 میلیون دلار را از منابع نیروی هوایی کسب کند و همین امر انعطاف پذیری او را محدود می کند.

5- سرهنگ دوم رینکر پرسید آیا فرماندهی لجستیک در موقعیتی هست که بتواند فهرست اقلام مورد نیازش را نهایی کند. تیمسار صفری گفت قبلاً کارگروههایی برای انجام این وظیفه تشکیل داده است. سرهنگ دوم رینکر سپس پرسید آیا می تواند با این گروهها همکاری کند و ببیند که چه نیازمندی هایی مورد نظر است تا پس از مشخص شدن سیاست های آمریکا در موقعیت بهتری باشند. تیمسار صفری ابتدا قدری تأمل کرد و گفت شاید اعضای این گروهها با دیدن رینکر فکر کنند که از قبل تصمیم ها گرفته شده است. تیمسار صفری سپس به فارسی با سرهنگ وحدانی صحبت کرد، و بعد گفت شاید بد نباشد که ما با اعضای این گروهها همکاری کنیم و آمادگی بیشتری داشته باشیم و از این طریق در وقت صرفه جویی کنیم. او سپس از سرهنگ دوم رینکر پرسید چه زمانی برای کار آماده است. پاسخ ما هم این بود که در اسرع وقت، و همینطور هر وقت که تیمسار صلاح بداند. بعد از آن قراری برای یک جلسه در ساعت 8:30 روز چهارشنبه 5 ژوئن گذاشتیم و تیمسار صفری به سرهنگ وحدانی گفت که ترتیب این کار را بدهد. تیمسار صفری گفت در ابتدای جلسه توضیحاتی به اعضای گروه خواهد داد (احتمالاً جهت توجیه حضور نماینده نیروی هوایی آمریکا) و سپس از ما خواهد خواست کار را شروع کنیم.

6- تیمسار صفری اظهار داشت علاوه بر وسایل یدکی و قطعات تعمیری بسیار واجب، نشریات نیز از جمله نگرانی های عمده او هستند. سرهنگ دوم رینکر توضیح داد که اشتراک فعلی دستورات فنی در روز 14 ژوئن به پایان می رسد و پس از این تاریخ باید اشتراک جدیدی با توجه به یک تجدید نظر کلی در نیازمندی ها شروع شود. با وجود این، او به تیمسار

ص: 381

صفری خاطر نشان ساخت که چنانچه بتوان یک قرارداد جدید را تا پیش از تاریخ 14 ژوئن در مرکز لجستیک هوایی در اُکلاهما به مورد اجرا گذاشت، شاید بتوان نیازمندی ها را در همان سطح گذشته نگاه داشت. از آنجایی که وقت بسیار ضیق بود، تیمسار صفری پرسید آیا می توان با تمدید قرارداد فعلی از طریق پرداخت پول از محل 5 میلیون دلار زمان بیشتری برای یک نامه جدید پیشنهاد و قبول، به دست آورد. سرهنگ دوم رینکر پاسخ داد که ما نمی توانیم بدون تأیید سازمان مساعدت های امنیتی دفاعی کاری انجام دهیم، ولی می توانیم پیامی برای آنها ارسال کنیم و موقعیت را به آنها توضیح دهیم و بپرسیم که چه کاری می توان در این باره انجام داد.

7- سرهنگ دوم رینکر سعی کرد با کشاندن صحبت به وضعیت صنایع هواپیمایی ایران اطلاعاتی درباره وضعیت موتورهای J-79 و قطعات یدکی به دست آورد. تیمسار صفری یک بار دیگر به فارسی با سرهنگ وحدانی صحبت کرد و سپس اظهار داشت که صنایع هواپیمایی ایران هنوز به کار خود ادامه می دهد و نیروی هوایی ایران و صنایع هواپیمایی ایران هر زمان که نیاز باشد به یکدیگر کمک می کنند. با وجود این، سرهنگ دوم رینکر احساس کرد که تیمسار صفری تمایلی به ادامه بحث ندارد، برای همین موضوع را عوض کرد.

8- آخرین موضوعی که سرهنگ دوم رینکر مطرح ساخت مسئله مرکز کنترل اولویت و پایانه سیستم برنامه ریزی تحلیل گزارش ها بود. سرهنگ دوم رینکر درباره وضعیت و قابل استفاده بودن این پایانه پرسید و توضیح داد که این پایانه می تواند به هنگام از سرگیری خطوط تدارکاتی حساس، بسیار مفید واقع شود. تیمسار صفری گفت که دارد به وضعیت AUTODIN رسیدگی می شود و ظاهراً توانایی و امکانات بالقوه پایانه سیستم برنامه ریزی تحلیل گزارش ها را برای انجام ارتباطات سریع نمی دانست. پس از گفتگوی کوتاهی درباره میزان خسارات وارد شده به AUTODIN و هزینه مالی و زمانی تعمیر آن، سرهنگ دوم رینکر خاطر نشان کرد که با داشتن پایانه سیستم برنامه ریزی تحلیل گزارش ها در اینجا و امکاناتی که در پایگاه هوایی رایت- پترسن وجود دارد، استفاده از آن برای درخواست قطعات ضروری بسیار با صرفه تر از به کار انداختن مجدد AUTODIN است. تیمسار صفری پاسخ داد صرفه جویی و زمان مهمترین عوامل هستند. او سپس به سرهنگ وحدانی دستور داد تا ترتیب بازدید سرهنگ دوم رینکر و ناخدا سوم شیرر را از مرکز کنترل اولویت داده شود.

9- در پایان گفتگوها، سرهنگ طوسی، رئیس بخش مرکز کنترل اولویت، سرهنگ دوم رینکر و ناخدا سوم شیرر را به ساختمان مدیریت تجهیزات که پایانه سیستم برنامه ریزی و تحلیل گزارش ها و مرکز کنترل اولویت در آن قرار دارند هدایت کرد. پیش از بازدید از تجهیزات، یک ملاقات دیگر نیز در دفتر مدیریت تجهیزات انجام شد و سرهنگ دوم رینکر و ناخدا سوم شیرر به سرهنگ پورنصیری، که جانشین سرتیپ تات شده بود، معرفی شدند. گفتگوهای مفصلی در ارتباط با پایانه سیستم برنامه ریزی تحلیل گزارش ها انجام شد. ظاهراً

ص: 382

سوءتفاهمی در ارتباط با قصد ما از استفاده از این پایانه ایجاد شده بود. با وجود این، در آنجا یک سروان نیروی هوایی به نام سروان جعفری حضور داشت که در ایالات متحده با سرهنگ دوم رینکر در برنامه اف-16 همکاری کرده بود، و بسیار تلاش کرد تا افسران جزء و همافرها را متقاعد سازد که بگذارند سرهنگ دوم رینکر شخصاً تجهیزات را وارسی نماید. سپس سرهنگ دوم رینکر و ناخدا سوم شیرر به محوطه مرکز کنترل اولویت راهنمایی شدند و در آنجا سرهنگ دوم رینکر برای آزمایش تجهیزات از طریق مرکز کنترل اولویت واقع در پایگاه هوایی رایت-پترسن یک پیام کوتاه برای فرماندهی لجستیک نیروی هوایی آمریکا فرستاد. پس از انجام این کار، سرهنگ دوم رینکر و ناخدا سوم شیرر آنجا را ترک کردند.

گاست


خریدهای نظامی خارجی نیروی دریایی ایران

سند شماره 153

محرمانه7 ژوئن 1979- 17 خرداد 1358

از: هیأت مستشاری نظامی، تهران به: وزارت دفاع آمریکا، واشنگتن دی.سی

مرجع: الف- هیأت مستشاری 161358ز - 16 می 1979 (محرمانه)، ب- هیأت مستشاری 081305ز - 8 آوریل 1979 (محرمانه)

موضوع: خریدهای نظامی خارجی نیروی دریایی ایران

1- (بدون طبقه بندی ) مرجع های الف و ب درباره دو دیدار قبلی با مقامات نیروی دریایی اسلامی ایران هستند. در تاریخ 3 ژوئن 1979، ناخدا سوم هیگبی (رئیس بخش نیروی دریایی) و ناوسروان انگلمن با دریادار علوی، جانشین رئیس ستاد نیروی دریایی ایران، ملاقات کردند. ناوسروان انگلمن این ملاقات را برای معرفی ناخدا هیگبی ترتیب داده بود.

2- (محرمانه) وقتی تیم نیروی دریایی ایالات متحده در ساعت 16:30 به درب ورودی ستاد رسید، فرمانده منصوریان که لباس شخصی به تن داشت بدون هیچ گونه معرفی به استقبال آن آمد. سه افسر جزء با لباس های نظامی بسیار مرتب در کنار درب ورودی ایستاده بودند. غیر از منصوریان هیچ کس دیگری با لباس شخصی آنجا نبود و عوامل کمیته هم آنجا حضور نداشتند. منصوریان تیم آمریکایی را مستقیماً به دفتر علوی هدایت کرد. هر چند نیم ساعت به موعد ملاقات مانده بود، ناخدا هیگبی و ناوسروان انگلمن بدون تأخیر به داخل دفتر علوی و ناخدا سوم منوچهر فلاح، که گویا معاون علوی در امور عملیاتی است، پذیرفته شدند.

3- (محرمانه) رونوشتی از گزارش وضعیت صندوق امانی ایران که در تاریخ 23 می 1979 به دفتر مدیریت لجستیک (ناخدا افضلی) تسلیم شده بود، در اختیار دریادار علوی قرار گرفت. ظاهراً علوی از گفتگوهایی که در مرکز فرماندهی لجستیک با ناخدا افضلی انجام شده بود اطلاع نداشت.

ناوسروان انگلمن توضیح کوتاهی در مورد نکات برجسته گزارش ارایه داد. علوی اذعان

ص: 383

داشت که به نفع هیچیک از دو ارتش نیست موجودی صندوق امانی صفر شود. علوی پرسید آیا از نظر ما نیروی دریایی ایران سهم خود را از صورت هزینه [؟]267 دلار پرداخت خواهد کرد. توضیح دادیم که در این ارتباط به هر یک از نیروی ارتش گزار ش های جداگانه ای تسلیم شده است تا آنها بتوانند موضع ما را بهتر درک کنند و زمانی که وزارت دفاع ملی ایران و یا ستاد مشترک و یا J-5 نظر آنها را درباره صندوق امانی جویا شد، آمادگی بیشتری داشته باشند. ما نمی دانیم آیا از هر یک از نیروهای ارتش تقاضا خواهد شد تا سهمشان را از هزینه ها جداگانه بپردازند، هر چند که صورت هزینه ها به تفکیک نیروها تهیه شده است. ناخدا سوم فلاح پرسید اگر نیروی دریایی سهم خودش را بپردازد، آیا ممکن است صندوق امانی برای نیروی دریایی قابل استفاده باشد، ولی برای نیروهای دیگر نباشد. پاسخ دادیم که صندوق امانی یک صندوق کلی است و چنانچه موجودی آن صفر شود بر همه قراردادها تأثیر خواهد گذاشت و فرقی نمی کند که آیا نیرویی سهم خود را پرداخته باشد یا خیر. علوی پرسید آیا به نظر ما [آیت الله]خمینی پرداخت مبالغ را تصویب می کند. پاسخ دادیم که چنین ملاحظاتی ماهیت سیاسی دارد و در حوزه صلاحیت هیأت مستشاری نیست.

4- (محرمانه) این مسئله مطرح شد که نیروهای هوایی و زمینی ایران تمایل خود را به ادامه پشتیبانی قطعات قابل تعمیر ابراز کرده اند. در مورد گفتگوهایی که هم اینک بر سر این مسئله با نیروی هوایی در جریان است با آنها صحبت کردیم. متذکر شدیم که چنین گفتگویی با نیروی دریایی وجود ندارد و اینکه هر چه دیرتر شروع کنیم، دیرتر به نتیجه خواهیم رسید. علوی از نداشتن ارتباط پوزش خواست و به ناخدا سوم فلاح گفت با صدور «دستور مستقیم» از ناخدا افضلی بخواهد تا اینگونه گفتگوها را شروع کند. افضلی اهمیت وقت LEAD را در کسب پشتیبانی قطعات یدکی درک می کند.

5- (محرمانه) مسایل کلی

الف- همه فایل ها و تجهیزات دفاتر نمایندگی نیروی دریایی آمریکا در ساختمان ستاد به درون یک دفتر انتقال یافته و مجتمع شده اند. علوی از ستاد مشترک اجازه خواسته است تا خانم فداکار (از کارمندان ایرانی) در مقام منشی نماینده نیروی دریایی آمریکا به این دفتر انتقال یابد و همچنین به ما اجازه دسترسی به این فایل ها را بدهند. علوی گفت شخصاً تلاش می کند تا تصمیم گیری در این باره را در J-2 «تسریع» کند. او گفت این تصمیم می تواند به نیروی زمینی و هوایی نیز مربوط باشد و به همین دلیل به تأخیر افتاده است.

ب- به علوی گفتیم که هنوز پاسخی رسمی به نامه مان در ارتباط با آموزش های MIDSHIPMEN دریافت نکرده ایم. علوی گفت فکر می کند این آموزش ها تصویب شده باشند، و به ناخدا سوم فلاح دستور داد که فوراً این نامه را پیگیری کند.

پ- ناخدا سوم فلاح درباره تجهیزات تیم TAFT در بندر انزلی (پهلوی سابق) گفت که این تجهیزات در حال حاضر دارد درون یک جعبه واقع در انبار قرار می گیرد. برداشت ما این است

ص: 384

که شرکت استنویک (چنانکه تقاضا شده است) خیلی زود بتواند آن را از بندر انزلی به تهران بیاورد و یا اینکه نیروی دریایی ایران خودش آن را به تهران حمل کند.

ت- در طول بحث، یک بار ناخدا سوم فلاح پرسید چه کسی افسر اطلاعاتی شماست. به وی توضیح داده شد که هرگز در هیأت مستشاری نظامی افسر اطلاعاتی حضور نداشته و ستاد فعلی تنها توسط واحدهای لجستیک پشتیبانی می شود.

ث- چندین بار تأکید شد که ما احساس می کنیم روابط بین ارتش های دو کشور می تواند حسنه باشد و اینکه بسیار مایلیم این روابط ادامه و بهبود یابد. علوی گفت از شنیدن این حرف بسیار خشنود است (ظاهراً انتظار این حرف را نداشت) و دلگرم شده است. او از ما دعوت کرد که «هر موقع» می خواهیم به دیدن او برویم و معلوم بود زیاد نگران حضور یک آمریکایی در ستاد و یا دفترش نیست.

6- (محرمانه) صبح فردای همان روز، ناخدا سوم فلاح برای پیگیری برخی موضوعاتی که در دیدار روز گذشته مطرح شده بود با تلفن با بخش نیروی دریایی [در سفارت آمریکا] تماس گرفت. فلاح گفت قرار است فرماندهی آموزش خیلی زود در ارتباط با آموزش MIDSHIPMEN با او تماس بگیرد. او همچنین با بندر انزلی تماس گرفته و اطلاع یافته بود که مراحل بسته بندی خوب پیش می رود. او گفت برای مشخص شدن اجازه دسترسی ما به دفاتر نمایندگی نیروی دریایی آمریکا در ساختمان ستاد خیلی زود با ستاد مشترک تماس خواهد گرفت.

این اولین باری بود که نیروی دریایی ایران طی یک ماه گذشته با بخش نیروی دریایی تماس می گرفت. نیم ساعت بعد، ناوسروانی به نام نوایی از فرماندهی آموزش تماس گرفت و گفت نیروی دریایی ایران هنوز به اجرای دوره آموزشی MIDSHIPMEN علاقه دارد و از «فرماندهی عالی» درخواست شده تا مبلغ 30 هزار دلار را بابت قرارداد IR-TAR به صندوق امانی خریدهای نظامی خارجی انتقال دهد. او گفت که در این باره با ناخدا ستوده در واشنگتن تماس حاصل شده و او در جریان امور قرار دارد.

7- (محرمانه) برداشت های کلی

گفتگوها بسیار صمیمی و دوستانه بود. حضور ناخدا سوم فلاح در جلسه و پیگیری او در روز بعد بسیار دلگرم کننده بود. علوی گفت نیروی دریایی سخت تلاش می کند طرح تجدید سازماندهی اش را تکمیل کند.

علوی اظهار داشت نیروی دریایی مشکلات کمتری نسبت به نیروی زمینی و هوایی در این زمینه دارد. او گفت افسران خیلی خوبی نظیر ناخدا فلاح برایش کار می کنند و اینکه امیدوار است ساختار جدید هر چه زودتر پیاده شود.

جلسه 40 دقیقه طول کشید و تیم آمریکایی خیلی دوستانه تا محل خودروهایشان همراهی شدند.


مذاکرات وابسته دفاعی با جانشین رئیس ستاد نیروی...

ص: 385

سند شماره 154

محرمانه18 ژوئن 1979- 28 خرداد 1358

از: دفتر وابسته دفاعی، تهران به: آژانس اطلاعات دفاعی، واشنگتن دی.سی

تهیه کننده گزارش: وابسته دفاعی، تهران

منبع تأیید کننده گزارش: تی.ای.شافر سرهنگ نیروی هوایی، وابسته دفاعی

منبع: مشاهدات شخصی

موضوع: مذاکرات وابسته دفاعی با جانشین رئیس ستاد نیروی

دریایی ایران - دریادار علوی

خلاصه: این گزارش به جزییات مذاکره وابسته دفاعی ایالات متحده با جانشین رئیس ستاد نیروی دریایی ایران، دریادار علوی، مربوط می شود. محورهای عمده بحث عبارت بودند از نفوذ چپی ها به درون ارتش، نظم و انضباط در نیروی دریایی، توانایی های عملیاتی نیروی دریایی ایران، دریادار مدنی، دریاسالاران نیروی دریایی و بنادر نیروی دریایی.

مشروح گزارش (محرمانه غیر قابل رؤیت برای بیگانگان)

الف- کلی: (بدون طبقه بندی ) در ساعات واپسین بعد از ظهر یکشنبه 17 ژوئن 1979، وابسته دفاعی با خودروی خود به ساختمان ستاد نیروی دریایی ایران رفت تا با دریادار علوی، جانشین رئیس ستاد نیروی دریایی ایران، ملاقات کند. این ملاقات در چارچوب دیدارهای معمول وابسته نظامی و صرفاً برای حفظ تماس با نیروی دریایی ایران صورت می گرفت. برای اولین بار پس از پیروزی انقلاب، وابسته نظامی مجبور نشد برای ورود به یک ساختمان نظامی ایران از خودروی خود پیاده شود و با پست نگهبانی صحبت کند. نگهبانان درب ورودی، که تماماً لباس های سفید مرتب نیروی دریایی به تن داشتند، خودرو ویا وابسته دفاعی را شناختند و بلافاصله زنجیر ورودی را پایین آوردند و بدون اینکه خودرو را متوقف کنند به هنگام ورود ما به درون محوطه با سلام نظامی احترام گذاشتند. وقتی به ساختمان ستاد رسیدیم، یک ناوی جوان درب خودرو را باز کرد و یک افسر نیروی دریایی ایران وابسته دفاعی را تا دفتر علوی همراهی کرد. هر چند هشت دقیقه زودتر از موعد به آنجا رسیده بودیم، ولی بلافاصله به دفتر خصوصی علوی راهنمایی شدیم. صحبت هایمان که 30 دقیقه به طول انجامید کاملاً دوستانه و صمیمی بود. خروج از ساختمان ستاد نیز به همراه تشریفات حرفه ای و بدون هیچ مشکلی انجام شد.

ب- نفوذ چپی ها به درون ارتش (محرمانه غیر قابل رؤیت برای بیگانگان): تقریباً در اواسط صحبت هایمان بود که دریادار علوی پرسید آیا اطلاعاتی درباره نفوذ عناصر چپی و عوامل شوروی در نیروی های ارتش ایران در اختیار داریم یا خیر. پس از آنکه وابسته دفاعی پاسخ داد که هیچ اطلاعات خاصی در این باره نداریم، علوی گفت که به اعتقاد او این مسئله در نیروی دریایی و سایر نیروی های ارتش مشکل ساز است. او گفت «باید حواسمان به این

ص: 386

مشکل باشد» چون «ممکن است آنهایی که ظاهراً دوست هستند، واقعاً دوست نباشند.» او افزود به تازگی در دیداری که با تیمسار فربد (رئیس ستاد کل ارتش) داشته در مورد این مسئله با او صحبت کرده است. علوی گفت گروههای چپی شبیه آنهایی هستند که در طبقه کارگر غیرنظامی نفوذ کرده اند. علوی واقعاً از این مسئله نگران بود، و در همان حال، گویی که با خودش صحبت می کند، گفت «از دست فرمانده ی بندر انزلی (قبلاً بندر پهلوی) راضی نیستم.» و اینکه «باید یک نفر دیگر به جای او بگذارم.» برای وابسته نظامی معلوم نیست که آیا علوی به فرمانده انزلی اعتماد نداشت یا اینکه مشکلات دیگری با او داشت، ولی برایش عجیب بود که علوی مشکلات مربوط به فرماندهانش را علناً به او بگوید.

پ- نظم و انضباط در نیروی دریایی (محرمانه): در اوایل صحبت، وابسته دفاعی به نظم و انضباط و رفتار عالی نگهبانان درب ورودی اشاره کرد. علوی گفت در نیروی دریایی نظم و انضباط خوبی حکمفرماست و این تنها راهی است که از طریق آن می توانیم احترام نیروها را نگاه داریم و نیروهایمان را مدیریت کنیم. او گفت نیروهای تحت امرش رهبری قدرتمند می خواهند و نیاز دارند که از آنها نظم و انضباط بخواهد. او افزود نظم و انضباطی که در ستاد نیروی دریایی دیده می شود در همه جای نیروی دریایی نیز وجود دارد.

ت- توانایی های عملیاتی (محرمانه غیر قابل رؤیت برای بیگانگان): دریادار علوی اظهار داشت که آمادگی عملیاتی نیروی دریایی چندان خوب نیست، و افزود مشکلات عمدتاً به قطعات یدکی مربوط می شود. او گفت هر گونه تلاش وابسته دفاعی برای کسب قطعات یدکی از ایالات متحده موجب امتنان خواهد بود. وابسته دفاعی گفت هیأت مستشاری نظامی سعی دارد این مشکل را حل کند و در صورت لزوم باید با آنها تماس بگیرند.

ث- دریادار مدنی (محرمانه): وابسته دفاعی حال دریادار مدنی را پرسید و گفت که آیا مدنی در تهران است یا خیر. دریادار علوی پاسخ داد که مدنی در اهواز به سر می برد و سرگرم مشکلات استان خوزستان است. علوی گفت «مدنی به خاطر کارش در خوزستان کفایت بیشتری پیدا کرده است» و افزود به اعتقاد او «مدنی دارد طرفداران بیشتری در میان مردم پیدا می کند.» از لابه لای صحبت ها پیدا بود که مدنی وقت چندانی برای رتق و فتق امور نیروی دریایی ندارد و علوی در واقع همه کاره ی نیروی دریایی است.

ج- دریاسالاران نیروی دریایی (محرمانه): وابسته دفاعی پرسید هم اینک چند دریاسالار در نیروی دریایی خدمت می کند، و علوی سریعاً پاسخ داد «فقط یکی»، ولی وقتی به مدنی اشاره شد، گفت «فقط دو تا». همه دریاسالاران بازنشسته شده اند. علوی گفت حالا ناخدایان و ناخدا سوم ها رئیس من هستند. او گفت تا آنجا که می داند هیچیک از دریاسالاران سابق دستگیر نشده اند و مشکلی نداشته اند. علوی در پاسخ به سئوال وابسته دفاعی در مورد ساختار سازمانی کنونی نیروی دریایی و نام افسران ارشد این نیرو گفت که در حال بررسی این مسئله هستند و اطلاعات مربوطه در آینده به دستش خواهد رسید.

ص: 387

چ- بنادر نیروی دریایی (محرمانه غیر قابل رؤیت برای بیگانگان): دریادار علوی گفت بندر عباس پایگاه خوبی برای نیروی دریایی نیست و چا بهار می توانست پایگاه دریایی خوبی باشد. او گفت هزینه زیادی بابت تأسیسات چابهار پرداخته شده و حالا همه آن هزینه ها بی فایده خواهد بود. به اعتقاد وابسته دفاعی، دریادار علوی نمی خواست وارد جزییات مسئله چابهار شود، ولی می خواست وابسته دفاعی بداند که از توقف عملیات ساخت و ساز در آنجا چندان راضی نیست.

نظرات تهیه کننده گزارش: (محرمانه غیر قابل رؤیت برای بیگانگان) این دومین ملاقات با دریادار علوی نیز به همان اندازه ملاقات اول دوستانه بود. علوی گفت امیدوار است روابط حسنه درازمدتی با ایالات متحده برقرار شود. او به گونه ای رفتار می کند که گویی در نیروی دریایی همه کاره است، ولی مشکلاتی نیز دارد. علوی گفت هیچ کمیته ای در نیروی دریایی نیست. ولی منابع دیگر می گویند که این کمیته ها در نیروی دریایی نیز هستند، هرچند به اندازه کمیته های نیروی هوایی و نیروی زمینی قدرت ندارند. بر اساس گفتگوهایی که در این ملاقات انجام شد و به اعتقاد وابسته دفاعی، وضعیت نیروی دریایی سریعتر از نیروهای دیگر عادی خواهد شد. اگرچه نظم و انضباط در نیروی دریایی خوب است، [اما] هنوز نمی توان آن را یک نیروی نظامی کارآمد دانست.


ورود به تأسیسات آی- هاوک در دوشان تپه

سند شماره 155

بدون طبقه بندی23 ژوئن 1979- 2 تیر 1358

از: هیأت مستشاری نظامی آمریکا، تهران به: فرماندهی MIRCOM زرادخانه ردستون

موضوع: ورود به تأسیسات آی- هاوک در دوشان تپه

- در تاریخ 18 ژوئن، ناخدا سوم شیرر به همراه یکی از مأموران کمیته و 4 نفر افراد آی-هاوک نیروی هوایی ایران از دفاتر سابق آی- هاوک بازدید کرد. از دفاتر قبلی، فقط دو دفتر انتهای راهرو طبقه هم کف باقی مانده است. یکی از این دفاتر به نماینده نیروی هوایی آمریکا اختصاص یافته، و یکی دیگر هم انبار نشریات، وسایل اداری، فایل ها، کابینت ها و گاوصندوق ها شده است که همه آنها بدون هیچ نظم و ترتیبی روی هم ریخته شده اند. ناخدا سوم شیرر به کمک 4 نفر از افسران علاقمند آی-هاوک نیروی هوایی ایران در حال دور ریختن، مرتب کردن، و ساماندهی به این وسایل در یک مرکز موقت آی-هاوک در ساختمان نیروی هوایی هستند.

- چون معلوم نیست وسایل شخصی به چه کسی تعلق دارد، جدا کردن آنها کار بیهوده ای به نظر می رسد و ناخدا سوم شیرر آنها را به نحو مقتضی دور خواهد ریخت.

- به استثنای یک گاو صندوق، کلیه گاو صندوق ها و قفسه های فایل ها دست نخورده بود و با بقیه وسایل در یک دفتر قرار داشت. صندوق دست خورده در اولین دفتر سمت راست درب

ص: 388

ورودی ساختمان قرار دارد و اندازه آن تقریباً [؟] در3 اینچ در 3 اینچ است. خواهشمند است هر گونه اطلاعات موجود درباره محتویات و یا صاحب و رمز این گاو صندوق در دست دارید، برایمان ارسال نمایید. علاوه بر این، لطفاً اطلاع دهید آیا چیزهایی در این گاوصندوق ها هست که نباید در حضور یک مأمور کمیته باز شود.

- به منظور تسهیل در بسته بندی و بازیافت اموال دولت آمریکا، لطفاً اطلاعات مربوط به صاحبان ماشین های تایپ و سایر وسایل اداری را برایمان ارسال کنید.

گاست


صندوق امانی خریدهای نظامی خارجی ایران

سند شماره 156

محرمانه27 ژوئن 1979- 6 تیر 1358

از: هیأت مستشاری نظامی، تهران به: وزارت دفاع آمریکا، واشنگتن دی.سی

موضوع: صندوق امانی خریدهای نظامی خارجی ایران

1- (محرمانه) در جریان ملاقاتی که سرهنگ دیویس در تاریخ 24 ژوئن 1979 با سرهنگ کامکار، معاون وزارت دفاع ملی ایران داشت سرهنگ کامکار اظهار کرد به دلیل فقدان اطلاعات تفصیلی درباره وضعیت دقیق صندوق امانی نمی تواند پرداخت فوری صورتحساب هزینه های ماه مارس را برای مقامات مافوق خود توجیه کند. سرهنگ کامکار یک بار دیگر اقدامات یکجانبه ایالات متحده را که به اعتقاد وی بدون اطلاع کافی دولت ایران صورت گرفته است، زیر سئوال برد. دولت ایران هنوز شدیداً به تعلیق ارسال قطعات یدکی از سوی دولت ایالات متحده حساسیت نشان می دهد. سئوالی که از سوی مقامات مافوق سرهنگ کامکار مطرح شده این است که: «چرا دولت آمریکا قطعات یدکی را (به دلیل کافی نبودن موجودی صندوق امانی) نگاه داشته در حالی که دارد بابت کشتی هایی که قرارداد آنها را لغو کردیم، از صندوق برداشت می کند؟» سرهنگ کامکار خواهان اطلاعات مفصل درباره وضعیت فعلی صندوق امانی (چنانکه در یادداشت تفاهم آمده است) و گزارش های دوره ای تقریباً 10 روزه، شد تا بتواند مقامات را متقاعد به پرداخت هزینه ها کند. اظهارات کامکار کاملاً روشن ساخت که وزارت دفاع ملی ایران قصد ندارد بدون در دست داشتن حقایق مستند و قابل فهم صورتحساب هزینه های رژیم قبل را بپردازد.

2- (بدون طبقه بندی) بر اساس آنچه در بالا گفته شد، معتقدیم که بهترین راهکار موجود ارایه بیشترین اطلاعات در سریعترین زمان ممکن است. گزارش توجیهی صندوق امانی گام اول و خوبی بود ولی گویا این تلاش برای متقاعد کردن مقامات دولت ایران به پرداخت هزینه ها کافی نبوده است. به رغم اصرار هیأت مستشاری، نمایندگان وزارت دفاع ملی ایران هنوز احساس نمی کنند که سفرشان به واشنگتن در این زمان مناسبتی داشته باشد. بنابراین، سفر هیأت ایرانی به واشنگتن ظاهراً گزینه ای نیست که بتوان مد نظر قرار داد.

ص: 389

3- (بدون طبقه بندی) ما همچنان سعی خواهیم کرد تا مفهوم صندوق امانی کل و حقایق مرتبط با مسئولیت مالی خاتمه قراردادها را توضیح دهیم. اگرچه گاه نمی توان فهمید چرا آنها ظاهراً برخی مسایل را نمی پذیرند و یا نمی فهمند، از اینکه گفتگوها ادامه دارد دلگرم هستیم.

4- (بدون طبقه بندی) چنانچه بتوانید فرمت پیام ها را به نحوی مورد تجدید نظر قرار دهید که بتوان آمار و ارقام جداول ذیربط مندرج در گزارش سرهنگ پتی را که در هفته (شروع روز 21 ماه) می ارایه شد، به روز کرد، کمک بسیار بزرگی خواهد بود. در این صورت می توانیم تقریباً هر ده روز یکبار گزارش به روز شده ای به ایرانی ها ارایه دهیم. شاید اولین گزارش را بتوان هفته آینده آماده کرد.

5- (بدون طبقه بندی) در طول ملاقاتِ سرهنگ کامکار با سرهنگ دیویس، معاون وزیر دفاع ملی ایران نامه ای به سرهنگ دیویس تسلیم کرد که متن آن در زیر آمده است. کامکار در تماس تلفنی خود با رئیس هیأت مستشاری نظامی که پیش از ملاقات انجام شده بود، گفت دولت ایالات متحده باید نامه مزبور را تلاش صادقانه ایران برای یافتن پاسخ به مسایل و نشانه ای از تمایل ارتش ایران به تدام روابط بداند. سئوالاتی که در این نامه مطرح شده ما را امیدوار ساخته است که ارتش ایران هم اینک حداقل در حال یافتن خود و تلاش برای ایجاد مبناهایی است. نامه سرهنگ کامکار به شرح زیر است. خواهشمند است پاسخ سئوالات را برایمان ارسال نمایید.

سرلشگر گاست

نماینده وزارت دفاع ایالات متحده

موضوع: هزینه های خریدهای نظامی خارجی

مرجع شما:

صورتحساب های هزینه به مبلغ کل 95/266549431 دلار که در تاریخ 22 ماه می 1979 به این وزارتخانه تسلیم شده است. مایلیم به اطلاع تان برسانیم که صورتحساب های فوق برای بررسی و اقدام به نیروی های ذیربط تسلیم شده اند. مبلغ خالص هزینه هایی که به این وزارتخانه مربوط می شود در حدود 223 میلیون دلار است.

بررسی مقدماتی این صورتحساب ها نشان داد که برخی نکات نیاز به توضیح دارد:

1- برنامه اف-16 قراردادهای STA-STY:

اطلاعات ارایه شده از سوی وزارت دفاع آمریکا در گزارش مورخ 22 می 1979 نشان می داد که کل برداشت های مورد نیاز برای این برنامه در حدود 4/102 میلیون دلار خواهد بود، در حالی که کل مبالغ مورد نیاز در صورتحساب شماره 79-03-NS مبلغ 7/158 میلیون دلار ذکر شده است. لطفاً درباره این اختلاف توضیح دهید.

ص: 390

2- قراردادهای TAFT برای سال مالی 1979:

کل برنامه ارزشی بالغ بر 8/114 میلیون دلار دارد و کل مبلغ مورد نیاز در صورتحساب شماره 79-03-NK مبلغ 6/99 میلیون دلار ذکر شده است. نظر به اینکه نیروهای TAFT پیش از فوریه 1979 ایران را ترک کردند، به نظر می رسد که مبلغ مورد نیاز قدری بیشتر از واقع در صورتحساب قید شده است.

3- قراردادهای پشتیبانی هلیکوپترها و سایر قراردادها با پیمانکار (قراردادهای خریدهای نظامی خارجی VZZ, WAK, WAL, WAG و غیره): مبالغ مورد نیاز (ستون 12 فرم DD 645) بابت خدمات ارایه شده، لوازم تحویل شده، هزینه های جابجایی، و غیره باید به تفکیک ذکر شود.

4- مبالغی که ظاهراً مازاد بر نیاز بوده از صندوق دارایی XFT به قراردادهای دیگر انتقال یافته است، مثلاً در تاریخ 29 دسامبر 1979 مبلغی برابر با 5/41 میلیون دلار به قرارداد ABS (موشک های فونیکس) انتقال یافته که کل مبالغ پرداختی را به 7/177 میلیون دلار افزایش داده است.

نظر به اینکه بخشی از موشک های موضوع این قرارداد تحویل ایران نخواهد شد، انتقال مبلغ 5/41 میلیون دلار هیچ توجیهی ندارد.

5- چنانکه چندین بار تذکر داده ایم، در نتیجه انتقال نامناسب وجوه از صندوق دارایی XFT، کل مبالغ پرداخت شده برای این قراردادها بیشتر از ارزش قرارداد بوده است. برخی نمونه های آن جهت اطلاع ذکر می گردد:

قراردادارزشپرداخت

VHU00/23869300/448987

CSF00/83377400/5536052

TZE00/0000؟100/19293

6- در تاریخ 8 سپتامبر 1978، به هیأت مستشاری اطلاع داده شده که از اجرای قرارداد WFA خودداری کند. در تاریخ 29 دسامبر 1978 مبلغ 00/8044[؟]6 دلار از صندوق دارایی XFT به این قرارداد انتقال یافته است.

7- برآورد مبالغ مالی مورد نیاز در ستون 11 فرم DD 645 شامل هزینه های خاتمه قرارداد برای برنامه های لغو شده ی خریدهای نظامی خارجی از سوی دولت ایران. توجه شما را به مفاد یادداشت تفاهم مورخ 3 فوریه 1979 جلب می کنیم که در آن مشخصاً ذکر شده است که مدارک مربوط به این نوع هزینه ها باید به منظور بررسی و تصویب در اختیار دولت ایران قرار گیرد. بنابراین پیشنهاد می کنیم هزینه های خاتمه قرارداد از ستون 11 شود و مدارک مربوط به هزینه خاتمه هر یک از قراردادها به منظور بررسی و تصویب به این وزارتخانه تسلیم گردد.

رسید اطلاعات ثبتی فهرست شده در نامه مورخ 26 مارس 1979 شما (که رونوشت آن به

ص: 391

پیوست ارسال می گردد) که هنوز در اختیار ما قرار نگرفته است و پاسخ به نکاتی که در بالا ذکر شد می تواند حل مشکل صندوق امانی را تسریع نماید.

معاون وزارت دفاع در امور تسلیحات


شرایط خرید تجهیزات نظامی، ملزومات و خدمات آموزشی از آمریکا...

سند شماره 157

برنامه خریدهای نظامی خارجی ایران1 ژوییه 1979 – 10 تیر 1358

[موضوع]: شرایط خرید تجهیزات نظامی، ملزومات و خدمات آموزشی از آمریکا

1- کشورها می توانند از دو طریق تجهیزات نظامی، ملزومات و خدمات آموزشی از ایالات متحده خریداری کنند.

الف- خریدهای تجاری. طبق آن دولت خارجی مستقیماً با یک شرکت تجاری آمریکایی قرارداد می بندد، مثلاً برای خرید هواپیماهای 747 و 707 که قابلیت حمل سلاح های مهلک را ندارند. در این مورد، شرکت تجاری آمریکایی باید از دولت آمریکا مجوز صادرات کسب کند.

- تنظیم قرارداد، شرایط آن و نحوه پرداخت بین دولت خارجی و شرکت آمریکایی توافق و اجرا می شود.

ب- شیوه دوم برنامه خریدهای نظامی خارجی است.

- چنانچه تجهیزات و قطعات مورد تقاضا در فهرست کنترل تسلیحاتی دولت ایالات متحده قرارداشته و شامل اکثر قطعات یدکی و تجهیزات پشتیبانی باشد، کشور خارجی باید از طریق برنامه خریدهای نظامی خارجی اقدام کند.

- این شیوه در حکم توافق یک دولت با دولت دیگر برای خرید و فروش است، و نتیجه آن نیز عقد قرارداد بین یک دولت با دولت دیگر خواهد بود.

2- رویه های مربوط به قراردادهای برنامه خریدهای نظامی خارجی

الف- کشور خریدار، نیازهایش را مشخص می کند.

ب- کشور خریدار، قصد خود را برای خرید ملزومات از طریق نامه به دولت ایالات متحده اطلاع می دهد. شرح کلی ملزومات و همچنین درخواست ارایه پیشنهاد فروش از دولت ایالات متحده در این هدف نامه ذکر می شود.

پ- دولت ایالات متحده موافقت اصولی خود را برای فروش ملزومات اعلام می کند.

- چنانچه دولت ایالات متحده موافقت اصولی خود را برای فروش ملزومات اعلام کند، نمایندگان دو دولت باید کل نیازمندی ها را مورد بررسی و توافق قرار دهند، مثلاً میزان قطعات یدکی و آموزش های مورد نیاز برای متخصصین.

ت- دولت ایالات متحده نامه پیشنهاد خود را تنظیم می کند. چنانچه تجهیزات مورد

ص: 392

درخواست شامل سلاح های مهلک و بیشتر از سقف دلاری مشخص شده باشد، نامه پیشنهاد و فروش باید در کنگره آمریکا به تصویب برسد.

ث- ایالات متحده نامه پیشنهاد خود را که شامل قیمت، موجود بودن اقلام و سایر شرایط است برای کشور خریدار ارسال می کند. کشور خریدار می تواند درخواست کند برخی مفاد نامه اصلاح و یا شفاف تر شود.

ج- چنانچه کشور خریدار نامه پیشنهاد را قبول و آن را امضا نماید، سند فوق به منزله نامه قبول و موافقت دولت با دولت و قرارداد محسوب خواهد شد.

3- تعهدات اصلی هر یک از کشورها

الف- دولت ایالات متحده

- تحویل تجهیزات، قطعات یدکی و ارایه آموزش ها طبق جدول زمانی توافق شده

- کیفیت اقلام تحویل شده باید به اندازه و یا بالاتر از استانداردهای برنامه های ایالات متحده باشد.

- برنامه را با همان کیفیتی مدیریت کند که برنامه های نظامی آمریکا را مدیریت می کند.

- مراحل اجرای قرارداد را انجام بدهد.

ب- کشور خریدار

- در زمان مقتضی تأسیسات و نفرات مورد نظر را برای آموزش مهیا سازد.

- پرداخت ها را به موقع انجام دهد.

- هیچیک از تجهیزات، ملزومات و یا اطلاعات آموزشی را بدون تصویب دولت ایالات متحده به کشور ثالث انتقال ندهد.

4- شرایط مالی قرارداد

الف- کشور خریدار به موجب نامه پیشنهاد و قبول متعهد می شود که مبالغی به صورت پیش پرداخت به دولت ایالات متحده بپردازد. دولت ایالات متحده از این مبالغ برای پرداخت به تولیدکنندگان و فروشندگان استفاده می کند. پرداخت ها برای پیشرفت کار و تحویل محصولات نهایی صورت می گیرد.

ب- قانون ایالات متحده، پرداخت از محل بودجه تخصیصی به دولت را، برای هیچ بخشی از خریدهای هیچ کشوری در هیچ زمانی مجاز نمی داند.

پ- در قانون، هیچ سود یا زیانی برای دولت ایالات متحده پیش بینی نشده است.

5- نحوه پرداخت

الف- نامه پیشنهاد و قبول شامل یک جدول زمانی برای پرداخت خواهد بود.

این جدول زمانی دو بخش دارد:

- پیش پرداخت اولیه

ص: 393

- پرداخت های تقریبی ماهیانه

ب- پیش پرداخت اولیه

- پرداخت جهت پوشش هزینه های شروع کار

- پرداخت جهت پیشرفت اولیه کار به پیمانکاران آمریکایی

- پرداخت جزیی برای پوشش مسئولیت مالی خاتمه قرارداد (که در همین سند توضیح داده خواهد شد.)

پ- بخش اولِ پرداخت های سه ماهه نیز باید از پیش پرداخت شود تا دولت ایالات متحده پول کافی برای پرداخت به تولید کنندگان و فروشندگان را داشته باشد.

- پیش بینی پرداخت های تقریبی سه ماهه از سوی کشور خریدار به منظور بودجه بندی و برنامه ریزی استفاده خواهد شد.

پرداخت های نهایی که بر اساس صورتحساب های هزینه تهیه شده از سوی ایالات متحده به کشور خریدار تسلیم می گردد.

- صورتحساب های هزینه حاوی اطلاعات زیر خواهد بود:

- مبلغ کل قرارداد

- پرداخت هایی که تا آن تاریخ صورت گرفته است

- پرداخت بابت اقلام تحویل شده و پیشرفت کار

- پرداخت هایی که باید صورت بگیرد

ت- دولت ایالات متحده برای هر کشور خریدار یک صندوق امانی تأسیس می کند. دولت آمریکا سپس وجوه پرداختی از سوی خریدار را به این صندوق واریز می کند تا بتواند از محل آن برای پیمانکاران (تولید کنندگان، تأمین کنندگان و فروشندگان) چک صادر کند. در حال حاضر، صورتحساب های هزینه شامل این اطلاعات می شود.

6- قراردادهای خریدهای نظامی خارجی

الف- هر یک از نامه های پیشنهاد و قبول در حکم یک قرارداد خرید نظامی خارجی محسوب شده و با عبارت خاصی شناخته می شود.

ب- برخی از این قراردادها از حیث ارزش دلاری بسیار بزرگ و برخی دیگر کوچک هستند، مثل قرارداد برای تحویل مطالب آموزشی.

پ- برخی برنامه ها نظیر برنامه خرید اف-14 معمولاً شامل چندین نامه پیشنهاد و قبول است، مثلاً:

- برای هواپیما

- برای قطعات یدکی

- برای آموزش

ص: 394

7- مفهوم صندوق امانی

الف- دولت ایالات متحده برای هر کشور یک صندوق امانی تأسیس می کند.

ب- حساب صندوق امانی از سوی مرکز حسابداری وزارت دفاع در دنور، کلرادو، افتتاح و مدیریت می شود.

پ- هر یک از قراردادهای برنامه خریدهای نظامی خارجی مستقل از قراردادهای دیگر محسوب می شود.

- پرداخت های خریدار و استرداد مازاد مبالغ از سوی دولت ایالات متحده به طور جداگانه در قبال هر قرارداد صورت می گیرد.

ت- تحت شرایط عادی می توان وجوه صندوق را از قراردادی به قرارداد دیگر منتقل کرد.

- هر دو کشور باید انتقال وجوه از یک قرارداد به قرارداد دیگر را مورد موافقت قرار دهند، مثلاً قرارداد الف دارای مازاد بودجه و قرارداد ب دارای کسری بودجه است و برای تسویه حساب به مازاد بودجه الف نیاز دارد.

- این رویه، در صورت لزوم، تسویه متقابل نام دارد.

ث- در شرایط عادی، چنانچه وجوه کافی برای تسویه حساب های یک قرارداد خاص وجود نداشته باشد (هیچ پولی در صندوق امانی برای آن قرارداد نباشد) کار متوقف شده و آن برنامه خاص خاتمه خواهد یافت.

8- مسئولیت مالی ناشی از خاتمه قرارداد

الف- دولت ایالات متحده، چه برای قراردادهای خودش و چه برای یک دولت دیگر، موظف است و باید وجوهی در اختیار داشته باشد تا در صورت خاتمه قرارداد از سوی دولت خریدار، بابت هزینه خاتمه قرارداد به پیمانکار بپردازد.

ب- اقلامی نظیر هزینه لوازمی که تولید آنها به زمان زیادی نیاز دارد که پیمانکار تعهد و به کار گرفته است.

- نیروی کاری که غیرمولد شده و حقوق یا پاداش خاتمه خدمت نیروی کار

- از دست رفتن کار، اموال، استهلاک تجهیزات و تأسیسات، هزینه های بالاسری و از دست رفتن سود در نتیجه خاتمه قرارداد.

پ- طبق قوانین ایالات متحده، دولت آمریکا حق ندارد هیچگونه پرداختی از بابت مسئولیت مالی دولت های دیگر در چارچوب برنامه خریدهای نظامی خارجی انجام دهد.

ت- پرداخت هایی که از سوی کشور خریدار به دولت ایالات متحده صورت می گیرد مسئولیت مالی خاتمه قرارداد را به وسیله موارد زیر شامل می شود:

- پرداخت های اولیه به صندوق امانی

ص: 395

- پرداخت های سه ماهه به صندوق امانی

ث- چنانچه برنامه ای خاتمه یابد، دولت آمریکا شرایط خاتمه آن را مورد مذاکره قرار می دهد و مسئولیت مالی ناشی از آن از محل وجوه صندوق امانی تأمین خواهد شد.

یادداشت تفاهم بین دولت ایران و دولت ایالات متحده

که مورخ 3 فوریه 1979 به امضا رسید

1- این یادداشت تفاهم (که از این پس در این سند یادداشت تفاهم نامیده خواهد شد) در تاریخ 3 فوریه 1979 به منظور اصلاح عمده برنامه خرید ملزومات نظامی از دولت ایالات متحده به امضا رسید. این یادداشت تفاهم فقط به برنامه خریدهای نظامی خارجی مربوط می شود و قراردادهای تجاری مستقیم را در برنمی گیرد. طبق این یادداشت تفاهم برخی رویه ها نیز اصلاح شد. این رویه ها:

الف- ناقض قوانین ایالات متحده نبودند

ب- ناقض سیاست های ایالات متحده نبودند

پ- رویه های برنامه خرید های نظامی خارجی را اصلاح کردند

ت- در راستای مصالح و منافع هر دو دولت بودند

2- مشخصات اصلی این یادداشت تفاهم عبارت بودند از اینکه طبق یادداشت مزبور:

الف- لغو، کاهش و یا خاتمه چندین برنامه، نظیر موارد زیر:

- 160 هواپیمای جنگنده اف-16

- 16 هواپیمای آر.اف-4 ای

- 2 کشتی کروز کلاس اسپراونس (از کل 4 کشتی)

- 1 زیردریایی کلاس کوسه

- 7 هواپیمای دارای سیستم هشدار و کنترل هوایی (ایوکس)

- موشک های هوا به هوا، زمین به هوا، و قابل پرتاب از روی کشتی

- توپخانه و خودروی نظامی و غیره

- قطعات یدکی برای پشتیبانی اقلام فوق

- آموزش نفرات برای پشتیبانی اقلام فوق

- کاهش پشتیبانی خدمات پیمانکاران، مثلاً شرکت هلیکوپترسازی بل، ریتیون و لاکهید

ب- دولت ایالات متحده می تواند آنچه را که به طور مشروع نیازمند است از این اقلام خریداری کند (که مستلزم تصویب و تخصیص بودجه از سوی کنگره ایالات متحده است).

پ- دولت ایالات متحده می تواند بخشی از این اقلام را به کشورهای ثالث بفروشد.

ص: 396

ت- باید پول نقد حاصل از فروش اقلام به دولت ایالات متحده و یا هر کشور دیگر، به صندوق امانی ایران واریز شود.

ث- دولت ایالات متحده در صورتی که بازاری برای فروش اقلام سفارش ایران نباشد، تحت شرایط زیر تولید و یا خرید ملزومات فوق و تحویل آنها را به ایران ادامه خواهد داد:

- چنانچه هزینه خاتمه قرارداد بیشتر از حد معقول بوده و اقتصادی نباشد

- با مشورت با دولت ایران

ج- دولت ایالات متحده به منظور پرهیز از اضطرار می تواند از شیوه تسویه متقابل حساب ها استفاده کند.

چ- بررسی برنامه های تجدیدنظر شده در تاریخ 24 ژوییه 1979 و یا قبل از آن توسط دولت ایران و دولت ایالات متحده

- تیم وزارت دفاع آمریکا در اوایل ماه می برای این بررسی ها در اینجا حضور داشت.

ح- دولت ایالات متحده اجازه یافت «(برای یک مدت کوتاه انتقالی)» همچنان به پرداخت هزینه از محل سپرده صندوق امانی ادامه دهد تا از خاتمه قراردادها در طول مدت یافتن خریدار [برای اقلام سفارش ایران] جلوگیری شود.

خ- دولت ایالات متحده وضعیت فروش ها و صندوق امانی را مدام به دولت ایران گزارش دهد.

- یک گزارش دیگر در اوایل ماه ژوییه ارسال خواهد شد.

اقداماتی که متعاقب امضای این یادداشت تفاهم صورت گرفت

1- دولت ایران در اواخر ماه مارس قرارداد دو کشتی کروز باقیمانده را نیز لغو کرد و خاتمه داد.

2- برنامه های متعدد دیگری نیز لغو شدند و خاتمه یافتند، نظیر برنامه شرکت هلیکوپترسازی بل، برنامه PEACE LOG، یک برنامه پشتیبانی در نیروی هوایی.

3- دولت ایالات متحده فروش اقلام به کشورهای دیگر را شروع کرد.

الف- برخی اقلام فروخته شده اند، نظیر 55 جنگنده اف-16 که قرارداد آنها امضا شده است. تلاش جهت یافتن خریدار برای سایر سیستم ها و ملزومات ادامه دارد.

ب- وزارت دفاع ایالات متحده یک لایحه بودجه تکمیلی سال 1979 را به منظور خرید دو کشتی موضوع یادداشت تفاهم و سایر اقلام مربوط به آن (یعنی موشک ها) به کنگره ارایه کرد. این لایحه بودجه برنامه ریزی نشده بود. اجرای چندین برنامه وزارت دفاع که نیاز به بودجه تکمیلی داشتند به تعویق افتاد تا این

ص: 397

خریدها انجام شود. این تصمیم به نفع هر دو دولت بود.

4- دولت ایالات متحده مجبور شد صندوق امانی را حساب اصلی در نظر بگیرد و حساب قراردادها را متقابلاً از محل وجوه صندوق تسویه کند.

رویکرد دولت ایالات متحده به صندوق امانی

1- تمامی اقدامات و رویه ها با هدف حفظ منافع هر دو دولت صورت گرفت.

الف- تأمین قطعات مورد نیاز ایران

ب- جلوگیری از ناتوانی صندوق در پرداخت بدهی و بدین ترتیب پرهیز از شرایط اضطرار

- چنانچه صندوق توانایی لازم برای پرداخت بدهی خود را نداشت، طبق قانون

ایالات متحده، دولت موظف بود به تمامی برنامه های خریدهای نظامی خارجی

خاتمه دهد و جهت دریافت خسارات مالی ناشی از خاتمه قراردادها اقدام نماید.

پ- انجام اقدامات فوق العاده به منظور حفاظت از صندوق امانی تا زمانی که دولت ایران جهت تضمین توانایی صندوق برای پرداخت بدهی اش، وجوهی را به آن واریز نماید و یا تا زمانی که لایحه بودجه تکمیلی وزارت دفاع تصویب گردد. اقدامات به شرح زیر است:

(1) ادامه ساخت هر 4 کشتی با استفاده از وجوه موجود در صندوق امانی ایران بر

اساس تصمیم وزارت دفاع برای درخواست بودجه تکمیلی به منظور خرید کشتی ها.

خاتمه دادن قرارداد تمامی کشتی ها هزینه ای بالغ بر 350 میلیون دلار در برداشت که موجب ناتوانی صندوق امانی در پرداخت بدهی هایش می شد. این امر دولت را مجبور به خاتمه تمامی برنامه ها و اقدام قانونی می کرد. به اعتقاد ما این امر به نفع هر دو دولت و پرهیز از این اقدامات بود.

(2) هر جا به صرفه تر بود، برنامه های خرید قطعات یدکی را خاتمه داد و لغو کرد. این امر برداشت از وجوه صندوق امانی را کاهش داد.

(3) از تحویل قطعات یدکی به منظور فروش آنها به سایر کشورها و ارتش ایالات متحده خودداری کرد. این امر درآمدی اضافی به صندوق امانی واریز کرد، و احتمال ایجاد شرایط اضطرار را تأخیر انداخت.

وضعیت صندوق امانی

1- کل بدهی صندوق طبق صورتحساب هزینه ماه دسامبر 1978 تقریباً 3/1 میلیارد دلار

ص: 398

بود. این مبلغ به جهت آنکه بدهی صورتحساب های قبلی به طور کامل پرداخت نشده بود، قدری بالا بود.

2- مبلغ 227 میلیون دلار که در ژانویه 1979 صورت گرفت، آخرین پرداخت دولت ایران بود.

3- موجودی صندوق امانی در تاریخ امضای یادداشت تفاهم یعنی 3 فوریه 1979 مبلغ 9/639 میلیون دلار بود.

4- در نتیجه اقداماتی که به منظور خاتمه برنامه ها و جبران خسارات از محل فروش های مجدد که وجوه آن به صندوق امانی واریز شد، بدهی صندوق طبق صورتحساب ماه مارس به 267 میلیون دلار رسید (در مقایسه با 3/1 میلیارد دلار در ماه دسامبر)

5- صورتحساب ماه مارس شامل 550 میلیون دلار خسارت مالی خاتمه قرارداد چهار کشتی، 16 هواپیمای آر.اف-4 ای، و سایر قراردادهای کوچک، بعلاوه هزینه های خاتمه قراردادهایی نظیر قرارداد شرکت هلیکوپترسازی بل نمی شود.

6- برداشت از صندوق امانی به منظور تأمین هزینه پیشرفت کار ساخت کشتی ها، سایر برنامه ها و مطالبات ادامه دارد. استرداد پول به صندوق امانی از محل فروش اقلام به سایر کشورها نیز ادامه دارد.

7- برداشت از صندوق در حال حاضر بیشتر از استرداد پول به آن است. دولت ایالات متحده پیش بینی می کند که صندوق امانی در اواسط ماه ژوییه از پرداخت بدهی هایش ناتوان شود، مگر اینکه تا آن تاریخ یکی از دو اقدام زیر صورت بگیرد:

الف- دولت ایران به صندوق پول واریز کند

ب- لایحه بودجه تکمیلی وزارت دفاع آمریکا تصویب شود

وضعیت لایحه بودجه تکمیلی وزارت دفاع آمریکا

1- پیشینه. لایحه ای که در اوایل ماه فوریه ارایه شد بر اساس یادداشت تفاهم یاد شده صورت گرفت که در آن فقط خرید دو کشتی لغو شده بود. وزارت دفاع، پس از آنکه دولت ایران در اواخر ماه مارس تصمیم گرفت قرارداد مربوط به خرید دو کشتی باقیمانده را نیز خاتمه دهد، تصمیم گرفت لایحه تکمیلی بودجه اش را اصلاح نکند و خواستار تخصیص بودجه برای خرید این کشتی ها در لایحه بودجه سال 1980 شد.

2- با وجود این، رأی کنگره بر این شد که مجوز برای خرید هر 4 کشتی و برخی از موشک ها صادر شود. البته این لایحه فقط به رئیس جمهور اجازه ی خرید 4 کشتی را می دهد و نه پول خرید آنها را.

3- یک لایحه دیگر، یعنی لایحه تخصیص بودجه، نیز باید در کنگره به تصویب برسد. این لایحه پول لازم برای خرید کشتی ها را در اختیار رئیس جمهور قرار خواهد داد.

ص: 399

- رویه های مذکور در بند 1 و 2 از جمله رویه های عادی برای همه خرید های دولت آمریکا هستند و ضرورت قانونی دارند.

4- لایحه تخصیص بودجه ای که در سنا به تصویب رسید، فقط هزینه خرید 4 کشتی را در بر می گرفت و بودجه ای به خرید موشک ها اختصاص نیافت.

5- لایحه تخصیص بودجه ای که در مجلس نمایندگان به تصویب رسید، فقط هزینه خرید 2 کشتی را در بر می گرفت و بودجه ای به خرید موشک ها اختصاص نیافت.

6- قرار است کمیته های مجلس سنا و مجلس نمایندگان به منظور رسیدن به یک لایحه مشترک در کنفرانس مورخ 10 ژوییه با یکدیگر ملاقات کنند، که امیدواریم این نتیجه حاصل شود، که در آن صورت لایحه فوق باید دوباره برای تصویب و رأی نهایی به مجلس نمایندگان و سنا عودت داده شود. نمی توانیم پیش بینی کنیم که تصویب لایحه تخصیص بودجه تا چه زمانی به طول می انجامد ولی امیدواریم تا اواسط ژوییه این کار صورت بگیرد.

آینده صندوق امانی

1- چنانچه ایران مبالغی به این صندوق واریز کند و یا لایحه بودجه تکمیلی وزارت دفاع به تصویب برسد، صندوق مزبور توانایی پرداخت بدهی هایش را در طول تابستان جاری خواهد داشت.

2- چنانچه در لایحه بودجه تکمیلی وزارت دفاع فقط منابع مالی لازم برای خرید دو کشتی تخصیص یابد، و هیچ پولی برای خرید موشک ها تصویب نشود و دولت ایران نیز پرداختی به صندوق انجام ندهد، آنگاه :

- پیش بینی می کنیم صندوق امانی فقط تا آخر ماه سپتامبر توان پرداخت بدهی هایش را داشته باشد. از تاریخ 31 سپتامبر موجودی آن تقریباً 180 میلیون دلار خواهد بود.

- با وجود این، موجودی فوق بدون در نظر گرفتن 390 میلیون دلاری است که باید در قبال خسارات ناشی از خاتمه قرارداد خرید دو کشتی دیگر و سایر اقلام پرداخته شود.

3- چنانچه در لایحه بودجه تکمیلی وزارت دفاع منابع مالی لازم برای خرید 4 کشتی تخصیص داده شود، ولی پولی برای خرید موشک ها اختصاص نیابد، پیش بینی می کنیم که موجودی صندوق از تاریخ 31 دسامبر 363 میلیون دلار خواهد بود. این موجودی بدون در نظر گرفتن خسارت 280 میلیون دلاری ناشی از خاتمه قراردادهاست (برای موشک ها، جنگنده های آر.اف-4 ای و غیره).

- موجودی صندوق امانی که در بند 2 و 3 آمده است به فروش اقلام سفارش ایران به کشورهای دیگر و استرداد وجه آن به صندوق بستگی دارد. بنابراین، پیش بینی های فوق ممکن است تغییر کند.

ص: 400

4- از آنجا که احتمال تصویب لایحه مشترک تخصیص بودجه وجود دارد، موجودی صندوق امانی نیز به تبع آن تغییر خواهد کرد.

5- چنانچه کنگره فقط بودجه خرید دو کشتی را در ماه ژوییه تصویب کند، وزارت دفاع تخصیص بودجه برای دو کشتی باقیمانده را در لوایح دفاعی سال 1980 درخواست خواهد کرد.

سایر مشکلات جاری

1- ارتش ایران مایل است تحویل قطعات یدکی ادامه یابد.

- هر یک از نیروهای ارتش و وزارت دفاع ملی ایران دارای قراردادهای خرید نظامی خارجی هستند و به تبع آن مبالغی در صندوق امانی دارند.

- نیروهای ارتش احساس می کنند چنانچه مبالغ مربوط به آنها در صندوق امانی برای پرداخت هزینه قراردادها کافی است و پیش پرداخت ها را نیز انجام داده اند، اقلام مورد سفارش شان باید به آنها تحویل گردد.

2- دولت ایالات متحده تحت شرایط عادی با این درخواست موافقت می کرد. با وجود این، دولت آمریکا، در راستای منافع هر دو کشور، نمی تواند با این خواست موافقت کند زیرا این مسئله باعث ناتوانی کل صندوق در پرداخت بدهی ها شده و موجب تحقق اضطرار خواهد شد.

3- در نتیجه، دولت ایالات متحده معتقد است که باید از تحویل قطعات یدکی خودداری کند و تنها اقلامی را به ایران بفروشد که صندوق توانایی پرداخت هزینه آنها را دارد.

4- هر زمان که هر دو دولت احساس کنند صندوق امانی توانایی پرداخت بدهی هایش را دارد، قطعات یدکی و سایر اقلام تحویل ایران خواهد شد.

5- دولت ایالات متحده در پی یافتن راهی برای تأمین قطعات یدکی اضطراری به نیروی هوایی ایران است.

- این امر می تواند با پیش پرداخت (مبلغی نزدیک به 5 میلیون دلار) از سوی نیروی هوایی ایران و افتتاح یک صندوق امانی جدید عملی شود.

راه حل های دراز مدت تر

1- دولت ایالات متحده معتقد است که توانایی نظامی کافی برای رسیدن به اهداف دفاعی ملی به نفع و مصلحت ایران است، و نکته نهفته در این منافع آن است که دولت ایالات متحده نیز باید قطعات یدکی و اقلام دیگر را در پشتیبانی از سیستم های تسلیحاتی ایران به این کشور بفروشد.

2- با وجود این، تا زمانی که صندوق امانی در خطر ناتوانی از پرداخت دیونش باشد،

ص: 401

قانون آمریکا فروش به کشورهای دیگر را منع می کند. علاوه بر این، طبق قوانین آمریکا، پیش پرداخت امری ضروری است.

3- احتمالاً قراردادهای جدیدی باید بسته شود.

الف- می توان شرایط این قراردادهای جدید را مورد مذاکره قرار داد.

4- قراردادهای جدید به تعیین سیاست و تخصیص منابع مالی نیازمند است.

5- دولت ایالات متحده از تبادل اطلاعات و گفتگو در اسرع وقت استقبال می کند.

6- ما از انجام مذاکرات توسط نمایندگان ایران در واشنگتن، یعنی جایی که اطلاعات و دانش بیشتری از سوی دولت ایالات متحده می تواند در اختیار آنها قرار گیرد، بیشتر استقبال می کنیم تا در ایران. ما درخواست اطلاعات بیشتری درباره وضعیت خریدهای نظامی خارجی و صندوق امانی دولت ایران کرده ایم تا بتوانیم به سئوالات دولت ایران بهتر پاسخ دهیم. با وجود این، سفر نمایندگان دولت ایران به واشنگتن بسیار مطلوب خواهد بود. چنانچه سفر آنها به واشنگتن میسر نباشد، ما در اینجا تلاش هایمان را چند برابر خواهیم کرد.