فهرست مطالب
فصل 1
: جنگ‌های دوم ایران و روس و پیامدهای آن 637
بخش 1: بهاریه سال نیكو مآل تنگوزئیل تركی مطابق با سنه 641
ذكر عزل و نصب سرداران گرجستان و عزیمت طایفه روسیه بی‌ایمان 643
ذكر تسخیر قلعه عبّاس‌آباد نخجوان و خیانت احسان خان نادان 648
ذكر وقایع اتفاقیه در توقّف چمن مهربان و 651
ذكر شكست طایفه روسیه در قریه اشترك ایروان و قریه خوك نخجوان 653
ذكر وقوع حوادث دهر فتنه اركان و تصرف روسیه در قلعه سردارآباد ایروان و 656
ذكر بواعث تصرف روسیه در ولایت تبریز و سایر اوضاع 659
ذكر عرض سوانح اتفاقیه به درگاه اعلی و اجماع ملك‌زادگان و 662
ذكر توسط امنای دولت انگریز و ظهور مصالحه فی مابین دولتین 666
صورت مختصری از عهدنامه دولتین ایران و روس 671
فصول عهدنامه تجارت 676
ذكر فتنه و شورش واقعه‌ای در كرمان و یزد و اوضاع نوّاب محمّد ولی میرزا و 681
ذكر شورش عبد الرضا خان حاكم دار العباده یزد و اوضاع 685
بخش 2: بهاریه سال سیچقان‌ئیل مطابق با سنه یك هزار و دویست و چهل و سه 689
ذكر مصلحت‌جویی‌های سردار روسیه و آمدن نوّاب نایب السلطنة العلیّه 690
ذكر اوضاع مملكت خراسان بعد از 692
ذكر وصول عریضه قزلباشیه كابل مصحوب حسین علی خان جوانشیر 695
ص: 6
ذكر عزیمت شاهنشاه انجم تحشّم به زیارت حضرت معصومه قم و رفتن 697
ذكر ورود ینارال گربایدوف ایلچی دولت روسیه و وقوع قتل مشارالیه 700
ذكر اطلاع كارپردازان نوّاب ولیعهد زمان از قتل ناگهان ایلچی روسیه 706
بخش 3: بهاریه سال فرخ مآل اودئیل تركی مطابق با سنه 711
ذكر تكلیف مجاورت عتبات عالیات به جناب میرزا محمد مسیح استرآبادی 715
ذكر اوضاع خراسان و تعیین نوّاب احمد علی میرزا به ایالت آن سامان 717
ذكر وفات جناب میرزا عبد الوهاب معتمد الدوله اصفهانی 721
تاریخ وفات جناب میرزا عبد الوهاب 722
تاریخ وفات میرزا خانلر مازندرانی 723
ذكر سفارت نوّاب خسرو میرزا به دولت روس و مراجعت 724
فصل 2
: سفر فتحعلی شاه به عراق و فارس و انتظام امور 729
بخش 1: ذكر بواعث چند كه در ممالك عراق و فارس به هم رسید و محرّك 731
ذكر حركت موكب جهانگشا از دار الخلافه طهران و وقوع وقایع اتفاقیه 734
ذكر وقایعی كه در ایّام توقف شیراز از هر جهت روی داد 738
ذكر حركت موكب ظفر طراز از دار العلم شیراز به عزیمت ولایت اهواز و ایراد 742
بخش 2: بهاریه سال بارس ئیل مطابق با سنه یك‌هزار و دویست و چهل و پنج و 749
فصل 3
: جنگ‌های داخلی و درگذشت عباس میرزا 755
بخش 1: ذكر آمدن الله قلی توره اوزبك به حوالی خراسان و مراجعت از آن 757
تاریخ وفات محمد حسن خان قاجار نسقچی باشی دربار 759
تاریخ وفات میرزا محمد زكی مستوفی 760
ذكر تفویض ایالت ولایات خوزستان و لرستان به 760
ذكر جسارت تركمانان به تاخت خراسان و گرفتاری نواب هندوستان 764
ذكر ورود فرستادگان ولات سند به دربار فلك اركان و مأموریت 767
ذكر عزیمت نوّاب حسن علی میرزا به محاصره دار العباده یزد و بواعث 769
بخش 2: بهاریه سال نیكو مآل توشقان‌ئیل تركی مطابق با سنه 773
ذكر احوال میر حسن خان طالش بعد از مصالحه دولتین ایران و روس 779
ص: 7
ذكر مراوده برخی از خوانین خراسان با خان خوارزم 781
ذكر حركت موكب نصرت میعاد از دار الخلافه جاوید بنیاد به سمت 782
ذكر وقایعی كه در چمن گلباران از هر مقوله رخ داد تا زمان ورود به 784
ذكر عزیمت نوّاب نایب السلطنه از كرمان به اردوی ظفرشان و 787
ذكر فرار عبد الرضا خان یزدی و شفیع خان راوری كرمانی به قلعه‌جات بافق 790
ذكر ایراد وقایعی كه در اصفهان دست داد 792
ذكر القای مكنونات خاطر همایون به نوّاب نایب السلطنه جلادت مقرون 794
ذكر ورود موكب نوّاب ولیعهد زمان به صفحات خراسان و فتح قلعه 796
ذكر عزیمت نوّاب خسرو میرزا از یزد به خراسان و فتح قلعه 799
ذكر قتل حاجی فیروز الدین میرزای افغان از حیله‌بازی فلك 802
بخش 3: بهاریه سال نیكومآل لوی‌ئیل مطابق با سنه 805
ذكر جسارت میررواندوز و كیفیت شكست مشارالیه از 808
ذكر منازعه نوّاب شاهزادگان عراق در دفعه ثانی و دفع آن 810
ذكر وقایعی كه بعد از تسخیر ولایت ترشیز در ارض اقدس اتفاق افتاد و 813
ذكر حركت موكب حضرت ولیعهد ظفر مبانی و 816
ذكر حركت موكب ظفر میعاد از امیرآباد و محاصره قلعه خبوشان 819
ذكر افتتاح قلعه خبوشان و ورود نوّاب ولیعهدی به آن 823
ذكر اوضاع ولایت سرخس و موجبات عزیمت نوّاب 826
ذكر یورش بردن به قلعه سرخس و افتتاح آن قلعه 828
رباعی در افتتاح قلعه سرخس 831
ذكر حركت نوّاب نایب السلطنه از سرخس و 832
ذكر قرار و مدار كار هرات با یار محمد خان افغان و آمدن ایلچیان خوقند و 836
ذكر اوضاع متفرقه [ای] كه در بدایت ورود ولیعهد 840
ذكر بواعث حركت نوّاب حسین علی میرزا فرمانفرمای مملكت فارس 844
ذكر شكایت اهالی كرمان از نوّاب سیف الملوك میرزا و تصرّف نوّاب فرمانفرما 847
تاریخ قتل نوّاب ارغون میرزا ولد نوّاب حسین علی میرزا 851
تاریخ قتل مصطفی قلی خان قشقائی در باغ نظر كرمان 852
ص: 8
ذكر آمدن میرزا ابراهیم فرستاده سردار گرجستان 852
ذكر وقایع واقعه در طهران اعمّ از شرفیابی نوّاب شاهزادگان و تخفیف مالیات 854
بخش 4: بهاریه سال نیكو فال ئیلان‌ئیل تركی مطابق با سنه 857
ذكر وقایع مرخّصی اسرای ولایت سرخس بر طبق استدعای خان خوارزم 860
ذكر اجوبه ترّهات مانند كامران میرزا و 862
ذكر وقایعی كه قبل از ورود و بعد از ورود نوّاب نایب السلطنه در 865
تاریخ قتل عبد الرضا خان حاكم سابق یزد 867
ذكر اوضاع اتفاقیه در طهران اعم از ناخوشی تب‌لرزه و تغییر مزاج همایون و 871
ذكر وقایع نوّاب نایب السلطنه در عرض راه خراسان و 872
ذكر ترتیب نقوش صف سلام حضرت اعلی در محل چشمه‌علی 876
ذكر خاتمه كار نوّاب نایب السلطنه در ارض اقدس و عرض مراتب قضیه واقعه 878
ذكر مراجعت نوّاب امیرزاده محمّد میرزا از هرات و تذكار هرگونه اتّفاقات 884
ذكر گرفتاری ایل بیگیان ایلات فارس و برخی از عمّال آن مملكت 887
بخش 5: بهاریه سال خجسته خصال یونت ئیل تركی 893
ذكر سور پر سرور نوّاب سیف الدوله سلطان محمد میرزا 896
ذكر گرفتاری تركمانان آق در بند و بسطام 899
ذكر آمدن نوّاب امیرزاده محمّد میرزا به دار الخلافه طهران 902
ذكر برخی از وقایع مملكت خراسان و حركت شجاع الملك افغان 906
فصل 4
: آخرین سفر فتحعلی شاه و پایان كار او 909
بخش 1: ذكر بواعث حركت به اصفهان و ورود شاهزادگان 911
بخش 2: ذكر خاتمه كار شاهنشاه دوران و وفات او در دار السلطنه اصفهان و آشوب زمان. 917
ذكر وقایع عرض راه و دفن نعش مطهّر در دار الایمان قم و اوضاع اتفاقیه 922
فصل 5
: به تخت نشستن محمد شاه 929
بخش 1: ذكر وقایع اوضاع نوّاب شاهزادگان و طغیان بعضی از ایشان 931
عزل ظلّ السلطان 934
ص: 9
تاریخ براسه 935
بخش 2: ذكر شمه [ای] از احوال خسرو بی‌همال بعد از جلوس بر اورنگ سلطنت لایزال. 937
خاتمه روزنامچه همایون
باب اول
در ذكر شمایل موزون و اخلاق حسنه آن شهریار معدلت مشحون 949
فصل اول: در ذكر شمایل موزون آن برگزیده خالق بی‌چون است- 949
فصل دوم: در ذكر اخلاق حمیده و صفات پسندیده آن حضرت 951
باب دویم
در باب ایراد اسامی و تعداد اولاد امجاد بلافصل و زوجات 969
فصل اول: در ذكر اسامی اولاد ذكور آن برگزیده دادار غفور 969
فصل دوم: در ذكر صبایای محترمه شاهنشاه تاجدار 1005
فصل سیم: در ذكر زوجات طاهرات حضرت شاهنشاه صاحبقران 1036
زنان رامشگر دربار همایون 1055
باب سیم
در ذكر نبایری كه در ایام سلطنت قاهره از صلب و بطن بنین و بنات 1059
فصل اول: در ذكر نبایری كه از صلب نوّاب شاهزادگان ذكور 1059
فقره اول: در ذكر احوال اولاد امجاد نوّاب مرحمت مآب ولیعهد مغفور 1060
فقره دویم: در ذكر اولاد امجاد نوّاب شاهزاده افخم علی شاه 1071
فقره سیم: در ذكر احوال و اوضاع اولاد امجاد 1074
فقره چهارم: در ذكر اولاد امجاد نوّاب شاهزاده اعظم محمد قلی میرزا ملك آرای 1078
فقره پنجم: در ذكر اولاد ذكور و اناث نوّاب محمد ولی میرزا 1083
فقره ششم: در ذكر اولاد امجاد مرحوم حسین علی میرزا فرمانفرمای 1088
فقره هفتم: در ذكر اولاد امجاد نوّاب حسن علی میرزا 1093
فقره هشتم: در ذكر اولاد امجاد نوّاب حسام السلطنه محمد تقی میرزا 1095
فقره نهم: در ذكر اولاد امجاد نوّاب علی نقی میرزا الملقب به ركن الدولة العلیه 1098
ص: 10
فقره دهم: در ذكر اولاد امجاد نوّاب امام ویردی میرزای ایلخانی 1100
فقره یازدهم: در ذكر اولاد امجاد نوّاب شیخ الملوك شیخ علی میرزا 1101
فقره دوازدهم: در ذكر اولاد امجاد نوّاب عبد الله میرزا المتخلّص به دارا 1104
فقره سیزدهم: در ذكر اولاد امجاد نوّاب سلطان الموحّدین 1106
فقره چهاردهم: در ذكر اولاد امجاد نوّاب حیدر قلی میرزا المتخلص به خاور 1108
فقره پانزدهم: در ذكر اولاد امجاد نوّاب محمود میرزا 1109
فقره شانزدهم: در ذكر اولاد امجاد نوّاب همایون میرزا 1113
فقره هفدهم: در ذكر اولاد امجاد نوّاب احمد علی میرزا 1120
فقره هجدهم: در ذكر اولاد امجاد مرحوم جهان شاه میرزا 1121
فقره نوزدهم: در ذكر اولاد امجاد نوّاب الله ویردی میرزا 1122
فقره بیستم: در ذكر اولاد امجاد نوّاب اسماعیل میرزا 1122
فقره بیست و یكم: در ذكر اولاد امجاد نوّاب شاه قلی میرزا 1123
فقره بیست و دوم: در ذكر اولاد امجاد نوّاب حاجی كیومرث میرزا 1123
فقره بیست و سوم: در ذكر اولاد امجاد نوّاب منوچهر میرزا 1124
فقره بیست و چهارم: در ذكر اولاد امجاد نوّاب حاجی بهرام میرزا 1125
فقره بیست و پنجم: در ذكر اولاد امجاد نوّاب هرمز میرزا 1125
فقره بیست و ششم: در ذكر اولاد امجاد نوّاب محمّد مهدی میرزا 1126
فقره بیست و هفتم: در ذكر اولاد امجاد نوّاب شاپور میرزا 1127
فقره بیست و هشتم: در ذكر اولاد امجاد نوّاب حاجی سلطان ابراهیم میرزا 1127
فقره بیست و نهم: در ذكر اولاد امجاد نوّاب كیقباد میرزا 1127
فقره سی‌ام: در ذكر اولاد امجاد نوّاب كیخسرو میرزا 1127
فقره سی و یكم: در ذكر اولاد امجاد نوّاب كیكاوس میرزا 1128
فقره سی و دوم: در ذكر اولاد امجاد نوّاب ملك ایرج میرزا 1129
فقره سی و سیم: در ذكر اولاد امجاد نوّاب سلطان مصطفی میرزا 1130
فقره سی و چهارم: در ذكر اولاد امجاد نوّاب سلیمان میرزا 1130
فقره سی و پنجم: در ذكر اولاد امجاد نوّاب سلطان سلیم میرزا 1130
فقره سی و ششم: در ذكر اولاد امجاد نوّاب بهمن میرزا 1131
فقره سی و هفتم: در ذكر اولاد امجاد نوّاب سیف الله میرزا 1131
ص: 11
فقره سی و هشتم: در ذكر اولاد امجاد نوّاب فتح الله میرزا 1132
فقره سی و نهم: در ذكر ولد ارجمند نوّاب صاحبقران میرزا 1132
فقره چهلم: در ذكر اولاد شاهزادگانی كه اولاد ذكور ندارند 1132
فصل دوم: در ذكر نبایری كه از بطن اولاد اناث صاحبقران مغفرت نشان به 1134
فقره اوّل: در ذكر اولاد امجاد حضرت مریم سیرت همایون سلطان خانم 1134
فقره دوم: در ذكر اولاد امجاد حضرت آسیه فطرت بیگم جان خانم 1135
فقره سیم: در ذكر اولاد امجاد عروس دلارای حجله عصمت 1136
فقره چهارم: در ذكر اولاد امجاد، حضرت بلقیس فطرت مریم خانم 1136
فقره پنجم: در ذكر اولاد امجاد حضرت زینب خانم زوجه اسماعیل خان قوانلو 1138
فقره ششم: در ذكر اولاد امجاد حضرت خدیجه خانم زوجه محمد باقر 1138
فقره هفتم: در ذكر اولاد امجاد حضرت حاجیه عزّت نساء خانم 1139
فقره هشتم: در ذكر اولاد امجاد جرّه باز اوج جلالت حضرت طیقون خانم 1139
فقره نهم: در ذكر اولاد امجاد حضرت خدیجه سلطان خانم الملقّبه به 1140
فقره دهم: در ذكر اولاد امجاد حضرت درخشنده گوهر خانم 1141
فقره یازدهم 1144
فقره دوازدهم 1144
فقره سیزدهم 1144
فقره چهاردهم 1145
فقره پانزدهم 1145
فقره شانزدهم: در ذكر اولاد امجاد حضرت ماه بیگم خانم 1146
فقره هفدهم 1148
فقره هجدهم 1148
فقره نوزدهم 1148
فقره بیستم 1148
فقره بیست و یكم 1149
فقره بیست و دویم 1149
فقره بیست و سیم 1150
ص: 12
فقره بیست و چهارم 1150
فقره بیست و پنجم 1150
فقره بیست و ششم 1150
فقره بیست و هفتم 1150
فصل سوم: در ذكر اسامی و احوال برادر و اعمام و بنی اعمام و نبایر منسوبان 1154
فقره اوّل: در ذكر اوضاع و احوال برادر والامقام سعادت فرجام 1154
فقره دویم: در ذكر احوال و اوضاع امیر مغفرت نشان مهدی قلی خان 1159
فقره سیم: در ذكر احوال نوّاب مرتضی قلی‌خان 1162
فقره چهارم: در ذكر احوال و اوضاع مرحوم حاجی مصطفی قلی خان 1163
ص: 637