گروه نرم افزاری آسمان

تواریخ وقایع






- 683- 681 م/ 64- 62 ه. مسلم بن زیاد در خراسان. اعراب برای نخستین بار زمستان را در ماوراء النهر بسر بردند. [ابتدای امارت مسلم در خراسان بموجب زین الاخبار گردیزی چاپ بنیاد فرهنگ ص 93 سال 58 ه.
بوده است].
- 683 م/ 64 ه. جنگ خانگی در خراسان؛ عبد اللّه بن خازم.
- 689 م/ 70 ه. هجوم ترکان مشرق به ماوراء النهر.
- 704- 689 م/ 85- 70 ه. موسی بن عبد اللّه بن خازم در ترمذ.
- 92- 691 م/ 73- 72 ه. احیای فرمانروائی امویان در خراسان.
- 701 م/ 82 ه. هجوم تازه ترکان مشرق.
ص: 1066
- 715- 705 (704) م/ (85 ه.) 97- 86 ه. قتیبه بن مسلم در خراسان (در زین- الاخبار سال 87 ه.)
- 705 م/ 86 ه. مسخر ساختن اعراب دره سرخان را.
- 711 م./ 93 ه. محمد بن قاسم در هندوستان. تسخیر بخش غربی آسیای میانه به دست ترکان مشرق.
- 712 م./ 94 ه. تسخیر خوارزم و صغانیان [چغانیان] بدست اعراب. تصرف سمرقند از طرف ترکان مشرق.
- 713 م./ 95 ه. عقب نشینی ترکان مشرق از سغد. لشکرکشی قتیبه به شاش [چاچ] و فرغانه. ساختمان نخستین مسجد در بخارا.
- (738) 737- 716 م./ 119- 98 ه. سولوخان ترک مغول (ابو مزاحم).
- 720- 717 م/ 102- 99 ه. خلیفه عمر ثانی؛ توجه به پارسائی. آغاز نهضت شیعه در خراسان
- 721- 720 ز 722- 721 م/ 103- 102، 104- 103 ه. سعید بن عبد العزیز در خراسان. ملایمت در حکومت. اعتلای دهقانان.
- 722- 721 م/ 104- 103 ه. سعید بن عمرو الحرشی در خراسان. تبعید سغدیان به فرغانه.
- 724 م/ 106 ه. پیکار در قرب بروکان میان اعراب شمال و جنوب.
- 725 م/ 107 ه. احیای شهر بلخ.
- 729- 727 م/ 111- 109 ه. اشرس بن عبد اللّه السلمی در خراسان. ساختمان رباطها.
- 728 م/ 110 ه. تبلیغ اسلام در سرزمین سغد. عهد شکنی حاکم و قیام ساکنان آنجا.
- 729 م/ 111 ه. احیای حکومت اعراب در بخارا.
- 730 م/ 112 ه. (731 م/ 113 ه). مبارزه والی جنید بن عبد الرحمن با ترکان
ص: 1067
و سغدیان.
- 733 م/ 115 ه. قحطی در خراسان.
- 734 م/ 116 ه. قیام حارث بن سریج.
- 738- 735 م/ 121- 117 ه. اسد بن عبد اللّه در خراسان.
- 735 م (736 م)/ 117 ه. (118 ه). لشکر کشی اسد به ورغسر.
- 736 م/ 118 ه. انتقال موقتی تخت‌گاه والی به بلخ.
- 737 م/ 119 ه. مبارزه علیه ترکان در تخارستان [طخارستان]. مرگ خان.
- 748- 738 م/ 131- 121 ه. نصر بن سیار در خراسان.
- 739 م/ 122 ه. پیمان بستن نصر با امیران اسروشنه و شاش [چاچ] و فرغانه.
- 739 م (740 م)/ 122 ه. (123 ه.) مرگ کورسول و سقوط کامل و نهائی امپراطوری غربی ترکان.
- 741 م/ 124 ه. بازگشت سغدیان (مهاجر) به میهن.
- 742 م/ 125 ه. بنای مسجد جامع در بلخ.
- 743 م/ 126 ه. قیام علویان در خراسان. مرگ یحیی بن زید.
- 744 م/ 127 ه. قیام یمنیان در خراسان.
- 745 م/ 128 ه. بازگشت حارث بن سریج به مرو و قیام مجدد وی.
- 746 م/ 129 ه. مرگ حارث.
- 747 م/ 130 ه. ورود ابومسلم به خراسان.
- 755- 748 م/ 138- 131 ه. فرمانروائی ابو مسلم در خراسان.
- 748 م/ 131 ه. ویرانی سویاب بدست چینیان.
- 751- 750 م/ 134- 133 ه. قیام بخارا.
- 751 م/ 134 ه. پیروزی اعراب بر چینیان در طلاس [تلاس، تلاش، طراز].
- 752 م/ 135 ه. سفارت امیر اسروشنه به نزد چینیان.
ص: 1068
- 53- 752/ 136- 135 ه. قیام والیان سباع بن نعمان و زیاد بن صالح در ماوراء النهر بنای دروازه‌ها و برجهای سمرقند.
- 757- 755 م/ 140- 138 ه. ابو داود خالد بن ابراهیم در خراسان.
- 759- 757 م/ 142- 140 ه. ابو الجبار بن عبد الرحمن در خراسان.
- 758- 757 م/ 143- 142 ه. اعدام والی بخارا مجاشع بن حریث الانصاری.
- 759 م/ 142 ه. قیام عبد الجبار و براز.
- 766 م/ 149 ه. اشغال سویاب از طرف قرلقان [قرلغان، خرلغان، خلخان].
- 767 م/ 150 ه. قیام اشناس در بادغیس.
- 776 م/ (؟) 160 ه. ساختمان حصار در شمال رود چرچیک [پرک، برک].
- 777 م/ (؟) 161 ه. قیام یوسف البرم در بخارا.
- (782) 783- 780 م/ 167- 164 ه (166 ه.) مسیب بن زهیر در خراسان. فرو- نشاندن قیام مقنع. ضرب درهم مسیبی.
- 787- (782) 783 م/ 171- (166) 167 ه. ابو العباس فضل بن سلیمان الطوسی در خراسان. بنای حصارهای طویل در ناحیه بخارا.
- 793- 792 م/ 177- 176 ه. قطریف بن عطاء الکندی در خراسان. اخراج قرلقان [خرلغان، قرلخان خلخان] از فرغانه ضرب درهم‌های قطریفی.
- 795- 794 م/ 179- 178 ه. فضل بن یحیی البرمکی در خراسان؛ اسروشنه بزیر فرمان درآمد. بنای تازه مسجد جامع بخارا. تأسیس سپاه «عباسی».
- (808) 806- 796 م/ (193) 191- 180 ه. علی بن عیسی در خراسان.
- 810- 806 م/ 195- 191 ه. قیام رافع بن لیث در سمرقند.
- 809 م/ 194 ه. رفتن ترکان متحد رافع.
- 818- 809 م/ 203- 194 ه. مأمون در خراسان.
- 811 م/ 196 ه. جنگ مأمون و امین. لشکرکشی طاهر بن حسین.
ص: 1069
- 817- 816 م/ 202- 201 ه. قحطی در خراسان.
- 821- 819 م/ 206- 204 ه. غسان بن عباد در خراسان. نوح بن اسد در سمرقند.
- 821- 820 م/ 206- 205 ه. تغزغزان در اسروشنه.
- 821 م/ 206 ه. قیام «داوطلبان» در خراسان.
- 822- 821 م/ 207- 206 ه. طاهر بن حسین.
- 828- 822 م/ 213- 207 ه. طلحه بن طاهر.
- 822 م/ 207 ه. لشکر کشی احمد بن ابو خالد به اسروشنه.
- 830- 828 م/ 215- 213 ه. علی بن طاهر.
- 844- 830 م/ 230- 215 ه. عبد اللّه بن طاهر.
- 830 م/ 215 ه. پایان ساختمان حصارهای طویل در ناحیه بخارا.
- 832 م/ 217 ه. مرگ ابو حفص دانشمند بخاری،
- 839 م/ 225 ه. زلزله در فرغانه .
- 840 م/ 226 ه. تسخیر اسفیجاب از طرف سامانیان.
- 841 م/ 227 ه. اعدام افشین.
- 864- 842 م/ 250- 228 ه. احمد بن اسد در ماوراء النهر.
- 862- 844 م/ 248- 230 ه. طاهر بن عبد اللّه.
- 870- 848 م/ 257- 234 ه. داود بن عباس در بلخ.
- 850- 849 م/ 236- 235 ه. ساختمان حصارهای شهر بخارا.
- 867- 851 م/ 253- 237 ه. محمد عبد اللّه رئیس [شحنه] بغداد.
- 855 م/ 241 ه. مرگ یحیی بن اسد.
- 857- 856 م/ 243- 242 ه. مرگ الیاس بن اسد در هرات.
- 859 م/ 245 ه. غارت و کشتار چندین هزار نفر در شاودار .
ص: 1070
- 879- 861 م/ 266- 247 ه. یعقوب بن لیث در سجستان.
- 873- 862 م/ 260- 248 ه. محمد بن طاهر.
- 892- 864 م/ 279- 250 ه. نصر بن احمد بن اسد در ماوراء النهر.
- 884- 864 م/ 271- 250 ه. (با وقفه‌هائی و به تفاریق) حسن بن زید در طبرستان.
- 867 (871) م/ 253 ه. (258 ه). تسخیر هرات و بوشنگ به دست یعقوب.
- 869 م/ 256 ه. تسخیر کرمان و فارس به دست یعقوب. مرگ محمد بن علی ترمذی.
- 870- م/ 257 ه. تسخیر بلخ و کابل و غزنی از طرف یعقوب.
- 871 م/ 258 ه. استقرار یعقوب در ولایت بلخ و تخارستان (طخارستان).
- 873 م/ 260 ه. تسخیر خراسان به دست یعقوب.
- 874 م/ 261 ه. اسماعیل بن احمد در بخارا. حسین بن طاهر در مرو الرود. منشور خلیفه علیه یعقوب.
- 876 م/ 263 ه. شکست یعقوب در دیر العاقول.
- 877 م/ 264 ه. حسین بن طاهر در مرو.
- 900- 879 م/ 287- 266 ه. عمرو بن لیث.
- 882 م/ 269 ه. رافع بن هرثمة در نیشابور.
- 885 م/ 272 ه. منشور خلیفه علیه عمرو.
- 888 م/ 275 ه. پیکار میان نصر و اسماعیل.
- 889 م/ 276 ه. منشور خلیفه به سود عمرو.
- 890 م/ 277 ه. منشور خلیفه بر ضد عمرو.
- 892 م/ 279 ه. استقرار عمرو در سمت والی خراسان.
- 907- 892 م/ 295- 279 ه. اسماعیل بن احمد در ماوراء النهر.
- 893 م/ 280 ه. منشور اسماعیل از خلیفه. تسخیر اسروشنه و تلاس [تلس، تلاش
ص: 1071
طراز] بتوسط اسماعیل.
- 898 م/ 285 ه. انتصاب عمرو به ولایت ماوراء النهر و عزل اسماعیل.
- 900- 899 م/ 287- 286 ه. جنگ میان عمرو و اسماعیل.
- 901 م/ 288 ه. استقرار اسماعیل در مقام ولایت خراسان.
- 902 م/ 289 ه. توسیع بنای مسجد جامع بخارا.
- 904 م/ 292 ه. هجوم ترکان به ماوراء النهر.
- 914- 907 م/ 402- 295 ه. احمد بن اسماعیل.
- 14- 913 م/ 302- 301 ه. حسن بن علی الاطروش در طبرستان.
- 943- 914 م/ 332- 302 ه. نصر بن احمد بن اسماعیل.
- 914 م/ 302 ه. فرونشاندن نایره شورش اسحق بن احمد.
- 918 م/ 306 ه. اطفای نایره عصیان حسین بن علی مروزی.
- 919- 918 م/ 307- 306 ه. بنای مناره تازه‌ای در بخارا.
- 21- 920 تا 919- 918 م/ 9- 308 تا 307- 306 ه. میکائیل بن جعفر در سمرقند.
- 919 م/ 307 ه. فرونشاندن نایره قیام احمد بن سهل در خراسان.
- 922 م/ 310 ه فرونشاندن نایره عصیان الیاس بن اسحق در فرغانه.
- 929 م/ 317 ه. حریق بخارا.
- 930 (؟) م/ 318 ه (؟). قیام برادران نصر.
- 937 م/ 326 ه. آتش سوزی ویران‌کننده‌ای در بخارا.
- 938 م/ 327 ه. وزیر ابو علی جیهانی.
- 940 م/ 329 ه. مرگ وزیر پیشین ابو الفضل بلعمی.
- 942- 941 م/ 331- 330 ه. تسخیر بلاساغون بدست کفار ترک. نهضت شیعه در ماوراء النهر. امتناع نصر از حکومت بر کشور.
ص: 1072
954- 943 م/ 343- 332 ه. نوح بن نصر.
- 944 م/ 333 ه. قیام در خوارزم.
- 945 م/ 334 ه. قیام ابو علی چغانی.
- 946 م/ 335 ه. قتل احمد بن حمویه و وزیر السلمی [فقیه ابو الفضل محمد بن احمد بن عبد السلمی] (الحاکم الشهید).
- 947 م/ 336 ه. ورود ابراهیم بن احمد و ابو علی چغانی به بخارا. بازگشت نصر.
کور کردن شاهزادگان عاصی. شکست ابوعلی.
- 948 م/ 337 ه. مرگ ابراهیم بن سیمجور. انتصاب منصور بن قراتگین به حکومت خراسان. صلح دولت با ابو علی و متحدان وی.
- 951 م/ 340 ه. مرگ منصور بن قراتگین.
- 952- 951 م/ 341- 340 ه. بنای ساختمان جدید مسجد بخارا.
- 952 م/ 341 ه. ابو علی چغانی در مقام حاکم و والی خراسان.
- 961- 954 م/ 350- 343 ه. عبد الملک بن نوح.
- 954 م/ 343 ه. بکربن ملک الفرغانی در خراسان. وزیر ابومنصور محمد بن عزیز.
- 955 م/ 344 ه. مرگ ابو علی چغانی، مرگ ستوک بغراخان (؟)
- 956 م/ 345 ه. قتل بکربن ملک.
- 957 م/ 346 ه. ابو الحسن سیمجوری در خراسان.
- 959 م/ 348 ه. وزیر ابو منصور یوسف بن اسحق.
- 960 م/ 349 ه. ابو منصور محمد بن عبد الرزاق در خراسان. اسلام آوردن ترکان هفت آب.
- 961 م/ 350 ه. وزیر ابو علی بلعمی. الپ تگین در خراسان.
- 976- 961 م/ 366- 350 ه. منصور بن نوح بن نصر.
- 961 م/ 350 ه. غارت و آتش زدن کاخ در بخارا.
ص: 1073
- 962 م/ 351 ه. حریق جدید کاخ. الپ تگین در غزنی. قیام ابو منصور بن عبد الرزاق در خراسان. ابو الحسن سیمجوری در خراسان.
- 963 م/ 352 ه. مرگ الپ تگین. اسحق بن الپ تگین در غزنی.
- 964 م/ 353 ه. فرار اسحق بن الپ تگین به بخارا.
- 965 م/ 354 ه. بازگشت اسحق بن الپ تگین به غزنی.
- 971 م/ 361 ه. ساختمان محل تازه نماز عید در بخارا. [نمازگاه عید].
- 974 م/ 364 ه. مرگ وزیر ابوعلی بلعمی و وزیر یوسف بن اسحق.
- 976- 975 م/ 366- 365 ه. وزیر ابو عبد اللّه احمد جیهانی.
- 997- 976 م/ 387- 366 ه. نوح بن منصور.
- 997- 977 م/ 387- 367 ه. سبکتگین در غزنی.
- 977 م/ 367 ه. وزیر ابو الحسین عتبی.
- 982 م/ 372 ه. عزل ابو الحسن سیمجوری. تاش در خراسان. پیروزی آل بویه بر سامانیان در گرگان. قتل عتبی وزیر.
- 985 م/ 375 ه. سلجوقیان در اطراف بخارا.
- 986 م/ 376 ه. وزیر عبد اللّه بن محمد بن عزیز.
- 987 م/ 377 ه. پیروزی ابو الحسن و فایق برتاش.
- 989 م/ 379 ه. مرگ ابو الحسن سیمجوری.
- 990 م/ 380 ه استقرار ابو علی سیمجوری در مقام حکومت و ولایت خراسان.
- 992 م/ 382 ه. بغراخان در بخارا. عقب‌نشینی وی و بازگشت نوح. مرگ بغراخان.
وزیر عبد اللّه بن عزیز.
- 994 م/ 384 ه. پیروزی نوح و سبکتگین بر ابوعلی وفایق.
- 995 م/ 385 ه. پیروزیهای ابوعلی وفایق بر محمود. شکست ایشان در اطراف طوس.
فایق در ترکستان. ابوعلی در خوارزم و بخارا. سقوط دودمان نخستین
ص: 1074
خوارزمشاهیان.
- 996 م/ 386 ه. قراخانیان و سبکتگین در ماوراء النهر. انعقاد پیمان میان ایشان.
عزل وزیر عبد اللّه بن عزیز. نصب ابو نصر احمد بن محمد. مرگ ابوعلی.
- 997 م/ 387 ه. مرگ وزیر ابو نصر. نصب ابو المظفر محمد بن ابراهیم البرغشی.
مرگ خوارزمشاه مأمون بن محمد. پسر او علی بن مأمون.
- 999- 997 م/ 389- 387 ه. منصور بن نوح بن منصور.
- 998- 997 م/ 388- 387 ه. اسماعیل بن سبکتگین در غزنی.
- 1030- 998 م/ 421- 388 ه. محمود بن سبکتگین در غزنی.
- 998 م/ 388 ه. پیروزی بگتوزون بر ابو القاسم سیمجوری. فرار بر غشی وزیر. مرگ ارسلان خان علی.
- 999 م/ 389 ه. عبد الملک بن نوح بن منصور. پیروزی محمود و جلوس او بر تخت سلطنت با تشریفات رسمی. مرگ فایق. اشغال بخارا توسط قراخانیان.
- 1000 م/ 391 ه. بازگشت اسماعیل منتصر به بخارا.
- 1001 م/ 392 ه. رفتن رسولان محمود به نزد ایلک نصر در اوزگند.
- 1003 م/ 394 ه. منتصر بار دوم به ماوراء النهر آمد. پیروزی وی در زیر حصار سمرقند. عقب‌نشینی.
- 1004 م/ 395 ه. ناکامی منتصر در نسا و ابیورد. پیروزی وی در دبوسیه و بورنمد، و شکست او در صحرای گرسنه [بین دیزک و خواس؟]. عملیات ناموفق در ناحیه بخارا.
- 1005 م/ 396 ه. مرگ منتصر.
- 1006 م/ 397 ه. هجوم قراخانیان به خراسان.
- 08- 1007 م/ 399- 398 ه. هجوم مجدد قراخانیان.
- 1008 م/ 398 ه. شکست قراخانیان در چرخیان. [متن عربی عتبی منینی ص 84؛
ص: 1075
گردیزی ص 179 حاشیه].
- 1011- 1010 م/ 402- 401 ه. قحطی در خراسان.
- 1012- 1011 م/ 403- 402 ه. صلح ایلک نصر با طغان خان کاشغری. رفتن رسولان ایشان به نزد محمود.
- 1013- 1012 م/ (؟) 404- 403 ه. مرگ ایلک نصر. ایلک احمد بن علی. محمد بن علی (ارسلان خان) در بخارا.
- 14- 1013 م/ 05- 404 ه. مرگ وزیر ابو العباس فضل بن احمد الاسفراینی. قدر خان یوسف در یار کند.
- 1014 م/ 405 ه. میمندی وزیر از خوارزمشاه مامون بن مأمون خواست که [بنام محمود] خطبه خوانده شود.
- 15- 1014 م/ 406- 405 ه. قدرخان یوسف در کاشغر.
- 16- 1015 م/ 407- 406 ه. ازدواج خوارزمشاه مأمون با خواهر محمود.
- 1016 م/ 407 ه. جنگهای خانگی میان قراخانیان. وساطت خوارزمشاه.
- 17- 1016 م/ 408- 407 ه. (؟) مرگ ایلک احمد بن علی.
- 1017 م/ 408 ه. مرگ خوارزمشاه مامون. تسخیر خوارزم بدست محمود. نصب التونتاش به خوارزمشاهی.
- 1018- 1017 م (13- 1012)/ 409- 408 ه (404- 403 ه). شکست ترکان بت‌پرست هفت آب. مرگ طغان خان.
- 1025- 1024 م/ 416- 415 ه. مرگ ارسلان خان محمد بن علی.
- 1025 م/ 416 ه. محمود در ماوراء النهر. دیدار وی با قدر خان.
- 1026 م/ 417 ه. تسخیر بلاساغون از طرف قدرخان. طغان خان در اخسیکت.
رسولان قیاخان و بغراخان به نزد محمود رفتند. رسولان خلیفه قادر.
- 1030 م/ 421 ه. محمد بن محمود در غزنی.
ص: 1076
- 1041- 1030 م/ 433- 421 ه. مسعود بن محمود در غزنی.
- 1031 م/ 3- 422 ه. رفتن رسولان مسعود به کاشغر. آمدن رسولان خلیفه به نزد مسعود.
- 1032 م/ 424 ه. مرگ قدرخان. ارسلان خان سلیمان. لشکرکشی التونتاش به بخارا و مرگ وی.
- 1035- 1032 م/ 427- 424 ه. هرون بن التونتاش در خوارزم.
- 1034 م/ 426 ه. مرگ علی تگین. هجوم کمبجیان به ختل و ترکمنان به قوادیان (قبادیان). قیام هارون. سلجوقیان در خوارزم. بازگشت رسولان مسعود از کاشغر. ورود رسولان بغراخان.
- 1041- 1035 م/ 433- 427 ه. اسماعیل خندان بن التونتاش در خوارزم.
- 1035 م/ 427 ه. سلجوقیان در خراسان. حمله پسران علی تگین به صغانیان [چغانیان] و ترمذ. رفتن رسولان ایشان به نزد مسعود.
- 1036 م/ 428 ه. رفتن رسولان جدیدی از طرف پسران علی‌تگین به‌نزد مسعود.
رسولان مسعود به ماوراء النهر رفتند.
- 1037 م/ 429 ه. عزیمت رسولان مسعود به ترکستان. رسولان ترکستان در دربار مسعود.
- 1038 م/ 430 ه. قیام بوری تگین ابراهیم بن نصر در ماوراء النهر. ارسال منشور خوارزم برای شاه ملک جندی.
- 1039- 1038 م/ 431- 430 ه. لشکرکشی مسعود به صغانیان در زمستان.
- 1039 م/ 431 ه. موفقیتهای بوری‌تگین در ماوراء النهر.
- 1040 م/ 432 ه. پیکار دندانقان. افتادن خراسان به دست سلجوقیان.
- 1041 م/ 433 ه. محمد بن محمود (بار دوم) در غزنی. تسخیر خوارزم از طرف شاه ملک.
ص: 1077
- 1048- 1041 م/ 440- 433 ه. مودودبن مسعود در غزنی.
- 1042- 1041 م/ 434- 433 ه. (؟) ابراهیم بن نصر در بخارا.
- 1043 م/ 435 ه. تسخیر خوارزم بدست سلجوقیان.
- 1045- 1044 م/ 437- 436 ه. نهضت شیعه در ماوراء النهر.
- 1068- 47- 1046 م/ 461- 440- 439 ه. طمغاج خان بن ابراهیم نصر در سمرقند.
- 1059 م/ 451 ه. پیمان میان غزنویان و سلجوقیان.
- 1061 م/ 453 ه. رفتن رسولان طمغاج خان به بغداد.
- 1064 م/ 457 ه. لشکرکشی الب ارسلان به ختل.
- 1065 م/ 458 ه. شمس الملک نصر بن ابراهیم در سمرقند.
- 1068 م/ 461 ه. سوزاندن مسجد جامع بخارا.
- 1069 م/ 462 ه. تجدید ساختمان مسجد بخارا. اعدام امام الصفار.
- 1072 م/ 465 ه. لشکرکشی الب ارسلان به ماوراء النهر. مرگ وی. شمس الملک در ترمذ و بلخ.
- 1073 م/ 466 ه. عدم موفقیت ایاز در ترمذ.
- 1074 م (1073)/ 467 ه (466 ه). افتادن ترمذ به دست ملکشاه. عقد پیمان صلح با شمس الملک.
- 79- 1078 م/ 472- 471 ه. ساختمان «رباط الملک».
-؟- 1080 م/ 473 ه. خضر بن ابراهیم در سمرقند.
- 1095 م/ 488 ه. (با فاصله‌ای میان دو اقامت) احمد بن خضر در سمرقند.
- 1089 م/ 482 ه. تسخیر ماوراء النهر از طرف ملکشاه.
- 1090 م/ 483 ه. قیام در ماوراء النهر و لشکرکشی مجدد ملکشاه.
- 1095 م/ 488 ه. اعدام احمد خان.
ص: 1078
- 1097 م/ 491 ه. ماوراء النهر بزیر فرمان سلطان برکیارق درآمد. مرگ خوارزمشاه اکنجی بن قشقار.
- (1128) 1127- 1097 م/ (523) 521- 491 ه. خوارزمشاه قطب الدین محمد
- 1102- (؟) 1099 م/ 496- (؟) 493 ه. قدر خان جبرائیل در ماوراء النهر.
- 1102 م/ 496 ه. شکست قدر خان جبرائیل در ترمذ.
- 1130- 1102 م/ 525- 496 ه. ارسلان خان محمد بن سلیمان.
- 1103 م/ 497 ه. خروج ساغر بیک در ماوراء النهر.
- 1109 م/ 503 ه. خروج مجدد ساغر بیک.
- 16- 1115 م/ 509 ه. مرگ شیخ نمد پوش.
- 1119 م/ 513 ه. ساختمان نمازگاه عید در بخارا.
- 1121 م/ 515 ه. ساختمان مسجد جامع نو در بخارا.
- 1127 م/ 521 ه. پایان ساختمان مناره در بخارا.
- 1156- 1127 م/ (1128)/ 551- (522) 521 ه. خوارزمشاه آتسز بن محمد.
- 1130 م/ 525 ه. تسخیر سمرقند بدست سنجر.
- 1132 م/ 527 ه. خروج قدرخان احمد در ماوراء النهر.
- 1141 (-؟) 1132 م/ 536-؟ 527 ه. رکن الدین محمود بن محمد در سمرقند.
- 1137 م/ 532 ه. پیروزی قراختائیان بر محمود خان.
- 1138 م/ 533 ه. خروج آتسز. لشکرکشی سنجر به خوارزم. شکست آتسز.
سلیمان بن محمد در خوارزم.
- 1139 م/ 534 ه. بازگشت آتسز به خوارزم. فرار سلیمان.
- 1140- 1139 م/ 535- 534 ه. لشکرکشی آتسز به بخارا.
- 1141 م/ 536 ه. فرمانبرداری آتسز از سنجر. شکست سنجر در قطوان. تسخیر ماوراء النهر از طرف قراختاییان. لشکرکشی آتسز به خراسان. هجوم
ص: 1079
قراختائیان به خوارزم.
- 1142 م/ 537 ه. فتح نیشابور بدست آتسز. احیای حکومت سنجر در خراسان.
- 1144 م/ 539 ه. لشکرکشی سنجر به خوارزم. حمله غزان به بخارا.
- 1148- 1147 م/ 543- 542 ه. لشکرکشی سوم سنجر به خوارزم.
- 1152 م/ 547 ه. تسخیر جند از طرف آتسز. مرگ سلطان مسعود.
- 1153 م/ 548 ه. اسیر کردن غزان سنجر را.
- 1154- 1153 م/ 49- 548 ه. خوارزمیان در بیهق.
- 1156 م/ 551 ه. قتل طمغاج خان ابراهیم بن سلیمان. لشکرکشی آتسز به خراسان.
آزادی سنجر از اسارت.
- 1163- 1156 م/ 559- 551 ه. چغری خان جلال الدین علی بن حسن در سمرقند.
- (1173- 1170) 1172- 1156 م/ (569- 566) 568- 551 ه. خوارزمشاه ایل ارسلان بن آتسز.
- 1157 م/ 552 ه. مرگ سلطان سنجر.
- 1162- 1157 م/ 558- 552 ه. رکن الدین محمود در خراسان. ترکستان نامه/ ترجمه کریم کشاورز ؛ ج‌2 ؛ ص1079
1158 م/ 553 ه. لشکرکشی ایل ارسلان به ماوراء النهر.
- 1161 م/ 557 ه. غارت دهستان و گرگان توسط غزان.
- 1174- 1162 م/ 570- 558 ه. مؤید الدوله آی ابه در خراسان.
- 1163 م/ 559 ه. منشور از طرف سلطان ارسلان سلجوقی بنام مؤید.
- 9- 1178- 1163 م/ 574- 559 ه. قلیج طمغاج خان مسعود بن علی در سمرقند.
- 1165 م/ 561 ه. جنگ میان مؤید و ایل ارسلان. هجوم قراختائیان به بلخ و اندخود.
ابراهیم حسین در اوزگند. تجدید بنای حصار شهر بخارا.
ص: 1080
- (1170- 1169) 1172- 1171 م/ (566- 565) 568- 567 ه. هجوم قراختائیان به خوارزم.
- 1172 م/ 568 ه. خوارزمشاه سلطان شاه. عزل او.
- 1200- 1172 م/ 597- 568 ه. خوارزمشاه تکش بن ایل ارسلان.
- 74- 1173 م/ 570- 569 ه. تسخیر غزنه به دست غوریان.
- 1174 م/ 570 ه. شکست مؤید در شوبرلی.
- 1185- 1174 م/ 581- 570 ه. طغان شاه در نیشابور.
- 76- 1175 م/ 72- 571 ه. تسخیر هرات بدست غوریان.
- (؟) 1201- 79- 1178 م/ (؟) 598- 574 ه. الغ سلطان ابراهیم بن حسین در سمرقند.
- 1193- 1181 م/ 589- 577 ه. سلطان شاه در مرو و سرخس و طوس.
- 1181 م/ 577 ه. اعزام رسولان ملک غور به خوارزم. الپ قرا اوران با قپچاقیان در خوارزم.
- 1183 م/ 579 ه. پیروزی سلطان شاه بر غیاث الدین غوری.
- 1187- 1185 م/ 583- 581 ه. سنجر شاه در نیشابور.
- 1187 م/ 583 ه. تسخیر نیشابور بدست تکش. ملک شاه بن تکش در نیشابور.
- 1192 م/ 588 ه. نخستین لشکرکشی تکش به عراق.
- 1193 م/ 589 ه. مرگ سلطان شاه. ملکشاه در مرو و قطب الدین محمد در نیشابور.
- 1194 م/ 591 ه. تسخیر عراق بدست تکش. مرگ سلطان طغرل سلجوقی.
- 1195 م/ 592 ه. لشکرکشی تکش به سغناق.
- 1196 م/ 593 ه. پیروزی خوارزمیان بر لشکر بغداد.
- 1197 م/ 594 ه. مرگ ملکشاه بن تکش.
ص: 1081
- 1198 م/ 595 ه. لشکرکشی قطب الدین محمد و الپ درک به دشت.
- 1199 م/ 596 ه. لشکرکشی قایر توقوخان علیه الپ درک.
- 1220- 1200 م/ 617- 597 ه. خوارزمشاه علاء الدین محمد بن تکش.
- 1212- (؟) 01- 1200 م/ 609- (؟) 598- 597 ه. «سلطان السلاطین» عثمان بن ابراهیم در سمرقند.
- 1203 م/ 600 ه. احیای حکومت خوارزمیان در خراسان. پیروزی چنگیز خان بر کرائیتیان.
- هجوم غوریان به خوارزم. شکست شهاب الدین غوری در اندخود.
- 1205 م/ 602 ه. حمله تاج الدین زنگی به مرو الرود. شکست و اعدام وی. تسخیر ترمذ توسط غوریان.
- 1206 م/ 603 ه. مرگ شهاب الدین غوری. در آمدن بلخ و هرات و غور به زیر فرمان خوارزمشاه. متحد شدن مغولستان در تحت حکومت چنگیز خان.
- 1207 م/ 604 ه. بازگشت خوارزمشاه به خوارزم. تسخیر بخارا بدست وی. شکست او در پیکار با قراختائیان. قیام در نیشابور و هرات.
- 1208 م/ 605 ه. احیای حکومت خوارزمیان در خراسان، فرار کوچلک و نایمانیان به متصرفات قراختائیان.
- 1209 م/ 606 ه. رسولان قراختائیان در خوارزم. لشکرکشی خوارزمشاه علیه قپچاقیان. خروج ایدوقوت اویغور علیه قراختائیان و سر به اطاعت مغولان نهادن او. قیام کوچلک.
- 1210 م/ 607 ه. تسخیر سمرقند بدست قراختائیان. موفقیت‌های کوچلک.
عقب‌نشینی قراختائیان از سمرقند. پیروزی خوارزمشاه در جلگه ایلامش.
- 1211 م/ 608 ه. عزل گورخان و افتادن حکومت بدست کوچلک.
ص: 1082
درآمدن بخش شمالی هفت آب بزیر فرمان مغولان.
- 1212 م/ 609 ه. قیام در سمرقند علیه خوارزمشاه، نابودی دودمان قراختائیان.
- 1212 (1214) م/ (611) 610 ه. تسخیر ترکستان شرقی بدست کوچلک.
- 1215 م/ 612 ه. تسخیر غزنه توسط خوارزمشاه.
- 1216- 1215 م/ 13- 612 ه. لشکرکشی خوارزمشاه علیه قپچاقیان، برخورد با مغولان، رفتن رسولان خوارزمشاه به نزد چنگیز خان.
- 1216 م/ 613 ه. قتل مجد الدین بغدادی.
- 1217 م/ 614 ه. لغو خطبه که به نام خلیفه ناصر خوانده می‌شد. لشکرکشی ناموفق خوارزمشاه به بغداد.
- 1218 م/ 615 ه. رسولان چنگیز خان به نزد خوارزمشاه. غارت و کشتار بازرگانان در اترار. تسخیر ترکستان شرقی توسط مغولان.
- 1219 م/ 616 ه. چنگیز خان در ایرتیش [اردیش]، نقشه ساختمان حصارهای طویل در ناحیه سمرقند.
- 1220 م/ 617 ه. فتح ماوراء النهر به دست مغولان. هجوم و ورود افواج مغول به ایران
- 1231- 1220 م/ 629- 617 ه. (با وقفه‌ای) خوارزمشاه جلال الدین بن محمد
- 1221 م/ 618 ه، فتح خوارزم و خراسان و افغانستان به دست مغولان. پیروزی جلال الدین در پروان. شکست او در کرانه رود سند [هندوس] و فرار وی به هندوستان. ویرانی غزنه به دست مغولان.
- 1222 م/ 619 ه. کوش تگین در مرو. حمله وی به بخارا. فرونشاندن نایره قیام در مرو و هرات، بازگشت چنگیز خان به سمرقند.
- 1223- 1222 م/ 620- 619 ه. تاج الدین عمر بن مسعود در مرو و ابیورد و خرقان.
ص: 1083
- 1223 م/ 620 ه. ویرانی کامل و نهائی مرو بدست مغولان. چنگیز خان در دره چیرچیک و صحرای قلان باشی. دیدار وی با پسران.
- 1224 م/ 621 ه. چنگیز خان در ایرتیش.
- 1225 م/ 622 ه. بازگشت چنگیز خان به مغولستان.
- 1227 م/ 624 ه. مرگ جوچی [توشی]، مرگ چنگیز خان.
- 1242- 1227 م/ 640- 624 ه. حکومت جغتای به سمت خان اولوس ماوراء النهر و هفت آب و ترکستان شرقی.
- 1229 م/ 627 ه. قورولتای بزرگ در مغولستان و اعلام اوکتای به سمت خان بزرگ.
- 1241- 1229 م/ 639- 627 ه. دوران حکومت خان بزرگ اوکتای قاآن.
- 1235 م/ 633 ه. قورولتای در محل تالان دبه. تعیین میزان مالیاتها و تأسیس پست دولتی [یام].
- 1238 م/ 636 ه. قیام روستائیان و پیشه‌وران به پیشوائی محمود تارابی (طارابی) در واحه بخارا.
- 40- 1239 م/ 637 ه. اوکتای قاآن ساکنان بخارا را که در قیام شرکت کرده بودند مورد عفو قرار داد. بر کناری محمود یلواچ. از ولایت ماوراء النهر.
- 1289 (؟)- 1241 (؟) م/ (؟) 688- (؟) 639 ه. حکومت مسعود بیک بن محمود یلواچ در ماوراء النهر از طرف خان بزرگ.
ص: 1084
- 1246- 1241 م/ 644- 639 ه. حکومت توراکینا خاتون بیوه اوکتای قاآن از طرف گیوک خان پسر او در اولوس خان بزرگ.
- 1247- 1242 م/ 645- 640 ه. حکومت قراهلاکو بن موتوگن [در وصاف «ماسیکان» آمده و قزوینی «ماتیکان» ضبط کرده] بن جغتای در اولولوس جغتای.
- 1246 م (اکتبر 1245 م؟)/ 644 ه. قورولتای بزرگ در مغولستان و اعلام گیوک به سمت خان بزرگ.
- 1248- 1246 م/ 646- 644 ه. حکومت خان بزرگ گیوک قاآن.
- 1252- 1247 م/ 650- 645 ه. حکومت یسو منکو فرزند ارشد جغتای در اولوس جغتای.
- 1248 م (بهار)/ 646 ه. مرگ گیوک قاآن در ناحیه بیش بالیغ.
- 1248 م (پایان سال) 647 ه. سفارت ایلچکدای به نزد پادشاه فرانسه لوئی نهم [سن‌لوئی] که در قبرس قرار داشته.
- 1251- 1248 م/ 649- 646 ه. فترت بین دو سلطنت در اولوس خان بزرگ حکومت اغول غایمش خاتون بیوه گیوک قاآن.
- 1250 م/ 648 ه. قورولتای در آلاقماق، واقع در دشت قپچاق، تحت رهبری باتو خان (مجلس بمنظور تعیین وارث تخت خانی).
- 1251 م/ 649 ه. قورولتای بزرگ در قراقروم و اعلام منکو فرزند تولوی خان.
به سمت خان بزرگ.
- 1259- 1251 م/ 658- 649 ه. دوران حکومت منکو قاآن، خان بزرگ.
- 1252- 1251 م/ 650- 649 ه. محاکمات و اعدام پادشاه زادگان و امیرانی که با منکوقاآن دشمنی می‌ورزیدند. اعدام طوقاشی خاتون و قداقاج خاتون و اغول غایمش خاتون. اعدام قداق و جینقای.
ص: 1085
- 1252- 1251 م/ 650- 649 ه. استقرار مجدد قراهلاکو به فرمان منکو قاآن در راس اولوس جغتای (اسمی نه رسمی).
- 1252 م/ 650 ه. لشکرکشی جنود خان بزرگ به ماوراء النهر. مرگ قراهلاکو.
قتل یسومنکو. نصب ارغنه خاتون [اورقنه] بیوه قراهلاکو، به فرمان منکو قاآن، به حکومت اولوس جغتای.
- 1252 م (دسامبر)/ 651 ه. محاکمه و اعدام ایدیقوت اویغور در اردوی خان بزرگ.
- 1252 (؟) م/ 650 ه. وضع موازین جدید مالیاتی. لغو یرلیغها و پایزه‌هائی که بعد از مرگ چنگیز خان داده شده بوده.
- 1253 (تابستان) م/ 651 ه. ورود روبروک به اردوی سرتاق.
- 1253 (پایان دسامبر) م/ 651 ه. ورود روبروک به اردوی خان بزرگ.
- 1254 م/ 652 ه. پذیرائی ارغنه خاتون [اورقنه] در آلمالیغ از هلاکو خان که با لشکریان به فرمان منکوقاآن به سوی مغرب روان بود.
- 1255 (پائیز) م/ 653 ه. پذیرائی مسعود بک والی و حاکم ماوراء النهر در کان گل نزدیک سمرقند از هلاکو خان.
- 1255 م/ 653 ه. مرگ باتو خان. سرتاق در سمت خانی اولوس جوچیان [توشیان]
- 1256 (ژانویه) م/ 654 ه. عبور هلاکو خان باتفاق لشکر از آمودریا.
- 1266- 1256 م/ 665- 654 ه. برکه در سمت خانی اولوس جوچیان [توشیان].
- 1259 م/ 658 ه. مرگ منکوقاآن.
- 1260 م/ 659 ه. انتخاب قبلای خان را در چین و اریغ بوکا را در مغولستان به سمت خان بزرگ در یک زمان. آغاز جنگهای خانگی بر سر اشغال سریر خانی.
- 1261 م/ 660 ه. تسخیر ماوراء النهر [بنام اریغ بوکا] توسط آلغو بن بایدار بن جغتای.
- 1262 م/ 661 ه. آغاز جنگ میان هلاکو خان و برکه [برکای] خان. نخستین رسولان
ص: 1086
سلطان مصر به دربار برکه خان آمدند.
- 1263 م (؟)/ 662 ه. غارت و کشتار «هزاره‌های» متعلق به اولوس جوچیان [توشیان] در بخارا.
- 1264- 1262 م/ 463- 661 ه. جنگ آلغو با اریغ بوکا.
- 1264 م/ 663 ه. پایان جنگ خانگی. اطاعت اریغ بوکا از قبلای قاآن. مرگ آرغو.
مرگ ارغنه خاتون [اورقنه خاتون].
- 1264 م (اکتبر)/ 663 ه. اعلام براق بن یسو- توا بن موتوگن [ماسیگان، «ماتیکان»] بن جغتای به سمت خانی اولوس جغتای.
- 1266- 1265 م/ 665- 664 ه. جنگ قبلای قاآن با براق. غارت ختن به دست براق. تسخیر هفت آب بدست قیدو نواده اوکتای.
- 1268- 1267 م/ 667- 666 ه. جنگ میان براق و قیدو [قایدو].
- 1268 م/ 667 ه. صلح قیدو و براق.
- 1269 م/ 668 ه. قورولتای در دره رود تلاس [تلاش، تلس طراز]. تقسیم اولوس جغتای میان براق و قیدو و منکو- تیمور [خان اولوس جوچی [توشی]
ص: 1087