گروه نرم افزاری آسمان

صفحه اصلی
کتابخانه
شاهنامه فردوسی
جلد اول
کلیات






کتابشناسی و فهرست‌ها

فهرست داستانهای کوتاه درباره جنگ تحمیلی در مطبوعات ایران

تهیه و تدوین دفتر مطالعات ادبیات داستانی - [ویرایش 2] - تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مرکز مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1374. 170 ص. کتابنامه: ص [169] - 170.
شمارگان: 3000 نسخه.
ویرایش اول: 1372 در 182 صفحه.
در این کتاب، فهرستی از داستانهای کوتاهی که درباره‌ی جنگ تحمیلی در مطبوعات ایران به چاپ رسیده‌اند، بدون هیچ گونه گزینشی آورده شده است. پوشش زمانی آن از مهرماه 1359 تا پایان سال 1371 است. نظم مدخلهای فهرست به ترتیب الفبایی نام خانوادگی نویسندگان است و اطلاعات داده شده عبارتند از: «نام نویسنده، عنوان داستان، نام نشریه، تاریخ نشریه و شماره‌ی صفحاتی که داستان در آنها به چاپ رسیده است». در پایان کتاب نیز فهرستی از عناوین داستانها و فهرستی از منابع آورده شده است.

فهرست مطالب شهید و شهادت در مطبوعات ایران (1357 - 1368)، (ج. 1): آ - شهید

گردآوری مظفر چشمه‌سهرابی؛ زیر نظر عباس حری؛ به کوشش دفتر تحقیق و پژوهش معاونت پژوهش و تبلیغات بنیاد شهید انقلاب اسلامی - تهران: بنیاد شهید انقلاب اسلامی، نشر شاهد، (چاپ اول): 1378.
948 ص. شمارگان: 1500 نسخه.
به مناسبت یکصدمین سال میلاد حضرت امام خمینی (س).
مجلد حاضر، جلد اول از مجموعه‌ی دو جلدی است و شامل فهرست مشخصات کتابشناختی 20542 مدخل، اعم از مقاله، نامه، خاطره، وصیتنامه، زندگینامه، بخشی از کتاب، شعر، یادنامه، مناجات‌نامه، داستان، یادداشتها، مکاتبات خانواده با شهید، سخنرانی‌ها و اخبار درباره شهید و شهادت است. هر مدخل شامل «شماره‌ی بازیابی، نام خانوادگی، نام پدیدآورنده،عنوان مطلب، عنوان مأخذ (روزنامه)، شماره‌ی انتشار و شماره‌ی صفحه‌ی مربوط» است.
تنظیم اطلاعات بر اساس درهم‌کرد الفبایی نام خانوادگی شهیدان و اصطلاحات و واژه‌ها و موضوعات مربوطه صورت گرفته است. مجلد حاضر شامل اطلاعات حروف «آ - شهید» است. در پایان نیز سیاهه‌ی عناوین روزنامه‌های بررسی شده - به ترتیب الفبای عنوان - ارائه شده است.

فهرست مطالب شهید و شهادت در مطبوعات ایران (1357 - 1368)، (ج. 2): شهیدان - ی

گردآوری مظفر چشمه‌سهرابی؛ زیر نظر عباس حری؛ به کوشش دفتر تحقیق و پژوهش معاونت پژوهش و تبلیغات بنیاد شهید انقلاب اسلامی، نشر شاهد، (چاپ اول): 1378. 1911-949 ص.
شمارگان: 1500 نسخه.
به مناسبت یکصدمین سال میلاد حضرت امام خمینی (س).

[ صفحه 15]

مجلد حاضر، جلد دوم از مجموعه‌ی دو جلدی است و شامل فهرست مشخصات کتابشناختی 20542 مدخل، اعم از مقاله، نامه، خاطره، وصیتنامه، زندگینامه، بخشی از کتاب، شعر، یادنامه، مناجات‌نامه، داستان، یادداشتها، مکاتبات با خانواده با شهید، سخنرانی‌ها و اخبار درباره‌ی شهید و شهادت است. هر مدخل شامل «شماره‌ی بازیابی، نام خانوادگی، نام پدیدآورنده، عنوان مطلب، عنوان مأخذ (روزنامه)، شماره‌ی انتشار و شماره‌ی صفحه‌ی مربوطه» است. تنظیم اطلاعات بر اساس درهم‌کرد الفبایی نام خانوادگی شهیدان و اصطلاحات و واژه‌ها و موضوعات مربوطه صورت گرفته است. مجلد حاضر اطلاعات حروف «شهیدان - ی» است. در پایان نیز سیاهه‌ی عناوین روزنامه‌های بررسی شده - به ترتیب الفبای عنوان - ارائه شده است.

فهرست مقالات جنگ تحمیلی در مطبوعات جمهوری اسلامی ایران (جلد 1)

گردآورنده: مرکز مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی - تهران: وزارت ارشاد اسلامی، انتشارات چاپخانه وزارت ارشاد اسلامی، 1364[438] ص.
شمارگان: 3000 نسخه.
این کتاب، فهرست مجموعه مقالات، گزارشها و مطالب اساسی نشریات ادواری است در زمینه‌ی تدارک رژیم بعث عراق جهت تحمیل جنگ به جمهوری اسلامی ایران و دوره‌ی نظامی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی این جنگ و مسائل مربوط به اوضاع داخلی عراق. همچنین دربرگیرنده‌ی مطالب مندرج در نشریات، پیرامون روابط ایران و عراق در طول تکوین انقلاب اسلامی است. در برخی موارد که عنوان مقاله گویای مطلب آن نبوده چکیده‌ی کوتاهی زیر آن درج شده است. برای تهیه‌ی این جلد، فهرست نشریات ادواری، از آغاز مهرماه 1357 تا پایان شهریور 1360، مورد بررسی قرار گرفته است. جلد اول در چهار فصل - با عناوین «زمینه‌سازی برای برافروختن آتش جنگ و...، کفر تازی رژیم منحوس بعثی عراق...، دفاع امت اسلامی و ایثارگری‌های خونین و...، فشارها و توطئه‌ها و کارشکنی‌های جریانهای وابسته‌ی داخلی و...» تنظیم شده است. در پایان کتاب، فهرست راهنما و فهرست جراید فهرست شده به چاپ رسیده است.

فهرست مقالات جنگ تحمیلی در مطبوعات جمهوری اسلامی ایران (جلد 2)

گردآورنده: مرکز مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی. - تهران: وزارت ارشاد اسلامی، انتشارات چاپخانه وزارت ارشاد اسلامی، 1364 [391] ص.
شمارگان: 3000 نسخه.
این کتاب، جلد دوم؛ فهرست مقالات جنگ تحمیلی در مطبوعات جمهوری اسلامی ایران» است و مجموعه‌ی مقالات، گزارشها و مطالب اساسی نشریات ادواری است در زمینه‌ی تدارک رژیم بعث عراق جهت تحمیل جنگ به جمهوری اسلامی ایران و دوره‌ی نظامی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی این جنگ و مسائل مربوط به اوضاع داخلی عراق همچنین دربرگیرنده‌ی مطالب مندرج در نشریات، پیرامون روابط ایران و عراق در طول تکوین انقلاب اسلامی است. در برخی موارد که عنوان مقاله گویای مطلب آن نبوده، چکیده‌ی کوتاهی زیر آن درج شده است برای تهیه‌ی این جلد از فهرست نشریات ادواری، از آغاز مهرماه 1360 تا پایان شهریور 1362 مورد بررسی قرار گرفته است. جلد دوم در ادامه‌ی جلد اول، فصلهای پنجم و ششم را - با عناوین «طلوع دوباره‌ی آفتاب و حرکت امت اسلامی و آغاز حمله‌های سترگ و...» و؛ شکفتن طلیعه‌های روشن و پیاپی فجر پیروزی کامل ان شاء الله» - در برمی‌گیرد. در پایان کتاب فهرست راهنما و فهرست جراید بررسی شده به چاپ رسیده است.

[ صفحه 16]


فهرست مقالات جنگ تحمیلی در مطبوعات جمهوری اسلامی ایران (جلد 3)

گردآورنده: مرکز مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، انتشارات چاپخانه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1366[409] ص.
شمارگان: 2000 نسخه.
جلد سوم «فهرست مقالات جنگ تحمیلی در مطبوعات جمهوری اسلامی ایران» شامل مجموعه‌ای از مقاله‌ها، گزارشها و مطالب اساسی نشریات ادواری فارسی در زمینه مسائل نظامی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جنگ و مسائل مربوط به اوضاع داخلی عراق و وضع خلیج فارس است. در برخی موارد که عنوان مقاله گویای مطلب آن نبوده، چکیده‌ی کوتاهی زیر آن درج شده است. برای تهیه‌ی این فهرست، نشریات ادواری، از آغاز مهرماه 1362 تا پایان شهریور ماه 1364، مورد بررسی قرار گرفته است، و اسامی و مشخصات این نشریات، در انتهای فهرست به چاپ رسیده است. متن فهرست به ترتیب تاریخ انتشار مقاله تنظیم شده است و این امر، تا حد زیادی سیر تحولات جنگ تحمیلی را - البته از میان مقالات و گزارشهای مطبوعات - نشان می‌دهد. فهرست موضوعی پایان کتاب می‌تواند برای بازیابی مطالب مورد استفاده قرار گیرد.

فهرست مقالات جنگ تحمیلی در مطبوعات جمهوری اسلامی ایران (جلد 4)

گردآورنده: سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی. - تهران: سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی، 1368[409] ص شمارگان: 2000 نسخه.
جلد چهارم مجموعه «فهرست مقالات جنگ تحمیلی در مطبوعات جمهوری اسلامی ایران» شامل مجموعه‌ای از مقالات، گزارشها و مطالب اساسی نشریات فارسی در زمینه‌ی مسائل نظامی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جنگ و مسائل مربوط به اوضاع داخلی عراق و وضع خلیج فارس است. برای مطالب فهرست شده در این جلد، نشریات ادواری از آغاز مهرماه 1364 تا پایان شهریور ماه 1366 مورد بررسی قرار گرفته و اسامی و مشخصات این نشریات در انتهای فهرست، به چاپ رسیده است. در بعضی موارد که عنوان مقاله گویای مطلب آن نبوده، چکیده‌ی کوتاهی زیر آن درج شده است. تنظیم مقاله‌ها به ترتیب تاریخ نشر مقاله انجام گرفته و فهرست راهنمای پایان آن به طور جداگانه تنظیم شده است. این فهرست شامل کلیه‌ی موضوع‌ها، عناوین عملیات نظامی، مکانهای جغرافیایی، اسامی اشخاص، سازمانها، نهادها، سمینارها و کنفرانسها و دیگر توصیفگرهای خاص بوده، به صورت الفبایی مرتب شده است.

فهرست مقالات جنگ تحمیلی در مطبوعات جمهوری اسلامی ایران (جلد 5)

گردآورنده: سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی. - تهران: سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی،1369[409] ص. شمارگان: 2000 نسخه.
جلد پنجم از مجموعه‌ی «فهرست مقالات جنگ تحمیلی در مطبوعات جمهوری اسلامی ایران»، شامل مجموعه‌ای از مقالات، گزارشها و مطالب اساسی نشریات فارسی در زمینه‌ی مسائل نظامی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جنگ و مسائل مربوط به اوضاع داخلی عراق و وضع خلیج فارس است. برای مطالب فهرست شده در این جلد، نشریات ادواری از آغاز مهرماه 1366 تا پایان جنگ و پذیرش قطعنامه‌ی 598 مورد بررسی قرار گرفته و اسامی و مشخصات این نشریات در انتهای فهرست، به چاپ رسیده است. در برخی موارد که عنوان مقاله گویای مطلب آن نبوده است، چکیده‌ی کوتاهی زیر آن درج شده است. تنظیم مقاله‌ها به ترتیب تاریخ نشر مقاله انجام گرفته است. فهرست راهنمای پایان مجموعه به طور جداگانه تنظیم شده و شامل کلیه‌ی موضوع‌ها، عناوین

[ صفحه 17]

عملیات نظامی، مکانهای جغرافیایی، اسامی اشخاص، سازمانها، نهادها، سمینارها و کنفرانسها و دیگر توصیفگرهای خاص است که به صورت الفبایی مرتب شده، به بازیابی مطلب مورد نظر کمک می‌کند.

کتابشناسی انقلاب اسلامی

به کوشش پرویز سعادتی - تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، (چاپ اول)؛ 520.1377 ص. - (دفتر ادبیات انقلاب اسلامی. تحقیق؛ 18).
طراح روی جلد: کوروش پارسانژاد.
عنوان پشت جلد به انگلیسی: A Bibliography of the Islamic Revolution
شمارگان: 1000 نسخه.
کتاب حاضر، فهرست کتابهایی است که طی سالهای 1350 تا 1372 درباره‌ی انقلاب اسلامی و موضوعاتی که به آن مربوط می‌شود، (از جمله جنگ)، منتشر شده است. هر مدخل، شامل «شناسنامه کتاب (عنوان، نام نویسنده، مشخصات نشر، تعداد صفحه، تیراژ، کد کتابخانه، محل نگهداری و شماره بازیابی کتابخانه‌ی مربوطه) و فهرست عناوین یا مندرجات کتاب» است که به ترتیب عنوان تنظیم شده‌اند. فهرستی از عناوین کتابها و اسامی کتابخانه‌ها به همراه کدهای مربوطه نیز ارائه شده است. در مجموعه‌ی حاضر کتابهایی نیز وجود دارد که درباره‌ی جنگ ایران و عراق است؛ از جمله: سروده‌های انقلاب اسلامی (مجموعه سرود آهنگران و...)، سرنوشت انقلاب در گرو بسیج مردم به رهبری امام خمینی، روز قهرمانان، روزشمار تاریخ ایران (1370) و...

کتابشناسی انقلاب اسلامی ایران - 1357 - 1372

گردآورنده: محسن آرمین، با همکاری افسر رزازی‌فر. - تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها. - (چاپ اول): 1377[153، 161] ص.
صفحه عنوان به انگلیسی: Bibliography of Irans Islamic Revolution , 1979-1993.
شمارگان: 1000 نسخه.
این کتابشناسی در دو بخش فارسی و انگلیسی تنظیم شده است. کتابها در زمینه‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و مسائل مختلف مربوط به نظام جمهوری اسلامی - از جمله: جنگ تحمیلی، حرکتهای تجزیه‌طلبانه، عملیات تروریستی علیه جمهوری اسلامی ایران، بررسی اوضاع ایران پیش از پیروزی انقلاب و سالهای آخر رژیم شاه و مواردی از این دست - هستند. در مجموعه‌ی حاضر از کتابهای ادبی نظیر شعر، داستان، زندگینامه و وصیتنامه شهدا، جزوه‌ها و کتابهای تبلیغاتی (مانند عکس و نقاشی مربوط به انقلاب و جنگ) صرف‌نظر شده است. بخش فارسی حاوی اطلاعات کتابهای منتشر شده به زبان فارسی در داخل و خارج از کشور است و اطلاعات بخش لاتین غالبا از کتابشناسی‌ها، فهرست‌ها، دیسکتهای کامپیوتری، بانکهای اطلاعاتی، بولتنها و نشریات مختلف استخراج شده است. کتابشناسی بر اساس نام نویسنده، به ترتیب حروف الفبا، تنظیم شده است. در هر دو بخش، ضمیمه‌ای به پایان‌نامه‌های دانشگاهی در ایران، اروپا و آمریکا (که درباره‌ی ایران و انقلاب اسلامی نوشته شده‌اند) اختصاص یافته است. راهنمای استفاده از نمایه‌ی فارسی و راهنمای نمایه‌های لاتین نیز در این کتاب توضیح داده شده‌اند.

کتابشناسی بسیج

مؤلف علی غیاثی ندوشن. - بسیج مستضعفان، نیروی مقاومت، سازمان تحقیقات خودکفایی بسیج، 1376. 1048 ص.
مندرجات: کلیات؛ فصل اول: کتب؛ فصل دوم: پایان‌نامه‌ها؛ فصل سوم: «مطبوعات»، تشکلهای شبه

[ صفحه 18]

بسیج؛ فصل چهارم: «مطبوعات»، بسیج در انقلاب اسلامی؛ فهرست کتابها و پایان‌نامه‌ها؛ فهرست نام کسان «اشخاص»؛ کلید واژه‌ها.
بنابر مقدمه کتاب، تنظیم و تدوین «کتابشناسی بسیج»، برداشتن قدم کوچکی در جهت ابلاغ پیام سرخ شهیدان و سربازان جان برکف روح‌الله به نسلهای آینده است. در مقدمه، ابتدا به تعریف کلمه‌ی «بسیج» و هدف از تهیه‌ی کتابشناسی پرداخته، سپس، روش گردآوری اطلاعات، ترتیب ضبط و اجزای شناسه‌ها، اختصارات مورد استفاده، و فهرست‌های کتابشناسی معرفی شده‌اند. در فصل اول (کتب)، 233 مدخل؛ در فصل دوم (پایان‌نامه‌ها و مقالات)، 64 مدخل؛ در فصل سوم [مطبوعات تشکل‌های شبه بسیج (کاخ جوانان، پیشاهنگی، نیروی پایداری، سازمان دفاع غیر نظامی] 60 مدخل و در فصل چهارم، [مطبوعات؛ بسیج در انقلاب اسلامی (که به ترتیب تاریخ تنظیم شده است)] 7677 مدخل گردآوری شده است. ضمیمه نیز در بردارنده‌ی هشت مدخل از پژوهشهای انجام گرفته در سال 1372 است. بخش فهرست، شامل فهرست کتابها و پایان‌نامه‌ها، فهرست نام کسان (اشخاص) و فهرست موضوعی با ارجاع به شماره‌ی مدخلها است. در پایان نیز فهرست منابع و مراکزی که برای گردآوری کتابشناسی مورد استفاده قرار گرفته‌اند، ضبط شده است.

کتابشناسی تفسیری دفاع غیرعامل

گردآوری و تفسیر: احمد اصغریان جدی؛ ویرایش فریده نجاری. - تهران: مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن، 180.1372 ص. - مصور.
عنوان پشت جلد به انگلیسی:A Discriptive Bibliography On Passive Defence
«کتابشناسی تفسیری دفاع غیرعامل» به معرفی کتابهایی در زمینه‌ی مسایل فنی / نظامی در ارتباط با جنگ می‌پردازد. این کتابشناسی را دفتر سازه‌های امن وزارت مسکن و شهرسازی تهیه کرده است و اطلاعات آن می‌تواند برای گروههای شغلی دیگر مانند فرماندهان نظامی (که خود نوعی طراح هستند) و طراحان صنعتی کشور نیز مفید باشد. در این مجموعه، علاوه بر مشخصات کتابشناختی، چکیده‌ی کوتاهی نیز درباره‌ی هر کتاب، با تأکید بر برآورد نیاز طراحان و شهرسازان ارائه شده است. کتابشناسی شامل موارد زیر است: «طریقه‌ی استفاده، فهرست مطالب یک پروژه‌ی دفاعی از الف تا ط و فهرست کتب فارسی (شامل: مباحث رزمی، فنون عمومی مرتبط با مهندسی جنگ، نشریات دفتر سازه‌های امن، نشریات مربوط به پناهگاه‌سازی، استتار، مباحث متفرقه‌ی نظامی)».
ضمیمه‌ی کتابشناسی نیز شامل «عکسها و تصویرها، فهرست مؤلفان (لاتین)، فهرست عناوین (لاتین)، فهرست مؤلفان (فارسی)، فهرست عناوین (فارسی) و یادنامه‌ی شهدا» است.

کتابشناسی توصیفی جنگ تحمیلی (جلد 1)

نگارش هدایت جلیلی؛ نمایه‌سازی مرکز اسناد معاونت فرهنگی و تبلیغات جنگ ستاد فرهنگی کل قوا. - تهران: ستاد فرماندهی کل قوا، معاونت فرهنگی و تبلیغات جنگ، مدیریت انتشارات و ادبیات دفاع مقدس، 292.1370 ص.: مصور، عکس.
این کتاب به مناسبت بزرگداشت حماسه هشت سال دفاع مقدس منتشر شده است.
در این کتاب، مشخصات کتابشناختی تعدادی از کتابهایی که به زبان فارسی در ارتباط با جنگ تحمیلی نوشته شده و در ایران منتشر شده‌اند همراه با توصیفی کوتاه درباره‌ی آنها گردآوری شده است. در انتخابات کتابها، ارتباط آنها با مسایل اصلی و فرعی و دفاع مقدس مدنظر بوده است. تعداد مدخلها 240 است. تصویری از روی جلد هر کتاب در کنار توصیف کتابشناختی، زینت‌بخش کتاب شده است. بخش فهرست‌ها در پایان کتاب آمده است خود مشتمل بر فهرست موضوعی، فهرست عناوین، فهرست نام اشخاص و مؤسسات و فهرست نام ناشران کتابها است.

[ صفحه 19]


کتابشناسی جنگ تحمیلی

تهران: شورای عالی دفاع، ستاد فرماندهی کل قوا، معاونت فرهنگی و تبلیغات جنگ، 115.1367 ص.: نمودار.
شمارگان: ذکر نشده است.
این کتابشناسی از اولین کتابشناسی‌هایی است که درباره جنگ تحمیلی تنظیم شده است. پس از مقدمه‌ای درباره‌ی تاریخچه‌ی تدوین و سابقه‌ی کار کتابشناسی جنگ، تجزیه و تحلیل آماری از کتابهای مذکور در متن کتابشناسی ارائه شده است و سپس مشخصات کتابها، گزارشها و جزوه‌های شناسایی شده، به ترتیب الفبایی عنوان آمده است. در پایان نیز فهرست‌هایی از «نام اشخاص، نام ناشران ایرانی، نام ناشران عراقی، نام سایر ناشران و فهرست موضوعات» داده شده است. تعداد مدخلهای کتابشناسی 577 مدخل است و اطلاعات کتابشناختی ارائه شده درباره هر یک از کتابها / جزوه‌ها عبارت است از: نام کتاب، نویسنده، مترجم، عکاس، نقاش،تنظیم‌کننده، محل نشر (کشور - شهر)، ناشر، سال نشر، تعداد جلد یا صفحات و زبان. سعی گردآورندگان بر آن بوده است که فقط کتابها / جزوه‌هایی در مجموعه ذکر شوند که منحصرا درباره جنگ تحمیلی نوشته شده‌اند.

کتابشناسی خوزستان (جلد 1)

تألیف محمدعلی رونق.- اهواز: جهاد دانشگاهی دانشگاه اهواز، (چاپ اول): 581.1368 ص.
عنوان پشت جلد به انگلیسی:The Biliograaphy of Khouzestan
شمارگان: 1000 نسخه.
این کتابشناسی شامل 1900 مدخل (اعم از کتاب، مقاله و گزارش) درباره‌ی استان خوزستان است. اطلاعات، به موضوعات زیر تقسیم شده است: «کلیات، ادیان و مذاهب، علوم اجتماعی، زبان و گویشها، علوم خالص (منابع طبیعی، زمین‌شناسی، آب و آبیاری، محیط زیست و بوم‌شناسی)، علوم عملی (پزشکی، کشاورزی، صنایع و معادن و...)، هنرها (معماری، موسیقی، سینما)، ادبیات، تاریخ و تمدن (جغرافی، سفرنامه و خاطرات، زندگینامه) و جنگ ایران و عراق». تنظیم مدخلها در زیر موضوع‌ها، نظم الفبایی سرشناسه است. در پایان کتاب، نمایه‌ی موضوع و نمایه‌ی عام (نام اشخاص، عناوین، سازمانها و غیره) آمده است. اطلاعات هر مدخل شامل «نام پدیدآورنده، عنوان، مشخصات نشر (در مورد کتاب: محل نشر، ناشر، سال نشر و در مورد مقاله یا گزارش: عنوان نشریه، سال، جلد و شماره‌ی مربوطه)، تعداد صفحات،کلید واژه‌ها و توصیفگرهای موضوعی مربوط به آن «مدخل» است.

کتابشناسی داستان کوتاه ایران و جهان

فرشته مولوی. - (تهران): نیلوفر، (چاپ اول):1371[525] ص. عنوان دیگر: کتابشناسی داستان کوتاه.
عنوان به انگلیسی: A Bibliography of Short Stories
کتابنامه: ص. 523 - 513.
این کتاب حاوی مشخصات حدود 7000 داستان کوتاه است که بدون در نظر گرفتن گستره‌ی زمانی از آغاز پیدایش داستان کوتاه در ادبیات تا پایان سال 1371 به زبان فارسی منتشر شده است. کتاب دارای دو بخش است. در بخش اول مشخصات کتابشناختی هر داستان اعم از ایرانی و غیر ایرانی زیر نام نویسنده آن به ترتیب الفبایی آمده است و در بخش دوم فهرست‌های راهنما چاپ شده‌اند که مرکب از فهرست عنوان داستانها، فهرست نام مترجمان، فهرست نام نویسندگان خارجی، فهرست عنوان داستانهای خارجی و فهرست مآخذ می‌باشد. مشخصات داستانهای کوتاه مربوط به دفاع مقدس که طی دهه 1360 نوشته شده‌اند نیز تحت نام نویسندگان در کتاب آمده است که با استفاده از فهرست می‌توان به سهولت به مشخصات آنها دسترسی پیدا کرد.

[ صفحه 20]


کتابشناسی داستانهای کوتاه و رمان جنگ در ایران (مرحله اول): فهرست آماری و اطلاعات کتابشناسی

حسین حداد. - تهران: بنیاد جانبازان و مستضعفان، معاونت فرهنگی؛ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دفتر مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 270.1372 ص.
این کتاب به مناسبت برگزاری سمینار بررسی رمان جنگ در ایران و جهان (کرمانشاه 16 تا 18 شهریور ماه 1372) منتشر شده است.
مشخصات کتابشناختی کتابها در این کتابشناسی در چهار بخش اصلی به صورت الفبایی از روی نام نویسندگان تنظیم شده است. بخش اول: قصه‌های جنگ کودکان و نوجوانان که به صورت کتاب چاپ شده است.بخش دوم: قصه‌های جنگ کودکان و نوجوانان که در مجلات کودکان و نوجوانان به چاپ رسیده‌اند. بخش سوم: قصه‌های جنگ بزرگسالان که به صورت کتاب چاپ شده‌اند. بخش چهارم: کتابشناسی نقد قصه‌های جنگ (برگرفته از مجلات و کتابهای نظری و نقد ادبی) و بخش پنجم نیز به فهرست‌ها اختصاص یافته؛ که این، خود، شامل یازده قسمت جداگانه است.

کتابشناسی شهید و شهادت

گردآوری و تألیف مظفر چشمه‌سهرابی؛ زیر نظر علی شکوئی. - تهران: بنیاد شهید انقلاب اسلامی، نشر شاهد، (چاپ اول): 1378. بیست، 856 ص.
شمارگان: 1500 نسخه.
این کتاب شامل 6050 مدخل (2569 عنوان کتاب، 808 مدخل مربوط به بخشهایی از کتاب، 36 پایان‌نامه و 2637 مقاله) درباره‌ی موضوع‌های مربوط به شهید و شهادت است. این کتابشناسی چهار بخش دارد: «بخش اول: کتابها؛ بخش دوم: بخشی از کتاب؛ بخش سوم: پایان‌نامه‌های تحصیلی و بخش چهارم: مقاله‌ها». مدخلها بر اساس الفبایی سرشناسه (نویسنده یا عنوان) در هر بخش مرتب شده‌اند. اطلاعات هر مدخل، شامل؛ شماره‌ی مدخل، نام نویسنده، عنوان و اطلاعات مربوط به نشر [(محل نشر، ناشر و سال نشر برای کتابها، (شماره‌ی صفحه برای بخشی از کتاب)، (سال اتمام پایان‌نامه)، (عنوان نشریه، شماره‌ی جلد، سال نشر و شماره‌ی صفحه برای مقاله‌ها)]» است. در پایان کتاب، نمایه‌های موضوع، عنوان، نام اشخاص و مؤسسات، با ارجاع به شماره‌ی مدخل، و نیز سیاهه‌ی اسامی کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی مورد مراجعه و سیاهه‌ی عناوین نشریات و کتابشناسی‌های مورد بررسی ارائه شده است.

کتابشناسی کتابهای منتشر شده درباره انقلاب اسلامی در جهان (1376 - 1357)

به کوشش علی‌اکبر مرتضایی، فاطمه امیرخانی فراهانی. - تهران، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، معاونت پژوهشی و آموزشی، مرکز مطالعات فرهنگی و بین‌المللی (چاپ اول):1377[8]، سه، 723 ص.
شمارگان: 1000 نسخه.
این کتابشناسی شامل اطلاعات کتابشناختی 1179 عنوان کتاب چاپ خارجی، به سیزده زبان مهم است که در خصوص انقلاب اسلامی ایران در سالهای 1376 تا 1357(1979 - 1997) به چاپ رسیده‌اند. در بین آنها، کتابهایی نیز در ارتباط با جنگ تحمیلی عراق علیه ایران موجود است. مشخصات، طبق استانداردهای کتابشناختی ارائه شده و برای زبانهایی که الفبای آنها به شکل الفبای فارسی، عربی یا انگلیسی نیست، از آوانویسی استفاده شده است. تنظیم اطلاعات متن به صورت الفبایی سرشناسه‌ی پدیدآورنده در هر زبان است. مؤلف مدعی است که در صورت موجود بودن اطلاعات کامل کتاب، موضوع کتاب را نیز ارائه داده است. فهرست‌های کتاب شامل فهرست نام کسان، جایها، مراکز مطالعاتی و انتشاراتی، اسامی کتابها (به تفکیک زبانهای عربی، اردو و فارسی چاپ

[ صفحه 21]

خارج) و ترجمه‌ی فارسی عناوین این کتابها است. فهرست لاتین، نام کسان و عناوین کتابها را در برمی‌گیرد.

کتابشناسی هشت سال دفاع مقدس (جلد 1)

خسرو قادری. - تهران: اداره آموزشی سماجا (ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران)، (چاپ اول): 317.1376. ص.: مصور، نقشه، جدول، نمودار.
شمارگان: تیراژ ذکر نشده است.
این کتاب شامل فهرست از 101 عنوان کتاب فارسی و شصت جلد کتاب خارجی است که درباره‌ی جنگ ایران و عراق منتشر شده‌اند. بخش کتب فارسی شامل شناسامه‌ی کتاب (عنوان، نویسنده، ناشر، سال نشر)، فهرست عناوین و مندرجات، همراه با نقد و بررسی اجمالی محتویات آن و مآخذ تهیه‌ی هر کتاب است. بخش کتب خارجی شامل فهرست توصیفی هر اثر است. کتاب فاقد نظم الفبایی بوده، فقط فهرست عناوین کتابها در فهرست مندرجات به ترتیب الفبا ارائه شده است. تصاویری نیز درباره‌ی جنگ به همراه زیرنویس ارائه شده است که مربوط به کتابها نیست. تعدادی نقشه، جدول و نمودار مربوط به کتب نیز ارائه شده است. در ابتدای کتاب، مطالبی درباره‌ی تاریخچه‌ی اختلافات مرزی ایران و عثمانی و عراق، و آغاز تجاوز عراق به ایران و نتایج آن به همراه نقشه‌ی مناطق جنگی اشغال شده به اجمال ارائه شده است.

کتابشناسی هنر و ادبیات انقلاب و جنگ

یوسف راد. - [تهران]: آموزگار، 148.1361 ص.
این کتابشناسی در دو بخش تنظیم شده است: الف) کتابشناسی هنر و ادبیات انقلاب (از صفحه 11 تا 9 ج 5) ب) کتابشناسی هنر و ادبیات جنگ (از صفحه 61 تا 148. (در بخش دوم (که مورد نظر ماست) مشخصات 295 اثر درباره‌ی انقلاب و جنگ آمده است که یا به صورت کتاب و یا جزیی از یک مجموعه چاپ و منتشر شده‌اند. همچنین 27 عنوان نشریه نیز بررسی شده‌اند. مدخلها بر اساس نام پدیدآورنده‌ی تنظیم شده‌اند و چنانچه نام نویسنده یا پدیدآورنده نداشته باشد، عنوان، شناسه قرار گرفته است. به علت کثرت آثار، گردآورنده، کتابهایی را انتخاب کرده و در کتابشناسی آورده است. که در قطع وزیری و رقعی منتشر شده‌اند.

کتابنامه انقلاب اسلامی، کتابشناسی توصیفی - موضوعی

محمدحسن بکایی. - تهران: [بی‌نا]، 140.1368 ص.
شمارگان: 3000 نسخه.
در این کتابشناسی، مشخصات تعدادی از کتابهایی که طی نیم قرن اخیر (تا سال 1368، سال تدوین کتابشناسی) چاپ شده و در رابطه با دگرگونی‌های سیاسی، (به ویژه انقلاب اسلامی) بوده‌اند، آمده است. گردآورنده فقط کتابهایی را که قابل دسترسی بوده‌اند و نه همه‌ی کتابهای چاپ شده در ایران و یا کتابهای فارسی را در این مجموعه آورده است. تعداد کتابهای معرفی شده در این مجموعه، قریب هشتصد عنوان می‌باشد که تعدادی از آنها نیز در ارتباط با جنگ تحمیلی است. در پایان کتاب، نمایه‌ی پدیدآوران و ناشران به چاپ رسیده است.

[ صفحه 22]


کتابنامه زن: فهرست کتابهای تألیف و ترجمه شده توسط بانوان (1374 - 1358)

تهیه و تنظیم: معاونت پژوهشی دانشگاه الزهرا (س). - تهران: دانشگاه الزهرا (س)، (چاپ اول): 342.1374 ص.
این کتاب در بردارنده مشخصات کتابشناختی 3012 مدخل از کتابهای تألیف یا ترجمه شده توسط زنان ایرانی طی سالهای 1358 تا پایان سال 1373 است. اطلاعات کتابشناختی داده شده برای این کتابها عبارت است از «عنوان کتاب، نام نویسنده، نام مترجم، مصحح و غیره، محل نشر، ناشر، نوبت چاپ و سال نشر». این اطلاعات به ترتیب سالهای نشر تقسیم‌بندی شده‌اند. فهرست کتابهای چاپ شده در موضوعهای علوم کتابداری، دین و فلسفه، روانشناسی، علوم اجتماعی، زبان، علوم محض، علوم عملی، ادبیات، تاریخ، جغرافیا و هنر را در برگرفته است. مشخصات کتابهای تألیف شده توسط زنان نویسنده در ارتباط با دفاع مقدس طی سالهای مذکور در فوق نیز در کتاب آمدها ست که با استفاده از فهرست موضوعی می‌توان به سهولت به مشخصات آنها دسترسی پیدا کرد.

نمایه مقالات منتشره پیرامون انقلاب اسلامی ایران (1377 تا 1357)

تدوین‌کنندگان شهرام اصغرنیاوند، فاطمه عبادی آق‌قلعه؛ برای کمیته پژوهش و مطالعات ستاد دهه فجر انقلاب اسلامی. - تهران: شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی؛ نشر هماهنگ، (چاپ اول): 627.1378 ص.
طراح روی جلد: احمد قلی‌زاده.
عنوان پشت جلد به انگلیسی:Inoex [Index ] of the published papers on the Islamic
Revolution 1357 - 1377/1979 - 1998
شمارگان: 2000 نسخه.
به مناسبت بیستمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی.
کتاب حاضر شامل فهرستی از مقالات فارسی، پیرامون انقلاب اسلامی ایران و موضوعات وابسته است که بین سالهای 1357 تا 1377 منتشر شده‌اند. مقاله‌ها به دوازده موضوع کلی در ارتباط با انقلاب اسلامی تقسیم شده‌اند؛ بدین قرار: «کلیات»، «ادارات، ارگانها و نهادها»، «اجتماع»، «اقتصاد»، «بسیج»، «تاریخ»، «جنگ»، «دین»، «سیاست»، «فرهنگ»، «هنر» و «رسانه‌ها». تنظیم مقالات در هر موضوع بر اساس حروف الفبای عناوین مقالات انجام شده است. اطلاعات هر مقاله شامل: «عنوان مقاله، نام نویسنده یا نویسندگان، عنوان نشریه، شماره، جلد، سال نشر و شماره‌ی صفحه» است. در پایان کتاب نیز فهرست اعلام (فهرست الفبایی اشخاص و سازمانها) و فهرست نشریات (فهرست الفبایی عناوین نشریات نمایه شده) آمده است.

[ صفحه 23]


فرهنگ‌ها و دائرة المعارف‌ها

جغرافیای دفاع مقدس

محسن صفری. - سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، 541.1370 ص.
این کتاب، اولین جلد از مجموعه‌ی فهرست موضوعی فرهنگ دفاع مقدس است و به فهرست اعلام مناطق و اماکن اختصاص یافته است. فهرست، با محوریت موضوعی مناطقی که درگیر جنگ بوده، یا آثار نبرد در آنها مشخص است و یا از عوامل مؤثر بوده‌اند، تهیه و تدوین و به روش الفبایی تنظیم شده است. مرجع منتخب کتاب، مجله‌ی پیام انقلاب، از سال 1359 تا پایان سال 1367 است. اطلاعات داده شده در فهرست، شامل چند بخش است که عبارتند از: «1) سرفصل (نوع مکان) 2) اسم (نام مکان) و 3) مشخصه‌ها. مشخصه‌ها شامل موارد زیر است: الف) نوع مطلب، ب) عنوان مطلب، ج) نام شخصی که مطلب مربوط به اوست، د) تاریخ و شماره‌ی نشریه و ه) شماره‌ی صفحه و ستون درج مطلب». انواع مناطقی که در این فهرست اعلام آنها آمده است، بیش از 120 نوع است (مانند جاده، رودخانه، ورزشگاه و غیره). هریک از این مناطق، خود اعلام متعددی را شامل می‌شوند؛ به طور مثال، تحت عنوان بیمارستان، نام بیش از شصت بیمارستان مختلف در سراسر کشور، که به نحوی با جنگ ارتباط داشته‌اند، گردآوری شده است.

جنگ، کلمه‌ها و ترکیبهای تازه

مهدی فهیمی. - تهران: پایداری، (چاپ اول): 47.1381 ص.
شمارگان: 33000 نسخه.
کتاب حاضر شامل مجموعه‌ای از مدخلها و کلمات قصار، عبارات و جملات ساخته شده و به کار برده شده از کلمه‌ها و مدخلهای مذکور است که به ترتیب نظم الفبایی مدخلها و کلمات فوق ارائه شده است. مدخلها و کلمات در ارتباط با «حسن و قبح عقلی جنگ، بازتاب ذهن و فلسفه‌ی جنگ» هستند. در بین مدخلهای گردآوری شده‌ی مرتبط با جنگ، کلمات و مدخلهایی درباره‌ی جنگهای جهانی، نهضتها، رمانها و سایر نوشته‌ها مربوط به جنگ و نیز در مواردی، کلمات و مدخلهای مرتبط با دفاع مقدس دیده می‌شود.

دائرة المعارف اطلاعات و امنیت در آثار و متون اسلامی (جلد 1)

نوشته علی دعموش العاملی؛ ترجمه غلامحسین باقری مهیاری رضا گرمابدری؛ ویرایش غلامحسین اعرابی.- تهران: دانشگاه امام حسین (ع)، موسسه چاپ و انتشارات، (چاپ اول): 336.1379 ص. - (دانشگاه امام حسین (ع)، موسسه چاپ و انتشارات؛ 87: سری علوم اسلامی؛ 4).
طراح روی جلد: عبدالحمید یغار.
عنوان اصلی: موسوعه الاستخبارات و الامن فی الاثار و النصوص الاسلامیه.
کتابنامه. شمارگان: 2000 نسخه.
جلد اول این دائرةالمعارف سه جلدی، که از آثار و متون اسلامی برگرفته شده، به مسائل اطلاعاتی، امنیتی، حفاظتی، ضد جاسوسی و... می‌پردازد. مطالب کتاب عبارتند از: «تجسس و پیگیری عیوب، سوءظن نسبت به دیگران، تهمت، رهبری و نظام، شناخت زمانه و اهل آن، هوشیاری و احتیاط، مشروعیت جمع‌آوری اطلاعات از

[ صفحه 24]

دشمن مسلمان و غیر مسلمان، موارد مشروعیت کسب خبر، اهداف و آمادگی دشمن، حضور در جنگ، کسب خبر از آگاهی‌ها و اطلاعات دشمن، شناسایی منطقه‌ی عملیاتی آینده، کسب آگاهی از زمین و محورهای حرکت، جاسوسی، شناسایی، کمین و مراقبت، مکانهای کمین، وظایف سازمانی فراگیر نیروهای شناسایی، حرکت جلودارها، انتخاب نقطه‌ی عزیمت جلودارها، تعداد پیشقراولان، استمرار شناسایی، کارآمد بودن سلاح و قابلیت آن برای جنگ، نحوه و چگونگی جاسوسی علیه دشمن، فراگیر بودن اطلاعات مورد نیاز، ترورهای تشکیلاتی دشمنان اسلام، عملیات تخریب، جنگ روانی، گروگان‌گیری و...».

دائرة المعارف اطلاعات و امنیت در آثار و متون اسلامی (جلد 2)

نوشته علی دعموش العاملی؛ ترجمه غلامحسین باقری مهیاری، رضا گرمابدری؛ ویرایش غلامحسین اعرابی. - تهران: دانشگاه امام حسین (ع)، موسسه چاپ و انتشارات، (چاپ اول): 336.1379 ص. - (دانشگاه امام حسین (ع)، موسسه چاپ و انتشارات؛ 88: سری علوم اسلامی؛ 5).
طراح روی جلد: عبدالحمید یغار.
عنوان اصلی: موسوعه الاستخبارات و الامن فی الاثار و النصوص الاسلامیه.
کتابنامه. شمارگان: 2000 نسخه.
جلد دوم از این دائرةالمعارف سه جلدی، که از آثار و متون اسلامی برگرفته شده است، به مسائل اطلاعاتی، امنیتی، حفاظتی، ضد جاسوسی و... می‌پردازد. مطالب کتاب عبارتند از: «نیروهای نظارت و مراقبت از دشمنان داخلی، علل و اسباب بازرسی و نظارت، بازرسی و نظارت در چارچوب اتهامات، زمینه‌های مراقبت و نظارت، شناخت مردم، وسایل مورد نیاز در جمع‌آوری اطلاعات، نظارت بر دستگاههای اداری، بازرسی و بازجویی در امور نظامیان، شرایط و خصوصیات فرماندهان نظامی، مشروعیت آزمودن و آزمایش کردن، راه و روشهای آزمودن، رخنه کردن و نفوذ در دستگاههای کفر و الحاد، رخنه و نفوذ در دستگاههای سیاسی و سازمانهای امنیتی و توجیهات و رهنمودهای عملیاتی».

دائرة المعارف اطلاعات و امنیت در آثار و متون اسلامی (جلد 3)

نوشته علی دعموش العاملی؛ ترجمه غلامحسین باقری مهیاری، رضا گرمابدری؛ ویرایش غلامحسین اعرابی. - تهران: دانشگاه امام حسین (ع)، موسسه چاپ و انتشارات، (چاپ اول): 336.1379 ص.- (موسسه چاپ و انتشارات دانشگاه امام حسین (ع)؛ 89: سری علوم اسلامی؛ 6).
عنوان اصلی: موسوعه الاستخبارات و الامن فی الاثار و النصوص الاسلامیه.
کتابنامه.
شمارگان: 2000 نسخه.
جلد سوم از این دائرةالمعارف سه جلدی، که از آثار و متون اسلامی برگرفته شده است، به مسائل اطلاعاتی، امنیتی، حفاظتی، ضد جاسوسی و... می‌پردازد. مطالب کتاب عبارتند از: «جاسوسان، طلایه و پیشقراولان سپاه، نیروهای نفوذی، راهنمایان و بلدچیان، اسرای جنگی، جاسوسان دشمن، جمع‌آوری اطلاعات از غیر مسلمان، پرسش و سؤال، چگونگی و کیفیت پرس‌وجو، گوش ایستادن و استراق سمع، نظارت و کمین کردن، ردیابی، نقش علائم و صفات در جهت شناسایی مردم، انتقال اطلاعات به فرمانده از طریق شفاهی، نامه‌نگاری، پیک و فرستاده، زبان رمز و سری، سنجش و ارزشیابی اطلاعات، تجزیه و تحلیل اطلاعات، تکیه بر اطلاعات و اخبار جاسوسان، نمونه‌های زمینه‌سازی طراحی، حفاظت از مرزها، حفاظت و دفاع از شهرها، تأمین و حفاظت از ارتش، پادگانها و

[ صفحه 25]

اردوگاهها، حفاظت از رهبران و فرماندهان و...».

فرهنگ آزادگان (جلد 1)

مؤلف: غلامعلی رجائی. - تهران: موسسه فرهنگی هنری ضریح، (چاپ اول): 333.1377 ص.
شمارگان: 3000 نسخه.
مندرجات: مقدمه؛ فصل اول: بزرگترین مشکل اسارت؛ فصل دوم: بهداشت؛ فصل سوم: درمان بیماری‌ها؛ فصل چهارم: نمونه‌های قساوت.
در جلد اول فرهنگ آزادگان بزرگترین مشکل اسارت دسترسی به آب عنوان شده است. نبودن آب برای وضو، طهارت و استحمام در اردوگاههای موصل، تکریت و بعقوبه بیشتر از سایر اردوگاهها ذکر شده است. در فصل بهداشت، به بیان خاطرات درباره‌ی بیماری‌ها و عدم بهداشت و ناراحتیهای حاصله از حشرات موذی پرداخته شده است. در فصل سوم، زمان درمان، نحوه‌ی درمان، نبودن پزشک و عدم رسیدگی به بیماران و در نتیجه شهادت اسرا بیان شده است. فصل چهارم (با عنوان: نمونه‌های قساوت) درباره‌ی ضرب و شتم اسرا و شکنجه و آزار آنها برای کسب اطلاعات است.

فرهنگ آزادگان (جلد 2)

مؤلف: غلامعلی رجائی.- تهران: موسسه فرهنگی هنری ضریح: (چاپ اول): 323.1377 ص. شمارگان: 3000 نسخه.
مندرجات: تغذیه در اسارت؛ فصل دوم: لباس و پوشاک؛ فصل سوم: سرما و گرما؛ فصل چهارم: نامه‌نویسی؛ فصل پنجم: مکان اسارت؛ فصل ششم: غربت و محرومیت در اسارت؛ فصل هفتم: آب و تشنگی؛ فصل هشتم: بازگشت به ایران.
در فصل اول این جلد از فرهنگ آزدگان، خاطرات آزادگان عزیز درباره وضع نامناسب تغذیه، گرسنگی مداوم و بد بودن مواد غذایی از نظر کمیت و کیفیت آمده است. فصل دوم به وضع لباس پرداخته، از نامناسب بودن و کمبود آن گفته است. فصل سوم درباره‌ی سرما و گرما در اردوگاههاست که حاکی از گرمای شدید در تابستان و سرمای گزنده در زمستان و نبودن امکانات تهویه یا گرمایش در اردوگاهها می‌باشد. فصل چهارم در ارتباط با ارسال نامه است. سانسور کردن نامه‌ها، دست بردن در مطالب و یا تحویل ندادن آنها به اسرا وضعی کاملا عادی بوده است. مکان اسارت، موضوع فصل پنجم است و در آن از تنگی جا و نبودن امکان بهداشتی بسیار اولیه سخن گفته شده است. موضوع فصل ششم غم غربت و محرومیت از همه چیز (حتی نماز جماعت و گریه در هنگام دعا) است. مبحث بعدی کمبود آب و تشنگی و جان دادن تعدادی از شهدا در اثر تشنگی است. فصل پایانی از خبر بازگشت به ایران صحبت می‌کند. خاطره‌ها، بیشتر، از اسرای زندانی در اردوگاهها موصل، بعقوبه، تکریت و رمادیه نقل شده‌اند.

فرهنگ آزادگان (جلد 3)

غلامعلی رجائی.- تهران: موسسه فرهنگی هنری ضریح، (چاپ اول): 310.1377 ص. شمارگان: 3000 نسخه.
مندرجات: فصل اول: آمارگیری؛ فصل دوم: مکر و حیله‌های دشمن؛ فصل سوم: ستون پنجم اسارت؛ فصل چهارم: خیانت‌های منافقین؛ فصل پنجم: صلیب سرخ؛ فصل ششم: حماقت‌های دشمن؛ فصل هفتم: تلاش دشمن در ایجاد انحراف؛ فصل هشتم: شهادت در اسارت.

[ صفحه 26]

آمارگیری از اسرا و استفاده از آن برای آزار اسرا، در فصل اول این جلد مورد بحث قرار می‌گیرد. فصل دوم از حیله‌های دشمن برای تضعیف روحیه‌ی اسرا و فصل سوم از عناصر ضد انقلابی سخن می‌گوید که در میان اسرا ایجاد رعب و وحشت کرده، برای عراقی‌ها جاسوسی می‌کرده‌اند. فصل چهارم از خیانت منافقین و ضد انقلاب به اسرای مومن ایرانی حکایتها دارد؛ از جمله، سانسور نامه‌ها و انتشار اخبار دروغ و تبلیغ برای پناهنده شدن. صلیب سرخ و نداشتن قدرت اجرایی، مبحث دیگری از این کتاب است. فصل ششم، حکایتهای طنزآمیزی از حماقتهای دشمن دارد و فصل هفتم تلاش مذبوحانه‌ی دشمن را برای ایجاد انحراف با نشان دادن فیلمهای مبتذل و پخش آهنگ و ترانه و صحبت روحانیانی چون شیخ علی تهرانی، بازگو می‌کند. فصل هشتم بیانگر تعداد شهدای هر اردوگاه و نحوه‌ی به شهادت رسیدن آنها در اثر رفتار وحشیانه‌ی عراقی‌هاست. خاطرات، بیشتر مربوط به اردوگاههای موصل، بعقوبه، عنبر، تکریت و صلاح‌الدین است.

فرهنگ آزادگان (جلد 4)

غلامعلی رجائی.- تهران: موسسه فرهنگی هنری ضریح، (چاپ اول): 362.1377 ص. شمارگان: 3000 نسخه.
مندرجات: فصل اول: بهانه‌های شقاوت؛ فصل دوم: نمادهای مظلومیت؛ فصل سوم: نگهبانان جلاد؛ فصل چهارم: انواع شکنجه؛ فصل پنجم: جرم محاسن؛ فصل ششم: مخالفت با روح مذهبی؛ فصل هفتم: حربه روانی؛ فصل هشتم: شکنجه‌های روحی؛ فصل نهم: مقاومت و پیروزی؛ فصل دهم: همبستگی، وحدت، ایثار.
بهانه‌های کوچک و بزرگی که عراقی‌ها برای اذیت و آزار اسیران پیدا می‌کردند، موضوع فصل اول این کتاب است. فصل دوم از مظلومیت اسیران ایرانی و فصل سوم از نگهبانانی که بسیار شقی و قصی‌القلب بودند، صحبت کرده است. فصل چهارم انواع شکنجه‌هایی را معرفی می‌کند که در اردوگاهها از آنها استفاده می‌شد. داشتن محاسن (ریش)، برای عراقی‌ها نشانه‌ی حزب‌اللهی بودن و پاسدار بودن محسوب و مایه‌ی عداوت شدید آنها می‌شد؛ به این موضوع در فصل پنجم پرداخته شده است. فصل ششم در ارتباط با مخالفت با انجام امور مذهبی از طرف عراقی‌هاست. استفاده از ترفندهای مختلف برای درهم شکستن روحیه‌ی اسرای ایرانی و شکنجه‌ی روحی آنان، مباحث فصلهای هفتم و هشتم کتاب هستند. فصل نهم بیانگر مقاومت اسیران، در اردوگاهها، در برابر همه ظلم‌ها و شکنجه‌ها است. همبستگی و وحدت موجود بین اسرای ایرانی و ایثار و از خودگذشتگی آنها پایان بخش این جلد از کتاب است.

فرهنگ آزادگان (جلد 5)

غلامعلی رجائی.- تهران: موسسه فرهنگی هنری ضریح، (چاپ اول): 330.1377 ص. شمارگان: 3000 نسخه.
مندرجات: فصل اول: ابوترابی اسوه مقاومت؛ فصل دوم: اسوه‌های صبر؛ فصل سوم: تشکیلات؛ فصل چهارم: مخفی‌کاری؛ فصل پنجم: راه‌های کسب خبر؛ فصل ششم: دشمن و سپاه؛ فصل هفتم: ابتکارها و خلاقیتها؛ فصل هشتم: اوقات فراغت؛ فصل نهم: برگزاری مراسم؛ فهرست راویان؛ فهرست منابع و مآخذ.
فصل اول این جلد از کتاب درباره‌ی حاج آقا ابوترابی، نماینده‌ی مجلس و روحانی اسیر ایرانی در عراق و تأثیر بسیار مثبت او بر اسیران ایرانی و نظامیان عراقی است. نمونه‌های افراد صبور در اردوگاهها، موضوع فصل دوم و سازماندهی فعالیت‌های اسرا و تعیین مسؤول برای انجام بهینه‌ی امور، موضوع فصل سوم است. در فصل چهارم از نیاز به مخفی نگاه داشتن بعضی از وسایل در اردوگاه سخن گفته شده و در فصل پنجم از راههای کسب خبر در اردوگاه نام برده می‌شود. رفتار عراقی‌ها با افراد سپاه و ترس دشمن از آنها، موضوع فصل ششم کتاب است و فصل

[ صفحه 27]

هفتم از ابتکار و خلاقیت اسیران ایرانی صحبت می‌کند؛ آنها که در اردوگاهها با نداشتن امکانات، موفق به ساختن بسیاری از ملزومات زندگی شدند. که این خود حکایتی است مجمل از توانایی‌های انسان. فصل هشتم نیز مطالبی در باب گذران اوقات فراغت در اسارت دارد. خاطرات، بیشتر مربوط به اردوگاههای موصل و بعقوبه هستند. در پایان کتاب فهرست اسامی راویان و فهرستی از منابع استفاده شده برای تنظیم این جلد درج شده است.

فرهنگ استراتژی

گردآوری و تدوین میرعلی محمدنژاد، محمدتقی نوروزی. - تهران: سنا، (چاپ اول): 8731. 603، III ص.: مصور، جدول، نمودار.
شمارگان: 3000 جلد.
صفحه عنوان به انگلیسی: A Dictionary of Strategy
شمارگان: 3000 جلد.
این کتاب، شامل واژگانی از علوم استراتژیک به ویژه علوم سیاسی، نظامی و روابط بین‌الملل است. تنظیم واژگان به ترتیب حروف الفبای فارسی است. زیرا هر واژه، شرح توصیفی مربوط به واژه ارائه شده است. در انتهای بخش توصیف هر واژه، گاهی، به مترادفهای آن نیز اشاره شده است. در پایان کتاب نیز فهرستی به ترتیب حروف الفبای انگلیسی، با ذکر شماره صفحه‌ی هر واژه در متن اصلی آمده است. در ابتدای کتاب، متن تقریظ سردار سرلشکر پاسدار «سید یحیی صفوی» (فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی) بر کتاب مذکور به چاپ رسیده است.

فرهنگ اسیران ایرانی در عراق (جلد 1): رهبری و مدیریت

کار گروهی پژوهش و تألیف. - تهران: سازمان تبلیغات اسلامی و حوزه هنری، دفتر ادبیات و هنر مقاومت، (چاپ اول): 156.1373 ص.
عنوان پشت جلد به انگلیسی Culture of Iranian P.O.W.S. in Iraq
شمارگان: 3300 نسخه.
جلد اول کتاب «فرهنگ اسیران ایرانی در عراق»، در ارتباط با موضوع رهبری و مدیریت است و به پنج فصل با موضوعات متعدد و متناسب با هم تقسیم شده است. سعی شده است که مطالب مندرج، تابع دو اصل مهم «مستند بودن و اصیل بودن» باشد. لذا گفته‌های هر منبع، در زیر نام وی آورده شده است. مطالب کتاب، حاصل تحقیقی است که (بیشتر) از طریق مصاحبه با روایتگران (محمد سیفی، رضا علی‌صمدی، حسن طاهروردی، سید حسن میرسید و حسن نوروزی)، که همگی از آزادگان هستند، به دست آمده است. قبل از شروع هر فصل، در بخشی به نام «روایتگران»، برخی از خصوصیات، چگونگی اسارت و معرفی اجمالی روایت‌کنندگان خاطرات ارائه شده است. بخش «ورود»، در ابتدای هر فصل توضیحی برای آشنا کردن ذهن خواننده با موضوع‌های مورد بحث آن فصل و بخش «تلخیص»، (شامل رئوس مطالب) در انتهای هر فصل آورده شده است. فهرستی از عناوین تحقیق در «طرح تحقیقاتی فرهنگ اسیران ایرانی در عراق» نیز در پایان کتاب ارائه شده است.

فرهنگ اصطلاحات اسرای ایرانی به انضمام دانستنی‌هایی از اسارت

گروه تحقیق و نویسندگان دفتر پژوهش و انتشارات، مسعود ده‌نمکی... [و دیگران]؛ زیر نظر ریاست ستاد رسیدگی به امور آزادگان عباسعلی وکیلی. - [تهران]: ستاد رسیدگی به امور آزادگان، 1374.

[ صفحه 28]

170 ص.: مصور. - (خاکریز پنهان؛ 5)
عنوان روی جلد: فرهنگ اصطلاحات و تعابیر اسرای ایران در عراق. شمارگان: 5000 نسخه.
گروه تحقیق و نویسندگان دفتر پژوهش و انتشارات: مسعود ده‌نمکی، جعفر مزیدیها، محمد قاسم‌خانی، رضا کاکا، علی‌اکبر آینه‌وند، ایرج هاتفی.
مندرجات: اشاره؛ مقدمه؛ فهرست اسامی راویان؛ بخش نخست: الفاظ و اصطلاحات به ترتیب حروف الفبا؛ بخش دوم: ضمائم شامل: درجات نظامی ارتش عراقی، تعابیر آشنا، حقوق ماهیانه اسرا برحسب درجه؛ فهرست الفبایی اصطلاحات و تعابیر؛ دعوت به همکاری.
این کتاب، مجموعه‌ای است شامل الفاظ و اصطلاحات مربوط به اسرای ایرانی که از خاطرات آنها گرفته شده است. اصطلاحات و تعابیر گردآمده طنزآمیز هستند. کتاب در دو بخش تنظیم شده است. در بخش اول الفاظ و اصطلاحات، به ترتیب حروف الفبا آمده است و در زیر هر کلمه، معنی و توضیحی ارائه شده است. در بخش دوم نیز اطلاعاتی درباره‌ی درجات نظامی ارتش عراق، تعابیر آشنا (فهرست اصطلاحات عربی و ترجمه‌ی آنها به فارسی، که برحسب حروف آغازین اصطلاحات در عربی تنظیم شده است)، حقوق ماهانه‌ی اسیران برحسب درجه (برحسب قوانین بین‌المللی، همراه با جدول و تصویر آن) آورده شده است. در پایان نیز فهرست الفبایی اصطلاحات به زبان فارسی و اسامی آزادگان راوی آورده شده است.

فرهنگ تاریخی - سیاسی ایران و خاورمیانه (جلد 1): [بخش 1]: واژه‌ها و اسناد سیاسی

تألیف غلامرضا علی‌بابایی. - تهران: مؤسسه خدمات فرهنگی رسا، (چاپ اول): 1374.
ص. 357 - 1: مصور، عکس، نمونه، نقشه. کتابنامه. شمارگان: 2200 نسخه.
این کتاب، بخش اول از جلد اول از یک مجموعه دو جلدی است که در چهار مجلد منتشر شده است.
مجلد حاضر، قست اول از جلد اول مجموعه‌ی دو جلدی واژه‌نامه‌ی فارسی تاریخی - سیاسی است که در خصوص مسائل ایران و خاورمیانه منتشر شده است. محتوای کتاب، شامل متن الفبایی کلمات و عبارات به همراه شرح آنها بوده، به دو قسمت تقسیم شده است. قسمت اول، واژگان انقلاب اسلامی ایران (حروف آ - ی) و قسمت دوم، خاورمیانه (حروف آ - س) است. شرح ارائه شده برای برخی از کلمات و عبارتها گاه به چند صفحه می‌رسد. تصاویر، نمونه‌ها، دستخطها و نقشه‌های سیاه و سفیدی نیز در بین متون ارائه شده که با زیرنویسی درباره‌ی عبارت یا کلمات مربوطه همراه است. در قسمت دوم و در قسمت الفبایی تحت عبارتهای جنگ ایران و عراق (1359 - 1376)، جنگ خلیخ فارس، قضیه شطالعرب، قطعنامه‌ها و موارد متعدد دیگر، مطالبی درباره‌ی دفاع مقدس ارائه شده است. در فهرست مندرجات (که شامل فهرست مدخلهای کتاب است)، از عبارات و کلمات به کار نرفته به آنچه در متن موجود است (از مدخل غیر مرجح به مدخل مرجح) ارجاع داده شده است.

فرهنگ تاریخی - سیاسی ایران و خاورمیانه (جلد 1): [بخش 2]: واژه‌ها و اسناد سیاسی

تألیف غلامرضا علی‌بابایی. - تهران: مؤسسه خدمات فرهنگی رسا، (چاپ اول): 1374.
ص. 946 - 358: مصور، عکس، نقشه.
کتابنامه.
شمارگان: 2200 نسخه
این کتاب بخش دوم از جلد اول یک مجموعه دو جلدی است که در چهار مجلد منتشر شده است.
مجلد حاضر، قسمت دوم از جلد اول مجموعه‌ی دو جلدی واژه‌نامه فارسی تاریخی - سیاسی، دو در خصوص

[ صفحه 29]

مسائل ایران و خاورمیانه است. محتوای کتاب، شامل متن الفبایی کلمات و عبارت قسمت دوم، خاورمیانه (حروف ش - ی) است. شرح ارائه شده‌ی برخی کلمات و عبارات گاه تا به چند صفحه می‌رسد. همچنین تصاویر و نقشه‌های سیاه و سفیدی در بین متون ارائه شده که با زیرنویس درباره‌ی هر عبارت یا کلمه‌ی مربوطه همراه است. در این مجله، مطالبی در خصوص دفاع مقدس ارائه شده است: از جمله: یونیماگ (گروه ناظر نظامی ملل متحد در ایران و عراق)، نبرد تانکها (جنگ تانکها)، قضیه‌ی شطالعرب، مذاکرات صلح ایران و عراق (مذاکرات مثلث)، کودتا در خاورمیانه (ایران) و مطالبی درباره‌ی کنفرانسها، قطعنامه‌ها، قراردادها، و طرحها.

فرهنگ تاریخی - سیاسی ایران و خاورمیانه (جلد 2): [بخش 1]: شرح حال رجال سیاسی، احزاب و گروه‌ها

تألیف غلامرضا علی‌بابایی. - تهران: مؤسسه خدمات فرهنگی رسا، (چاپ اول): 1374، ص. 501 - 1: مصور، عکس.
کتابنامه. شمارگان: 2200 نسخه.
این کتاب بخش اول از جلد دوم از یک مجموعه 2 جلدی است که در 4 مجلد منتشر شده است.
مجلد حاضر، قسمت اول از جلد دوم مجموعه‌ی دو جلدی واژه‌نامه فارسی تاریخی - سیاسی است که به شرح حال رجال سیاسی، احزاب و گروهها اختصاص دارد. محتوای کتاب شامل: «نام خانوادگی (در قسمت رجال سیاسی) با تنظیم الفبایی و نام احزاب و گروههای سیاسی زیر نام کشورهای خاورمیانه (اردن، اسرائیل، ایران، ترکیه، سوریه، عراق، لبنان، مصر و یمن) و بخشی مجزا، به نام «کمونیسم و احزاب کمونیستی در خاورمیانه»، است. قسمت اول، جنبه‌ی سرگذشتنامه‌ای دارد و در قسمت دوم، اطلاعات مربوط به سال تأسیس، رهبر، اعضاء، فعالیت‌های مربوطه و مآخذ آن ارائه شده است. تصاویری از اشخاص مرتبط با مدخلهای ارائه شده؛ به همراه زیرنویس به چاپ رسیده است. در متن کتاب، ضمن ارائه‌ی اطلاعاتی درباره‌ی سرگذشتنامه‌ی برخی از افراد، در مواردی به مسأله‌ی دفاع مقدس و مبارزات و حضور فرد مذکور در جنگ (چه در جبهه‌ی ایران و چه در جبهه‌ی عراق) اشاره شده است؛ از جمله: «علی‌اکبر هاشمی رفسنجانی، سید علی خامنه‌ای، مصطفی چمران، مهدی بازرگان، صدام حسین و....»

فرهنگ تاریخی - سیاسی ایران و خاورمیانه (جلد 2): [بخش 2]: جغرافیای طبیعی و سیاسی

تألیف غلامرضا علی‌بابایی - تهران: مؤسسه خدمات فرهنگی رسا، (چاپ اول): 1374.
ص. 504 - 1046 مصور، عکس، نقشه.
کتابنامه.
شمارگان: 2200 نسخه.
این کتاب بخش دوم از جلد دوم از یک مجموعه 2 جلدی است که در 4 مجلد منتشر شده است.
مجلد حاضر، قسمت دوم از جلد دوم مجموعه‌ی دو جلدی واژنامه‌ی فارسی تاریخی - سیاسی، و در خصوص جغرافیای طبیعی و سیاسی است. محتوای کتاب شامل اسامی شهرها، استانها، مناطق و پدیده‌های طبیعی (چون: کوه‌ها، رودها، تنگه‌ها و...) است. تصاویر، عکسها و نقشه‌هایی نیز با نظم و ترتیب الفبایی همراه متن مرتبط با مدخلهای ارائه شده، به همراه زیرنویس ارائه شده است. در پایان کتاب، پیوستهایی در خصوص حمله‌ی نظامی عراق به کویت در دوم اوت 1990 میلادی و اسناد تاریخی و سیاسی خاورمیانه ارائه شده است. مطالبی در خصوص دفاع مقدس در مباحث «آبادان، آذربایجان، اروندرود (شط العرب)، ایران، تنگه‌ی هرمز، تهران، خلیج‌فارس و عراق» ارائه شده است.

[ صفحه 30]


فرهنگ جبهه: آداب و رسوم (جلد 1)

مهدی فهیمی. - تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، (چاپ اول): 1369 .240 ص: مصور، جدول. عنوان پشت جلد به انگلیسی:The Battle fronts Cultural Lexicon: The Ethics and Manners
کتابنامه به صورت زیرنویس.
این کتاب در سالهای مختلف توسط ناشران متفاوت منتشر شده است.
در مجلد حاضر، ابتدا درباره فرهنگ و ایدئولوژی و معنی حقیقی آداب و الگوهای رفتار مطالبی بیان می‌شود و در ادامه، آداب و رسوم مربوط به هریک از موضوعات زیر در جبهه مطرح می‌شود: «آداب استخاره و تفأل، آداب امر به معروف و نهی از منکر، آداب برادری و تعاون، آداب بیماری و مداوا، آداب پست و نگهبانی دادن، آداب حرب و شجاعت، آداب خواب و بیداری، آداب خودسازی، آداب خوردن و آشامیدن، آداب دعا و مناجات، آداب سخن گفتن و سکوت کردن، آداب سنگر و چادر، آداب شهدا و مجروحین، آداب عبادت، آداب عهد و پیمان بستن، آداب عید و عزا، آداب فرماندهی و فرمانبری، آداب قرآن، آداب لباس، آداب مرخصی رفتن و جابه‌جایی، آداب مقابله با دشمن و اسرا، آداب مکاتبه و نامه‌نگاری، آداب میهمانی، آداب نذر، آداب مربوط به نظافت و بهداشت شخصی و محیط، آداب نظام جمع و آداب برخورد با حیوانات و حشرات». سپس فهرست توضیحی (بیانگر... رسوم) موضوع اصلی آداب و رسوم) و زیر آن، تقسیم موضوعی مربوط به آن ارائه شده است و در پایان نیز فهرست راویان (شامل: نام خانواگی، نام، سن، تحصیلات، گردان - واحد، یگان مربوطه و شماره‌ی فیش سند) آمده است.

فرهنگ جبهه: آداب و رسوم (جلد 2)

مهدی فهیمی. - تهران: سروش (انتشارات صدا و سیما)، فرهنگ گستر (چاپ سوم): 1377. 318،[13] ص.: مصور. - (فرهنگ جبهه؛ 14).
طراح روی جلد: هادی فراهانی.
عنوان پشت جلد به انگلیسی: Culture of War Front: The Ethics And Manners
این کتاب در سالهای مختلف توسط ناشران متفاوت منتشر شده است.
مطالب این جلد از «فرهنگ جبهه: آداب و رسوم» در ادامه جلد اول آن است و همانند جلد اول در ابتدا درباره فرهنگ و ایدئولوژی، معنی حقیقی آداب و الگوهای رفتار مطالبی بیان شده و در ادامه آداب و رسوم مربوط به هر یک از موضوعات در جبهه مطرح شده است. سپس فهرست توضیحی (بیانگر موضوع اصلی آداب و رسوم) و زیر آن تقسیم موضوعی مربوط به آن ارائه شده است و در پایان نیز فهرست راویان (شامل نام خانوادگی، نام، سن، تحصیلات، گردان - واحد، یگان مربوطه و شماره فیش سند) آمده است. مقدمه‌ی کتاب به زبان انگلیسی نیز در کتاب به چاپ رسیده است.

فرهنگ جبهه: اصطلاحات و تعبیرات (جلد 1)

گردآورنده: مهدی فهیمی. - تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، (چاپ اول): 95.1368 ص. - (دفتر ادبیات و هنر مقاومت، فرهنگ؛ 2).
عنوان پشت جلد به انگلیسی: The Fronts Culture Phrases and Slangs
این کتاب در سالهای مختلف توسط ناشران منتشر شده است.
اصطلاحات و تعبیرات جبهه مجموعه‌ای از لغات و عبارات است که نمایانگر افکار، اعتقادات، باورها، پسندها، دلبستگی‌ها، روابط و عرف و عاداتی هستند که در جبهه تجلی پیدا کرده‌اند. مطالب اولین جلد «فرهنگ جبهه:

[ صفحه 31]

اصطلاحات و تعبیرات»، به طور عمده از بین رزمندگان تهرانی گردآوری شده‌اند. گردآورنده در ابتدای کتاب مقدمه‌ای مبسوط در باب هدف و نحوه گردآوری اصطلاحات نوشته است کتاب در دو بخش اصلی تنظیم شده است. متن اصلی کتاب، اصطلاحات متداول در بین رزمندگان برای موضوعات مختلف - اعم از خوردن و خوابیدن تا تیر و ترکش و جراحت و شهادت - را مطرح کرده، معانی آنها و مورد استفاده‌ی هر یک از آنها را در بین رزمندگان شرح داده است. این اصطلاحات، در متن، به صورت الفبایی تنظیم شده‌اند. و در بخش دوم کتاب، (در بخش موضوع‌ها)، مطالب از نظر موضوعی جدا شده‌اند. در پایان کتاب نیز نمایه‌ی الفبایی از این اصطلاحات داده شده است.

فرهنگ جبهه: اصطلاحات و تعبیرات (جلد 4)

گردآورنده: مهدی فهیمی. - تهران: بنیاد حفظ آثار و ارزش‌های دفاع مقدس، (چاپ اول): 240.1371 ص.
شمارگان: 11000 نسخه.
این کتاب در سالهای مختلف توسط ناشران متفاوت منتشر شده است.
مطالب این کتاب (که جلد چهارم از مجموعه‌ی اصطلاحات و تعبیرات فرهنگ جبهه است)، به نقل از حدود چهارصد نفر از رزمندگان گردآوری شده است. کتاب در دو بخش اصلی تنظیم شده است. متن اصلی کتاب، حدود ششصد اصطلاح در موضوعات مختلف - اعم از خوردن و خوابیدن تا تیر و ترکش و جراحت و شهادت - را مطرح کرده، معانی آنها و مورد استفاده‌ی هر یک از آنها را در بین رزمندگان شرح داده است. این اصطلاحات، در متن، به صورت الفبایی تنظیم شده‌اند. و در بخش دوم کتاب، (در بخش موضوع‌ها)، مطالب از نظر موضوعی جدا شده‌اند.
در پایان کتاب نیز نمایه‌ی الفبایی از این اصطلاحات داده شده است.

فرهنگ جبهه: اوقات فراغت (جلد 1)

مهدی فهیمی [برای] وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاونت امور فرهنگی. - تهران: سروش (انتشارات صدا و سیما)؛ فرهنگ گستر، 1376.
173 ص.: عکس، جدول، نمودار. - (فرهنگ گستر؛ 26)
طراح روی جلد: هادی فراهانی.
عنوان پشت جلد به انگلیسی:The Batthe Fronts Culture: The Leisure Times
شمارگان: 8800 نسخه.
این کتاب در سالهای مختلف توسط ناشران متفاوت منتشر شده است.
در این مجلد ابتدا تعاریفی درباره‌ی فراغ و فراغت، گذران اوقات فراغت در گذشته و حال، اهمیت آن، وقت‌شناسی و شناخت زندگی روزمره‌ی رزمندگان بیان شده است. سپس نحوه‌ی گذران اوقات فراغت در مناطق عملیاتی «جنوب و جنوب غرب، غرب و جنوب»، به ترتیب، با ذکر نام و نام خانوادگی هر رزمنده در منطقه‌ی مربوطه و مبحث مربوط به نحوه‌ی گذران اوقات فراغت آمده است. در ادامه، بخشی به نحوه‌ی گذران اوقات فراغت بدون ذکر منطقه‌ای خاص ارائه می‌شود. کتاب، شامل فهرست و نموداری از برنامه‌های اوقات فراغت است. همچنین فهرستی از وسایل و امکانات گذران اوقات فراغت با موضوعات متنوع ارائه شده است. در پایان نیز فهرستی از راویان به ترتیب نام خانوادگی و به همراه شهر و استان مربوطه، سال تولد و منطقه‌ی جنگی مربوطه ارائه گردیده است. در آخر کتاب نیز عکسهایی در این رابطه به چاپ رسیده است.

[ صفحه 32]


فرهنگ جبهه: تابلو نوشته‌ها (جلد 1)

گردآورنده: مهدی فهیمی. - تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، (چاپ اول): 1368. 68 ص.، مصور. - (دفتر ادبیات و هنر مقاومت، فرهنگ؛ 1).
عنوان پشت جلد به انگلیسی:The Fronts Culture: Placards
این کتاب در سالهای مختلف توسط ناشران متفاوت منتشر شده است.
کتاب «فرهنگ جبهه: تابلو نوشته‌ها، به فرهنگ نوشتاری در جبهه‌ها اختصاص دارد. گردآورنده کتاب در مقدمه به تفصیل درباره تابلونویسی در جنگ و اهمیت آن سخن گفته و نحوه گردآوری مطالب را شرح داده است. سپس متن تابلوهای نمونه که گردآوری شده (و هر متن گویای حال و هوای خاصی از جبهه است) ارائه شده است. این متنها به صورت الفبایی تنظیم شده‌اند. علاوه بر متن تابلو نوشته‌ها، لباس نوشته‌ها و سربند نوشته‌ها یا پیشانی‌بند نوشته‌ها، همراه با خاطراتی به نقل از رزمندگان در هنگام نصب تابلوها، در کتاب آمده است. در پایان کتاب نیز هفده تصویر از سربندها، لباس نوشته‌ها و تابلو نوشته‌ها به چاپ رسیده است.

فرهنگ جبهه: شعارها و رجزها (جلد 1)

[گردآورنده] مهدی فهیمی؛ [برای] وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاونت امور فرهنگی. - تهران: سروش (انتشارات صدا و سیما)؛ فرهنگ گستر، 1370.
319 ص.، جدول.- (فرهنگ گستر، 25).
عنوان پشت جلد به انگلیسی:Culture of The War Front
منابع و مآخذ: ص. 59 - 58
این کتاب در سالهای مختلف توسط ناشران متفاوت منتشر شده است.
در مجلد حاضر، ابتدا تعاریفی همراه با نمونه‌ای از اشعار و رجزها در تاریخ پیامبر (ص) و حماسه‌ی حسینی، شعار در فرهنگ عامه، شعارهای مردم در انقلاب اسلامی، شعارها و رجزها در جبهه‌های جنگ تحمیلی و زمینه‌ها و روشهای محلی در جبهه، شعار و شوخ‌طبعی موضوعات و مضامین، نحوه‌ی گردآوری و مواردی چون شعار و شوخ‌طبعی ارائه شده، سپس در پنج فصل مجزا، هر یک از شعارها و رجزها به تنهایی همراه با مطالبی چون: اجزای آن، لحن و آهنگ، تکخوانی و همخوانی، حالات و حرکات می‌آید. در ادامه، شعارهای عملیاتی و شعارهای پراکنده (شعارهای کوتاهی که دارای شکل و فرم خاصی نیست) ارائه شده است. در پایان کتاب نیز «فهرست عام»، (شامل آیات، روایات، ادعیه، اسماء الهی و مذهبی، اشخاص، امکنه، گروهها و رسته‌های نظامی و...) برای راهنمایی آمده است. جدولی نیز از راویان شعارها و رجزها (شامل: «نام و نام خانوادگی، گردان - واحد و لشکر - یگان» مربوطه) ارائه شده است.

فرهنگ جبهه: شعارها و رجزها (جلد 2)

مهدی فهیمی. - تهران: سروش (انتشارات صدا و سیما)؛ فرهنگ گستر، (چاپ اول): 1378. 218 ص. جدول،عکس.
عنوان به انگلیسی: Culture of The War Front
شمارگان: 5000 جلد.
مقدمه کتاب به زبان انگلیسی نیز به چاپ رسیده است.
این کتاب در سالهای مختلف توسط ناشران متفاوت منتشر شده است.
در این جلد از مجموعه‌ی «فرهنگ جبهه»، شعارها و رجزهای رایج در میان رزمندگان، ذیل پنج فصل با عناوین زیر گرد آمده است: 1- تکمله و تتمه‌ی جلد اول (که ضمن ارجاع شعار به صفحه مربوطه در جلد اول، ادامه‌ی آن ذکر می‌شود)؛ 2- شوخ شعارها؛ 3- شعارها و رجزها (تنظیم این بخشها همانند جلد اول است)؛ 4 - شعارهای غیر فارسی

[ صفحه 33]

(بیشتر این شعارها به زبان ترکی است و ترجمه‌ی آنها زیرنویس شده است)؛ 5- پراکنده‌ها (شعارها و رجزهایی که فاقد شکل و فرم خاصی می‌باشند). بخش پایانی کتاب به فهرست عام (شامل فهرست آیات، روایات، ادعیه، اسماء الهی، اشخاص، امکنه، گروهها و دسته‌های نظامی و نظایر آن) اختصاص دارد. پایان‌بخش کتاب عکسهایی از شعار نوشته‌ها و رزمندگان در حال شعار دادن است.

فرهنگ جبهه: شوخ طبعی‌ها (جلد 1)

مهدی فهیمی [برای] وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاونت امور فرهنگی. - تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاونت امور فرهنگی؛ دفتر پژوهش و گسترش فرهنگ جبهه، 214.1369 ص. عکس، جدول. - (فرهنگ جبهه؛ 22. طراح روی جلد: هادی فراهانی.
عنوان پشت جلد به انگلیسی: Culture of The War Front: Wise Cracks and Senses of Humor
صفحه‌ی عنوان به انگلیسی: The Battle Field Culture
شمارگان: 17000 نسخه.
ترجمه‌ی خلاصه‌ی مقدمه به زبان انگلیسی.
این کتاب در سالهای مختلف توسط ناشران متفاوت منتشر شده است.
در این مجلد، ابتدا درباره‌ی ادب و سنت شوخ‌طبعی و نیز روشهای شوخ‌طبعی در جبهه مطالبی بیان شده، سپس شوخ‌طبعیهای جبهه در در ده فصل و موضوع مجزا ارائه داده است. هر یک از مدخلهای شوخی ارائه شده با نحوه‌ی مطرح شدن آن و احیانا واقعه‌ای که موجب بروز آن شده، همراه است. موضوعات، شامل: «اشاره و کنایه، تواضع و تجاهل، جنگ و دشمن، خوردن و آشامیدن، سلامتی و صلوات، شهادت، عبادت و دعا، غیبت، گفت‌وگو، مزاح و مطایبه» است. پس از آن، یک فهرست موضوعی - که فاقد نظم الفبایی است - از عناوین شوخی ارائه شده است و بعد از آن، جدولی از راویان (شامل نام خانوادگی، نام، سن، گردان - واحد، لشکر - یگان) ارائه می‌شود.
عکسهای کتاب نیز بیاگر مطالبی در این زمینه است.

فرهنگ جبهه: شوخ طبعی‌ها (جلد 2)

مهدی فهیمی.- تهران: سروش (انتشارات صدا و سیما)؛ فرهنگ گستر، 259.1371 ص.: عکس (بخش رنگی)، جدول. - (فرهنگ گستر؛ 23)
طراح روی جلد: هادی فراهانی.
عنوان پشت جلد به انگلیسی:Culture of The War Front: Wise Cracks and Senses of Humor
این کتاب در سالهای مختلف توسط ناشران متفاوت منتشر شده است.
در این مجلد، ابتدا درباره‌ی حسن خلق و خلق حسن، مزاح مذموم و مزاح ممدوح، سنت نبوی در شوخ‌طبعی و صورت مطایبه، مطالبی بیان، و سپس شوخ‌طبعیهای جبهه در ده فصل و موضوع مجزا ارائه شده است. هر یک از مدخلهای شوخی ارائه شده با نحوه‌ی مطرح شدن آن و احیانا واقعه‌ای که موجب ابراز آن شده، همراه است. موضوعات شامل: «اشاره و کنایه، تواضع، مزاح و مطایبه، خوردن و آشامیدن، عبادت، تجاهل، دعا، صلوات، جنگ و دشمن و گفت‌وگو» است. سپس یک فهرست موضوعی فاقد نظم الفبایی، از عناوین شوخی موضوع ذکر شده، ارائه گردیده است. بعد از آن نیز جدولی از راویان (شامل: نام خانوادگی، نام، سن، گردان - واحد، لشکر - یگان) به چاپ رسیده است. عکسهای کتاب نیز بیانگر مطالبی در این زمینه است.

[ صفحه 34]


فرهنگ جبهه: شوخ طبعی‌ها (جلد 3)

[گردآورنده] مهدی فهیمی [برای] وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاونت امور فرهنگی. - تهران: سروش (انتشارات صدا و سیما)؛ فرهنگ گستر. - (چاپ اول): 1378.
359 ص.: عکس، جدول.
طرح روی جلد: هادی فراهانی.
عنوان پشت جلد به انگلیسی:Culture of The War Front: Wise Cracks and Senses of Humor
شمارگان: 5000 نسخه.
این کتاب در سالهای مختلف توسط ناشران متفاوت منتشر شده است.
در این جلد از مجموعه‌ی «فرهنگ جبهه» بخش دیگری از شوخ‌طبعیهای رایج در میان رزمندگان اسلام بر اساس خاطرات و روایتهای رزمندگان اسلام به طبع رسیده است. کتاب متشکل از پانزده فصل با این عناوین است: 1. اشاره و کنایه؛ 2. تواضع و تأدیب نفس؛ 3. مزاح و مطایبه؛ 4- خوردن و آشامیدن؛ 5- عبادت و اخلاص؛ غیبت و حضور؛ 7- سلام و صلوات؛ 8- جبهه‌ی جنگ و دشمن؛ 9- گفت و شنود؛ 10- شهادت و بهشت موعود؛ 11- رندی و عیاری؛ 12- تجاهل و تظاهر؛ 13- دعا و توسل؛وقایع اتفاقیه؛ 15- بدیهه‌گویی و حاضرجوابی. کتاب با «فهرست موضوعی مطالب، نام و مشخصات، راویان و عکسهایی از جبهه و رزمندگان دفاع مقدس» به پایان می رسد.

فرهنگ جبهه: شوخ طبعی‌ها (جلد 4)

مهدی فهیمی. - تهران: بنیاد حفظ آثار و ارزشهای دفاع مقدس؛1371.[269] ص.، جدول. -
شمارگان: 11000 نسخه.
ترجمه‌ی مقدمه به زبان انگلیسی در پایان کتاب.
این کتاب در سالهای مختلف توسط ناشران متفاوت منتشر شده است.
در این مجلد، ابندا درباره‌ی جنگ و صلح، تعدد، تنوع و تراکم، ینابیع حکمت از قلب به زبان، حسن خلق و خلق حسن، مزاح مذموم و مذاح ممدوح، سنت نبوی در شوخ‌طبعی و صور مطایبه مطالبی بیان می‌شود و سپس شوخ‌طبعیهای جبهه را در دوازده فصل و موضوع مجزا ارائه داده است. هر یک از مدخلهای شوخی ارائه شده با نحوه‌ی مطرح شدن آن و احیانا واقعه‌ای که موجب بروز آن گردیده، همراه است. موضوعات شامل: «اشاره و کنایه، تواضع، مزاح و مطایبه، خوردن و آشامیدن، عبادت، تجاهل، دعا، صلوات، جنگ و دشمن و گفت و گو» است. سپس یک فهرست موضوعی (که فاقد نظم الفبایی است) از عناوین شوخی ذیل ده موضوع ذکر شده، ارائه گردیده است. بعد از آن نیز جدولی از راویان (شامل: نام خانوادگی، نام، سن، گردان - واحد، لشکر یگان) به چاپ رسیده است. عکسهای کتاب نیز بیانگر مطالبی در این زمینه است.

فرهنگ جبهه: مشاهدات (جلد 02): استانهای اصفهان، ایلام

مهدی فهیمی.- تهران: سروش (انتشارات صدا و سیما)، فرهنگ گستر، 232.1377 ص.: عکس. - (فرهنگ گستر، 11).
عنوان پشت جلد به انگلیسی:Culture of The War Front: Observations
این کتاب در سالهای مختلف توسط ناشران متفاوت منتشر شده است.
مجلد حاضر، شامل برگزیده‌ی روایتها و حکایتهای رزمندگان محصل در استانهای اصفهان و ایلام است که از نحوه‌ی پذیرش و اعزام به جبهه، آموزش و روزهای اول منطقه، پست و نگهبانی، شب عملیات، برخورد با فرماندهی، درگیری با دشمن، مواجهه با زخمی‌ها و شهدا و... مطالبی بیان داشته‌اند. در این کتاب، به ترتیب، زیر هر استان، عناوین ذکر شده به همراه ماجرای نقل شده ارائه می‌شود. هر مدخل با اعداد مندرج با اعداد مندرج در حواشی (کد رجوع به راوی

[ صفحه 35]

در فهرست راویان و فهرست عام) شماره‌گذاری شده است. در پایان نیز فهرست راویان (شامل: کد ارجاع، نام خانوادگی، نام، استان، و شهر مربوط، سال تولد، میزان تحصیلات، یگان مربوطه و سمت وی در جبهه) و سپس فهرست عام (محل تولد، شهرستان و بخش، تحصیلات، لشکر و یگان، گردان و واحد، رسته و مسؤولیت، عملیات، منطقه، سال واقعه، شهدا) ارائه شده است که ابتدا به استان مربوطه و سپس کد هر روایت ارجاع داده شده است.

فرهنگ جبهه: مشاهدات (جلد 09): استانهای لرستان، مازندران، مرکزی، هرمزگان

مهدی فهیمی؛ (برای) وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاونت امور فرهنگی - تهران: فرهنگ گستر؛ سروش (انتشارات صدا و سیما)، 210.1380 ص. (فرهنگ گستر؛ 9) شمارگان: 4400 نسخه.
عنوان پشت جلد به انگلیسی :Culture of The War Front: Observations
این کتاب در سالهای مختلف توسط ناشران متفاوت منتشر شده است.
مجلد حاضر شامل برگزیده روایتها و حکایتهای رزمندگان محصل در استانهای لرستان، مازندران، مرکزی و هرمزگان است. رزمندگان از نحوه‌ی پذیرش و اعزام به جبهه، آموزش و روزهای اول حضور در منطقه، پست و نگهبانی، شب عملیات، برخورد با فرماندهی، درگیری با دشمن، مواجهه با زخمی‌ها و شهدا و... مطالبی بیان داشته‌اند. در متن کتاب زیر هر استان عناوین ذکر شده به همراه ماجرای نقل شده ارائه می‌شود. هر مدخل با اعداد مندرج در حواشی (کد رجوع به راوی در فهرست راویان و فهرست عام) شماره‌گذاری شده است. در پایان نیز فهرست راویان (شامل: کد ارجاع، نام خانوادگی، نام، استان و شهر مربوط، سال تولد، میزان تحصیلات، یگان مربوطه و سمت وی در جبهه) و سپس فهرست عام (محل تولد، شهرستان و بخش، تحصیلات، لشکر و یگان، گردان و واحد، رسته و مسئولیت، عملیات، منطقه، سال واقعه، شهدا) ارائه شده است که ابتدا به استان مربوطه و سپس کد هر روایت ارجاع داده شده است.

فرهنگ جبهه: مشاهدات (جلد 10): استانهای همدان، یزد

مهدی فهیمی [برای] وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاونت امور فرهنگی. - تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاونت امور فرهنگی، دفتر پژوهش و گسترش فرهنگ جبهه، 224.1373 ص.: مصور. - (فرهنگ جبهه؛ 21).
عنوان پشت جلد به انگلیسی:Culture of The War Front: Observations
شمارگان: 3300 نسخه.
این کتاب در سالهای مختلف توسط ناشران متفاوت منتشر شده است.
مجلد حاضر شامل برگزیده‌ی روایتها و حکایتهای رزمندگان محصل در استانهای همدان و یزد است که از نحوه‌ی پذیرش و اعزام به جبهه، آموزش و روزهای اول منطقه، پست و نگهبانی، شب عملیات، برخورد با فرماندهی، درگیری با دشمن، مواجهه با زخمی‌ها و شهدا و... مطالبی بیان داشته‌اند. ابتدا مطالب مربوط به استان همدان و سپس استان یزد آمده است و در زیر هر استان، عناوین ذکر شده به همراه ماجرای نقل شده ارائه شده است. هر مدخل با اعداد مندرج در حواشی (کد رجوع به راوی در فهرست راویان و فهرست عام) شماره‌گذاری شده است. در پایان نیز فهرست راویان (شامل: کد ارجاع، نام خانوادگی، نام، استان و شهر مربوطه، سال تولد، میزان تحصیلات، یگان مربوطه و سمت راوی در جبهه) و سپس فهرست عام (محل تولد، شهرستان و بخش، تحصیلات، لشکر و یگان، گردان و واحد، رسته و مسؤولیت، عملیات، منطقه، سال واقعه و شهدا) به چاپ رسیده است که ابتدا به استان مربوطه و سپس به کد هر روایت ارجاع داده شده است.

[ صفحه 36]


فرهنگ جبهه: مکاتبات (جلد 1)

[گردآورنده] مهدی فهیمی [برای] وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاونت امور فرهنگی.- تهران: سروش (انتشارات صدا و سیما)؛ فرهنگ گستر، (چاپ دوم): 1377.
329 ص.: عکس، جدول، نمونه.- (فرهنگ گستر: 8).
عنوان پشت جلد به انگلیسی:Culture of The War Front
شمارگان: 4400 نسخه.
در این کتاب در سالهای مختلف توسط ناشران متفاوت منتشر شده است.
در مجلد حاضر، ابتدا درباره‌ی نامه و پیشینه‌ی نامه‌نگاری و شیوه‌های مکاتبه در جبهه مطالبی بیان شده است. سپس مکتوبات - شامل: نام فرستنده و گیرنده، مبدأ، مقصد و تاریخ مکاتبه به همراه متن اصلی - به ترتیب، شماره‌گذاری و ارائه شده است. مکتوبات شامل نامه‌هایی است که رزمندگان برای دوستان، آشنایان، فامیل، پدر، مادر و.... نوشته‌اند. سپس فهرست عام (شامل: آیات، روایات، استغاثه‌ها، کلمات بزرگان، آداب و رسوم، امثال، حکم، اصطلاحات و اعلام، شعرها، شعارها، مطایبات، مطلع‌ها، امضاها، و حسن ختام‌های نامه‌ها، پاکت نوشته‌ها - مطالبی که روی پاکت نوشته می‌شد - و نویسندگان نامه) ارائه شده که با ارجاع به شماره‌ی مکتوب مورد نظر می‌تواند جهت راهنمایی مورد استفاده قرار گیرد. در پایان کتاب نیز نمونه‌هایی از دستخط متن اصلی نامه‌ها به همراه امضاها و شعرها و شعارهای به کار رفته ارائه گردیده است. هر نامه دارای شماره‌ای مربوط به سند اصلی است که از آن استخراج شده است. اصلاحات و توضیحات هر نامه نیز با ارجاع به پانویس هر متن ارائه شده است.

فرهنگ جبهه: مکاتبات (جلد 2)

[گردآورنده] مهدی فهیمی [برای] وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاونت امور فرهنگی.- تهران: سروش (انتشارات صدا و سیما)؛ فرهنگ گستر، 1375.
217 ص.، [38] ص.، نمونه.- (فرهنگ گستر: 9).
عنوان پشت جلد به انگلیسی:Culture of The War Front
شمارگان: 4400 نسخه.
این کتاب در سالهای مختلف توسط ناشران متفاوت منتشر شده است.
در این مجلد از فرهنگ جبهه به ارائه‌ی نامه‌های رزمندگان از جبهه‌های نبرد به دوستان، آشنایان و خانواده‌هایشان پرداخته شده است. این نامه‌ها (که بیشتر آنها از جبهه‌های جنوب فرستاده شده‌اند) حاوی پیامها و درسهای مقاومت و ایثار برای امت اسلامی هستند. در این نامه‌ها - که توسط گردآورندگان، از نظر نثر و شیوه‌ی نگارش تا حدودی تصحیح شده‌اند - رزمندگان، به توضیح شرایط خود و بیان خواسته‌هایشان از دوستان و آشنایان و بیان نصیحت و پند [خصوصا تأکید بر حمایت از امام (ره)] می‌پردازند. در ابتدای هر نامه با ذکر شماره‌ی مکتوب در کتاب، نام فرستنده و گیرنده، مبدأ، مقصد و تاریخ ارسال مشخص شده است. هر نامه دارای شماره‌ی مربوط به سند اصلی استخراج شده از آن نیز می‌باشد. اصلاحات و توضیحات هر نامه نیز با ارجاع به پانویس هر متن ارائه شده است. سپس فهرست عام (شامل: آیات، روایات، ادعیه، استغاثه‌ها، کلمات بزرگان، آداب و رسوم، امثال و حکم، اصطلاحات و اعلام، شعرها و شعارها، مطایبات، مطلع‌ها، امضاها، و حسن ختام‌های نامه‌ها، پاکت نوشته - مطالبی که روی پاکت نوشته می‌شد - و نویسندگان) ارائه شده است. در پایان کتاب نیز نمونه‌هایی از دستخط متن اصلی نامه‌ها آمده است.

فرهنگ جبهه: منظومه‌ها (جلد 1)

گردآورنده: مهدی فهیمی؛ [برای] وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاونت امور فرهنگی.- تهران: سروش (انتشارات صدا و سیما)، فرهنگ گستر.- (چاپ اول): 1378.
272 ص.: عکس، جدول.-(فرهنگ گستر؛ 6).

[ صفحه 37]

طراح روی جلد: هادی فراهانی.
عنوان پشت جلد به انگلیسی:Culture of The War Front
شمارگان: 4400 نسخه.
این کتاب در سالهای مختلف توسط ناشران متفاوت منتشر شده است.
جلد اول «منظمومه‌ها»، از مجموعه کتابهای «فرهنگ جبهه»، شامل اشعار مربوط به جبهه‌های جنگ است. کتاب، با مقدمه‌ای درباره‌ی نظم و نثر اجتماعی و عامیانه و شعر مقاومت آغاز می‌شود. سپس قطعات کوتاه و بلند منظوم رزمندگان، در ده فصل، با این عناوین آمده است: «استغاثه و توسل، رزمجویی و دریغ‌گویی، تذکره‌ی شهدا، وصف حال و شرح فراق، صدامسرایی، شعر عامیانه، سرباز سروده، نظیره و نقیضه، شاعرانه و پراکنده‌ها». بخش ضمائم کتاب، مشتمل بر «توضیحاتی برای فصل هشتم، اوزان عروضی برخی از اشعار، مطلع منظومه‌ها، فهرست عام و فهرست راویان هنر مقاومت» است.

فرهنگ جبهه: یادگار نوشته‌ها

[گردآورنده] مهدی فهیمی [برای] وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاونت امور فرهنگی.- تهران: سروش (انتشارات صدا و سیما)؛ فرهنگ گستر، 1375.
215 ص.: مصور، نمونه.- (فرهنگ گستر؛ 7). طراح روی جلد: هادی فراهانی.
عنوان پشت جلد به انگلیسی:Culture of The War Front: the Written Reminiscents
کتابنامه. شمارگان: 4400 نسخه.
این کتاب در سالهای مختلف توسط ناشران متفاوت منتشر شده است.
در مجلد حاضر، ابتدا به توضیح مفاهیم و مصادیق یادگار و نیز زمینه‌ها و ضرورتهایی که منجر به این پدیده گردیده، به همراه روش‌شناسی یادگارها از نقطه‌ی اوج عواطف، صفحه‌آرایی و سندسازی اشاره شده، مطالبی درباره‌ی مکان‌یابی، تیپ‌شناسی، موضوعات و مضامین مربوط به آن بیان شده است. سپس هر یک از یادگار نوشته‌ها، پندنامه‌ها، حسب حال‌ها، شفاعتنامه‌ها، و پیامها در فصلهای مجزا با شماره، امضاها و حسن ختام‌ها ارائه گردیده است. هر عنوان، شامل نام اشخاص و تاریخ نیز هست. در پایان نیز فهرست عام (شامل: آیات، روایات، ادعیه، استغاثه‌ها، کلمات بزرگان، اصطلاحات و اعلام، شعرها، شعارها، مطالبات، مطلع‌ها، امضاها و حسن ختام‌ها، اشخاص) ارائه می‌شود که برای راهنمایی به شماره‌ی مدخل مربوطه ارجاع داده می‌شود. در آخر کتاب نیز نمونه‌هایی از دستخطهای اصلی یادگار نوشته‌ها موجود است.

فرهنگ جغرافیایی آبادیهای کشور جمهوری اسلامی ایران (جلد 34): بانه

سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.- تهران: سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، 1373.
178 ص.: مصور، عکس، نقشه (تاشده) نمودار، جدول.- (برگ 4 - 38 NI).
شمارگان: ذکر نشده است.
جلد 34 این مجموعه توصیفی است از شهرها و آبادیهای بزرگ و کوچک، راهها، مزارع، مکانهای مسکونی و غیرمسکونی، نام و مشخصات رودها، دشتها، کوهها و دیگر عوارض طبیعی استان کردستان (بخصوص شهرستان بانه و توابع)، که به ترتیب الفبای نام پدیده، با مقیاس 1:250000 (در سیستم U.T.M) تهیه شده است. اسامی، آوانویسی با الفبای لاتین و تصاویر، زیرنویس دراند. اطلاعات هر مدخل شامل: «مشخصات جغرافیایی، ارتفاع، مختصات جغرافیایی، زبان، دین، وضعیت اقتصادی و اجتماعی، فرآورده‌ها، پوشش گیاهی و نظایر آن و همچنین، بناها و آثار هنری و باستانی و جلوه‌های تاریخی، سیاسی موجود در شهر یا قریه» است. در شرح مدخلها، حوادث، ویرانی‌ها و رویدادهای مربوط به جنگ ایران و عراق نیز ارائه شده‌اند.

[ صفحه 38]


فرهنگ جغرافیایی آبادی‌های کشور جمهوری اسلامی ایران (جلد 35): سنندج

سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.- تهران: سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، 1374.
269 ص.: مصور، عکس، نقشه (تاشده)، نمودار، جدول.- (برگ 3 - 83 NI).
شمارگان: ذکر نشده است.
جلد 35 این مجموعه، توصیفی است از شهرها، آبادیهای بزرگ و کوچک، راهها، مزارع، مناطق مسکونی و غیر مسکونی، نام و مشخصات رودها، دشتها، کوهها و دیگر عوارض طبیعی استان کردستان (به ویژه شهرستان سنندج و توابع)؛ که به ترتیب الفبای نام پدیده، با مقیاس 1:250000 (در سیستم U.T.M) تهیه شده است. اسامی، آوانویسی با الفبای لاتین و تصاویر، زیرنویس دارند. اطلاعات هر مدخل شامل: «مشخصات جغرافیایی، ارتفاع، مختصات جغرافیایی، زبان، دین، وضعیت اقتصادی و اجتماعی، فرآورده‌ها، پوشش گیاهی و نظایر آن و همچنین، بناها و آثار هنری و باستانی و جلوه‌های تاریخی، سیاسی موجود در شهر یا قریه» است. در شرح مدخلها، حوادث، ویرانی‌ها و رویدادهای مربوط به جنگ ایران و عراق نیز ارائه شده‌اند.

فرهنگ جغرافیایی آبادی‌های کشور جمهوری اسلامی ایران (جلد 46): کرمانشاه

سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.- تهران: سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، 1374.
767 ص.: مصور، عکس، نقشه (تا شده)، نمودار، جدول.- (برگ 8 - 83 NI).
شمارگان: ذکر نشده است.
جلد 46 این مجموعه، توصیفی است از شهرها، آبادیهای بزرگ و کوچک، راهها، مزارع، مناطق مسکونی و غیر مسکونی نام و مشخصات رودها، دشتها، کوهها، دیگر عوارض طبیعی استان کرمانشاه (به ویژه شهرستان کرمانشاه و توابع)؛ که به ترتیب الفبای نام پدیده، با مقیاس 1:250000 (در سیستم U.T.M) تهیه شده است، اسامی آوانویسی با الفبای لاتین و تصاویر، زیرنویس دارند. اطلاعات هر مدخل شامل: «مشخصات جغرافیایی، ارتفاع، مختصات جغرافیایی، زبان، دین، وضعیت اقتصادی و اجتماعی، فرآورده‌ها، پوشش گیاهی و نظایر آن همچنین، بناها و آثار هنری و باستانی و جلوه‌های تاریخی، سیاسی موجود در شهر یا قریه» است. در شرح مدخلها حوادث، ویرانی‌ها و رویدادهای مربوط به جنگ ایران و عراق نیز ارائه شده‌اند.

فرهنگ جغرافیایی آبادی‌های کشور جمهوری اسلامی ایران (جلد 56): ایلام

سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.- تهران: سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، 1372.
91 ص.: مصور، عکس، نقشه (تاشده)، نمودار، جدول.- (برگ 11 - 83 NI).
شمارگان: ذکر نشده است.
شماره این جلد، ایلام، در کتاب 56 ذکر شده که با شماره جلد مربوط به قصر شیرین تکراری است.
این جلد از این مجموعه، توصیفی است از شهرها، آبادیهای بزرگ و کوچک، راهها، مزارع، مناطق مسکونی و غیر مسکونی نام و مشخصات رودها، دشتها، کوهها و دیگر عوارض طبیعی استان ایلام (به ویژه شهرستان ایلام و توابع)؛ که به ترتیب الفبای نام پدیده، با مقیاس 1:250000 (در سیستم U.T.M) تهیه شده است، اسامی، آوانویسی با الفبای لاتین و تصاویر، زیرنویس دارند. اطلاعات هر مدخل شامل: «مشخصات جغرافیایی، ارتفاع، مختصات جغرافیایی، زبان، دین، وضعیت اقتصادی و اجتماعی، فرآورده‌ها، پوشش گیاهی و نظایر آن و همچنین، بناها و آثار هنری و باستانی و جلوه‌های تاریخی، سیاسی موجود در شهر یا قریه» است. در شرح مدخلها حوادث، ویرانی‌ها و رویدادهای مربوط به جنگ ایران و عراق نیز ارائه شده‌است.

[ صفحه 39]


فرهنگ جغرافیایی آبادی‌های کشور جمهوری اسلامی ایران (جلد 56): قصر شیرین

سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح. - تهران: سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، 1373.
317 ص.: مصور، عکس، نقشه (تاشده)، نمودار، جدول. - (برگ 7 - 83. NI).
شمارگان: ذکر نشده است.
شماره این جلد، قصر شیرین، در کتاب 56 ذکر شده که با شماره جلد مربوط به ایلام تکرار است.
این جلد از مجموعه، توصیفی است از شهرها، آبادیهای بزرگ و کوچک، راهها، مزارع، مناطق مسکونی و غیر مسکونی، نام و مشخصات رودها، دشتها، کوهها و دیگر عواض طبیعی استان کرمانشاه (به ویژه شهرستان قصر شیرین و توابع)؛ که به ترتیب الفبای نام پدیده، با مقیاس 1:250000 (در سیستم U.T.M) تهیه شده است. اسامی، آوانویسی الفبای لاتین و تصاویر، زیرنویس دارند. اطلاعات الفبای لاتین و تصاویر، زیرنویس دارند. اطلاعات هر مدخل شامل: «مشخصات جغرافیایی، ارتفاع، مختصات جغرافیایی، زبان، دین، وضعیت اقتصادی و اجتماعی، فرآورده‌ها، پوشش گیاهی و نظایر آن و همچنین، بناها و آثار هنری و باستانی و جلوه‌های تاریخی، سیاسی موجود در شهر یا قریه» است. در شرح مدخلها حوادث، ویرانی‌ها و رویدادهای مربوط به جنگ ایران و عراق نیز ارائه شده است.

فرهنگ جغرافیایی آبادی‌های کشور جمهوری اسلامی ایران (جلد 57): کوهدشت

سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح. - تهران: سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، 1375.
505 ص.: مصور، عکس، نقشه (تاشده)، نمودار، جدول. - (برگ 21 - 83 NI).
شمارگان: ذکر نشده است.
جلد 57 این مجموعه، توصیفی است از شهرها، آبادیهای بزرگ و کوچک، راهها، مزارع، مناطق مسکونی و غیر مسکونی، نام و مشخصات رودها، دشتها، کوهها، دیگر عوارض طبیعی استان لرستان (به ویژه شهرستان کوهدشت و توابع)؛ که به ترتیب الفبای نام پدیده، با مقیاس 1:250000 (در سیستم U.T.M) تهیه شده است. اسامی، آوانویسی با الفبای لاتین و تصاویر، زیرنویس دارند. اطلاعات هر مدخل شامل: «مشخصات جغرافیایی، ارتفاع، مختصات جغرافیایی، زبان،دین، وضعیت اقتصادی و اجتماعی، فرآورده‌ها، پوشش گیاهی و نظایر آن و همچنین، بناها و آثار هنری و باستانی و جلوه‌های تاریخی، سیاسی موجود در شهر یا قریه» است. در شرح مدخلها حوادث، ویرانی‌ها و رویدادهای مربوط به جنگ ایران و عراق نیز ارائه شده‌اند.

فرهنگ جغرافیایی آبادی‌های کشور جمهوری اسلامی ایران (جلد 78، 68): دهلران، بستان

سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح. - تهران: سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، 1365.
2 جلد در یک مجلد (25،46) ص.: مصور، عکس، نقشه (تاشده)، نمودار، جدول. - (برگ 4 - 38 NH) و (16-38 NI) شمارگان: ذکر نشده است.
این جلد از مجموعه، توصیفی است از شهرها، آبادیهای بزرگ و کوچک، راهها، مزارع، مناطق مسکونی و غیر مسکونی، نام و مشخمصات رودها، دشتها، کوهها، و دیگر عوارض طبیعی استانهای ایلام و خوزستان (به ویژه شهرستانهای دهلران و بستان و توابع)؛ که به ترتیب الفبای نام پدیده، با مقیاس 1:250000 (در سیستم U.T.M) تهیه شده است. اسامی، آوانویسی الفبای لاتین و تصاویر، زیرنویس دارند. اطلاعات هر مدخل، شامل: «مشخصات جغرافیایی، ارتفاع، مختصات جغرافیایی، زبان، دین وضعیت اقتصادی و اجتماعی، فرآورده‌ها، پوشش گیاهی و نظایر آن همچنین، بناها و آثار هنری و باستانی و جلوه‌های تاریخی، سیاسی موجود در شهر یا قریه» است. در شرح مدخلها حوادث، ویرانی‌ها و رویدادهای مربوط به جنگ ایران و عراق نیز ارائه شده‌اند.

[ صفحه 40]


فرهنگ جغرافیایی آبادی‌های کشور جمهوری اسلامی ایران (جلد 69): دزفول

سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح. - تهران: سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، 1370.
306 ص.: مصور، عکس، نقشه (تا شده)، نمودار، جدول. - (برگ 13- 38 NI).
شمارگان: ذکر نشده است.
جلد 69 این مجموعه، توصیفی است از شهرها، آبادیهای بزرگ و کوچک، راهها، مزارع، مناطق مسکونی و غیر مسکونی، نام و مشخصات رودها، دشتها، کوهها و دیگر عوارض طبیعی استان خوزستان (به ویژه شهرستان دزفول و توابع)؛ که به ترتیب الفبای نام پدیده، با مقیاس 1:250000 (در سیستم U.T.M) تهیه شده است. اسامی، آوانویسی با الفبای لاتین و تصاویر، زیرنویس دارند. اطلاعات هر مدخل شامل: «مشخصات جغرافیایی، ارتفاع، مختصات جغرافیایی، زبان، دین، وضعیت اقتصادی و اجتماعی، فرآورده‌ها، پوشش گیاهی و نظایر آن همچنین، بناها و آثار هنری و باستانی و جلوه‌های تاریخی، سیاسی موجود در شهر یا قریه» است. در شرح مدخلها حوادث، ویرانی‌ها و رویدادهای مربوط به جنگ ایران و عراق نیز ارائه شده‌اند.

فرهنگ جغرافیایی آبادی‌های کشور جمهوری اسلامی ایران (جلد 79): اهواز

سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح. - تهران: سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، 1369.
250 ص.: مصور، عکس، نقشه (تا شده) نمودار، جدول،. - (برگ 1 - 39 NH).
شمارگان: ذکر نشده است.
جلد 34 این مجموعه، توصیفی است از شهرها، آبادیهای بزرگ و کوچک، راهها، مزارع، مناطق مسکونی و غیر مسکونی، نام و مشخصات رودها، دشتها، کوهها و دیگر عوارض طبیعی استان خوزستان (به ویژه شهرستان اهواز و توابع)؛ که به ترتیب الفبای نام پدیده، با مقیاس 1:250000 (در سیستم U.T.M) تهیه شده است. اسامی، آوانویسی با الفبای لاتین و تصاویر زیرنویس دارند. اطلاعات هر مدخل شامل: «مشخصات جغرافیایی، ارتفاع، مختصات جغرافیایی، زبان، دین و وضعیت اقتصادی و اجتماعی، فرآورده‌ها، پوشش گیاهی و نظایر آن و همچنین، بناها و آثار هنری و باستانی و جلوه‌های تاریخی، سیاسی موجود در شهر یا قریه» است. در شرح مدخلها، حوادث، ویرانی‌ها و رویدادهای مربوط به جنگ ایران و عراق نیز ارائه شده‌اند.

فرهنگ جغرافیایی آبادی‌های کشور جمهوری اسلامی ایران (جلد 90): آبادان

سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح. - تهران: سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، 1365.
148 ص.: مصور، عکس، نقشه (تا شده)، نمودار، جدول. - (برگ 5 - 39 NH).
شمارگان: ذکر نشده است.
جلد نود این مجموعه توصیفی است از شهرها، آبادیهای بزرگ و کوچک، راهها، مزارع، مناطق مسکونی و غیر مسکونی، نام و مشخصات رودها، دشتها، کوهها و دیگر عوارض طبیعی استان خوزستان (به ویژه شهرستان آبادان و توابع)؛ که به ترتیب الفبای نام پدیده، با مقیاس 1:250000 (در سیستم U.T.M) تهیه شده است. اسامی، آوانویسی با الفبای لاتین و تصاویر، زیرنویس دارند. اطلاعات هر مدخل شامل: «مشخصات جغرافیایی، ارتفاع، مختصات جغرافیایی، زبان، دین، وضعیت اقتصادی و اجتماعی، فرآورده‌ها، پوشش گیاهی و نظایر آن و همچنین، بناها و آثار هنری و باستانی و جلوه‌های تاریخی، سیاسی موجود در شهر یا قریه» است. در شرح مدخلها حوادث، ویرانی‌ها و رویدادهای مربوط به جنگ ایران و عراق نیز ارائه شده‌اند.

[ صفحه 41]


فرهنگ شاعران جنگ و مقاومت

پژوهش محمدباقر نجف‌زاده بارفروش «م. روجا». - [تهران]: کیهان، 352.1372 ص.
کتابنامه به صورت زیرنویس.
شمارگان: 3000 نسخه.
بنابر پیش‌گفتار کتاب، قرار بود که فرهنگ شاعران جنگ و مقاومت در چهار جلد منتشر شود که سه جلد آن شامل شرح احوال و نمونه آثار و عکس یا طرح چهره شاعران باشد و جلد چهارم، به نقد و بررسی و تحلیل شعر عصر انقلاب اسلامی و حوزه‌ی جبهه و جنگ و ادبیات مقاومت اختصاص یابد. ولی آنچه تاکنون منتشر شده، کتاب حاضر است که مختصری از شرح احوال شاعران و نمونه‌هایی از آثار آنها را در برمی‌گیرد. تنظیم مطالب کتاب به صورت الفبایی نام خانوادگی شاعران است و نمونه‌ی اشعار با راهنمایی خود شاعر انتخاب شده است. هدف کتاب، معرفی شاعران جبهه، جنگ و مقاومت و آشنا کردن خوانندگان با اشعار مربوط به این موضوع است.

فرهنگ شهدا: لغات، اصطلاحات، تعبیرات

تدوین: مجید زمان‌پور. - تهران: تندیس، (چاپ اول): 1378.
سه، 165 ص.
کتابنامه: ص 165 - 129.
شمارگان: ذکر نشده است.
فرهنگ «شهدا»، مجموعه‌ای است از واژگان، اصطلاحات و تعبیراتی که شهیدان برای نوشتن وصیتنامه‌های خود از آنها استفاده کرده‌اند. برای تنظیم این کتاب، نزدیک به 11700 وصیتنامه به جای‌مانده از شهدا بررسی و واژه‌های آنها استخراج شد و بر اساس الفبا نظام یافت. زیر هر مدخل، تفسیرها، برداشتها و تأویلهای شهیدان به اختصار درج شده است.

فرهنگنامه جبهه انقلاب اسلامی ایران در جنگ تحمیلی (جلد 1): اصطلاحات و تعبیرات، اعلام

مهدی فهیمی. - تهران: نشر پایداری، (چاپ اول): 1381.
سیزده، 917، سی ص.: مصور، عکس.
عنوان پشت جلد به انگلیسی:An Encyclopedia of the War Front v.1: Idiom and explanations proper names
شمارگان: 2200 نسخه.
مجموعه حاضر بر اساس روایت 150000 رزمنده از سراسر کشور تهیه شده است.
مجلد حاضر، جلد اول از مجموعه‌ی هشت جلدی است که در دو قسمت - به قرار زیر - ارائه شده است:
قسمت اول: اصطلاحات و تعبیرات (کلمه‌ها و ترکیبها با تنظیم الفبایی)، اصطلاحاتی از افکار، اعتقادها، باورها، پسندها، دلبستگی‌ها، روابط و عرف و عادات جبهه. قسمت دوم: اعلام (کلمه‌ها و ترکیبهای اسامی خاص و عام، مکانها، زمانها و اشخاص با تنظیم الفبایی)، نمایه‌ی مدخلها (فهرست الفبایی اصطلاحات و تعبیرات)، راهنمای راویان رزمنده (نام خانوادگی، نام شهرستان، استان، تاریخ تولد، تحصیلات، یگان رزم، گردان و رسته) براساس الفبای نام خانوادگی، راهنمای تسلیحات و جنگ‌افزارها (فهرست الفبایی تسلیحات و جنگ‌افزارها، همراه شرحی درباره‌ی هر یک) و در پایان، فهرست الفبایی عملیاتها به ترتیب نام، تاریخ و منطقه‌ی عملیاتی.

[ صفحه 42]


فرهنگنامه جبهه انقلاب اسلامی ایران در جنگ تحمیلی (جلد 2): تابلو نوشته‌ها یادگار نوشته‌ها، نامه‌ها

مهدی فهیمی. - تهران: نشر پایداری، (چاپ اول): 1381.
چهارده، 642 ص. مصور، عکس، نمونه.
عنوان پشت جلد انگلیسی: An Encyclopedia of the War Front, v.2: Signboards inscriptions, the written reminiscent letters
شمارگان: 2200 نسخه.
مجموعه حاضر بر اساس روایت 150000 رزمنده از سراسر کشور تهیه شده است.
جلد دوم این مجموعه در سه قسمت ارائه شده است.قسمت اول: تابلو نوشته‌ها (متن الفبایی عبارت و تابلو نوشته‌ها، که متن الفبایی حاوی عبارات تابلوها و شرح مختصری از خاطرات مربوط به هر یک از آنها است)؛ قسمت دوم: یادگار نوشته‌ها (پندنامه‌ها، پیامها، حسب حال‌ها، شفاعتنامه‌ها، یادگار نوشته‌های رزمندگان که بنابر موضوع و مضامین منعکس در متنها تقسیم شده است، همراه با نمونه‌هایی از دستخط رزمندگان و تصاویر رسم شده)؛ قسمت سوم: نامه‌ها (به تفکیک نامه‌های خانوادگی و دوستانه، به همراه اطلاعاتی از فرستنده و تاریخ ارسال؛ تنظیم به ترتیب تاریخ ارسال).
در پایان، راهنمای راویان رزمنده (نام خانوادگی، نام شهرستان، استان، تاریخ تولد، تحصیلات، یگان رزم، گردان و رسته) آورده شده است. این بخش بر اساس نام خانوادگی راویان، تنظیم الفبایی شده است.

فرهنگنامه جبهه انقلاب اسلامی ایران در جنگ تحمیلی (جلد 3): شوخ طبعی‌ها، شعارها، و رجزها، منظومه‌ها

مهدی فهیمی. - تهران: نشر پایداری، (چاپ اول): 1381.
بیست و یک، 756 ص.: مصور، عکس.
عنوان پشت جلد به انگلیسی:An Encyclopedia of the War Front v.3: Wise cracks and sceneses of
: humor slogans and epicverses poeticals
شمارگان: 2200 نسخه.
مجموعه حاضر بر اساس روایت 150000 رزمنده از سراسر کشور تهیه شده است.
جلد سوم این مجموعه، در سه قسمت ارائه شده است. قسمت اول: شوخ‌طبعیها (اشاره و کنایه، بدیهه‌گویی، تواضع و تجاهل، جنگ و دشمن، خوردن و آشامیدن، رندی و عیاری، سلام و صلوات، شهادت و بهشت موعود، عبادت و دعا، غیبت، حضور و غیاب، گفت و شنود، مزاح و مطایبه، وقایع اتفاقیه و حاضرجوابی‌ها)؛ الفبایی شده به ترتیب عبارات و کلمات در هر بخش. قسمت دوم: شعارها و رجزها (مطلع‌ها، شوخی شعارها، شعارهای ترکی، شعارهای پراکنده)؛ به صورت الفبایی. قسمت سوم: منظومه‌ها (استغاثه و توسل، تذکره‌ی شهدا، رزمجویی و دریغ‌گویی، سرباز سروده، شاعرانه‌ها، شعر عامیانه، صدامسرایی، نظیره و نقیضه، وصف حال و شرح فراق و اشعار پراکنده در قالبهای شعری مختلف). ضمایم: که شامل توضیحات و اضافات و نظیره‌ها و نقیضه‌ها به همراه اوزان عروضی برخی اشعار است. راهنمای راویان رزمنده (نام خانوادگی، نام شهرستان، استان، تاریخ تولد، تحصیلات، یگان رزم و گردان و رسته) با تنظیم الفبایی بر اساس نام خانوادگی در انتهای کتاب ارائه شده است.

فرهنگنامه جبهه انقلاب اسلامی ایران در جنگ تحمیلی (جلد 4): آداب و رسوم، بازی‌ها، خلاقیتها، اوقات فراغت

مهدی فهیمی. - تهران: نشر پایداری، (چاپ اول): 1381.
هفده، 665 ص.: مصور، عکس، جدول.

[ صفحه 43]

عنوان پشت جلد به انگلیسی:An Encyclopedia of the War Front v.4: The ethics and manners, games, creativitirs, the leisure times
شمارگان 2200 نسخه.
مجموعه حاضر بر اساس روایت 150000 رزمنده از سراسر کشور تهیه شده است.
جلد چهارم این مجموعه در چهار بخش تنظیم شده است.
بخش 1: آداب و رسوم (کلمات و عبارات مربوط به امور اجتماعی، نظیر: برادری و تعاون، بیماری و مداوا، حمل و نقل، خواب و بیداری، خوردن و آشامیدن، رفتار با حیوانات، سخن و سکوت، عید و عزا، گفت و شنود، مرخصی و جابه‌جایی، مکاتبه و...؛ امور دفاعی نظیر: پست و نگهبانی، حرب و شجاعت، سنگر و چادر، شهدا و مجروحان، فرماندهی و فرمانبری، مقابله با دشمن و...؛ امور عبادی نظیر، استخاره و تفأل، امر به معروف و نهی از منکر، خودسازی، دعا و مناجات، عبادت، عهد و پیمان، قرآن و...).
بخش 2: بازی‌ها (بومی، محلی جنگی و...).
بخش 3: خلاقیتها (ساخته‌ها و اکتشافات رزمندگان و...).
بخش 4: اوقات فراغت.
ترکیبات و عبارات و کلمات، نظم الفبایی و شرح مختصری دارند. در پایان، نمایه‌ی مدخلها (به تفکیک چهار بخش فوق) و راهنمای راویان رزمنده (نام خانوادگی، نام شهرستان، استان، تاریخ تولد، تحصیلات و یگان رزم، گردان و رسته)، بر اساس الفبای نام خانوادگی آمده است.

فرهنگنامه جبهه انقلاب اسلامی ایران در جنگ تحمیلی (جلد 5): رویاهای صادقانه، مکاشفات و مشاهدات

مهدی فهیمی. - تهران: نشر پایداری، (چاپ اول): 1381. هفت، 592 ص.: مصور، عکس.
عنوان پشت جلد به انگلیسی:An Encyclopedia of the War Front, v.5: True dreams, reavelations, observations
شمارگان: 2200 نسخه.
مجموعه حاضر بر اساس روایت 150000 رزمنده از سراسر کشور تهیه شده است.
جلد پنجم این مجموعه در سه قسمت ارائه شده است. قسمت اول: رؤیاهای صادقانه (شامل متن الفبایی عبارات و کلمات رؤیاها): قسمت دوم: مکاشفات (متن الفبایی عبارات و کلمات و مکاشفات)؛ قسمت سوم: بخش اول مشاهدات) شامل متن الفبایی عبارات و جملات مربوط به آموزش و اعزام، اولین روزهای اعزام و جبهه، پست و نگهبانی، جنگ و گریز، دشمن، زخمی‌ها و شهدا). در همه‌ی قسمتها، شرح مختصری برای عبارات و کلمات داده شده است. در پایان، نمایه‌ای از مدخلها به تفکیک سه قسمت مذکور به ترتیب الفبا آمده است. در ادامه، راهنمای راویان رزمنده (شامل نام خانوادگی، نام شهرستان، استان، تاریخ تولد، تحصیلات، یگان رزم، گردان و دسته) بر اساس نام خانوادگی ارائه شده است.

فرهنگنامه جبهه انقلاب اسلامی ایران در جنگ تحمیلی (جلد 6): مشاهدات، امدادهای غیبی، نیایش‌ها

مهدی فهیمی. - تهران: نشر پایداری، (چاپ اول): 601.1381 ص.: مصور، عکس.
عنوان پشت جلد به انگلیسی:An Encyclopedia of the War Front, v.6: observations, the invisible, assistance,benedictions
شمارگان: 2200 نسخه.

[ صفحه 44]

مجموعه حاضر بر اساس روایت 150.000 رزمنده از سراسر کشور تهیه شده است.
جلد ششم این مجموعه در سه قسمت ارائه شده است. قسمت اول: بخش دوم: مشاهدات (شامل متن الفبایی عبارات و جملات مربوط به زندگی در جنگ، عسر و حرج، عملیات، فرماندهی، کمین، گشت و شناسایی، وقت خوشی کردن و یاد یاران)؛ قسمت دوم: امدادهای غیبی (شامل امدادهای غیبی در مناطق عملیاتی و در شرایط بین عملیات، امدادهای غیبی بدون ذکر زمان و مکان واقعه و نیز روایتهای پراکنده)؛ قسمت سوم: نیایشها (شامل جملات و عبارات مربوط به نیایشها که بر اساس حرف اول جمله، الفبایی شده است). عبارات و کلمات دو قسمت اول به همراه شرحی مختصر در بخش مربوطه ارائه شده‌اند. سپس نمایه‌ای از مدخلها به تفکیک سه قسمت مذکور به ترتیب الفبا آورده شده است و در ادامه، راهنمای راویان رزمنده (شامل نام خانوادگی، نام شهرستان، استان، تاریخ تولد، تحصیلات، یگان، رزم، گردان و دسته)، بر اساس نام خانوادگی تنظیم شده و به چاپ رسیده است.

فرهنگنامه جبهه انقلاب اسلامی ایران در جنگ تحمیلی (جلد 7): شهادتنامه‌ها، یادداشتهای روزانه، کلمات قصار

مهدی فهیمی. - تهران: نشر پایداری، (چاپ اول): 1381. د، 662،5 ص.: مصور، عکس.
عنوان پشت جلد به انگلیسی:An Encyclopedia of the War Front, v.7: Testaments, diaries, aphorisms
شمارگان: 2200 نسخه.
مجموعه حاضر بر اساس روایت 150000 رزمنده از سراسر کشور تهیه شده است.
کتاب حاضر، جلد هفتم از یک مجموعه‌ی هشت جلدی است و در سه قسمت ارائه شده است. قسمت اول: شهادتنامه‌ها (شامل استغاثه و حمد و ثنا، استغفار و عذر تقصیر، اقرار به توحید، نبوت و ولایت، حکمت مجاهدت و مقاومت، دلالت به خیر و راه نجات، شرح حال و اهل و عیال، شهادت و ارادت به ائمه‌ی اطهار (ع) و امام خمینی (ره). مرگ و زندگی و ثواب و عقاب، وصیت‌های شخصی و یاد یار و شوق دیدار)؛ قسمت دوم: یادداشتهای روزانه (شامل یادداشتهای رزمندگان به تفکیک تقویم سال 1367 - 1359)؛ قسمت سوم: کلمات قصار (شامل متن الفبایی کلمات و عبارات و جملات). در پایان نیز فهرست اسامی راویان رزمنده (نام خانوادگی، نام)و تاریخ یادداشتهای، آمده است.

فرهنگنامه جبهه انقلاب اسلامی ایران در جنگ تحمیلی (جلد 8): نقدها، بود و نمود، سوانح

مهدی فهیمی. - تهران: نشر پایداری، (چاپ اول): 1381. چهار 726 ص.
عنوان پشت جلد به انگلیسی:An Encyclopedia of the War Front, v.8: Criticisms, begin and appearance, incidents
شمارگان: 2200 نسخه.
مجموعه حاضر بر اساس روایت 150000 رزمنده از سراسر کشور تهیه شده است.
کتاب حاضر، جلد هشتم این مجموعه است که در سه قسمت ارائه شده ا ست. قسمت اول: نقد و نظر (شامل متن الفبایی اسامی منتقدان درباره‌ی کتاب فرهنگ جبهه همراه با متن انتقادی، نامه‌ها و موارد پراکنده‌ی دیگر در نقدهای مربوطه)؛ قسمت دوم: بود و نمود (شامل متن گفتگوی همکاران و دوستان درباره‌ی نحوه‌ی گردآوری، کاستی‌ها، کسب اطلاعات، سفرها و...)؛ قسمت سوم: سوانح (شامل متن گفتگوی مؤلف درباره‌ی تحقیق و تألیف، یاداشت‌های سفر و مطالب متفرقه درباره‌ی تألیف فرهنگ جبهه). از جمله منتقدان، می‌توان به افراد زیر اشاره کرد: «سید کاظم موسوی بجنوردی، دکتر زهرا رهنورد، کامران فانی، احمد محمود، محمد مددپور، اسماعیل فصیح،

[ صفحه 45]

مجید ملکان، سید جعفر شهیدی، عباس زریاب خویی، محمد روشن و...».

گزیده فرهنگنامه جبهه انقلاب اسلامی ایران در جنگ تحمیلی (جلد 01): آداب و رسوم

مهدی فهیمی - تهران: پایداری، (چاپ اول): 97.1381 ص.
شمارگان: 3300 نسخه.
«گزیده‌ی فرهنگنامه جبهه‌ی انقلاب اسلامی ایران در جنگ تحمیلی»، خلاصه‌ای است از مدخلهای متن اصلی «فرهنگ جبهه، آداب و رسوم»، صرف نظر از متن کامل، مقدمه‌ها و اشارات، فهرست‌های مدخلها و راویان و تصاویر، خلاصه‌ی مدخلها به ترتیب الفبایی، عبارات، اصطلاحات و موضوع‌ها ارائه شده است. این مجلد، که جلد اول از یک مجموعه‌ی بیست جلدی است، شامل الفبای مدخلهای برگزیده‌ی عبارات و اصطلاحات در خصوص «آداب و رسوم» جبهه بوده، در دو بخش مجزا (امور اجتماعی و امور دفاعی) ارائه شده است.

گزیده فرهنگنامه جبهه انقلاب اسلامی ایران در جنگ تحمیلی (جلد 02): اصطلاحات و تعبیرات

مهدی فهیمی - تهران: (چاپ اول): 75،1381 ص.
شمارگان: 3300 نسخه.
«گزیده‌ی فرهنگنامه‌ی جبهه‌ی انقلاب اسلامی در جنگ تحصیلی»، خلاصه‌ای از مدخلهای متن اصلی «فرهنگ جبهه، اصطلاحات و تعبیرات»، صرف نظر از متن کامل، مقدمه‌ها و اشارات، فهرست‌های مدخلها و راویان و تصاویر. خلاصه‌ی مدخلها به ترتیب الفبایی عبارات، اصطلاحات و موضوع‌ها ارائه شده است. این مجلد، که جلد دوم از یک مجموعه‌ی بیست جلدی است، شامل مدخلهای برگزیده‌ی عبارات و اصطلاحات در خصوص «اصطلاحات و تعبیرات» جبهه بوده، به صورت الفبایی تنظیم شده است.

گزیده فرهنگنامه جبهه انقلاب اسلامی ایران در جنگ تحمیلی (جلد 03): اعلام

مهدی فهیمی. - تهران: پایداری، (چاپ اول): 89،1381 ص. شمارگان: 3300 نسخه.
«گزیده‌ی فرهنگنامه جبهه‌ی انقلاب اسلامی ایران در جنگ تحمیلی»، خلاصه‌ای است از مدخلهای متن اصلی؛ «فرهنگ جبهه، نامها و نشانی‌ها»، صرف نظر از متن کامل، مقدمه‌ها و اشارات، فهرست‌های مدخلها و راویان و تصاویر. خلاصه‌ی مدخلها به ترتیب الفبایی عبارات، اصطلاحات و موضوع‌ها ارائه شده است. این مجلد، که جلد سوم از یک مجموعه‌ی بیست جلدی است. شامل الفبای مدخلهای گزیده‌ی «اعلام» (اسامی خاص، افراد، مناطق جغرافیایی و عملیاتی و...) و متن مربوط به آنها است.

گزیده فرهنگنامه جبهه انقلاب اسلامی ایران در جنگ تحمیلی (جلد 05): اوقات فراغت

مهدی فهیمی / - تهران: پایداری، (چاپ اول): 34.1381 ص.
شمارگان: 3300 نسخه.
«گزیده‌ی فرهنگنامه جبهه‌ی انقلاب اسلامی ایران در جنگ تحمیلی، خلاصه‌ای است از مدخلهای متن اصلی

[ صفحه 46]

«فرهنگ جبهه، اوقات فراغت، صرف نظر از متن کامل، مقدمه‌ها و اشارات، فهرست‌های مدخلها و راویان و تصاویر. خلاصه‌ی مدخلها به ترتیب الفبایی عبارتها، اصطلاحها و موضوع‌ها ارائه شده است. مجلد پنجم از این مجموعه‌ی بیست جلدی، شامل مدخلهای مربوط به گذران «اوقات فراغت» و خاطرات و مربوطه بوده، فاقد نظم الفبایی به ترتیب عنوان یا مدخل خاص است.

گزیده فرهنگنامه جبهه انقلاب اسلامی ایران در جنگ تحمیلی (جلد 06): بازی‌ها

مهدی فهیمی. - تهران: پایداری، (چاپ اول): 41.1381 ص.
شمارگان: 3300 نسخه.
جلد ششم «گزیده‌ی فرهنگنامه جبهه‌ی انقلاب اسلامی ایران در جنگ تحمیلی»، خلاصه‌ای است از مدخلهای متن اصلی «فرهنگ جبهه» (در ارتباط با بازی‌های رایج در بین رزمندگان در اوقات فراغت در جبهه‌ها)، صرف‌نظر از متن کامل، مقدمه‌ها و اشارات فهرست‌های مدخلها و راویان و تصاویر. خلاصه‌ی مدخلها به ترتیب الفبایی عبارتها، اصطلاحها و موضوع‌ها ارائه شده است. این جلد از این مجموعه‌ی بیست جلدی، شامل مدخلهای برگزیده عبارات و اصطلاحات و نام «بازیهای» مرسوم در جبهه همراه با خلاصه‌ای از توضیح و متن مربوط به آنها است که به صورت الفبایی تنظیم شده است.

گزیده فرهنگنامه جبهه انقلاب اسلامی ایران در جنگ تحمیلی (جلد 07): تابلو نوشته‌ها

مهدی فهیمی - تهران، پایداری، (چاپ اول): 48.1381 ص.
شمارگان: 3300 نسخه.
«گزیده‌ی فرهنگنامه جبهه‌ی انقلاب اسلامی ایران در جنگ تحمیلی»، خلاصه‌ای است از مدخلهای متن اصلی «فرهنگ جبهه، تابلو نوشته‌ها»، صرف نظر از متن کامل، مقدمه‌ها و اشارات، فهرست‌های مدخلها و راویان و تصاویر. خلاصه‌ی مدخلها به ترتیب الفبایی عبارتها، اصطلاحها و موضوع‌ها ارائه شده است. جلد هفتم از این مجموعه‌ی بیست جلدی، شامل فهرست الفبایی «تابلو نوشته‌ها» و نیز بخش مجزایی برای «تابلو خاطره‌ها» است که یک فهرست الفبایی از مدخلهای گزیده‌ی عبارات و اصطلاحات خاطرات مربوط به «تابلو نوشته» و متن و توضیح آنها است.

گزیده فرهنگنامه جبهه انقلاب اسلامی ایران در جنگ تحمیلی (جلد 08): خلاقیتها

مهدی فهیمی. - تهران: پایداری، (چاپ اول): 59.1381 ص.
شمارگان: 3300 نسخه.
«گزیده‌ی فرهنگنامه جبهه‌ی انقلاب اسلامی ایران در جنگ تحمیلی»، خلاصه‌ای است از مدخلهای متن اصلی «فرهنگ جبهه» در ارتباط با خلاقیتهای رزمندگان در جبهه، صرف‌نظر از متن کامل، مقدمه‌ها و اشارات، فهرست‌های مدخلها و راویان و تصاویر. خلاصه‌ی مدخلها به ترتیب الفبایی عبارتها، اصطلاحها و موضوع‌ها ارائه شده است. جلد هشتم از این مجموعه‌ی بیست جلدی شامل مدخلهای گزیده‌ی عبارات و اصطلاحات در ارتباط با «خلاقیتها» در جبهه بوده، در سه بخش مجزا (جنگ، زندگی و فراغت) به همراه متن مربوطه با تنظیم الفبایی ارائه شده است.

[ صفحه 47]


گزیده فرهنگنامه جبهه انقلاب اسلامی ایران در جنگ تحمیلی (جلد 09): رویاهای صادقانه

مهدی فهیمی. - تهران: پایداری، (چاپ اول): 42.1381 ص.
شمارگان: 3300 نسخه.
«گزیده‌ی فرهنگنامه جبهه‌ی انقلاب اسلامی ایران در جنگ تحمیلی»، خلاصه‌ای است از مدخلهای متن اصلی «فرهنگ جبهه» در ارتباط با رؤیاهای صادقانه‌ی رزمندگان در جبهه‌ها، صرف‌نظر از متن کامل، مقدمه‌ها و اشارات، فهرست‌های مدخلها و راویان و تصاویر. خلاصه‌ی مدخلها به ترتیب الفبایی عبارتها، اصطلاحها و موضوع‌ها ارائه شده است. جلد نهم از این مجموعه‌ی بیست جلدی، شامل الفبای مدخلهای برگزیده‌ی عبارات و اصطلاحات در خصوص «رؤیاهای صادقانه» در جبهه است که به همراه خلاصه‌ی متن مربوط به آنها ارائه شده است.

گزیده فرهنگنامه جبهه انقلاب اسلامی ایران در جنگ تحمیلی (جلد 10): شعارها و رجزها

مهدی فهیمی. - تهران: پایداری، (چاپ اول): 74.1381 ص.
شمارگان: 3300 نسخه.
«گزیده‌ی فرهنگنامه جبهه‌ی انقلاب اسلامی ایران در جنگ تحمیلی»، خلاصه‌ای است از مدخلهای متن اصلی «فرهنگ جبهه، شعارها و رجزها»، صرف‌نظر از متن کامل، مقدمه‌ها و اشارات، فهرست‌های مدخلها و راویان و تصاویر. خلاصه‌ی مدخلها به ترتیب الفبایی عبارتها، اصطلاحها و موضوع‌ها ارائه شده است. جلد دهم از این مجموعه‌ی بیست جلدی، شامل گزیده‌ای از شعارها و رجزها، با تنظیم الفبایی مدخلهای گزیده‌ی عبارات و اصطلاحات مربوطه است. در پایان نیز در دو بخش مجزا گزیده‌ای از شعارهای ترکی و سایر لهجه‌ها و شعارهای پراکنده ارائه شده است.

گزیده فرهنگنامه جبهه انقلاب اسلامی ایران در جنگ تحمیلی (جلد 11): شوخ‌طبعیها

مهدی فهیمی. - تهران: پایداری، (چاپ اول): 106.1381 ص.
شمارگان: 3300 نسخه.
«گزیده‌ی فرهنگنامه جبهه‌ی انقلاب اسلامی ایران در جنگ تحمیلی»، خلاصه‌ای است از مدخلهای متن اصلی «فرهنگ جبهه، شوخ‌طبعیها، صرف‌نظر از متن کامل، مقدمه‌ها و اشارات، فهرست‌های مدخلها و راویان و تصاویر. خلاصه‌ی مدخلها به ترتیب الفبایی عبارتها، اصطلاحها و موضوع‌ها ارائه شده است. جلد حاضر که جلد یازدهم از یک مجموعه‌ی بیست جلدی است، شامل مدخلهای گزیده‌ی عبارات و اصطلاحات در خصوص «شوخ‌طبعیها» در جبهه بوده، که همراه با خلاصه‌ی متن مربوط به آن، با تنظیم الفبایی ارائه شده است. در پایان نیز گزیده‌ای از مدخلهای «حاضرجوابی‌ها» به چاپ رسیده است.

گزیده فرهنگنامه جبهه انقلاب اسلامی ایران در جنگ تحمیلی (جلد 12): شهادتنامه‌ها

مهدی فهیمی. - تهران: پایداری، (چاپ اول): 1381.
86 ص. شمارگان: 3300 نسخه.
«گزیده‌ی فرهنگنامه جبهه‌ی انقلاب اسلامی ایران در جنگ تحمیلی، خلاصه‌ای است از مدخلهای متن اصلی «فرهنگ جبهه»، صرف‌نظر از متن کامل، مقدمه‌ها و اشارات، فهرست‌های مدخلها و راویان و تصاویر. خلاصه‌ی

[ صفحه 48]

مدخلها به ترتیب الفبایی عبارتها، اصطلاحها و موضوع‌ها ارائه شده است. جلد دوازدهم از این مجموعه بیست جلدی شامل گزیده‌ای از متنهای مربوط به «شهادتنامه‌ها» برگرفته از وصیتنامه‌های شهدا بوده، فاقد عنوان و نظم الفبایی است.

گزیده فرهنگنامه جبهه انقلاب اسلامی ایران در جنگ تحمیلی (جلد 13): کلمات قصار

مهدی فهیمی. - تهران: پایداری، (چاپ اول): 27.1381 ص. شمارگان: 3300 نسخه.
«گزیده‌ی فرهنگنامه جبهه‌ی انقلاب اسلامی ایران در جنگ تحمیلی»، خلاصه‌ای است از مدخلهای متن اصلی «فرهنگ جبهه»، صرف‌نظر از متن کامل، مقدمه‌ها و اشارات، فهرست‌های مدخلها و راویان و تصاویر، خلاصه‌ی مدخلها به ترتیب الفبایی عبارتها، اصطلاحها و موضوع‌ها ارائه شده است. جلد سیزدهم از این مجموعه‌ی بیست جلدی شامل گزیده‌ای از «کلمات قصار» رزمندگان در جبهه بوده، بر اساس الفبای اولین کلمه‌ی عبارت یا جمله تنظیم شده است.

گزیده فرهنگنامه جبهه انقلاب اسلامی ایران در جنگ تحمیلی (جلد 14): مشاهدات

مهدی فهیمی. - تهران: پایداری، (چاپ اول): 131.1381 ص.
شمارگان: 3300 نسخه.
«گزیده‌ی فرهنگنامه جبهه‌ی انقلاب اسلامی ایران در جنگ تحمیلی»، خلاصه‌ای است از مدخلهای متن اصلی «فرهنگ جبهه، مشاهدات»، صرف‌نظر از متن کامل، مقدمه‌ها و اشارات، فهرست‌های مدخلها و راویان و تصاویر، خلاصه‌ی مدخلها به ترتیب الفبایی عبارتها، اصطلاحها و موضوع‌ها ارائه شده است. جلد چهاردهم این مجموعه‌ی بیست جلدی، شامل مدخلهای گزیده‌ی عبارات و اصطلاحات در خصوص «مشاهدات» در جبهه است که همراه با خلاصه‌ی متن مربوطه، با تنظیم الفبایی مدخلها ارائه شده است.

گزیده فرهنگنامه جبهه انقلاب اسلامی ایران در جنگ تحمیلی (جلد 15): مکاشفات

مهدی فهیمی.- تهران: پایداری: (چاپ اول): 46.1381 ص. شمارگان: 3300 نسخه.
«گزیده‌ی فرهنگنامه جبهه‌ی انقلاب اسلامی ایران در جنگ تحمیلی»، خلاصه‌ای است از مدخلهای متن اصلی «فرهنگ جبهه»، صرف‌نظر از متن کامل، مقدمه‌ها و اشارات، فهرست‌های مدخلها و راویان و تصاویر. خلاصه‌ی مدخلها به ترتیب الفبایی عبارتها، اصطلاحها و موضوع‌ها ارائه شده است. جلد پانزدهم از این مجموعه‌ی بیست جلدی، شامل مدخلهای گزیده‌ی عبارات و اصطلاحات در خصوص «مکاشفات» در جبهه است که همراه با خلاصه‌ی متن مربوطه به آن ارائه شده است. «مکاشفات» شامل روایات و خاطراتی از معجزه‌ها و حالات معنوی شهدا و جبهه است که در این مجموعه نقل شده‌اند.

[ صفحه 49]


گزیده فرهنگنامه جبهه انقلاب اسلامی ایران در جنگ تحمیلی (جلد 16): منظومه‌ها

مهدی فهیمی.- تهران: پایداری، (چاپ اول): 50.1381 ص.
شمارگان: 3300 نسخه.
«گزیده‌ی فرهنگنامه جبهه‌ی انقلاب اسلامی ایران در جنگ تحمیلی»، خلاصه‌ای است از مدخلهای متن اصلی «فرهنگ جبهه، منظومه‌ها»، صرف‌نظر از متن کامل، مقدمه‌ها و اشارات، فهرست‌های مدخلها و راویان و تصاویر. خلاصه‌ی مدخلها به ترتیب الفبایی عبارتها، اصطلاحها و موضوع‌ها ارائه شده است. مجلد حاضر جلد شانزدهم از این مجموعه‌ی بیست جلدی بوده، شامل گزیده‌ای از اشعاری که در قالبهای متعددی چون: غزل، دوبیتی، مثنوی، قصیده و آزاد توسط رزمندگان در جبهه سروده شده‌اند.

گزیده فرهنگنامه جبهه انقلاب اسلامی ایران در جنگ تحمیلی (جلد 17): نامه‌ها

مهدی فهیمی.- تهران: پایداری، (چاپ اول): 54.1381 ص.
شمارگان: 3300 نسخه.
«گزیده‌ی فرهنگنامه جبهه‌ی انقلاب اسلامی ایران در جنگ تحمیلی»، خلاصه‌ای است از مدخلهای متن اصلی «فرهنگ جبهه، مکاتبات»، صرف‌نظر از متن کامل، مقدمه‌ها و اشارات، فهرست‌های مدخلها و راویان و تصاویر. خلاصه‌ی مدخلها به ترتیب الفبایی عبارتها، اصطلاحها و موضوع‌ها ارائه شده است. جلد هفدهم از این مجموعه‌ی بیست جلدی، شامل گزیده‌ی متن «نامه‌ها» ی رزمندگان در جبهه‌هاست که به ترتیب تاریخ ارسال و به همراه نام فرستنده‌ی نامه تنظیم شده‌اند.

گزیده فرهنگنامه جبهه انقلاب اسلامی ایران در جنگ تحمیلی (جلد 18): نیایشها

مهدی فهیمی.- تهران: پایداری، (چاپ اول): 97.1381 ص.
شمارگان: 3300 نسخه.
«گزیده‌ی فرهنگنامه جبهه‌ی انقلاب اسلامی ایران در جنگ تحمیلی»، خلاصه‌ای است از مدخلهای متن اصلی «فرهنگ جبهه»، صرف‌نظر از متن کامل، مقدمه‌ها و اشارات، فهرست‌های مدخلها و راویان و تصاویر. خلاصه‌ی مدخلها به ترتیب الفبایی عبارتها، اصطلاحها و موضوع‌ها ارائه شده است. این مجلد که جلد هجدهم از این مجموعه‌ی بیست جلدی است، شامل گزیده‌ی «نیایشها» ی رزمندگان در جبهه بوده، که به صورت ترتیب الفبایی اولین کلمه‌ی عبارات تنظیم شده‌اند.

[ صفحه 50]


فرهنگ‌ها، نقد و تفسیر

بود و نمود: چند و چون فرهنگ جبهه در گفت و شنود همکاران

گردآورندگان: [محسن مهرآبادی، معصومه رادگودرزی، لمیعه فتاحی].- تهران: سروش (انتشارات صدا و سیما)، فرهنگ گستر، (چاپ اول): 1377.
243 ص.
طراح روی جلد: منوچهر عباسی‌نژاد.
عنوان پشت جلد به انگلیسی:Being and Appearance: Culture of The War Front.
شمارگان: 4400 نسخه.
جلد اول مجموعه‌ی «بود و نمود» حاوی مصاحبه‌هایی با «احمد خلیلی، عباسعلی بیات، علیرضا کریمی، داود امیریان، مرتضی سرهنگی، مهدی فهیمی، محمدحسن صنعتی، هدایت‌الله بهبودی، مهدی جابرمرادی، اکبر قهرمانی و محسن مهرآبادی» است، که همه‌ی آنها از دست‌اندرکاران، محققان و پدیدآورندگان فرهنگ جبهه هستند. موضوعات مطرح شده در این مصاحبه‌ها عبارتند از: «نحوه‌ی آشنایی هریک از این افراد با فرهنگ جبهه، گردآوری اطلاعات در مناطق عملیاتی، انگیزه‌های همکاری با فرهنگ جبهه، جایگاه فرهنگ جبهه در ادبیات مقاومت حال و آینده و دیگر مسائل مرتبط با فرهنگ جبهه». البته با توجه به نقش کلیدی آقای سید مهدی فهیمی در پدید آمدن کتابهای فرهنگ جبهه، در اکثر مصاحبه‌ها از او صحبت شده است. در پایان، خاطره‌ای از محسن مهرآبادی در مورد روزهای فعالیت وی در جبهه‌ها نقل شده است. صفحات پایانی کتاب نیز به فهرست عام اختصاص دارد.

جبهه‌ای نو در فرهنگ شناسی ایران (جلد 1): سی مقاله در نقد و بررسی فرهنگ جبهه

به اهتمام محسن مهرآبادی، علیرضا کمری. - تهران: دفتر پژوهش و گسترش فرهنگ جبهه؛ سروش (انتشارات صدا و سیما جمهوری اسلامی ایران)، (چاپ اول): 224.1373ص.: مصور، نمونه.
طرح روی جلد: هادی فراهانی.
پشت جلد به انگلیسی: A New Horizon for the Study of Iranian Culture,
Thirty critical reviews of the collection of Farhang-e Jebhe
این کتاب، حاوی سی مقاله درباره نقد و بررسی مجموعه‌ی فرهنگ جبهه است. مقالات به جنبه‌های مختلفی نظیر اصطلاحات و تعبیرات، معانی، املاء و نگارش کتاب، مستندسازی‌ها و زبان‌شناسی در فرهنگ جبهه پرداخته‌اند، که نشان‌دهنده‌ی میزان آگاهی و دیدگاه نویسندگان مقالات نسبت به موضوع است. در آغاز سخن، آیت‌الله خامنه‌ای می‌فرمایند: «ما جز تشکر از شما دیگر چه می‌شود بگوییم. چیزی که در این کار، خیلی نظر بنده را جلب کرد، ابتکاری بودن حرکت است». ایشان در پایان فرمایشات خود. ادامه‌ی این کار توصیه می‌فرمایند.
«بهاءالدین خرمشاهی، دکتر عباس حری، دکتر توران میرهادی، غلامعلی حداد عادل، دکتر نوش‌آفرین انصاری، دکتر محمدجواد شریعت، دکتر سید جعفر شهیدی، دکتر ابراهیم باستانی پاریزی، دکتر عباس زرباف‌خویی» از جمله افرادی هستند که مقالاتی ارائه نموده‌اند.

[ صفحه 51]


جبهه‌ای نو در فرهنگ شناسی ایران (جلد 2): سی و چهار مقاله و نامه در نقد و بررسی فرهنگ جنگ

به اهتمام محسن مهرآبادی. - تهران: سروش (انتشارات صدا و سیما)؛ فرهنگ گستر، (چاپ دوم): 193.1377 ص.: نمونه.
طرح جلد: هادی فراهانی.
ص. ع. به انگلیسی:A New Horizon for the Study of Iranian Culture
شمارگان: 4400 نسخه.
مجموعه‌ی حاضر شامل 34 مقاله و نامه در نقد و بررسی مجمموعه‌ی «فرهنگ جبهه»، توسط شخصیتهای علمی و سیاسی است. نقد و بررسیها، گاه صرفا درباره‌ی جلد خاصی از این مجموعه است. در مطالب ارائه شده، پیشنهادهایی برای تجدید چاپ اثر نیز داده شده است. نقدها بیشتر به جنبه‌های زیر پرداخته‌اند: «نوع صفحه‌بندی و تنظیم عکسها، طبقه‌بندی فصلها، غلطهای املایی و نگارشی، نقاط ضعف موجود در نثر و نحوه‌ی بیان اثر، رعایت ترجمه اصطلاحات و واژه‌ها به فارسی و مواردی از این دست». در پایان کتاب، فهرست عمومی اعلام و نمونه‌ی نامه‌های ارسالی، آمده است. از بین شخصیتهای نویسنده مقاله‌ها و نامه‌ها می‌توان از افراد زیر نام برد: «حجت‌الاسلام سید محمد خاتمی، علی بلوکباشی، احمد مهدوی دامغانی، محمد رجبی، پرویز خرسند، سیدکاظم موسوی بجنوردی، جعفر شهری، بهاءالدین خرمشاهی، احمد مسجد جامعی، و سید جعفر شهیدی».

سوانح: جزر و مد گردآوری اطلاعات و اسناد در تحقیق و تألیف فرهنگ جبهه (جلد 1)

مهدی فهیمی. - تهران: سروش (انتشارات صدا و سیما)؛ فرهنگ گستر، 1378.
320 ص. - (انتشارات فرهنگ گستر؛ 38).
شمارگان: 5000 نسخه.
صفحه عنوان به انگلیسی:Incidents: Notes, Reviews, Criticisms and Dialogue
در این کتاب، مؤلف مجموعه‌ی فرهنگ جبهه، پس از سالها، به اصرار دوستان و همکاران زبان به سخن گشوده است و لذا خواننده می‌تواند قسمتهایی از نادیده‌ها و ناشنیده‌هایی را که در مسیر گردآوری و تألیف این مجموعه‌ی رخ داده است، بخواند. کتاب در دو فصل ارائه شده است: فصل اول،؛ یادداشتها پراکنده» و شامل خاطرات گردآورنده از فعالیت‌های مربوط به تهیه‌ی کتاب است که بر حسب موضوع، عنوانهای متفاوتی دارند. فصل دوم: گفت و شنودی با مؤلف و مصاحبه‌ی مؤلف با دیگران است که همراه با سؤال و پاسخ آن به چاپ رسیده است. در پایان کتاب، فهرست عام و اشعار به کار رفته در تألیف کتاب با ارجاع به صفحه‌ی مربوطه ارائه شده است.

[ صفحه 52]


جغرافی و اطلسها

اطلس جنگ ایران و عراق: فشرده نبردهای زمینی 31 شهریور 1359 - 29 مرداد 1367

طرح و نظارت مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه پاسداران؛ مجری طرح مؤسسه مطالعات سیاسی فرهنگی اندیشه نابی.- تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، (چاپ اول): 1379.
120 ص.: مصور (رنگی)، نقشه، نمودار، جدول، عکس.
کتابنامه: ص. 120.
شمارگان: ذکر نشده است.
عنوان به انگلیسی: Atlas of Iran and Irag War: A Concise of Ground Battles, 22 Sep. 1980 to Aug. 1988
در این کتاب، با یک مقدمه و هفت فصل، آمار و تصاویر هشت سال دفاع مقدس و دو سال قبل از آغاز رسمی جنگ ارائه شده است. در ابتدا خلاصه‌ای درباره‌ی انقلاب اسلامی ایران و عکس‌العمل عراق و نظام بین‌الملل نسبت به انقلاب بیان ده است. سپس، تجاوز همه‌جانبه‌ی ارتش عراق، بن‌بست در جنگ، آزادسازی مناطق اشغال شده، عبور از مرز برای تعقیب دشمن، گذر از موانع عبورناپذیر، پیشروی در شرق بصره و در آخر، پایان جنگ تشریح شده است. در ادامه‌ی کتاب و پس از مقدمه مذکور فشرده‌ای درباره‌ی نبردهای زمینی همراه با نقشه، نمودار و جزئیات نام مناطق، نام عملیات، تاریخ و هدف و وسعت منطقه‌ی آزاد شده، همراه شرحی مختصر در زیر هر نقشه ارائه شده است. هفت فصل کتاب، مقاطع مختلف جنگ را (از قبل از انقلاب تا پایان جنگ) در برمی‌گیرند. فهرست مندرجات و مقدمه به زبان انگلیسی و فارسی و نمونه‌ی قطعنامه 598 سازمان ملل متحد به زبان انگلیسی ارائه شده است.

اطلس راهنما (جلد 1): خوزستان در جنگ 67 - 1359

مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه پاسداران؛ طرح و نظارت محسن رشید؛ مجری مؤسسه مطالعات سیاسی، فرهنگی اندیشه ناب، نویسنده و مدیر اجرا ابوالقاسم حبیبی.- تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، (چاپ اول): 66.1379 ص.: مصور (رنگی)، نقشه (رنگی)، جدول، نمودار (رنگی).
شمارگان: ذکر نشده است.
اطلس حاضر، شامل وقایع جنگ (جدولها، نمودارها و نقشه‌های نظامی) مربوط به استان خوزستان و دارای پنج فصل است. فصل اول، خوزستان را قبل از انقلاب و از انقلاب اسلامی تا شروع جنگ و هجوم ارتش عراق به این سرزمین و اهداف عراق از این هجوم و میزان دستیابی به آن تشریح می‌کند. هر یک از فصلهای دو تا چهار، به گزارش هجوم دشمن در هریک از محورهای سه‌گانه‌ی خوزستان (شوش - دزفول، سوسنگرد - اهواز و خرمشهر آبادان) اختصاص یافته است. همچنین عملیاتهای آزادسازی و عملیاتهای تعقیب متجاوزان که در هر یک از این محورها انجام شده، به همراه نتایج آن با نمودار و جدول مربوطه بیان شده است. در فصل پنجم نیز تهاجم مجدد عراق و حماسه‌ی بزرگ رزمندگان در عقب راندن متجاوزان ارائه شده است. تصاویر ارائه شده همراه با متن توضیحی هستند.

[ صفحه 53]


اطلس راهنما (جلد 2): خرمشهر در جنگ

مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه پاسداران؛ طرح و نظارت محسن رشید؛ مجری مؤسسه مطالعات سیاسی، فرهنگی اندیشه ناب، نویسنده و مدیر اجرا ابوالقاسم حبیبی.- تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، (چاپ اول): 1380.
108 ص. مصور(رنگی)، نقشه (رنگی)، جدول، عکس، نمودار (رنگی).
شمارگان: 5000 نسخه.
مجلد حاضر، جلد دوم اطلس راهنما، (اطلس فشرده‌ای از نبردهای زمینی ایران و عراق) است. کتاب، هفت بخش دارد؛ بخش اول: جغرافیای طبیعی و انسانی خرمشهر؛ بخش دوم: پیرزوی انقلاب اسلامی و بحران‌سازی گروه خلق عرب (که پس از پیروزی انقلاب با پشتوانه‌ی دولت بعث عراق به فعالیت‌های تجزیه‌طلبانه در خرمشهر پرداخت)؛ بخش سوم: در آستانه‌ی جنگ (شرح فعالیت‌ها و اقدامات ایذایی و تحرکات مرزی ارتش عراق قبل از آغاز رسمی جنگ)؛ بخش چهارم: هجوم ناموفق ارتش عراق (وقایع مربوط به هفته‌ی اول هجوم ارتش عراق به شهر خرمشهر)؛ بخش پنجم: اشغال خرمشهر (شرح مختصری درباره‌ی حملات دشمن و مقاومت مدافعان و نهایتا، اشغال خرمشهر)؛ بخش ششم: آزادسازی خرمشهر (آغاز عملیات بیت‌المقدس و مراحل مختلف آن تا فتح نهایی)؛ بخش هفتم: آزادسازی شلمچه (مواضع و استحکامات دشمن و مواضع هلالی شکل؛ عملیات کربلای پنج). تصاویر، نقشه‌ها، جداول، نمودارها و عکسها همگی زیرنویس دارند.

اطلس راهنما (جلد 3): ایلام در جنگ

مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی؛ محقق، نویسنده و مجری اجرا امیر رزاق‌زاده؛ طرح و نظارت محسن رشید؛ ویراستاران مهدی انصاری، گودرز نوروزی.- تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، (چاپ اول): 1380.
130 ص. مصور، جدول، نمودار (رنگی).
کتابنامه: ص. 130، 7.
شمارگان: 5000 نسخه.
فصل اول: تاریخچه و جغرافیای سیاسی ایلام؛ فصل دوم: تاریخچه منازعات در دوران معاصر؛ فصل سوم: صالح‌آباد - میمک؛ فصل چهارم؛ دهلران - موسیان - فکه؛ فصل پنجم: مهرانه؛ فصل ششم: پایان جنگ؛ نمودارها؛ منابع.
نویسندگان کتاب، در شش فصل به شرح جنگ در ایلام پرداخته‌اند. فصل اول به تاریخچه و جغرافیای استان اختصاص دارد. فصل دوم به منازعات در استان در دوران انقلاب و شروع جنگ پرداخته است. در فصل سوم، عملیاتهای ذوالفقار و عاشورا شرح داده شده است. فصل چهارم، شرح عملیاتهای فتح‌المبین، محرم، والفجر یک و پنج، ظفر چهار و قدس سه است. فصل پنجم، شرح عملیاتهای والفجر سه و پنج، عاشورای دو کربلای یک و اقدامات نیروهای خودی و عراق است. فصل ششم، شرح بازتاب پذیرش قطعنامه‌ی 598 در استان ایلام، هجوم منافقین به مهران و هجوم ارتش عراق به دهلران است. تعدادی جدول، نمودار، نقشه و عکس رنگی در پایان رنگی آمده است.

اطلس راهنما (جلد 4): دشت آزادگان در جنگ

مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی؛ طرح و نظارت محسن رشید؛ نویسنده و مجری طرح ابوالقاسم حبیبی؛ ویرایش ادبی مهدی انصاری. - تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، (چاپ اول): 1381.
138 ص.: مصور، نقشه، جدول، نمودار.- (اطلس راهنما؛ ج. 4).

[ صفحه 54]

شمارگان: 3000 نسخه.
نویسندگان، در این کتاب، جنگ را دشت آزادگان - از آغاز تا پایان - شرح داده‌اند. مطالب، علاوه بر تصویر، نقشه و نمودار شامل: «جغرافیای دشت آزادگان، توابع دشت آزادگان (سوسنگرد، بستان، هویزه، رودخانه کرخه، هورالهویزه، تپه‌های رملی، تپه‌های الله‌اکبر و تنگه‌ی چزابه»، مواقع بحران، هجوم ارتش عراق و اشغال و آزادسازی بستان و سوسنگرد (شرح آغاز تا دهمین روز جنگ و سپس، آزادی سوسنگرد)، اشغال دوم بستان و محاصره‌ی ناموفق سوسنگرد، عملیات نصر، اشغال هویزه، عملیات امام مهدی (عج)، عملیات غرب سوسنگرد، عملیات شهید رستمی، عملیات شهید آیت‌الله مدنی، عملیات امام علی (ع)، عملیات شهید چمران (کرخه کور)، عملیات شهیدان رجایی و باهنر، عملیات طریق‌القدس، نبرد چزابه، عملیات بیت‌المقدس و نبردهای هورالهویزه تا پایان جنگ» است.

اطلس راهنما (جلد 5): کارنامه نبردهای زمینی

[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ]، طرح و نظارت: محسن رشید؛ تحقیق، تدوین و اجرا: حسن دری؛ ویرایش: مهدی انصاری.- تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، (چاپ اول): 195.1381 ص.: مصور، نقشه، جدول، نمودار.
شمارگان: 5000 نسخه.
جلد پنجم مجموعه‌ی «اطلس راهنما»، «کارنامه‌ی نبردهای زمینی» ایران علیه ارتش عراق است. برخی از مطالب، عبارتند از: «ایران و عراق پیش از جنگ؛ تجاوزات عراق تا هجوم سراسری (استانهای آذربایجان غربی، کردستان، کرمانشساه، ایلام و خوزستان، هجوم هوایی، هجوم سراسری و اشغال شهرهای مرزی)؛ نبردهای ایران در جبهه‌ی جنوبی (عملیاتهای پل نادری، سوسنگرد، نصر، توکل، امام علی (ع)، فرمانده‌ی کل قوا، ثامن‌الائمه، طریق‌القدس، فتح‌المبین و...)؛ نبردهای ایران در جبهه‌ی میانی (عملیاتهای: ضربت ذوالفقار، بازی دراز، رجایی، باهنر، مطلع‌الفجر، مسلم بن عقیل، والفجر سه، عاشورا، کربلای یک، کربلای شش و...)؛ نبردهای ایران در جبهه‌ی شمالی [عملیاتهای: محمد رسول‌الله (ص)، والفجرهای دو، چهار، نه و ده، کربلاهای دو، هفت و ده، بیت‌المقدس‌های دو، سه، چهار و شش و....]؛ پایان جنگ (قطعنامه‌ی 598، هجوم مجدد عراق، عملیات مرصاد، اعلام متجاوز بودن عراق از سوی سازمان ملل و....)».

جغرافیای هشت سال دفاع مقدس، نخستین بخش: از آغاز جنگ تا دفع دشمن (20 / 1 / 1362)، (جلد 1)

مسئول طرح احمد پوراحمد، [به سفارش بنیاد حفظ آثار و ارزشهای دفاع مقدس، معاونت تحقیقات و مراکز اسناد]. - تهران: دانشگاه تهران: جهاد دانشگاهی، 1379.
349 ص.: نقشه (رنگی)، جدول، نمودار.
شمارگان: ذکر نشده است.
این مجموعه به صورت طرح و زیراکس شده در 3 بخش (جمعا 9 مجلد) تنظیم شده است.
این کتاب جلد اول از نخستین بخش جغرافیای هشت سال دفاع مقدس است، که به بررسی و شناخت نقش شرایط محیطی و عوامل جغرافیایی، به عنوان بستر عملیات نظامی می‌پردازد. بخشهای کتاب عبارتند از: «پیش‌گفتار (محیط شناسی عملیاتهای نظامی هشت سال دفاع مقدس و جغرافیای طبیعی استان خوزستان)؛ مقدمه (کاربرد مطالعات تعیین موقعیت جغرافیایی و توپوگرافیک در چهارچوب عملیات نظامی، خصوصیات توپوگرافی منطقه‌ی خوزستان، شیب، و...) و عملیات کلاسیک [محور دزفول، عملیات محور شوش، عملیات شهید فضل‌الله

[ صفحه 55]

نوری، عملیات امام علی (ع)، عملیات فرمانده‌ی کل قوا، خمینی روح‌الله.]. اطلاعات بخش عملیاتها عبارتند از: «منطقه‌ی عملیاتی، موقعیت و محدوده جغرافیایی، ویژگی‌های جغرافیایی، نظیر رودخانه، خاکها و عوارض، زندگی جانوری و گیاهی، ویژگی‌های انسانی و اقتصادی، مواضع طبیعی و مصنوعی موجود، روند عملیات، روشهای به کار گرفته شده، تلفات وارد شده بر دشمن، تأسیسات آزاد شده، نتایج عملیات و منابع و ماخذ».

جغرافیای هشت سال دفاع مقدس، نخستین بخش: از آغاز جنگ تا دفع دشمن (20 / 1 / 1362)، (جلد 2)

مسئول طرح احمد پوراحمد، [به سفارش بنیاد حفظ آثار و ارزشهای دفاع مقدس، معاونت تحقیقات و مراکز اسناد]. - تهران: دانشگاه تهران: جهاد دانشگاهی، 1373.
685 ص.: نقشه (رنگی)، جدول، نمودار.
شمارگان: ذکر نشده است.
این مجموعه به صورت طرح و زیراکس شده در 3 بخش (جمعا 9 مجلد) تنظیم شده است.
کتاب حاضر بخش دوم از نخستین بخش این مجموعه است که به بررسی و شناخت نقش شرایط محیطی و عوامل جغرافیایی به عنوان بستر عملیات نظامی می‌پردازد. بخشهای کتاب عبارتند از عملیاتهای: «محور شحیطیه، شهید مدنی، ثامن‌الأئمه، طریق‌القدس، مولای متقیان، ام‌الحسنین، فتح‌المبین، بیت‌المقدس، رمضان، محرم، والفجر مقدماتی و والفجر یک». در بخش عملیاتها، اطلاعاتی درباره‌ی «منطقه‌ی عملیاتی، موقعیت، محدوده‌ی جغرافیایی و ویژگی‌های جغرافیایی منطقه، نظیر رودخانه، خاک و عوارض، زندگی جانوری و گیاهی، ویژگی‌های انسانی و اقتصادی منطقه، مواضع طبیعی و مصنوعی موجود در منطقه، روند عملیات و روشهای به کار گرفته شده در هر عملیات، تلفات وارده بر دشمن و مناطق، تأسیسات آزاد شده، نتایج عملیات و منابع و مآخذ»، ارائه شده است.

جغرافیای هشت سال دفاع مقدس، [بخش دوم، (جلد 4 مجموعه)]

مسئول طرح احمد پوراحمد، [به سفارش بنیاد حفظ آثار و ارزشهای دفاع مقدس، معاونت تحقیقات و مراکز اسناد]. - تهران: بنیاد حفظ آثار و ارزشهای دفاع مقدس، معاونت تحقیقات و مراکز اسناد، 1374.
666 ص.: نقشه (رنگی)، جدول، نمودار.
شمارگان: ذکر نشده است.
این مجموعه به صورت طرح و زیراکس شده در 3 بخش (جمعا 9 مجلد) تنظیم شده است.
این مجلد، دومین بخش (چهارمین مجلد این مجموعه) است که به بررسی و شناخت نقش شرایط محیطی و عوامل جغرافیایی به عنوان بستر عملیات نظامی می‌پردازد. بخشهای کتاب عبارتند از عملیاتهای: «محمد رسول‌الله (ص)، حسین بن علی (ع)، مسلم بن عقیل، والفجرهای دو تا شش خیبر، بدر، قدس یک تا پنج، عاشورای یک، نصر شش». در بخش عملیاتها، اطلاعاتی در خصوص «منطقه‌ی عملیاتی، موقعیت، محدوده‌ی جغرافیایی، ویژگی‌های انسانی و اقتصادی منطقه‌ی، مواضع طبیعی و مصنوعی موجود در منطقه‌ی، روند عملیات، روشهای به کار گرفته شده در هر عملیات، تلفات وارده بر دشمن و مناطق و تأسیسات آزاد شده، نتایج عملیات و منابع و مآخذ»، ارائه شده است.

[ صفحه 56]


جغرافیای هشت سال دفاع مقدس، [بخش سوم، (جلد 5)]

مسئول طرح احمد پوراحمد، به سفارش بنیاد حفظ آثار و ارزشهای دفاع مقدس، معاونت تحقیقات و مراکز اسناد. - تهران: بنیاد حفظ آثار و ارزشهای دفاع مقدس، معاونت تحقیقات و مراکز اسناد، 1379.
444 - 1 ص.: نقشه (رنگی)، جدول، نمودار.
شمارگان: ذکر نشده است.
این مجموعه به صورت طرح و زیراکس شده در 3 بخش (جمعا 9 مجلد) تنظیم شده است.
کتاب حاضر جلد اول از بخش سوم (پنجمین جلد از مجموعه) است که به بررسی و شناخت نقش شرایط محیطی و جغرافیایی هر عملیات، به عنوان بستر عملیات نظامی می‌پردازد. بخشهای کتاب عبارتند از عملیاتهای: «ظفر یک (تاریخ 17 / 3 / 64)، ظفر چهار (تاریخ 10 / 4 / 64)، والفجر هشت (تاریخ 20 / 11 / 64)، والفجر نه (تاریخ 5 / 12 / 64)». در بخش عملیاتها، اطلاعاتی درباره‌ی «منطقه‌ی عملیاتی، موقعیت، محدوده‌ی جغرافیایی و ویژگی‌های انسانی و اقتصادی منطقه، مواضع طبیعی و مصنوعی موجود در منطقه‌ی، روند عملیات، روشهای به کار گرفته شده در هر عملیات، تلفات وارده بر دشمن و مناطق، تأسیسات آزاد شده، نتایج عملیات و منابع و مآخذ»، ارائه شده است.

جغرافیای هشت سال دفاع مقدس، [بخش سوم، (جلد 6)]

مسئول طرح احمد پوراحمد، [به سفارش بنیاد حفظ آثار و ارزشهای دفاع مقدس، معاونت تحقیقات و مراکز اسناد]. - تهران: بنیاد حفظ آثار و ارزشهای دفاع مقدس، معاونت تحقیقات و مراکز اسناد، 1379.
805 - 412 ص.: نقشه (رنگی)، جدول، نمودار.
شمارگان: ذکر نشده است.
این مجموعه به صورت طرح و زیراکس شده در 3 بخش (جمعا 9 مجلد) تنظیم شده است.
کتاب حاضر، جلد دوم از بخش سوم (جلد ششم مجموعه) است که به بررسی و شناخت نقش شرایط محیطی و جغرافیایی هر عملیات، به عنوان بستر عملیات نظامی می‌پردازد. بخشهای کتاب عبارتند از عملیاتهای: «کربلای یک (تاریخ 9 / 4 / 65)، کربلای دو (تاریخ 1 / 6 / 65)، و کربلای سه (تاریخ 10 / 6 / 65)، فتح یک (تاریخ 19 / 7 / 65) «فتح دو (تاریخ 8 / 8 / 65)، کربلای چهار (تاریخ 2 / 10 / 65)، کربلای پنج (تاریخ 19 / 10 / 65)». در بخش عملیاتها، اطلاعاتی درباره‌ی «منطقه‌ی عملیاتی، موقعیت، محدوده‌ی جغرافیایی و ویژگی‌های انسانی و اقتصادی منطقه‌ی، مواضع طبیعی و مصنوعی موجود در منطقه، روند عملیات، روشهای به کار گرفته شده در هر عملیات، تلفات وارده بر دشمن و مناطق، تأسیسات آزاد شده، نتایج عملیات و منابع و مآخذی ارائه شده است.

جغرافیای هشت سال دفاع مقدس، [بخش سوم، (جلد 7)]

مسئول طرح احمد پوراحمد، [به سفارش بنیاد حفظ آثار و ارزشهای دفاع مقدس، معاونت تحقیقات و مراکز اسناد]. - تهران: بنیاد حفظ آثار و ارزشهای دفاع مقدس، معاونت تحقیقات و مراکز اسناد، 1379.
1231 - 806 ص.: نقشه (رنگی)، جدول، نمودار.
شمارگان: ذکر نشده است.
این مجموعه به صورت طرح و زیراکس شده در 3 بخش (جمعا 9 مجلد) تنظیم شده است.
کتاب حاضر، جلد سوم از بخش سوم (جلد هفتم مجموعه) است که به بررسی و شناخت نقش شرایط محیطی و جغرافیایی هر عملیات، به عنوان بستر عملیات نظامی می‌پردازد. بخشهای کتاب عبارتند از عملیاتهای: «کربلای

[ صفحه 57]

پنج (تاریخ 19 / 10 / 65)، کربلای شش (تاریخ 22 / 10 / 65)، فتح چهار مرحله اول (تاریخ 22 / 11 / 65) و مرحله دوم (تاریخ 4 / 12 / 65)»، فتح پنج (تاریخ (25 / 1 / 66)، کربلای ده (تاریخ 4 / 2 / 66)، نصر دو (تاریخ 12 / 3 / 66)، نصر سه (تاریخ 27 / 3 / 66)، فتح شش (تاریخ 27 / 3 / 66)، فتح شش (تاریخ 27/ 3 / 66)، نصر چهار (تاریخ 31 / 3 / 66)، نصر پنج (تاریخ 2 / 4 / 66)، فتح هشت (تاریخ 28 / 4 / 66) و فتح علی (تاریخ 17 / 5 / 66)». در بخش عملیاتها، اطلاعاتی درباره‌ی منطقه‌ی عملیاتی، موقعیت، محدوده جغرافیایی، ویژگی‌های انسانی و اقتصادی منطقه‌ی، مواضع طبیعی و مصنوعی موجود در منطقه‌ی، روند عملیات، روشهای به کار گرفته شده در هر عملیات، تلفات وارده بر دشمن و مناطق، تأسیسات آزاد شده، نتایج عملیات و منابع و مآخذ، ارائه شده است.

جغرافیای هشت سال دفاع مقدس، [بخش سوم، (جلد 8)]

مسئول طرح احمد پوراحمد، [به سفارش بنیاد حفظ آثار و ارزشهای دفاع مقدس، معاونت تحقیقات و مراکز اسناد]. - تهران: بنیاد حفظ آثار و ارزشهای دفاع مقدس، معاونت تحقیقات و مراکز اسناد، 1379.
1612 - 1232 ص.: نقشه (رنگی)، جدول، نمودار.
شمارگان: ذکر نشده است.
این مجموعه به صورت طرح و زیراکس شده در 3 بخش (جمعا 9 مجلد) تنظیم شده است.
کتاب حاضر، بخش چهارم از جلد سوم (جلد هشتم مجموعه) است که به بررسی و شناخت شرایط محیطی و جغرافیایی هر عملیات، به عنوان بستر عملیات نظامی می‌پردازد. بخشهای کتاب عبارتند از عملیاتهای: «ظفر دو (تاریخ 12 / 7 / 66)، ظفر سه (تاریخ 25 / 8 / 66)، نصر هشت تاریخ (29 / 8 / 66)، نصر نه (تاریخ 2 / 9 / 66)»، ظفر پنج (تاریخ (12 / 10 / 66)، بیت‌المقدس دو (تاریخ 25 / 10 / 66) و ظفر شش (تاریخ 5 / 12 / 66). در بخش عملیاتها، اطلاعاتی درباره‌ی منطقه‌ی عملیاتی، موقعیت، محدوده‌ی جغرافیایی، ویژگی‌های انسانی و اقتصادی منطقه، مواضع طبیعی و مصنوعی موجود در منطقه‌ی، روند عملیات، روشهای به کار گرفته شده در هر عملیات، تلفات وارده بر دشمن و مناطق، تأسیسات آزاد شده، نتایج عملیات و منابع و مآخذ، ارائه شده است.

جغرافیای هشت سال دفاع مقدس، [بخش سوم، (جلد 9)]

مسئول طرح احمد پوراحمد، به سفارش بنیاد حفظ آثار و ارزشهای دفاع مقدس، معاونت تحقیقات و مراکز اسناد. - تهران: بنیاد حفظ آثار و ارزشهای دفاع مقدس، معاونت تحقیقات و مراکز اسناد، 1379.
1935 - 1613 ص.: نقشه (رنگی)، جدول، نمودار.
شمارگان: ذکر نشده است.
این مجموعه به صورت طرح و زیراکس شده در 3 بخش (جمعا 9 مجلد) تنظیم شده است.
کتاب حاضر، بخش پنجم از جلد سوم (جلد نهم مجموعه) است که به بررسی و شناخت شرایط محیطی و جغرافیایی هر عملیات، به عنوان بستر عملیات نظامی، می‌پردازد. بخشهای کتاب عبارتند از عملیاتهای: «ظفر هفت (تاریخ 22 / 12 / 66)، بیت‌المقدس سه (تاریخ 22 / 12 / 66)، والفجر ده تاریخ (25 / 12 / 66)، بیت‌المقدس چهار (تاریخ 6 / 1 / 67)»، بیت‌المقدس پنج (تاریخ (22 / 1 / 67)، بیت‌المقدس شش (تاریخ 27 / 2 / 67) و مرصاد (تاریخ 6 / 5 / 67).» در بخش عملیاتها، اطلاعاتی درباره‌ی منطقه‌ی عملیاتی، موقعیت، محدوده‌ی جغرافیایی، ویژگی‌های انسانی و اقتصادی منطقه، مواضع طبیعی و مصنوعی موجود در منطقه، روند عملیات، روشهای به کار گرفته شده در هر عملیات، تلفات وارده بر دشمن و مناطق، تأسیسات آزاد شده، نتایج عملیات و منابع و مآخذ ارائه شده است.

[ صفحه 58]


مقدمه‌ای بر جغرافیای نظامی ایران (جلد 1): شمال غرب و غرب کشور

یحیی صفوی؛ به اهتمام دانشگاه امام حسین (ع).- تهران: سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، (چاپ اول): 1378.
[6]311 ص.: نقشه (برخی رنگی)، جدول. - (سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح؛ 187. مجموعه مطالعات جغرافیای نظامی ایران). شمارگان: 3000 نسخه.
عنوان پشت جلد انگلیسی: An Introduction to Military Geography of Iran
مندرجات، فصل 1: تعاریف و کلیات (جغرافیای نظامی)؛ فصل 2. جغرافیای نظامی ایران (شمال غرب و غرب کشور)؛ فصل 3. اشاره به ملاحظات جغرافیایی کشورهای همجوار؛ فصل 4. از نگاه نقشه؛ فصل 5: واژه‌ها و اصطلاحات جغرافیای نظامی؛ فصل 6: منابع.
این کتاب، مقدمه‌ای بر جغرافیای نظامی استانهای شمال غرب و غرب کشور (شامل استانهای: اردبیل، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، کردستان، کرمانشاه، ایلام و خوزستان) است. در هر قسمت، موقعیت جغرافیایی، سابقه‌ی تاریخی، جغرافیایی تاریخی، جغرافیای انسانی و وضعیت اقتصادی و نظامی استان بررسی می‌شود. در استانهای ذکر شده، در قسمت جغرافیای نظامی استان، به موقعیت‌های جنگی استان طی هشت سال دفاع مقدس اشاره می‌شود. در فصل سوم کتاب، مؤلف، به بررسی جغرافیایی کشورهای همجوار شامل آذربایجان، ارمنستان، ترکیه و عراق پرداخته است. موضوع‌های مورد بررسی در هر یک از این کشورها عبارتند از: «بررسی موقعیت جغرافیایی، سابقه‌ی تاریخی، جغرافیای طبیعی، جغرافیای انسانی، وضعیت اقتصادی و جغرافیای سیاسی».

هورالعظیم، جغرافیای طبیعی

مؤلف م. ح. رامشت. - اصفهان: معاونت جنگ دانشگاه اصفهان، (چاپ اول): 149.1366 ص.
شمارگان: 1000 نسخه.
هورالعظیم با وسعتی با معادل 3100 کیلومتر مربع، تقریبا منتها الیه مرز جنوب غرب ایران با عراق قرار گرفته است و در جریان جنگ ایران و عراق، جزو مناطق جنگی درگیر در منطقه‌ی خوزستان بود و با وجود انبوه بودن نی‌های سر به فلک کشیده در این هور، به همت دلاوران اسلام عملیاتهای متعددی در دوران جنگ در آن صورت گرفت. کتاب حاضر به بررسی موقعیت جغرافیایی و استراتژیکی منطقه‌ی مذکور پرداخته است. از جمله، مطالب ارائه شده عبارت است از: «هور به عنوان یک اکوسیستم منطقه‌ای، مفهوم هور، مختصات جغرافیایی، وسعت، شیب سواحل هور، وسعت جزایر هور، ذخیره‌ی آبی هور، آبراهه‌ها، جریانات ورودی و خروجی هور، استراتژی آب در جنگ ایران و عراق، سیاست ایران در روزهای اول حمله‌ی دشمن و...».

[ صفحه 60]


تحقیق و بررسی

روز شمارها

اسکورت نفتکش‌ها: دخالت مستقیم آمریکا در جنگ، 30 تیر تا 31 شهریور 1366

مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی؛ نویسنده محمود یزدانفام؛ ناظر علمی و ویرایش محتوایی علی‌رضا لطف‌الله زادگان؛ ویرایش ادبی گودرز نوروزی.- تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، (چاپ اول): 1378.
[چهارده]، 832 ص.: مصور، نقشه (رنگی)، جدول، عکس. - (روزشمار جنگ ایران و عراق؛ کتاب پنجاهم).
کتابنامه / نمایه.
شمارگان: 2000 نسخه.
کتاب حاضر، شرح حوادث و رویدادهای جنگ ایران و عراق در فاصله‌ی سی‌ام تیر تا 31 شهریور 1366 است. مطالب کتاب به ترتیب روز تنظیم شده‌اند. موارد زیر از جمله مهمترین وقایع این دوره هستند که در کتاب به آنها پرداخته شده است: تصویب «قطعنامه‌ی 598» شورای امنیت سازمان ملل؛ اقدامهای نظامی علنی آمریکا علیه ایران در خلیج فارس؛ اسکورت نفتکشها؛ برخورد نفتکش عظیم «بریجتون» با مین؛ حمله‌ی آمریکا به کشتی «ایران اجر»، تشدید دشمنی عربستان با ایران؛ حمله و اقدامات نظامی آمریکا علیه بندرها، سکوها، اسکله‌های نفتی و شناورهای ایران». در پایان کتاب، منابع و مآخذ، عکسها و فهرست راهنما (اشخاص، اماکن، مجامع، سازمانها، احزاب، نیروهای انتظامی، نظامی، امنیتی، رسانه‌های گروهی و...) درج شده است. جدولی از کشتیهای سانحه دیده در دوره‌ی فوق - براساس نام کشتی، کشور صاحب پرچم و حمله‌کننده‌ی، نوع اقدام و تاریخ مربوطه - نیز ارائه شده است.

تقویم جنگ

تهیه و تنظیم جهاد سازندگی خوزستان - اهواز: مؤسسه فرهنگی، انتشاراتی نور معرفت، (چاپ اول): 79.1375 ص.
شمارگان: 3000 نسخه.
این کتاب به شهدای سنگرساز بی‌سنگر جهاد سازندگی تقدیم شده است.
کتاب حاضر به ذکر پاره‌ای از وقایع دفاع مقدس رزمندگان اسلام به صورت اجمالی می‌پردازد. این وقایع براساس تاریخ ذکر شده‌اند. کتاب با ذکر بیانات فرمانده‌ی کل قوا در خصوص دفاع مقدس به همراه مقدمه‌ای درباره‌ی تهمیدات نظامی و تسلیحاتی، سیاسی و تبلیغاتی درباره‌ی جنگ ایران و عراق آغاز شده، سپس به درج و شرح وقایع از 29 / 6 / 1359 لغایت 28 / 5 / 1367 می‌پردازد. مطالب مندرج در کتاب، عبارتند از: «سخنرانی شهید رجایی (نخست‌وزیر وقت) در جلسه‌ی شورای امنیت سازمان ملل؛ عملیات ثامن‌الأئمه (ع)؛ سقوط هواپیمای سی - 130 حامل فرماندهان: فلاحی، کلاهدوز، فکوری، جهان‌آرا؛ عملیات طریق‌القدس؛ عملیات فتح‌المبین؛ حملات موشکی عراق به دزفول؛ عملیاتهای والفجر دو، سه، چهار، پنج و شش؛ عملیات قدس؛ عملیات عاشورا؛ حملات موشکی ایران به عراق؛ عملیات فتح؛ عملیات کربلا؛ بمباران شیمیایی اردبیل و سلیمانیه؛ عملیات ظفر؛ عملیات مرصاد و آتش‌بس رسمی در جنگ ایران و عراق».

[ صفحه 61]


جنگنامه‌ی اول: پیدایش نظام جدید (جلد 1): بحرانهای داخلی و تولید نیروهای مسلح انقلاب

نویسندگان: هادی نخعی، حسین یکتا؛ مهدی انصاری؛ ویرایش ادبی: گودرز نوروزی؛ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، 1375.
1038 ص.: مصور، نقشه. - (روزشمار جنگ ایران و عراق: زمینه‌سازی).
کتابنامه: در پایان بخش مربوط به هر روز.
شمارگان: 5000 نسخه.
کتاب حاضر که مطابق طرح روزشمار جنگ تحمیلی، اولین مقطع از مقاطع زمینه‌ساز جنگ ایران و عراق می‌باشسد، به بررسی حوادث اتفاق افتاده - از وقوع درگیری مسلحانه در ارتش شاه (21 بهمن 1357) تا آخرین درگیری مرزی در واپسین روزهای شهریور 1359 - می‌پردازد. در این جلد، دوره‌ی شکل‌گیری، پیدایش و بروز اولیه‌ی درگیری‌های داخلی توسط جریانها و گروههای ضد نظام جمهوری اسلامی ایران بررسی شده است. روزشمار حاضر بر اساس تاریخ روز تنظیم شده است و در پایان نیز گزارش فشرده‌ی روزانه از اهم مطالب ارائه شده است.
همچنین فهرستی از عکسها در فهرست مندرجات آمده است. در آخر کتاب، فهرست راهنما (شامل: اسامی اشخاص، اماکن، مناطق، سازمانها، کشورها و مجامع بین‌الملل) ارائه گردیده است.

جنگنامه‌ی اول: پیدایش نظام جدید (جلد 2): بحران در خوزستان

نویسنده: حسین یکتا؛ ویرایش: هادی نخعی؛ ویرایش ادبی: گودرزی نوروزی؛ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه پاسداران - تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، 1377.
1038 ص.: مصور، نقشه. - (روزشمار جنگ ایران و عراق: زمینه‌سازی).
کتابنامه: در پایان بخش مربوط به هر روز.
شمارگان: 3000 نسخه.
این کتاب مطابق طرح روزشمار جنگ تحمیلی، اولین مقطع از مقاطع زمینه‌ساز جنگ ایران و عراق است - به بررسی حوادث از اواسط اردیبهشت تا اواخر تیرماه 1358 می‌پردازد. در این جلد، مهمترین واقعه‌ی این دوره، یعنی اوج‌گیری و فرونشاندن درگیری‌های خوزستان، آمده است و جریان موسوم به خلق عرب در این استان (به ویژه خرمشهر)، تحرکات گروهها و جریانهای سیاسی در جهت ایجاد و توسعه‌ی بحران علیه نظام، مسایل مربوط به ارتش، سپاه و مقولات امنیتی و انتظامی، نقش امام، شورای انقلاب و دولت موقت در مسایل سیاسی - داخلی (به ویژه مسایل مربوط به آمریکا و عراق) و... مورد بحث قرار گرفته‌اند. در بخش پایانی، گزارش روزشمار (فشرده و اهم مطالب) از 17 / 2 / 1358 الی 30 / 4 / 1358 ارائه شده است. در آخر کتاب، فهرست راهنما به تفکیک اشخاص، کشورها، قاره‌ها، و مناطق جغرافیایی، شهرها و اماکن، مجامع و سازمانهای، بین‌المللی، سازمانها، احزاب و گروهها، نیروهای نظامی، انتظامی و امنیتی، رسانه‌های گروهی، عبارات و واژه‌ها و نهادهای انقلاب ارائه شده است.

حدیث حماسه‌های جنگ

[اهواز]: اداره کل ارشاد اسلامی خوزستان،[؟؟13].259 ص.
شمارگان: ذکر نشده است.
کتاب حاضر طی نوزده بخش (فصل) به نقد و بررسی عملیاتهای انجام گرفته در یک مقطع زمانی سه ساله از دفاع مقدس می‌پردازد. فهرست مندرجات و مطالب مطرح شده عبارتند از: «1- مقدمه (شامل مقدمه‌ای درباره‌ی شروع جنگ ایران و عراق و کمک دشمنان به صدام)؛ 2- روزشمار تجاوز (امل مطالبی در خصوص زمینه

[ صفحه 62]

سازی‌های اولیه‌ی تجاوز عراق به ایران، از تاریخ شنبه 8 / 6 / 1359 لغایت شنبه 29 / 6 / 1359 و شرح مختصر وقایع رخ‌داده در هر روز)؛ 3- اطلاعیه‌های یک تا 27 ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران تا 31 شهریورماه، آغاز تجاوز علنی؛ 4- سقوط خرمشهر؛ 5- فرمایشات امام خمینی (ره) مبنی بر لزوم شکستن حصر آبادان؛ 6- عملیات ثامن‌الأئمه (شکستن حصر آبادان)؛ 7- عملیات طریق‌القدس (محاصره‌ی دشمن، غافلگیری، حمله‌های همه‌جانبه و...)؛ 8- عملیات مطلع‌الفجر؛ 9- عملیات امیرالمؤمنین (ع)؛ 10- عملیات محمد رسول‌الله (ص)؛ 11- عملیات فتح‌المبین؛ 12- عملیات الی بیت‌المقدس؛ 13- عملیات رمضان؛ 14- عملیات محرم؛ 15- عملیات والفجر مقدماتی؛ 16- عملیات والفجر یک؛ 17- عملیات والفجر دو؛ 18- عملیات والفجر سه و 19- مقایسه‌ی اوضاع سیاسی - اقتصادی و اجتماعی ایران و عراق پس از سه سال جنگ».

روز شمار انقلاب اسلامی ایران

گردآورنده: فرهاد بخشنده، مجید محسنی. - تهران سبز آرنگ، (چاپ اول): 90.1377 ص.
کتابنامه: ص. 90.
این کتاب در سال 1372 تحت عنوان «روزشمار انقلاب اسلامی ایران: 1340 - 1368» توسط انتشارات محیا به چاپ رسیده است.
در این کتاب، شرح مختصری از حوادث و رویدادهای انقلاب اسلامی ایران، از تکوین تا پیروزی (10 فروردین 1340 تا 16 خرداد 1368) آورده شده است تا خوانندگان ضمن آشنایی با سیر حوادث، با نوع ارتباط آنها نیز آشنا شوند. شروع وقایع این روزشمار، 10 فروردین 1340(وفات آیت‌الله العظمی حاج سید حسین بروجردی) و پایان آن، 14 خرداد 1368) رحلت حضرت امام خمینی «ره») است. در این کتاب، وقایع مربوط به دفاع مقدس و جنگ تحمیلی به ترتیب در ردیف روزشمار، از تاریخ سی و یکم شهریورماه 1359 به بعد - تا پذیرش قطعنامه‌ی 598 شورای امنیت سازمان ملل متحد از سوی جمهوری اسلامی ایران، عملیات مرصاد و برقراری آتش‌بس - آورده شده‌اند. در پایان کتاب نیز فهرستی از منابع و مآخذ کتاب درج شده است.

روز شمار انقلاب اسلامی 1368 - 1340

نگارش فرهاد بخشنده، مجید محسنی.- تهران: محیا، (چاپ چهارم): 90.1376 ص.
کتابنامه: ص. 90.
در این کتاب، حوادث و وقایع انقلاب اسلامی ایران از زمان تکوین تا پیروزی و پس از آن تا رحلت حضرت امام خمینی (ره) رهبر کبیر انقلاب اسلامی به اختصار و به صورت روزشمار ذکر شده است و هدف آن، ارائه‌ی مطالب به صورتی مناسب، جهت استفاده‌ی عموم و آشنایی خوانندگان با سیر حوادث و رویدادها و آشنایی با نوع ارتباط آن‌هاست. برای ارائه‌ی اطلاعات، ترتیب «روز، ماه، سال، (نام روز هفته)» انتخاب شده و پس از ذکر این موارد، رویداد مهم آن روز آورده شده است. رویدادهای جنگ ایران و عراق نیز در ردیف روزشمار مربوط به خود در بین رویدادهای مهم تاریخی ایران از تاریخ 31 شهریور 1359 (دوشنبه) به بعد ذکر شده است.

روز شمار جنگ تحمیلی عراق علیه جمهوری اسلامی ایران

گردآورنده علیرضا برزگر؛ با همکاری فرماندهی دفاعی حضرت ولی عصر (عج).- تهران: سروش (انتشارات صدا و سیما)، (چاپ اول): 1379.

[ صفحه 63]

172 ص. [15] ص.: نقشه (رنگی)، مصور،جدول.
عنوان پشت جلد به انگلیسی:A Chronology of the iraqi-Imposed War Against Iran
کتابنامه: ص. [168]- 172.
شمارگان: 2000 نسخه.
این کتاب در چهار بخش به بررسی اختلافات و جنگهای عمده بین ایران و عراق (حتی از زمان استقرار حکومت صفویان در ایران و امپراتوری عثمانی، که کشور فعلی عراق بخشی از آن بود؛ یعنی قبل از ظهور کشور عراق) تا جنگ میان ایران و عراق در زمان حاضر می‌پردازد. اهم مطالب ارائه شده عبارتند از:
بخش اول: تاریخچه‌ی اختلافهای مرزی ایران و عراق. بخش دوم: دوران صفویه، افشاریه، زندیه، قاجاریه (از وقایع 10 شهریور 893 تا 14 آذر 1303). بخش سوم: دوره‌ی پهلوی (از وقایع 8 اسفند 1307 تا 22 بهمن 1357).
بخش چهارم: دوره‌ی جمهوری اسلامی ایران (از وقایع 22 بهمن 1357 تا 18 آذر 1370). در بخش چهارم، ضمن بررسی دوره‌ی پیش از یورش سراسری ارتش عراق، چگونگی آغاز تجاوز هشت سال عراق تشریح شده و در ادامه، به پذیرش قطعنامه‌ی 598 تا اعلام متجاوز بودن دولت عراق پرداخته است. مطالب به صورت مختصر و مستند و ترتیب زمان وقوع ارائه شده‌اند. در پایان نیز پیوستهایی - شامل فهرست‌های مختلف و نقشه‌های عملیاتی ارائه شده است.

روزها و رویدادها (1): هجری شمسی

تهیه و تنظیم دفتر عقیدتی سیاسی فرماندهی کل قوا.- تهران: مؤسسه‌ی فرهنگی نشر رامین، 536.1376 ص.
کتابنامه.
مجموعه‌ی حاضر به بیان گزیده‌ای از رویدادها، حوادث، ایام الله و مناسبتهای تاریخی و جهانی مهم می‌پردازد. اولین جلد مربوط به سه ماه اول شمسی است و برای تهیه‌ی آن از منابع مختلفی - از جمله کتابها، روزنامه‌ها، و نشریات دیگری چون سالنامه‌ها و اسناد و مدارک بعضی از مراکز فرهنگی و آموزشی و آرشیوهای سازمانهای مختلف - استفاد شده است. از جمله رویدادهای مهم جنگ تحمیلی که در این جلد ذکر شده است، می‌توان موارد زیر را نام برد: «عملیات فتح‌المبین (فروردین ماه 1361)؛ شرح زندگی و شهادت شهید حاج سید مرتضی آوینی (تاریخ شهادت 20 / 1 / 1372)؛ روز ارتش جمهوری اسلامی ایران (21 فروردین)؛ سالروز تشکیل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی (2 / 2 / 1358)؛ عملیات حضرت مهدی (عج) (31 / 2 / 1360)؛ آغاز عملیات بیت‌المقدس (10 / 2 / 1361) و آزادسازی خرمشهر (2 / 3 / 1361)؛ عملیات فرماندهی کل قوا؛ خمینی روح خدا (21 / 3 / 1360) در منطقه‌ی دارخوین؛ تشکیل جهاد سازندگی (27 / 3 / 1358)؛ زندگینامه‌ی شهید دکتر مصطفی چمران (تاریخ شهادت 30 / 3/ 1360 در دهلاویه.

روزها و رویدادها (2): سال شمسی

تهیه و تنظیم: دفتر عقیدتی - سیاسی فرماندهی معظم کل قوا؛ پدیدآورندگان: علی بری دیزجی؛ علی‌اصغر کریمی شرفشاده؛ مجید صفایی؛ محمدنبی ابراهیمی؛ وحید صفایی. تهران: مؤسسه‌ی فرهنگی نشر رامین، (چاپ دوم): 1377.
521 ص. پدیدآورندگان: علی بری دیزجی؛ علی‌اصغر کریمی شرفشاده؛ مجید صفایی؛ محمدنبی ابراهیمی؛ وحید صفایی.
کتابنامه: ص. (517 - 521).
مندرجات: رویدادهای تیر؛ رویدادهای مرداد؛ رویدادهای شهریور

[ صفحه 64]

جلد دوم کتاب روزها و رویدادها فاصله‌ی زمانی تیرماه تا پایان شهریورماه را در برمی‌گیرد. مباحث مطرح شده‌ی مرتبط با دفاع مقدس در این جلد عبارتند از: عملیات کربلای یک: آزادسازی شهر مهران، 9 تیر 1365؛ سقوط هواپیمای مسافربری جمهوری اسلامی ایران توسط ناو وینسنس آمریکا، 12 تیر 1367؛ عملیات رمضان، 23 تیر 1361؛ پذیرش قطعنامه 598 شورای امنیت از سوی جمهوری اسلامی ایران، 27 تیر 1367؛ عملیات والفجر دو: 29 تیر 1362؛ عملیات مرصاد: پنجم مرداد 1367؛ شهادت سرلشکر خلبان عباس بابایی: پانزدهم مرداد 1366؛ ورود آزادگان سرافراز به ایران اسلامی: 26 مرداد 1369؛ عملیات کربلای سه: 11 شهریور 1365؛ و هفته‌ی دفاع مقدس: 31 شهریور تا ششم مهر (در این قسمت، تاریخچه‌ی کوتاهی از جنگ تحمیلی و دفاع مقدس آورده شده است). در پایان جلد دوم نیز فهرستی از منابع و مآخذ مربوط به مطالب کتاب ضمیمه است.

روزها و رویدادها (3): فصل پائیز - زمستان

پدیدآورندگان: علی بری دیزجی، محمدرضا مطیعیان، مجید ترکاشوند؛ ویراستار: محمدنبی ابراهیمی.- تهران: زهد، (چاپ دوم): 613.1378 ص. عنوان روی جلد: روزها و رویدادها، هجری شمسی.
مندرجات: رویدادهای مهر؛ رویدادهای آبان؛ رویدادهای آذر؛ رویدادهای دی؛ رویدادهای بهمن؛ رویدادهای اسفند.
این جلد، فاصله‌ی زمانی مهرماه تا پایان اسفندماه را در سالهای مختلف دفاع مقدس در برمی‌گیرد. وقایع مهمی که در این ایام در ارتباط با دفاع مقدس رخ داده، عبارتند از: عملیات ثامن‌الائمه (شکست حصر آبادان)؛ شهادت سرداران اسلام: تیمسار سرلشکر ولی‌الله فلاحی، تیمسار سرتیپ نامجوی، تیمسار سرتیپ فکوری، و سردار سرلشکر محمدعلی جهان‌آرا؛ شهادت محمدحسین فهمیده؛ تشکیل بسیج مستضعفین (به انضمام بسیج در دفاع مقدس)؛ معرفی عراق به عنوان متجاوز از سوی سازمان ملل متحد؛ حماسه‌ی شهدا هویزه؛ عملیات کربلای پنج؛ نبرد شرق بصره؛ روز نیروی هوایی ارتش (حاوی گزارشی کوتاه درباره نیروی هوایی در دفاع مقدس)؛ عملیات والفجر هشت؛ و در رویدادهای اسفند: روز روحانیت و دفاع مقدس؛ عملیات خیبر؛ تأسیس بنیاد شهید انقلاب اسلامی؛ عملیات والفجر ده و بمباران شیمایی حلبچه. در پایان کتاب نیز فهرست منابع به چاپ رسیده است.

روزها و رویدادها: مبنا سال شمسی

مرکز فرهنگی تربیتی نور ولایت وابسته به موسسه اتفاق ثلث.- قم: نشر پیام مهدی (عج)، (چاپ دوم): 608.1378 ص.
شمارگان: 5000 نسخه.
عنوان پشت جلد به انگلیسی:Days and Events: Solar year
مجموعه‌ی حاضر شامل گزیده‌ای از رویدادها و وقایع مهم تاریخ ایران همراه با شرحی درباره‌ی هر رویداد (از سال 1342 لغایت سال 1377 هجری شمسی)، به انضمام دو رویداد: «شهادت سپهبد صیاد شیرازی و آغاز به کار شوراهای شهر و روستا در سال 1378» است. ترتیب ارائه مطالب، به تفکیک ماههای سال شمسی (فروردین تا اسفند) و در هر ماه، به ترتیب سال و روز مربوطه است. از جمله مطالب مرتبط با دفاع مقدس، می‌توان موارد زیر را نام برد: «حماسه‌ی شهدای هویزه، شهادت محمدحسین فهمیده (روز بسیج دانش‌آموزی)، عملیات فتح‌المبین، عملیات بیت‌المقدس، عملیات حضرت مهدی (عج)، شهادت دکتر چمران، عملیات فرماندهی کل قوا، خمینی روح خدا، عملیات کربلای یک، عملیات رمضان، عملیات والفجر دو، عملیات مرصاد شهادت سرلشکر خلبان عباس بابایی، عملیات کربلای سه، عملیات ثامن‌الأئمه، شهادت سرداران رشید اسلام در سانحه‌ی هوایی، پذیرش قطعنامه‌ی 598 از سوی ایران، معرفی عراق به عنوان متجاوز از سوی سازمان ملل و...».

[ صفحه 65]


رویدادهای دهه 60

هیأت تحریریه دفتر سیاسی.- تهران: ارتش جمهوری اسلامی ایران، سازمان عقیدتی سیاسی، (چاپ اول): 246،1370 ص.
کتابنامه: ص. 246 - 245.
شمارگان: ذکر نشده است.
این کتاب، تحلیل تختصری از رویدادهای دهه‌ی 1360 در کشور ایران بوده، در ده فصل تنظیم شده است. فصل اول: بازنگری قانون اساسی؛ فصل دوم: تداوم رهبری انقلاب اسلامی؛ فصل سوم: مروری بر هشت سال دفاع مقدس (وقایع قبل از آغاز جنگ تحمیلی، عوامل بروز جنگ تحمیلی، موضع ایران در قبال قطعنامه‌ی 598)؛ فصل 4: مواضع کشورها و سازمانهای بین‌المللی در قبال جنگ تحمیلی؛ فصل 5: انقلاب اسلامی و توطئه‌های فرهنگی؛ فصل 6: گروهکها و نظام اسلامی (منافقین و عملیات مرصاد، از جمله مباحث این فصل است)؛ فصل 7: سران غرب و فراریان به خارج از کشور (جنگ تحمیلی، یکی از دلایل فرار ذکر شده است)؛ فصل 8: وضعیت اقتصادی ایران در دهه‌ی 60؛ فصل 9: بحران خلیج‌فارس (جنگ نفت) (تسلیم عراق در برابر خواسته‌های مشروع ایران، از مباحث این فصل است) و فصل 10: مهمترین رویدادهای جهان در دهه‌ی 60.

عملیات رمضان، عبور از مرز: تعقیب متجاوز با عملیات رمضان

نویسنده علیرضا لطف‌الله زادگان با دستیاران نویسنده: خداداد سیفی برگو، مهران موحدی‌فر.- تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، (چاپ اول): 1381.
760 ص.: عکس، نقشه، جدول. - (روزشمار جنگ ایران و عراق؛ ج. 20).
کتابنامه در پایان هر قسمت.
شمارگان: 2000 نسخه.
کتاب، به بررسی برهه‌ی زمانی اول تیرماه 1361 تا 31 مردادماه 1361 می‌پردازد. وقایع مهم این مقطع زمانی، متأثر از دو عملیات بزرگ و پیروزمند فتح‌المبین و بیت‌المقدس است. طی این دو عملیات، بسیاری از مناطق آزاد، و خسارات فراوانی به دشمن وارد شد. این پیروزی‌ها در داخل و خارج کشور پیامدهایی داشت؛ از جمله‌ی آنها عدم همکاری نظام بین‌الملل در محکومیت عراق و بی‌توجه‌ی به درخواستهای ایران برای پایان دادن به جنگ بود. در چنین اوضاعی، ایران تصمیم گرفت سیاست تعقیب متجاوز را در پیش بگیرد. به همین علت، ایران دست به عملیات رمضان زد. این عملیات در تاریخ23 / 4 / 1361 شروع و در7 / 5 / 1361 به پایان رسید. کتاب به شرح وقایع مختلف و اجرای عملیات رمضان به صورت روزشمار می‌پردازد.

سالنامه جامع سوره 75

به اهتمام داور رستمی‌وند.- تهران: موسسه انتشارات سوره، 1375.
751 ص.
مندرجات: بخش فرهنگ: روزشمار فرهنگی 75، ترجمه در ادبیات دفاع مقدس، یک خاطره؛ بخش جامعه: روزشمار جامعه 75؛ بخش هنری: روزشمار هنری 75؛ بخش تاریخ، روزشمار تاریخی 75؛ بخش ویژه: این جنگ یک گنج است.
سالنامه‌ی جامع سوره، حاوی مطالب متنوعی در زمینه‌های موضوعی مختلفی مانند فرهنگ، توسعه، تاریخ هنر و جامعه است. در زمینه‌ی جنگ تحمیلی نیز مطالب مختلفی مطرح شده است که از آن جمله می‌توان موارد زیر را نام برد: فعالیت‌های صنعت پتروشیمی طی دوران دفاع مقدس و پس از آن، چاپ کتاب و یادواره‌ها، برگزاری سمینار بررسی دفاع مقدس، ترجمه در ادبیات دفاع مقدس، مراسم هفته‌ی دفاع مقدس؛ نمایشگاه آثار هنری

[ صفحه 66]

درباره دفاع مقدس، مراسم سالروز فتح خرمشهر، دیدار ریاست جمهوری با جمعی از آزادگان، و قسمتی از سخنرانی رهبر معظم انقلاب اسلامی در جمع اعضای دفتر ادبیات و هنر مقاومت در تاریخ 25 / 4 / 1375 و تقدیر و تشکر از فعالیت آنها.

گاه شمار جنگ عراق و ایران 1987 (از دی ماه 1365 تا آذر 1366)

ترجمه پیروز ایزدی: به کوشش محمود یزدانفام.- تهران: سپاه پاسداران، دانشکده فرماندهی و ستاد، معاونت پژوهشی، (چاپ اول): 1377.
302 ص.
شمارگان: 300 نسخه.
کتاب ترجمه گزیده‌ای از 1987 koobraeY eliF no stcaF می‌باشد که توسط buP eliF no stcaF در سال 1988 در نیویورک منتشر شده است.
کتاب حاضر که در یازده فصل ارائه شده است، گاهشماری از اخبار جنگ ایران و عراق و رویدادهای اقتصادی و دیپلماتیک حاشیه‌ای جنگ است و بیانگر جایگاه عملیاتهای نظامی رخداده در سالهای 65 و 66 در منطقه‌ی جنگی و سرنوشت و نتایج شگفت‌انگیز داخلی و خارجی ناشی از آن. ترتیب اطلاعات بر اساس ماههای میلادی است. نمونه‌ی مطالب و اخبار مهم، عبارتند از: «تهاجم جدید ایران علیه عراق (کربلای پنج)، رسوایی فروش اسلحه به ایران، بن‌بست در زد و خوردهای بصره، رسوایی فروش اسلحه‌ی ایران - کنترا، اصابت موشک عراقی و هلاکت 37 ملوان آمریکایی، آمریکا اسکورت دریایی نفتکشهای کویتی را به تأخیر می‌اندازد، اتهامات وارده به معاملات تسلیحاتی کارخانه‌ی نوبل، بحران خلیج‌فارس، نزاع و درگیری میان ایران و بریتانیا، رویارویی فرانسه با ایران و قطع روابط دیپلماتیک، حملات آمریکا و توقیف کشتی مین‌گذاری ایرانی، برخورد بالگردهای آمریکایی با قایقهای ایرانی، فروش اسلحه آمریکا به سعودی و...».

ماجرای مک فارلین، اقدام آمریکا برای ارتباط با ایران، طرح نهایی عملیات سرنوشت ساز، عملیات فتح 1، (2 شهریور تا 22 آبان 1365)

نویسندگان مهدی انصاری، یحیی فوزی، علی‌رضا لطف‌الله‌زادگان؛ ویراستار ادبی گودرز نوروزی.- تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، (چاپ اول): 1380.
840 ص.- (روزشمار جنگ ایران و عراق؛ کتاب چهل و چهارم).
شمارگان: 3000 نسخه.
جلد 44 از این مجموعه‌ی 57 جلدی، روزشماری است که 63 روز از دوران جنگ تحمیلی (21 / 6 / 1365 تا 22 / 8 / 1365) را در برمی‌گیرد و شامل مهمترین اقدامات، حوادث، گزارشها و تحلیلهای نظامی، سیاسی و اقتصادی این مقطع است. کتاب، در مقدمه به تشریح عملیات سرنوشت‌ساز کربلای چهار، با استراتژی جلوگیری از آرامش دشمن (به عنوان مقدمه عملیات کربلای پنج) پرداخته و پس از آن اطلاعات رویدادها را به ترتیب روز، به صورت مقاله یا فصل ارائه می‌دهد. در پایان کتاب، فهرستی از نقشه‌ها، عکسها و فهرست راهنمای اشخاص، مکانها، مناطق عملیاتی، سازمانها و... ارائه شده است. برخی از مهمترین موضوع‌های این دوره عبارتند از: «عملیات کربلای چهار، هماهنگ کردن معارضین عراقی، پشتیبانی عراق از گروههای ضد انقلاب، حملات هوایی عراق به شهرها، شلیک موشکهای دوربرد از سوی ایران، حمله به نفت‌کشهای حامل نفت ایران و افشای ماجرای آمدن مک‌فارلین به ایران».

[ صفحه 67]


هجوم سراسری تهاجم و پیشروی‌های عمده عراق

نویسندگان مهدی انصاری، حسین یکتا؛ نظارت محسن رشید، غلامرضا شفیعی؛ ضمائم و مقدمه هادی نخعی، داود رنجبر.- تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران، مرکز مطالعات و تحقیفات جنگ، (چاپ دوم): 1375.
697 ص.: مصور، نقشه، عکس. - (روزشمار جنگ ایران و عراق؛ کتاب چهارم).
کتابنامه.
تحقیقات این کتاب توسط برادران محمد درودیان، علیرضا لطف‌الله‌زادگان، داود صفایی و خواهران فریبا آهنگرزاده، منصوره رجب‌بیگی، طوبی رضوانی، فرحناز سلماسی، مرجان عسگری و مریم معینی‌نیا انجام گرفته است.
این کتاب، نتیجه‌ی تحقیقات میدانی (مصاحبه با رزمندگان و بازگویی خاطرات) و کتابخانه‌ای (گردآوری اسناد و اطلاعات از منابع دیگر) است و در آن، هجوم سراسری و گسترده‌ی دشمن بعثی به خاک میهن اسلامی ما مورد بررسی قرار گرفته است. تنظیم این کتاب به صورت روزشمار است. از جمله وقایعی که در این کتاب در ارتباط با 35 روز آغازین جنگ و هجوم سراسری و پیشروی دشمن در خاک میهن اسلامی آمده است، می‌توان از موارد زیر نام برد: «سقوط خرمشهر، حصر آبادان، رد هرگونه میانجیگری [از سوی امام (ره)]. شکل‌گیری سازمانی نیروهای رزمنده‌ی اسلام، ناموفق ماندن هجوم زرهی دشمن به خرمشهر، موضع ضعیف سازمان ملل متحد و شورای امنیت تحت تأثیر آمریکا و سایر ابرقدرتها، فرمان تشکیل شورای عالی دفاع، پاسخ شدیداللحن شهید رجایی به کارتر و بسیاری از وقایع دیگر».

هویزه آخرین گام‌های اشغالگر، زمینگیر شدن و توقف کامل دشمن

تدوین و نگارش علیرضا لطف‌الله‌زادگان؛ طراحی، نظارت، ویرایش هادی نخعی؛ مدیریت و اجرا محسن رشید و مهدی انصاری.- تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، (چاپ اول): 1373.
782 ص.: جدول، نقشه، عکس (رنگی).- (روزشمار جنگ ایران و عراق: کتاب پنجم).
شمارگان: 5000 نسخه.
«هویزه آخرین گام‌های اشغالگر» روزشمار یک دوره‌ی 77 روزه از جنگ ایران و عراق است، که رویدادهای مهم سیاسی - نظامی این دوره را در برمی‌گیرد. کتاب با تشریح اولین روز اشغال کامل خرمشهر (5 / 8 / 1359) شروع شده تا محاصره هویزه (21 / 10 / 1359) ادامه می‌یابد و در نهایت با ذکر گزیده‌ای از حوادث چند روز محاصره و در نهایت، اشغال هویزه (22 تا 27 دی 1359) پایان می‌پذیرد. در شروع دوره، مهمترین هدف عراق، تکمیل محاصره‌ی آبادان و سپس تصرف آن شهر بوده است. اما مقاومت 35 روزه‌ی خرمشهر چنان تأثیراتی برجا گذاشت که گریبان اشغالگر را نه تنها تا پایان این دوره بلکه تا پایان مرحله‌ی اشغال ایران رها نکرد. مقاومت خرمشهر عامل ضربه‌پذیر شدن خطوط دفاعی عراقی گردید و از آن مهمتر، سبب درهم شکستن اراده‌ی ادامه‌ی جنگ در مناطق مسکونی در برابر مقاومت مردمی در بین نظامیان اشغالگر شد.

[ صفحه 68]


عملیات، راهنماها

راهنمای عملیات در جنگ هشت ساله ایران و عراق

تهیه و گردآوری مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.- تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، (چاپ دوم): 93.1370 ص.
عنوان روی جلد: راهنمای عملیات جنگ 8 ساله.
مندرجات: مقدمه؛ بخش اول: کلیاتی در باب جنگ؛ بخش دوم: جداول راهنمای حملات خودی؛ بخش سوم: حملات عراق.
کتاب حاضر در سال 1369 به صورت یک جزوه‌ی داخلی، با شمارگان محدود، برای استفاده در سپاه منتشر شد. یک سال بعد با اصلاحاتی چند و افزودن مطالبی به صورت کتاب ارائه گردید. مطالب کتاب مجموعه‌ای موجز از پاره‌ای اطلاعات مهم در ارتباط با جنگ تحمیلی عراق علیه ایران در بعد نظامی و عملیاتی آن است که در سه بخش تنظیم شده است. در بخش اول کلیاتی از جنگ تحمیلی و نتایج آن (از جمله، طولانی بودن آن و مقایسه‌ی آن از نظر زمانی با دو جنگ جهانی اول و دوم نیز جنگ کره) ارائه شده است و فهرست کاملی از نبردها و عملیات انجام شده (بزرگ، کوچک و متوسط)، منطقه‌ی درگیری، سازمان عمل‌کننده و نتایج عملیات آمده است.بخش دوم، شامل جداول اطلاعاتی درباره‌ی هر یک از عملیاتهای بزرگ و متوسط انجام شده و نتایج آنها است و بخش سوم به مراحل سه‌گانه‌ی تهاجم دشمن، چگونگی و نتایج آن، زمان و مکان و تلفات وارد شده بر دشمن و نیروهای عمل کننده پرداخته است.

کارنامه توصیفی عملیات رزمندگان اسلام در طول هشت سال دفاع مقدس

تهیه و تدوین لشکر 16 قدس گیلان؛ علی سمیعی.- [تهران]: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، نیروی زمینی، نمایندگی ولی فقیه، معاونت تبلیغات و انتشارات، مدیریت نشر، (چاپ اول): 1376.
473 ص.- (مجموعه آثار و ارزشهای دفاع مقدس؛ گزارش: 1).
شمارگان: 5000 نسخه.
این کتاب، مروری بر عملیاتهای رزمندگان اسلام همراه نتایج و دستاوردها و بازتاب عملیات، نظرات کارشناسان، رزمندگان، اسرای عراقی و... است. آماری نیز از نتایج عملیات در قالب تجهیزات منهدم شده‌ی دشمن، غنایم، کشته‌ها و زخمی‌ها و اسرای عراقی ارائه می‌دهد. تعدادی از عملیاتهایی که در کتاب به آنها اشاره شده است، عبارتند از: «ثامن‌الأئمه (ع)، طریق‌القدس مطلع‌الفجر، محمد رسول‌الله (ص)، مولای متقیان (ع) ام‌الحسنین، فتح‌المبین، بیت‌المقدس، رمضان، مسلم بن عقیل، محرم، والفجر مقدماتی، والفجرهای یک تا ده، تحریرالقدس، خیبر، بدر، کربلای یک تا ده، بیت‌المقدس دو تا هفت، عملیاتهای نامنظم و ایذایی، قادر، عاشورا و همچنین، نبردها و عملیات نامنظمی که جهت آمادگی برای عملیات بزرگ و سراسری صورت گرفته‌اند». نتایج عملیات مرصاد، سقوط هواپیمای مسافربری ایران، پذیرش قطعنامه‌ی 598 و واکنش جهانی و حملات گسترده‌ی عراق پس از آن و ایستادگی ایران در برابر حملات ارائه شده است. آمار بدون جدول و نمودار است.

[ صفحه 69]


کارنامه عملیات سپاهیان اسلام در هشت سال دفاع مقدس

تدوین، روابط عمومی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.- تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، واحد تبلیغات و انتشارات، 1368.
143 ص.: مصور، نقشه، رنگی.
شمارگان: 10000 نسخه.
این کتاب به مناسبت بزرگداشت حماسه هشت سال دفاع مقدس در شهریور 1361 منتشر شده است. کتاب حاضر، مجموعه‌ی آمار و نتایج عملیات پیروزمندانه‌ی رزمندگان در مصاف با دشمن را مورد بررسی قرار داده است. سعی شده که آمار دقیق و موثقی در اختیار خوانندگان قرار گیرد. این عملیاتها، به طور کلی، به صورت چریکی (با شبیخون و نظایر آنها)، در آغاز جنگ، (در چند محور، از جمله: دزفول، هویزه، ماهشهر و آبادان) و کلاسیک و غیرکلاسیک صورت گرفت. برای کلیه‌ی این عملیاتها، نام نقشه، تاریخ شروع و پایان، میزان خسارات و تلفات، تعداد اسراء و غنائم، به طور کامل و دقیق ذکر شده است. تنظیم عملیاتها در متن کتاب، از روی تاریخ وقوع آنهاست. در پایان کتاب، چگونگی پذیرش قطعنامه‌ی 598 از سوی ایران همراه با سخنان حضرت امام (ره) در این خصوص، فهرست تقویمی عملیاتها و فهرست نقشه‌های ضمیمه آورده شده است.

[ صفحه 70]


قوانین و مقررات و حقوق

ابعاد حقوقی دورنمای صلح بیرون ایران و عراق

علی‌اصغر کاظمی.- تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 233.1377 ص.
کتابنامه: به صورت زیرنویس.
عنوان پشت جلد به انگلیسی: Legal dimentions of the prospects for peace between Iran and Iraq.
شمارگان: 2000 نسخه.
مندرجات: 1. وضعیت حقوقی آتش‌بس و شرایط تحقق صلح؛ 2. روابط ایران و عراق: از آتش‌بس تا جنگ دوم خلیج‌فارس (حمله عراق به کویت)؛ 3. قرارداد 1975 و مسأله حاکمیت تاریخی بر اروندرود؛ 4. دورنمای صلح و امنیت در منطقه خلیج‌فارس: ضمائم.
نویسنده این کتاب را در چهار بخش و یک ضمیمه تنظیم کرده است. بخش اول مسائل مربوط به حالت جنگ، ترک مخاصمه، آتش‌بس و قرارداد صلح را از دیدگاه حقوق قراردادها و عرف بین‌الملل روشن می‌کند و به بیان جایگاه قطعنامه‌ی 598 در استقرار آتش‌بس و زمینه‌سازی برای دستیابی به صلح پایدار و عادلانه می‌پردازد. روابط ایران و عراق از زمان برقراری آتش‌بس تا حمله عراق به کویت و اشغال آن کشور (که به «جنگ دوم خلیج‌فارس» معروف شده است) از مباحث بخش دوم کتاب است. در بخش سوم، مسأله حق حاکمیت بر اروندرود و ادعای عراق در خصوص حاکمیت بر این رود، و جهات نظری و حقوقی مسأله - بر اساس موازین پذیرفته شده بین‌المللی - بحث شده است. بخش چهارم، دورنمای صلح و امنیت را در منطقه‌ی خلیج‌فارس در پرتو تحولات منطقه و جهان مورد بررسی قرار داده، با تحلیل حقوقی - سیاسی قطعنامه‌ی 598 و اهداف و نیات دنبال شده در آن، و شرایط جدید منطقه‌ای و جهانی پس از پایان جنگ سرد، امکان دستیابی همه‌ی کشورها به صلحی پایدار و امنیتی منطقه‌ای را مورد بررسی قرار می‌دهد.

اشتغال معلولین: راهنمای انتخاب و به کارگماری معلولین، به انضمام کلیه قوانین و مقررات مربوط به از کارافتادگی - معلولیت و اشتغال معلولین و ایثارگران

ترجمه و تألیف امین‌الله علوی، مجید رشیدکابلی.- تهران: مؤسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی، (چاپ دوم): 1381.
[10]، 160 ص.: جدول.
عنوان روی جلد: اشتغال معلولین و قوانین مربوط به اشتغال از کار افتادگان، معلولین و جانبازان: عنوان پشت جلد به انگلیسی:Employment of Disabled Persons: selective placement - laws and regulations...
شمارگان: 3000 نسخه
این کتاب در سال 1373 توسط مرکز آموزش مدیریت دولتی منتشر شده است.
این کتاب، شامل مجموعه‌ای از فنون ویژه‌ی استخدام و به کارگیری افراد معلول، مشاغل مناسب انواع معلولیتها همراه با قوانین و مقررات مربوط به معلولان و ایثارگران، مصوبات مجلس شورای اسلامی و شورای عالی پشتیبانی جنگ، مصوبات شورای امور اداری و استخدامی کشور، قانون استخدام کشوری، قانون کار جمهوری اسلامی ایران، از کارافتادگی و معلولیت و اصلاحات کمیسیون است که در سیزده فصل و شش پیوست تنظیم شده‌اند. از جمله

[ صفحه 71]

مندرجات کتاب می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: «طبقه‌بندی، شناسایی و ثبت اطلاعات معلولین، فنون مصاحبه، راهنمای حرفه‌ای برای فرد معلول یا از کارافتاده و...». از جمله عناوین پیوستها، «فرم گزارش پزشکی کارگماری، فرم شرایط احراز شغل، ناتوانی و تأثیرات آن در استخدام و...» است.

تأملی بر رعایت حقوق بی طرفی در جنگ تحمیلی عراق علیه ایران

تألیف قاسم زمانی.- تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهشهای حقوقی شهر دانش، (چاپ اول): 188.1380 ص.
عنوان به انگلیسی:Reflections on compliance with the law of Neutrlity in Imposed War of Iraq Againts Iran
شمارگان: 2000 نسخه.
در این تحقیق، مسائل زیر مورد بررسی قرار گرفته است: بیطرفی دولتهای ثالث و این که با وجود منشور سازمان ملل متحد در ایجاد نظام امنیت جمعی، این دول - هنگام تجاوز عراق به ایران - تا چه اندازه و تا چه زمانی به ادعاهای بیطرفی خود پای‌بند باقی ماندند؛ تأثیر زمین‌گیر شدن نیروهای عراق در جنگ با رزمندگان بر مواضع دولتها در برابر جنگ؛ ترفند «عدم تخاصم» و انواع کمکهای مستقیم و غیرمستقیم دولتهای ثالث به رژیم بعث عراق.
از جمله مندرجات کتاب، موارد زیر است: «تجاوز عراق به ایران از بیطرفی تا عدم تخاصم؛ شیوه‌های نقض بیطرفی توسط دولتهای ثالث؛ ترفند عراق برای بین‌المللی کردن مخاصمه و وضعیت ممتاز آمریکا در نقض بیطرفی و رویارویی با ایران؛ اقدامات ایران در تضمین حقوق قانونی خود و مقابله با نقض بیطرفی، مسؤولیت بین‌المللی ناشی از نقض بیطرفی و تاوان کویت و عربستان در خوش خدمتی به عراق.»

جنگ افزارهای شیمیایی در سیاست جهانی و حقوقی بین‌الملل

تهیه و گردآوری و تنظیم واحد ثبت وقایع جنگ جهاد سازندگی؛ به کوشش علی حسین پناه.- تهران: جهاد سازندگی، پشتیبانی و مهندسی جنگ، 5،41.1367 ص.: مصور، عکس.
جنگ شیمیایی و کشتار انسانهای بیگناه توسط گازهای مخرب و سمی، یکی از وحشتناک و منفورترین چهره‌های جنگ است. کتاب حاضر به بحث درباره‌ی جنگ‌افزارهای شیمیایی پرداخته و سیاست جهانی و حقوق بین‌الملل را در قبال استفاده‌کنندگان این جنگ‌افزارها به چالش کشیده است. کتاب، ضمن بیان تاریخچه‌ای کوتاه درباره‌ی استفاه از سلاح شیمایی، به کاربرد این وسایل در جنگ جهانی اول و کشورهای تولیدکننده‌ی این جنگ‌افزارها می‌پردازد. سپس مسأله‌ی توسل نیروهای عراقی به سلاح شیمایی و استفاده‌ی آنان از این تجهیزات در جنگ تحمیلی را مورد بحث قرار می‌دهد و با بیان دفعات استفاده‌ی عراق از سلاح شیمیایی، به تحلیل عملکرد کشورهای غربی و برخورد آنها با مسأله‌ی استفاده عراق از گازهای مختلف شیمیایی علیه مردم مظلوم ایران می‌پردازد. همچنین قطعنامه‌های سازمان ملل در مورد منع استفاده از جنگ‌افزارهای شیمیایی و کم‌تحرکی این سازمان در مواجهه با عراق و محکومیت آن کشور تحلیل شده است.

جنگ ایران و عراق (1988 - 1980) و حقوق جنگ دریایی، مجموعه اسناد و شرح و تفسیرهای مربوطه در رویه دریایی

آندره گاتری و ناتالینو رونزیتی؛ مترجمان حمیدرضا ملک‌محمدی نوری، سعید تائب، احمد سالاری.- تهران: وزارت امور خارجه، مؤسسه چاپ و انتشارات، 1374.

[ صفحه 72]

هجده، 504 ص.- (مباحث حقوق بین‌الملل؛ 16).
عنوان پشت جلد به انگلیسی:The Iran - Iraq War (1980-1988) and the Law of Naval Warfare
کتابنامه به صورت زیرنویس.
شمارگان: 2000 نسخه.
این کتاب، مجموعه‌ای از اسناد و مدارک در ارتباط با جنگ دریایی در خلیج‌فارس و تنگه‌ی هرمز در دوران دفاع مقدس است. فصلهای اول تا پنجم، اسناد و مدارک مربوط به کشور ایران، کشور عراق، شورای امنیت ملل متحد و اجلاس عمومی سازمان ملل متحد، شورای سازمان بین‌المللی هوانوردی کشوری، کشور بریتانیا و کشور فرانسه هستند. در فصل ششم، اسناد و مدارک زیر ارائه شده است. «سازمان ملل متحد و قطعنامه‌های شماره‌ی 598،582،502، 540 و 616 شورای امنیت، تصمیم شورای سازمان بین‌المللی هوانوردی کشوری در 14 ژوئیه 1988، گزارش هیأت حقیقت‌یاب ایکائو در مورد انهدام هواپیمای خطوط هوایی ایران در نزدیکی جزیره‌ی قشم، تصمیم شورای سازمان بین‌المللی هوانوردی کشوری در تاریخ هفتم دسامبر 1988 و قطعنامه‌ی آن در هفده مارس 1989 و سازمانهای منطقه‌ای و دیگر مجامع بین‌المللی.»

حقوق بشر در اسناد بین‌المللی و موضع جمهوری اسلامی ایران

حسین مهرپور.- تهران: اطلاعات، (چاپ اول): 411.1374 ص.
عنوان پشت جلد به انگلیسی:Human Rights in International Instruments
and the position of Islamic Republic of Iran
شمارگان: 3150 نسخه.
این کتاب به بررسی و نقد حقوق بشر و جنبه‌های مختلف آن از موضع جمهوری اسلامی ایران و اسناد بین‌الملل می‌پردازد. از جمله اهم مطالب کتاب، موارد زیر است: «حقوق بشر از دیدگاه اسلام و نظام جمهوری اسلامی ایران؛ گزارش اجلاس کمیته‌ی حقوق بشر در مورد بررسی دومین گزارش دوره‌ای جمهوری اسلامی ایران؛ گزارشی از چهل و هفتمین اجلاس کمیته‌ی حقوق بشر؛ آخرین دوره‌ی بررسی دومین گزارش دوره‌ای ایران در کمیته‌ی حقوق بشر؛ حقوق بشر، مسأله‌ای انسانی یا ابزاری سیاسی (در این مبحث مطالبی در خصوص جنایات ضد بشری دولت بعث عراق، مانند بمباران شیمیایی حلبچه، و دیدگاه و عملکرد دول غربی در پاسخ به جنایات عراق ارائه شده است)؛ تحلیلی بر قطعنامه‌ی 202 / 49 مجمع عمومی سازمان ملل متحد و رأی مثبت آفریقای جنوبی در قبول آن علیه جمهوری اسلامی ایران و...».

حقوق بشر دوستانه بین‌المللی: اشغال سرزمین‌های ایران در جنگ تحمیلی

تألیف قاسم زمانی؛ [برای] مؤسسه مطالعات و پژوهشهای حقوقی، پژوهشکده حقوق، گروه پژوهشی حقوق عمومی و بین‌المللی.- تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش، (چاپ اول): 137.1381 ص.
طراح روی جلد: پریسا روحانی.
عنوان به انگلیسی: International Humanitarian Law: Occupation of Irans territories in the imposed war
شمارگان: 2000 نسخه.
این کتاب، در پنج فصل و یک بخش نتیجه‌گیری، به بررسی نحوه‌ی رفتار دولت اشغالگر عراق در مناطق اشغالی می‌پردازد. مقدمه کتاب به زبان انگلیسی نیز ترجمه شده است. مطالب عمده‌ی کتاب، عبارتند از: «اشغال نظامی و

[ صفحه 73]

حقوق بشر دوستانه‌ی بین‌المللی (مفهوم و جایگاه اشغال نظامی در بستر روند تحولات تاریخی حقوق بین‌الملل و ضرورتهای جنگی، رعایت حقوق بشر دوستانه‌ی بین‌المللی در سرزمینهای اشغالی و...)؛ اشغال سرزمینهای ایران در جنگ تحمیلی؛ عملکرد عراق در برخورد با غیر نظامیان ساکن در سرزمینهای اشغالی ایران؛ حرمت اموال و اماکن موجود در مناطق اشغالی و ملاحظات نهایی پیرامون اشغال سرزمینهای ایران در جنگ تحمیلی (نقش کمیته‌های ملی و بین‌المللی صلیب سرخ، اشغال بعد از آتش‌بس، سیاست شورای امنیت در قبال اشغال سرزمینهای ایران و کویت توسط عراق، و...)».

حقوق بشر و راهکارهای اجرای آن

حسین مهرپور؛ ویراستار محمدحسین خسروانی.- تهران: اطلاعات، (چاپ اول): 6،216. 1378 ص.
صفحه عنوان به زبان انگلیسی:Human Rights and Its Implementations Instruments
کتابنامه به صورت زیرنویس:
کتاب، شامل شش گزارش و سه مقاله در زمینه‌های مختلف مربوط به حقوق بشر و برخی معاهدات و تعهدات دولت جمهوری اسلامی ایران نسبت به آنها است؛ از جمله: «گزارش مربوط به تشکیل اجلاس ترتیبات منطقه‌ای حقوق بشر آسیا و اقیانوسیه در کاتمانده، مرکز نپال؛ گزارش پنجاه و چهارمین اجلاس کمیسیون حقوق بشر؛ سمینار تقویت جهانی بودن حقوق بشر و دیدگاه‌های اسلامی درباره‌ی اعلامیه‌ی جهانی حقوق بشر؛ کمیته‌ی رفع تبعیض نژادی و بررسی گزارش جمهوری اسلامی ایران؛ وضعیت دولت ایران و آزادیهای اساسی؛ حقوق اقلیتها در قانون اساسی جمهوری اسلامی و...» درباره‌ی تجاوز دشمن و قوانین مربوطه بر اساس دیدگاه جمهوری اسلامی ایران، ممنوعیت عضویت و دخالت نیروهای نظامی ایران (ارتشی و سپاه) در احزاب سیاسی و نیز قوانین و مقررات استخدامی سپاه مطالبی در کتاب ارائه شده است.

حقوق بین‌الملل دریاها

رابین چرچیل، آلن‌لو؛ ترجمه: بهمن آقایی.- تهران: وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی، (چاپ اول): 1367.
یازده، 700 ص.: جدول، نقشه، نمودار.- (حقوق بین‌الملل؛ 2).
عنوان اصلی:The Law of the Sea
کتابنامه.
واژه‌نامه.
شمارگان: 3000 نسخه.
این کتاب را انتشارات گنج دانش نیز در سال 1377 در 734 صفحه و با شمارگان 3000 نسخه منتشر کرده است.
این کتاب در هجده بخش تنظیم شده است و درباره‌ی حقوق بین‌الملل عمومی دریاها، یا، قواعدی است که دولتها در روابط بین‌المللی خود در ارتباط با امور دریایی باید رعایت کنند. مواردی درباره‌ی مسایل حقوقی مربوط به کشور ایران مانند مسأله‌ی جنگ ایران و عراق، خلیج‌فارس و رودخانه‌ی اروند (که به نظر مترجم، احتیاج به توضیح بیشتری داشته است) با توضیحاتی در پانوشت ارائه شده‌اند. مندرجات عبارتند از: «خطوط مبدأ، آبهای داخلی، دریای سرزمینی، تنگه‌ها، مجمع‌الجزایزها، منطقه مجاور، فلات قاره، منطقه‌ی انحصاری اقتصادی، دریای آزاد، بستر بین‌المللی دریاها، دریانوردی، ماهی‌گیری، آلودگی دریاها،تحقیقات علمی دریایی و انتقال دانش فنی، استفاده‌ی نظامی از دریا، کشورهای محاط در خشکی، کشورهای دارای شرایط نامساعد جغرافیایی و حل اختلاف».

[ صفحه 74]

در ضمایم کتاب نیز ادعاهای مربوط به مناطق دریایی، متن برخی از اسناد مهم مربوط به حقوق دریاها و قوانین ایران در مسایل حقوق دریاها و کنفرانسیون کویت، ارائه شده است.

حقوق جنگ

محمدرضا ضیائی بیگدلی؛ زیر نظر معاونت پژوهشی. - تهران: دانشگاه علامه طباطبایی، (چاپ اول): 1373.
415 ص.- (انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی؛ 86).
شمارگان: 3000 نسخه.
نویسنده با احساس ضرورت طرح مسائل حقوقی در جامعه، پس از تجاوز عراق به ایران، انجام عملیاتهای دفاع مقدس و در نهایت، پذیرش قطعنامه‌ی 598، در هفت فصل به بیان جنبه‌های حقوقی جنگ پرداخته است و ضمن بیان مسائل حقوقی جنگ، به مقایسه‌ی آنها در جنگ ایران و عراق پرداخته است. خلاصه‌ی مطالب عبارت از مطالب زیر است. فصل اول: مفهوم جنگ و توسل به زور در حقوق بین‌الملل؛ فصل دوم: مفهوم حقوق جنگ؛ فصل سوم: آغاز جنگ (شرایط شکلی و آثار حقوقی)؛ فصل چهارم: هدایت عملیات جنگی (تعیین عرصه‌ی مخاصمات، تشخیص مبارزان و غیر مبارزان، قربانیان جنگی، وسایل و شیوه‌های نبرد، اشغال نظامی و غنائم جنگی)؛ فصل پنجم: ضمانت اجرای حقوق جنگ (کیفری و مدنی بین‌المللی)؛ فصل ششم: پایان جنگ (روشهای سنتی و جدید)؛ فصل هفتم: بیطرفی در جنگ (زمینی، دریایی و هوایی). در پایان، فهرست منابع، فهرست تفصیلی و فهرست راهنما ارائه شده است.

مجموعه قوانین و مقررات اداری و استخدامی ایثارگران

تهیه و تنظیم معاونت امور دفاعی سازمان امور اداری و استخدامی کشور؛ با همکاری معاونت امور دفاعی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.- تهران: سازمان امور اداری و استخدامی کشور، (چاپ اول): 1371.
50 ص.: جدول.
شمارگان: 2000 نسخه.
کتاب حاضر، مجموعه‌ی قوانین، مقررات، لوایح قانونی، قوانین الحاقی، تبصره‌ها، آیین‌نامه‌های اجرایی، معافیتها، اصلاح مواد و بخشنامه‌های مربوط به رزمندگان، جانبازان، اسرا، مفقودان، آزادگان، شهدا و خانواده‌های آنان، کارکنان مناطق جنگی و جنگ‌زده، تشکیلات مربوط به امور جنگ و ملحقات مربوطه است که در شش فصل همراه با قوانین و مقررات سال 1371 مربوط به مأموریت‌های آموزشی به مدارس ایثارگران و شرکت در برنامه‌های بسیج، سکونت در خانه‌های سازمانی و امتیازات مربوط به ایثارگران در قانون نظام هماهنگ ارائه شده است. همچنین مصوبات مجلس شورای اسلامی و شورای عالی پشتیبانی جنگ، مصوبات هیأت وزیران و مصوبات شورای امور اداری و استخدامی کشور و بخشهای تابعه نیز در این مجموعه موجود است.

مجموعه قوانین و مقررات مربوط به آزادگان، از تاریخ 22 / 11 / 57 الی 15 / 6 / 69

تهران: اداره کل قوانین و مقررات کشور (نهاد ریاست جمهوری)، (چاپ اول): 1370.
136 ص.: جدول.
شمارگان: 5500 نسخه.

[ صفحه 75]

مجموعه‌ی حاضر، شامل قوانین، آیین‌نامه‌ها و تصویب‌نامه‌های مصوب مجلس شورای اسلامی، هیأت وزیران و شورای عالی انقلاب فرهنگی همراه با بخشنامه‌های صادره از سوی مراجع ذیربط است که در خصوص آزادگان، از آغاز جنگ تا شهریور ماه 1369 به تصویب رسیده‌اند. متن قوانین، آیین‌نامه‌ها و مصوبه‌ها و دو فهرست (برای سهولت استفاده) در کتاب درج شده است. فهرست‌ها عبارتند از: فهرست تاریخی (که قوانین و مقررات بر اساس تاریخ تصویب، تنظیم شده‌اند) و فهرست کلمات یا فرهنگواره (که شامل فهرستی از اعلام و اشخاص است).

مجموعه قوانین و مقررات مربوط به شهدا، مفقودین، اسراء انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی از تاریخ 22 / 11 / 57 الی 22 / 7 / 68

تهیه و تنظیم حوزه معاونت اجرایی بنیاد شهید انقلاب اسلامی. - تهران: بنیاد شهید انقلاب اسلامی، (چاپ اول): 1369.
161 ص.: نمونه.
شمارگان: 500 نسخه.
این کتاب در دو بخش کلی تنظیم شده است. بخش اول: فرامین و احکام حضرت امام خمینی (ره) در خصوص رسیدگی به امور خانواده‌های معظم شاهد، مفقودالاثرها و اسیران (که با نمونه‌ی دستخط ایشان به تاریخ 22 / 12 / 1358 مساوی پانزده صفر 1401، درباره‌ی فرامین و احکام صادره همراه است) و بخش دوم: قوانین و مقررات مصوب در ارتباط با خانواده‌های معظم این عزیزان (شامل: مصوبات در خصوص استخدام، قوانین و مقررات در خصوص اشتغال، قانون اعطای حق حضانت فرزندان صغیر به مادران آنها، قوانین و مقررات در خصوص تأمین زمین و مسکن خانواده‌های شاهد، قانون تأمین درمان خانواده‌های شاهد، قوانین و مقررات در خصوص معافیتهای خانواده‌های شاهد و قوانین و مقررات در خصوص حقوق و فوق‌العاده‌ها).

مجموعه قوانین و مقررات موضوعی جانبازان، شهدا، مفقودین و اسرا (جلد 1)

به کوشش واحد تسهیلات رفاهی و اجتماعی معاونت فرهنگی.- تهران: بنیاد شهید، معاونت پشتیبانی و خدمات رفاهی، موسسه چاپ و نشر بنیاد، (چاپ اول): 619.1370 ص.: مصور، جدول.
شمارگان: 2000 نسخه.
مندرجات: فصل 1: استخدام؛ 2: اشتغال؛ 3. آموزش و تحصیل؛ 4. بازنشستگی؛ 5: بیمه؛ 6: حقوق و مزایا؛ 7. درمان؛ 8: مسکن و زمین؛ 9: معافیت‌های مالیاتی و عوارض؛ 10. نیروهای مسلح؛ 11. موارد خاص؛ فهرست تاریخی.
این کتاب، شامل قوانین و مقرراتی است که طی دوران هشت سال دفاع مقدس در ارتباط با جانبازان انقلاب و جنگ تحمیلی، شهداء، مفقودین و اسرا تصویب شد و برای اجرا اعلام شده‌اند. این قوانین، مواردی مانند «استخدام، اشتغال، آموزش، بازنشستگی، بیمه، حقوق و مزایا، مسکن، درمان، معافیتهای مالیاتی و عوارضی، نیروهای مسلح و موارد خاص» را در برمی‌گیرد. برای تنظیم مطالب کتاب در هر موضوع، قوانین خاص آن موضوع همراه آئین‌نامه و تبصره‌های مربوطه آورده شده است و در اغلب موارد نیز شرحی درباره‌ی آنها داده شده است. در پایان کتاب فهرستی از قوانین با ترتیب تاریخ تصویب آنها به چاپ رسیده است.

مجموعه قوانین و مقررات موضوعی جانبازان، شهدا، مفقودین و اسرا (جلد 3)

[گردآوری] مدیریت تسهیلاتی فنی، رفاهی و اجتماعی جانبازان؛ به کوشش سیاوش شجاع پوریان.- [تهران]: بنیاد مستضعفان و جانبازان انقلاب اسلامی، معاونت پشتیبانی و خدمات رفاهی، (چاپ اول):[؟1373]358 ص.: مصور، جدول.

[ صفحه 76]

طراح روی جلد: حمیدرضا رمضان‌پور.
شمارگان: 5000 نسخه.
این کتاب به مناسبت اولین کنگره سراسری جانبازان خلاق و مبتکر منتشر شده است.
جلد سوم «مجموعه‌ی قوانین و مقررات موضوعی جانبازان، شهدا، مفقودان و اسرا» در ده فصل تنظیم شده است: «استخدام، اشتغال، آموزش، بازنشستگی، بیمه، حقوق و مزایا، درمان، مسکن و زمین، معافیتهای مالیاتی و عوارض و الویتهای نیروهای مسلح». در هریک از این بخشها، تسهیلات و امتیازات رفاهی، اجتماعی، فرهنگی و خدماتی که وزارتخانه‌ها، مؤسسات و نهادهای مختلف برای ایثارگران در نظر گرفته‌اند گردآوری شده و برای استفاده به ترتیب موضوعی مذکور در بالا ارائه شده است. قوانین تا پایان سال 1371 و اصلاحیه‌ها، مصوبات و آیین‌نامه‌های اجرایی تا پایان شهریور ماه 1372 ارائه شده‌اند. در مقدمه یادآوری شده است که اکثریت بخشنامه‌های چاپ شده در این کتاب از اعتبار قانونی برخوردارند اما همه‌ی آنها - به دلیل گذشت زمان و خاتمه‌ی جنگ تحمیلی - به اعتبار و قوت قانونی خود باقی نمانده‌اند.

مفقودان و ایثارگران از دیدگاه حقوقی و قوانین حمایتی

محمد امینیان مدرس.- تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)؛ مشهد: آستان قدس رضوی، بنیاد پژوهشهای اسلامی، (چاپ اول): 1380.
413 ص.- (سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)؛ 543: حقوق؛ 30).
عنوان پشت جلد به زبان فرانسوی:Les Absent et les altruistes du point de vue de droit...
کتابنامه: ص. [401]- 404؛ همچنین به صورت زیرنویس.
شمارگان: 2000 نسخه.
کتاب، مجموعه‌ای از قوانین و مقررات و مباحث حقوقی مربوط به مفقودان و ایثارگران است. نویسنده پس از مقدمه‌ای، مطالب را در سه باب (بخش) مورد بررسی قرار می‌دهد. باب اول: در امور مالی غایب (وضع اداره‌ی اموال قبل از تعیین امین، مرحله‌ی تعیین امین، مرحله‌ی تصرف موقت ورثه‌ی احتمالی در اموال، مرحله‌ی صدور حکم موت فرضی)؛ باب دوم: وضعیت خانواده‌ی غایب (تکلیف زوجه‌ی غایب، وضع اولاد غایب، وضعیت قوانین ماهوی حاکم بر امور مفقودالاثر، تطور قوانین در مورد مراجع رسیدگی، مقررات اقلیتهای مذهبی، مقررات بعضی از کشورهای خارجی)؛ باب سوم: مقررات حمایتی ویژه (مصوبات مصرحه در مورد مفقودان، مقررات مربوط به آزادگان یا مفقودان سابق، مقررات الحاقی مفقودان شهید، مقررات شمولی مفقودان جانباز و رزمنده) و موارد استنادی از قانون مدنی فرانسه.

مفهوم تجاوز در حقوق بین‌الملل

نوشته نسرین مصفا... [و دیگران]؛ زیر نظر جمشید ممتاز.- تهران: دانشگاه تهران، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، مرکز مطالعات عالی بین‌المللی، (چاپ اول): 208.1365 ص.
عنوان پشت جلد به انگلیسی: The Concept of Aggression in International Law
شمارگان: 1000 نسخه.
کتاب حاضر با بهره‌گیری از منابعی چون اسناد جامعه ملل، قطعنامه‌ها و سالنامه‌های سازمان ملل متحد، متن قراردادهای میان دولتها و متن طرحهای پیشنهادی دولتها درباره‌ی پدیده‌ی تجاوز و جنگ از دیدگاه بین‌الملل نوشته و در سه فصل ارائه شده است. مطالب کتاب عبارتند از:
فصل اول: تلاش دولتها برای منع توسل به جنگ و تعریف تجاوز؛ فصل دوم: پیامدهای جنگ جهانی دوم و

[ صفحه 77]

ضرورت تعاریف تجاوز (1974 - 1945)؛ فصل سوم: بررسی و تحلیل قطعنامه‌ی تعریف تجاوز. در پایان کتاب نیز متن قطعنامه‌ی «تعریف تجاوز» ارائه شده است. همچنین قرارداد عدم تجاوز میان افغانستان، عراق، ایران و ترکیه (پیمان سعدآباد) مورد بررسی قرار گرفته است.

نقض مقررات بین‌المللی توسط رژیم عراق

تهران: ستاد تبلیغات جنگ شورای عالی دفاع، (چاپ اول): 36.1364 ص.: مصور، عکس. نمونه. مشخصات از روی جلد.
کتابنامه به صورت زیرنویس.
شمارگان: ذکر نشده است.
این کتاب به بررسی موارد متعدد نقض مقررات بین‌المللی توسط رژیم عراق می‌پردازد. موارد زیر از جمله مندرجات کتاب است: «سخنرانی صدام حسین در 26 / 6 / 59 (مبنی بر لغو قرارداد 1975 الجزایز)، نقش قرارداد 1975 الجزایر و منشور ملل متحد، نادیده گرفتن توافق‌نامه‌های چهارگانه‌ی ژنو، نقض کنوانسیون 1949 ژنو و حمله به مناطق مسکونی و مردم غیرنظامی، حملات زمینی، هوایی و موشکی، استفاده از وسایل مکانیکی و انفجاری، نادیده گرفتن پروتکل 1925 ژنو، کنوانسیون 1972 ژنو، کنوانسیون حقوق دریاها، نقض کلیه‌ی مقررات و کنوانسیون‌های بین‌المللی ناظر بر حفاظت محیط زیست، نادیده گرفتن کنوانسیون شیکاگو و کنوانسیون لاهه، نقض مقررات آژانس بین‌المللی انرژی و ماده‌ی 56 پروتکل 1970 ژنو». در پایان، نمونه‌ای از رفتار با اسرا و استفاده از سلاحهای شیمیایی آمده است.

[ صفحه 78]


بررسی و تحلیل حقوقی

ایران و حقوق بین‌الملل

اصغر جعفری ولدانی، با همکاری نیلوفر حق‌شناس کاشانی. - تهران: پازینه، (چاپ اول): 256.1380 ص.
کتابنامه.
شمارگان: 3000 نسخه.
این کتاب، مسایل ایران را از دیدگاه حقوق بین‌الملل مورد بررسی قرار می‌دهد. در این متن، برخی از مسایل ایران با کشورهای همجوار (از جمله عراق) با توجه به مقررات حقوق بین‌الملل مورد بررسی قرار گرفته است و از حاکمیت ایران بر جزایر ایرانی تنب و ابوموسی، تمامیت ارضی ایران در قبال مطامع توسعه‌طلبانه و تجاوزکارانه‌ی عراق و نیز از حقوق ایران در آبهای خلیج‌فارس دفاع شده است. کتاب، شامل چهارده گفتار یا مقاله است که به سه قسمت تقسیم شده‌اند. در قسمت دوم، مسایل حقوقی ایران با عراق، ابعاد حقوقی تجاوز عراق به ایران، بررسی حقوقی عهدنامه‌ی 1975) شامل تعیین مرز رودخانه‌ای و زمینی، اروندرود، چگونگی مصرف درآمدهای حاصله از کشتیرانی، مسأله راهنما و پرچم، طرح تغییر مسیر اروندرود و حقوق بین‌الملل، مذاکرات صلح ایران و عراق و نقش دبیر کل سازمان ملل مورد مطالعه قرار گرفته است.

جنگ تحمیلی از دیدگاه حقوق بین‌الملل

مجید اسکندری.- تهران: به دید؛ مرکز نشر و تحقیقات قلم آشنا، (چاپ اول): 81.1380 ص.
شمارگان: 4000 نسخه.
کتاب حاضر با استفاده از منابع وزارت امور خارجه و آمار و ارقام گزارش شده از سوی این سازمان تهیه شده است. نویسنده، با توجه به اصول حقوق بین‌الملل و رویه‌های دولتها و سازمان ملل متحد، سعی در مشخص کردن طرف مهاجم و مورد هجوم طی جنگ ایران و عراق دارد. کتاب، چهار بخش مجزا دارد. در بخش اول، تعاریف جنگ، حقوق بین‌الملل، تجاوز، تعریف تجاوز از نظر سازمان ملل متحد و اهداف عراق از تجاوز به ایران ارائه می‌شود. بخش دوم به نقص اصول حقوق بین‌الملل توسط رژیم عراق در جنگ پرداخته، آثار و نتایج آن، در این قسمت مورد بررسی قرار می‌گیرد (مواردی چون: جنایات رژیم عراق در حمله به مناطق مسکونی، استفاده از سلاحهای شیمیایی و...) بخش سوم بررسی انطباق مواضع جمهوری اسلامی ایران با قوانین و مقررات بین‌المللی است و در بخش چهارم و بخش ضمیمه، گزارش کار علمی کمیته‌ی حقوق بین‌الملل و شرح کاملی بر موافقنامه‌ی 1975 الجزایر ارائه می‌شود.

حقوق بین‌الملل و کاربرد سلاحهای شیمیایی در جنگ تحمیلی عراق علیه جمهوری اسلامی ایران

تدوین و نگارش قاسم زمانی؛ بازنگری متن،نگارش و ویراستاری حسن یونسی؛ تهیه معاونت تحقیقات و مرکز اسناد بنیاد حفظ آثار و ارزشهای دفاع مقدس.- تهران، بنیاد حفظ آثار و ارزش‌های دفاع مقدس، مدیریت ادبیات و انتشارات، (چاپ اول): 1377.

[ صفحه 79]

216 ص.، [8] ص.: تصویر.
عنوان پشت جلد به انگلیسی: International Law and the Use of Chemical Weapons in the Iraqi Imposed War on I.R.I.
کتابنامه: ص. [211]- 216.
شمارگان: 3000 نسخه.
در این کتاب مسأله‌ی کاربرد سلاح شیمیایی از سوی عراق در جنگ تحمیلی با ایران از دیدگاه حقوق بین‌الملل و منابع مرتبط با آن در پنج بخش با عناوین و مباحث زیر ارزیابی و بررسی شده است: 1. حقوق بین‌الملل، ضرورتهای نظامی و ملاحظات انسان دوستانه؛ 2. عراق و کاربرد سلاحهای شیمیایی در جنگ تحمیلی؛ 3. حلبچه و کشتار جمعی کردها؛ 4. سازمان ملل متحد و استفاده‌ی عراق از سلاحهای شیمیایی علیه ایران؛ 5. دیپلماسی فعال جمهوری اسلامی ایران و تأثیر آن بر روند مذاکرات خلع سلاح شیمیایی. در بخش ضمایم، چند قطعنامه و متن کنوانسیون بین‌المللی منع ساخت و استعمال سلاحهای شیمیایی آمده است. صفحات پایانی به منابع و مآخذ و چند تصویر مستند اختصاص دارد.

مجموعه مقالات حقوق جنگ

گردآوری و ترجمه حسین شریفی طرازکوهی. - تهران، دانشگاه امام حسین (ع)، پژوهشکده علوم دفاعی و استراتژیک، (چاپ اول): 1375.
296 ص.: جدول.- (دانشگاه امام حسین (ع)؛ 39. سری حقوق؛ 1).
عنوان به انگلیسی:Collected Essays of the Laws of War
کتابنامه به صورت زیرنویس.
شمارگان: 2000 نسخه.
مندرجات: تاریخچه انتقادی حقوق جنگ؛ اجرای حقوق بشر بین‌المللی؛ حقوق بشر در منافشات مسلحانه؛ حقوق بشردوستانه بین‌المللی؛ حقوق جنگ دریایی و عملکرد جمهوری اسلامی ایران در طول جنگ ایران و عراق؛ حقوق جنگ در مخاصمه 1990 - 91 خلیج‌فارس؛ جنایات جنگی ایالات متحده در خلیج‌فارس.
این کتاب به بررسی جنگ از دیدگاه حقوق بین‌الملل می‌پردازد و نکات نامشابه جنگهای مختلف در آن ذکر شده است. فصل اول، تاریخچه‌ی جنگهای مختلف و بررسی حقوق آنهاست. فصل دوم (اجرای حقوق بشر دوستانه بین‌المللی) نتیجه می‌گیرد که حقوق بین‌الملل همواره میانه‌رو بوده، حالت تعادل دارد. فصل سوم، بررسی حقوق بشر در منافشات مسلحانه است و فصل چهارم، به بررسی حقوق جنگ دریایی و عملکرد ایران در طول هشت سال دفاع مقدس می‌پردازد و در آن، «حمله‌ی عراق به نفت‌کش‌ها و سکوهای نفتی ایران، ارسال تسلیحات برای عراق توسط کشورهای بیطرف، مقابله‌ی ایران با حملات هوایی عراق از طریق محاصره‌ی سواحل عراق و بازبینی کشتیهای کشورهای بیطرف» بررسی می‌شود. در دو فصل آخر، نویسنده به بررسی جنگ عراق علیه کویت از دیدگاه حقوقی پرداخته است.

مفاهیم تعلیق مخاصمات و حالت نه جنگ نه صلح در حقوق بین‌الملل «طرح برگزیده سال 1370 دانشگاه تهران»

نوشته حمیدرضا ملک‌محمدی نوری [برای دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی] زیر نظر جمشید ممتاز. - تهران، وزارت امور خارجه، مؤسسه چاپ و انتشارات، (چاپ اول): 1372.
189 ص. - (مباحث حقوق بین‌الملل؛ 9).

[ صفحه 80]

عنوان پشت جلد به انگلیسی: The Concepts of Suspension of Hoslities and the State of No War No Peace in International Law
مندرجات: بخش اول: آثار حقوقی جنگ و شیوه‌های تعلیق و خاتمه مخاصمات؛ بخش دوم: جنبه‌هایی از مسائل حقوقی در حالت نه جنگ نه صلح با توجه ویژه به جنگ ایران و عراق.
هدف این کتاب، مشخص کردن این موضوع است که - با توجه به اصول حقوق بین‌الملل و رویه‌ی دولتها و سازمان ملل - آیا با اعمال آتش‌بس و ترک مخاصمه، حالت جنگ خاتمه می‌یابد،یا این که آتش‌بس و ترک مخاصمه تأثیری بر حالت جنگ ندارد و یا این که باید قائل به وجود حالت سومی بین جنگ و صلح باشیم و این که از نظر حقوقی جنگ تحت چه شرایطی آغاز می‌شود و در حقوق بین‌الملل، چه مفهوم و آثاری دارد. بخش اول، در دو فصل «آغاز جنگ و مفهوم و آثار حالت جنگ» و «مفاهیم و روشهای تعلیق و خاتمه جنگ و منازعات بین دولتها» تنظیم شده است. بخش دوم نیز، با توجه ویژه به جنگ ایران و عراق، در دو فصل ارائه شده است: «جایگاه حالت نه جنگ، نه صلح در حقوق بین‌الملل معاصر با توجه خاص به نقش سازمان ملل و رویه‌ی شورای امنیت» و «تأثیر این حالت بر بعضی از مسائل حقوقی جنگ و از جمله مهمترین آنها، آزادی و بازگشت اسیران جنگی و تعلیق جنگ در دریا».

[ صفحه 81]


بررسی و تحلیل نظامی

آموزشهایی پیرامون جنگ مردمی: دفتر اول، دفاع توده‌ای

اهواز، هواداران جنبش مسلمانان مبارز، (چاپ اول): 1359. 87، [10] ص.: مصور، عکس.
عنوان روی جلد: دفاع توده‌ای.
شمارگان: ذکر نشده است.
موضوع کتاب، دفاع توده‌ای در جنگ است. نویسنده‌ی کتاب، دفاع توده‌ای را به اقداماتی تعبیر می‌کند که عده‌ای برای کشته نشدن و فریب دادن دشمن انجام می‌دهند. کتاب در پنج بخش تنظیم شده است: بخش اول، کلیات و تعاریف؛ بخش دوم، عملیات پدافندی در برابر حمله‌های هوایی و زمینی دشمن؛ بخش سوم، جنگهای شیمیایی، میکروبی و رادیواکتیو (ش. م. ر.)؛ بخش چهارم، جنگ سرد و طرز مقابله با آن؛ بخش پنجم، استفاده از سنگر در دفاع توده‌ای. در هر بخش، پس از تعاریف و توضیحات، راهکارهایی جهت انجام اقدامات ایمنی در برابر هر یک از موارد مذکور ارائه می‌شود.

ارتش و سیاست

علی‌رضا ازغندی.- تهران: نشر قومس، (چاپ اول): 154.1374 ص.
کتابنامه.
شمارگان: 3000 نسخه.
بنا به گفته نویسنده، این کتاب برای اولین بار در ادبیات سیاسی ایران، نظریات علمای علوم اجتماعی آمریکایی و محققان روسی را در مورد نقش و عملکرد ارتش کشورهای در حال توسعه مورد نقد و تجزیه و تحلیل قرار می‌دهد و هدف از تدوین آن، آشنا کردن خوانندگان با ابعاد سازمانی و اجتماعی نظامیان در چهارچوب رهیافتهای جدید است. کتاب در دو بهره و هفت فصل تنظیم شده است. بهره‌ی اول (ارتش - نظامیان و سازمان) چهار فصل دارد که عبارتند از: فصل اول: «جامعه‌شناسی نظامی - ارتش» (در این فصل، ضمن بررسی جامعه‌شناسی نظامی در ایران، نگاهی خیلی کوتاه به ارتش در جمهوری اسلامی ایران و دوران جنگ عراق و ایران انداخته شده است؛ فصل دوم: «ارتش - نظامیان»؛ فصل سوم: «نظامی بودن به مثابه حرفه»؛ فصل چهارم: «جامعه و ارتش». پس از آن، یادداشتهای بهره‌ی اول آمده است. بهره‌ی دوم (ارتش و سیاست)، شامل سه فصل - به شرح زیر - است: فصل پنجم: «نظامیان بر سریر قدرت»؛ فصل ششم: «نقش نظامیان در تحولات سیاسی و اجتماعی»؛ فصل هفتم: «نظامیان و نقش آنها در تحولات سیاسی و اجتماعی». سپس یادداشتهای بهره‌ی دوم و در پایان نیز، فهرست منابع و مآخذ آمده است.

ارتش و مسائل آن

تهران: جنبش مسلمانان مبارز، شورای تبلیغات و انتشارات (چاپ دوم): [بی‌تا]. 48 ص.
شمارگان: ذکر نشده است.
کتاب، به بررسی تاریخ، ارتش از دوران گذشته تا به امروز می‌پردازد. دوران بررسی شده در این کتاب، از زمان

[ صفحه 82]

فئودالیسم تا انقلاب ایران شمرده شده است. سرفصلی از کتاب به بررسی ساختار و اوضاع ارتش در زمان پهلوی اول و دوم پرداخته، سپس به ارتش اسلامی و ارتش در زمان جمهوری اسلامی ایران اشاره می‌کند. در بررسی ارتش اسلامی، به ملاک تعیین فرمانده، از دیدگاه اسلام اشاره شده است. در انتهای کتاب، ارتش در زمان انقلاب اسلامی و بخصوص ضمن جنگ ایران و عراق از دیدگاه این گروه سیاسی مورد کنکاش قرار گرفته است.

از خرمشهر تا فاو: تحلیلی نظامی، سیاسی از سیر چهار سال جنگ «تیر ماه 61 تا مرداد 64»

معاونت سیاسی ستاد کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، مطالعات و تحقیقات جنگ.- تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، 1367.
256 ص.: مصور، نقشه (بخش رنگی)، جدول. - (سیری در جنگ ایران و عراق (جلد 2).
شمارگان: 10000 نسخه.
مندرجات: فصل اول: نگاهی اجمالی به جنگ: از بیت‌المقدس تا بدر؛ فصل دوم: عملیات والفجر هشت.
این کتاب گزارش تحلیلی چهار سال جنگ، از زمان فتح خرمشهر در خرداد 1361 تا آزادسازی دوباره مهران در تیرماه 1365 می‌باشد و می‌توان گفت مجموعه‌ای منحصر به فرد از مسایل و حوادث این چهار سال است. کتاب در دو فصل تنظیم شده است. فصل اول تحت عنوان «نگاهی اجمالی به جنگ از بیت‌المقدس تا بدر» به صورت اجمالی در هشت مبحث به عملیات رمضان؛ عملیات مسلم بن عقیل؛ عملیات والفجر مقدماتی؛ عملیات خیبر؛ عملیات عاشورا؛ عملیات بدر و عملیاتهای قدس یک تا پنج و عاشورای چهار، به ابعاد و زوایای جنگ پرداخته است و نقاط قوت و ضعف نیروهای خودی و دشمن، دستاوردهای نظامی سیاسی و چگونگی ارتقاء نیروهای ایران را در زمینه‌های سازماندهی و تاکتیک در طی این دوران نشان داده است. فصل دوم به عملیات بزرگ و سرنوشت‌ساز والفجر هشت (پیروی فاو) اختصاص دارد. در این مبحث تلاشها و اقدامات دشمن برای باز پس‌گیری فاو و اقدامات رزمندگان ایرانی جهت تثبیت منطقه بررسی شده و سپس دستاوردها و نتایج نهایی عملیات مورد تحلیل قرار گرفته است.

از خونین شهر تا خرمشهر

مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ [سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]. - [تهران]: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، (چاپ دوم): 192.1373 ص. مصور: [6] نقشه، (رنگی)، جدول.- (سیری در جنگ ایران و عراق «جلد 1»).
عنوان روی جلد: از خونین‌شهر تا خرمشهر: گزارش عبور از مرحله‌ی اشغال.
کتابنامه: در پایان هر فصل. شمارگان: 7000 نسخه.
کتاب «از خونین‌شهر تا خرمشهر» سه فصل دارد: فصل اول «از اشغال تا آزادسازی» است که به آغاز جنگ و اشغال خرمشهر می‌پردازد و ضمن شرح مقاومت مردم خرمشهر در محورهای مختلف جبهه و داخل شهر و چگونگی هجوم دشمن و مسیر حرکت نیروهای دشمن، به بررسی وضعیت داخلی عراق و تأثیر مقاومت ملت ایران بر استراتژی عراق می‌پردازد. در ادامه، بحثی کوتاه در مورد وضعیت سیاسی و نظامی کشور و هم‌چنین تحولات در عرصه سیاسی ایران در زمان اشغال خرمشهر دارد و زمینه‌های شروع طرح آزادسازی خرمشهر در جامعه و آغاز تلاش به این منظور را مطرح می‌نماید. فصل دوم، «آزادسازی»، به بررسی عملیات بزرگی که به آزادسازی خرمشهر انجامید (بیت‌المقدس) عملیاتهای ثامن‌الائمه، طریق‌القدس و فتح‌المبین پرداخته، ویژگی‌ها و مراحل مختلف هر عملیات را (از طرح‌ریزی و پشتیبانی تا نتایج) توضیح می‌دهد. فصل سوم به بازتاب پیروزی و نتایج

[ صفحه 83]

آزادسازی خرمشهر، می‌پردازد و شرح می‌دهد که چگونه با آزادسازی خرمشهر، موقعیت ایران در منطقه تثبیت گردید.

از فاو تا شملچه

تدوین و نگارش محمد درودیان؛ نظارت و ویرایش: غلامعلی رشید و بهاءالدین شیخ‌الاسلامی؛ با همکاری و کوشش مجید مختاری و مهدی انصاری.- تهران: ستاد مشترک سپاه پاسداران، مرکز اطلاعات و تحقیقات جنگ، 1373.
184 ص.- (سیری در جنگ ایران و عراق، ج. 2).
کتاب هفت فصل دارد که در آنها مطالب زیر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است: فصل اول «نگاهی اجمالی به عملیات والفجر هشت»، شکل‌گیری و چگونگی عملیات فاو؛ فصل دوم «تشدید فشار به جمهوری اسلامی»، تلاش قدرتهای بزرگ برای فشار بیشتر به ایران جهت جلوگیری از موفقیت در جنگ، و استراتژی قدرتهای بزرگ جهت خاتمه جنگ بدون طرف پیروز؛ فصل سوم «تدابیر و اقدامات مسؤولین کشور» به ویژه حضرت امام خمینی (ره)، رویارویی با وضعیت جدید و تأکید امام بر ادامه‌ی جنگ، طرح‌ریزی و اجرای عملیات محدود؛ فصل چهارم «تجزیه و تحلیل ماجرای مک‌فارلین»، روند شکل‌گیری سیاست خارجی جدید آمریکا در مقابل ایران و تأثیرات تعیین‌کننده ماجرای مک‌فارلین در روابط دو کشور؛ فصل پنجم «عملیات کربلای چهار»، کمکهای اطلاعاتی آمریکا به عراق برای کشف مناطق عملیاتی؛ فصل ششم «عملیات کربلای پنج»، وضعیت دشوار جمهوری اسلامی در روند تحولات جنگ به ویژه پس از عملیات کربلای چهار؛ فصل هفتم«آخرین تحرک نظامی در جنوب»، چگونگی انجام عملیات کربلای هشت، مرحله تکمیلی عملیات کربلای پنج.

اشغال خرمشهر و شکستن حصر آبادان

تألیف: یعقوب حسینی.- تهران: ارتش جمهوری اسلامی ایران، اداره عقیدتی سیاسی، دفتر سیاسی، 1373.
336 ص.: نقشه، عکس.- (ارتش جمهوری اسلامی ایران در هشت سال دفاع مقدس، جلد سوم).
مندرجات: مقدمه؛ فصل اول: مقدمات تجاوز عراق؛ فصل دوم: ایثار و مقاومت؛ فصل سوم: آمادگی؛ فصل چهارم: پیروزی.
کتاب حاضر، تاریخ نظامی هشت سال دفاع مقدس و شرح وقایع رخ داده از آغاز تجاوز عراق تا شکستن حصر آبادان در منطقه‌ی جنوب غربی خوزستان است و در چهار فصل تنظیم شده است. فصل اول به بررسی وضعیت منطقه‌ی نبرد و گذشته‌ی آن، نیروهای مهاجم عراق و نیروهای مدافع ایران و عملکرد نیروهای پدافندی منطقه‌ی غربی خرمشهر و جزیره‌ی آبادان پرداخته است. در فصل دوم، نحوه‌ی آغاز جنگ و تهاجم زمینی نیروهای عراق به خرمشهر و آبادان از اول مهر تا دهم آبان 1359 (اشغال خرمشهر) به صورت روزشمار درج شده است. فصل سوم، وقایع جنگ را تا پایان خرداد 1360 و برکناری بنی‌صدر دنبال می‌کند. در فصل چهارم، شرح عملیات ثامن‌الأئمه و اولین حرکت جدی و نظام‌یافته علیه نیروهای عراقی و عملیات گسترده‌ی آفندی در منطقه‌ی نبرد ماهشهر - آبادان و آزادی خرمشهر و پاکسازی کامل منطقه و در نهایت نیز سقوط هواپیمای تیمسار فلاحی و همراهان وی به چاپ رسیده است. پیوستهای کتاب نیز با شرح استراتژی انفجار و خرابکاری در خوزستان و ماهیت عوامل بمب‌گذار - که از عوامل ضد انقلاب بودند - بخش پایانی کتاب را تشکیل می‌دهند.

[ صفحه 84]


انتخاب‌های تسلیحاتی ایران: مسائل و تحلیل‌ها

مترجم پرویز ایزدی؛ ویرایش محمدمظفر خرمی.- تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، دانشکده فرماندهی و ستاد، معاونت پژوهشی، (چاپ اول): 1380.
113 ص.: جدول.
طراح روی جلد: پرویز بیانی.
این کتاب گزارشی است که توسط مرکز نیکسون در سال 2001 انتشار یافته است.
این گزارش، که با عنوان «راهکارهای سلاحهای هسته‌ای ایران» منتشر شده، شامل چهار مقاله است. در مقاله‌ی نخست، (از جفری کمپ) چنین استدلال شده است که ایران خود را در مواجهه با عراق تهدید می‌بیند؛ لذا یا باید به پیمان منع گسترش سلاحهای هسته‌ای (NPT) پای‌بند باشد و یا باید به طور مخفیانه در تولید سلاحها بکوشد؛ که در صورت اخیر، با تحریمهای بین‌المللی مواجه خواهد شد. در مقاله‌ی دوم، شهرام چوبین، به نقد و بررسی محیط استراتژیک ایران - به ویژه در مواجهه با عراق و احتمال در اختیار داشتن سلاحهای هسته‌ای - پرداخته است. فریده فرهی در مقاله‌ی «داشتن یا نداشتن؟» با اشاره به بحث سلاحهای هسته‌ای در ایران، به طرح دیدگاه موافقان و مخالفان دستیابی ایران به این نوع سلاحها می‌پردازد. در مقاله‌ی آخر (تحت عنوان «موشکهای ایران و ظرفیت کلاهکهای آنها»)، ریچارد اسپایر به جنبه‌های فنی برنامه‌های موشکی ایران و مقایسه‌ی آن با موشکهای بالستیک و کروز پرداخته است.

اولین عملیات دریایی سپاه پاسداران در خلیج فارس: نبرد العمیه، گزاش تحلیلی و مستند عملیات کربلای سه

مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی؛ تحقیقات میدانی محمد اسحاقی؛ طراحی، تنظیم و نگارش گزارش عملیات محمد اسحاقی، هادی نخعی؛ تحقیقات تکمیلی و تدوین نهایی مهدی خداوردی‌خان؛ نظارت و ویرایش: بهاءالدین شیخ‌الاسلامی، مهدی انصاری.- تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، (چاپ اول): 1375.
216 ص.: مصور: عکس، نقشه.- (مجموعه کتابهای تحلیلی و مستند جنگ 8 ساله ایران و عراق؛ 10).
در شهریورماه 1365، یک نبرد دریایی بین ایران و عراق - به نام عملیات کربلای سه - رخ داد که از عملیاتهای محدود سپاه در سال 1365 بود. مطالب این کتاب در شش فصل و دو ضمیمه تنظیم شده است. در فصل اول، منطقه‌ی عملیاتی کربلای سه، وضعیت طبیعی، جغرافیایی و نظامی آن و موقعیت و اهمیت اسکله‌های نفتی البکر و العمیه عراق (واقع در شمال خلیج‌فارس) شرح داده شده است. در فصل دوم، لشکر چهارده امام حسین (ع) معرفی و چگونگی انتخاب آن ذکر می‌شود. فصل سوم به مباحث مهم و حساس شناسایی اختصاص یافته و روشهای شناسایی دشمن بازگو شده است. فصل چهارم به طراحی عملیات پرداخته است و فصل پنجم مربوط به تشریح آخرین وضعیت در آستانه‌ی عملیات و مشکلاتی است که باعث تأخیر 24 ساعته در آغاز عملیات شد. فصل ششم نیز چگونگی اجرا و انجام عملیات را نشان می‌دهد. در پایان کتاب، فهرست راهنما - شامل اسامی اشخاص، اماکن، مناطق، سازمانها، کشورها و.... آمده است.

بمو: خاطرات شناسایی منطقه قصر شیرین و ذهاب

به روایت احمد استاد باقر... [و دیگران]؛ تحقیق و تدوین اصغر کاظمی.- تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، دفتر ادبیات و هنر مقاومت، (چاپ اول): 1379.
722 ص: مصور (رنگی)، عکس، نقشه (رنگی)، نمونه، جدول.- (دفتر ادبیات و هنر مقاومت، تحقیق؛ 7). طراح روی جلد: کوروش پارسانژاد.

[ صفحه 85]

عنوان پشت جلد به انگلیسی:Bamo: Memoirs of spotting the regions of Qasr- Shirin and Zahab
شمارگان: 3000 نسخه.
این کتاب، گزارش واحدهای اطلاعات و عملیات از مجموعه و تلاشهای شناسایی منطقه‌ی قصرشیرین و ذهاب است. کتاب، پنج فصل دارد؛ فصل اول، در دو بخش، خلاصه‌ی تاریخ قصرشیرین و معرفی گذرگاههای جنگی آن است و اهم رویدادهای جنگ هشت ساله در قصرشیرین و مناطق اطراف آن و اهمیت سوق‌الجیشی و نظامی منطقه را شرح می‌دهد. فصل دوم، (ارتفاعات حمرین)، چگونگی شناسایی این منطقه را تشریح می‌کند و فصل سوم، شرح عملیات شناسایی «ارتفاعات آق‌داغ» و اولین گرایش عملیات به جبهه‌ی کوهستانی است. در فصل چهارم، (بمو)، جریان شناسایی ارتفاعات بمو از خرداد تا مهر 1362 و در فصل پنجم، شناسایی ارتفاعات کانی‌مانگا در آبان 1362 مطرح شده است. در پایان بعضی از فصول و بندها، توضیحاتی در تأیید و تکمیل روایتهای گزارشها افزوده شده است. نقشه‌ها، عکسهای رنگی مناطق، تصاویری از اسناد، فهرست مطالب و فهرست اعلام در کتاب موجود است.

پاکبازان عرصه عشق (جلد 1)

گردآوری متون علیرضا نمکی عراقی، محمد حسینی؛ عکاس عبدالله باقری؛ خوشنویس فضل‌الله شاکری؛ طراح و صفحه‌آرا: سهیلا نیک‌زاد.- [تهران]: ارتش جمهوری اسلامی ایران، نیروی هوایی، چاپخانه،[؟؟13].
294. ص.: مصور، عکس (رنگی)، نقشه (رنگی). شمارگان: 2000 نسخه.
این مجموعه، نقش نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران را از آغاز تجاوز عراق تا پایان هشت سال دفاع مقدس بررسی کرده، ضمن روایت تاریخ کشمکشهای منطقه، نمونه‌هایی از نقشه‌ها و ادعاهای عراق را ارائه می‌دهد. سپس به شرح نحوه‌ی آغاز تجاوز دشمن و وضع تثبیت نیروهای آن، همراه با تصاویری از پایگاهها، هواپیماها و مناطق عملیاتی پرداخته، نبردهای ایثارگران نیروی هوایی را در آزادسازی خاک میهن اسلامی و تلاش آنها در رسیدن به خودکفایی برای تعمیر و نگهداری هواپیماها و بالگردها را نمایش می‌دهد. در ادامه به جنگ شهرها، به عنوان روش جدید عراق در ادامه جنگ، و حملات تلافی جویانه‌ی نیروی هوایی در انهدام مواضع دشمن و تعقیب متجاوز در داخل خاک عراق اشاره شده است. در پایان نیز نگاهی کوتاه به عملکرد نیروی هوایی در دفاع از میهن و شکست استراتژی سیاسی و نظامی عراق در تجاوز گسترده‌اش شده است.

پایان جنگ: بررسی و تحلیل رویدادهای سیاسی - نظامی جنگ از عملیات والفجر 10 تا اشغال کویت

مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی؛ نویسنده محمد درودیان؛ ویرایش محتوایی بهاءالدین شیخ‌الاسلامی.- تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ (چاپ اول)، 1378.
319 ص: نقشه، نمودار.- (سیری در جنگ ایران و عراق؛ ج 5). شمارگان: 5000 نسخه.
مجلد حاضر - که جلد پنجم از مجموعه‌ی شش جلدی «سیری در جنگ ایران و عراق» است - به صورت اجمالی رویدادها را پس از عملیات والفجر ده در حلبچه تا تهاجم عراق به کویت، مورد بحث قرار می‌هد. کتاب در چهار فصل تنظیم شده است، که عبارتند از: زمینه‌های تغییر در موازنه‌ی جنگ (تغییر استراتژی عراق از پدافند به آفند)؛ آغاز تحولات و تغییر در موازنه‌ی جنگ (بازتاب برتری نظامی عراق و تغییر استراتژی این کشور)؛ تلاش ایران برای مهار حملات عراق؛ آغاز مذاکرات صلح تا پذیرش مجدد قرارداد 1975 الجزایر به وسیله‌ی عراق. نقشه‌هایی نیز - شامل نقشه‌ی تهاجم عراق به فاو، شلمچه، جزایر مجنون، جبهه‌ی میانی، حمله‌ی مجدد عراق به جنوب ایران و نقشه‌ی

[ صفحه 86]

عملیات مرصاد - ارائه شده است.

پیشتازان غرب کرخه (لشکر 21 حمزه سیدالشهداء از شهریور 1359 تا مهرماه 1360)

گردآوری و تدوین علی‌محمد سالارکیا؛ با پشتیبانی و سرمایه هیأت معارف جنگ «شهید سپهبد علی صیاد شیرازی». - تهران: ایران سبز، (چاپ اول): 1380.
[308] ص.: نقشه، نمودار، جدول، عکس.
کتابنامه: ص. 301. شمارگان: 1000 نسخه.
این کتاب در چهار بخش، با بیان مطالبی درباره‌ی شروع تجاوز ارتش عراق به ایران، به مأموریت‌ها و حضور لشکر 21 حمزه در مناطق عملیاتی می‌پردازد. برخی از مطالب عبارتند از: «بخش اول: مقدمات تجاوز ارتش عراق (تعریف تجاوز، استعداد یگانهای متجاوز عراق در شروع حمله، معبرهای پیشروی، و...)؛ بخش دوم: حضور لشکر 21 حمزه در منطقه (تاریخچه‌ی لشکر 21 حمزه تا حضور در منطقه، تک روز 23 مهرماه 1359 علیه عراق، دلایل اجرای تک، ابلاغ مأموریت، تشریح عملیات آفندی، اجرای عملیات، نکات ضعف یگانهای عمل‌کننده، تجزیه و تحلیل و آمار تلفات و ضایعات، و...)؛ بخش سوم: گسترش سرپل و تکهای محدود در مناطق تحت کنترل لشکر و عملیات رقابیه و نتیجه‌گیری؛ بخش چهارم: پیوستها (دستورات عملیاتی، جدول حوادث تک روز نهم آبان، نقشه‌ی کلی منطقه، خلاصه‌ی فرهنگ جغرافیایی و آبادیهای منطقه‌ی عملیات)».

تاکتیک جنگ نوین

تألیف و گردآوری محمدتقی امینی.- تهران: دانشگاه امام حسین (ع)، مؤسسه‌ی چاپ و انتشارات، 1374.
272 ص.: مصور، جدول.- (دانشگاه امام حسین (ع)، مؤسسه‌ی چاپ و انتشارات؛ 21؛ سری علوم نظامی؛ 4).
عنوان روی جلد: The Tactic of New War
کتابنامه: ص. 272.
آمریکا طی هشت سال جنگ تحمیلی، از تمام روشهای ممکن برای ضربه زدن به اسلام استفاده کرد؛ حتی از سلاحهای شیمیایی، که هزاران زن و کودک و افراد بیگناه در خوزستان، سردشت، حلبچه و... قربانی آن شدند. سرتاسر جبهه‌های جنوب و غرب، که از خون پاک شهدا لاله‌گون است، نشانه‌هایی از این جنایات هستند. جنگ نوین، واژه‌ای عام است و ابعاد نظامی، سیاسی و اجتماعی، اقتصادی و... دارد که هر یک از این ابعاد به شاخه‌های متعدد تقسیم می‌شود. آنچه در این کتاب آمده است، تاکتیک‌های بعد نظامی جنگ نوین، با انگیزه‌ی شناسایی بیشتر کاربرد سلاحهای ش. م. ه. (شیمیایی، میکروبی، هسته‌ای) و آشنایی با روشها و شیوه‌های به کارگیری این سلاحها در آفند و پدافند می‌باشد که به زبان ساده‌ی نظامی، به منظور تدریس در مراکز آموزش نظامی نوشته شده است. کتاب، حاوی سه بخش اصلی است که عبارتند از: «بخش شیمیایی، بخش میکروبی، بخش هسته‌ای». هر یک از این بخشها خود دارای تقسیم‌بندی‌ها و مباحث متعددی هستند.

تنبیه متجاوز: بررسی تحولات سیاسی نظامی از تابستان 1361 تا فروردین 1367

مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی؛ نویسنده حسین اردستانی؛ ویرایش محتوایی مجید مختاری، محسن رشید.- تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، (چاپ اول): 1379.

[ صفحه 87]

[400] ص.: نقشه، جدول. - (تجزیه و تحلیل جنگ ایران و عراق؛ ج. 2).
عنوان به زبان انگلیسی:Analysis of Iran- Iraq War, vol.3. Punishment of Aggressor
شمارگان: 3000 نسخه.
کتاب حاضر نگاهی نظامی - سیاسی به جنگ دارد و از تابستان 1361 تا فروردین 1367 را در برمی‌گیرد. این دوره با عملیات رمضان آغاز، و با پیروزی در علمیات والفجر ده پایان می‌پذیرد. موضوع اصلی این دوره، بحث «تنبیه متجاوز» و «موازنه‌ی نظامی» است. کتاب به چهار فصل تقسیم شده است: فصل اول (تحول اساسی در صحنه‌ی نبرد)، شرح عملیاتهای مسلم بن عقیل، محرم، والفجر مقدماتی و والفجرهای یک تا چهار است. فصل دوم (ابتکار نظامی)، عملیاتهای خیبر، بدر و قادر؛ فصل سوم (تغییر موازنه به نفع ایران)، عملیاتهای والفجر هشت و نه، تکمیلی والفجر هشت، کربلاهای یک الی هفت و فتح چهار و فصل چهارم (تغییر استراتژی عملیاتی و عوامل مؤثر بر آن)، عملیاتهای کربلای ده، نصر چهار، هفت، هشت، بیت‌المقدس دو و سه و چهار، والفجر ده و بیت‌المقدس چهار را شامل می‌شود. بخشهای جمع‌بندی و نتیجه‌گیری و منابع و مآخذ در پایان هر فصل و فهرست راهنما (اشخاص، اماکن،...) و رویدادها و نقشه‌های محورهای عملیاتی، در پایان کتاب آمده است.

جاده بهشتیان: از بانه تا ماووت

نویسنده نصرت‌الله محمودزاده.- تهران: جهاد سازندگی، ستاد مرکزی پشتیبانی و مهندسی جنگ، 62.1366 ص.
شمارگان: 10000 نسخه.
این کتاب که به مناسبت هشتمین سالگرد جنگ تحمیلی منتشر شده است، گوشه‌ای از حماسه‌های رزمندگان اسلام را در عملیات پیروز کربلای ده و به دنبال آن، عملیات نصر چهار شرح داده است. فصل اول در مورد عملیات کربلای ده است که نویسنده خود در آن حضور داشته است. در این عملیات، خسارات زیادی به نیروهای دشمن وارد آمد. نویسنده با شرح از خودگذشتگی جهادگران و بسیجی‌ها، ساخته شدن هفت کیلومتر جاده و پاکسازی منطقه از لوث منافقین و بعثی‌ها را به تصویر می‌کشد. فصل دوم کتاب درباره عملیات نصر چهار است. نویسنده در این عملیات نیز حضور داشته است و از چگونگی فتح شهر ماووت به دست نیروهای اسلام سخن می‌گوید. طی این عملیات چهارده کیلومتر را توسط جهادگران از جان گذشته احداث گردید و صدمات زیادی به دشمن وارد شد و غنایم زیادی از آنها گرفته شد. ایثار و از خودگذشتگی و صبر و قناعت بسیجیان و جهادگران و خطشکنان جبهه‌ها در این خاطرات مشهود است.

جامعه شناسی جنگ و ارتش

مؤلف پیترمی‌یر؛ مترجمین محمدصادق مهدوی، علی‌رضا ازغندی.- تهران: نشر قومس، (چاپ دوم): 161.1371 ص.: نمودار.
شمارگان: 3300 نسخه.
کتاب حاضر در سه بخش جداگانه با توجه به تکامل تاریخی سه پدیده‌ی «جامعه، جنگ و دیوان‌سالاری نظامی» به تعریف و توصیف اصطلاحاتی می‌پردازد که در بروز جنگها نقش اساسی دارند و در این راستا به بررسی معنای واژه‌ها و عبارتهای «نزاع، اعمال قدرت دسته‌جمعی، پرخاشگری، سلطه، سلاح، میلیتاریسم، استراتژی و تاکتیک» پرداخته است. در فصل اول، روند اولیه‌ی تکامل جنگ، در فصل دوم جنگ در مراحل تکامل اجتماعی و در فصل سوم، سازمان نظامی و ابعاد آن بررسی می‌شود.

[ صفحه 88]


جنگ شیمیایی - تهدید فزاینده

تألیف حسین علایی؛ تحقیقی از دفتر مطالعات سیاسی بین‌المللی وزارت امور خارجه.- تهران: اطلاعات، 1367.
12،234 ص.: تصویر، مصور، نمودار،جدول.
صفحه عنوان به انگلیسی: Chemical Warfare, A growing treat
کتابنامه: ص. 234 - 223؛ همچنین به صورت زیرنویس
کتاب پیرامون جنگ‌افزارهای شیمیایی و پدافند شیمیایی و کشف عوامل شیمیایی و جنبه‌هایی است که آمادگی و توانایی نظامی و مردمی را افزایش می‌دهد. جنگ‌افزارهای میکروبی (بیولوژیک) و ظرفیت (توانایی) جنگ‌افزارهای شیمیایی کشورهای اتحاد جماهیر شوروی و کشورهای پیمان ورشو، ایالات متحده و پیمان ناتو، فرانسه و انگلستان نیز مورد ارزیابی قرار گرفته است. همچنین، توانایی شیمیایی بالفعل عراق در آغاز جنگ تحمیلی، حملات وحشیانه‌ی شیمیایی عراق علیه هدفهای غیرنظامی، آمارها و نمودار مصدومان شیمیایی و اقدامات پزشکی و درمانی انجام شده و اعزام مجروحان ارائه شده است. برای تهیه‌ی کتاب، از نشریات و کتابهای داخلی و خارجی بهره‌برداری شده است.

حماسه بیست و هفت، (کتاب یکم): همپای صاعقه: کارنامه تاریخی و نظامی لشکر 27 مکانیزه محمد رسول‌الله، دی 1360 - تیر 1361

تحقیق و نگارش حسین بهزاد، گل‌علی‌بابایی. - تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، لشکر 27 محمد رسول‌الله (ص) (چاپ اول): 1379.
832 ص.: نقشه (بخش رنگی)، نمونه، عکس. - (دفتر ادبیات و هنر مقاومت).
عنوان پشت جلد به انگلیسی:Along with Thunderbolt
شمارگان: 5500 نسخه.
این کتاب، شرح عملکرد لشکر 27 مکانیزه‌ی محمد رسول‌الله (ص) در فاصله‌ی زمانی دی ماه 1360 تا تیرماه 1361 است. مطالب کتاب در دو بخش عمده (شامل 15 فصل) تنظیم شده است که عبارتند از: «نگاهی گذرا به حوادث و اتفاقات کشور در یک ساله‌ی اول جنگ» و «تغییر استراتژی دفاعی قوای انقلاب و اتخاذ تاکتیکها و تجدید سازمان رزم مدافعان کشور در پایان». مطالب شامل: «حوادث و اتفاقات کشور در یک ساله اول جنگ، تغییر استراتژی دفاعی قوای انقلاب و اتخاد تاکتیکها و تجدید سازمان رزم مدافعان در پایان سال نخست جنگ، چگونگی تشکیل تیپ 27 محمد رسول‌الله (ص) در بهمن 1360، بازنگری تفصیلی عملکرد تیپ 27 از بدو تأسیس و شرکت در عملیاتهای فتح‌المبین و بیت‌المقدس تا اعزام آن به سوریه و بازگشت به تهران در سال 1361» است. در متن کتاب ضمن ارائه تصاویر، نقشه‌ها و نمونه‌های نامه‌های اداری فرماندهان و مسئولان نظامی، مطالبی نیز درباره‌ی فرماندهان و شهیدان لشکر 27 آمده است؛ از جمله: احمد متوسلیان، محمدابراهیم همت، مصطفی خاکسار، بهرام میثمی، عباس قمی، علیرضا ناهیدی، رضا چراغی، بهمن نجفی، احمد بابایی و... تصاویر ارائه شده دارای زیرنویس هستند.

خرمشهر از اسارت تا آزادی

نوشته رضا خدری. - تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، [چاپ چهارم]: 206.1374 ص. مصور: (بخش رنگی).
در این کتاب گوشه‌هایی از روزهای پرآشوب تجاوز نیروهای بعثی عراق به خوزستان و تلاش و کوشش همه‌ی مردم مسلمان ایران در راه آزادسازی سرزمین‌های تصرف شده و به هلاکت رساندن دشمن بیان شده است.

[ صفحه 89]

نویسنده آغاز جنگ را در ساعت 2 بعدازظهر روز دوشنبه 31 شهریور 1359 ذکر کرده، پیشروی سریع ارتش عراق به سوی آبادان در روزهای پس از سقوط خرمشهر و محاصره آبادان را تشریح کرده است. که فصل جدیدی در جنگ بود و باعث اتحاد مردم، ارگان‌ها، نیروهای بسیج، ارتش و سپاه برای مبارزه بی‌امان با دشمن شد. سپس چهره‌ی دگرگون شده‌ی جنگ در سال 1361 و پیروزی‌های مهم سپاهیان اسلام در عملیات فتح‌المبین و بیت‌المقدس و آزادسازی خرمشهر را یادآور شده است. تصاویر مستند از وضعیت خوزستان در آن زمان، مقاومت دلیرانه مردم و آمار تلفات وارده بر دشمن نیز در کتاب به چاپ رسیده است.

خرمشهر تا فاو: بررسی نظامی - سیاسی جنگ بعد از آزادی خرمشهر تا فتح فاو و آزادی مهران (تیر ماه 1361 تا مرداد ماه 1365)

نویسنده محمد درودیان؛ ویراستار بهاءالدین شیخ‌الاسلامی.- تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، (چاپ پنجم): 284.1378 ص.: نقشه، جدول. - (سیری در جنگ ایران و عراق؛ جلد دوم).
صفحه عنوان به انگلیسی: Khorramshahr to Faw
شمارگان: 3000 نسخه.
مندرجات: فصل اول: نگاهی اجمالی به جنگ از بیت‌المقدس تا بدر؛ فصل دوم: عملیات والفجر هشت.
نویسنده‌ی این کتاب، در فصل اول به شرح و بررسی نظامی عملیاتهای «فتح خرمشهر، مسلم بن عقیل، والفجر مقدماتی، والفجرهای یک تا چهار، میمک، خیبر، بدر، قدس یک تا پنج و عاشورای چهار» پرداخته است. نقشه‌ی هر یک از عملیاتهای فوق و شرح وضعیت و آرایش مواضع مصنوعی و طبیعی دشمن» از جمله مطالب ارائه شده در این فصل از کتاب هستند. در فصل دوم، ابتدا موقعیت دشمن و وضعیت ظاهری منطقه‌ی فاو و سپس عملیات والفجر هشت - که در آن نزدیک به 8000 کیلومتر مربع از زمینهای دشمن آزاد گردید - و تلاشها و اقدامات دشمن برای بازپس‌گیری فاو و اقدامات رزمندگان ایرانی جهت تثبیت منطقه، بررسی شده، سپس، دستاوردها و نتایج نهایی عملیات تحلیل می‌شود. در پایان فصل دوم نیز عملیات کربلای یک (آزادسازی مهران) - که در 29 / 4 / 1365 آغاز شد - شرح داده شده است.

خونین شهر تا خرمشهر: بررسی وقایع سیاسی نظامی جنگ از زمینه سازی تهاجم عراق تا آزاد سازی خرمشهر از شهریور 1359 تا خرداد 1361

نویسنده محمد درودیان؛ ویرایش محتوایی بهاءالدین شیخ‌الاسلامی؛ گروه طراحی و ترسیم نقشه محسن رشید، اسدالله احمدی، حسن دری، علی‌محمد نعیمی.- تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، مرکز مطالعات و تحقیات جنگ، (چاپ چهارم)، 1377.
197 ص.: نقشه (بخش رنگی)، جدول. - (سیری در جنگ ایران و عراق؛ جلد 1).
عنوان به انگلیسی:Khoninshahr- Khorramshahr
کتابنامه: در پایان هر فصل. شمارگان: 3000 نسخه.
عنوان چاپ اول: از خونین‌شهر تا خرمشهر: گزارش عبور از مرحله اشغال.
مندرجات: فصل 1: اشغال تا آزادسازی؛ فصل 2. آزادسازی؛ فصل 3. بازتاب پیروزی.
نویسنده، در فصل اول کتاب، به بررسی زمینه‌های تهاجم عراق پرداخته و چگونگی آزادسازی خرمشهر (طی عملیات بیت‌المقدس) را شرح داده است. در این قسمت، به چگونگی اشغال و سقوط خرمشهر و عملیاتهای انجام شده قبل از آزادسازی این شهر - از جمله عملیاتهای ثامن‌الأئمه، طریق‌القدس و فتح‌المبین - اشاره شده است. در

[ صفحه 90]

فصل دوم (آزادسازی) عملیات بیت‌المقدس (که منجر به آزادسازی خرمشهر شد) شرح داده شده است. در فصل سوم، نویسنده به بررسی بازتاب پیروزی از دیدگاههای مختلف کشورهای غربی، مانند آمریکا و مسائل نظامی مربوطه پرداخته است.

دفاع زمینی در ایران 1400

تألیف علی صادقی‌گویا؛ ویراستار فرهاد فیاض. - تهران: ایران سبز، (چاپ اول) 1380[567] ص.: مصور، جدول، نقشه، نمودار.
عنوان روی جلد: دفاع زمینی در ایران 1400: همراه با اطلاعات و نکات قابل ملاحظه از جنگ 1990 خلیج‌فارس.
شمارگان: 1500 نسخه.
نویسنده‌ی این کتاب، در ده فصل، به بررسی تسلیحات و جنگهای زمینی و نحوه‌ی دفاع در آینده (سال 1400 هجری شمسی) می‌پردازد. از جمله عناوین مطالب کتاب، موارد زیر است: «اطلاعاتی درباره‌ی ایران؛ جهان در سال 1400؛ ایران در سال 1400؛ شکل ارتش‌ها و جنگهای آینده؛ اطلاعات و نکات قابل ملاحظه از جنگ خلیج‌فارس؛ اطلاعاتی از سلاحها و ارتشهای پیشرفته‌ی امروز و آینده؛ کانونهای بحران و علل جنگهای آینده؛ ایران برای چه جنگهایی باید آمادگی داشته باشد؟ سیاست‌گذاری استراتژی نظامی؛ عوامل جغرافیایی و محیطی؛ مسابقه‌ی تسلیحاتی ابرقدرتها؛ اختلافات ارضی و مرزی؛ اطلاعاتی از فعالیت‌ها و اوضاع نظامی دیگران؛ قدرت نظامی ایران از دیدگاه دیگران؛ جنگ تحمیلی ایران و عراق و تحلیل نظامی؛ نیروی زمینی در ایران سال 1400 و...».

دلیران دریا

محمد بکایی. - [تهران]: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، مرکز فرهنگی، معاونت انتشارات، مدیریت امور کتاب، 91.1374 ص.: عکس.
این کتاب به مناسبت گرامیداشت هشت سال دفاع مقدس توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی چاپ شده است و در آن وقایع و رخدادهای خلیج‌فارس بیان می‌شود: آسیب دیدن نفتکش کویتی لرخاء (با ظرفیت - 400.000 تن در تیرماه 1366)، حمله ناوگان آمریکا به کشتی لجستیکی ایران و غرق کردن آن (در تاریخ سی‌ام شهریورماه 1366) برخورد کشتی ناوشکن و مین‌یاب آمریکایی با مین، غرق کردن یک ناوچه و دو فرزند قایق تندروی ایران، برخورد ناو «ساموئل رابرتس» با مین در شرق بحرین و حمله‌ی نیروهای آمریکا به سکوهای نفتی نصر و سلمان به خاطر انتقام آن و همچنین مقابله‌ی ناوچه گشتی ایران با سه کشتی جنگی آمریکایی و ضایعاتی که به ناوهای سهند و سبلان وارد آوردند، و خاطره‌ی مرواریدهای همیشه درخشان رشادت‌ها و جانبازی‌های دلاوران نیروی دریایی سپاه. در آخر کتاب فهرست نام و عکس شهدای نیروی دریایی سپاه آمده است.

روایت فتح

وزارت ارشاد اسلامی، اداره کل تبلیغات و انتشارات. - تهران: وزارت ارشاد اسلامی، (چاپ اول): 184.1363 ص.: مصور، نقشه، جدول، عکس.
شمارگان: 10000 نسخه.
مندرجات: عملیات ثامن‌الائمه (شکستن حصر آبادان)؛ عملیات طریق‌القدس (بستان)؛ عملیات فتح‌المبین (شوش و دزفول)؛ عملیات بیت‌المقدس (از هویزه تا خرمشهر)؛ عملیات رمضان (نفوذ به خاک

[ صفحه 91]

عراق).
کتاب «روایت فتح»، با درج تلگرام فرماندهان ارتش سپاه اسلام به امام (ره) - که در آن، موفقیت عملیات ثامن‌الأئمه (ع) و شکستن حصر آبادان را به اطلاع ایشان می‌رساند - و پاسخ حضرت امام (ره) به ایشان آغاز شده است. سپس اطلاعاتی در مورد این عملیات ذکر شده است؛ شامل: زمان، محورها و رمز عملیات، وسعت مناطق آزاد شده، تأسیساتی که در دست دشمن بوده است، تلفات وارده بر دشمن، غنائم به دست آمده، تعداد تلفات دشمن، تعداد اسیران، نیروهای متلاشی‌شده‌ی دشمن و مراحل، هدف و نقشه‌ی محل عملیات. پس از آن نیز مجموعه‌ای از عکسهای مربوط به مکانها و موقعیت‌های حساس مربوط به عملیات آورده شده است. بخشهای بعدی نیز اطلاعاتی به همین روال در مورد عملیاتهای طریق‌القدس (بستان)، فتح‌المبین (شوش و دزفول)، بیت‌المقدس (از هویزه تا خرمشهر) و رمضان (نفوذ به خاک عراق) ارائه می‌دهد.

ریشه‌های تهاجم: علل و زمینه‌های شروع جنگ

مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی؛ به کوشش فرهاد درویشی و گروه نویسندگان؛ ویرایش محتوایی بهاءالدین شیخ‌الاسلامی. - تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، (چاپ اول): 156.1378 ص.: جدول.- (تجزیه و تحلیل جنگ ایران و عراق، ج. 1).
عنوان پشت جلد و مقدمه به زبان انگلیسی: Analytical Review of Iran- Iraq War, first volume: The Origins of Invasion

فهرست منابع و مآخذ در پایان هر فصل.
شمارگان: 3000 نسخه.
این کتاب، جلد اول از مجموعه‌ی پنج جلدی «تجزیه و تحلیل جنگ ایران و عراق» است که در شش فصل، به بررسی علل و زمینه‌های تجاوز عراق به ایران پرداخته است. در هر فصل، موضوع‌های متعددی در ارتباط با موضوع اصلی آن فصل، مطرح شده است. موضوع‌ها و اسامی نویسندگان هر فصل به قرار زیر است: «فصل اول (از حسین حسینی): بررسی علل وقوع جنگ ایران و عراق؛ فصل دوم (از مجید مختاری): پیشینه‌ی تاریخی روابط و اختلافات ایران و عراق؛ فصل سوم (از حسین یکتا): وضعیت نظام بین‌الملل در آستانه‌ی جنگ ایران و عراق؛ فصل چهارم (از حسین اردستانی و دیگران): بررسی وضعیت داخلی جمهوری اسلامی ایران در آستانه‌ی جنگ؛ فصل پنجم (از محمدحسین جمشیدی): بررسی وضعیت داخلی عراق در آستانه‌ی جنگ؛ فصل ششم (از فرهاد درویش): تمهیدات سیاسی و نظامی عراق برای آغاز جنگ».

صنایع، تسلیحات و خلع سلاح شیمیایی

حسین علائی و بابک خواجه کاوسی؛ [به اهتمام ناصر ثقفی عامری].- تهران: وزارت امور خارجه، مؤسسه چاپ و انتشارات، (چاپ اول): 1371.
ده، 143 ص.- (مباحث استراتژیک؛ 14).
صفحه عنوان به انگلیسی:Industries, Arms and Chemical disarmament
شمارگان: 2000 نسخه.
این کتاب به بررسی سلاحهای شیمیایی و خلع سلاح مواد شیمیایی می‌پردازد. کتاب شامل سه فصل همراه با پیوستهایی در پایان کتاب است. اهم مطالب عبارتند از: صنایع شیمیایی (تکامل، اهمیت، اقتصاد و جایگاه آن در صنایع عمده‌ی جهانی، کشورهای فعال در این زمینه، پیشرفت تکنولوژی شیمیایی و دورنمای آن، مواد شیمیایی با کاربرد دوگانه)، تسلیحات شیمیایی (تاریخچه‌ی کاربرد جنگی، اهمیت نظامی و استراتژیکی و کاربردهای تاکتیکی

[ صفحه 92]

آنها)، خلع سلاح شیمیایی (روند مذاکرات، مذاکرات دوجانبه، مواضع کشورها، مذاکرات کاهش تسلیحات بین آمریکا و شوروی، انهدام جنگ‌افزارها و کنوانسیون ممنوعیت، سازمان ناظر بر اجرای آن، سازمان ملل و تسلیحات شیمیایی). در پیشگفتار کتاب و در برخی مباحث از «کاربرد جنگ‌افزارهای شیمیایی»، به مسأله‌ی جنگ ایران و عراق اشاره شده است.

عملیات آزادسازی سنندج و گردنه صلوات‌آباد، اردیبهشت 1359، به روایت شهید علی صیاد شیرازی و هم رزمان

تدوین علی صادقی گویا؛ ویراستار فرهاد فیاض؛ با پشتیبانی هیأت معارف جنگ شهید سپهبد صیاد شیرازی.- تهران: ایران سبز، 1379.
180. ص.: نقشه، جدول، عکس، نمونه.
کتابنامه: ص. [173].
شمارگان: 3000 نسخه.
این کتاب، شرح عملیات آزادسازی سنندج و گردنه‌ی صلوات‌آباد، در سال 1359، از زبان جمعی از دست‌اندرکاران عملیات است. مطالب کتاب شامل موارد زیر است: «مقدمه، نگاهی به کردستان پس از پیروزی انقلاب اسلامی، خاطرات سرتیپ دوم ستاد سید حسام هاشمی (آمادگی و چگونگی عملیات)، خاطرات سرهنگ خلبان محمد عرب سرهنگی، خاطرات سرتیپ احمد ترکان، خاطرات سرهنگ ستاد حسین خرسندی، خاطرات شهید سپهبد صیاد شیرازی (چگونگی آزادسازی گردنه صلوات‌آباد و سنندج)، خاطرات سرتیپ دوم محمود بدری، خاطرات سرتیپ سیاوش جوادیان، خاطرات سرتیپ پاسدار طائفه نوروز، خاطرات سرتیپ پاسدار حسین همدانی، خاطرات سرتیپ دوم سید حسام هاشمی (روزشمار عملیات سنندج، مشکلات و نتایج عملیات) و پیوستها (تصاویر، بریده‌ی جراید و نقشه‌های عملیات)».

عملیات بیت‌المقدس (کربلا 3)، قرارگاه نصر: آزادسازی خرمشهر (اردیبهشت و خرداد 1361)

گردآوری و تدوین سعید پورداراب؛ با پشتیبانی هیأت معارف جنگ «شهید سپهبد علی صیاد شیرازی».- تهران: ایران سبز، (چاپ اول): 1380.
[180] ص.: مصور، نقشه، جدول، عکس.
کتابنامه: ص. 167؛ نمایه.
شمارگان: 2000 نسخه.
عملیات بیت‌المقدس، با رمز یا علی بن ابی‌طالب (ع)، برای آزادسازی خرمشهر و بخشی از سرزمین‌های اشغال شده توسط دشمن بعثی در تاریخ 10 / 2 / 1361 به مدت 25 شبانه‌روز انجام شد. این کتاب، به بررسی روند عملیات مذکور از آغاز تا پایان پرداخته است. مطالب کتاب عبارتند از: «مقدمه‌ای درباره‌ی آغاز تجاوز دشمن و مختصری از زندگینامه شهید صیاد شیرازی؛ بخش 1: کلیات (مشخصات منطقه‌ی عملیاتی قرارگاه نصر، گسترش و وضعیت نیروهای دشمن در مقابل قرارگاه عملیاتی نصر در عملیات بیت‌المقدس)؛ بخش 2: احراز آمادگی برای عملیات بیت‌المقدس؛ بخش 3: اجرای عملیات (هدایت عملیات مرحله‌ی اول و تأمین سرپل، مرحله دوم و رسیدن به مرزهای جمهوری اسلامی ایران، هدایت عملیات قرارگاه نصر در تأمین شلمچه، عملیات قرارگاه نصر در تصرف شلمچه و محاصره‌ی خرمشهر)؛بازتاب نتایج عملیات؛ علل و عوامل پیروزی؛ متن پیام حضرت امام (ره) پس از پیروزی؛ عکس فرماندهان و فهرست منابع و راهنما».

[ صفحه 93]


عملیات بیت‌المقدس و آزادسازی خرمشهر

گردآوری و تدوین مسعود بختیاری؛ با حمایت هیأت معارف جنگ شهید سپهبد علی صیاد شیرازی.- تهران: ایران سبز، (چاپ اول): 1380.
[432] ص.، [65] ص (نقشه رنگی).: مصور (بخش رنگی)، نقشه.
کتابنامه: ص. [394].
مندرجات: طرح‌ریزی عملیات؛ پشتیبانی رزمی؛ پشتیبانی خدمات رزمی؛ نحوه فرماندهی بر عملیات بیت‌المقدس؛ نیروهای متجاوز؛ تهیه و آمادگی برای اجرای عملیات؛ اجرا و هدایت نبرد بیت‌المقدس.
این کتاب در هفت فصل، شرح توصیفی و لحظه به لحظه‌ی نبردی است که از دهم اردیبهشت ماه تا چهارم خرداد ماه 1361 به مدت 26 روز) در جنوب غربی اهواز به انجام رسید و به نوزده ماه اشغال نظامی خرمشهر توسط عراق پایان داد. در این نبرد، یگانهای عمده‌ی نیروی زمینی ارتش، سپاه پاسداران، نیروی بسیج مردمی، جهاد سازندگی، نیروهای هوایی و نیروی دریایی ارتش شرکت داشتند. با این عملیات عراق، در موضع انفعالی قرار گرفت. از دیگر ویژگی‌های این عملیات، گستردگی آن بود که با وسعتی در حدود 6000 کیلومتر مربع و با عبور از رودخانه‌ی اروندرود، در مقیاس بیش از پنج لشکر انجام شد و نبردی آبی - خاکی به شمار می‌رود. در این کتاب، علاوه بر 27 سند به دست آمده از ارتش عراق درباره‌ی موقعیت جبهه‌های جنگ در خرمشهر، بیست نقشه از منطقه‌ی عملیاتی نیز آورده شده است.

عملیات شیندرا (مهرماه 1358)؛ اولین عملیات رزمی شهید امیر سپهبد علی صیاد شیرازی به همراه شهید چمران به روایت از شهید و همرزمان

تدوین علی صادقی گویا؛ با پشتیبانی و سرمایه هیأت معارف جنگ شهید سپهبد صیاد شیرازی؛ ویراستار فرهاد فیاض.- تهران: هیأت معارف جنگ، (چاپ دوم): 1379.
88 ص.: مصور، نقشه، عکس (رنگی).
عنوان روی جلد: عملیات شیندرا «مهرماه 1358» اولین عملیات شهید امیر سپهبد علی صیاد شیرازی به رایت از شهید و همرزمانش.
شمارگان: ذکر نشده است.
این کتاب در سال 1380 توسط ایران سبز منتشر شده است.
این کتاب، اطلاعاتی درباره‌ی چگونگی عملیات شیندرا (که در مهرماه 1358 در منطقه‌ی دهکده‌ی شیندرا برای ایجاد ثبات و امنیت و مقابله با گروهکهای مسلح انجام شد) ارائه می‌دهد. مندرجات کتاب عبارتند از: «مقدمه: نگاهی به کردستان پس از پیروزی انقلاب اسلامی، نگاهی به پادگان سردشت، خاطرات شهید صیاد شیرازی از عملیات شیندرا؛ آغاز عملیات شیندرا؛ خاطرات خلبان، محمدکریم عابدی، از عملیات شیندرا؛ خاطرات برادر بسیجی، سلطانی؛ تجزیه و تحلیل مأموریت انجام شده توسط گشتی شناسایی - رزمی در محور سردشت - شیندرا؛ فهرست راهنما و پیوستها (تصاویر، بریده‌ی جراید و نقشه‌ها)». تصاویر، با زیرنویس ارائه شده‌اند.

عملیات طریق‌القدس (کربلا 1) 8 / 9 / 60 الی 1 / 10 / 60

تدوین و نگارش مسعود بختیاری؛ [برای] هیأت معارف جنگ آجا.- تهران: سازمان حفظ آثار و ارزش‌های دفاع مقدس آجا؛ صباح، (چاپ اول): 1379.
168 ص.؛ [11] ص.: تصویر رنگی، نقشه.
کتابنامه: ص. [168].
شمارگان: 5000 نسخه.

[ صفحه 94]

در این کتاب، چگونگی عملیات طریق‌القدس - که به آزادسازی شهر «بستان» و نواحی غرب سوسنگرد منجر شد - طی هشت بخش تشریح شده است. در بخش اول، موقعیت جغرافیایی منطقه و چگونگی تجاوز نیروهای عراقی بازگو شده است. در بخش دوم، طرح عملیاتی توضیح داده شده است. بخش سوم به گزارشی از نحوه‌ی اجرا و هدایت طرح عملیات طی روزهای اول تا چهارم نبرد اختصاص دارد. در بخش چهارم، تلاشهایی که برای انجام مأموریت طرح عملیاتی انجام شده، توضیح داده شده و در پایان کتاب، پیام امام خمینی (ره) به مناسبت پیروزی‌های عملیات طریق‌القدس آمده است. «عملیات آفندی عراق در تنگه‌ی چزابه، منابع و مآخذ، تصاویر رنگی از فرماندهان و صحنه‌های مختلف منطقه‌ی عملیاتی»، سه بخش پایانی کتاب را تشکیل می‌دهند. مطالب کتاب با نقشه‌های متعدد رنگی و سیاه و سفید همراه است.

عملیات طریق‌القدس و آزادسازی شهر مرزی بستان «آذر ماه 1360»

تدوین مسعود بختیاری [برای] هیأت معارف جنگ (شهید سپهبد علی صیاد شیرازی).- تهران: ایران سبز، (چاپ اول): 1380.
[256] ص.: مصور (رنگی)، نقشه (رنگی)، عکس (رنگی).
کتابنامه: ص. 231.
شمارگان: 3000 نسخه.
این کتاب با پشتیبانی و سرمایه هیأت معارف جنگ (شهید سپهبد علی صیاد شیرازی) به چاپ رسیده است.
در کتاب «عملیات طریق‌القدس»، نویسنده به تشریح تخصصی عملیات از دیدگاه تاکتیکهای نظامی پرداخته است. این نبرد که در جبهه‌ی میانی منطقه‌ی عملیاتی خوزستان (یعنی دشت آزادگان) اجرا شد، منطقه‌ای از خط مرز مشترک ایران و عراق تا شهرستان حمیدیه، و دامنه‌های ارتفاعات میشداغ تا کرانه‌ی جنوبی رودخانه‌ی کرخه کور را دربر گرفت و از بزرگترین عملیاتهای نظامی در تاریخ جنگ تحمیلی به شمار می‌رود، در کتاب، مشروح عملیات طریق‌القدس و آزادسازی منطقه‌ی غرب سوسنگرد و شهر بستان همراه با نقشه‌ی عملیاتی منطقه آورده شده است.

عملیات فتح‌المبین، قرارگاه قدس «عین خوش - دشت عباس»

گردآوری و تدوین محسن شاهان؛ با پشتیبانی هیأت معارف جنگ «شهید سپهبد علی صیاد شیرازی».- تهران: ایران سبز، (چاپ اول): 1381.
359 ص.: مصور، نقشه، نمونه، عکس، جدول.
نمایه.
شمارگان: 1000 نسخه.
عملیات فتح‌المبین، با رمز یا زهرا (س)، در دامنه‌های جنوبی کبیرکوه (ارتفاعات تیشه‌کن، علی‌کشت، ممله و شهر موسیان)، تپه‌های 350 پ(دهلیز)، شاوریه، علی گره زد و ارتفاعات تینه و رودخانه دویرج از روز دوم فروردین 1361 آغاز شد. کتاب به بررسی عملیات فوق از طرح‌ریزی تا نتایج و تلفات آن می‌پردازد. کتاب، شامل نه فصل، تصاویر و فهرست راهنما است. از جمله، مطالب آن، عبارتند از: «روند شکل‌گیری قرارگاه قدس، مشخصات منطقه‌ی عملیات، نیروهای خودی و نیروهای دشمن، اقدامات قرارگاه قدس، تاریخچه‌ی تیپ دو زرهی دزفول، تاریخچه‌ی تیپ 84 پیاده خرم‌آباد، روزشمار نبرد قرارگاه قدس (آغاز نبرد، جریان نبرد در روز یکم، پاتکها، ادامه‌ی عملیات، جریان نبرد در روزهای سوم، چهارم، پنجم، ششم و هفتم، دستور جزء به جزء قرارگاه قدس)؛ پیام حضرت امام (ره) در خصوص عملیات فتح‌المبین؛ نتایج؛ اصول و نکات آموزشی و عملیاتی؛ تلفات رزمی؛ اسامی شهدا به ترتیب درجه،

[ صفحه 95]

نام و نام خانوادگی و یگان مربوطه؛ پیوستها و عکسهایی از عملیات فتح‌المبین.»

فاو تا شلمچه: بررسی وقایع سیاسی - نظامی جنگ از پایان عملیات والفجر هشت تا پایان عملیات کربلای 8 (اسفند 1364 تا فروردین 1366)

نویسنده محمد درودیان؛ ویرایش محتوایی بهاءالدین شیخ‌الاسلامی.- تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، (چاپ سوم): 1379.
203 ص.: نقشه.- (سیری در جنگ ایران و عراق؛ جلد سوم).
صفحه عنوان به انگلیسی:Faw- Shalamche

شمارگان: 3000 نسخه.
جلد سوم از مجموعه‌ی شش جلدی «سیری در جنگ ایران و عراق»، شامل هفت فصل و یک ضمیمه به قرار زیر است.
فصل اول: «نگاهی اجمالی به عملیات والفجر هشت» (شکل‌گیری و چگونگی تصرف فاو و مواضع آمریکا و شوروی پس از عملیات)؛ فصل دوم: «تشدید فشار به جمهوری اسلامی»؛ فصل سوم: «رویارویی با وضعیت جدید»؛ فصل چهارم: «ماجرای مک فارلین» (روند جدیدی در سیاست خارجی آمریکا در مقابل ایران)؛ فصل پنجم: «عملیات کربلای چهار» (کمکهای اطلاعاتی آمریکا به عراق و تبلیغات عراق درباره‌ی شکست عملیات ایران)؛ فصل ششم؛ «عملیات کربلای پنج» (بازتابهای سیاسی و نظامی عملیاتهای کربلای پنج، هشت روز نبرد در شرق نهر جاسم)؛ فصل هفتم: «آخرین تحرکات نظامی در جنوب» (طراحی و نحوه‌ی اجرای عملیات کربلای هشت و تکمیل عملیات کربلای پنج، استفاده‌ی دشمن از سلاح شیمیایی)؛ ضمیمه (نقش و موقعیت سپاه در سال 1365)؛ منابع و فهرست‌ها.

فریاد برآور شلمچه

نصرت‌الله محمودزاده.- تهران: جهاد سازندگی، ستاد مرکزی پشتیبانی و مهندسی جنگ، (چاپ اول): 16.1366 ص.
این کتاب به مناسبت اولین سالگرد عملیات پیروز کربلای پنج چاپ شده است.
نویسنده در این کتاب، پس از دادن اطلاعات آماری، در خصوص عملیات کربلای پنج، شرح این عملیات را خطاب به شلمچه نوشته است. عملیات کربلای پنج در ساعت 5 / 1 صبح نوزده دی ماه سال 1365 با رمز «یا زهرا (س)» در منطقه‌ی شلمچه شروع شد و طی آن، رزمندگان پس از عبور از خاکریزها و میادین مین و حلقه‌های بیشمار سیم خاردار و سایر موانع نظیر کانال آب پرورش ماهی، با برجای گذاشتن تلفات بسیار و اسیر و مجروح نمودن تعداد زیادی از عراقی‌ها، موفق شدند ماشین جنگی عراق را به زانو درآورند و تمام معادلات سیاسی ابرقدرتها، و در رأس آنها آمریکا، را بر هم زنند. در این عملیات، لشکر امام حسین (ع)، به فرماندهی شهید خرازی، در برابر لشکرهای گارد بغداد و سایر نیروهای دشمن قرار گرفت، دلیرانه جنگید و بر آنها پیروز شد.

قله یکهزار و نهصد و چهار: گزارش، خاطره (1)

تحقیق و تدوین اصغر کاظمی؛ بازنویس نثر یوسف قوجق.- تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، نیروی زمینی، نمایندگی ولی فقیه، معاونت تبلیغات و انتشارات، مدیریت نشر، (چاپ اول): 1376.

[ صفحه 96]

174 ص.: عکس (رنگی)، نقشه (تاشده، رنگی)، جدول.- (مجموعه آثار و ارزش‌های دفاع مقدس).
شمارگان: 5000 نسخه.
مندرجات: پیشگفتار؛ قبل از عملیات والفجر 4 در منطقه دربندیخان؛ شناسایی منطقه دربندیخان؛ عملیات والفجر 4؛ عملکرد گردان‌ها؛ وضع منطقه؛ مرحله تکمیلی عملیات والفجر 4؛ پیوست‌ها.
این کتاب گزارشی است از عملیات والفجر چهار، که در منطقه‌ی غرب کشور با شرکت نیروهای لشکر 27 محمد رسول‌الله (ص) انجام گرفت. در ابتدای کتاب نویسنده به شرح چگونگی تشکیل این لشکر بعد از عملیات حضرت محمد (ص) در مریوان پرداخته است. سپس نویسنده به شرح عملیات والفجر چهار در مراحل شناسایی منطقه‌ی دربندیخان عراق، عملکرد گردانها در شب اول و دوم و مرحله‌ی تکمیلی عملیات پرداخته و در هر قسمت به تناسب موضوع، خاطره‌هایی از افراد شرکت‌کننده در عملیات آورده است. فرماندهان گردانهای شرکت‌کننده در این عملیات عبارت بودند از: «عمران پستی، حسین اسکندرلو، محمدرضا کارور، حسن زمانی، محمود امینی، احمد نوزاد و اسماعیل لشکری». تمام فرماندهان نام برده - به جز محمود امینی - در جریان عملیاتهای دیگر دوران دفاع مقدس به شهادت رسیده‌اند. از جمله‌ی فرماندهان شهید این عملیات، می‌توان به: «شهید علی‌اکبر حاجی‌پور (فرمانده‌ی تیپ عمار)، شهید ابراهیم معصومی (فرمانده‌ی گردان)، شهید مهدی خندان (معاون تیپ عمار) و شهید عباس ورامینی (مسؤول استاد لشکر)» اشاره کرد.

گردان 144 در نبرد آبادان، مهر 1359- تیرماه 1360: خاطرات سرتیپ ستاد فرض‌الله شاهین راد

فرض‌الله شاهین راد.- تهران: ایران سبز، (چاپ اول): 254.1380 ص.
شمارگان: 3000 نسخه.
مندرجات: بخش اول: شروع مأموریت گردان 146؛ بخش دوم: اشغال منطقه، تجمع و انجام شناسایی در شرق رودخانه کارون؛ بخش سوم: حرکت گردان به سمت آبادان؛ بخش چهارم: عملیات مورخه 3 / 8 / 59؛ بخش پنجم: تجدید سازمان و بازسازی؛ بخش ششم: مأموریت پدافندی در دارخوئین؛ بخش هفتم: آموزش و آماده شدن برای عملیات؛ بخش هشتم: پدافند در جنوب محور ماه‌شهر - آبادان؛ بخش نهم: مراجعت گردان 144 از منطقه جنوب به منطقه لشکر؛ فهرست راهنما؛ پیوست‌ها.
این کتاب، خاطرات «سرتیب فرض‌الله شاهین‌راد» است. وی متولد سال 1340 و فارغ‌التحصیل رشته‌ی افسری است. او در طول جنگ تحمیلی سه بار مجروح شده و از جانبازان جنگ تحمیلی است. کتاب شرح عملیات گردان 144 در تاریخ 3 / 8 / 59 است. نویسنده، ابتدا چگونگی تشکیل این گردان را توضیح داده، سپس به بررسی نحوه‌ی شناسایی منطقه‌ی عملیاتی دارخوین و انجام عملیات در این منطقه پرداخته است. لازم به ذکر است که فرمانده‌ی این گردان، «فرض‌الله شاهین‌راد» بوده است. این گردان پس از پدافند در جنوب (در محور ماهشهر - آبادان) راهی منطقه‌ی دزفول می‌شود.

گردنه خان تا قله آربابا، خرداد 1359، به روایت شهید سپهبد علی صیاد شیرازی و همرزمان

تدوین علی صادقی گویا؛ با پشتیبانی هیأت معارف جنگ؛ شهید سپهبد علی صیاد شیرازی». - تهران: ایران سبز، (چاپ اول): 125.1381 ص.، [7] ص. تصویر: مصور، نقشه، عکس.
عنوان روی جلد: گردنه خان تا قله آربابا (شرح آزادسازی محور سقزبانه، پادگان بانه و قله آربابا) سال 1359.
کتابنامه: ص. [115]، نمایه.
شمارگان: 2000 نسخه.

[ صفحه 97]

به دنبال اقدامات انجام گرفته جهت پاکسازی کردستان از عناصر ضد انقلاب (جهت برقراری امنیت)، بازگشایی جاده‌ی سقز - بانه، شکستن محاصره‌ی پادگان و در نهایت آزادسازی شهر «بانه» در دستور کار نیروهای نظامی قرار گرفته و در تاریخ 2 / 3 / 59 عملیاتی انجام گرفت که به تصرف ارتفاع آربابا و گردنه‌ی خان و پاکسازی شهر از وجود این عناصر انجامید. این کتاب به شرح جزئیات عملیات، به نقل از تعدادی از مسؤولان عملیات و شهید صیاد شیرازی می‌پردازد. مطالب کتاب، عبارتند از: «نگاهی به کردستان پس از پیروزی انقلاب، خاطرات شهید صیاد شیرازی، خاطرات سرتیپ دوم مهدی رادفر، خاطرات سرتیپ ناصر محمدی‌فر، خاطرات سرتیپ دوم یوسف دزفولیان، خاطرات سردار سرتیپ دوم پاسدار سید علی‌اکبر مصطفوی، تجزیه و تحلیل و نتایج عملیات». در پایان نیز تصاویر، نقشه‌ها و بریده‌های جراید، درباره‌ی وقایع کردستان و عملیات مذکور ارائه شده است.

گزارشی کوتاه

[گردآورنده] مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه پاسداران؛ نویسنده محسن رشید؛ ویرایش مهدی انصاری؛ تهیه‌ی اطلاعات نقشه و جدول حسن دری.- تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، (چاپ اول): 1378.
84 ص.: نقشه، جدول.- (آشنایی با جنگ؛ ج. 1).
طرح جلد: حمیدرضا دانش‌فر.
عنوان پشت جلد به انگلیسی:Knowledge of the Brief Report War
شمارگان: 5000 نسخه.
کتاب «گزارشی کوتاه»، به منظور آشنایی با جنگ تهیه شده و شامل مطالب زیر است: «زمینه‌سازی هجوم (22 / 11 / 57 تا 30 / 6 / 59)، هجوم سراسری (27 / 1 / 59 - 31 / 6 / 59)، کسب اعتماد به نفس (31 / 6 / 59 تا 31 / 6 / 60)، آزادسازی مناطق اشغالی (31 / 6 / 60 تا31 / 6 / 61)، تعقیب متجاوز (31 / 6 / 61 تا 31 / 6 / 62)، تحول غیر آشکار در جنگ (31 / 6 / 62 تا 31 / 6 / 63)، آغاز اقدامات سیاسی (31 / 6 / 63 تا 31 / 6 / 64)، تغییر توازن به سود ایران (31 / 6 / 64 تا 31 / 6 / 65)، سال سرنوشت (31 / 6 / 65 تا 31 / 6 / 66) و پایان جنگ (31 / 6 / 66 تا29 / 5 / 67)». «فهرستی از نقشه‌ها و جداول کتاب در ارتباط با تهاجم هوایی و زمینی عراق در آغاز جنگ، مناطق اشغالی در آغاز و پایان سال اول و دوم جنگ، مناطق عملیاتی به تفکیک سالهای دوم تا هشتم جنگ و وضعیت مناطق اشغالی پس از فتح خرمشهر تا پذیرش قطعنامه‌ی 598» در پایان کتاب ارائه شده است.

مروارید: روایتی از حماسه ناوچه پیکان

شهاب‌الدین طاهری، سید امیر معصومی.- تهران: ارتش جمهوری اسلامی ایران، سازمان عقیدتی سیاسی، معاونت تبلیغات و روابط عمومی، (دفتر سیاسی، آرشیو جنگ)، (چاپ اول): 1373.
138 ص.: مصور، عکس، نقشه.
طراح روی جلد: بهزاد صحیفی.
این کتاب، شرح عملیات طرح اشکان (در حمله به سکوهای البکر و الامیه) به نقل از ناخدا یکم شهاب‌الدین طاهری است. این عملیات پیرو حمله به ناوچه‌ی حامل مواد غذایی و سوختی و غرق شدن آن در دهانه‌ی خور عبدالله (در تاریخ 7 / 8 / 1359) طرحریزی شد. ناوچه‌های گرز، جوشن، پیکان و گردونه و چند چرخبال «Sh 3 D» در این عملیات شرکت داشتند. جزئیات عملیات تسخیر اسکله‌ی البکر و انفجار سکوی الامیه (در 7 / 9 / 1359) و حمله‌ی نیروی دریایی آمریکا به ناوچه‌ی پیکان، در راه بازگشت، نجات عده‌ی زیادی از افراد این ناوچه با جانبازی خلبانان چرخبال‌های «Sh 3 D» نیروی دریایی ایران، حمله‌ی شجاعانه ناوچه‌ی پیکان به ناوشکن‌ها و ناوهای هواپیمابر

[ صفحه 98]

آمریکایی، عکسها و نقشه‌هایی از سکوهای البکر و الامیه، قبل و پس از عملیات، و نیز از منطقه‌ی عمومی حمله، در این کتاب آمده است.

نبرد بیت‌المقدس، آزادسازی خرمشهر

تهیه‌کننده: بختیاری، معین وزیری،.- تهران: ارتش جمهوری اسلامی ایران، سازمان عقیدتی سیاسی، (چاپ اول): 1373.
220 ص.: نقشه، عکس. - (ارتش جمهوری اسلامی ایران در هشت سال دفاع مقدس؛ (جلد چهارم).
کتاب در چهار فصل با استفاده از مدارک موجود در آرشیو سازمان عقیدتی سیاسی و ستاد نیروهای سه‌گانه‌ی ارتش جمهوری اسلامی ایران و سماجا تهیه و تنظیم شده است؛ بدین قرار:
فصل اول: «طرح‌ریزی»، وضعیت زمین منطقه و گسترش نیروهای عراقی قبل از عملیات بیت‌المقدس، تدبیر عملیات، ترکیب و سازمان یگانهای شرکت‌کننده در عملیات بیت‌المقدس و نقاط برجسته و ضعف نیروهای عراقی؛ فصل دوم: «تهیه‌ها و آمادگی»، تغییر مکان نیروها، کسب اطلاعات، پوشش و فریب تاکتیکی، پشتیبانی‌های رزمی، فرماندهی عملیات؛ فصل سوم: «هدایت عملیات بیت‌المقدس»؛ فصل چهارم: «پیروزی»، مرحله سوم عملیات، دستاوردهای نظامی و بازتاب نتایج عملیات.
در پایان متن اصلی چهار ضمیمه، تصاویری از شهدای عملیات، نقشه‌های منطقه‌ی عملیات ارائه شده است.

نبرد در شرق بصره

تدوین: محمد درودیان؛ ویرایش: بهاءالدین شیخ‌الاسلامی، مهدی انصاری.- تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، (چاپ اول): 204.1374 ص /: نقشه (رنگی).
کتابنامه: در پایان هر فصل.
شمارگان: 5000 نسخه.
کتاب در سه فصل با نامهای: «طرح‌ریزی در شرایط ویژه، هجوم به مستحکمترین خطوط دفاعی دشمن و بازتاب‌ها و دستاوردها» به تشریح عملیات کربلای پنج پرداخته است. و حاوی نقشه‌هایی از محورهای هجوم، موانع شلمچه و پنج ضلعی، منطقه عملیاتی کربلای پنج و منطقه‌ی آزاد شده می‌باشد. فصل اول، گوشه‌هایی از مدیریت در فضای دشوار با ویژگی‌های انقلابی را بیان و اهمیت منطقه‌ی شرق بصره را از جهت سیاسی و نظامی تشریح کرده است. در فصل دوم کتاب، عملیات کربلای پنج با هدف نمایش قدرت مدیریت و فرماندهی در هنگام نبرد، آغاز مرحله‌ی دوم عملیات، باز شدن جاده‌ی شلمچه، عقب‌نشینی دشمن به غرب نهر جاسم در شب و روز هفتم و ادامه‌ی عملیات و ضرورت تداوم آن تشریح شده و در آخر این فصل، اقدام دشمن در به راه انداختن جنگ شهرها علیه انقلاب اسلامی بیان شده است. در فصل سوم کتاب، واکنشهای رسانه‌های گروهی خارجی، مواضع آمریکا و شوروی، جنگ شهرها و شرایط ایران برای پایان جنگ عرضه شده است.

نبرد شرق بصره: طراحی فرماندهی و اجرای عملیات کربلای 5

تدوین محمد درودیان؛ طراحی و تهیه نقشه‌ها محسن رشید، علی‌محمد تقیئی [برای] مرکز مطالعات جنگ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.- تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، (چاپ دوم): 224.1376 ص.: نقشه (رنگی تا شده)، جدول.- (گزارش عملیات؛ 11).
طراح روی جلد: حشمت‌الله شمس.

[ صفحه 99]

عنوان پشت جلد به انگلیسی: The Battle in Basra
عنوان دیگر: نبرد در شرق بصره.
شمارگان: 5000 نسخه.
کتاب به راویان شهید عملیات‌های کربلای 4 و کربلای 5، محمدرضا ملکی، حسین جلایی‌پور، علی فتحی، سید محمد اسحاقی تقدیم شده است.
این کتاب در سه فصل، با ضمائم، به بررسی و شرح وقایع عملیات کربلای پنج در شرق بصره، در سال 1365، می‌پردازد. مطالب عبارتند از: «فصل اول: طرح‌ریزی در شرایط ویژه (و طراح‌ریزی مانور)؛ فصل دوم: هجوم به مستحکم‌ترین خطوط دفاعی دشمن (شرح عملیات، ارزیابی عملیات و جنگ شهرها)؛ فصل سوم: بازتابها و دستاوردها (و شرایط ایران برای پایان جنگ)». جدول سازمان رزم عملیات کربلای پنج و جدولهای مجموع و انواع یگانهای دشمن و زمان ورود و میزان انهدام آنها به همراه نقشه‌های محورهای هجوم، موانع شلمچه و پنج ضلعی و منطقه‌ی آزاد شده، در ضمائم ارائه شده است.

نبرد فاو

سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.- تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، (چاپ اول): 1366.
206 ص. نقشه.
عنوان دیگر: نبرد فاو (عملیات والفجر 8).
ویرایش دوم این کتاب در سال 1368 تحت عنوان «نبرد فاو (عملیات والفجر 8)» توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، مرکز نشر فرهنگی رجاء، با شمارگان 11000 نسخه منتشر شده است.
این کتاب، شرح عملیات والفجر هشت یا، «نبرد فاو» است که از آموزش نیروهای رزمی، شناسایی محل و آماده‌سازی منطقه شروع می‌شود و با حضور همه جانبه‌ی نیروهای مردمی ادامه می‌یابد. راویان متعدد، جزئیات نبرد را روایت کرده‌اند، ولی نام آنها در خاطرات ذکر نشده است. عملیات با رمز «بسم الله الرحمن الرحیم. لا حول و لا قوة الا بالله العلی العظیم و قاتلوهم حتی لا تکون فتنه؛ یا فاطمةالزهرا، یا فاطمةالزهرا یا فاطمةالزهرا»، از ساعت ده و ده دقیقه‌ی شب مورخ 20 / 11 / 1364 با هجوم هم‌زمان نیروهای آبی و خاکی و عبور آنها از اروندرود آغاز می‌شود و در روز22 / 11 / 1364، انهدام اساسی دشمن صورت می‌گیرد. منطقه‌ی فاو از نیروهای دشمن پاکسازی شده، پاتکهای دشمن دفع می‌شود. در این نبرد، نیروهای ایرانی غنائم بسیاری از ارتش عراق می‌گیرند و در جاده‌ی بصره - ام‌القصر پیشروی می‌کنند. نهایتا دشمن - پس از انهدام کامل - اقدام به حمله‌ی شیمیایی می‌کند. اقدامات مهندسی انجام شده در این عملیات، کارشناسان نظامی دنیا را مبهوت ساخت.

نبرد فاو: گزارشی از حماسه آفرینی‌های رزمندگان اسلام در عملیات والفجر 8

نویسنده مجید نداف؛ [برای] مرکز مطالعات و تحقیات جنگ؛ ویراستار مهدی انصاری.- تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ 7 (چاپ پنجم): 1379.
207 ص.: مصور، نقشه (تا شده)، عکس.- (گزارش عملیات؛ 8).
عنوان پشت جلد به انگلیسی:
The Battle of Faw
شمارگان: 3000 نسخه.
این کتاب در پنج فصل و یک بخش مجزا برای نقشه‌ها، درباره‌ی عملیات والفجر هشت در منطقه‌ی فاو است. از جمله مطالب کتاب، موارد زیر است:
فصل 1: مقدمات عملیات (آموزش، شناسایی، آماده‌سازی منطقه، حضور نیروهای مردمی در آستانه‌ی

[ صفحه 100]

عملیات)؛ فصل 2: شروع عملیات (عبور غواصان از اروندرود)؛ فصل 3: پیشروی خودی، انهدام دشمن (آغاز جنگ مهندسی، آغاز انهدام اساسی قوای دشمن، ادامه‌ی حملات در دو محور بصره و ام‌القصر، پاتک در محور ساحلی، درگیری با لشکر گارد، بمباران شیمیایی): فصل 4: ادامه‌ی حملات خودی و پاتکهای دشمن (ادامه‌ی حملات خودی و پاتکهای دشمن، ادامه تهاجم و انهدام قوای دشمن، ادامه‌ی فشار دشمن به رزمندگان و مقاومت آنها)؛ فصل 5: تحکیم مواضع و تثبیت کامل (تصرف مجدد سه‌راهی، پاتک در دو محور بصره و البحار، عملیات ایذایی در جاده‌ی ام‌القصر،...). فهرست راهنمای موضوعی و تصاویر و نقشه‌ها نیز در پایان آمده است.

نبردهای رمضان و محرم

تألیف و تدوین محمدحسن لطفی، یعقوب حسینی.- تهران: ارتش جمهوری اسلامی ایران، سازمان عقیدتی سیاسی، (چاپ اول): 1376.
198 ص.: مصور، عکس (بخش رنگی)، نقشه (رنگی) جدول.- (ارتش جمهوری اسلامی ایران در هشت سال دفاع مقدس، ج. 6).
شمارگان: 3000 نسخه.
جلد ششم از مجموعه‌ی «نقش ارتش جمهوری اسلامی ایران در هشت سال دفاع مقدس»، به عملیاتهای رمضان و محرم اختصاص دارد. کتاب شامل چهار فصل است. فصل 1: تأثیر مثبت عزل بنی‌صدر و حذف عناصر لیبرال از صحنه‌ی جنگ، همکاری ارتش و سپاه، تصمیم شورای عالی دفاع در ضرورت عبور از رمز و تعقیب متجاوز، صدور قطعنامه‌ی 514 از سوی شورای امنیت سازمان ملل در درخواست آتش‌بس؛ فصل 2: شرح عملیات رمضان که در 23 / 4 / 61 آغاز و در چهار مرحله اجرا شد؛ فصل 3: شرح عملیات محرم که از شرق به رودخانه‌ی دویرج و از غرب به ارتفاعات مرزی حمرین محدود بود و منطقه مرزی موسیان و جنوب دهلران را دربر داشست؛ فصل 4: اطلاعیه‌های ارتش و سپاه در رابطه با عملیاتهای فوق و متن پیام حضرت امام (ره) خطاب به مردم مسلمان عراق به مناسبت آغاز عملیات رمضان. در پایان، اسامی فرماندهان، تصاویر، اسامی تعدادی از شهدا و نقشه عملیاتهای رمضان و محرم ارائه شده است. تصاویر زیرنویس دارند.

نبردهای شرق کارون به روایت فرماندهان (آزاد سازی شرق کارون و شکستن محاصره‌ی آبادان)، به ضمیمه‌ی بحران داخلی در شش ماهه دوم جنگ

پژوهشگران: مرتضی قربانی، احمد کاظمی، علی زاهدی، محمد پاکپور، محمد بلالی، جمال آبرومند، محمد تولایی، مجید جدی؛ نویسندگان: علی بنی‌لوحی، هادی مرادپیری، محسن محمدی؛ ویرایش و آماده‌سازی: مهدی انصاری، گودرز نوروزی.- تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، 277.1379 ص /، [8]: تصویر (رنگی)، نقشه (تاشده).
کتابنامه به صورت زیرنویس.
شمارگان: 3000 نسخه.
این کتاب، شرح و بررسی عملیاتهای انجام شده در سال‌های 1359 و 1360 در شرق کارون است، که منجر به شکسته شدن حصر شهر آبادان شد. نویسندگان، عملیاتها را شرح داده و خسارات و تلفات سنگین دشمن را بررسی کرده‌اند. کتاب شش فصل دارد: «فصل 1: مراحل تهاجم، توقف و تغییر تاکتیک ارتش متجاوز عراق؛ فصل 2: محاصره‌ی آبادان و تشکیل جبهه‌ی شرق کارون؛ فصل 3: محور عملیاتی شرق کارون؛ فصل 4: طرح‌ریزی و اجرای عملیاتهای محدود؛ فصل 5: طراحی؛ فصل 6: اجرای عملیات ثامن‌الأئمه.» در ضمیمه‌ی کتاب، به بحران داخلی کشور در شش ماهه‌ی دوم جنگ و جریانهای ضد انقلاب، گشوده شدن جبهه‌ای داخلی، بنی‌صدر، سازمان منافقین و سایر گروههای ضد انقلاب، مسلح، جبهه‌ی ملی و لیبرالهای ملی‌گرا اشاره شده است.

[ صفحه 101]


نبردهای غرب اهواز و سوسنگرد

تهران: سازمان عقیدتی سیاسی ارتش جمهوری اسلامی، (چاپ اول): 1373.
309 ص.- نقشه، عکس.- (ارتش جمهوری اسلامی ایران در هشت سال دفاع مقدس؛ جلد دوم).
این کتاب پیرامون عناوینی به شرح زیر تدوین شده است:
فصل اول: «آماده شدن عراق برای تهاجم»، فعالیت‌های سیاسی عراق قبل از آغاز تهاجم، بررسی اجمالی اقدامات نظامی عراق تا قبل از تهاجم گسترده؛ فصل دوم: «ایثار و مقاومت»، کلیات، آغاز تهاجم زمینی عراق، نبرد در غرب اهواز، عملیات آفندی در هویزه و کرخه، عملیات نصر؛ فصل سوم: «آمادگی برای دفع تجاوز»، نبرد در منطقه‌ی اهواز - سوسنگرد، عملیات خیبر؛ فصل چهارم: «پیروزی»، عملیات طریق‌القدس، مواضع دشمن در منطقه‌ی عملیات طریق‌القدس، کشیدن راهی در تپه‌های رملی، اجراء و هدایت عملیات، ادامه‌ی عملیات به منظور اتمام طرح کربلا، حوادث و عملیات بعد از نبرد طریق‌القدس.
کتاب، بر اساس و با استناد به مدارک وجود در سازمان عقیدتی سیاسی و ستاد نیروهای سه‌گانه ارتش جمهوری اسلامی ایران و دانشکده‌ی فرماندهی و ستاد سازمان حفاظت اطلاعات ارتش تدوین شده است.

نبردهای غرب دزفول

تهیه‌کننده: محمد جوادی‌پور، علی نیکفرد، سید یعقوب حسینی.- تهران: ارتش جمهوری اسلامی ایران، سازمان عقیدتی سیاسی، (چاپ اول): 1372.
312 ص.: نقشه، عکس. - (نقش ارتش جمهوری اسلامی ایران در هشت سال دفاع مقدس، جلد اول).
کتاب در پنج فصل تنظیم شده است؛ بدین قرار:
فصل اول: «نقش مسائل جغرافیایی و تاریخی در روابط ایران و عراق»؛ فصل دوم: «مقدمات آغاز تجاوز»، خلاصه‌ی رویدادهای سال 1358 و نیمه‌ی اول سال 1359، وضعیت استقرار نیروها در مرزهای ایران و عراق؛ فصل سوم: «ایثار و مقاومت»، شامل پایداری در غرب دزفول و منطقه‌ی دهلران؛ فصل چهارم: «آمادگی»، تشکیل لشکر پیاده‌ی 21 حمزه، عملیات پدافندی دزفول، رقابیه، تپه چشمه، زغن، انگوش و خلاصه‌ی فعالیت‌های نیروهای هوایی و دریایی پیش از عملیات فتح‌المبین؛ فصل پنجم: «پیروزی»، نتایج کلی نبردها تا آغاز عملیات فتح‌المبین و فعالیت‌های ارتش عراق و تکمیل طرح عملیات کربلا دو و پیام امام خمینی (ره) به مناسبت عملیات فتح‌المبین. منابع مورد استفاده عبارتند از: مصاحبه با فرماندهی، نوارهای مصاحبه و گزارشات تعدادی از پرسنل و طرحها و دستورالعملهای عملیاتی موجود و روزنامه‌ها و نشریات داخلی و خارجی. در پایان کتاب، فهرست اعلام به چاپ رسیده است.

نبردهای غرب کشور (1361 - 1359)

یعقوب حسینی و جوادی‌پور.- تهران: ارتش جمهوری اسلامی ایران، سازمان عقیدتی سیاسی، (چاپ اول): 1373.
330 ص.: نقشه، عکس.- (ارتش ایران در هشت سال دفاع مقدس؛ جلد پنجم).
این کتاب در چهار فصل همراه با ضمائم و فهرست اعلام، بر اساس نظرات فرماندهان، مسؤولان، رزمندگان، سازمانهای حفاظت و اطلاعات ارتش و مدارک موجود در سازمان عقیدتی سیاسی تدوین شده است. فصل اول: تجاوز ارتش عراق، وضعیت زمین منطقه‌ی عملیات، استعداد و گسترش نیروهای عراق در آغاز جنگ، و گسترش نیروهای عراق در آغاز جنگ، گسترش نیروهای جمهوری اسلامی ایران در منطقه‌ی عملیاتی غرب، اسامی پاسگاههای مرزی؛ فصل دوم: پیشروی ارتش متجاوز عراق،نبرد در منطقه‌ی مرزی استان ایلام، نبرد در منطقه‌ی مرزی استان کرمانشاه، آثار جنگ و پیشروی نیروهای متجاوز، اولین حمله‌ی متقابل نیروهای ایران، اثرات جنگ تحمیلی در مناطق مرزی کردستان و آذربایجان

[ صفحه 102]

غربی؛ فصل سوم: عملیات آفندی محدود، پدافند در غرب، عملیات آفندی عاشورا (سومار)، کلینه - سید صادق (سرپل ذهاب)، تنگ حاجیان (گیلان غرب)، میمک، چغالوند، بازی دراز، شیاکوه، طرح‌ریزی و شرح آنها؛ فصل چهارم: پیروزی، عملیات آفندی مسلم بن عقیل، طرح‌ریزی عملیات و آمادگی، هدایت و نتیجه‌ی نهایی عملیات.

نقد جنگ، بررسی و تحلیل چند عملیات بزرگ

فیصل‌الجبوری؛ مترجم محمدحسن مقیسه. - تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، (چاپ اول): 59.1375 ص.
عنوان پشت جلد به انگلیسی:War Critique
نویسنده‌ی کتاب، «سرتیپ ستاد فیصل‌الجبوری»، یک افسر بلند پایه‌ی عراقی است. او در این خاطرات، ضمن بیان اسراری ارزشمند، به تحلیل نظامی شیوه‌های جنگ پرداخته است. کتاب دو فصل دارد: فصل اول، زندگینامه نویسنده و نحوه‌ی ورود وی به ارتش و فصل دوم بررسی موضوعی جنگ تحمیلی عراق علیه ایران اسلامی است. نویسنده، در فصل دوم، موضوع‌های زیر را بررسی می‌کند:
«روش و هدف حمله‌ی نظامی عراق به ایران و شیوه‌های فرماندهی حزب بعث عراق در جنگ تحمیلی علیه ایران و اشتباهات و اقدامات صدام؛ عملیات کربلای پنج، (عملیات شلمچه) و درسهای گرفته شده از آن؛ آزادسازی شهر حلبچه؛ درگیری در شوش و دزفول؛ درگیری در منطقه‌ی طاهری، شکستن حلقه‌ی محاصره‌ی خرمشهر توسط رزمندگان اسلام؛ عملیاتهای خیبر و بدر؛ عکس‌العمل ایران و عراق در برابر عملیات بدر؛ عملیات فاو و نتایج آن باز هم، عملیات کربلای پنج و عملیات حلبچه و نتایج آن».

نگرشی کوتاه بر عملیات خیبر

اداره کل ارشاد اسلامی خوزستان، واحد فعالیت و انتشارات - وزارت ارشاد اسلامی، اداره کل ارشاد اسلامی خوزستان، 82.1363 ص.
گردآورنده و تدوین‌کننده‌ی کتاب آقای فرامرز اسکندری بوده است اما قبل از پایان کار فوت کرده است.
مندرجات: عملیات تحریرالقدس؛ عملیات والفجر پنج؛ عملیات والفجر شش؛ عملیات خیبر؛ بازتاب سیاسی عملیات خیبر.
در این کتاب اطلاعاتی در مورد چهار عملیات مهم طی دفاع مقدس داده شده است. عملیاتها عبارتند از تحریرالقدس، والفجر پنج، والفجر شش، و خیبر و اطلاعات داده شده در مورد هر یک، به ترتیب، شامل: «تاریخ شروع عملیات، رمز عملیات، نام منطقه‌ی عملیاتی و نام قرارگاه عملیاتی» است و پس از آن نیز گزارش مختصری درباره‌ی عملیات و دستاوردهای آن ارائه شده است. در پایان کتاب نیز فصلی به بازتاب سیاسی عملیات خیبر اختصاص داده شده است.

نیروی زمینی ارتش در عملیات فتح‌المبین

گردآوری و تدوین نصرت‌الله معین وزیری؛ با پشتیبانی هیأت معارف جنگ «شهید سپهبد علی صیاد شیرازی».- تهران: ایران سبز، (چاپ اول)؛ 1381.
328 ص.: مصور، نقشه (رنگی)، جدول.
طراح روی جلد: هادی هاشمی.
شمارگان: 1500 نسخه.
نبرد فتح‌المبین با نام «طرح عملیاتی کربلای دو» طراحی و به نام عملیات «فتح‌المبین» از تاریخ 2 / 1 / 1361 به مدت هشت روز در منطقه‌ی عمومی دزفول - شوش انجام پذیرفت. نویسنده در این کتاب به بررسی روند عملیات

[ صفحه 103]

مذکور از آغاز تا پایان پرداخته است. مطالب کتاب عبارتند از:
بخش 1: طرح‌ریزی مقدماتی؛ بخش 2: طرح‌ریزی نهایی؛ بخش 3: تک‌های مختل‌کننده عراق در مورخ 29 / 12 / 1360؛ بخش 4: اجرا و هدایت عملیات - مراحل یکم تا چهارم عملیات؛ بخش 5: پیروزی و پایان عملیات [نتایج عملیات، پیام امام خمینی (ره) در خصوص عملیات، پاسخ امام (ره) به پیام فرماندهان نظامی، اسامی تعدادی از فرماندهان ارتش در عملیات به تفکیک فرماندهان قرارگاههای کربلا و قدس، تیپ 84 خرم‌آباد، تیپ دو لشکر 92 زرهی، نصر، تیپ یکم تا چهارم لشکر 21، توپخانه‌ی لشکر 21 و...].
در پایان، تصاویر و نقشه‌های عملیات آمده است.

هشت سال دفاع مقدس: عملیات آفندی در جبهه باختری خوزستان

مسعود بختیاری.- دانشکده فرماندهی و ستاد، 326.1372 ص.
این کتاب، یکی از غنی‌ترین کتابهایی است که تاکنون در زمینه‌ی دفاع مقدس به رشته‌ی تحریر درآمده است. از نکات بارز آن، تجزیه و تحلیل عملیاتهای مختلف از دیدگاه اصول نظامی نبرد است. کتاب، در دو بخش به شرح زیر به رشته تحریر درآمده است.
بخش اول: سابقه‌ی اختلافات مرزی ایران و عراق تا سال 1353. بخش دوم: روابط دو کشور پس از انقلاب اسلامی ایران. سپس عملیاتهای عمده در چهار فصل آورده شده‌اند. مندرجات کتاب کلا شامل این موضوعات است: فصل اول: تاریخچه‌ی اختلافات ایران و عراق. فصل دوم: عملیات ثامن‌الأئمه. فصل سوم: عملیات طریق‌القدس. فصل چهارم: عملیات فتح‌المبین. فصل پنجم عملیات بیت‌المقدس. «سرتیپ دوم مسعود بختیاری» - که خود از طراحان عملیاتی به شمار می‌رود - با استفاده از مدارک و پرونده‌های عملیاتی و تجارب خود، کتابی مستند و تاریخی در اختیار پژوهشگران قرار داده است.

یادمان خطه خونرنگ جنوب

تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، نشر نیروی زمینی، (چاپ اول): 22.1377 ص.: جدول.
اثر حاضر، به طور خلاصه، درباره‌ی حماسه‌ها و عملیاتهای زیر مطالبی ارائه داده است: حماسه‌ی هویزه، عملیات ثامن‌الأئمه (ع)، عملیات طریق‌القدس، عملیات فتح‌المبین، عملیات بیت‌المقدس، عملیات خیبر، عملیات والفجر هشت و عملیات کربلای پنج. مطالب ارائه شده شامل منطقه‌ی عملیاتی، تاریخ و مرز جغرافیایی عملیات، اطلاعاتی درباره‌ی مراحل انجام شده، مواضع به دست آمده و نتایج و غنایم عملیات است. همچنین جدولی از عنوان، رمز، تاریخ، منطقه‌ی عملیاتی، مناطق آزاد شده، کشته و زخمی‌ها و اسیران دشمن و غنایم عمده، در پایان کتاب پیوست شده است.

[ صفحه 104]


اسناد و مدارک

آزادگان در بند: پیرامون اسارت آقایان مهندس تندگویان، مهندس بوشهری و مهندس یحیوی: به مناسبت هفتمین سال اسارت آنها

تهران: [بی‌نا، 1367؟]
122 ص.: مصور، جدول، نمونه، عکس.
آقایان «مهندس تندگویان، مهندس بوشهری و مهندس یحیوی، بخشی‌پور، روحنواز و اسماعیلی» در چهلمین روز آغاز جنگ تحمیلی برای سرکشی به پالایشگاه آبادان و رسیدگی به وضع کارکنان به آنجا رفته بودند و پس از بازدید، در راه بازگشت به تهران، در خاک ایران به اسارت نیروهای عراقی درآمدند. ابتدا بعثی‌ها قصد از بین بردن آنان را داشتند که آقای تندگویان با معرفی خود، آنها را از این کار بازمی‌دارد. از بین این افراد، آقای بخشی‌پور از اسارت آزاد شد. ولی از سرنوشت افراد دیگر تا زمان انتشار این کتاب اطلاعی در دست نبوده است. در این کتاب، نویسندگان پس از مروری بر چگونگی ربوده شدن و اسارت این افراد، به تشریح فعالیت‌هایی می‌پردازند که برای آزادی آنها صورت گرفته است. فهرست اقدامات و مکاتبات در انتهای کتاب آمده است. این کتاب به همت جمعی از دوستان آقایان تندگویان، بوشهری و یحیوی تدوین شده و به چاپ رسیده است.

اسناد افتخار، نامه‌های مبادله شده بین رؤسای جمهوری اسلامی ایران و عراق

تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، معاونت فرهنگی،1369[159] ص.، نمونه.
شمارگان: 10000 نسخه.
کتاب متن پنج نامه مبادله شده بین رؤسای جمهور دو کشور ایران و عراق، پس از پذیرش قطعنامه 598 از سوی جمهوری اسلامی ایران است. پس از پذیرش قطعنامه مذاکراتی برای اجرای آن انجام گرفت که به علل بسیاری، حاصل عملی در جهت اجرای قطعنامه نداشت. پس از ارسال چند نامه از سوی صدام حسین و پاسخهای ریاست محترم وقت جمهوری اسلامی ایران، حجت‌الاسلام والمسلمین هاشمی رفسنجانی، زمینه‌ی اجرای بندهای قطعنامه 598 فراهم شد. پذیرش قرارداد 1975 الجزایر توسط عراق، عقب‌نشینی نیروهای عراقی از خاک میهن اسلامی ایران و تبادل اسراء در سطح وسیع، اولین نتایج حاصل از این نامه‌نگاری‌ها بوده است.

اسناد تجاوز به روایت مطبوعات خارجی (1)

تدوین بنیاد حفظ آثار و ارزشهای دفاع مقدس، معاونت تحقیقات و مرکز اسناد.- تهران: بنیاد حفظ آثار و ارزشهای دفاع مقدس، مدیریت انتشارات و ادبیات، 120.1372 ص.: نمونه.
کتابنامه: ص 111. شمارگان: 3300 نسخه.
مندرجات: فهرست: ادعاهای مرزی عراق؛ حمایت کشورهای مرتجع عرب از عراق؛ تسلیح عراق توسط ابرقدرتها؛ احساس برتری نظامی عراق در ایران؛ چشمداشت عراق به استان خوزستان؛ روابط آمریکا و عراق.
مطالب کتاب، با استفاده از اسناد مطبوعاتی موجود در معاونت تحقیقات و مرکز اسناد بنیاد حفظ آثار و نشر

[ صفحه 105]

ارزشهای دفاع مقدس تنظیم شده است؛ با این هدف که تا حدودی بتواند از نیات حاکمان رژیم عراق، قبل از تجاوز به جمهوری اسلامی ایران، پرده بردارد. برای این منظور، شماره‌های مختلف روزنامه‌های «گاردین، دیلی تلگراف، ساندی تایمز، الشرق الاوسط، کریسشن ساینس مانیتور، آبزرور، وال استریت ژورنال و واشنگتن پست» که در سال 1359 منتشر شده بودند، مورد استفاده قرار گرفته‌اند. اشارات این مطبوعات، حاکی از تلاش صدام برای حاکمیت بر منطقه‌ی خلیج‌فارس و به دست آوردن ژاندارمی منطقه و سیاستهای همسوی آمریکا و عراق برای تهاجم به ایران است. مطالب حول نه محور موضوعی (مانند ادعاهای مرزی عراق، چشمداشت رژیم عراق به خوزستان و...) تنظیم شده‌اند. در پایان کتاب، متن فارسی و انگلیسی گزارش دبیر کل سازمان ملل - مبنی بر متجاوز بودن رژیم عراق در جنگ هشت ساله‌ی ایران و عراق - آورده شده است. این کتاب، به مناسبت سالگرد هفته‌ی دفاع مقدس (31 شهریور الی 6 مهرماه) منتشر شده است.

چگونگی انتخاب اولین نخست وزیر جمهوری اسلامی ایران و مکاتبات رجائی یا بنی صدر

دفتر تحقیقات و انتشارات روابط عمومی نخست‌وزیری.- تهران: نخست‌وزیری، روابط عمومی دفتر تحقیقات و انتشارات، (چاپ اول): شهریور 1360. نه، [238] ص.: مصور، نمونه.- (روابط عمومی نخست‌وزیری دفتر تحقیقات و انتشارات؛ نشریه شماره 5).
کتابنامه به صورت زیرنویس. شمارگان: 20000 نسخه.
چاپ دوم: دی 1360، شماوگان 30000 نسخه.
کتاب حاضر مجموعه‌ای از اسناد و شواهد تاریخی مستند مربوط به توطئه‌ی ضد انقلاب به سرکردگی ابوالحسن بنی‌صدر علیه دولت شهید رجایی است. کتاب، دو بخش دارد: بخش اول، چگونگی انتخاب اولین نخست‌وزیر جمهوری اسلامی ایران است و بخش دوم، قسمتی از مکاتبات بنی‌صدر و شهید رجایی، طی دوران نخست‌وزیزی رجایی تا خلع بنی‌صدر از ریاست جمهوری است. از جمله موضوع‌های مکاتبات در ارتباط با جنگ، حساب شماره‌ی 888 در خصوص کمک به جنگ‌زدگان و پیشنهاد وزارت مسکن و شهرسازی برای صرف نظر از جریمه و اقساط اضافی وام مسکن در مناطق جنگ‌زده است. نمونه نامه‌های بنی‌صدر به حضرت امام خمینی (ره) و پاسخ ایشان در خصوص اقدام رئیس جمهور در کتاب ارائه شده است. در کتاب، مطالبی نیز در خصوص مسکن خانواده‌ی معظم شهدا و محدودیت بنادر به دلیل محاصره‌ی اقتصادی دولت در دوران جنگ درج شده است.

خرمشهر در اسناد ارتش عراق

تحقیق اصغر کاظمی.- تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، دفتر ادبیات و هنر مقاومت، (چاپ اول): 1375.
464 ص.- (دفتر ادبیات و هنر مقاومت: اسناد؛ 1).
عنوان پشت جلد به انگلیسی:Khorramshahr in the Iraqi Army Documents
کتابنامه: ص. 17.
شمارگان: 3300 نسخه.
در این کتاب، تجاوز عراق به مرزهای شناخته شده‌ی بین‌المللی ایران - از جمله خرمشهر در شش فصل همراه با اسناد و مدارک مورد بررسی قرار گرفته است. در مقدمه کتاب، موقعیت رودخانه‌های دجله و فرات و زندگینامه‌ی صدام، بیان شده است. در بخش اول و دوم، آغاز تجاوز عراق به خرمشهر و اشغال این شهر در بخش سوم تبلیغات دشمن و غرور و شادمانی زودگذر و موقتی آنان، در بخش چهارم، و پنجم، کشتار و غارت و تخریب شهرهای ایران در طول دفاع مقدس توسط سربازان عراقی، (که با هیچ یک از جنگ‌های گذشته قابل قیاس نبوده است) و در

[ صفحه 106]

بخش ششم، نحوه‌ی آزادسازی خرمشهر در عملیات بیت‌المقدس درج شده است و عامل پیروزی سربازان اسلام و آزادسازی خرمشهر (علاوه بر قدرت ایمان رزمندگان)، هماهنگی و نظم بین یگانهای سپاه، ارتش و بسیج ذکر گردیده است. همچنین در این کتاب، یکصد و سی فقره سند و مدرک ارائه و در آنها، اهمیت نظامی، سیاسی و تبلیغاتی اشغال و آزادسازی این شهر به روشنی مشخص شده است.

صحیفه‌ی امام: مجموعه آثار امام خمینی، بیانات، پیامها، مصاحبه‌ها، احکام، اجازات شرعی و نامه‌ها (جلد 07): فروردین 1358- خرداد 1358

تدوین و تنظیم: مؤسسه‌ی تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س).- تهران: مؤسسه‌ی تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، (چاپ اول): 1378.
بیست و هفت، 544 ص.
شمارگان: ذکر نشده است.
این مجموعه همزمان با گرامیداشت یکصدمین سالگرد میلاد حضرت امام خمینی (س)، رهبر کبیر انقلاب اسلامی و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران منتشر شده است.
جلد هفتم از مجموعه‌ی 22 جدی «صحیفه‌ی امام» شامل متن بیانات، پیامها، مصاحبه‌ها، احکام، اجازات شرعی و نامه‌های امام خمینی (س) می‌باشد. تنظیم مطالب به ترتیب تاریخ است. سخنرانی‌های زیر در ارتباط دفاع مقدس هستد: در جمع لشکر 92 زرهی اهواز (توطئه‌ی عوامل آمریکا و بیگانگان)؛ در جمع دانشجویان و پاسداران (توطئه دشمن در مراکز کارگری)؛ در جمع پرسنل نیروی هوایی؛ در جمع عشایر خوزستان (توطئه ضد انقلاب)؛ در جمع نیروهای نظامی؛ در جمع فرماندهان ترابری ارتش؛ در جمع نیروی هوایی دزفول؛ در جمع بانوان شهرهای قصرشیرین و ساری (آشفتگی‌های بعد از انقلاب)؛ در جمع پرسنل شهربانی؛ در جمع فرماندهان ارتش (مشکلات در ارتش)؛ در جمع پرسنل سپاه و دادگستری؛ و...

صحیفه‌ی امام: مجموعه آثار امام خمینی، بیانات، پیامها، مصاحبه‌ها، احکام، اجازات شرعی و نامه‌ها (جلد 08): خرداد 1358 - تیر 1358

تدوین و تنظیم مؤسسه‌ی تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س). - تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، (چاپ اول): 1378.
بیست و هفت، 536 ص.
شمارگان: ذکر نشده است.
جلد هشتم از مجموعه‌ی 22 جلدی «صحیفه‌ی امام» شامل متن بیانات، پیامها، مصاحبه‌ها، احکام، اجازات شرعی و نامه‌های امام خمینی (س) می‌باشد. تنظیم مطالب به ترتیب تاریخ است. سخنرانی‌های زیر از جمله مطالب مربوط به دفاع مقدس هستند: در جمع پرسنل نیروی هوایی و دریایی (خطر سوء استفاده از آزادی)؛ در جمع پاسداران و بازاریان تهران؛ در جمع درجه‌داران پادگانهای تبریز (اجرای اسلام - ارتش و ملت)؛ در جمع نمایندگان عشایر خوزستان و ترکمن صحرا؛ در جمع روحانیون و پاسداران خراسان؛ در جمع پرسنل نیروی هوایی؛ در جمع پرسنل سپاه پاسداران همدان و قرچک ورامین؛ در جمع سپاه پاسداران قم و کارمندان شرکت نفت آبادان، پیام به پاسداران انقلاب اسلامی (وظایف پاسداران)؛ در جمع هیأت بحرینی و روحانیون کردستان (توطئه علیه نهضت اسلامی)؛ در جمع فرماندهان سپاه؛ در جمع پاسداران آباده و ترتبت حیدریه.

[ صفحه 107]


صحیفه‌ی امام: مجموعه آثار امام خمینی، بیانات، پیامها، مصاحبه‌ها، احکام، اجازات شرعی و نامه‌ها (جلد 09): تیر 1358 - شهریور 1358

تدوین و تنظیم مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س).- تهران: مؤسسه‌ی تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، (چاپ اول): 1378.
بیست و هفت، 552 ص.
شمارگان: ذکر نشده است.
جلد نهم از مجموعه‌ی 22 جلدی «صحیفه‌ی امام» شامل متن بیانات، پیامها، مصاحبه‌ها، احکام، اجازات شرعی و نامه‌های امام خمینی (س) است. تنظیم مطالب به ترتیب تاریخ است. پیامها و سخنرانی‌های زیر از جمله سخنرانی‌های مربوط به دفاع مقدس و غائله‌ی کردستان است: در جمع افسران و درجه‌داران هوانیروز (تفاهم ارتش و ملت)؛ پیام به نیروهای ارتشی و مردم (پایان دادن به غائله‌ی پاوه)؛ حکم به ارتش و مردم (سرکوب عوامل خرابکار حزب دموکرات)؛ پیام تشکر از حضور مردم برای سرکوبی اشرار کردستان؛ پیام به اهالی کردستان (غیرقانونی بودن حزب دموکرات)؛ حکم به رئیس ستاد مشترک ارتش (تقویت نیروهای انتظامی در کردستان)؛ حکم رسیدگی و حمایت مالی از خانواده‌های شهدا به آقای مهدی بازرگان؛ فرمان به ابوالحسن بنی‌صدر (شکستن محاصره گردان ارتش در کردستان)؛ در جمع عشایر و مرزنشینان سرپل‌ذهاب؛ و...

صحیفه‌ی امام: مجموعه آثار امام خمینی، بیانات، پیامها، مصاحبه‌ها، احکام، اجازات شرعی و نامه‌ها (جلد 10): شهریور 1358 - آبان 1358

تدوین و تنظیم مؤسسه‌ی تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س). - تهران: مؤسسه‌ی تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، (چاپ اول): 1378.
بیست و هفت، 536 ص.
شمارگان: ذکر نشده است.
جلد دهم از مجموعه‌ی 22 جلدی «صحیفه‌ی امام» شامل متن بیانات، پیامها، مصاحبه‌ها، احکام، اجازات شرعی و نامه‌های امام خمینی (س) است. تنظیم مطالب به ترتیب تاریخ است. پیامها و سخنرانی‌های زیر از جمله سخنرانی‌های مربوط به دفاع مقدس است: در جمع خانواده‌ی شهدا و پرسنل کمیته (روحیه‌ی شهادت‌طلبی)؛ در جمع نمایندگان مردم کردستان (هوشیاری در مقابله با توطئه‌ها)؛ در جمع خانواده شهدای پاوه و فرماندهان ارتش (فداکاری در اسلام)؛ در جمع خانواده‌های شهدای سردشت (بی‌اعتنایی به تبلیغات دشمن)؛ حکم انتصاب آقای مصطفی چمران به سمت وزیر دفاع ملی؛ در جمع فرماندهان کمیته‌ها و سپاه خراسان؛ در جمع پرسنل پایگاه هوایی آذربایجان شرقی (اسلامی شدن ارتش)؛ در جمع دانشجویان (دانشکده افسری و فرماندهان ارتش، تصفیه‌ی ارتش)؛ و...

صحیفه‌ی امام: مجموعه آثار امام خمینی، بیانات، پیامها، مصاحبه‌ها، احکام، اجازات شرعی و نامه‌ها (جلد 11): آبان 1358 - دی 1358

تدوین و تنظیم مؤسسه‌ی تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س).- تهران: مؤسسه‌ی تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، (چاپ اول): 1378.
بیست و هفت، 536 ص.
شمارگان: ذکر نشده است.
جلد یازدهم از مجموعه‌ی 22 جلدی «صحیفه‌ی امام» شامل متن بیانات، پیامها، مصاحبه‌ها، احکام، اجازات شرعی و نامه‌های امام خمینی (س) است. تنظیم مطالب به ترتیب تاریخ است. پیامها و سخنرانی‌های زیر در ارتباط با دفاع مقدس است. در جمع پاسداران (توطئه‌های کارتر)؛ حکم انتصاب آقای هادی شادمهر به سمت رئیس ستاد

[ صفحه 108]

مشترک ارتش؛ در جمع خانواده‌های شهدا، سخنرانی در جمع کارگزاران مسجد قبا و دانشجویان مریوان (توطئه بر ضد اسلام)؛ در جمع پرسنل نیروی هوایی (شرایط خدمت به اسلام در مقطع کنونی)؛ در جمع کارکنان جهاد سازندگی؛ حکم به آقای خزعلی جهت رسیدگی به مشکلات منطقه‌ی خوزستان؛ در جمع مسؤولان و فرماندهان سپاه؛ و...

صحیفه‌ی امام: مجموعه آثار امام خمینی، بیانات، پیامها، مصاحبه‌ها، احکام، اجازات شرعی و نامه‌ها (جلد 12): دی 1358 - تیر 1359

تدوین و تنظیم موسسه‌ی تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س).- تهران: مؤسسه‌ی تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، (چاپ اول): 1378.
نوزده، 512 ص.
شمارگان: ذکر نشده است.
مجلد دوازدهم از مجموعه‌ی 22 جلدی «صحیفه‌ی امام» شامل متن بیانات، پیامها، مصاحبه‌ها، احکام، اجازات شرعی و نامه‌های امام خمینی (س) است. تنظیم مطالب به ترتیب تاریخ است. سخنرانی‌های زیر در ارتباط با دفاع مقدس است: در جمع فرماندهان ارتش؛ در جمع جانبازان و پرستاران آنها؛ پیام به خانواده‌های شهدا؛ حکم انتصاب آقای بنی‌صدر به سمت فرماندهی کل قوا؛ پیام به ملت ایران (اخراج ایرانیان از عراق)؛ حکم به آقای بنی‌صدر (رسیدگی به جرایم آمریکا در حمله ایران)؛ اجازه‌نامه به آقای بنی‌صدر (تفویض برخی اختیارات به ایشان)؛ حکم انتصاب آقای خامنه‌ای به سمت مشاور شورای عالی دفاع ملی؛ حکم انتصاب آقای چمران به سمت مشاور شورای عالی دفاع ملی؛ در جمع خانواده شهدا و پاسداران (اعتراض شدید به عدم اصلاح امور)؛ در جمع فرماندهان پایگاههای هوایی (ضرورت حفظ نظم در ارتش) و...

صحیفه‌ی امام: مجموعه آثار امام خمینی، بیانات، پیامها، مصاحبه‌ها، احکام، اجازات شرعی و نامه‌ها (جلد 13): تیر 1359 - بهمن 1359

تدوین و تنظیم مؤسسه‌ی تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س).- تهران: مؤسسه‌ی تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، (چاپ اول): 1378.
نوزده، 544 ص.
جلد سیزدهم از مجموعه‌ی 22 جلدی «صحیفه‌ی امام» شامل متن بیانات، پیامها، مصاحبه‌ها، احکام، اجازات شرعی و نامه‌های امام خمینی (س) است. تنظیم مطالب به ترتیب تاریخ است. پیامها و سخنرانی‌های زیر از جمله مطالب مربوط به دفاع مقدس است: در جمع فرماندهان نیروهای سه‌گانه‌ی ارتش (توطئه تضعیف ارتش)؛ پیام به خانواده‌های شهدای کردستان (پاوه)؛ پیام رادیو - تلویزیونی به ملت ایران در آغاز سال تحصیلی (حمله‌ی صدام به ایران؛ هشدار به ارتش عراق، وظیفه‌ی ملت عراق در قیام علیه صدام؛ توصیه به ملت در حفظ خونسردی و برخورد با شایعه‌سازان)؛ پیام به ملت ایران (دستورات لازم برای زمان جنگ)؛ پیام به ارتش و ملت مسلمان عراق (مخالفت با دولت عراق)؛ پیام رادیو و تلویزیونی به ملت و ارتش ایران و عراق (تفاوت انگیزه‌ی دو کشور در جنگ)؛ پیام به ملت و علما در لزوم دیدار از بازماندگان شهیدان؛ در جمع گروهی از مردم مرزنشین کشور (فداکاری و پایداری مردم در جنگ) و...

[ صفحه 109]


صحیفه‌ی امام: مجموعه آثار امام خمینی، بیانات، پیامها، مصاحبه‌ها، احکام، اجازات شرعی و نامه‌ها (جلد 14): بهمن 1359 - تیر 1360

تدوین و تنظیم مؤسسه‌ی تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س).- تهران: مؤسسه‌ی تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، (چاپ اول): 1378.
نوزده، 528 ص.
شمارگان: ذکر نشده است.
جلد چهاردهم از مجموعه‌ی 22 جلدی «صحیفه‌ی امام» شامل متن بیانات، پیامها، مصاحبه‌ها، احکام، اجازات شرعی و نامه‌های امام خمینی (س) است. تنظیم مطالب به ترتیب تاریخ است. پیامها و سخنرانی‌های زیر از جمله مطالب مربوط به دفاع مقدس است: در جمع اقشار مردم (پشتیبانی مردم از نیروهای مسلح)؛ در جمع هیأت بررسی جنگ) تشریح وضعیت ایران در جنگ)؛ پیام به ملت ایران (تکریم و تجلیل از شهدا و جانبازان)؛ در جمع فرماندهان نیروهای مسلح (وحدت بین نیروهای مسلح)؛ در جمع خانواده‌ی شهدا و جانبازان خوزستان؛ تقدیر از رشادت‌های خلبانان نیروی هوایی؛ تشکر از رزمندگان اسلام به جهت تصرف ارتفاعات «الله‌اکبر»؛ حکم عزل ابوالحسن بنی‌صدر از فرماندهی نیروهای مسلح؛ حکم واگذاری اختیارات فرماندهی کل قوا به ستاد مشترک ارتش؛ هشدار به اجتناب ارتش از مداخله (در امور سیاسی)؛ پیام به مناسبت شهادت دکتر چمران؛ حکم عزل بنی‌صدر از ریاست جمهوری ایران؛ و...

صحیفه‌ی امام: مجموعه آثار امام خمینی، بیانات، پیامها، مصاحبه‌ها، احکام، اجازات شرعی و نامه‌ها (جلد 15): تیر 1360 - بهمن 1360

تدوین و تنظیم مؤسسه‌ی تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س).- تهران: مؤسسه‌ی تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، (چاپ اول): 1378.
نوزده، 524 ص.
شمارگان: ذکر نشده است.
جلد پانزدهم از مجموعه‌ی 22 جلدی «صحیفه‌ی امام» شامل متن بیانات، پیامها، مصاحبه‌ها، احکام، اجازات شرعی و نامه‌های امام خمینی (س) است. تنظیم مطالب به ترتیب تاریخ است. پیامها و سخنرانی‌های زیر از جمله مطالب مربوط به دفاع مقدس است: قدردانی ملت از قوای مسلح؛ توصیه‌ها و تذکرات به فرماندهان سپاه در ضرورت رعایت سلسله مراتب در سپاه و دیگر قوای نظامی؛ رعایت موازین اسلامی - قانونی با اسرا و زندانیان؛ تشکر از فرماندهان ارتش و سپاه به مناسبت شکستن حصر آبادان؛ پیام به ملت به مناسبت شهادت جمعی از فرماندهان نظامی در سانحه‌ی هوایی (فلاحی، نامجو، فکوری، کلاهدوز)؛ حکم انتصاب آقای قاسمعلی ظهیرنژاد به سمت ریاست ستاد مشترک ارتش و آقای علی صیاد شیرازی به سمت فرمانده‌ی نیروی زمینی ارتش؛ حکم انتصاب آقای رفسنجانی به نمایندگی امام در شورای عالی دفاع؛ لزوم تبعیت سپاه از اسلام فقاهتی؛ قدردانی از پیروزی لشکریان اسلام؛ و...

صحیفه‌ی امام: مجموعه آثار امام خمینی، بیانات، پیامها، مصاحبه‌ها، احکام، اجازات شرعی و نامه‌ها (جلد 16): بهمن 1360 - 1361

تدوین و تنظیم مؤسسه‌ی تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س).- تهران: مؤسسه‌ی تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، (چاپ اول): 1378.
نوزده، 524 ص.
شمارگان: ذکر نشده است.
جلد شانزدهم مجموعه‌ی 22 جلدی «صحیفه‌ی امام» شامل متن بیانات، پیامها، مصاحبه‌ها، احکام، اجازات شرعی،

[ صفحه 110]

و نامه‌های امام خمینی (س) است. تنظیم مطالب به ترتیب تاریخ است. پیامها و سخنرانی‌های زیر از جمله مطالب مربوط به دفاع مقدس است: دروغ بودن صلح‌طلبی صدام؛ توهم سردار قادسیه شدن صدام؛ پیام به مناسبت پیروزی‌های رزمندگان (فتح‌المبین)؛ پیش‌بینی جنگ صدام با کشورهای منطقه؛ پیام به مناسبت فتح خرمشهر؛ هشدار به حامیان صدام به مناسبت سوم شعبان، روز پاسدار؛ بازسازی مناطق جنگزده؛ ارتشی و پاسدار در جبهه‌های جنگ؛ صلح‌طلبی صدام نظیر صلح‌طلبی اسرائیل؛ صلح تحمیلی؛ سخنرانی در جمع فرمانده و پرسنل نیروی دریایی ارتش؛ پیام به ملت و ارتش عراق و دعوت به قیام بر علیه صدام؛ ورود در خاک عراق برای دفاع از شهرهای مرزی؛ پیام به مناسبت سالگرد آغاز جنگ تحمیلی؛ و.