گروه نرم افزاری آسمان

بذر خون: مجموعه شعر





اثر ابوعلی محمدجعفر میرزا عبدالله بزاز متخلص به رهرو؛ به کوشش فرج‌الله مرتضوی؛ خط: باقر باقری.- تهران: دفتر مسجد نبی‌اکرم (ص)، (چاپ اول): 1364.
ت، 89 ص.: مصور.
مندرجات: متعدد؛ غزلیات؛ مثنویات؛ دوبیتی‌ها؛ قطعات؛ رباعیات؛ چند سرود؛ شعر معاصر و سیاه مشق.
در این کتاب، اشعار متعددی در ارتباط با دفاع مقدس سروده شده‌اند؛ از جمله؛ «واژه‌های سرخ» درباره‌ی شهدای دفاع مقدس؛ «خلوت یاران» و «رزمندگان» در مورد دلاوری و رشادت رزمندگان اسلام؛ قطعه شعری به یاد «شهید ایوب اصلاحی» که به این شهید تقدیم شده است؛ «پیچک» جهت سردار رشید اسلام شهید غلامعلی پیچک؛ «خروش» درباره‌ی جانبازان؛ «کربلا می‌خواندم» مقایسه‌ای بین کربلا و جبهه‌های ایران؛ «هجرت گل» در سوگ شهدای دفاع مقدس؛ «صبح، ظهر» در مورد پیروزی‌های رزمندگان اسلام؛ «دریادلان» به مناسبت هفتم آذر، روز نیروی دریایی؛ قطعه شعری به یاد «شهید حمیدرضا میرزایی»؛ یک مثنوی به یاد سرباز «شهید محمود سلامی» همرزم شاعر در عملیات والفجر مقدماتی؛ «هوابرد شیر» که به سلحشوران تیپ 55 هوابرد شیراز تقدیم شده است؛ «شنزار خون» درباره‌ی رزمندگان دفاع مقدس؛ «بذر خون» و «طلایه‌داران» در مورد شهدای دفاع مقدس؛ «نامه» در مورد جانبازان سرافراز.

برای فتح کربلا

سراینده: عبدالحسین اشعری.- قم: علی عسکری؛ دفتر نشر محمد، 1364.
48 ص.
شمارگان: 2500 نسخه.
مندرجات: رزم‌آوران توحید؛ مفقودالاثر؛ شهید مفقود؛ شهید گمنام در جبهه؛ برادر اسیر؛ مدال معلول؛ در هوای کربلا؛ جزیره مجنون؛ طرح لبیک؛ اعزام روحانیون؛ عملیات خیبر؛ شهادت یا زیارت؛ تشنه‌لبان فرات؛ وضو با آب فرات؛ پیروزمندان خیبر.
این کتاب، مجموعه‌ای است مشتمل بر 24 قطعه شعر از سروده‌های عبدالحسین اشعری که موضوع همه‌ی آنها در ارتباط با جبهه و جنگ است. اشعار سروده شده در وصف مفقودالاثرها، بیانگر دلاوری آنان در راه دفاع از دین و میهن است. اشعار مربوط به برادران اسیر، حکایت از مقاومت رزمندگان دارد. قطعه شعر «جزیره‌ی مجنون» ایثارگری جنگاوران را به تصویر می‌کشد و «شهادت یا زیارت» حاکی از ایمان دلیرمردان کشورمان است. آخرین قطعه شعر مجموعه نیز در وصف سردار شهید مهدی زین‌الدین، فرمانده لشکر علی بن ابیطالب (ع) است که حماسه‌آفرین بود.

بر سنگفرش یاد: مجموعه شعر

صابر امامی.- تهران: رازان، 81.1369 ص.
«بر سنگفرش یاد» مجموعه اشعاری است که شاعر با اندیشیدن به گذشته، سروده است. از جمله عناوین اشعار کتاب می‌توان اشعار زیر را نام برد که همه در باب دفاع مقدس و شهیدان به خون خفته می‌باشند: «توانستن، مویه‌های عشق، چلچراغ عشق، سفر، گلی شکفته، فصل سبز، رقص خیال، کرکس‌ها، می‌توانستیم اما، باغبان دانشکده، بعدازظهر عاشورا، چنارهای بلند، درخت، دلتنگ، آوارگان سوم و...». اشعار دیگری نیز در این کتاب با موضوعهای متنوع دیگر موجود است.

[ صفحه 570]


بر شانه‌های اشک: در رثای شهدای دفاع مقدس

محمودرضا ترابی‌پور؛ ویراستار محمدرضا ترابی‌پور؛ [به سفارش] ستاد یادواره سرداران و شهدای شهرستان ماهشهر.- تهران: گفتمان خلاق، (چاپ اول): 376.1381 ص.
بالای عنوان: مجموعه شعر و نثر عرفانی.
طراح روی جلد: بابک رشوند.
شمارگان: 3000 نسخه.
این کتاب به مناسبت یادواره سرداران و شهدای شهرستان ماهشهر منتشر شده است.
کتاب حاضر شامل 146 قطعه شعر در قالبهای مثنوی، غزل، قصیده و نثر ادبی است که پیرامون ارزشهای متعالی شهادت، جهاد و دفاع مقدس سروده شده‌اند. مطالب کتاب به مواردی چون: «شهید، شهادت، لحظه‌ی دیدار معبود، هنگام شهادت، نماز شهید، نیایش پروردگار، شقایق، لقاء پروردگار، تشییع پیکر شهیدان، وصیتنامه شهیدان، راه سرخ شهادت و...» اشاره دارد.

بر شانه‌های زردکوه: مجموعه شعر فارسی به بختیاری، سروده‌های 1375 - 1355

قهرمان محمدی.- تهران: آنزان، (چاپ اول): 182.1377 ص.
واژه‌نامه: ص. 177 - 182.
شمارگان: 3000 نسخه.
کتاب، مجموعه هفت قطعه شعر به زبان فارسی و لهجه‌ی بختیاری است که سه قطعه‌ی آن در ارتباط با دفاع مقدس است. عنوان اولین قطعه شعر، «لشکر مین» است و موضوع آن، نشان دادن رشادت مردم کشور ایران و بیان این مطلب است که صدام، دشمن مردم ایران است. موضوع قطعه شعر «باغ سبز آیینه»، شهادت مردم ایران و رزمندگان اسلام بخصوص رزمندگان مردم بختیاری که به قول شاعر، «در وقت جنگ همچو پلنگان تیز چنگ» هستند. «آزادگان» نیزی غزلی است با موضوع بازگشت آزادگان به وطن اسلامی.

بر شانه‌های کوهستان

حمید کرمی.- تهران: برگ، (چاپ اول): 96.1368 ص.
عنوان: دیگر مجموعه شعر بر شانه‌های کوهستان.
شمارگان: 6000 نسخه.
کتاب «بر شانه‌های کوهستان» شامل 32 قطعه شعر در قالب غزل، شعر آزاد، دوبیتی و رباعی - از سروده‌های «حمید کرمی» - است. از بین اشعار، قطعه شعرهای زیر در ارتباط با دفاع مقدس هستند: «نوای عاشقی»، «رهروان راه عشق»، «لاله‌های سرخ‌رو»، «نخلهای خونین»، قطعه شعر «گلواژه‌های سرخ» به شهید حسن حسین‌زاده موحد: قطعه شعر «دو لاله‌ی بی‌نشان» به دو شهید مفقودالاثر (سید رضا و سید محسن احمدی) و قطعه شعر «غروب مزرعه» به شهیدان خونین‌شهر (خرمشهر) تقدیم شده‌اند.

بر فراز قله‌های عشق: مجموعه اشعار

اثر مهدی ایزدی دهکردی(حکیم).- اصفهان: گل‌های محمدی(ص)، (چاپ اول): 1378.
181 ص.- (کتاب هشتم).

[ صفحه 571]

شمارگان: 1500 نسخه.
به مناسبت هشت سال دفاع مقدس.
این کتاب، مجموعه‌ی نود شعر در قالبهای مثنوی، غزل، آزاد، دوبیتی و رباعی است که در موضوعهای دفاع مقدس سروده شده‌اند، موضوعهایی چون: «جانبازان، فتح خرمشهر، بسیج، شهدا، مفقودان، سربازان، سپاهیان، حضور بیگانگان در آبهای خلیج‌فارس، ساقط کردن هواپیمای ایرباس ایرانی توسط ناوچه‌ی آمریکایی، سنگرسازان بی‌سنگر، آزادگان، سرداران و فرماندهان رشید اصفهان، خانواده‌ی معظم شهدا، مادران شهدا، عملیات طریق‌القدس، کردستان، جنگ‌آواران خطه‌ی قلاویزان، تخریبچی‌ها، شلمچه و مناسبتها و شهدای خاص...».

بر مدار صبح: مجموعه شعر

عزیزالله زیادی.- [تهران]: محراب قلم، (چاپ اول): 1366.
99 ص.
شمارگان: 5000 نسخه.
کتاب، حاوی 77 قطعه شعر در قالب غزل و دوبیتی و شعر نو است که از میان آنها نه قطعه شعر در مورد جنگ است. عناوین این قطعه شعرها و موضوع آنها عبارت است از: غزل «خطه‌ی خون»، سخنان یک رزمنده در ستایش خود و رزمندگان دیگر؛ غزل «حدیث لا و شهیدان»، در وصف شهدا و کارهایشان؛ غزل «خون پرواز»، وصف شهدا و یادی از حماسه‌های آنها؛ دوبیتی «عشق»، در وصف مقام شهیدان؛ غزل «از ریشه‌های طاعون»، در وصف شهیدان؛ قطعه شعر نو «نخلهای مکرر عاشورا»، در وصف رزمندگان حاضر در جنگ و بیان شباهت آنها با شهدای کربلا؛ قطعه شعر نو «آسمان موعود نظاره»، همراه بودن یاد مادر با رزمندگان در تمام کارها (مانند مناجاتها و شیمیایی شدن) قطعه شعر نو «در هیأت لاله‌ها»، آرزوی بسیجی بودن شاعر و وصف بسیجی‌ها و دوبیتی «شهید»، در وصف شهیدان.

برهنه در کشتگاه خاکستر

رفیق صابر؛ متعددعلی صالحی؛ ترجمه فریدون ارشدی.- تهران: پاسارگاد، (چاپ اول): 1377.
هفتاد و نه ص.
شمارگان: 3000 نسخه.
رفیق صابر، شاعر کرد، متولد 1950 میلادی در شهر قلعه دزدی کردستان عراق است. مجموعه‌ی حاضر شامل ترجمه‌ی هجده قطعه سروده‌ی او در قالب شعر آزاد است. مضامین اشعار، برگرفته از جامعه‌ی سیاسی پرتلاطم کردستان عراق، به‌خصوص در دوران جنگ تحمیلی عراق علیه ایران است. وی حلبچه را به عنوان پایتخت «ترانه و خون» خود برگزیده است. از جمله موضوع اشعار، موارد زیر را می‌توان نام برد: آزادی، شهیدان، حلبچه، بمباران، رودخاپور، قله قندیل، گازهای شیمیایی، کردستان عراق، جنگ.

بگذار عاشقانه بگویم: مجموعه غزل

یدالله گودرزی.- تهران: مؤسسه‌ی فرهنگی آفرینه، 1374.
92 ص.
عنوان پشت جلد به انگلیسی: Let Me Sing Lovely: Collected poems
شمارگان: 3200 نسخه.
کتاب، حاوی سی و پنج قطعه شعر می‌باشد که در قالب غزل و مثنوی سروده شده است. کتاب در دو بخش تنظیم شده، که بخش اول غزلیات و بخش دوم حاوی غزل‌ها و مثنوی‌ها است. اشعار در موضوعهای

[ صفحه 572]

مختلفی سروده شده‌اند. از میان اشعاری که در ارتباط با موضوع دفاع مقدس سروده شده‌اند می‌توان موارد زیر را ذکر کرد: «ای خاک، به پهنه شقایقهای سوخته ایران» در مورد شهدای دفاع مقدس، «شهید نگاه» و «ایمان» برای موعود و به یاد شهیدان، «در مصاف گلوی تو» برای حضرت سیدالشهدا (ع) و به یاد شهدا سروده شده است. همچنین شاعر در بعضی از اشعار از ابیاتی از سروده‌های بیدل دهلوی و یوسفعلی میرشکاک وام گرفته است.

بوی باران

مهری مهرمنش.- تهران: نشر شاهد، (چاپ اول): 1380.
63 ص.
شمارگان: 3500 نسخه.
به مناسبت اولین کنگره ادبی ایثار و شهادت.
کتاب حاضر شامل 43 قطعه شعر در قالب غزل و مثنوی است که در زمینه‌ی ایثار، شهادت و دفاع مقدس سروده شده‌اند. مضامین اشعار، عبارتند از: اشعاری در مدح و ثنای اهل بیت (ع)، [همچون حضرت علی (ع) و حضرت زهرا (س)]، پرواز و هجرت شهیدان، حضور شهیدی در خواب فرزند، شعری با الهام و به یاد زهره قاسمی در اعتراض به زمانه‌ی حاضر، اشعاری در مدح و ثنای امام زمان (عج) و انتظار فرج، یادگار شهیدان سفر کرده، گفتگوی شهدا، بازگشت رزمنده‌ای به وطن (اسیران)، دیدار شهیدی با فرزند و....

بهت نگاه: مجموعه شعر

عباس براتی‌پور.- تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، 1369.
207 ص.
شمارگان: 6600 نسخه.
مندرجات: غزل‌ها؛ قصائد؛ مثنوی‌ها؛ رباعیات؛ دوبیتی‌ها.
در بخش غزلیات: «شهید عاشق» در وصف شهید، «زائر عشق» به یاد شهید بی‌مزار سید مهدی اکرمی، «مدرسه‌ی عشق» درباره‌ی بسیجی‌ها؛ «جنگ» در یادآوری وظیفه حراست از اسلام در جنگ تحمیلی و «چشم‌انتظاران» غزلی برای آزادگان در بند اسارت است. در بخش مثنوی‌ها: «حماسه‌ی فتح‌الفتوح» به مناسبت آزادی بستان، «صبح ظفر»، «سرود خون»، «بر تربت شهید» (تقدیم به خانواده‌ی معظم شهدا)، «راست‌قامتان»، «همسفر سپیده» (با یاد سرلشکر خلبان عباس بابایی)، «یا علی» (در میلاد آن بزرگوار و تقارن آن با عملیات رزمندگان اسلام با اسم رمز یا علی)، «کربلاییان» (به مناسبت پیروزی رزمندگان اسلام در عملیات کربلای پنج) از جمله اشعاری هستند که در قالب مثنوی سروده شده‌اند و در ارتباط با جنگ تحمیلی هستند در بخش رباعیات نیز قطعات «شهید، دزفول و شیردلان» (برای رزمندگان عملیات والفجر) و «شهیدان» در این ارتباط سروده شده‌اند.

به رنگ نیلوفران: مجموعه شعر، برگزیده از سال‌های 70 - 1360

محمد عباسیه کهن.- تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، (چاپ اول): 111.1371 ص.
شمارگان: 3300 نسخه.
مندرجات: غزل؛ رباعی؛ دوبیتی‌ها؛ مثنوی.
این کتاب، مجموعه 32 غزل، 23 رباعی، نه دوبیتی و سه مثنوی است که در بین غزل‌ها دو غزل به نامهای

[ صفحه 573]

«فرشته باران» و «هیهای تفنگ» در مورد جنگ است. از رباعیها، رباعی «چیدن خورشید»، و از دوبیتی‌ها، دو دوبیتی به «شوق کربلا» و «ابر» در رابطه با جنگ هستند. «فرشته باران»، گریستن در داغ شهیدان را شرح می‌دهد. تمام ابیات شعر «هیهای تفنگ» مطالبی در ارتباط با تفنگ بیان می‌کند؛ برای مثال:

گلبانگ آزادی ز خونین‌شهر برخاست
بنیاد روشن، چشم بینای تفنگ

«چیدن خورشید»، به خانواده‌ی معظم شهدا تقدیم شده است. «به شوق کربلا»، به آزادگان «ابر»، به خانواده‌ی اسرا تقدیم شده و برگشتن افراد مفقودالاثر را شرح کرده است.

بهشت همین جا بود، دفاع مقدس در شعر شاعران گیلان

به کوشش فرامرز مهدی‌پور.- تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری (چاپ اول): 1378.
104 ص.- (دفتر ادبیات و هنر مقاومت؛ شعر: 20).
عنوان پشت جلد به انگلیسی: Here Was Paradise, The Holy resistance from the Point of view of poets of Gilan
مجموعه‌ی حاضر، برگزیده‌ای از شعرهای شاعران امروز گیلان درباره‌ی سالهای پرخاطره‌ی دفاع مقدس است. کتاب در سه بخش اصلی تنظیم شده است: 1) ترانه‌های سوخته «نوسروده‌ها»، 2) تفنگ و عشق «غزل‌ها»، 2) خاکریز آینه «مثنوی‌ها». در ابتدای هر بخش، از تعدادی از اشعار و سرایندگان آنها نام برده می‌شود و سپس موضوعات اصلی اشعار بیان می‌شوند. در بخش «نوسروده‌ها»، «برگ می‌خواند و شاید با باد (از محمد بابایی پوردریایی)، بوی آشنا (علی پورحسن)، بازگشت (رحمت حقی‌پور)، سبکتر از پروانه (بهمن صالحی)، طرح (غلامرضا رحمدل) و از بارانی‌ها (علیرضا کریم)»؛ در بخش «غزل‌ها»، «بهار سرخ، اشک غربت (عباس ثابتی‌راد)، انتشار بارانی (ناصر حامدی) و تفنگ و عشق (شاهین رهنما)»؛ در بخش «مثنوی» نیز سه مثنوی وجود دارد.؛«به نیت دریا (ناصر حامدی) و هجرانی (روزبه فروتن‌پی)». موضوعات اصلی این اشعار عبارتند از: شهید و شهادت، جاودانگی نام شهدای دفاع مقدس، شجاعت و دلاوری رزمندگان در جبهه‌های نبرد حق علیه باطل و عشق به شهادت در میان رزمندگان.

بی قراری‌ها: مجموعه شعر

ایرج قنبری.- تهران: برگ، (چاپ اول): 114.1373 ص.
شمارگان: 3300 نسخه.
کتاب دارای 44 قطعه شعر نو، هفت غزل، سه مثنوی و 42 رباعی است. در بین آنها سه قطعه شعر نو، یک غزل و پنج رباعی در مورد جنگ است. عناوین و موضوع این اشعار عبارتند از: قطعه شعرهای نو «با ترنم باران»، در وصف شهیدان (با بیان این مطلب که بوی شهید بوی بهار است)؛ «توهم عطرآگین»، انتظار دیدار دوباره‌ی رزمندگان مفقودالاثر؛ و «میل سبز شدن» در بیان این که شهدا عشق را فهمیده‌اند و این که عشق فاصله ما است تا شهیدان؛ غزل «نسبت سبز»، در وصف صفات شهدا و رباعی‌ها: «رباعی چهار»، در ماتم شهدا حتی گل‌ها خطبه خواندند؛ «رباعی پنج»، در مقام شهید؛ «رباعی سی و دو»، در وصف شهید؛ «رباعی چهل»، در وصف شهید و «رباعی چهل و دو»، سرسبز شدن وطن از خون شهید.

[ صفحه 574]


بی مرگ، مثل صنوبر: مجموعه شعر، به یاد دو برادر، رجایی و باهنر

به کوشش ابوالقاسم حسین‌جانی.- تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، شورای هماهنگی، (چاپ دوم): 1375.
93 ص.
عنوان پشت جلد به زبان انگلیسی: Immortal as Fir
واژه‌نامه به صورت زیرنویس.
شمارگان: 6600 نسخه.
کتاب، مجموعه‌ی سی و سه قطعه شعر است که تعدادی از آنها در ارتباط با دفاع مقدس هستند. اسامی سرایندگان، عناوین اشعار و موضوع برخی از این اشعار عبارتند از: غزل «در زمان عشق» (سروده‌ی حمید سبزواری) در وصف عروج شهیدان با فرق خونین، بی‌بازو و بدون غسل شهادت به سوی خدا؛ دوبیتی «قانون شهید» (از نصرالله مردانی) درصدد بیان این مطلب است که در دفتر روزگار از روز نخست، قانون شهید با جوهر خون نوشته شد. غزل «مهر رهایی» (سروده‌ی بابک نیک‌طلب) در وصف مقام شهداست که افسانه‌ی ایثارند. بیشتر اشعار کتاب به یاد شهیدان رجایی و باهنر سروده شده‌اند.

پرواز از شلمچه: منظومه‌ای در رثای سردار سرتیپ پاسدار شهید یدالله کلهر

شیرینعلی گلمرادی؛ ویراستار: محمدباقر شمسی‌پور.- تهران: کنگره‌ی بزرگداشت سرداران شهید سپاه و 36 هزار شهید استان تهران، کمیته انتشارات، (چاپ دوم): 1376.
42 ص.- (کنگره‌ی بزرگداشت سرداران شهید استان تهران: 50؛ مثنوی سرداران: 9).
طراح جلد: م. مهاجر.
شمارگان: 3000 نسخه.
این کتاب مثنوی بلندی است در رثای سردار سرتیپ پاسدار شهید یدالله کلهر که توصیفی است از مقامات این شهید بزرگوار و سوگنامه‌ای است در رثای او و بیان‌کننده‌ی اخلاق، روحیات و تلاش‌های او. در پایان کتاب نیز زندگینامه‌ی وی، که جانشین فرمانده‌ی لشکر 10 سیدالشهدا (ع) بود، به صورت خلاصه آمده است. کتاب شامل دو بخش است. بخش اول با عنوان «پرواز از شلمچه» منظومه‌ای بلند در رثای شهید می‌باشد. در بخش دوم نیز شاعر زندگینامه‌ی وی را از دوران کودکی، جوانی، تحصیلات، فعالیت‌های قبل و بعد از انقلاب، فعالیت‌ها در دوران دفاع مقدس، ویژگی‌های اخلاقی تا نحوه شهادت را در قالب اشعار بیان کرده است.
سردار سرتیپ پاسدار شهید یدالله کلهر در سال 1333 در روستایی از توابع شهریار به دنیا آمد و در دی‌ماه 1365 در عملیات کربلای پنج در منطقه‌ی شلمچه، بر اثر اصابت ترکش، به شهادت رسید.

پرواز در مهتاب

به کوشش محمدباقر شمسی‌پور؛ ویراستار ثریا جهانبانی.- تهران: نیروی مقاومت بسیج، معاونت تبلیغات و انتشارات، مدیریت انتشارات، (چاپ اول): 1378.
217 ص.- (مجموعه شعر بسیج؛ 4).
طراح جلد: امیر عبدالحسینی.
شمارگان: 3000 نسخه.
این کتاب به مناسبت یکصدمین سالگرد تولد حضرت امام خمینی (ره) و گرامیداشت هفته مبارک بسیج به یاد شاعر بسیجی زنده‌یاد احمد زارعی منتشر شده است.
کتاب حاضر، حاوی 73 قطعه شعر از 46 شاعر و شاعره‌ی معاصر است. اکثر این اشعار در ارتباط با بسیج، جنگ،

[ صفحه 575]

دفاع مقدس، شهید و شهادت سروده شده‌اند. موضوع برخی از اشعار نیز یادآور مناسبتهای خاص است. نمونه‌های اشعار عبارتند از: «گذر سرخ»، از علی‌اکبر اختری‌فر، برای شهیدان حصر آبادان؛ «نسل اشک و لبخند»، از رضا اسماعیلی، تقدیم به شهید علی صیاد شیرازی؛ «بغض تشنگی»، از خدیجه رحیمی، برای شهدای بمباران جنوب؛ «قافله‌سالار سپاه خورشید»، از اسماعیل سکاک، تقدیم به محمد حامدی؛ «زبان سرخ»، از محمدباقر شمسی‌پور، تقدیم به زنده‌یاد احمد زارعی؛ «خاموش شورانگیز»، از شهرام مقدسی، تقدیم به دکتر چمران.

پرواز مرغ سلیمان

غلامرضا مرادی.- تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، 1371.
141 ص.
بالای عنوان: مجموعه شعر.
«پرواز مرغ سلیمان» دومین مجموعه شعر این شاعر ارجمند گیلانی است. کتاب حاضر چهار بخش دارد. بخش اول، «در کوچه‌باغ تغزل»، بخش دوم «برنامه‌ی صبح»، بخش سوم «اطلسی‌ها» و بخش چهارم «از این نیستان» نام دارد. در هر بخش، تعدادی از اشعار در ارتباط با دفاع مقدس است؛ از جمله: «سوگواره شقایق» که مربوط به شهدای دفاع مقدس است و «با خاک اهورایی عشق» و «خواب سرخ» که برای مادران آواره و جنگ‌زده سروده شده است.

پروانه در باغ ابریشم: 57 - 67

زهره نارنجی.- تهران: دفتر آثار هنری، 1368.
75 ص.- (دفتر نشر آثار هنری؛ 5: کتاب صبح ویژه شعر؛ 1).
این کتاب، مجموعه‌ی 36 قطعه شعر از سروده‌های شاعره‌ی معاصر، «زهره نارنجی» است. از بین اشعار کتاب، قطعات «نسیم آشنایی، جوشش شهیدستان، ای غرقه به خون، ستاره...، پیام آسمانی، ضیافت خدا، شهید عشق، یاد شهیدان و حرمت داغ» در وصف شهیدان و شهادت و تجلیل از ایثارگرانی است که از جان خود گذشتند، به ابدیت پیوستند و راه و یاد خود را به یادگار باقی گذاشتند.

پریشان: مجموعه شعر 60 - 1356

همایونتاج طباطبایی.- تهران: پیشگام، (چاپ اول): 1362.
96 ص.
شمارگان: 3000 نسخه.
کتاب حاضر شامل 42 قطعه شعر در قالب شعر آزاد است که از سال 1356 تا 1360 سروده شده‌اند. اشعار درباره‌ی مفاهیمی چون: «تنهایی، مرگ، پرنده، عشق، ظلمت،...» هستند. شعر «شاعر» به اسماعیل شاهرودی تقدیم شده است. شعر «در تسلی تو، که رفیقت شهید عشق بود»، «وطن» با مضمون ایران و دفاع مقدس سروده شده است. همچنین شعر «خطابه‌ی خون» برای لبنان سروده شده است.

پژواک آشنا

سروده‌های گیتی فاضل‌پور.- تهران: یاسمن، 1378.
173 ص.
این کتاب، مجموعه‌ی 63 قطعه شعر از سروده‌های «گیتی پورفاضل» طی سالهای 1340 تا 1376 بوده، به

[ صفحه 576]

ترتیب تاریخ سرایش تنظیم شده است. از میان اشعار کتاب، قطعات «جنگ و جانبازان، جنگ و جوانان و جنگ و خیمه‌ی اهریمن» در ارتباط با جنگ تحمیلی سروده شده‌اند. موضوع قطعه شعر «جنگ و جانبازان» ستایش از رزمندگان دلاور سرزمین اسلامی است. قطعه شعر «خرمشهر» بیانگر حمله‌ی متجاوزان عراقی، به خاک و خون کشیده شدن مردم بی‌گناه، دربدری و بی‌خانمانی شهروندان خرمشهری و به تاراج رفتن شهر توسط متجاوزان است. قطعه شعر «جنگ و جوانان» در باب شهادت جوانان و دلاوری ایشان در جنگ تحمیلی و «جنگ و خیمه اهریمن» در مورد مقاومت مردم در برابر دشمن سروده شده است.

پشت دروازه‌های خونین شهر: مجموعه شعر

به کوشش مهدی خلیلیان.- تهران: شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی، نشر هماهنگ، 99.1377 ص.
عنوان روی جلد: پشت دروازه‌های خرمشهر.
این کتاب، مجموعه‌ی 29 قطعه شعر در وصف خرمشهر است؛ خرمشهری که در اثر تهاجم سبعانه و غارتگری وحشیانه‌ی نیروهای بعثی، «خونین‌شهر» شد و با دلاوری و ایثارگری فرزندان جان بر کف و سلحشور ایران زمین دوباره به خرمشهر بدل گردید. اشعار، به ترتیب الفبایی نام سرایندگان آنها تنظیم شده‌اند و نام بسیاری از شاعران شناخته شده‌ی معاصر (چون: فاطمه راکعی، سپیده کاشانی، عباس مشفق کاشانی، علی موسوی گرمارودی و سیمیندخت وحیدی و...) در بین اسامی سرایندگان اشعار به چشم می‌خورد.

پنجره‌های رو به دریا

محمدحسین جعفریان.- تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، (چاپ اول): 144.1369 ص.
عنوان دیگر: مجموعه شعر پنجره‌های رو به دریا.
شمارگان: 4400 نسخه.
کتاب «پنجره‌های رو به دریا» شامل 35 قطعه شعر است که در قالبهای غزل، رباعی و شعر آزاد سروده شده‌اند و سراینده، آنها را هنگام حضور در جبهه و در سنگر سروده است و آنها را یادگارهایی از عشق و جنگ می‌داند. قطعه شعرهای «استمالت ستاره، همرکاب سواران عاشق، هنگامی که زمین از جایی برمی‌خیزد، سفر 2، چند رباعی 1، آه از شبیخون‌های سکوت، امروز چهارم خرداد است، بدرود، شب شلمچه، کرانه‌های شرجی شب، چند رباعی 3، نخل از ریشه سوخته و نقبی به آسمان»، درباره‌ی جنگ و دفاع مقدس و شهیدان جنگ هستند. در این مجموعه، همچنین اشعاری که شاعر به یاد شهیدان: «دکتر مصطفی چمران، حاج‌باقر پیوند، حامد هیأت داوودیان و رضا امیرسرداری» سروده نیز به چاپ رسیده است.

پیاده آمده بودم

محمدکاظم کاظمی.- تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، 122.1375 ص.
عنوان پشت جلد به انگلیسی: I have Come On-foot: A collection of poetry
بالای عنوان: مجموعه شعر.
کتاب «پیاده آمده بودم» دارای سی و چهار قطعه شعر در قالبهای مختلف بوده، به عنوان اولین مجموعه شعر محمدکاظم کاظمی به چاپ رسیده است. موضوعاتی از قبیل «حضرت امام خمینی (ره)، اندوه غربت، درد و رنج آوارگی و تبعید مردم افغانستان و سوگنامه‌ای برای حضرت امام (ره)» می‌توان در این اشعار یافت. تنها قطعه

[ صفحه 577]

شعری که در این کتاب در ارتباط با دفاع مقدس است، «مسافر» نام دارد که برای نامجو - شهیدی عزیز از شهدای جنگ تحمیلی - سروده شده و شرح و توصیفی است از نحوه‌ی شهادت این شهید بزرگوار و غمی که از بابت شهادت وی بر شاعر مستولی شده است.

پیاده تا عرش: برگزیده شعر دفاع مقدس، یادواره شهدای هشت سال جنگ تحمیلی

به انتخاب نورالدین نوراللهی.- ایلام: برگ آذین، (چاپ اول): 240.1380 ص.
شمارگان: 3500 نسخه.
طراح روی جلد: بهزاد سهرابی.
عنوان پشت جلد به انگلیسی: On Foot to the Heaven: Selection of Holy Defence poetry
این کتاب، مجموعه‌ای از اشعار 51 شاعر و شاعره‌ی معاصر است که در قالبهای غزل، مثنوی، قصیده و شعر آزاد برای شهدای هشت سال دفاع مقدس سروده شده‌اند. برخی از اشعار مجموعه نیز به مناسبتهای مختلف و برای اشخاص خاصی سروده شده‌اند. عناوین برخی از اشعار و اسامی سرایندگان آنها عبارت است از: «به امید توست» از حجت‌الله بخشوده، «رنگ آواز» از محمدحسین پورمنه، «کوچه» از عباس چناری، «وارثین ققنوس» از نورمراد رضایی (برای شهر شهیدان، ایلام)، «از فرار برجهای جهان» از ژیلا رضایتی، «نیامدی» از قباد سوماری (برای پدر شهیدش)، «قات قنوت» از حیدرعلی شفیعی، «ستاره‌ی طلائیه» از مالک صادقیان، «شب هراس‌انگیز» از محمدرضا علی‌کرمی، «لاله افروختنی» از حسن فرجی، «چراغ شهادت» از عبدالجبار کاکایی و....

تا دریا «مجموعه شعر»

غلامرضا کرمی.- تهران: بنیاد شهید انقلاب اسلامی، نشر شاهد، (چاپ اول): 69.1378 ص.
شمارگان: 5000 نسخه.
این کتاب به مناسبت یکصدمین سالگرد ولادت حضرت امام خمینی (ره) منتشر شده است.
مجموعه‌ی حاضر، شامل 49 شعر در قالب غزل، مثنوی و دوبیتی است که توسط شاعر شاهد (برادر شهید) سروده شده است. سراینده از شاعران بندر گناوه (استان بوشهر) است. این مجموعه نخستین مجموعه‌ی مستقلی است که جهت همایش ادبی ضیافت نور تهیه شده است. اشعار فاقد نظم الفبایی و توالی تاریخی است. اشعار در موضوعات مختلف - مانند «شهید و شهادت، رزمندگان، جبهه‌های جنگ، آزادگان، مدح و منقبت حضرت علی (ع)، کربلا، و...» - سروده شده‌اند.

تبسم‌های شرقی

سروده ذکریا اخلاقی [برای] مرکز آفرینش‌های ادبی (دفتر طلاب).- تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، مرکز آفرینش‌های ادبی (دفتر طلاب)، (چاپ دوم): 1378.
68 ص.
عنوان پشت جلد به انگلیسی: Eastern smiles: poetry collection
کتاب «تبسم‌های شرقی» حاوی سی قطعه شعر در قالب غزل است. از بین اشعار این کتاب، قطعه شعرهای زیر در ارتباط با دفاع مقدس است: «آسمانی شده آوازه پیروزی ما»، «یا رب، این کشته‌ی کدامین عرصه است؟!»، «همه‌ی آیینه‌ها را به تشهد واداشت»، «نماز نور بخوانید بر جنازه‌ی شمع»، «بس که بر خاک شهیدان لاله می‌رقصید خوش!»، «

[ صفحه 578]

شعر خوش بوی ظفر بر لب چاووش شماست»،؛ دامن سبز قبایش به کفم باید و نیست»، «آب می‌داد سحر خیزین گل را» و «در این طرفه شهیدی که در این معرکه خفته است». قطعه شعر «پیراهنی پر از بوی سیب داشت» برای شهید حسین جمالزاده سروده شده است.

تجلی عشق: منظومه‌ای در رثای شهید حجت‌الاسلام شیخ عبدالله میثمی

محمود شاهرخی؛ ویراستار محمدباقر شمسی‌پور.- تهران: کنگره بزرگداشت سرداران شهید سپاه و 36 هزار شهید استان تهران، کمیته انتشارات، (چاپ دوم): 1376.
44 ص.- (کنگره بزرگداشت سرداران شهید سپاه و 36 هزار شهید استان تهران؛ 53. مثنوی سرداران؛ 2).
طراح روی جلد: م. مهاجر.
شمارگان: 3000 نسخه.
کتاب «تجلی عشق» حاوی یک مثنوی در وصف و بزرگداشت مقام شهید حجت‌الاسلام «شیخ عبدالله میثمی» است. در این مثنوی، شرح تولد، فعالیت‌هایی از انقلاب و مبارزات شهید و همچنین ویژگی‌های اخلاقی و رفتاری وی در جبهه به صورت شعر ارائه شده است. خلاصه‌ای از زندگینامه شهید میثمی به همراه شرحی از مبارزات و فعالیت‌های وی قبل و بعد از انقلاب و در دوران جنگ، در پایان کتاب ارائه شده است. شهید حجت‌الاسلام شیخ عبدالله میثمی در سال 1334 در شهر اصفهان به دنیا آمد و در عملیات کربلای پنج پس از سه روز مجروحیت، به شهادت رسید.

ترانه آب: مجموعه شعر

اکبر بهداروند.- تهران: برگ، (چاپ اول): 64.1369 ص.
عنوان دیگر: مجموعه شعر ترانه آب.
طراح روی جلد: حسین خسروجردی.
شمارگان: 5500 نسخه.
کتاب «ترانه‌ی آب»، محتوی سی قطعه شعر است که درباره‌ی مضامین گوناگون - از جمله، عظمت نماز و راز و نیاز با معبود - سرود شده‌اند. قطعه شعرهای «خط سرخ» در وصف جبهه‌های نبرد و شهیدان، «آبادان» در توصیف شهر مقاوم آبادان و «قافله‌ی عشق» با مضمون رزمندگان دفاع مقدس و عاشقان شهادت سروده شده‌اند. شاعر در اشعار خود از ابیات دیگر شعرا و کلمات محلی خوزستان استفاده کرده است.

ترانه‌های انتظار

میرهاشم میری.- تهران: برگ، 138.1368 ص.
کتاب ترانه‌های انتظار حاوی اشعار متعددی در قالبهای مختلف - از جمله غزل، مثنوی، شعر آزاد و رباعی - است. در بخش غزلیات، اشعاری که در ارتباط با دفاع مقدس می‌باشند، عبارتند از: «سوره‌ی سرخ شکفتن» در مورد شهادت رزمندگان اسلام؛ «آواز سرخ عاشقان» تقدیر از رزمندگان و شهدای دفاع مقدس؛ «فجر فصل ظفر» درباره‌ی شهدای دفاع مقدس، «نغمه‌های سرخ انا الحق» درباره‌ی شجاعتهای شهدای دفاع مقدس در صحنه‌ی جنگ و «هم‌نفس با آفتاب» وصف دلاوری‌های رزمندگان دفاع مقدس.
در بخش شعرهای آزاد، «اجابت خونین» سوگ سروده‌ای است برای شهید جلال محقق. «قنوت عشق» در مورد شهدای دفاع مقدس است و این که یاد آنها همیشه باقی خواهد ماند و «رحیل سرخ» توصیف رشادت رزمندگان

[ صفحه 579]

اسلام است.
در بخش رباعیات: «تن‌پوش حسینیان» در مورد شهدای دفاع مقدس، «در جبهه‌ی انتظار» در مورد شهدای دفاع مقدس و «جوشن بی‌خفا» نشانگر عزم و اراده‌ی قوی رزمندگان اسلام است.

ترنم آبشار: مجموعه شعر دفاع مقدس، دفتر ششم، مثنوی

تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران، نمایندگی ولی‌فقیه در نیروی زمینی، معاونت تبلیغات و انتشارات، مدیریت نشر (چاپ اول): 1376.
260 ص.- (مجموعه آثار و ارزشهای دفاع مقدس؛ مجموعه شعر: 6).
شمارگان: 5000 نسخه.
کتاب حاضر شامل مجموعه‌ی اشعاری درباره‌ی دفاع مقدس است که در قالب مثنوی سروده شده‌اند. تعداد 83 قطعه شعر در قالب مثنوی از 54 شاعر در این کتاب به چاپ رسیده است که بعضی از آنها به مناسبت و یا برای شخص خاصی سروده شده‌اند؛ برای مثال: قطعه شعر «سوار آفتاب» (سروده‌ی امیر احمدیان) برای «شهید حسن منتظرقائم»، «حدیث ناب عروج» (از زکریا اخلاقی) درباره شهید و شهادت، «خرمشهر» (از حسین اسرافیلی)، «حماسه‌ی سرباز» (از مهرداد اوستا)، «برای بازگشت آزادگان» (از پرویز بیگی حبیب‌آبادی)، «مرد جنگ» (از م. پاسدار)، «شهیدان زندان دوله‌ته» (از صدیقه وسمقی)، «هزار نخل بی‌سر» (از سیمیندخت وحیدی)، «شهر شهید ما، هویزه» (از سید علی موسوی گرمارودی)، «به سوگ لاله» (از علی معلم)، «شهر آینه» (از عباس گیلوری) و... در موضوعهای مختلف در ارتباط با دفاع مقدس سروده شده است.

ترنم حضور: اشعار برگزیده نخستین جشنواره سراسری شعر بسیج، مشهد مقدس بهمن 80

تهیه و تنظیم معاونت فرهنگی پرورشی نیروی مقاومت بسیج؛ به کوشش خلیل عمرانی.- تهران: نسل مروارید، (چاپ اول): 119.1381 ص.
شمارگان: 3000 نسخه.
کتاب حاضر شامل 57 قطعه شعر در قالبهای آزاد، غزل، قصیده و مثنوی است که توسط شاعران معاصر سراسر کشور با مضمون بسیج، دفاع مقدس، انقلاب اسلامی ایران و شهید و شهادت سروده شده‌اند. قطعه شعر «عشقبازان» از (جلیل آهنگرنژاد)؛ به علی‌اصغر بیابانی تقدیم شده و قطعه شعر «خونین‌بال» (از حجت‌الله رستمی)، به برادر بسیجی پیشکش شده است که در کربلای سومار به نماز خون ایستاد. از جمله دیگر شاعران، می‌توان به افراد زیر اشاره کرد: «امیر مرزبان، منیره دهنوی، حسن یعقوبی، رسول خیابان، صغری سلیمانی‌نژاد، عباس رضایی، کیومرث مرادی، حبیب‌الله نظاری، اسماعیل سکاک، الهه فرسیمه و...».

تشنگان سیراب: شامل مدایح و مراثی، سروده‌های انقلابی در سوگ امام و چند غزل

ولی‌الله کلامی زنجانی.- [بی‌جا]: ولی‌الله کلامی، 416.1370 ص.: مصور.
عنوان روی جلد: تشنگان سیراب، دیوان اشعار فارسی.
مندرجات: 1- مدایح و مراثی 2- اشعار حماسی 3- در سوگ امام و چند غزل.
«تشنگان سیراب» دیوان اشعار فارسی «ولی‌الله کلامی زنجانی» است. شاعر در فصل اول این دیوان به مدح و منقبت و مرثیه‌خوانی برای معصومین (ع) و اولیاء دین پرداخته است. در فصل دوم (اشعار حماسی) قطعات

[ صفحه 580]

متعددی درباره‌ی جنگ تحمیلی عراق بر ایران و دفاع مقدس رزمندگان دلیر ایران درج شده است. این اشعار به مناسبتهای مختلف - چون آغاز جنگ، فتح بستان، آزادی خرمشهر، بازگشت آزادگان به وطن و مناسبتهای خاص دیگر - سروده شده‌اند. تعدادی از اشعار نیز به شهیدان اسلام، ایثارگران بسیجی، جانبازان فداکار، پاسداران غیور و موضوعات مانند آن اختصاص داده شده‌اند همه‌ی این اشعار در ستایش دلاوری، ایثار، از جان‌گذشتگی، ایمان و اعتقاد رزمندگان دلاور سرزمین ایران سروده شده‌اند.

تصنیف کوچه‌های خسته

سروده‌ی محمدکاظم علی‌پور.- تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه‌ی هنری، کارشناسی گروه شعر، 150.1375 ص.
طراح روی جلد: حبیب صالحی.
بالای عنوان روی جلد: مجموعه شعر.
عنوان پشت جلد به انگلیسی:The Song of Tired Alleys, A collection of poetry
تعداد 101 قطعه شعر از اشعار آقای «محمدکاظم علی‌پور» در این کتاب به چاپ رسیده است. از بین این اشعار، که در قالب شعر نو سروده شده‌اند، قطعه شعرهای «خون و خاطره و ارغوان و عقیق» در ارتباط با شهیدان، «آیینه‌ی خاطرات» بیانگر خاطرات جنگ، «در هماغوشی لبخند و بغض» برای آزادگان سرفراز بازگشته به وطن، «آواره میان رؤیاهایم» با یاد روزهای جنگ و «سایه‌ی زخمی نخل» درباره‌ی خرمشهر و ویرانی و ظلمهایی که بر آن رفته است، به نظم درآمده‌اند.

تلواسه در عطش: مجموعه شعر

اکبر بهداروند.- تهران: برگ، 116.1368 ص.
عنوان روی جلد: مجموعه شعر تلواسه در عطش.
شمارگان: 6000 نسخه.
کتاب تلواسه در عطش، مجموعه اشعار اکبر بهداروند است که از سه قسمت یا سه قالب شعری تشکیل شده است. این سه قالب شعری عبارتند از: غزل، دوبیتی و رباعی. اشعاری که در این کتاب، در ارتباط با دفاع مقدس هستند، عبارتند از:
غزلیات: «کبوتران حرم»، در مورد عظمت شهدای دفاع مقدس و رزمندگان جبهه‌های نبرد حق علیه باطل؛ «شقایق خونین»، در مورد شهدای دفاع مقدس؛ «نعره‌ی خونین»، که شرح و توصیفی است از عظمت روحی پاسداران، جانبازان و شهدای دفاع مقدس؛ «پیام‌آوران خورشید»، در مورد رزمندگان دفاع مقدس و ارزشی که نزد امت اسلامی دارند، «یاد تو»، در عظمت رزمندگان جبهه‌های حق علیه باطل؛ «گل سپیده»، در مورد شهدای دفاع مقدس که لاله‌ها یادآور آنان هستند؛ «لاله‌ی سرخ»، در عظمت شهدای دفاع مقدس.
در بخش دوبیتی‌ها نیز چند دوبیتی درباره‌ی دفاع مقدس، شهادت و شهید و رزمندگان جبهه به چاپ رسیده است.

تندر

محمود گلشن کردستانی.- تهران: [بی‌نا]، (چاپ اول): 1366.
394 ص.: نمونه.
عنوان دیگر: دیوان اشعار گلشن کردستانی.

[ صفحه 581]

قطعاتی از اشعار توسط سراینده به خط نستعلیق نوشته شده است.
این کتاب، دیوان اشعار «گلشن کردستانی» است. تعدادی از عناوین شعرهای این کتاب در ارتباط با دفاع مقدس هستند که عناوین و موضوع برخی از آنها عبارتند از: «جنگ و انقلاب (دفاع مقدس)؛ شهیدستان (کشور عزیزمان ایران، که با خون شهیدان لاله‌زار شده است)؛ پیکارگران و شهیدان (رزمندگان و شهیدان دفاع مقدس)؛ داغ شهیدان، شاهدان شهید و شهیدان عشق (شهدای دفاع مقدس)؛ میدان جنگ (جبهه‌های جنگ در دفاع مقدس)؛ افسانه‌ی صلح (اختیار صدام در دست آمریکا است)؛ گل تکبیر، نوای غم، نای شهید و خدا خوانده (دوبیتی‌هایی در مورد شهدای دفاع مقدس)؛ نبرد والفجر (عملیات والفجر) و به یاد رفتگان و دوستداران (شهدای دفاع مقدس)».

تنفس صبح: گزیده دو دفتر شعر «تنفس صبح» و «در کوچه آفتاب»

قیصر امین‌پور؛ خوشنویسی: بیژن بیژنی.- تهران: سروش (انتشارات صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران)، (چاپ اول): 1368.
76 ص.
عنوان پشت جلد به انگلیسی: Breathing of the Morning
طراح روی جلد: فوزی تهرانی.
گزینش اشعار این کتاب توسط سراینده، «قیصر امین‌پور»، انجام گرفته است. تعداد زیادی از اشعار در ارتباط با دفاع مقدس هستند، از جمله: «راه ناتمام»، درباره‌ی مفقودالاثرها؛ «رسم سفر»، برای رزمندگان؛ «شعری برای جنگ» در مورد دفاع مقدس؛ «گلوی شوق»، در مورد شهیدان دفاع مقدس؛ «تفسیر عشق بود»، شهدای دفاع مقدس؛ «سبزترین فصل»، در مقام شهادت و شهید؛ «حماسه‌ی شما»، رزمندگان و دفاع مقدس؛ «رجز هجوم»، در مورد شهیدان دفاع مقدس و «غزل تصمیم»، تقدیم به خانواده‌ی شکیبای شهیدان.

توفان

سروده گلشن کردستانی با متعددای از محمود شاهرخی (جذبه).- تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، کارشناسی گروه شعر، (چاپ اول): 1377.
156 ص.
طراح روی جلد: فرخنده فکری مژدهی.
عنوان پشت جلد به انگلیسی: Storm Acollection of poetry
این کتاب مجموعه اشعار زنده‌یاد گلشن کردستانی است که استاد محمود شاهرخی متعددای موجز بر آن نوشته و این استاد سخن را معرفی کرده است. کتاب در بخشهایی با عناوین: «آغاز سخن، غزل‌ها، قصیده‌ها، دوبیتی‌ها، رباعی‌ها، مسمطها، و مثنوی‌ها» تنظیم شده است. از جمله اشعاری که در ارتباط با دفاع مقدس است، می‌توان از «آیینه‌ی تمام‌نما» و «حلبچه» نام برد.

تولد در میدان: مجموعه شعر

حسین اسرافیلی.- تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، (چاپ اول): 152.1364 ص.
شمارگان: 6000 نسخه.
کتاب، مجموعه‌ی اشعار «حسین اسرافیلی» است که در چهار قسمت تنظیم شده است. بخش اول، بدون عنوان و

[ صفحه 582]

حاوی سی قطعه شعر است. از میان اشعار این بخش، اشعار زیر در ارتباط با دفاع مقدس هستند: «از صحابه‌ی باستانی عشق»، در سوگ شهید چمران؛ «نسل حیدر»، هشدار وجود دشمن؛ «تولد در میدان و غنچه‌ی وحی»، درباره‌ی شهادت؛ «شهر من، خرمشهر»، خرمشهری که خونین‌شهر شد و باز خرمشهر خواهد شد و «پاسدار فردا»، درخصوص رزمندگان دلاور در جبهه‌ها. بخش دوم (با عنوان «عاشورایی‌ها») شامل سیزده قطعه شعر در وصف حضرت امام حسین (ع) و عاشوراست. بخش سوم (با عنوان «از سالهای سکوت»)، شامل پنج قطعه شعر سروده شده در سالهای قبل از انقلاب است. بخش پنجم با عنوان «چند سروده‌ی ترکی همراه با ترجمه»، سه قطعه شعر ترکی همراه با ترجمه‌های آنان به زبان فارسی درباره‌ی انقلاب است.

تولد عاشورا

[تهران]: تبلیغات جبهه و جنگ، 1362.
64 ص.: عکس (رنگی).
شمارگان: 10000 نسخه.
این کتاب به مناسبت سوم شعبان، روز ولادت امام حسین (ع)، روز پاسدار، منتشر شده است.
در ابتدای کتاب، آخرین دعای امام حسین (ع) در روز عاشورا آمده است. «قسمتی از دعای امام حسین (ع) در روز عرفه و همچنین بیاناتی از امام خمینی به مناسبت روز ولادت امام حسین (ع) و روز پاسدار و احادیثی از حضرت علی (ع) و امام صادق (ع) در مورد ایستادگی و شجاعت در جهاد با کفر» بقیه‌ی مطالب قسمت اول کتاب را تشکیل می‌دهند. در قسمت دوم این کتاب - به نام «راهیان نور» - اشعار زیر به چاپ رسیده است: حماسه شهادت و دوبیتی‌های پاسدار (از خواهر سیمیندخت وحیدی)، گل عاشورا (از خواهر سپیده کاشانی)، پاسداران (از برادر حسین اسرافیلی)، تشریحی از جنگ تحمیلی (از برادر علی مردانی)، رباعیات و دوبیتی‌های: جامه‌ی «لا»، کاش، جنگ، نسل نور، پرش، دیدار، پرواز، شهیدان، شهید، برای امام و وصیت (از برادر قیصر امین‌پور).

تیغ آفتاب، مجموعه آثار و ارزشهای دفاع مقدس، مجموعه شعر دفاع

سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.- [تهران]: نمایندگی ولی‌فقیه در نیروی زمینی سپاه، معاونت تبلیغات و انتشارات، مدیریت انتشارات، (چاپ اول): 1375.
236 ص.- (مجموعه آثار و ارزشهای دفاع مقدس؛ مجموعه شعر: 7).
مجموعه‌ی حاضر، منتخبی از غزلیات شاعران متعهد و پرشور ایران اسلامی با موضوع دفاع مقدس است. عنوان و موضوع برخی از غزل‌ها عبارت است از: «شاهد فتح (رزمندگان)؛ تولد در میدان (از حسین اسرافیلی، درباره‌ی رزمندگان)؛ دل توفانی (شهید)؛ غنچه‌ی وحی (رزمندگان)؛ قرار، (عشق به شهادت)؛ دل آیینه (شهید)؛ غزل اجازه (از قیصر امین‌پور؛ راز و نیاز جانبازان)؛ مرثیتی در سوگ شهیدان (از مهرداد اوستا)؛ کربلا ما می‌آییم (از ساعد باقری)؛ قصه زبانسوز عاشقان (عشق به شهادت)؛ فریاد حادثه (رزمندگان)؛ آفتابی دیگر (شهید)؛ میعادگاه خون (رزمندگان)؛ مدرسه‌ی عشق (از عباس براتی‌پور؛ به مناسبت هفته‌ی جنگ)؛ چشم‌انتظاران (غزلی برای آزادگان در بند اسارت)؛ گلهای ارغوانی عشق (از پرویز بیگی حبیب‌آبادی؛ شهید)؛ شوق دیدار یاران (شهید)؛ در تشییع لاله (از منوچهر پروینی؛ برای شهیدان گرانقدر انقلاب و دفاع مقدس)».

[ صفحه 583]


تیغ - قلم - تغزل

به کوشش پرویز بیگی حبیب‌آبادی.- تهران: ارتش جمهوری اسلامی ایران، سازمان عقیدتی سیاسی، معاونت تبلیغات، (چاپ اول):[؟؟13]. 191 ص.
طراح روی جلد: هوشنگ‌محمد رحیمی‌فرد.
شمارگان: 3000 نسخه.
کتاب حاضر شامل نود قطعه شعر از اشعار شاعران ارتش جمهوری اسلامی ایران می‌باشد که در قالبهای مختلف شعری سروده شده‌اند. کتاب بر اساس نام شاعر (بدون نظم الفبایی) و عنوان شعر تنظیم شده است. اشعار سروده شده موضوعات متعددی چون «تفنگ، ماه صیام، خرمشهر، شهید، دفاع مقدس، و...» دارند؛ تعدادی از اشعار در وصف شهدای جنگ سروده شده‌اند؛ از جمله: «ذبیح عشق» (سروده‌ی عزیزالله خدامی) که به شهید سرلشکر خلبان عباس بابایی تقدیم شده است؛ «این صداقت محض» تقدیم به جانبازان [از محمدیوسف شیردژم (افق)] و «دستهای عاطفه» به یاد سلمان هراتی. همچنین اشعاری از شهید محمدعلی رجایی، شهید سرهنگ محمدعلی افسر، شهید آگل سلیمی اسطکی و شهید محمدرضا مهتابی نیز در کتاب ارائه شده‌اند.

تیغ، قلم، تغزل: مجموعه شعر یادواره شهید سید حسین علم‌الهدی و شهدای دانشجو

به کوشش محمدرضا سنگری، رضا اسماعیلی؛ با همکاری دانشگاه آزاد اسلامی و بسیج دانشجویی نیروی مقاومت.- تهران: ستاد عالی یادواره شهدای دانشجوی کشور، (چاپ اول): 64.1377 ص.
شمارگان: 2500 نسخه.
به مناسبت برگزاری یادواره شهید علم‌الهدی و شهدای دانشجو.
کتاب حاضر شامل 44 قطعه شعر از 28 شاعر و شاعره‌ی معاصر است، که در قالبهای مثنوی، غزل آزاد و دوبیتی، در بزرگداشت یاد شهید سید حسین علم‌الهدی و شهدای دانشجو سروده شده‌اند. از جمله شاعران، می‌توان از این افراد یاد کرد: «هما قدرتی، رخساره قدرتی، حسین فخیمی، علی خانچین، محمد فولادی، صبا باقری‌تنها، حجت‌الله رستمی، علی رمزیاری، محمدتقی اکبری و...». اشعاری که به مناسبتهای خاص سروده شده‌اند نیز در مجموعه موجودند؛ از جمله: «خدا به همراهت» (از اطهر سید موسوی، برای مهاجران شهید)؛ «خاطرات شهید» (از محسن عبدی‌پور، تقدیم به شهید سلطانعلی قربانی)؛ «داغ فراق» (تقدیم به شهید مهندس محمد بهاءالدینی از خواهر شهید، عظیمه بهاءالدینی).

تیغ و تغزل

سروده جلال محمدی.- تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، کارشناسی گروه شعر، (چاپ اول): 135.1376 ص.
بالای عنوان: مجموعه شعر.
عنوان پشت جلد به انگلیسی: Blade and Lyric, A Collection of Poetry
شمارگان: 3300 نسخه.
این کتاب در سه بخش غزل، غدیریه و مثنوی تنظیم شده است. در بخش غزل، 29 غزل، در بخش غدیریه یک قطعه شعر و در بخش مثنوی یازده قطعه شعر در قالب مثنوی ارائه شده است. اشعار از موضوعهای متنوعی برخوردار هستند. شاعر در غزل «نخلهای روزه‌دار» از خرمشهر (شهر خونین) می‌گوید و از شیعه می‌خواهد که تیغ از دست ننهد. در بخش مثنوی‌ها، قطعه شعر «ملاقات» برای شهید آوینی سروده شده است. قطعه شعر «غربت» به شاعر سلحشور سفر کرده، احمد زارعی، و قطعه شعر «رجعت» به شهیدان دفاع مقدس تقدیم شده‌اند.

[ صفحه 584]


جمعه خونین مکه به روایت شاعران امروز

گردآورندگان محمود شاهرخی (جذبه)، عباس مشفق کاشانی.- تهران: سروش (انتشارات صدا و سیما)، (چاپ اول): 1367.
425 ص.: مصور، عکس.
شمارگان: 5000 نسخه.
این مجموعه حاوی 136 قطعه شعر از شاعران معاصر ایرانی، در قالبهای غزل، قصیده، شعر آزاد، دوبیتی و رباعی، و شانزده قطعه شعر از شاعران معاصر غیرایرانی، ترجمه شده به فارسی، در قالب شعر آزاد است. بخش عمده‌ی اشعار برای سالگرد فاجعه‌ی جمعه‌ی خونین مکه سروده شده‌اند. مضمون اشعار عبارتند از: «شهیدان جمعه‌ی خونین، آل‌سعود، کعبه، دشمنان دین، کعبه و کربلا، فتنه و ظلم آل‌سعود، وحدت مسلمانان، برائت از مششرکان، فهد، صدام و مقایسه صدام با فهد و...». در بعضی از اشعار، از شهدای جنگ تحمیلی چون شهید خرازی و شهید چمران نیز یاد شده است. از جمله شاعرانی که اشعار آنها در این کتاب آمده است، می‌توان از افراد زیر نام برد: «محمدعلی مردانی، مشفق کاشانی، مصطفی محدثی خراسانی، سپیده کاشانی، فاطمه راکعی، محمد هراتی، حمید سبزواری، محمدحسین شهریار، رضا اسماعیلی و...». تصاویری نیز از فاجعه‌ی مکه، شهدا و تظاهرات و مجروحان حادثه روز مربوطه، در بین اشعار ارائه شده است.

جنگ جنگ

گردآورنده و اثر محمدعلی مردانی.- تهران: موسوی، 1363.
166 ص.- (انجمن نغمه‌سرایان مذهبی؛ دفتر دوم).
شمارگان: 5000 نسخه.
مجموعه‌ی حاضر، شامل اشعار سروده شده توسط شاعران معاصر، اعم از زن و مرد، و نیز اشعار «محمدعلی مردانی»، (گردآورنده‌ی اثر)، درباره‌ی جنگ ایران و عراق و هشت سال دفاع مقدس می‌باشد. زمینه‌ی موضوعی اشعار به قرار زیر است: «سالروز جنگ، فتح بستان، رمز یا علی بن ابی‌طالب (ع)، قیام فلسطین، شهیدان، فتح‌المبین، حماسه‌سازان (ارتشیان و پاسداران)، سنگر، خوزستان و...» همچنین نمونه‌ای از دستخط گردآورنده همراه با فهرست مندرجات به خط وی ارائه شده است.

چشمها و آینه‌ها

سروده همایون علیدوستی.- تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، کارشناسی گروه شعر، (چاپ اول): 69.1376 ص.
طراح روی جلد: علی میرفتاح.
عنوان روی جلد: چشمها و آینه‌ها، مجموعه شعر.
عنوان پشت جلد به انگلیسی: (Eyes and Mirrors (A Collection of Poetry
شمارگان: 3300 نسخه.
کتاب «چشمها و آینه‌ها»، مجموعه‌ی شصت قطعه شعر از سروده‌های شاعر است. در بخش پایانی کتاب نیز مجموعه‌ای از شانزده رباعی است. شاعر، این اشعار را درباره موضوعهایی چون «شهیدان، ایمان، نماز، جانبازان و...» سروده است. تعدادی از اشعار این مجموعه نیز در وصف ائمه‌ی اطهار (ع)، حضرت امام خمینی (ره)، شهید آوینی، مسلمانان بوسنی و هرزگوین، استان چهارمحال و بختیاری و... سرود شده‌اند.

[ صفحه 585]


چفیه‌های چاک چاک: مجموعه شعر بسیج

به کوشش ابوالقاسم حسینجانی.- تهران: شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی، نشر هماهنگ، (چاپ اول): 1377.
166 ص.
عنوان روی جلد: مجموعه شعر: چفیه‌های چاک چاک.
شمارگان: 3300 نسخه.
این کتاب، شامل 58 شعر درباره‌ی جنگ است. اشعار فاقد نظم الفبایی عنوان و یا نام سراینده هستند. تعدادی از قطعات به مناسبت و یا برای شخص خاصی سروده شده‌اند که در پانویس همان صفحه، نام او ذکر شده است. برای مثال: قطعه شعر «اتفاق شگفت» (از رضا اسماعیلی) برای شهید فهمیده سروده شده است. قطعه شعر «بسیجی، فهمیده است» (سروده‌ی رضا ابوالقاسم حسینجانی) به جای متعدد کتاب ارائه شده است. قطعه شعر «کاش» من هم یک بسیجی بودم» از متن کتاب انتخاب و زینت‌بخش پشت جلد کتاب شده است. اشعاری نیز از شاعران شهید در کتاب موجود است؛ نظیر: «در جاری نگاه بسیجی» (سروده‌ی شهید قنبر زارع) که در تاریخ 14 / 7 / 62، در کوههای بانه سروده شده است.

چمن لاله

سروده‌های علی موسوی گرمارودی.- تهران: زوار، (چاپ اول): 167.1363 ص.
اشعار این کتاب در رابطه با خدا، جهان اسلام، جنگ، انقلاب، عشق و سوگ سروده شده‌اند. در بخش چکامه، اشعاری با عناوین زیر در مورد دفاع مقدس آمده‌اند: «شهید چارمردان» در سوگ دلاور نستوه، شهید سید عبدالله برقعی که در فروردین 61 به شهادت رسید و «ای صبح صدق، ای سحر عشق، ای شهید» که در سوگ شهید آیت‌الله صدوقی سروده شده است. در بخش غزل، «دشت شهیدان» در مورد شهدای دفاع مقدس، «دایره‌ی مهر» در مورد رزمندگان دفاع مقدس سروده شده‌اند. در بخش مثنوی، «ساقی حق و یاد یاران» در مورد شهدای دفاع مقدس،«افطار خون» درباره‌ی شهید صدیق، سید علی اندرزگو، «شهر شهید ما، هویزه» در مورد جنایات جنگی رژیم بعث عراق در شهر هویزه (که با شهادت هزاران تن انسان بی‌گناه همراه بود) و قطعه شعر «خرمشهر» در مورد شهر خرمشهر سروده شده‌اند.

چه عطر شگفتی! یادواره احمد زارعی

به کوشش علیرضا قزوه؛ زیر نظر گروه شعر واحد ادبیات.- تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، (چاپ اول): 182.1373 ص.
عنوان پشت جلد به انگلیسی: What Wonderful Perfume! in commemoration of Ahmad Zareie
کتابنامه به صورت زیرنویس.
شمارگان: 3300 نسخه.
این کتاب، یادواره‌ی شاعر شهید بسیجی، «احمد زارعی» است. مطالب کتاب عبارتند از: «احمد از زبان همراهان (یاران و دوستان، برادر و همسر)، خون شهید می‌چکد از هر کلام من / علیرضا قزوه (یادی از سردار احمد زارعی)، یادی از او / علیرضا سپاهی، شیری در قفس 902 / محمدحسین جعفریان؛ بر بالهای خاطره (خاطراتی از دوستان، پدر و همرزمان شهید در زمان مجروحیت و بیمارستان)، فصل مثنوی (مثنوی‌های سروده‌ی شهید)، فصل دوبیتی و رباعی (دوبیتی‌ها و رباعی‌های سروده‌ی شهید)، فصل غزل (غزل‌های سروده‌ی شهید)، فصل نوسروده‌ها (اشعار آزاد سروده‌ی شهید)، آن نجابت نجیب (اشعاری در قالب غزل با یاد احمد زارعی، سروده‌ی شاعران معاصر در تجلیل و بزرگداشت و یاد شهید زارعی)». در پایان نیز مقاله‌ی «گامی در ارزیابی شعر شاعران انقلاب اسلامی بر اساس میراث

[ صفحه 586]

فرهنگی شعر فارسی» نوشته‌ی شادروان احمد زارعی، که در سمینار بررسی ادبیات انقلاب اسلامی ارائه شده بود، آمده است.

چهل پاره از عشق

علی‌رضا غفاری.- [بی‌جا]: نشر گردون، 100.1371 ص.
طراح روی جلد: پرویز کلانتری.
کتاب «چهل پاره از عشق» مجموعه اشعار علی‌رضا غفاری و حاوی چهل قطعه شعر در قالبهای مختلف است. نویسنده کتاب را به همسر خود - فروغ تقدیم نموده است. اشعار کتاب موضوعات مختلفی را شامل می‌شوند که یکی از آنها دفاع مقدس و مسائل مربوط به آن است. اشعار مرتبط با دفاع مقدس عبارتند از: «کجاست کاوه‌ی اندیشه‌ام»: در مورد عزم و اراده‌ی قوی ملت ایران در مبارزه با دشمنان انقلاب. «قضاوت»: در مورد شهدای دفاع مقدس و شهادت آنان که می‌تواند بزرگترین ایثار باشد. «توجه، توجه»: که به مناسبت موشکباران مناطق مسکونی تهران توسط عراق سروده شده است.

چیزی شبیه شوق (مجموعه شعر) 1370 - 1364

شهرام مقدسی؛ زیر نظر گروه شعر واحد ادبیات.- تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، (چاپ اول): 60.1372 ص.
عنوان پشت جلد به انگلیسی: Something like delight: a collection of poems
شمارگان: 3300 نسخه.
این کتاب، حاوی 32 قطعه شعر در قالب شعر آزاد است. که از سال 1364 تا سال 1370 توسط شاعر سروده شده‌اند. اشعار دارای مضامین اجتماعی و عرفانی هستند. شاعر، قطعه شعر «نخل سوخته» را درباره‌ی جانبازان سروده و «به تنها برادرم که دلش را به فرشتگان بخشید و چشمهایش را به آسمان» تقدیم کرده است. او همچنین شعرهای «بهار» و «درختان کبود» را برای شهدا سروده است. برخی از عناوین دیگر اشعار کتاب، عبارتند از: «خیال، سؤال، نگاه، لبخند، لبه‌ی تاریکی، تماشا و...».

حدیث عشق: سروده شاعران معاصر در منقبت امام عاشقان

کار واحد ادبیات مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).- تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، واحد ادبیات، 1374.
سه، 287 ص.
شمارگان: 3000 نسخه.
این کتاب، حاوی 148 قطعه شعر برگزیده از سروده‌های 89 شاعر و شاعره‌ی معاصر است که در قالبهای غزل، قصیده، دوبیتی، رباعی، آزاد و مثنوی در سوگ امام خمینی (ره) سروده شده‌اند. در قطعه شعرهای آزاد (از سلیمان هرندی)، خورشید می‌تابد به پاس نام ایران (که صدیقه وسمقی آن را پس از صدور پیام امام در قبول، قطعنامه‌ی 598 سروده است)، فتح نور (از صدیقه وسمقی)، بر ما مباد هرگز دیدن خزان چشمت (از کاظم وحدتی)، نجابت شرقی عشق (از مجید نظافت)، شعر بزرگ خلق: خمینی (از علی موسوی گرمارودی)، ای روح خداوند (از مشفق کاشانی)، آماده‌ام برای شهادت (از غلامحسین متین)، پیر مراد ما (از حمید سبزواری)، تلویحات (از علی‌اکبر رشاد)، واسطه رحمت (از سیاوش دیهیمی)». در بین این اشعار ابیاتی درباره‌ی دفاع مقدس، رزمندگان، جانبازان و آزادگان موجود است.

[ صفحه 587]


حرف نزن: برگزیده اشعار سالهای (78 - 74)

علیرضا خانی.- تهران: نشر عابد، (چاپ اول): 1380.
102 ص.
بالای عنوان: مجموعه شعر.
عنوان دیگر: حرف نزن (مجموعه شعر).
شمارگان: 1000 نسخه.
کتاب حاضر شامل بیست و هفت غزل، دو مثنوی و هفده قطعه شعر آزاد است. از بین این اشعار، مثنوی «آه از این روزگار دلفریب» و قطعه شعر «از سکوت سرشار» درباره‌ی دفاع مقدس سروده شده‌اند. اشعاری نیز به مادران کرد فراسوی مرزها تقدیم شده است. ابیات و اشعاری هم با مضمون شهادت در مجموعه موجود است.

حرمت آینه، ره‌آورد ششمین کنگره سراسری شعر بسیج

دبیرخانه کنگره‌ی سراسری شعر بسیج.- تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، نیروی مقاومت بسیج، معاونت تبلیغات و انتشارات، مدیریت انتشارات؛ دبیرخانه کنگره‌ی سراسری شعر بسیج، (چاپ اول): 1371.
136 ص.
عنوان روی جلد: حرمت آینه، دفتر دوم شعر بسیج.
شمارگان: 3300 نسخه.
این مجموعه به مناسبت گرامی‌داشت هفته بسیج در سال 1371 منتشر شده است.
این کتاب، مجموعه‌ی هفتاد قطعه شعر از 39 شاعر است که در ششمین کنگره‌ی سراسری شعر بسیج در آبادان ارائه شده. موضوع اشعار، «بسیج و بسیجی‌ها، جنگ، شهدا، رحلت امام، اسارت، پرواز و عشق» است. اسامی برخی از شاعران عبارت است از: «محمدتقی احمدی، محمود اکرامی، صابر امامی، حسین اسرافیلی، هادی اسماعیلی، آرش باران‌پور، عباس‌علی براتی‌پور، پرویز بیگی حبیب‌آبادی و...». عناوین برخی از اشعار نیز به قرار زیر است: «خلوتی با شهیدان»، «شهید عاشق»، «تجسم پرواز»، «خون نامه»، «مرز آزادی»، «مردان حماسه»، «شوق وصل»، «دعاهای مستجاب»، «حسرت شهادت»، «پیمانه‌ی گلگون»، «غزل ستاره‌ها» و....

حسرت آشنایی باران: شعر جوان آذربایجان شرقی

به کوشش جلال محمدی.- تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، 145.1377 ص.
طرح جلد: فرخنده‌ی فکری مژدهی.
عنوان پشت جلد به انگلیسی: Wish to See Rain
کتاب حاضر حاوی 82 قطعه شعر از شعرای جوان آذربایجان شرقی می‌باشد که در موضوعهای مختلف سروده شده‌اند. تعدادی از اشعار این کتاب در مورد دفاع مقدس، شهادت و شهید و دیگر موضوعات مرتبط با جنگ می‌باشند. زندگینامه‌ی مختصری از هر شاعر، قبل از قطعه شعر او آورده شده است. از جمله شعرایی که آثارشان در این کتاب آمده است، «حسین اسرافیلی، کامران اسدی، محمد بهرامی، عشرت جبارزاده، مینا جبارزاده، روانشاد مهدی خازن و اسحاق عباسی (راهب)» هستند. بعضی از اشعار و موضوعهای آنها نیز عبارتند از: «تیغ»، در مورد حماسه‌های رزمندگان اسلام؛ «آخرین گل»، شعری است که به شهید بزرگوار سید مرتضی آوینی تقدیم شده است و «عروج»، در مورد شهدای دفاع مقدس و حماسه‌های آنان. موضوعاتی که اشعار دیگر دنبال می‌کنند، عبارتند از: حضرت رسول (ص)، حضرت علی (ع)، حضرت امام (ره)، مردم بوسنی و مقام معظم رهبری.

[ صفحه 588]


حس می‌کنم زندگی را...

سروده سیمیندخت وحیدی.- تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، کارشناسی گروه شعر، (چاپ اول): 175.1375 ص.
عنوان پشت جلد به انگلیسی: I Fell The Life, A Collection of Poetry
بالای عنوان: مجموعه شعر.
طراح روی جلد: حبیب صادقی.
این کتاب، مجموعه‌ی 67 قطعه شعر، سروده‌ی شاعره‌ی معاصر خانم «سیمیندخت وحیدی» است. کتاب به سه بخش «غزل سروده‌ها»؛ «دوبیتی‌های پیوسته» و «مثنوی‌ها» تقسیم شده است. از میان اشعار، می‌توان قطعه شعرهای «عزم پاسداران (درباره‌ی تصمیم راسخ رزمندگان به مقاومت در برابر دشمن با یاد حماسه‌ی فتح‌المبین)، نخل قد افراشته (در توصیف خرمشهر پس از حمله‌ی بعثی‌ها)، کوچه‌های حماسه (پیرامون جهاد و دفاع)، نبض نوبهار، بوی آشنایی و غرب آیینه (درباره‌ی شهیدان) و صبح روشن امید (در وصف زنان در دفاع مقدس) و بسیاری دیگر» را نام برد.

حماسه پایداری نامه ایرانیان

سروده درفش (فرامرز ستوده).- تهران: فرامرز ستوده، (چاپ اول): 135.1378 ص.
عنوان دیگر: (خلاصه) حماسه پایداری نامه ایرانیان.
شمارگان: 1000 نسخه.
کتاب حاضر، مثنوی بلندی درباره‌ی حماسه‌ی دفاع مقدس و پایداری و مقاومت ایرانیان در برابر تجاوز دشمنان - از جمله صدام - است. در این مثنوی، از ابتدای جنگ تا پایان آن به تصویر کشیده شده است؛ صحنه‌ی شروع جنگ، حمله به خوزستان، پیمان الجزایر، تصرف شهرهای بستان، سوسنگرد، مهران، سومار، نفت‌شهر، حمیدیه، خرمشهر و هویزه و عملیاتهای فتح‌المبین، فاو، موصل، حلبچه، سلیمانیه، اربیل و کرکوک تصویر شده‌اند. در کتاب، افراد و شهیدانی، چون: رضایی (فرمانده‌ی سپاه)، نامجوی، همت، چمران، باکری، کلاهدوز، جهان‌آرا، کندری (فرمانده‌ی لشکر حمزه) نام برده شده‌اند. ضمنا در بین اشعار به قبول قطعنامه‌ی 598 و برخی موارد دیگر هم اشاره شده است.

حماسه قلاقیران: مجموعه اشعار سومین کنگره شعر دفاع مقدس (ایلام، مهرماه، 1372)

تهران: بنیاد حفظ آثار و ارزشهای دفاع مقدس، مدیریت انتشارات و ادبیات، (چاپ اول): 1372.
277 ص.- (مجموعه شعر دفاع مقدس؛ 4).
به مناسبت برگزاری چهارمین کنگره شعر دفاع مقدس (ارومیه، هفته دفاع مقدس، 1372).
این دفتر گزیده‌ای از آثار ارائه شده در سومین کنگره‌ی شعر دفاع مقدس و حاوی 122 قطعه شعر است. عناوین برخی از اشعار، نام سرایندگان و موضوع آنها عبارت است از: «سفر سرخ» از بنی‌احمدی (عشق به شهادت)؛ «چه کسی گفت» از حسین اسرافیلی (رشادت و دلاوری رزمندگان اسلام در جبهه‌های نبرد حق علیه باطل)؛ «لبریز از عشق» از سیروس اسدی (عشق به شهادت)؛ «سوگند» از دکتر مصطفی اولیایی (شهیدان باعث افتخار و پیروزی ملت و کشور شدند)؛ «باغ آسمان» از هادی پتکی (کفر ستیزان جبهه‌های نور علیه ظلمت)؛ «دیدار لبخند» از منوچهر پروینی و «مثنوی رهایی» از علیرضا دهرویه (آزادگان سرافراز میهن اسلامی)؛ «مشق شهادت» از عبدالحسین رحمتی (شهیدان گمنام دفاع مقدس)؛ «جایتان کجاست؟» از عبدالجبار کاکایی (به شهید سید مرتضی آوینی، شهید قلم، تقدیم شده است) و....

[ صفحه 589]


حماسه‌های انقلاب

حفیظ الله جلالی.- تهران: [اصفهان]، (چاپ اول): 1370.
234 ص.: مصور.
کتاب «حماسه‌های انقلاب» حاوی اشعاری با موضوعهای زیر است: «شروع قیام پانزده خرداد، ریشه‌های انقلاب در ایران؛ سرکوب قیام مردم ایران؛ تظاهرات عاشورایی 1342 و سخنرانی امام (ره)؛ کشتار مردم توسط رژیم پهلوی، بازگشت امام (ره) به میهن و سخنرانی ایشان در بهشت زهرا در روز دوازدهم بهمن 1357؛ آغاز جنگ تحمیلی عراق علیه ایران؛ مبارزات شهید چمران و همرزمان او؛ عملیات خیبر؛ رضا رحمانی، (فرمانده‌ی گردان سجاد) و حمایت آمریکا از صدام».

حنجره سرخ عشق: مجموعه شعر

رضا اسماعیلی.- تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، (چاپ اول): 62.1376 ص.
طراح روی جلد: علی میرفتاح.
عنوان پشت جلد به انگلیسی:The Scarlet Voice of Love
بالای عنوان: مجموعه شعر.
کتاب حاضر - در بخشهای غزل، مثنوی، رباعی، دوبیتی و نوسروده‌ها - اشعاری با موضوعات مختلف را دربر می‌گیرد، مثل حضرت امام رضا (ع)، دفاع مقدس، امام حسین (ع)، حضرت مهدی (ع) و حضرت فاطمه (س). اشعار مرتبط با جنگ تحمیلی و دفاع مقدس و موضوع آنها عبارتند از: «هزاره‌ی درد» غزلی است که به روح دردمند شاعر بسیجی احمد زارعی تقدیم شده است؛ «عبور» در مورد عشق شاعر به شهادت؛ «بی‌حضور عشق» در مورد زندگی و شهادت؛ «غزل غیرت» در مورد رزمندگان دلاور جبهه‌های نبرد؛ «فراتر از ماندن» درباره‌ی جانبازان جنگ تحمیلی؛ «کاش از خوبان عالم می‌شدیم» درباره‌ی شهیدان؛ «قنوت عارفانه» تقدیم به روح مطهر شهید دکتر چمران و «بهار پرپر» تقدیم به روح پرفتوح شید مهدی زین‌الدین.

خاک، خون، حماسه

به کوشش شیرینعلی گلمرادی.- تهران: بنیاد حفظ آثار و ارزشهای دفاع مقدس، مدیریت ادبیات و انتشارات، (چاپ اول): 1375.
145 ص.- (مجموعه شعر دفاع مقدس؛ 6، ویژه خرمشهر).
شمارگان: 3000 نسخه.
این کتاب به مناسبت سالگرد آزادی خرمشهر قهرمان منتشر شده است.
کتاب «خاک، خون، حماسه» مجموعه‌ی 55 قطعه شعر است، سروده شاعرانی متعهد به انقلاب اسلامی، که به حماسه پرصلابت خرمشهر توجه کرده‌اند. حماسه‌ای که گذشت زمان با تمامی تأثیراتش نتوانسته است حماسه ایثار مردانی را که با اطاعت از فرمان عشق توانستند ابدیت را تسخیر کنند، در آیینه‌ی سینه‌ی خداباوران مکدر یا کمرنگ نمایند. سرایندگان اشعار 42 شاعر هستند که در بین آنها 3 شاعره هم دیده می‌شوند. موضوع اشعار این مجموعه همگی شهر خرمشهر، آزادی آن، دلیری دلاورمردان و دفاع مقدس است و زجری که جزءجزء سازنده شهر متحمل شدند تا هنگامی که گام‌های پیروز دلیرمردان و شیرزنان دشمن زبون را بیرون راند و خونین‌شهر مجددا خرمشهر شد.

[ صفحه 590]


خاکستر صدا: مجموعه شعر

فضل‌الله قدسی.- تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، 1375.
64 ص.
عنوان پشت جلد به انگلیسی: Sound Ashes
واژه‌نامه به صورت زیرنویس.
شمارگان: 3300 نسخه.
کتاب، مجموعه‌ی 26 قطعه شعر است که تنها چهار قطعه‌ی آنها در ارتباط با جنگ هستند. تمام اشعار در قالب غزل سروده شده‌اند. «قبله‌ی دیدار»، یادی است از جبهه‌های جنگ؛ «مصلای» سبز نافله، قطعه شعری است در رثای شهید مختار ابراهیمی؛ «شهید، قطعه شعری است در بیان مقام شهید و «یک شعله درد»، یادی است از زمان جنگ.

خامه خونین عشق: گزیده‌ای از اشعار سروده شده در زمینه دفاع مقدس

وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ستاد امور جنگ.- تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ستاد امور جنگ، (چاپ اول): 1368.
439 ص.
کتابنامه و واژه‌نامه به صورت زیرنویس.
شمارگان: 3000 نسخه.
کتاب، مجموعه‌ی 353 قطعه شعر است که به صورت: «قصیده، غزل، رباعی و دوبیتی و شعر نو» سروده شده‌اند. موضوع اشعار، به طور کلی، عبارتند از: مقام شهیدان؛ حماسه‌ی آبادان، خرمشهر و هویزه؛ یاد روزهای جنگ؛ عملیات کربلای پنج؛ بسیجیان؛ خوزستان جنگ‌زده؛ تشبیه هشت سال جنگ تحمیلی و دفاع مقدس به قیام حضرت امام حسین (ع) و نکوهش دشمنان و وصف جانبازان.

خط سبز، یادگار سرخ: برگزیده‌ی اشعار جمعی از شاعران معاصر در زمینه دفاع مقدس و سرداران شهید

انتخاب و تصحیح: محمدعلی صاعد، عبدالعلی صادقی، محمد قدسی، نرگس گنجی؛ ویراستار نرگس گنجی.- اصفهان: لشکر 14 امام حسین (ع)، 1375.
284 ص.- (کنگره‌ی بزرگداشت سرداران و بیست و سه هزار شهید استان اصفهان؛ مجموعه‌ی آثار؛ 17).
شمارگان: 5000 نسخه.
کتاب «خط سبز، یادگار سرخ»، مجموعه آثار برگزیده‌ای (از میان صدها قطعه شعر) است که از سراسر کشور برای کنگره‌ی بزرگداشت سرداران شهید استان اصفهان فرستاده شده است و پس از نقد و بررسی و گاه تصحیح، آثاری که به نحوی با دفاع مقدس مناسبت داشته و دارای ارزشهای ادبی و هنری نیز بوده‌اند برای چاپ برگزیده شده‌اند. مجموعا 52 قطعه از شاعران معاصر مختلف و با عناوین و موضوعهای متفاوتی چون خرمشهر، بسیجی، شهید، ایثار، عملیات فتح‌المبین، عبد حق، اسیر، آزادگان و نیز وصف جانبازان، تشییع جنازه شهید و... در این مجموعه گردآوری شده است.

خطوط دلتنگی: گزینه غزل‌های 1371 - 1337

بهمن صالحی.- تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، (چاپ اول): 223.1372 ص.
عنوان روی جلد: دفتر غزل: خطوط دلتنگی.

[ صفحه 591]

شمارگان: 3300 نسخه.
کتاب «خطوط دلتنگی» حاوی 103 غزل سروده شده در موضوعات مختلف است. برخی از غزل‌ها به مناسبتهای خاصی سروده شده‌اند؛ از جمله، غزل‌های: «شادی روح شهیدان...» و «غزل پیروزی» درخصوص شهیدان و پیروزی رزمندگان در عملیاتهای دفاع مقدس؛ «باغ کاغذی»، به مناسبت «روز معلم»؛ «دانوب آبی نیست» برای سرزمین مظلوم بوسنی و هرزگوین؛ «سفر سرخ»، به مناسبت عاشورای حسینی؛ «زیباتر از فکر باران»، برای حضرت فاطمه زهرا (س)؛ «سوگ سردار» با یاد میرزای بزرگ و «معبود» غزلی برای حضرت امام (ره) است.

خونبهای آفتاب: گزیده‌ای از اشعار سروده شده درباره دفاع مقدس، دفتر دوم

وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دفتر حفظ آثار و ارزش‌های دفاع مقدس.- [تهران]: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دفتر حفظ آثار و ارزشهای دفاع مقدس با همکاری معاونت فرهنگی و تبلیغات ستاد کل نیروهای مسلح، 1371.
نوزده، 326 ص.
کتاب خونبهای آفتاب دومین جلد از مجموعه اشعار سروده شده درباره دفاع مقدس است که به مناسبت دوازدهمین سالگرد دفاع مقدس منتشر شده است. غالب این اشعار قبلا در کتابها و نشریات منتشر شده‌اند.
کتاب حاضر شامل 141 قطعه شعر آزاد و غزل از 79 شاعر و شاعره معاصر است که درباره‌ی دفاع مقدس و موضوعهای مربوط به آن سروده شده است. محور موضوعی اشعار «شهادت، شهید، فرزند شهید، جبهه و جنگ، ایثار، لقاءالله، ایمان، صبر و استقامت و تحول انسان» است. اشعار به ترتیب الفبایی نام خانوادگی سرایندگان تنظیم شده‌اند. موارد زیر از جمله اشعار مندرج در این کتاب است: «کربلا منتظر گام شماست» و «دزفول» از شهید آهنج؛ «بسیج و خطابه» از قیصر امین‌پور؛ «بهار خون» به یاد شهدای فتح‌المبین از حسینعلی بیهقی؛ «قنوت عشق» از میرهاشم میری، «چراغ شهادت» از عبدالجبار کاکائی؛ «برای فرزند شهید» و «لحظه صمیمی دیدار» (تقدیم به بسیجیان) از محمدرضا خالصی؛ «تشییع یک شهید» از زهره نارنجی، و....
از دیگر سرایندگان اشعار، شاعرانی چون «موسوی گرمارودی و سپیده کاشانی» هستند.

خون نامه خاک: مجموعه شعر

از نصرالله مردانی (ناصر).- تهران: کیهان، (چاپ اول): 1364.
[4].229 ص.- (ادبیات؛ 1).
شمارگان: 5000 نسخه.
این کتاب در سال 1364 به عنوان کتاب برگزیده سال 1364 انتخاب شده است.
این کتاب، شامل 132 قطعه شعر در قالب غزل، قصیده، دوبیتی و رباعی است که در دو بخش ارائه شده‌اند. بخش اول: حاوی 98 قطعه شعر سروده شده بعد از انقلاب اسلامی است و بخش دوم: 34 سروده برگزیده قبل از انقلاب را دربر می‌گیرد. در بین موضوعهای اشعار موارد زیر نیز دیده می‌شود: «شهید، شهادت، جنگ، دفاع مقدس، انقلاب اسلامی ایران، مدح و ثنای اهل بیت (ع) و...». از جمله اشعار با موضوع دفاع مقدس اشعار زیر را می‌توان نام برد: «پای این هفت آسمان امشب به دوشی دیگر است» (برای حمله والفجر)، «شهاب یاد تو» (برای شهید مجید حداد عادل)، «گلهای روحانی» (برای شهید نصرالله ایمانی)، «در افقهای شهادت» (به شهید منصور محسن‌پور)، «داغ سه خورشید» (برای حجت‌الاسلام جنیدی پدر سه شهید)، «الهام مرگ» (برای شاعر شهید محسن پزشکیان و دخترش)، و.... در ذیل هر قطعه شعر زمان و مکان سروده شدن شعر ذکر شده است.

[ صفحه 592]


داغ شقایق‌ها

محمود شاهرخی.- تهران، سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، (چاپ اول): 1373.
80 ص.- (دفتر ادبیات و هنر مقاومت، گزینه شعر جنگ؛ 7).
عنوان پشت جلد به انگلیسی:The Scae OF the Poppies
عنوان دیگر: داغ شقایق‌ها، مجموعه شعر جنگ.
شمارگان: 2200 نسخه.
کتاب «داغ شقایق‌ها» شامل نوزده قطعه شعر در قالبهای مثنوی، غزل و قصیده است. این اشعار درباره‌ی شهید، شهادت و دفاع مقدس» هستند. اشعاری نیز به مناسبتهای ویژه و برای شهیدان و اشخاص خاص سروده شده‌اند؛ از جمله: «فخر اسلام»، تقدیم به بسیجی که در زندان دژخیمان صدام مردانه از عقیده خود دفاع کرد؛ «سرود شهادت»، در سوگ فرزند برادر شهید محمد افضل و.... شاعر در ابیات سروده شده، از کلمات و آیات قرآن استفاده کرده و ابیاتی را از حافظ وام گرفته است.

دایره‌های کوچک حوض: مجموعه شعر

سروده‌ی صابر امامی.- تهران: نشر نو، 1369.
62 ص.
کتاب «دایره‌های کوچک حوض» مجموعه‌ای از سروده‌های صابر امامی به سبک شعر نو است. «لاله‌های سرخ» قطعه شعری از این کتاب است که به شهیدان و بازگشت شهیدان می‌پردازد. شاعر می‌گوید «دشت من سرخترین گلها را می‌خواهد»، که گلچین شدن شهدا و اسوه بودن آنان را بیان می‌کند. قطعه شعر «ساز خاطره» (که به شهید سید هادی زمانی تقدیم شده است) خاطره‌ای از شاعر را در مورد شهید به تصویر می‌کشد. «غزل سرخ» عنوان قطعه شعر دیگری از شاعر است که با تشبیه شهدا به لاله‌های سرخ از زبان آنان می‌گوید: «بگذارید که شب چیره شود.... مبادا غزل سرخ فراموش شود» و وصایای شهدای عزیز را در چند بیت به زیبایی بیان می‌کند. دیگر اشعار این کتاب به جبهه و جنگ و شهادت ارتباطی ندارند.

در آینه‌ی شقایق: مجموعه شعر

احد ده‌بزرگی.- تهران: برگ، 139.1367 ص.
طراح روی جلد: مجید قادری.
این کتاب شامل شصت قطعه شعر است که غالبا در قالب غزل و مثنوی سروده شده‌اند. در بین بسیاری از غزل‌ها به مفهوم شهامت و شجاعت رزمندگان و عشق آنها به امام حسین (ع) و امام (ره) اشاراتی شده است. سه غزل «شب‌شکنان، نارنجک دل و می خورشید» خطاب به رزمندگان اسلام هستند. در این غزل‌ها، آنها با عباراتی چون شب‌شکنان طلوع فجر، خورشید شب‌سوز شریعت و شب شرزه وصف شده‌اند. غزل‌های «اسلام و شعور شعر شهادت» نیز در مقام تمجید و منزلت شهدایند.

در پگاه ترنم: مجموعه شعر

عباس خوشدل.- تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، 1368.
209 ص.
طراح روی جلد: مجید قادری.
شمارگان: 6000 نسخه.
کتاب حاضر، شامل 103 قطعه شعر، سروده‌ی شاعر در قالبهای شعر آزاد، رباعی و غزل است. اشعار «مهر شهید،

[ صفحه 593]

گل سرخ، شهپر لا، با شهیدان، بارش نور، ماتم یاران عاشق، گل آیه‌ی فتح، بانگ تکبیر، کویرستان دهم، مضمون شهادت (در سوگ شهید رجایی و باهنر)، ظهر عاشورا، دریادلان، شرمساری، دریادل (برای حسین قبادیان، شاعر رزمنده)، بسیجی، مشعل لااله‌الاالله و سوگند» درباره‌ی شهید و شهادت و دفاع مقدس سروده شده‌اند. همچنین اشعاری نیز در مجموعه موجود است که به مناسبتها و برای اشخاص خاص و ائمه‌ی اطهار (ع) - از جمله امام زمان (عج) و حضرت علی (ع) - و شهیدان کربلا سروده شده‌اند.

در جبهه‌ها

سراینده: مصطفی اولیائی.- (بی‌جا: بی‌نا)، 1362.
74 ص.: مصور، عکس.
طراح روی جلد: علی اخگری.
شمارگان: 5000 نسخه.
این کتاب، مجموعه‌ای از 33 قطعه شعر از اشعار دکتر مصطفی اولیایی است که همه‌ی آنها در ارتباط با جنگ ایران و عراق هستند. از این اشعار، قطعات «دلم خواهد» در آرزوی شهادت، «ای چریک قدیمی ایران» درباره‌ی شهادت دکتر چمران، «بازی دراز» درباره‌ی عملیات بازی دراز؛ «محرم خوزستان و حماسه‌ی قرن» درباره‌ی بمباران شهرها، «سوسنگرد و الله‌اکبر» در ارتباط با جنگ در جبهه‌های سوسنگرد و بوستان، «ذوالفقاری» درباره‌ی شهادت ده پاسدار در جبهه‌ی ذوالفقاری، «خرمشهر» درباره‌ی فتح خرمشهر؛ «شیر صحنه‌ی پیکار» برای رحیم صفوی فرمانده‌ی عملیات و علی شمخانی قائم‌مقام سپاه و «حماسه‌های خونین‌شهر» برای بیان حماسه‌ی شهادت پسر سیزده ساله (حسین فهمیده) سروده شده است. دیگر اشعار مجموعه نیز هر یک حدیثی دارند و وصف موقعیتی یا بیانگر داغ شهیدی هستند.

در جستجوی گل

علی‌اصغر نصرتی.- نقاشی: صابر عباسپور.- تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، واحد تبلیغات و انتشارات، مدیریت انتشارات، 1369.
47 ص.: مصور: (رنگی).
این کتاب به مناسبت اولین سالگرد رحلت حضرت امام خمینی «ره» منتشر شده است.
کتاب حاضر حاوی بیست و دو قطعه شعر می‌باشد که در موضوعات مختلف از جمله دفاع مقدس، به مناسبت اولین سالگرد رحلت حضرت امام خمینی (ره)، به چاپ رسیده است. اشعاری که در این کتاب در ارتباط با دفاع مقدس هستند، عبارتند از: «تو با مایی خدایا»، در مورد عزت رزمندگان اسلام نزد خداوند و ارزش نبرد آنها. «چشمه‌ی خورشید»، در مورد علاقه‌ی کودکان به رزمندگان اسلام و این که آنها نماینده‌ی استقامت و پایداری هستند؛ «بابا می‌رسد فردا»، در مورد کودکی است که در انتظار بازگشت پدرش است که به جبهه رفته و قرار است روز بعد بازگردد؛ «واژه‌ی پاسداران»، تقدیر و توصیفی است درباره‌ی پاسداران انقلاب اسلامی و «مثل صبح زیبا»، در مورد شجاعت و رشادت بسیجی‌ها در جبهه‌های نبرد حق علیه باطل.

در حوالی عشق (1369 - 1359): مجموعه شعر

امیر مسعودی.- تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه‌ی هنری، (چاپ اول): 170.1369 ص.
طراح روی جلد: حسین خسروجردی.

[ صفحه 594]

کتاب «در حوالی عشق» مجموعه شصت وهفت قطعه شعر از امیر مسعودی است. اشعار مرتبط با دفاع مقدس در این مجموعه عبارتند از: فراز برج یقین، در مورد شهدای دفاع مقدس و این که آنان همیشه زنده‌اند؛ بر دو بال کبوتر، در مورد شهدای دفاع مقدس؛ شبهای بغداد در مورد جنایات رژیم بعث عراق در حمله‌ی ناو هواپیمابر آمریکایی به هواپیمای مسافربری ایران و کشته شدن 290 مسافر در آسمان؛ سرود عاشقانه در مورد جنگ تحمیلی و حمله‌ی دشمن بعثی به مناطق مسکونی؛ اهل نظر بیانگر اراده‌ی قوی ملت برای رفتن به جبهه است؛ بسیجی در خدمت بسیج و بسیجی بودن؛ پیراهن سبز در مورد سپاهیان پاسدار؛ مهران، در مورد مظلومیت شهر مهران؛ شهر من در مورد استقامت مردم خرمشهر.

در سایه‌ی ذوالفقار: مجموعه شعر

حسین اسرافیلی.- تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دفتر حفظ آثار و ارزشهای دفاع مقدس، 107.1372 ص.
این کتاب مجموعه‌ای است شامل چهل قطعه شعر؛ که در حال و هوای ملکوتی دفاع مقدس و ایام پرشکوه هشت سال دفاع مقدس سروده شده‌اند. موضوع تعدادی از این اشعار مانند «خلوتی با شهیدان و تولد در میدان»، در مورد شهیدان و شهادت؛ برخی مانند «لبیک یا خمینی» در ارتباط با حضرت امام و رهبری قاطعانه‌ی ایشان؛ بعضی مانند «در سایه‌ی ذوالفقار»، در مورد استقامت رزمندگان و برندگی سلاح آنها؛ و برخی دیگر، مانند «آزادگان و وطنم»، در ارتباط با آزادگان سرافراز میهن اسلامی و یا «این همان بیداری است»، مربوط به آگاه شدن مردم میهن اسلامی از کین و خدعه‌ی دشمنان اسلام است. عناوین تعدادی از اشعار نیز خود نشان دهنده‌ی موضوع آنهاست. از آن جمله می‌توان از اشعار زیر نام برد: «مناجات سرخ، شهر من خرمشهر، پاسدار فردا، گلبانگ خدا، تقدیر عاشورایی و طریق عشق برای شهیدان».

در سایه سار عشق: برگزیده‌ای از شعر امروز نیشابور

به اهتمام محمد عزیزی؛ خط عباس ستوده - تهران: آفرینش، (چاپ اول): 143.1373 ص.
عنوان دیگر: در سایه‌سار عشق (مجموعه شعر).
شمارگان: 3000 نسخه.
مجموعه‌ی حاضر ضمن نقد و بررسی شرح حال دو شاعر معروف نیشابور «میرزا عبدالجواد ادیب نیشابوری» (معروف به ادیب اول) و «شیخ محمدتقی ادیب نیشابوری» (معروف به ادیب ثانی) شامل برگزیده‌ای از اشعار 37 نفر شاعر معاصر است که در قالبهای متعدد شعری مانند غزل، شعر آزاد، مثنوی، غزل، رباعی و دوبیتی و در مضامین متعددی سروده شده‌اند. قطعه شعرهای «آخرین گفتار اسفندیار...»، از رضا اشرف‌زاده و «کاش من هم شاعری بودم!»، از محمد عزیزی، در ارتباط با دفاع مقدس هستند. از جمله شعرای دیگر می‌توان از افراد زیر نام برد: محمد بیریای گیلانی (شیدا)، حیدر یغمای نیشابوری، علی شریفی (رها)، فریدون گرایلی، مسعود صابری (آوا)، عبدالجلیل فقیدی، جواد جعفری (آینه)، امیرخانی (خاطر) و...».

در سوگ سپیداران

اکبر اکبر.- تهران: امیرکبیر، 1361.
103 ص.: مصور.
مجموعه شعر «در سوگ سپیداران» در سه بخش تدوین شده است. بخش اول آن به شعرهای قبل از انقلاب،

[ صفحه 595]

بخش دوم به شعرهای انقلاب و جنگ تحمیلی تعلق دارد و بخش سوم شامل شعرهایی با محتوای آزاد است. از اشعار بخش دوم، اشعار زیر در ارتباط با دفاع مقدس هستند: «مسلسل» (زنده بودن همیشگی شهدای جنگ تحمیلی)؛ «با شاعران وطنی» (هشدار به شاعران وطن: دشمن مناطقی از کشور را اشغال کرده است)؛ «نخل خون» (شهدای خونین‌شهر آبادان)؛ «نسل در راه» (کودکانی که در زمان جنگ به دنیا می‌آیند)؛ «از استوای شهیدان» (شهدای دفاع مقدس خصوصا شهدای جنوب کشور)؛ «قصرشیرین» (در مورد حماسه‌های مردم شهر قصرشیرین)؛ «پرچم استقلال» (دلاوران رزمنده‌ی خرمشهر) و همچنین: «شهید زیباترین شعر معاصر ایران؛ بجنگ تا بجنگیم؛ غزل هجرت؛ هفت سین سال شهید و غزل فتح».

در غبار کاروان: مجموعه شعر

محمود شاهرخی.- تهران: کیهان، (چاپ اول): 642.1370 ص.
عنوان روی جلد: مجموعه شعر در غبار کاروان.
این کتاب، حاوی اشعار متعددی درباره‌ی موضوعات متنوع است. تعدادی از اشعاری که در ارتباط با دفاع مقدس در این کتاب موجود هستند، همراه با موضوع آنها در زیر ذکر می‌شود: «آتش قهر خدا»، خطاب به دلاورمردان جبهه‌های حق علیه باطل؛ «تشویش شب»، درباره‌ی تجاوز رژیم بعثی به خاک ایران اسلامی؛ «در جبهه آزادگان»، عشق به شهادت در رزمندگان و شهیدان دفاع مقدس؛ «سرخپوشان بزم وصال»، جبهه‌های حق علیه باطل و شب زنده‌داری‌های رزمندگان اسلام؛ «حدیث دلکش عشق»، شهدای دفاع مقدس؛ «در حریم وصال»، شهیدان مظلومی که با هواپیمای مسافربری شرکت آسمان پرواز می‌کردند و به شهادت رسیدند و «سرود شهادت»، در سوگ شهید افضل، برادرزاده‌ی شاعر.

در قاب گل‌ها

به کوشش سیمین‌دخت وحیدی.- تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، (چاپ اول): 1368.
143 ص.- (سوره: گاهنامه شعر؛ 4).
این کتاب، گزیده‌ای از اشعار سی‌وهفت شاعر است. زندگینامه‌ی مختصر برخی از شاعران در ابتدای گزیده‌ی اشعار آنان به چاپ رسیده است. نام شاعران و اشعاری که در ارتباط با دفاع مقدس در این کتاب چاپ شده‌اند، عبارتند از: «حسن احمدزاده عطایی» سراینده‌ی قطعات: سربلند (در مورد رزمندگان سرافراز دفاع مقدس)، شهید (در ارتباط با ارزش و مقام شهید)، از خاک بر افلاک (در مورد عروج شهیدان)، زخم کهنه (در مورد جانباز و ایثارگری‌های او) و وصول خون (پیرامون عشق به شهادت در میان رزمندگان اسلام)؛ «محمد اخوان» سراینده‌ی قطعه شعر «انفاس مسیحایی» (در گوش به فرمان رهبر بودن رزمندگان)؛ «اکرم محمدی» سراینده‌ی «قاب ذهن» (با موضوع شهدای دفاع مقدس)؛ «محمد بهزاد» سراینده‌ی قطعه شعر «ای بهار» (درباره‌ی عروج شهیدان)؛ «محمدعلی دهقان» سراینده‌ی شعر «دردها» (در سوگ لاله‌های پرپر شده‌ی جنگ تحمیلی)؛ «عباس رسولی‌اشلی» سراینده قطعات «تربت پاک کربلا و عروج لاله» (در مورد مردانگی و ایثار شهدای دفاع مقدس).

در مزرعه نور: مجموعه شعر

اثر محمدخلیل مذنب (جمالی).- شیراز: نوید شیراز، (چاپ اول): 122.1364 ص. شمارگان: 4000 نسخه.
این کتاب، شامل 37 قطعه شعر در قالبهای غزل، مثنوی، قصیده و تعدادی رباعی است که در موضوعهای

[ صفحه 596]

مختلف - از جمله، دفاع مقدس - سروده شده‌اند. قطعه شعرهای «تقدیم به فاتحان جزیره‌ی مجنون»، «بهار شهیدان»، «مخمل خون»، «خون غزل» و «پرچم سرخ‌ظفر» در ارتباط با دفاع مقدس؛ «وقت شکفتن» برای حضرت مهدی (عج)؛ «سینای سحر» برای حضرت امام خمینی (ره)؛ «شب قدر» در تکریم و تمجید کتاب مقدس، قرآن مجید و «بشیر نور» در سوگ آیت‌الله طالقانی سروده شده‌اند.

در وادی عشق: مجموعه شعر

علی‌محمد بشارتی.- تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، کارشناسی گروه شعر (چاپ دوم): 116.1377 ص. طراح روی جلد: فرخنده فکری‌مژدهی.
عنوان پشت جلد به انگلیسی : (In The Realm of Love (A collection of poetry
کتابنامه به صورت زیرنویس.
شمارگان: 2200 نسخه.
چاپ اول: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، گروه شعر، واحد ادبیات، 1372.
کتاب «در وادی عشق» مجموعه‌ای از 34 قطعه شعر سروده شده در قالب مثنوی، غزل، ترکیب‌بند و شعر نو است. در ابتدای کتاب بخشی درباره شعر، نظر اسلام درباره‌ی شعر و شاعری، نقد و بررسی قطعاتی از اشعار قدما و معاصر نیز توسط شاعر ارائه شده است. «لهیب حادثه» به رزمندگان اسلام تقدیم شده و قطعه شعر «عشق حق» درباره‌ی دفاع مقدس سروده شده است. قطعه شعرهای «صحیفه‌ی نور» و «ستاره‌ی غمزده» نیز در باب ارتحال امام خمینی (ره) سروده شده‌اند.

در واره‌های عشق

ابوالحسن عمرانی.- قم: حبیب، (چاپ اول): 1377.
167 ص.- (.... مکتوبات مرکز فرهنگی الغدیر؛ 1).
عنوان روی جلد: در واره‌های عشق: مجموعه شعر.
شمارگان: 2000 نسخه.
کتاب حاضر، حاوی شصت قطعه شعر از سروده‌های شاعر است که در سه بخش مجزا با عناوین «در واره‌های عشق»، «در کوی محرمان» و «یادمان» ارائه شده‌اند. اشعار در قالبهای غزل، شعر آزاد و مثنوی سروده شده‌اند. بخش اول، در پگاه آدینه‌ها نگاشته شده و به امام زمان (عج) تقدیم شده است. «در کوی محرمان» گذری است بر وادی محبوبان و نظری بر نگارستان دلبران [اهل‌بیت (ع)]. آخرین بخش، شامل اشعاری پیرامون فعالیت‌های عصر حاضر است؛ از جمله: جنایت دشمنان اسلام در به خون و آتش کشیدن زائران ثامن‌الحجج (ع) در حرم مطهرش، رحلت حضرت امام خمینی (س)، رحلت آیةالله طالقانی، شهادت حاج‌آقا مصطفی خمینی، شهدای دفاع مقدس، شهادت دکتر چمران، برای شهیدان اکبر شیرودی و احمد کشوری، و برای شهید محمدحسین فهمیده.

درها برای بسته شدن آفریده شد: مجموعه شعر

محمدسعید میرزائی.- تهران: نشر کانون، (چاپ اول): 69.1376 ص.
طراح جلد: کیوان کهریزی.
شمارگان: 3000 نسخه.

[ صفحه 597]

این کتاب شامل 29 قطعه شعر آزاد و غزل است که با مضامین متعددی - از جمله دفاع مقدس - سروده شده‌اند. شعری (بدون عنوان) برای جاده‌های کردستان، «توسل»، «دو شمعدان و یک آینه...» دارای موضوعهای مرتبط با دفاع مقدس هستند. از جمله موضوع اشعار می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: محبت، عشق، خانه، خیابان و نامه. «شعری برای شاعر، شهروز دانش‌پژوه»، «شعری برای شاعران افشین مصباحی و ک. همه‌خانی» و «ترانه‌ای به جواد» در بین اشعار به چشم می‌خورند. شاعر ابیاتی را از دیگر شعرا - از جمله، از عطار نیشابوری، حافظ و حسین منزوی - وام گرفته است.

در هوای حرم: مجموعه شعر

به کوشش گروه شعر حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی مشهد.- تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، 1369.
151 ص.
عنوان روی جلد: مجموعه شعر شاعران خراسان: در هوای حرم.
این کتاب، مجموعه‌ی گزیده اشعار 27 تن از شاعران استان خراسان است و دومین تجربه‌ی انتشاراتی گروه شعر حوزه‌ی هنری سازمان تبلیغات اسلامی مشهد به شمار می‌رود. در انتخاب اشعار، تلاش بر این بوده است که اشعاری ارزشمند و متناسب با انقلاب ارائه شود. اشعار در موضوعهایی مختلف سروده شده‌اند که از جمله، می‌توان به واقعه‌ی حج خونین، شهیدان، اسیران، صبر و استقامت، عشق و ایمان و مدح ائمه‌ی اطهار اشاره کرد.

دریا در تور

سروده‌ی عباس سودایی.- تهران: بنیاد شهید انقلاب اسلامی، نشر شاهد؛ بنیاد شهید انقلاب اسلامی، اداره‌ی کل پرورشی، (چاپ اول): 1381.
77 ص.
شمارگان: 2000 نسخه.
کتاب «دریا در تور» حاوی 46 قطعه شعر در قالب غزل و قصیده است که با موضوعها و به مناسبتهای مختلفی سروده شده‌اند؛ از جمله: «چهار غزل در بزرگداشت مقام مادر، قطعه شعری برای فاطمه شیرازی (حافظ خردسال قرآن)، اشعاری در گلایه و شکایت نزد حضرت معصومه (س)، اشعاری در عرض ارادت و مدح حرمهای حضرت امام حسین (ع) و حضرت عباس (ع)، شعری در فراق دوری مادر، و...» برخی اشعاری نیز با مضمون دفاع مقدس سروده شده‌اند که عبارتند از: قطعه شعر «دلواپسی» برای مفقودالاثرها و اشعار «ستاره‌ی تاول شبیه رود، انبوه آری‌ها، شیران زخمی» برای جانبازان شیمیایی. برخی از اشعار نیز به مناسبتها و برای اشخاص خاصی سروده شده‌اند، از جمله: «بی‌نشانه» نذر حضرت زهرا (س)، «مثل تو چیست؟» برای دکتر پژمان آقایی، «با ما باش» برای زنده‌یاد نسیبه سرگزی (شاعره‌ی شاهد) و...

دریا در غدیر

حسن ثابت‌محمودی (سهیل).- تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، 1364.
92 ص.
این کتاب مجموعه اشعار ثابت‌محمودی (سهیل) است که در سه بخش مثنوی، رباعی و دوبیتی تنظیم شده است. اشعار وی موضوعها و مفاهیم متنوعی را دربر می‌گیرد. عناوینی نظیر شهدا، شاهد فتح، جنگ، پیراهن خون، صحابه، مثل رود، یاری، مهمانی، تطهیر، آبرو، بیا...، بهشت‌زهرا، پرسش، هدیه، شعر شهادت و... گویای

[ صفحه 598]

موضوع اشعار هستند. بیشتر اشعار به شهادت و شهیدان انقلاب و جنگ پرداخته‌اند و در آن‌ها، شاعر با کلامی زیبا به بیان احساسات، عقاید و نظرات خویش درباره‌ی مسائل فوق پرداخته است. «شهادت» موضوع بیشتر دوبیتی‌ها است و شاعر تحت تأثیر روح بلند شهیدان و عظمت جانفشانی آنان کوشیده است تا مقام شهدا را به تصویر بکشد.

دری به خانه‌ی خورشید: مجموعه شعر

سلمان هراتی؛ ویراستار کمال اجتماعی جندقی.- تهران: سروش (انتشارات صدا و سیمای جمهوری اسلامی)، (چاپ دوم): 1376.
69 ص.
طراح روی جلد: مرجان داوری.
عنوان پشت جلد به انگلیسی: A Door Leading to the House of Sun
کتاب «دری به خانه‌ی خورشید» مجموعه‌ی شعر شاعر معاصر، سلمان هراتی، است. اشعار این مجموعه، به جز چند قطعه از اشعار، در قالب شعر نو و با نگاهی جدید به محیط و زندگی ارائه شده‌اند. در میان اشعار این کتاب، قطعات «واقعه و فروکش آتشفشان» (که برای شهید عزیزالله گلبن‌مقدم سروده شده)، در وصف شهید و گرامی‌داشت عروج ملکوتی وی است. «سبکبارتر از ابر» در توصیف شهیدان و خصوصیات و دیدگاه آنان نسبت به زندگی سروده شده است. چند قطعه‌ی دیگر نیز مربوط به جنگ و شهیدان گرانقدر می‌باشند. سلمان هراتی در این اشعار ایمان و عقیده و صلابت شهدا را ستوده، به حال شهدا غبطه می‌خورد.

دستچین، گزیده هفت مجموعه شعر

علی موسوی‌گرمارودی.- تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1368.
274 ص.
این کتاب گزیده‌ی هفت مجموعه شعر «عبور، در سایه‌سار نخل ولایت، سرود رگبار، در فصل مردن، سرخ، تا ناکجا، چمن لاله، خط خون» می‌باشد.
کتاب دستچین گزیده‌ی هفت مجموعه‌ی شعر علی موسوی‌گرمارودی است که در هفت بخش جداگانه، تفکیک شده است. شاعر، در آغاز هر بخش، در مورد مجموعه اشعاری که در این کتاب گردآوری شده، توضیحاتی داده است. اشعار بخش اول، «عبور»، مربوط به قبل از سال 1349 بخش دوم «در سایه‌سار نخل ولایت»، نیز اشعار سروده شده بین سال 1349 تا سال 1358 است. در بخش هفتم کتاب، «خط خون» قطعه شعری با همین نام، در قالب شعر نو، در ارتباط با شهدای دفاع مقدس سروده شده است که شرحی بر ایثار بزرگ شهدای جنگ تحمیلی است. در پایان کتاب، زندگینامه‌ی شاعر به چاپ رسیده است.

دست نوشته‌هایم حرف می‌زنند

قربان حسینی.- تهران: بنیاد نشر مصباح، (چاپ اول): 96.1380 ص.
شمارگان: 3000 نسخه.
کتاب حاضر شامل بیست قطعه شعر، نثر و خاطره پیرامون دفاع مقدس و هشت سال جنگ تحمیلی است. اشعار در قالب آزاد سروده شده‌اند. اشعار «کلام سبز» به مقام معظم رهبری، «دیده‌بان» به ابراهیم حاتمی‌کیا، «مصطفای اندیشه‌ی دفاع مقدس» به شهادت مصطفی چمران و «گفتگوی آخرین وداع» به شهید قاسم دهقان تقدیم شده‌اند و قطعه شعر «در سوگ یک دوست» به یاد شهید مسعود خانی سروده شده است. از جمله موضوعها و مفاهیم دیگر اشعار کتاب می‌توان از عناوین زیر نام برد: «بسیجی، شهید صیادشیرازی، پادگان دوکوهه، شهید

[ صفحه 599]

سیدمحمد صنیع‌خانی، قهرمان آزاده حجت‌الاسلام مرحوم ابوترابی، هنر و جنگ، سینما و جنگ، شهر خون (خرمشهر) و شهید حسین خرازی».

دلتنگی‌های نسیم: گزینه شعر سال‌های 1377 - 1376

مهدی مظفری‌ساوجی.- تهران: اهل قلم، (چاپ اول): 1378.
70 ص.- (سلسله انتشارات اهل قلم؛ 45: شعر؛ 12).
عنوان روی جلد: دلتنگی‌های نسیم: مجموعه شعر.
شمارگان: 2000 نسخه.
کتاب حاضر، شامل 46 قطعه شعر آزاد و غزل، ارائه شده در دو دفتر (فصل) است. شعرهای «طوفان سبز»، «من شناسنامه‌ام را گم کرده‌ام»، «بی‌نشان» (برای سردار شهید حاج مهدی نظرفخاری) و «بی‌نشانه» در مورد جنگ و دفاع مقدس سروده شده‌اند. همچنین اشعاری در منقبت و بزرگداشت اهل‌بیت (ع) و شعری برای حضرت امام خمینی (ره) در مجموعه موجود است.

دوباره فریادی کن، گزیده شعرهای سال‌های 74 - 68

سروده رجب افشنگ.- تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، 1376.
79 ص.- (کارشناسی گروه شعر).
عنوان روی جلد: مجموعه شعر دوباره فریاد کن.
عنوان پشت جلد به انگلیسی: Shout once again. a collection of poetry.
شمارگان: 3300 نسخه.
مجموعه‌ی «دوباره فریاد کن»، حاوی 52 قطعه شعر است که اکثر آنها در رثای جنگاوران و رزمندگان دلیر و خانواده‌ی گرانقدر شهیدان سروده شده‌اند. از جمله، «پاکترین جنگاوران زمین»، از آتش نهفته در سینه‌ی ترانه و خاطرات دشتهایی که مردان عاشق آنها حماسه‌ها را آفریدند، سخن گفته است. «تنها کوچه‌ای می‌ماند» برای باقی ماندن یاد شهید در اذهان و «یادگار مردان غریب دشت» در وصف رزمنده‌ای سروده شده است که تنهاست و خون سرخ شهیدان را چون پرچمی بر شانه دارد.

دهستانی

شیرینعلی گلمرادی.- تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه‌ی هنری، 1368.
227 ص.
طراح روی جلد: مجید قادری.
مجموعه شعر «دهستانی» از شیرینعلی گلمرادی، به دو بخش اصلی تقسیم می‌شود. اشعار قبل از انقلاب و اشعار بعد از انقلاب. تعدادی از اشعار پس از انقلاب، مرتبط با دفاع مقدس هستند. «در بهاران» در سوگ شهدای دفاع مقدس است. در شعر «ستاره در پرواز»، شهدای دفاع مقدس به ستارگانی تشبیه شده‌اند که در آسمان ایران اسلامی به درخشش درآمده‌اند. «قیام قامت» در مورد عظمت ایثار شهیدان سخن می‌گوید که همان شهادت آنان است. «می‌توان خورشید شد»، در مورد دلاوری‌های رزمندگان دفاع مقدس در جبهه‌های نبرد است که باعث شد همچون خورشیدی بدرخشند. در شعر «گردن آویز شهادت»، شهادت به گردنبند زیبایی تشبیه شده است که شهدا

[ صفحه 600]

با افتخار به گردن خود آویخته‌اند. «قصیده‌ی خون»، شعری است در ستایش رزمندگان جبهه‌های نبرد حق علیه باطل، «صبح سرخ»، در مورد شهدای دفاع مقدس و عظمت ایثار آنان است. در پایان کتاب، سوگ سروده‌هایی درباره‌ی حضرت امام «ره» آمده است.

دیدار صبح، گزیده‌ای از اشعار 65 - 1359

طاهره صفارزاده.- شیراز: نوید، 1366.
185 ص.- ([مجموعه آثار طاهر صفارزاده]: 8).
این کتاب، مجموعه‌ای از اشعار «طاهره صفارزاده» است که در سالهای 1359 تا 1365 سروده شده، و مجموعه‌ای مرکب از 38 قطعه شعر در موضوعهایی متفاوت است. از میان این اشعار، تعدادی به موضوع جنگ تحمیلی عراق علیه ایران و دفاع مقدس اختصاص دارد. این اشعار عبارتند از: «از غار تا مدینه‌ی انسان» که شرحی است در مورد جبهه‌های نبرد حق علیه باطل و شهادت رزمندگان اسلام؛ «نسل بزرگ بیداری» در بیان رشادت‌ها و دلاوری‌های رزمندگان اسلام که ادامه‌دهنده‌ی راه یاران حضرت علی (ع) در نبرد حق علیه باطل هستند و قطعه شعر «پیشواز» که در مورد فضای عطرآگین جبهه است و رزمندگانی که ایثار می‌کنند و به خود نمی‌اندیشند و ادامه‌دهنده‌ی راه حضرت امام حسین (ع) هستند.

دیوان جنگ و فرهنگ مردم ایلام

احمد احمدی.- [ایلام]: روابط عمومی استانداری ایلام، 88.1360 ص.
شمارگان: 3000 نسخه.
کتاب حاضر مجموعه‌ی 67 قصیده از سروده‌های آقای «احمد احمدی» است. این قصاید درباره‌ی شروع انقلاب اسلامی و سپس جنگ تحمیلی و صدور فرامین حضرت امام (ره) به ارتش سروده شده‌اند. قصیده‌ی آغازین درباره‌ی پیام امام در مورد ارتش و جنگ تحمیلی است. موضوع قصاید دیگر مرتبط با جنگ تحمیلی، عبارتند از: هوانیروز و شهید احمد کشوری و جانفشانی وی در جبهه‌ی میمک؛ اتحاد دولتهای به ظاهر اسلامی با امریکا و صدام؛ بی‌وجدان بودن صدام؛ جهاد و شهادت؛ بازدید نمایندگان دولتهای بیطرف؛ تشکر از مردم برای حمایت از رزمندگان، فریاد الله‌اکبر و... قدردانی از برادران و قهرمانان جبهه‌ی جنگ و شناخت حقیقت وجودی و جانفشانی آنان و شناخت اشخاص متقلب و دوری جستن از آنها در موقع خود. آخرین قصیده نیز درباره امت حان و دانایی هر فرد بشر است.

دیوان شاعران شهید

ماشاالله صفاری (بندی سیرجانی) و حسین ارسلان (رخشا).- کرمان: اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان کرمان، (چاپ اول): 1369.
ج، 268 ص.: عکس.
عنوان دیگر: دو شاعر، دو شهید: دیوان شاعران شهید ماشاالله صفاری (بندی سیرجانی) و حسین ارسلان (رخشا).
شمارگان: 5000 نسخه.
به مناسبت پنجمین سالگرد شهادت شاعران شهید ماشااله صفاری (بندی سیرجانی) و حسین ارسلان (رخشا).
کتاب حاضر شامل دیوان دو شهید ذکر شده است. اشعار در دو بخش ارائه شده‌اند. بخش اول به مجموعه‌ی اشعار شهید بندی سیرجانی و بخش دوم به مجموعه اشعار شهید رخشا اختصاص دارد. اشعار در قالبهای شعری

[ صفحه 601]

مختلفی چون غزل، رباعی، مسمط، مخمس، مثنوی، چهارپاره، قطعه، تک‌بیتی، دوبیتی و سرودهای انقلابی در موضوعات متعددی سروده شده‌اند. زندگینامه هر یک از دو شهید در ابتدای هر بخش ارائه شده است. در پایان کتاب یادنامه‌ی دو شاعر شهید (مصاحبه با شهید ارسلان و بریده‌ی جراید درباره‌ی شهادت و یادبود آنان)، همراه اشعاری از شاعران معاصر (با موضوعات جنگ و دفاع مقدس، شهیدان، جانبازان، بسیجیان، خانواده‌ی شهدا و مواردی از این قبیل) آورده شده است. شهید ارسلان و شهید صفاری در تاریخ 20 / 9 / 62 در جبهه‌ی جنوب همراه یکدیگر به شهادت رسیدند.

راه دریا: 59 - 67

ایرج قنبری.- [بی‌جا]: دفتر نشر آثار هنری، (چاپ اول): 1368.
86 ص.- (دفتر نشر آثار هنری، 6) (کتاب صبح، ویژه شعر؛ 2).
شمارگان: 3000 نسخه.
کتاب «راه دریا» شامل 32 قطعه شعر از «ایرج قنبری» است که در مناسبتهای مختلف بین سالهای 1359 تا 1367 (یعنی طی سالهای دفاع مقدس) سروده شده‌اند. قطعه شعر «توهم عطرآگین» به یاد مفقودالاثر محمد دهقانکار و شعر «حرمت آلاله» درباره‌ی شهید و دفاع مقدس است. شاعر برای قطعه شعر «نگاه به باران نشسته» از یک مصرع شعر سهراب سپهری الهام گرفته است.

رباعی امروز: مجموعه شعر

به کوشش محمدرضا عبدالملکیان.- تهران: برگ، (چاپ دوم): 184.1368 ص.
طراح روی جلد: صداقت جباری.
کتابنامه: ص. 6.
رباعیات مندرج در این کتاب از مجلات سروش، اطلاعات هفتگی، جوانان، زن روز، پیام انقلاب، شاهد، امید انقلاب، ماهنامه‌ی کیهان فرهنگی و صحیفه و روزنامه‌های کیهان، جمهوری اسلامی و اطلاعات و جنگهای سوره و فصلنامه هنر انتخاب شده‌اند. نظم اشعار در کتاب بر اساس نظم الفبایی حروف آخر هر مصراع است و تقریبا در تمامی بخشها اشعاری در رابطه با دفاع مقدس، شهید و رزمندگان جبهه آمده است. برای مثال در حرف «ت» یک رباعی برای شهدای دفاع مقدس و یک رباعی در مورد جنگ تحمیلی آورده شده است، و در حرف «د» یک رباعی برای شهدای دفاع مقدس، از صفا لاهوتی، رباعی‌هایی از حسن حبیبی و علی موسوی گرمارودی در مورد شهید، و یک رباعی از غلامرضا رحمدل در مورد پدر سه شهید آمده است.

رنگین کمان عشق: مجموعه شعر

صالح عطارزاده.- [بی‌جا: بی‌نا]، (چاپ دوم): 1372.
140 ص.
شمارگان: 3000 نسخه.
کتاب «رنگین‌کمان عشق» مجموعه‌ی 46 قطعه شعر در قالب شعر نو است که بیست قطعه شعر آن در مورد جنگ است؛ از جمله اشعار زیر: «در باغ بعثت»، یادی از شهید چمران و شهید جهان‌آرا و رزمندگان دیگر؛ «سوگواره»، «معراج» و «شبانه»، در رثای فاطمه طالقانی دختر سه ساله‌ی ماهشهری که در 9 / 4 / 1360 به دست منافقین به آتش کشیده شد؛ «گلگون سوار»، در رثای شهدای گمنام خوزستان؛ «پیام»، در رثای شهدای خرمشهر؛ «میلاد سالار جان بر کفان»، در رثای شهید جهان‌آرا؛ «آواره‌ی کوچک خونین‌شهر»، برای کودکان آواره خرمشهری؛

[ صفحه 602]

«امروز، فردا، همیشه»، در رثای جانباز؛ محمدرضا عباسی، فرماندار سابق خرمشهر؛ «باکوت شیخ»، در وصف خرمشهر؛ «با بالهای حماسه دمشق»، در رثای شهید حمید راجعی؛ «ستاره سرخ»، در رثای شهید عبدالرضا نورانی؛ «بهار همیشه تاریخ»، یاد وصف رزمندگان و شهدا؛ «میعاد در خون»، در آزادی خرمشهر.

روح فرات

گردآورنده قاسم ناظمی.- تهران: مرکز نشر هنر اسلامی، (چاپ اول): 1373.
84 ص.
شمارگان: 3000 نسخه.
کتاب حاضر شامل 41 قطعه شعر در قالبهای آزاد، دوبیتی و رباعی و دیگر قالبهای شعری است که توسط شاعران معاصر سروده شده‌اند؛ شاعرانی چون: «علی موسوی گرمارودی، حسین اسرافیلی، جلال محمدی، احمد زارعی، کیومرث عباسی (قصری)، علیرضا قزوه، میرهاشم میری و...». اشعار: «امروز چهارم خرداد است (محمدحسین جعفریان)، کوله‌بار (شهرام مقدس،) عشق را با یادتان بوییده‌ایم (امید مسعودی)، رویش مداوم (میرهاشم میری)، تخریبچی (عبدالمجید نجفی)، جانبازان (مصطفی خلیلی بشیر) و دوبیتی‌هایی از حسین شنوایی، امیرعلی مصدق، عباس باقری، علیرضا قادری و سید عبدالله حسینی» با موضوعهای شهید، شهادت، دفاع مقدس و جانبازان سروده شده‌اند.

روستای فطرت: مجموعه شعر

احمد عزیزی.- تهران: برگ، (چاپ سوم): 1376.
207 ص.
شمارگان: 2200 نسخه.
کتاب حاضر مجموعه اشعار سراینده است که در قالبهای غزل، دوبیتی و رباعی سروده شده‌اند. اشعار، فاقد عنوان خاص هستند و کتاب نیز بدون فهرست مندرجات است. اشعار سروده شده شامل موضوعات و مضامین متفاوتی هستند و برخی از آنها درباره‌ی دفاع مقدس، شهیدان، جانبازان و خانواده‌ی شهدا سروده شده‌اند. اشعاری نیز به یاد مرحوم سلمان هراتی و سید هاشم طاهری سروده شده‌اند.

رؤیای سبز بهاران

عزت‌الله فولادوند.- تهران: پاژنگ، 1369.
128 ص.- (شعر معاصر؛ 2).
اشعار این کتاب به دو بخش تقسیم می‌شود: سروده‌های قبل از انقلاب و اشعار سروده شده بعد از انقلاب. عناوین و موضوع اشعاری که در این کتاب در ارتباط با دفاع مقدس سروده شده‌اند، عبارتند از: «این بود بهار» شعری به مناسبت تهاجم بمب‌افکن‌های دشمن به شهر بی‌پناه دورود و مجروح و شهید شدن هزاران نفر از مردم بی‌گناه، «پیغام حریق» به مناسبت تهاجم بمب‌افکن‌های عراق به شهرهای ایران اسلامی، «خاک خون‌آلود» در ارتباط با خاک ایران و لاله‌گون گشتن آن، «پادافره‌ی کدام گناه» به علت موشکی که عراق به سمت کرج شلیک کرد.

[ صفحه 603]


رویش و پرواز: مجموعه شعر دفاع مقدس، دفتر پنجم «چهارپاره»

به کوشش محمدقاسم فروغی جهرمی.- تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، معاونت تبلیغات و انتشارات نیروی زمینی، مدیریت انتشارات، 1373.
223 ص.- (مجموعه آثار و ارزشهای دفاع مقدس، مجموعه شعر، 5).
شمارگان: 5000 نسخه.
کتاب حاضر شامل 71 قطعه چهارپاره است که توسط 53 شاعر و شاعره‌ی معاصر سروده شده‌اند. تمامی اشعار درباره‌ی «جنگ، انقلاب، شهید و شهادت» هستند. شعرا عبارتند از: «محمدرضا آقاسی، شهید آهنج، حسن اسدی، حسین اسرافیلی، مهرداد اوستا، قیصر امین‌پور، ساعد باقری، فاطمه راکعی، و...». بعضی از اشعار نیز به مناسبتهای خاصی سروده شده‌اند؛ از جمله: «کتاب کهنه‌ی جنگ» جهت اربعین سرداران لشکر الغدیر؛ «دزفول، ای دیار شهیدان بی‌نشان» برای شهر دزفول؛ «جمعه‌ی خونین» برای هفده شهریور و «قنوت عارفانه» تقدیم به شهید ناصر فرجام.

ریشه در آتش: مجموعه شعر

کیانوش شمس‌اسحاق.- تهران: کیانوش شمس اسحاق، 1364.
63 ص.
طرح و خطاطی روی جلد: منصور خداوردی.
مجموعه شعر «ریشه در آتش» مشتمل بر 31 قطعه شعر است که در دو بخش تنظیم شده است. در بخش اول تنها دو قطعه شعر سپید با نامهای اهواز 1 و اهواز 2 وجود دارد که در سالهای 60 و 64 سروده شده‌اند. قطعه شعر اول در رابطه با جنگ و اشغال اهواز و پایداری و مقاومت این شهر در سالهای بحرانی تصرف آن است و قطعه شعر دوم، حاکی از شادمانی و غرور ناشی از آزادی شهر و ستایش آن است. بخش دوم «غزلواره» نام نهاده شده است؛ در این بخش نیز قطعاتی در ارتباط با جنگ تحمیلی وجود دارد. بنابر نقدهایی که در اول کتاب آمده است: «او (شاعر) به سادگی و بی‌تأملی بر خویشتن خویش بیدار گشته است... در امت داد تجربه‌ها. و این تعبیر درستی است از کار کسی که در جستجو است.»

ریشه در ابر: مجموعه شعر

محمدرضا عبدالملکیان.- تهران: برگ، (چاپ دوم): 1368.
167 ص.
طراح روی جلد: صداقت جباری.
این کتاب مجموعه‌ی چهل قطعه شعر از سروده‌های محمدرضا عبدالملکیان است که بین سالهای 54 تا 65 سروده شده‌اند. از میان اشعار، قطعه شعر «به پسرم دروغ نگویید»، وصیتنامه فرضی رزمنده‌ای در جبهه‌ی جنگ است. در «بدرقه»، رزمنده‌ای، با بدرقه‌ی همسر، عازم جبهه می‌شومد. «در پشت دروازه‌های خونین‌شهر» با الهام از گفتگو با یک مادر خرمشهری و نامه‌ی حماسه‌آور پسر او از جبهه‌ی جنوب، سروده شده است. «در جستجوی جنگجوی جوان» شعر بلندی است از زبان یک رزمنده در بیان وضع جبهه، برخورد با سربازان عراقی، زخمی شدن، بستری شدن در بیمارستان و بازگشت به جبهه، «پاسخ» قطعه شعری است گویای علت شرکت در جنگ. «فتح خرمشهر» بیانگر شادی مردم از مژده‌ی بازپس‌گیری خرمشهر است. «شیپور بزرگ شیطان» مقایسه‌ای است بین مردم مظلوم جنوب ایران و جنوب لبنان که هر دو در آتش جنگ و تجاوز دشمن تحت سلطه‌ی امریکا می‌سوزند. «حماسه‌ی چهارده ساله، پرواز، نامه، ابر هزار جنگل، خیبر، چوپان، سرباز کوچک و سلمان» از جمله اشعاری هستند که هریک به مناسبتی در ارتباط با جبهه و جنگ سروده شده‌اند.

[ صفحه 604]


ریشه در دریا، شاخه در آسمان: گزینه شعر شاهد استان مازندران

به کوشش ایرج قنبری.- تهران: بنیاد شهید انقلاب اسلامی، نشر شاهد، (چاپ اول): 1378.
42 ص.
شمارگان: 5000 نسخه.
به مناسبت یکصدمین سال میلاد حضرت امام خمینی (ره).
این کتاب، حاوی 31 قطعه شعر در قالبهای غزل، شعر آزاد و دوبیتی است. این اشعار توسط نوزده شاعر و شاعره‌ی شاهد معاصر استان مازندران سروده شده‌اند. «دوبیتی‌ها» از علیرضا برزگر (فرزند شهید)؛ «شهادت» از حسن حسن‌پور (فرزند شهید)؛ «پروانه‌ی خوب» از مریم دروا (فرزند شهید)؛ «گلستان شهیدان» از علی فلاح؛ «گل خورشیدی» از لیلا قلی‌نژاد (همسر شهید)؛ «خاطره»، «دوبیتی» از موسی قمی‌اویلی (برادر شهید)؛ «بوی عشق» از زینب کردیندستی (فرزند شهید) و تعدادی اشعار دیگر در مضمون شهید، شهادت، دفاع مقدس و رزمندگان اسلام، از جمله اشعار ارائه شده در این مجموعه هستند.

زخم ستاره: مجموعه شعر مادر

مهدی خلیلیان (م. طلوع).- تهران، نشر هماهنگ (چاپ اول): 1377.
72 ص.
شمارگان: 3300 نسخه.
این کتاب، مجموعه‌ی سی قطعه شعر است که مضمون اصلی آنها، بزرگداشت منزلت و مقام مادر است. اشعار، توسط سرایندگان معاصر سروده شده‌اند؛ از جمله: «عباس باقری، محمدحسین بهجتی (شهریار)، قنبرعلی تابش، محمود شاهرخی، پروین همتی و...». قطعه شعرهای «نماز» (از مندو پارسی)، «زنان قهرمان» [از حبیب‌الله چایچیان (حسان)]، «صدای عشق» [از مهدی خلیلیان (م. طلوع)]، «نادره دوران» (از محمود شاهرخی) و «نامه» (از محمدرضا عبدالملکیان) با مضمون دفاع مقدس سروده شده‌اند. قطعه شعر «نامه‌ای از مادر» [سروده‌ی مدین الموسوی (شاعر عراقی)، ترجمه‌ی عبدالرضا رضایی‌نیا] نیز در مورد شهید سروده شده است.

زخمهای ارغوانی، مجموعه دوبیتی‌ها و رباعی‌ها، گزیده‌ای از اشعار سروده شده درباره دفاع مقدس

وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دفتر حفظ آثار و ارزشهای دفاع مقدس.- تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دفتر حفظ آثار و ارزشهای دفاع مقدس؛ ستاد کل نیروهای دفاع مقدس، معاونت فرهنگی و تبلیغات، 245.1372 ص.
شمارگان: ذکر نشده است.
این کتاب به مناسبت سوم خردادماه، دوازدهمین سالروز حماسه‌ی پرشکوه آزادی خرمشهر منتشر شده است.
این کتاب، مجموعه‌ای از 103 قطعه دوبیتی و رباعی است که توسط شاعران مؤمن و متعهد کشور اسلامی درباره‌ی دفاع مقدس سروده شده است. سرایندگان در این اشعار تلاش کرده‌اند عظمت روح شهیدان و عروج ملکوتی آنان و ارزشهای انقلاب و جانبازی‌های رزمندگان دلیر را در قالبهای مختلف شعری بیان کنند. در این راستا، شعر، زبان گویای شهیدان شده است. اشعار این مجموعه توسط دفتر حفظ آثار و ارزشهای دفاع مقدس وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گردآوری و برگزیده شده و به مناسبت دوازدهمین سالگرد حماسه‌ی پرشکوه آزادی خرمشهر در خردادماه 1372 به چاپ رسیده است.

[ صفحه 605]


زخم‌های زیتونی، مجموعه شعر شاعران سیستان و بلوچستان

عبدالله واثق عباسی، عباس باقری.- [بی‌جا]: کنگره بزرگداشت سرداران و شهدای استان سیستان و بلوچستان، (چاپ اول): 1377.
296 ص.
مجموعه شعر «زخمهای زیتونی» حاوی اشعار 33 تن از شاعران متعهد استان سیستان و بلوچستان در مورد دفاع مقدس و مسائل مربوط به آن است. این کتاب هشت بخش دارد. تعداد زیادی از اشعار این کتاب، به یاد سرداران شهید استان سیستان و بلوچستان سروده شده‌اند. موضوعات عمده‌ی اشعار عبارت است از: «شهادت‌طلبی رزمندگان، ادامه‌ی راه امام حسین (ع)، شجاعت و دلاوری و ایثار رزمندگان، شهدای دفاع مقدس، مقاومت و استواری دلیرانه‌ی آزادگان در اردوگاههای عراق، سوگ شهدای دفاع مقدس و بار سنگین فقدان آنان و شهرهای مرزی بمباران شده توسط عراق». اسامی بعضی از شاعران عبارت است از: «محمدحسن ارباب بیکس (عارف سیستانی)؛ علی‌اکبری؛ قربانعلی پندانی، مختار حقیقت و...».

زمزمه‌های خاکستری، منتخبی از سروده‌های سال 76 - 71

علی‌اصغر اقتداری.- تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، (چاپ اول): 44.1378 ص.
عنوان پشت جلد به انگلیسی: Gray Whispers, a collection of poetry
طراح روی جلد: فرخنده فکری مژدهی.
شمارگان: 1100 نسخه.
کتاب حاضر شامل 22 قطعه شعر در قالبهای شعر آزاد، مثنوی و قصیده است. شعر «آفتاب در تابوت»، برای شهید عارف حسین علیکی و قطعه شعر «باز ماییم و هجوم تیشه‌ها»، برای رزمندگان و شهیدان دفاع مقدس سروده شده‌اند. شاعر، اشعاری نیز درباره‌ی مردم گوراژده و شبهای خاموش مردم بوسنی سروده است؛ مانند قطعه شعرهای «جغرافیای زخم» و «به جرم عشق». قطعه شعر «صحیفه‌ی درد» نیز از زبان مردم لبنان سروده شده است.

زندگینامه معلم شهید، علی محمد خدادادی

سروده بهمن کرمی (خاک چمگردانی).- [بی‌جا: بی‌نا،؟136].60 ص.
شمارگان: ذکر نشده است.
کتاب به صورت کپی شده است.
کتاب حاضر، مثنوی بلندی است که بر اساس زندگینامه و وصیتنامه «شهید علی‌محمد خدادادی» سروده شده است. خلاصه‌ای از زندگینامه و فعالیت‌های شهید در دوران قبل و بعد از انقلاب و فعالیت‌های سیاسی، مذهبی و تربیتی وی در چمگردان در کتاب ارائه شده است. شهید علی‌محمد خدادادی در سال 1332 در منطقه‌ی لنجان به دنیا آمد. وی در دوران انقلاب مبارزی فعال بود و در این امر تا سر حد شهادت پیشرفت؛ به طوری که ساواک در پی قتل او بود. وی بسیج منطقه‌ی چمگردان را پی‌ریزی کرد و در جبهه حضوری فعال داشت. او در تاریخ 4 / 4 / 61 در عملیات رمضان، در منطقه‌ی شلمچه، به شهادت رسید.

زنگ دلتنگی

حمید هنرجو.- تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، 60.1375 ص.
بالای عنوان: مجموعه شعر.

[ صفحه 606]

عنوان پشت جلد به انگلیسی: The Period for Sorrow: A Collection of Poetry
طرح روی جلد: عباس پرچلویی.
شمارگان: 5500 نسخه.
کتاب حاضر، شامل 28 قطعه شعر در قالبهای آزاد، غزل و مثنوی است. اشعار «بهار» و «غزل همسایه» برای همکلاسی شهید شاعر (رحمان ونایی)، «کوچه‌ی لاله» به یاد حماسه‌های رزمندگان اسلام، «همسایه‌ی مهربان» به یاد سلمان هراتی، «صبح نیلوفری» به یاد معلمان شهید و «اشک» با موضوع شهید، شهادت و دفاع مقدس سروده شده‌اند.

سبز در سبز: برگزیده اشعار پنجمین کنگره شعر طلاب

به کوشش دفتر آفرینشهای ادبی و هنری طلاب.- تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، کارشناسی گروه شعر، (چاپ اول): 1376.
115 ص.- (دفتر آفرینش‌های ادبی و هنری طلاب؛ 1).
عنوان پشت جلد به انگلیسی: Green in Green
شمارگان: 3300 نسخه.
کتاب مجموعه 91 قطعه شعر است که تعدادی از آنها در ارتباط با دفاع مقدس است. برای نمونه به قطعات زیر اشاره می‌شود: «فتح خرمشهر»: سید محمدحسینی این قطعه شعر را در سبک شعر نو با یادی از خرمشهر سروده است؛ «نقش لاله‌زاران» (از سید محمود زینلی) غزلی است در وصف مقام شهدا؛ «مرداب غریب» (سروده‌ی سید حبیب نظاری)، غزلی است بر یاد شهدای جنگ تحمیلی و؛ «پر شکسته» نیز غزلی از مجتبی صادقی است که سراینده در آن، با توجه به زمان کنونی که کم‌کم همه چیز فراموش می‌شوند، از شهدای دفاع مقدس یاد می‌کند.

سجده سرخ

اثر نویسنده و شاعر معاصر محمودرضا ترابی‌پور؛ ویراستار محمدرضا ترابی‌پور؛ [به اهتمام ستاد یادواره سرداران و شهدای شهرستان ماهشهر].- تهران: گفتمان خلاق، (چاپ اول): 1381.
166 ص.
طراح روی جلد: بابک رشوند.
بالای عنوان: مجموعه شعر.
به مناسبت یادواره سرداران و شهدای شهرستان ماهشهر
شمارگان: 3000 نسخه.
کتاب حاضر شامل 26 قطعه شعر در قالب مثنوی و دوبیتی است که در راستای هشت سال دفاع مقدس و نقش شهادت سروده شده است. از جمله موضوعها و مفاهیم موجود در ادبیات و اشعار، می‌توان از موارد زیر نام برد: «عملیات فتح‌المبین، بسیجی‌ها، شهید منصوری، شهید صابری، شلمچه، آبادان، عملیات بیت‌المقدس، عملیات والفجر، عملیات ثامن‌الائمه، نهر جاسم، مثلث خاکریزی، عملیات محرم و...».

سراب تشنه‌تر از من

زینب چوقادری.- تهران: بنیاد شهید انقلاب اسلامی، نشر شاهد، بنیاد شهید انقلاب اسلامی، اداره کل پرورشی، (چاپ اول): 48.1381 ص.
شمارگان: 3500 نسخه.

[ صفحه 607]

این کتاب به مناسبت اولین کنگره ادبی ایثار و شهادت منتشر شده است.
کتاب «سراب تشنه‌تر از من» شامل 29 قطعه شعر در قالب غزل، غزل نیمایی، چهارپاره و شعر آزاد است که در موضوعهای ایثار، شهید، شهادت و دفاع مقدس سروده شده‌اند؛ اشعاری درباره‌ی «شهیدان تاریخ 27 / 10 / 61، امام (ره)، شهیدان عاشق سفر کرده، مدح و منقبت امام زمان (عج)، مدح و ثنای پروردگار و...» هستند. برخی از اشعار نیز با لهجه‌ی قمشه‌ای سروده شده‌اند؛ از جمله: قطعه شعرهای «بارها و گروگون». در برخی از اشعار از مصراعها و ابیات حافظ وام گرفته شده است.

سراغ مرا از سکوت بگیر: مجموعه شعر

کوروش همه‌خانی.- تهران: کوروش همه‌خانی، (چاپ اول): 64.1372 ص.
طراح روی جلد: ضیاء جاوید.
شمارگان: 1500 نسخه.
این مجموعه، شامل پنجاه قطعه شعر آزاد با مضامین متعدد است که فاقد عنوان هستند. از جمله موضوعهای اشعار می‌توان موارد زیر را ذکر کرد: «مادر، پرنده، مدرسه، عشق و خاطره». اشعاری نیز با مضامین عشق و عرفان، اشعاری در اعتراض به زمانه و نیز ابیات و اشعاری نیز با موضوع جنگ ایران و عراق و دفاع مقدس (رزمندگان، شهید و شهادت) سروده شده‌اند که فاقد عنوان هستند. شاعر، اشعارش را به مادر خود تقدیم کرده است.

سربداران عشق: مجموعه شعر سرداران رشید سپاه اسلام

شاعر محمدعلی مردانی.- تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، مرکز فرهنگی، معاونت انتشارات، مدیریت امور کتاب، (چاپ اول): 1375.
82 ص.: عکس.
شمارگان: 5000 نسخه.
کتاب، حاوی 26 قطعه شعر در رثای فرماندهان شهید سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است. در بالای هر قطعه شعر، عکس افراد مورد نظر آورده شده است. فرماندهان شهید مورد نظر این اشعار عبارتند از: «شهید محلاتی، شهید میثمی، شهید ردانی‌پور، شهید کلاهدوز، شهید بروجردی، شهید باقری، شهید بقایی، شهید خرازی، شهید همت، شهید متوسلیان، شهید مهدی باکری، شهید زین‌الدین، شهید دقایقی، شهید جهان‌آرا، شهید رفیع‌زاده، شهید کاوه، شهید کریمی، شهید صفوی، شهیدان کاظمی (ناصر و کاظم)، شهید رضاییان، شهید ستوده، شهید دستواره، شهید صالحی، شهید طباطبایی‌نژاد و شهید آزادی».

سرخ از پرنده و پرواز

ضیاءالدین ترابی.- تهران: فرهنگ گستر، سروش (انتشارات صدا و سیما)، (چاپ اول): 1380.
127 ص.: مصور.- (هنر و ادب انقلاب اسلامی؛ مجموعه شعر: 2).
عنوان پشت جلد به انگلیسی: Red With Birds and Fly
شمارگان: 4400 نسخه.
مجموعه‌ی حاضر شامل 41 قطعه شعر آزاد است که درباره‌ی: «فلسطین، شهید، شهادت، شهیدان، لاله، پرواز، اسارت و...» سروده شده‌اند. غالب اشعار سروده شده برای دفاع مقدس و شهدای جبهه هستند؛ از جمله: «لاله‌زار،

[ صفحه 608]

سرخ و دلیر، گمشده، صدای سبز، پشت پرده‌های جهان، تصویر سرخ، آزاد و سربلند و...» همچنین اشعاری درباره‌ی جانبازان، آزادگان و خانواده‌ی شهدا نیز در مجموعه موجود است؛ از جمله: قطعه شعرهای «هنگامه‌های رهایی، رؤیا، در سوگ قوم برادر و...». قطعه شعر «خون و خاطره» برای افغانستان، «از پشت کومه‌های توارش» برای رزمندگان مسلمان بوسنی و هرزگوین و «در راستای حادثه» برای رزمندگان مسلمان جنوب لبنان سروده شده‌اند.

سردار سپیدان: منظومه‌ای در رثای سردار سرلشکر پاسدار شهید محمد بروجردی

شیرینعلی گلمرادی؛ ویراستار محمدباقر شمس‌پور.- تهران: کنگره بزرگداشت سرداران شهید سپاه و 36 هزار شهید استان تهران، کمیته انتشارات، (چاپ اول): 1376.
69 ص.- (کنگره بزرگداشت سرداران شهید استان تهران؛ 47: مثنوی سرداران؛ 4).
طراح روی جلد: م. مهاجر.
شمارگان: 3000 نسخه.
این کتاب، یک مثنوی بلند است که شاعر، در رثای شهید محمد بروجردی، فرمانده سپاه منطقه هفت و قائم‌مقام قرارگاه حمزه سروده است. شاعر در این مثنوی ابتدا به ذکر زندگینامه وی از پیش از جریان انقلاب اسلامی ایران تا لحظه شهادت و نیز خصوصیات اخلاقی و فرماندهی وی اشاره کرده است و در این راستا در شعر خود از عبارات، اسامی مناطق، عملیاتها و اسامی شهدا استفاده کرده است. از جمله «امام خمینی، منتظری، چمران، موسی‌صدر، سنندج، پاوه، مهاباد، بوکان، شهید کاظمی، گنج‌زاده، حاج‌همت و...». در پایان کتاب نیز زندگینامه خلاصه شهید از تولد تا شهادت به همراه خصوصیات اخلاقی وی ارائه شده است. شهید محمد بروجردی در روستای دره‌گرگ به دنیا آمد و در خردادماه سال 1362 در پاکسازی منطقه‌ی مهاباد - نقده، در اثر انفجار مینی که در مسیر او گذاشته بودند، به شهادت رسید.

سرطان عشق

مجموعه سروده‌های مهران امیراحمدی.- تهران: مهران امیراحمدی، (چاپ اول): 1372.
101 ص.
طراح روی جلد: امین گلباف.
شمارگان: 3000 نسخه.
کتاب حاضر شامل پنجاه قطعه شعر آزاد است که با موضوعهای متعدد و مختلفی (مانند طبیعت، ظلم، تمنای سکوت، سحر، مرگ، خواب، تنهایی و...) سروده شده‌اند. اشعاری در ستایش و نیایش پروردگار، و نیز قطعه شعرهایی با مضامین اجتماعی در مجموعه موجودند. اشعار «سرزمین من، جمعه‌ی خونین، سکوت خدا، وارثان زمین و پیمان»، پیرامون جنگ تحمیلی شهیدان، شهادت، رزمندگان دفاع مقدس، وطن و شهدای واقعه خونین مکه سروده شده‌اند.

سرود جاودان: مجموعه اشعار رزمندگان نیروی زمینی ارتش

گردآوری احمد حسینیا؛ ویرایش انتشارات اداره عقیدتی سیاسی نزاجا.- تهران: ارتش جمهوری اسلامی ایران، نیروی زمینی، اداره عقیدتی سیاسی، (چاپ اول): 100.1376 ص.
این کتاب، به مناسبت 29 فروردین (روز ارتش) منتشر شده است. اشعار این کتاب، منتخبی است از انبوه

[ صفحه 609]

شعرهایی که طی سالیان گذشته توسط تعدادی از پرسنل وظیفه و کادر نیروی زمینی ارتش سروده شده و به مناسبتهای مختلف، به معاونت روابط عمومی و تبلیغات اداره‌ی عقیدتی - سیاسی رسیده است. این مجموعه، بیانگر احساس و اندیشه‌ی والای سرایندگان و یادآور هشت سال دفاع مقدس و تجلیل از فداکاری رزمندگان و ایثار جانبازان و شهدای نیروی زمینی ارتش است. کتاب حاوی 51 قطعه شعر با موضوعهای زیر است: «جبهه، رزمندگان و ایثارگری‌های آنان در جبهه‌های نبرد حق علیه باطل، جانبازان، فتح خرمشهر، شهید و شهادت، ارزش شهادت و شهیدان و دلاورمردان هوانیروز».

سرود سپیده

حمید سبزواری.- تهران: کیهان، (چاپ اول): 509.1368 ص.
بالای عنوان: دیوان اشعار حمید سبزواری.
این کتاب جلد دوم دیوان اشعار است.
این جلد از دیوان شاعر حاوی 299 قطعه شعر است. اشعار دارای موضوعهای مختلفی هستند. اشعاری که دفاع مقدس ارتباط دارند، عبارتند از: «ورقی دیگر بر دفتر عاشورا (به مناسبت شروع جنگ ایران با کفار بعثی)؛ در حسرت خون تذروان (در رابطه با خیانت بنی‌صدر به ملت و کشور)؛ بردار عشق (در مورد شهدای دفاع مقدس)؛ عبرت چشم جهان بادا (برای پس گرفتن فرماندهی کل قوا از بنی‌صدر)؛ تا نفس باغبان در این باغ است (هشدار به افراد در جهت حفظ ارزشهای شهادت و شهید)؛ با کاروان سپیده (به مناسبت فتوحات والفجر دو والفجر سه)؛ قسم به فجر (به مناسبت پیروزی در عملیات والفجر)؛ پاسخ عنقا (پاسخی به دشمنان اسلام)؛ لحظه‌ی معراج برای شهیدان حادثه‌ی هواپیمای مسافربری ایران و...».

سرود سحر: مجموعه اشعار

قاسم لاربن (رحیمیان).- تهران: پیام، (چاپ اول): 1363.
232 ص.
شمارگان: 3000 نسخه.
مجموعه‌ی «سرود سحر» شامل نه قطعه مثنوی، دو قصیده، پنجاه و یک غزل، یک ترجیع‌بند، یک مسمط، تعدادی رباعی و شانزده شعر آزاد است که موضوعهای متعددی - مانند زندگی، عشق، مادر، دوست، دنیا، عشق، کودکی و... - دارند اشعاری نیز با موضوعهای اجتماعی سروده شده‌اند. قطعه شعرهای «ایران زمین، مادر و شقایق» نیز درباره‌ی شهادت و میهن‌پرستی و پیروزی بر دشمن سروده شده‌اند. همچنین اشعاری به مناسبتها و یادبودهای خاص در این مجموعه موجود است.

سرود سرخ بهار: مجموعه شعر جنگ

مشفق کاشانی.- تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، 1373.
94 ص.- (دفتر ادبیات و هنر مقاومت؛ گزینه شعر جنگ: 12).
عنوان پشت جلد به انگلیسی: The Red Spring of Song
کتاب حاضر، حاوی بیست و هشت قطعه شعر در مورد دفاع مقدس است. نام برخی از اشعار و موضوع آنها عبارتند از: «مردی»، ایثار شهدای دفاع مقدس؛ «پاسدار»، حماسه‌سازی‌های پاسداران انقلاب اسلامی؛ «ترانه‌ی گل»، در سوگ شهدای دفاع مقدس؛ «ای شهر هویزه»، به مناسبت فرمان تاریخی حضرت امام ره برای بازسازی شهر

[ صفحه 610]

هویزه از محل درآمد آستان قدس که در تاریخ 2 / 3 / 61 صادر شد؛ «جنگ تحمیلی»، جنگ تحمیلی و حماسه آفرینی‌های رزمندگان اسلام و رهبریهای امام امت (ره)؛ «در سوگ آبادان»، سوگنامه‌ای برای شهر آبادان؛ «شعله فریاد»، در مورد ملت شهیدپرور ایران؛ «سرود خلبانان»، در تقدیر و ستایش از خلبانان هوانیروز و....

سرود من صدای تو: مجموعه شعر (1371 - 1359)

حسین وکیلی (جوانرود).- تهران: مؤلف، 1372.
142 ص.
کتاب «سرود من، صدای تو» مجموعه اشعار حسین وکیلی (جوانرود) است که در سالهای 1359 تا 1371 سروده شده است. این کتاب، شامل دو دفتر است. دفتر اول، با نام «بر برگ گل» حاوی سی‌وشش قطعه شعر است. دفتر دوم - با نام «به خون شقایق» - حاوی بیست قطعه شعر می‌باشد. تعداد محدودی از این اشعار در ارتباط با دفاع مقدس، شهید و... هستند. این اشعار عبارتند از: «بیداد» و «سرود من، صدای تو»، در مورد شهیدان دفاع مقدس و ارزش مقام آنان است که همیشه جاودانه خواهند ماند. «ما مانده‌ایم» سوگنامه‌ای است در رثای شهدای دفاع مقدس و این که آنان از زندان تن رها شده‌اند.

سرودی دیگر

حمید سبزواری.- تهران: سروش (انتشارات صدا و سیما)، (چاپ اول): 1381.
360 ص.
عنوان دیگر: دیوان اشعار.
عنوان پشت جلد به انگلیسی: Another Chant
شمارگان: 2000 نسخه.
به مناسبت آیین بزرگداشت فرزانگان
کتاب حاضر شامل 142 قطعه شعر - در قالبهای غزل، قصیده، مثنوی، آزاد، دوبیتی و رباعی است که با مضامین و مفاهیم متعددی سروده شده‌اند. از میان این اشعار، شاعر، قطعه شعرهای زیر را در ارتباط با دفاع مقدس سروده است: «به یاد شهیدان» و «در غم سیاووشان» در شب حمله‌ی عراق به شلمچه و استفاده از سلاح شیمیایی و برنامه‌ی شعرخوانی برای رزمندگان در قرارگاه؛ «خنده بر دشنه!!» برای شهید زین‌الدین؛ «از کوچه‌ی کوچه‌ی نی»، «در این بهار» به انگیزه‌ی سالروز فتح بزرگ؛ «بیش ازین ما را تحمل برف و دو فتنه نیست!!»، «کاروان شهید می‌آید» برای شهیدان و شهادت رزمندگان دفاع مقدس. همچنین اشعاری نیز به مناسبتها و اشخاص خاص در مجموعه موجود است.

سروستان: بخشی از سروده‌های قاسم سرویها «سروی»، شامل قصیده، غزل...

قاسم سرویها.- مشهد: قاسمی، (چاپ اول): 1367.
390 ص.
شمارگان: 4000 نسخه.
این کتاب، بخشی از سروده‌های «قاسم سرویها» (سروی) است. در ابتدا، زندگینامه و نحوه‌ی شهادت و فرازهایی از وصیتنامه‌های شهیدان «عبدالصاحب محمد سرویها و سید جمال‌الدین طلوع آل‌قائمی» آورده شده و در ادامه، زندگینامه‌ی اسیر «محمدکمال سرویها» و مفقودان «محمدهادی سرویها، سیدحمید (بهزاد) طلوع آل‌قائمی و حسین سرویها» آمده است. سپس 165 قطعه شعر شامل: قصیده، غزل، رباعی، ترجیع‌بند، مسمط و مثنوی در

[ صفحه 611]

مدایح و مراثی ائمه‌ی اطهار، پندیات و تجلیل از رزمندگان اسلام و سایر نهادهای انقلاب اسلامی ایران و یاد دوستان و نوحه‌های سینه‌زنی و سرود - با یاد سروهای آزادی که از خاندان سرویها در دفاع مقدس از جمهوری اسلامی ایران شهید و اسیر و مفقود شده‌اند - به چاپ رسیده است.

سفر روشن: مجموعه شعر

ذبیح‌الله ذبیحی.- تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، (چاپ اول): 155.1370 ص.
کتاب «سفر روشن»، مجموعه‌ی اشعار «ذبیح‌الله ذبیحی» است که در قالبهای رباعی، دوبیتی، مثنوی و چهارپاره سروده شده‌اند. اشعار زیر در ارتباط با دفاع مقدس هستند.
«با آهنگ طوفان»، در مورد رزمندگان جبهه‌های نبرد حق علیه باطل و ایثارگری‌های آنان؛ «گلبانگ فتح نور»، به مناسبت آزادی خرمشهر و ارزش ایثار شهدای دفاع مقدس که برای آزادی خرمشهر به شهادت رسیدند؛ «چراغ صبح»، خطاب به رزمندگان دفاع مقدس؛ «شهید»، در مورد شهدای دفاع مقدس و یاد آنها که همیشه زنده خواهد ماند؛ «گله»، در مورد شهدای دفاع مقدس و ایثارگری‌های آنان. اشعار دیگر این کتاب درباره‌ی موضوعاتی از قبیل حضرت مهدی (عج)، حضرت امام (ره) و حضرت امام حسین (ع) هستند.

سفر سوختن: دفتر شعر فاطمه راکعی 68 - 1360

تهران: مرکز نشر فرهنگی رجاء، 1369.
103 ص.
کتاب «سفر سوختن» مجموعه اشعار شاعر معاصر خانم فاطمه راکعی است که اشعار آن بین سالهای 1360 تا 1368 سروده شده است. از میان اشعار این مجموعه قطعه شعر «بیا با ما...» به سربازان سلحشور و وصف حالات آنها پرداخته است و قطعه شعرهای «عید ما و ترانه‌های خیال» به یاد شهدا و حماسه‌آفرینان جبهه‌های نبرد حق علیه باطل، «شکوه بی‌مانند» در وصف صبر و استقامت و مهربانی پدران شهید داده، «شورش سرخ» به یاد دختران دانش‌آموز شهر میانه که ناجوانمردانه به شهادت رسیدند، «دریادلان» در توصیف دلاوری‌ها و دریادلی بسیجیان ایثارگر و «دنیای دلتنگ» در ارتباط با فاجعه‌ی بمباران شیمیایی حلبچه سروده شده‌اند.

سفرنامه آسمان: مجموعه اشعار هشتمین کنگره سراسری شعر دفاع مقدس (اصفهان، مهرماه 1377)

تهران: بنیاد حفظ آثار و ارزش‌های دفاع مقدس، مدیریت ادبیات و انتشارات، (چاپ اول): 1378.
200 ص.- (مجموعه‌ی شعر دفاع مقدس؛ 11).
شمارگان: 3000 نسخه.
این مجموعه، شامل اشعاری است که به مناسبت هشتمین کنگره‌ی سراسری شعر دفاع مقدس توسط دبیرخانه‌ی کنگره انتخاب شده‌اند. اشعار این کتاب بازگو کننده‌ی دلاوری، فضیلت و حماسه‌های رزمندگان اسلام در طول هشت سال دفاع مقدس هستند. موضوع اصلی اشعار، پایداری است و در کنار آن، درباره‌ی شور علوی، حس جهان وطنی، وجد شهود، وصال آیینی و دلشوره‌ی عدم توفیق و برجای ماندن در وادی طلب صحبت شده است. اشعار، سروده‌ی تعدادی شاعر جوان دارای تجربه و آثار متوسط هستند. تعداد اشعار 133 قطعه است که از 101 شاعر انتخاب و تنظیم آنها به ترتیب الفبایی نام شاعران صورت گرفته است.

[ صفحه 612]


سمفونی پنجم جنوب

[گردآورنده و مترجم] موسی بیدج.- تهران: پالیزان، 1380.
165 ص.
شمارگان: 5000 نسخه.
گردآورنده در آغاز کتاب دلایل گزینش سروده‌ها را برشمرده، دلایل پیشرو بودن سرزمین شام در نوآوری در ادبیات مقاومت عرب را متذکر می‌شود. سپس به شعر شاعران مهاجر و آغاز جریان مجله‌ی شعر و تحولی که این مجله در شعر عرب ایجاد کرد و پس از آن، به پدید آمدن شعر «شکست» پرداخته است. در نهایت نیز شعر پایداری و عناصر آن را در اشعار شعرای عرب بررسی کرده است. بخش بعدی کتاب به نمونه‌های سروده‌های پایداری شعرای کشورهای سوریه، لبنان، بحرین، عربستان، کویت، اردن و یمن اختصاص دارد. برای هر یک از این کشورها قطعه شعرهایی از سرایندگان مشهور اشعار پایداری آورده شده است که البته سوریه و لبنان به دلیل مبارزات طولانیتر با استعمار و اشغالگران، به حق مقام والاتری در شعر «پایداری» دارند. تعداد اشعاری که برای هر یک از کشورها به صورت نمونه ارائه شده به قرار زیر است: سوریه، ده قطعه شعر؛ لبنان، دوازده قطعه شعر؛ بحرین، چهار قطعه شعر؛ عربستان، دو قطعه شعر؛ اردن، دو قطعه شعر و یمن، سه قطعه شعر.

سمند صاعقه

نصرالله مردانی.- تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، (چاپ اول): 1374.
69 ص.- (دفتر ادبیات و هنر مقاومت؛ گزینه شعر جنگ: 9).
بالای عنوان: مجموعه شعر جنگ.
عنوان پشت جلد به انگلیسی: The Lightening Horse
این کتاب، مجموعه‌ی سی قطعه شعر از «نصرالله مردانی» است که همگی در ارتباط با دفاع مقدس سروده شده‌اند. از بین این اشعار، قطعه شعر «فاتح تاریخ دلها» درباره‌ی لحظات شروع عملیات والفجر در کنار سنگرنشینان اسلام سروده شده است. قطعه شعر «گمشدگان» برای شهید مفقودالاثر، احسان شهیدی (فرزند دکتر سیدجعفر شهیدی)، قطعه شعر «نفس سوخته» برای شهید اسمعیل پرویزی و قطعه شعر «فرات اشک» برای دکتر غلامرضا همدل سروده شده است. این اشعار که بیشتر در خود جبهه و در کنار رزمندگان سروده شده‌اند، بیانگر روحیات و توانایی‌های رزمندگان مقاوم و دلیر اسلام هستند.

سنگر شعر: مجموعه شعر اثر شاعران متعهد شهرستان استهبان

تهیه و تنظیم و تکثیر: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی استهبان.- استهبان: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی استهبان، [بی‌تا].
14 ص.- (سپاه پاسداران انقلاب اسلامی استهبان).
این جزوه به صورت زیراکس شده به مناسبت هفته دفاع مقدس منتشر شده است.
جزوه‌ی «سنگر شعر» سروده‌های سرایندگان شهر استهبان به مناسبت بزرگداشت هفته‌ی دفاع مقدس است و توسط واحد تبلیغات و انتشارات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی استهبان گردآوری و تنظیم شده است. این جزوه حاوی قطعه شعرهایی است که تاریخ سرایش آنها بین سالهای 1362 تا 1367 بوده است. همه‌ی این قطعات درباره‌ی دفاع مقدس، ایمان و ایثار رزمندگان، و عشق به لقاءالله و شهادت هستند.

[ صفحه 613]


سوره، ادبیات عاشورا

محمدخلیل جمالی‌مذنب.- تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، (چاپ دوم): 76.1368 ص.
«ادبیات عاشورا» از جمله نشریات مجموعه‌ی سوره است که در آن، مجموعه‌ای از اشعار با محوریت موضوعی عاشورا به چاپ رسیده است. عناوین اشعار این کتاب به قرار زیر است: «دعوت» و «کل یوم عاشورا و کل ارض کربلا»، در ارتباط با قیام و شهادت امام حسین (ع)؛ «کمال عشق»، در مورد دفاع مقدس؛ «چراغ شصت و سه منزل»، درباره‌ی حضرت علی (ع)؛ «آهنگ جنگ»، در ارتباط با دفاع مقدس؛ «زمین چین بر جبین دارد»، عاشورا و محرم؛ «شب مواصل»، در ارتباط با حادثه‌ی کربلا؛ «چلچراغ خون»، در مورد حضرت زینب (س)؛ «صبوری» و «مشعل خون»، درباره‌ی شهیدان و «میلاد»، بیانگر ولادت امام حسین (ع). عناوین اشعار دیگر، عبارتند از: «شبی برای روز، وداع نور، ساقی بزم وفا، پرواز، قصه ایثار، آیه‌های روشن خون و اربعین».

سوره، گاهنامه شعر (دفتر 2): غم دلدار

عباس براتی‌پور، محمدعلی مردانی، سیمیندخت وحیدی.- تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، (چاپ دوم): 1369.
122 ص.
طراح روی جلد: مصطفی گودرزی.
عنوان روی جلد: سوره، مجموعه شعر: غم دلدار.
شمارگان: 6000 نسخه.
کتاب حاضر شامل 64 قطعه شعر در قالبهای «غزل، قصیده، آزاد، دوبیتی و رباعی» است که توسط 43 شاعر و شاعره معاصر در سوگ حضرت امام خمینی (ره) سروده شده‌اند. اشعار «موج موج عشق»، «ای خمینی، ای تفسیر جدید واژه‌ها» (از علی منتظری) درباره‌ی شهیدان جنگ سروده شده‌اند. همچنین اشعاری با اشاره به وصیتنامه سیاسی - الهی حضرت امام سروده شده‌اند. از شاعران این مجموعه، می‌توان از افراد زیر نام برد: «حاج آقا محمدی اراکی، محمد شایق‌البرز، عبدالرضا رضایی‌نیا (باران)، محمدحسین جلالی، مهدی حدیثی‌قم، ژولیده نیشابوری، محمدمهدی شریعت باقری، هوشنگ عزیزپور، نسرین کشاورز، محمدعلی محمدی، محمدتقی محقق، هما واقفی، فاطمه وکیلی و...».

سوره، گاهنامه شعر (دفتر 3): بر تربت خورشید

به کوشش عباس براتی‌پور، محمدعلی مردانی.- تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، (چاپ دوم): 1369.
171 ص.
طراح روی جلد: علی وزیریان.
شمارگان: 6600 نسخه.
کتاب حاضر، شامل 96 قطعه شعر (در قالبهای غزل، قصیده، مثنوی، آزاد، دوبیتی و رباعی) است که توسط 96 شاعر و شاعره‌ی معاصر سروده شده‌اند. مضامین اشعار در بزرگداشت و سوگ حضرت امام خمینی (ره) می‌باشد. در ابیات و مصراعهای اشعار سروده شده، درباره رزمندگان، جانبازان، آزادگان و فرمانده‌ی کل قوا و دفاع مطالبی بیان شده است. همچنین مضامینی چون «شهید و شهادت»، «امام شهیدان» و «امام، فرمانده و پرچمدار رزمندگان» موجود است. برای مثال می‌توان به شعر «امیر لشکر توحید» (سروده‌ی سیدعلی حسینی فیروزکوهی) اشاره کرد. از جمله شاعران، می‌توان از افراد زیر نام برد: «حسین احمدی، معصومه افشین، آیت باقری، پژمان گیلانی، محمد دشتی، صادق رحمانی، حسین عبدی، امیر عاملی، عبدالجبار کاکایی و...». در اشعار سروده شده، از ابیات و مصراعهای اشعار حضرت امام خمینی (ره) نیز وام گرفته شده است.

[ صفحه 614]


سوره، گاهنامه شعر (دفتر 4): در قاب گلها

به کوشش سیمیندخت وحیدی.- تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، (چاپ اول): 1368.
143 ص.
طراح روی جلد: مجید قادری.
دفتر چهارم «سوره، گاهنامه شعر»، حاوی اشعار 37 تن از شاعران متعهد کشورمان است. مختصری از زندگینامه تعدادی از این شاعران قبل از شروع اشعار آنها به چاپ رسیده است. عناوین تعدادی از اشعاری که در ارتباط با دفاع مقدس هستند، همراه با نام شاعر و موضوع اشعار در زیر ذکر می‌شود: حسن احمدزاده عطایی: «سربلند»، در مورد رزمندگان سرافراز دفاع مقدس؛ «شهید»، درباره‌ی ارزش و مقام شهید؛ «از خاک بر افلاک»، در مورد عروج شهیدان، «زخم کهنه» درباره‌ی جانباز و ایثارگری‌های او و «وضوی خون»، در مورد عشق به شهادت در میان رزمندگان اسلام. اکرم محمدی: «قاب ذهن»، در مورد شهدای دفاع مقدس. محمد بهزاد: «ای بهار»، درباره‌ی عروج شهیدان دفاع مقدس، محمدعلی دهقان «دردها»، در سوگ لاله‌های پرپر شده‌ی جنگ تحمیلی، یعنی شهدا. شعبان زلیکانی: «کوچ چشمه»، در مورد مردانگی و ایثار شهدای دفاع مقدس؛ و....

سوره، گاهنامه شعر (دفتر 5): ضریح آفتاب

همکاران: محمود اکبرزاده، عبدالله حسینی، احمد زارعی، عباس ساعی، احمد قلی‌زاده.- تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، (چاپ دوم): 1369.
79 ص.- (ویژه شاعران خراسان).
اسامی شاعران این مجمومه عبارت است از: سید عبدالله حسینی، محمد موسوی، پروین غلامی، هادی اسماعیلی، محمدتقی احمدی، سید ابوطالب مفاخری، سعادت ملوک تابش، فضل‌الله قدسی، مصطفی محدثی‌خراسانی، مجید نظافت، سیدمحمد خسرونژاد، محمدکاظم کاظمی، محمدآصف رحمانی، جلال قیامی میرحسینی، جواد نعیمی، غلام‌عباس ساعی، هادی محمدزاده، حسن شنوایی، زهرا رضوی و نعیم المولی.
این مجموعه، حاوی آثاری از شاعران متعهد خراسانی است. بسیاری از اشعار این مجموعه، سروده‌های شاعران عضو «گروه شعر سازمان تبلیغات اسلامی مشهد» است و از آنجا که جمعی از شاعران مهاجر افغانی هم در حریم رضوی اقامت دارند، آثار آنان نیز در این مجموعه آمده است. عناوین و موضوع برخی از اشعار مربوط به دفاع مقدس و مسائل مربوط به آن، عبارتند از: «کاش» (جبهه‌های جنگ حق علیه باطل)؛ «بازمانده»، از عبدالله حسینی (عشق به شهادت)؛ «مصلای سبز نافله» از فضل‌الله قدسی، شاعر افغانی، (عظمت روحی رزمندگان اسلام)؛ «قبله‌ی دیدار»، از همین شاعر، (ایثارگری شهدای دفاع مقدس)؛ «داغ انتظار» از سید محمد خسرونژاد (غمنامه‌ای در دور ماندن از شهدای دفاع مقدس)؛ «منظومه‌ی سرخ» (شهدای دفاع مقدس)؛ «مرد جنگ»؛ از حسین شنوایی، (اراده‌ی قوی رزمندگان اسلام).

سوره، گاهنامه شعر (دفتر 7)

به کوشش عبدالجبار کاکایی، علیرضا قزوه؛ زیر نظر گروه شعر واحد ادبیات.- تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، (چاپ اول): 1374.
135 ص.
عنوان پشت جلد به انگلیسی:To Be or Not to Be: A Collection of Poetry
عنوان دیگر: میان ماندن و رفتن.
شمارگان: 3300 نسخه.

[ صفحه 615]

این گاهنامه حاوی مطالب زیر است: 35 قطعه شعر از شعرای معاصر ایران (شهرستانهای استان سیستان و بلوچستان) در قالبهای غزل، شعر سپید و شعر آزاد و سه قطعه شعر از شاعران معاصر جهان (برانکو میلی کوویچ، احمد دحبور، محمدشریف سعیدی)؛ نقد کتاب «من از رسوم کهن می‌گویم» (سروده‌ی محمدعلی محمدی)؛ گفت‌وگو با شاعر جوان ایرانی، بهروز یاسمی؛ گفت‌وگو با شاعر کرد، فرهاد شاکلی، و معرفی کتاب. قطعه شعرهای زیر در این مجموعه در ارتباط با دفاع مقدس هستند: «به دنبال تو»، از بنی‌احمدی (برای مرتضی آوینی)؛ «از سپیده»، سروده‌ی رجب افشنگ؛ «این یالهای آتش و خون» (به یاد هویزه) و «از میهن» از مجید زمانی‌اصل؛ «مردان مرد» از علی‌اصغر سیدآبادی؛ «مرور» از حیدر مهرانی؛ «شبهای جمعه‌ی ده ما» از حمید هنرجو.

سوسنگرد، پایتخت غیرت جهان: مجموعه شعر

نظام مولایی.- قم: مؤسسه فرهنگی نخلهای سرخ، (چاپ اول): 85.1378 ص.
شمارگان: 10000 نسخه.
مندرجات: فصل سرودهای سپید؛ فصل غزل؛ فصل رباعی؛ فصل دوبیتی؛ عاشقانه‌ها.
کتاب، مجموعه‌ی یازده قطعه شعر نو، هفت غزل، نه رباعی و نه دوبیتی است که از بین آنها، نه قطعه شعر نو، سه غزل، سه رباعی و پنج دوبیتی در ارتباط با جنگ است؛ به این قراز:
در بخش شعر نو: «نشانه‌ای برای شهیدان»، یادی از جبهه و رزمندگان؛ «کدام صبح بهاری؟»، یادی از مناطق جنگ؛ «گریز به سوی این است»، خاطره‌ی اعزام به جبهه؛ «مرا با شهیدان نسبتی است»، پیوند شاعر با شهدا؛ «سوسنگرد پایتخت غیرت جهان»، وصف سوسنگرد؛ «سلمان! سربلندی کجاست؟!»، یادی از جنگ.
در بخش غزل: «سهم سکوت»، یادی از جبهه؛ «هشت سال عشق»، در نکوهش افرادی که از ثمرات جنگ استفاده کرده‌اند؛ «عارفان جفیر»، وصف و یاد شهدا.
در بخش رباعی: «صد افسون»، شرمندگی از شهدا؛ «شهیدان شلمچه»، یاد شهدا؛ «در حسرت سوسنگرد»، حسرت روزهای جنگ.
در بخش دوبیتی: «رفیقان شهیدم»، یاد شهدا؛ «باران آتش»، یاد جبهه؛ «شهید»، وصف شهید؛ «باغبان» وصف بسیجیان؛ «بهشت آباد»، وصف شهر مهران.

سوگ سور برادرانم

[سروده] پروانه نجاتی.- تهران: عروج نور، 104.1381 ص.
طراح روی جلد: مسعود قندی.
شمارگان: 3000 نسخه.
کتاب حاضر شامل 28 قطعه شعر سروده شده توسط شاعر در قالب غزل و مثنوی درباره‌ی دفاع مقدس است و مضامینی چون: «شهید، شهادت، بسیجی، ایثار، و...» دستاویز شاعر قرار گرفته‌اند. اشعاری نیز به مناسبتهای خاص سروده شده‌اند؛ از جمله: «شب و شهاب» به شهدای گمنام، «کی.... میا» به شهدای تفحص، «زیارت» به بانوان شهید فاجعه مکه، «مباد، دیگر مباد» به خاطره‌ی غم‌انگیز عهدنامه‌ی گلستان، «شرح پرواز» به شهید دکتر مجید بقایی فرمانده‌ی شهید قرارگاه کربلا، «تابوت اندوه» به شهید صیادشیرازی، «صبح خونین دزلی» به سردار شهید حاج مجید سپاسی (از سرداران لشگر نوزده فجر استان فارس)، «ققنوس» به خلبان شهید عباس دوران، «مردی از ایل شقایق» به سردار شهید طهراس‌چگینی (از فرماندهان لشگر نوزده فجر فارس)، «سوگ سور برادرانم» به شهید لطف‌الله جهانتاب و شهید فنی.

[ صفحه 616]


سوگنامه بلخ

ابوطالب مظفری.- تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری،(چاپ اول): 1372.
80 ص.: (دفتر ادبیات و هنر مقاومت؛ شعر: 2).
پشت جلد به انگلیسی: Balkh Lamentations
طراح روی جلد: علیرضا ذاکری.
عنوان روی جلد: مجموعه شعر سوگنامه بلخ.
اشعار این کتاب در سه قالب مثنوی، غزل، رباعی و دوبیتی سروده شده‌اند، بدین قرار: نه قطعه مثنوی، سیزده قطعه غزل، پنج قطعه شعر در قالب شعر آزاد و تعدادی دوبیتی و رباعی. شاعر در ابتدای کتاب اشاره نموده است که این کتاب را به احمد و محمد و علی - سه شهید قبیله‌اش - تقدیم می‌نماید. قطعه شعرهای «بشنو این قصه‌گو قصه گوید» و غزل شماره‌ی «10» با نام «با تو» به محمدحسین جعفریان تقدیم شده است؛ قطعه شعرهای «گردباد و شانه‌های زخمی» برای شهیدان دفاع مقدس و شهادت سروده شده‌اند. «فریاد صبح»، مثنوی برای قیام 24 حوت 1357 و «فصل درد» مثنوی در رثای بزرگ بیدارگر اقالیم قبله امام خمینی (ره) است.

سوگنامه شهیدان، حدیقه الشهداء

[گردآورنده] ابراهیم بابایی‌آملی.- قم: میراث ماندگار، (چاپ اول): 128.1380 ص.
کتابنامه: ص. 128.
شمارگان: 3000 نسخه.
مجموعه‌ی حاضر شامل اشعار و مراثی است که در مدح و منقبت شهید، شهادت و شهیدان صدر اسلام و ایران سروده شده‌اند. همچنین مطالبی درباره‌ی فضایل اهل‌بیت (ع) در کتاب آمده است. کتاب، شامل یک متعدد و دو حدیقه (فصل) است. مطالب متعدد شامل تشریح فضایل شهید در قرآن و روایات و انگیزه‌ی تألیف کتاب است. حدیقه اول: بخشی از سیره‌ی حضرات پیامبر اکرم (ص)، علی (ع)، زهرا (س) و حسین (ع) و مصیبت‌نامه‌ی کربلا؛ حدیقه‌ی دوم: مدح و مصیبت، نوحه و مراثی در عزای خاندان پیامبر (ص) و کبوتران خونین‌بال (شهیدان جنگ ایران و عراق)، و قطعه شعرهای «در سوگ شهدا»، «سرخ‌رویان فاتح»، «اهداف شهید»، «معراج شهیدان»، «حماسه‌ی شهادت»، «شهید آباد ایران»، «افتخار شهیدان»، «پیام شهید به جوانان» «پیام شهیدان»، «وصیتنامه شهید»، «تربت شهیدان»، «شهید گمنام»، «رزمنده‌ی پرافتخار» و بسیاری اشعار دیگر است که در قالبهای غزل، دوبیتی و رباعی، درباره‌ی دفاع مقدس و شهیدان سروده شده‌اند.

سیاه مشق (3)

سایه تهران: توس، (چاپ دوم): 1369.
241 ص.- (شعرهای معاصران؛ 11).
شمارگان: 5500 نسخه.
کتاب حاضر، شامل 124 قطعه شعر در قالبهای غزل، دوبیتی، رباعی، مثنوی و چهارگاه، با مضامین متعدد است؛ از جمله: «عشق، وصل، امید، حسرت، آرزو، وفاداری، درد، مضامین اجتماعی، مضامین عرفانی و نیایش پروردگار و...» قطعه شعرهای «خون بلبل، سماع سوختن، یادگار خون سرو، هم‌پیمان، در پرده خون، گل‌افشان خون، مژده‌ی آزادی و هنر گام زمان» درباره‌ی شهید، شهادت، پیروزی و جنگ سروده شده‌اند.

[ صفحه 617]


سیمای بسیج

سید جمال‌الدین کریمی.- تهران: الوفاء، (چاپ اول): 42.1374 ص.
کتاب «سیمای بسیج»، یک مجموعه‌ی شعر از «سید جمال‌الدین کریمی» است و تمامی اشعار چاپ شده در آن، در ارتباط با جنگ تحمیلی عراق علیه ایران است. عناوین و موضوع تعدادی از اشعار این کتاب به قرار زیر است: «سیمای شهید»، در مورد شهادت شهید و ادامه‌ی راه او توسط رزمندگان اسلام؛ «سیمای بسیج»، در مورد شجاعت و دلاوری بسیجی در جبهه‌های نبرد؛ «سیمای امام»، در مورد رحلت جانگداز امام (ره) و ادامه‌ی راه ایشان؛ «سیمای جانباز»، در مورد افتخار جانباز به این که دست و پای خود را در راه اسلام فدا نموده است؛ «سیمای اروند»، در مورد اروندرود که شاهد دلاوری رزمندگان در جبهه‌ها بوده است؛ «سیمای شهید فهمیده»، در مورد عظمت ابعاد روحی آن شهید و «سیمای خرمشهر»، در مورد آزادسازی خرمشهر.

سینای سبز عشق: اشعار برگزیده در مسابقه فرهنگی ایثار

به کوشش عباس براتی‌پور.- تهران: بنیاد مستضعفان و جانبازان انقلاب اسلامی، معاونت فرهنگی اجتماعی و هنری، بخش جانبازان، اداره کل امور هنری، 128.1376 ص.
شمارگان: 3000 نسخه.
این کتاب به مناسبت هفته گرامیداشت مقام جانباز، در سال 1374 چاپ شده است.
مجموعه‌ی حاضر شامل 72 قطعه شعر در قالبهای شعر آزاد، غزل، مثنوی، رباعی و دوبیتی است که توسط 53 شاعر معاصر به مناسبت گرامیداشت مقام جانباز سروده شده‌اند. تعدادی از شاعران خود، جانباز و یا از خانواده‌ی جانبازان هستند. موضوع اشعار در خصوص جنگ، ارزش و مقام جانباز، تجلی و منقبت ایثار، رزمندگان و شهدا، مدح و ثنای حضرت ابوالفضل (ع) و مواردی از این قبیل است. در این میان شاعران، می‌توان از افرادی چون «مهرناز آزاد، عباس باقری، سمانه توفیق‌زاده، محمدعلی صالحی، شکیب غلامی، حمید هنرجو، بهزاد صدیقی...» نام برد. تعدادی از اشعار به شهدا و اشخاص تقدیم شده است.

شاعران صلح: مجموعه شعری از شاعران معاصر

ری‌را عباسی.- تهران: نشر قطره، (چاپ اول): 1381.
286 ص.- (نشر قطره؛ 331. هنر و ادبیات ایران؛ 80).
طراح روی جلد: پری‌ناز شجره.
عنوان پشت جلد به انگلیسی:Poets of peace: A collection of poems of contemporary Iranian poets
شمارگان: 2200 نسخه.
این کتاب، مجموعه‌ای از اشعار سروده‌ی 76 شاعر و شاعره‌ی معاصر در ارتباط با جنگ و صلح است. بعضی از اشعار برای مناسبتها و اشخاص خاصی سروده شده‌اند؛ از جمله: «شلوار تا خورده دارد» از سیمین بهبهانی برای جانبازان، «بمباران شیمیایی این دایره ممنوع است (قطعات یدکی)» از رزا جمالی با موضوع بمباران شیمیایی، شعری بدون عنوان از کسری عنقایی برای «زلاتا فیلیپوویچ» دختر مسلمان بوسنیایی و «محمدحسین فهمیده»، و.... برخی شاعران دیگر این مجموعه عبارتند از: «منوچهر آتشی، اصلان پاشا، سپیده جدیری، کسری حاج سیدجوادی، یدالله رویایی، محمدرضا شفیعی‌کدکنی، فاروق صفی‌زاده، ری‌را عباسی، پوران فرخزاد، پوران کاوه، عفت کیمیایی، کیومرث منشی‌زاده، نازنین نظام‌شهیدی، فیروزه یحیی، رسول یونان و...».

[ صفحه 618]


شال نیلوفر

اسدالله نوری؛ خط علی قاسمی.- قم: مؤسسه فرهنگی همسایه، (چاپ اول): 1377.
142 ص.
عنوان روی جلد به انگلیسی: Sal- E Nilufar: Showl of Nenuphar
طرح روی جلد: باقر عباسزاده.
شمارگان: 2000 نسخه.
مجموعه‌ی حاضر شامل 75 قطعه شعر است که در قالبهای غزل، شعر آزاد، دوبیتی و رباعی، مثنوی و قصیده سروده شده‌اند. اشعار، دارای مضامین مختلفی هستند؛ از جمله: «مناجات با خدا، مرگ، ظلم و بیداد در جامعه، در مدح و منقبت اهل‌بیت (ع)، مردم آمل، یادی از شهریار، عشق و عاشقی، مضامین عرفانی، مادر، و...». قطعه شعرهای «تو آمدی»، «به کبوترهای بازگشته از قفس»، «آتش عشق»، یک دوبیتی به یاد شهید ناصر خاجو، دوبیتی‌های پراکنده (با عنوان «زمزمه‌ها و فریادها») و «مثنوی وحدت» در ارتباط با دفاع مقدس، آزادگان، شهید و شهادت سروده شده‌اند.

شانه‌ها و گیسوان: مجموعه اشعار

صابر امامی.- تهران: زلال، (چاپ اول): 1369.
63 ص.: مصور.
صابر امامی در سال 1341 در روستای کراب از توابع شهرستان مرند متولد شد. از دبیرستان فردوسی تبریز دیپلم علوم‌تجربی گرفت. انقلاب مسیر زندگی او را تغییر داد و برای یافتن حقیقت به شهر قم رسید. در تمام مدت با ارگانهای انقلاب اسلامی همکاری داشته است و تا کنون نوشته‌ها و داستان‌های فراوانی از او در رسانه‌های گروهی و مجامع فرهنگی هنری کشور ارائه شده است.
کتاب، حاوی چهل قطعه شعر در قالبهای مختلف غزل، آزاد، دوبیتی و رباعی است. اشعار دارای موضوعات متعدد اجتماعی و عرفانی است. اشعاری که در این کتاب در ارتباط با دفاع هستند، عبارتند از: قطعه شعرهای «شهر وفاداران، سردار دوران، جبهه، سرخ پیکران و سرخ بالان» که در مضامین جنگ، شهیدان و دفاع مقدس سروده شده‌اند. قطعه شعر «رسول آب» نیز در مدح و ثنای حضرت ابوالفضل و واقعه کربلا و دوبیتی «سرخ پیکران»، در مورد جانبازان دفاع مقدس و ارزش جانبازی سروده شده است.

شاهد نامه: پژواکی از حماسه‌ی هشت سال دفاع مقدس

سروده بهمن کرمی.- اصفهان: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، لشکر 14 امام حسین (ع)، 1376.
355 ص.- (کنگره بزرگداشت سرداران و بیست و سه هزار شهید استان اصفهان؛ مجموعه آثار: 52).
مجموعه شعر «شاهدنامه» سروده‌ی تیمسار بهمن کرمی، اثری حماسی درباره‌ی هشت سال دفاع مقدس و دلاورمردی ملت مسلمان ایران در برابر تهاجم رژیم عراق است. سراینده از آیات و روایات بهره‌ی فراوان برده و مقاومت و پایداری مردم، استحکام رأی دریادلان سپاهی، بسیجی و ارتشی و جانبازی گلگون کفنان از موضوعهایی است که به آنها پرداخته شده است. صحنه‌هایی از معروف‌ترین عملیاتها (ثامن‌الائمه (ع)، طریق‌القدس، محمد رسول الله (ص)، فتح‌المبین، والفجر و...)، نبردهای هوایی، فتح شهرهای عراق (مانند خرمال، دوجیله و حلبچه)، بمباران شیمیایی حلبچه، حماسه‌ی نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، و... در این کتاب، به نظم، به تصویر کشیده شده است. در آخر، انتقاد سراینده از فرصت‌طلبان متظاهر به دین و زراندوزان و بدحجابان و بی‌بند و باری‌های اخلاقی آورده شده است. در انتهای کتاب از صفحه‌ی 343 به بعد فهرست‌های راهنما با عناوین فهرست نام اشخاص، فهرست نام جای‌ها، فهرست نام و فهرست ترتیبی عملیاتها آورده شده است. پیشگفتار کتاب به قلم دکتر حسین رزمجو است.

[ صفحه 619]


شبلی و آتش

علیرضا قزوه.- تهران: اهل قلم، 1374.
1369 ص.- (سلسله انتشارات اهل قلم؛ 3. شعر معاصر ایران؛ 1).
کتاب در سه بخش «غزل، دوبیتی و نوسروده‌ها» تنظیم شده است. در بخش غزل، اشعار مرتبط با دفاع مقدس عبارتند از: «غزل خاطرات» که بیانگر باقی ماندن یاد شهیدان است؛ «نان و خنجر» به یاد شهدای دفاع مقدس؛ «غزل درد» شعری است که به سید مرتضی آوینی، شهید قلم، تقدیم شده است و تعجیل او را در رسیدن به معبود نشان می‌دهد. در بخش دوبیتی نیز چند دوبیتی به مسأله‌ی شهدای دفاع می‌پردازد. در بخش نوسرودها «در ناگهانی از گل و لبخند» اشاره‌ای به رفتن بی‌بازگشت رزمندگان در دفاع مقدس دارد؛ «ژرفاء» شعری است تقدیم به آوارگان کرد عراقی و «کاش آخرین ستاره می‌شدم» عشق و علاقه‌ی مردم ایران به شهادت را نشان می‌دهد.

شرجی آواز

احمد عزیزی.- تهران: برگ، (چاپ اول): 1368.
173 ص.
طراح روی جلد: حبیب صادقی.
کتاب، حاوی سیزده قطعه شعر از سروده‌های احمد عزیزی در رابطه با موضوعهای مختلف است. اشعاری از این مجموعه که در رابطه با دفاع مقدس هستند، عبارتند از: «وجین‌زار» (دومین شعر این کتاب) که در ارتباط با میهن عزیز اسلامی و شهدای دفاع مقدس و گلگون بودن خاک ایران سروده شده است؛ «بندر افسانه» در ارتباط با سرزمین ایران؛ «ناز شمشیر» در ارتباط با شهدای دفاع مقدس و همچنین رحلت حضرت امام خمینی (ره) که شهیدان به دیدار او می‌شتابند.

شرح خوابهای گم شده: مجموعه شعر

ضیاءالدین شفیعی؛ کارشناسی گروه شعر.- تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، (چاپ اول): 76.1377 ص.
شمارگان: 3300 نسخه.
عنوان پشت جلد به انگلیسی: The Description of the Lost Dreams, A Collection of Poetry
مجموعه‌ی حاضر شامل 37 قطعه شعر در قالبهای غزل، شعر آزاد، دوبیتی و رباعی است که درباره‌ی موضوعهای مختلفی سروده شده‌اند؛ از جمله: در مدح و ثنای اهل‌بیت (ع)، اشعاری درباره‌ی رزمندگان افغانی، نذر حضرت قمر بنی‌هاشم، نذر حضرت فاطمه زهرا (س)، در غربت حضرت امیر (ع)، درباره‌ی زلزله شمال و.... اشعار زیر نیز در ارتباط با جنگ و دفاع مقدس سروده شده‌اند: «غزل دلخوشی»، تقدیم به پیشانی بندهای باغ ملکوت؛ «غزل روشنی» به احترام شهید احمد زارعی؛ «غزل حاج همت»، به شهید همت تقدیم شده است، «رجعت سرخ» برای شهید غریب تندگویان و «به جای خیرگی» در ارتباط با جنگ. در پایان کتاب، گفتگویی با شاعر - برگرفته از بخش «بشنو از نی» روزنامه‌ی اطلاعات مورخ 23 / 6 / 1372 درباره‌ی شعر و شاعری - ارائه شده است.

شرق عشق

محمدخلیل مذنب‌جمالی.- تهران: برگ، 77.1375 ص.
عنوان روی جلد: شرق عشق، مجموعه شعر.
پشت جلد به انگلیسی: East of Love
کتاب «شرق عشق»، حاوی سی‌وچهار قطعه شعر در موضوعهای مختلف - از جمله دفاع مقدس - می‌باشد نام و

[ صفحه 620]

موضوع اشعاری که در ارتباط با دفاع مقدس هستند، شامل این موارد است: «گم شده» که به جاویدالاثرهای جنگ تحمیلی تقدیم شده و در سوگ همین عزیزان سروده شده است؛ «پس از مرگ»، در مورد شهدای دفاع مقدس و حماسه‌ای که آنها برای تاریخ به جای گذاشتند. «گلبانگ ظفر»، در مورد حماسه‌ها و رشادت‌های رزمندگان و شهادت آنان؛ «شب در شب»، در بیان این که جنگ بین حق و باطل همیشه ادامه خواهد داشت. قابل ذکر است که در این کتاب اشعاری در مورد رحلت حضرت امام (ره)، حضرت آیت‌الله خاتمی و رهبر معظم انقلاب به چاپ رسیده است.

شطحی در فراق

محمدرضا رحیمی.- [تهران]: بنیاد شهید انقلاب اسلامی، نشر شاهد، (چاپ اول): 1376.
85 ص.
طراح روی جلد: رضا حسینی.
شمارگان: 2200 نسخه.
کتاب حاضر شامل 43 قطعه شعر در قالبهای غزل، مثنوی، دوبیتی، رباعی و نوسروده‌ها است که درباره‌ی موضوعهای مختلفی سروده شده‌اند. اشعار زیر در ارتباط با دفاع مقدس هستند: «یادگار آتش»، «خونین‌شهر»، «حماسه‌ی صبح»، «انعکاس عشق» (تقدیم شده به شهیدان سرافراز عملیات والفجر مقدماتی)، «حکیمان در خویش»، «لب تبدار تو»، «این روزها»، «تو بیا خوبترین گاه غزلخوانی من»، «دوباره می‌آیی»، «مسیح عشق»، «شقایق»، «کجا صاحبدلی؟ هیهات، هیهات»، «سوسن باغ»،«آوای زلال» و «شعر سپید من».

شعر اربعین

به کوشش دفتر تحقیق و پژوهش بنیاد شهید انقلاب اسلامی؛ زیرنظر نصرالله مردانی.- تهران: بنیاد شهید انقلاب اسلامی، نشر شاهد، (چاپ اول)؛ 164.1377 ص.
شمارگان: 5000 نسخه.
مجموعه شعر اربعین شامل 57 قطعه شعر از 28 شاعر و شاعره‌ی معاصر است که در قالبهای غزل، مثنوی، شعر آزاد، دوبیتی و رباعی سروده شده‌اند. این اشعار در اولین کنگره‌ی شعر اربعین ارائه شده‌اند. از مضامین اشعار می‌توان موارد زیر را نام برد: «مدح و منقبت سالار شهیدان حسین‌بن‌علی (ع)، کربلا، عاشورا، شهدای کربلا و...». قطعه شعرهای «صنوبران خونین» (از شهید قنبر زارع)، «یاد سیاوش و راه عاشقی» (از حمید سبزواری)، «یاسهای زخمی» (از خسرو قاسمیان)، «خط پایان» (از ایرج قنبری)، «داغ برادر» (از سیمیندخت وحیدی) در وصف شهید، شهادت و دفاع سروده شده‌اند.

شعر بی قراری

علیرضا فیروزی؛ خط: عظیم سامی.- فسا: خانواده شهید علیرضا فیروزی،[?1369].
85 ص.: نمونه، عکس.
اگرچه بیش از بیست و دو بهار از عمر پربار شهید علیرضا فیروزی نمی‌گذشت، اما در همین مدت کوتاه، تجارب دردمندانه‌ای را با شعرها و نقاشی‌هایش بیان کرد تا آنجا که آثار درخور توجه‌ای از خود به جای گذاشت. کتاب، حاوی 26 قطعه شعر درباره‌ی موضوعهای مختلف، از جمله دفاع مقدس، است. اشعار مرتبط با این موضوع در زیر ذکر می‌شود: «جاودانگی»، برای بسیجیان شهید؛ «هدیه»، در مورد حمله‌ی شیمیایی عراق به شهر حلبچه؛ «شعر بیقراری»، در رابطه با شهدای عملیاتهای کربلای چهار و کربلای پنج، به ویژه شهید مظلوم محمدجعفر شکرپور؛

[ صفحه 621]

«صحبت دیوانه»، شعری است که در جبهه‌های جنوب سروده شده، وصف حال شاعر است؛ «معراج»، در سوگ شهدای دفاع مقدس؛ «رو کن به سوی جبهه‌ها»، هشدار به همه‌ی افراد برای رفتن به جبهه‌ها و «صبح ظفر»، شرح ایثارگری‌های شهیدان در دفاع مقدس.

شعر جنگ

سروده فریدون حدادسامانی.- سامان: عمان سامانی، 79.1373 ص.
عنوان روی جلد: شعر جنگ: گزیده‌ای از الفیه جنگ.
عنوان پشت جلد به انگلیسی: War Poem
«شعر جنگ»، سروده‌ی حدادسامانی، قطعه‌ای بلند است که در آن، شاعر به یادآوری گذشته می‌پردازد؛ از جبهه می‌گوید و وضعیت جبهه‌ها و صفای آنجا را بیان می‌کند. رزمندگان و خصوصیات آنان را در جبهه بیان می‌کند و به روابط دوستانه و حال و هوای جبهه قبل از عملیات و چگونگی حمله‌های برق‌آسای رزمندگان به دشمن زبون می‌پردازد. شاعر در این شعر از «دلاوری آرپی‌جی زن‌ها، واحدهای توپخانه، تیربارچی‌ها و شهامت آنان، مجروحان و صبر و استقامت آنان، وصایای شهدا، چگونگی شهادت آنان، اسیر شدن نیروهای عراقی و زبونی این نیروها، اسرای ایرانی و سختیهایی که تحمل کردند، صبر و استقامت آنان و مبارزه تا آخرین لحظه، مفقودالاثرها، عملیاتهای مختلف و مکانهای گوناگون و...» سخن گفته است. شاعر همچنین به وصیتنامه‌های شهیدان و درسهایی که می‌توان از آنها گرفت و آغاز جنگی دیگر در جبهه‌ی فرهنگی اشاره کرده است.

شعر جنگ

وزارت ارشاد اسلامی، اداره کل تبلیغات و انتشارات.- تهران: وزارت ارشاد اسلامی، اداره کل انتشارات و تبلیغات، 220.1362 ص.
شمارگان: 10000 نسخه.
کتاب «شعر جنگ» که در مهرماه 1362 به مناسبت سومین سالگرد جنگ تحمیلی منتشر شد، مجموعه‌ای از 36 قطعه شعر از شعرای نامور و متعهد معاصر ایران اسلامی است. این اشعار در وصف جان بر کفان و ایثارگران سرزمین ما (که ایثارگرانه در دفاع مقدس شرکت کرده، برای نابودی باطل جنگیده‌اند) سروده شده‌اند. «محمود آقاجانی (صابر)، مهدی اخوان‌ثالث، حسین اسرافیلی، قیصر امین‌پور، مهرداد اوستا، محمودشاهرخی، سپیده کاشانی و...» از جمله سرایندگان اشعار و «شهیدان، دلاوری و جانبازی، عشق به شهادت و جان باختن در راه اسلام و رهبر، حماسه‌آفرینیهای رزمندگان، ایثار عزیزان مدافع وطن اسلامی، خرمشهر و آبادان موضوعات شعرها هستند.

شعر جنگ: گامی در راستای مبارزه با تهاجم فرهنگی

سروده فریدون حدادسامانی.- شهرکرد: عمان سامانی، [1377].
468 ص.
طراح روی جلد: علی موسوی.
عنوان پشت جلد به انگلیسی: War Poem
بسیجی «فریدون حدادسامانی» - که معتقد است سالها به فرمان مقتدای خود جان بر کف، در جبهه‌های نبرد حق علیه باطل شرکت داشته است - پس از جنگ نیز با سرایش اشعاری حماسه‌وار برای جنگ، جبهه و رزمندگان،

[ صفحه 622]

در صحنه‌ی مبارزه علیه تهاجم فرهنگی وارد عمل شده است. این کتاب، مجموعه‌ی چهل قطعه شعر در مورد «رزمندگان اسلام، سرداران جنگ، بسیجیان، جبهه‌ها و...» است. تعداد ابیات این کتاب، 2855 بیت (به عدد تعداد روزهای دفاع مقدس) است. این اشعار، شور و هیجان روزهای جنگ را در خواننده زنده می‌کنند.

شعر جنگ: مجموعه اشعار منتخب به مناسبت بزرگداشت هفته جنگ تحمیلی، یادبود پنجمین سالگرد دفاع مقدس

گردآوری و تنظیم: وزارت ارشاد اسلامی، شورای شعر اداره کل انتشارات و تبلیغات.- تهران: وزارت ارشاد اسلامی، اداره کل انتشارات و تبلیغات، (چاپ اول): 210.1364 ص.
شمارگان: 3000 نسخه.
مجموعه‌ی حاضر شامل 134 قطعه شعر از 27 شاعر است که به مناسبت پنجمین سالگرد دفاع مقدس گردآوری شده و به چاپ رسیده‌اند. موضوعهای اشعار بسیار متنوع است ولی محور اصلی همه‌ی آنها جبهه، شهید و شهادت و دفاع مقدس است. تنظیم کتاب بر اساس الفبای نام خانوادگی شاعران است. در بین اسامی شاعران، اسامی افراد زیر دیده می‌شود: «محمود آقاجانی، مهرداد اوستا، ساعد باقری، عباس براتی‌پور (سروان)، پارسا بروجردی، طاهره ثقفی، پرویز بیگی حبیب‌آبادی، احمد خوانساری، احد ده‌بزرگی، حسن صداقت، محمود عباد، ایرج قنبری، جواد محدثی، ثابت محمودی (سهیل)، عبدالجبار کاکایی، سپیده کاشانی، مشفق کاشانی و...».

شعر جوان: مجموعه اشعار زنان معاصر

به کوشش سیمیندخت وحیدی.- تهران: نشر حدیث، (چاپ اول): 232.1375 ص.
شمارگان: 4000 نسخه.
این کتاب، حاوی 114 قطعه شعر سروده‌ی شاعران زن معاصر است. موضوع اشعار متعدد و مختلف است که از آن جمله می‌توان به «مدح و ثنای اهل‌بیت (ع)، امام زمان (عج)، انتظار، جنون، عشق، کربلا، عاشورا و...» اشاره کرد. از این بین، اشعار: «خون‌بها، (سروده‌ی فاطمه تعدادی)، ردپایی سوخته (از شیما تقیان‌پور، به یاد شهید آوینی)؛ چند قطعه شعر تقدیم به ابراهیم حاتمی‌کیا و چند قطعه‌ی دیگر به یاد مرتضی آوینی» در این مجموعه به چاپ رسیده‌اند. قطعه شعرهای «مردان جبهه و شقایق (از منصوره عرب سرهنگی)، حماسه‌ی شقایق (از زیبا طاهریان)، دریای بی‌پایان و به دختران چفیه به سر (از مرضیه موفق شورجه)» درباره‌ی شهادت، شهیدان و رزمندگان دفاع سروده شده‌اند.

شعر در سنگر

مصطفی اولیائی.- خوزستان: اداره کل ارشاد اسلامی خوزستان، واحد انتشارات، 1360.
23 ص.
این کتاب، مجموعه‌ی یازده قطعه شعر است که در ماههای آغازین جنگ نوشته شده است. قطعه شعر «سپاه پاسدار» در تجلیل از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، قطعه شعرهای «جنگ احزاب» و «بازی دراز» در مورد جنگ در منطقه‌ی بازی دراز، «محرم خوزستان» و «حماسه‌ی قرن» درباره بمباران وحشیانه‌ی شهرهای مرزی کشور توسط رژیم بعثی عراق، «سوسنگرد» و «الله‌اکبر» در مورد جنگ در جبهه‌ی سوسنگرد و عملیات الله‌اکبر و قطعه شعر «ذوالفقاری» در مورد شهادت ده نفر پاسدار در جبهه‌ی ذوالفقاری (آبادان) است. چهار قطعه شعر آخر بدون عنوان است که دو قطعه آن به برادران دیده‌بان، «ستوان محمود توجه و سروان هوشمند» تقدیم شده و در ارتباط با دیده‌بانی در

[ صفحه 623]

جنگ است. سومین قطعه به مناسبت شهادت برادر پاسدار «محسن زارعی» و آخرین شعر به مناسبت شهادت برادر «صادق محمدپور» (در روز فتح جبهه‌های مالکیه، الله‌اکبر و شوش) است.

شعر شهادت

گردآوری و تنظیم واحد روابط عمومی و بین‌الملل بنیاد شهید انقلاب اسلامی.- تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، اداره کل انتشارات و تبلیغات، (چاپ اول): 1367.
319 ص.
شمارگان: 3000 نسخه.
کتاب حاضر مجموعه‌ای از اشعار 102 شاعر معاصر است. این اشعار درباره‌ی شهید و شهادت و در قالبهای متنوعی چون غزل، قصیده، رباعی، دوبیتی و شعر آزاد سروده شده‌اند. در مطلع کتاب، شعر «شهیدان خدایی» از مولانا ارائه شده است. تنظیم کتاب بر اساس نام‌خانوادگی سرایندگان اشعار است. اشعار، شامل مناسبتها و مضامین متعددی می‌شوند؛ مانند: «شهیدان گمنام، فرزندان شهید و شهدای هفتم تیر». تعدادی از اشعار به شهیدانی از دفاع مقدس، مفقودالاثرها و شهدای بمبارانها تقدیم شده‌اند.

شعر و شمشیر

صمد قاسم‌پور.- [بی‌جا]: ستاد برگزاری کنگره بزرگداشت سرداران شهید آذربایجان، (چاپ اول): 173.1374 ص.
بالای عنوان: مجموعه شعر.
این کتاب از هفت بخش تشکیل شده است. «مخمس، مثنوی، غزل، قصیده، قطعه، غواصلار و منظومه‌ی شهیدان آب». در ابتدای کتاب، فرازی از فرمایشات رهبر معظم انقلاب اسلامی، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای درباره‌ی هنر و شعر آمده است. برخی از اشعار کتاب، در بخش «مخمس‌ها»، عبارتند از: قطعه شعرهای «میر شهدا» درباره‌ی شهدای دفاع مقدس و «لشکر همیشه پیروزی تو را» به یاد سرداران شهید مهدی باکری، شفیع‌زاده، تجلایی، حمید باکری و مرتضی یاغچیان. در بخش «مثنوی‌ها»، قطعه‌ی «مهدی‌نامه» در سوگ شهید مهدی باکری سروده شده است. در بخش «غزلیات»، «منصور ما» برای سردار شهید احمد مقیمی، «طور شلمچه» موشحی برای شهید حبیب هاتف، «حدیث عشق» درباره‌ی مهدی مرام‌شهیدی و «یادگار کاروان» برای جانبازان سروده شده‌اند. در بخش «قصیده‌ها»، «بسیجی» درباره‌ی ارزش بسیجی بودن و «در سوگ شهادت»، به مناسبت پذیرش قطعنامه سروده شده‌اند.

شعری برای آرش، طرحی برای نمایش

اسماعیل همتی.- بی‌جا: انتشارات نقش‌هستی، (چاپ اول): 100.1376 ص.
شمارگان: 3000 نسخه.
کتاب، دارای زمینه‌ای از جنگ است. بنابر داستان این کتاب، که به شعر سروده شده است، پسری به نام آرش به اتمام رسیدن جنگ عراق علیه ایران برای مشخص کردن مرزهای دو کشور، تیر و کمان خود را بر می‌دارد، از مکانهای مختلف عبور می‌کند و با افراد زیادی صحبت می‌نماید؛ که همه برای او دعا می‌کنند. وی، مانند آرش کمانگیر زمان ساسانیان، تیر خود را از کمان رها می‌کند تا مرزها را مشخص کند و خود با حالتی بیمار به سوی دهکده‌ی خود باز می‌گردد. داستان، تلفیقی از زمان کنونی و جنگ زمان ساسانیان است.

[ صفحه 624]


شعله در خیمه‌ی ابر

محمدعلی حضرتی.- تهران: مؤسسه فرهنگی آفرینه، (چاپ اول): 96.1374 ص.
عنوان پشت جلد به انگلیسی: Flame in the Tent of the Cloud
این مجموعه، شامل چهل قطعه شعر است. اشعاری که در ارتباط با دفاع هستند، عبارتند از: «پاییزی (2)»، شجاعت و شهامت رزمندگان جبهه‌های نبرد حق علیه باطل را بیان می‌کند؛ «شمع آتش‌نژاد» به جانباز شهید صادق انبارلویی تقدیم شده است؛ او که همیشه یادش زنده خواهد ماند؛ «دریا به دریا» به آزاده‌ی عزیز سیدعلی‌اکبر ابوترابی (رئیس ستاد امور آزادگان) تقدیم شده است؛ «تاکسیدرمی» به یاد شهید احمد زارعی سروده شده و یادآور شده است که او در جبهه‌ها مثل شیری غرش می‌کرد و «بازگشت مرد» به سید مصطفی حاج سیدجوادی، خورشیدی از منظومه‌ی سه هزار شهید تقدیم شده است.

شعله گیاه: مجموعه شعر 70 - 66

سروده پرویز حسینی.- تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، (چاپ اول): 1375.
68 ص.- (کارشناسی گروه شعر).
طراح روی جلد: کامیار صادقی.
عنوان پشت جلد به انگلیسی: The Flame of Bushes A Collection of Poetry
شمارگان: 3300 نسخه.
کتاب «شعله‌ی گیاه» حاوی 45 قطعه شعر است که «پرویز حسینی» بین سالهای 1366 تا 1370 سروده است. این سروده‌ها در ارتباط با دفاع مقدس و موضوعهای مرتبط با آن هستند. از جمله، «فرزندان خورشیدی» که «برای آزادگانی که تندیس رنج و استقامت‌ند»، سروده شده است و در آن، ورود آزادگان را به میهن خوشامد می‌گوید. «جنوب، جنوب» از کرخه و کارون، آرامگاه خیل شهیدان مفقودالاثر، سخن می‌راند. «ترانه‌های جنگ» از آمادگی رزمندگان و بقای یاد شهیدان و ادامه‌ی راه آنان سخن گفته است. در «منظومه‌ی کاکایی» - که برای مهاجران جنگ تحمیلی سروده شده است - از غربت مهاجران و صبر و تحمل آنها و انتظارشان برای بازگشت به دیار خود و دوباره ساختن خانه و کاشانه خویش سخن می‌گوید و در «طرحهای کوچک بمباران» از وضعیت کشته‌ها و ساختمانهای فرو ریخته در اثر بمباران سخن گفته شده است.

شقایق‌های اروند: مجموعه اشعار ششمین کنگره سراسری شعر دفاع مقدس (آبادان، مهرماه 1375)

کنگره سراسری شعر دفاع مقدس.- ستاد کل نیروهای مسلح، بنیاد حفظ آثار و ارزشهای دفاع مقدس، مدیریت ادبیات و انتشارات، 1376.
300 ص.- (مجموعه شعر دفاع مقدس؛ 8).
شمارگان: 3000 نسخه.
به مناسبت برگزاری هفتمین کنگره سراسری شعر دفاع مقدس (قزوین: 1376).
کتاب حاضر، حاصل برگزاری «ششمین کنگره‌ی سراسری شعر دفاع مقدس» در شهر مقاوم آبادان است. اشعار کتاب از میان آثار قرائت شده در کنگره یا ارسال شده به دبیرخانه برگزیده شده‌اند. ملاک انتخاب، قدرت و استحکام نسبی اشعار و تناسب مستقیم آن با موضوع کنگره است. تعداد اشعار مندرج در کتاب، 144 قطعه، سروده‌ی 109 شاعر و شاعره است. در میان اسامی سرایندگان اشعار، نام شعرای شناخته شده در کنار اسم شاعران گمنام دیده می‌شود. در انتهای کتاب، بخش «ضمایم: بیانات و دیدگاهها» آمده است که شامل پیام ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران در سال 1375(آقای هاشمی رفسنجانی)، ریاست محترم بنیاد حفظ آثار و ارزشهای دفاع

[ صفحه 625]

مقدس (آقای مهندس چمران)، نماینده‌ی ولی‌فقیه و امام جمعه آبادان (آقای جمی)، معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی آقای علیرضا برازش دبیر کنگره (آقای سرهنگ پرویز بیگی‌آبادی) و بخشهایی از بیانات مقامات برگزار کننده‌ی کنگره است.

شکار ستاره: مجموعه شعر

علی‌اصغر صائم‌کاشانی؛ خط: آهنگران.- تهران: تالار کتاب، (چاپ اول): 1370.
96 ص.- (مجموعه شعر؛ 1).
طراح روی جلد: رنجبر.
کتاب حاضر، حاوی 46 قطعه شعر است. در ابتدای کتاب تحلیلی بر «شکار ستاره»، از دکتر رحیم‌نژادسلیم، استاد دانشگاه به چاپ رسیده است. در این تحلیل، عناوین زیر آمده‌اند: «چگونه ابریشم شعر تنیده می‌شود؟ شاخه‌های تازه‌ی مرجان، ماده و صورت ادب شعر، ارزشهای تعبیر و بیان در شعر و ادب». اشعار در دو بخش «غزل» و «رباعی» تنظیم شده‌اند. در هر دو بخش، تعدادی از اشعار در ارتباط با دفاع مقدس هستند؛ از جمله: «سفیران آفتاب»، غزلی در مدح و ستایش رزمندگان ایثارگر اسلام: «عروس چمن»، غزلی درباره شهدای دفاع مقدس؛ «رقص اختران»، غزلی در تمجید از رزمندگان جبهه‌های حق علیه باطل؛ «لوح فلق»، رباعی در مدح رزمندگان و «گل خدا»، در ستایش شهید.

شمع شهادت و راهیان کربلا: با اصلاحات و تغییرات جدید به مناسبت ارتحال حضرت امام

اثر کلامی‌زنجانی.- زنجان: کتابفروشی ستاره زنجان، (چاپ اول): 1368.
366 ص.: جدول، عکس.
این کتاب شامل دو قسمت است: قسمت اول حاوی سی قطعه شعر، سرود و نوحه به زبان فارسی است؛ قسمت دوم - که بخش اعظم کتاب را تشکیل می‌دهد - حاوی اشعار، سرودها و نوحه‌هایی است که به زبان ترکی سروده شده‌اند. موضوع این اشعار، سرودها و نوحه‌ها «مدح و ثنای ائمه‌ی اطهار، غمنامه در سوگ حضرت امام (ره) و مناسبتهایی چون جمعه‌ی خونین مکه، شهیدان و عظمت روح آنان، بسیجی‌ها و جبهه و جبهه‌داران» است. از جمله این اشعار می‌توان از: «شهید مفقود، دیو چو بیرون رود فرشته درآید، سرود وحدت، ضیافت‌ا...، شهید در افق عشق جلوه‌ی شفق است و راهیان مقدس» نام برد.

شهر من، عشق (مجموعه شعر)

سروده محمد عباسیه‌کهن.- تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، (چاپ اول): 1376.
64 ص.- (کارشناسی گروه شعر).
طراح روی جلد: حبیب‌الله صادقی.
عنوان پشت جلد به انگلیسی:My Land: Love
شمارگان: 3300 نسخه.
این مجموعه، شامل 53 قطعه شعر است که در بخش آخر آن، اشعار در قالب رباعی، دوبیتی، و مثنوی سروده شده‌اند. در بین اشعار، پنج قطعه شعر در ارتباط با دفاع مقدس دیده می‌شود که به ترتیب عبارتند از: «نقشی بر شانه‌ها، مشتی از هستی (در وصف شهید و شهادت)؛ در آسیاب آسمان (در صحبت از جنگ)؛ چراغ آرزو (در وصف ایثار) و هدیه‌ی ناقابل (که در قالب مثنوی سروده شده و شرحی از انقلاب و جنگ است».

[ صفحه 626]


شهیدان شاعر

به کوشش دفتر تحقیق و پژوهش [معاونت پژوهش و تبلیغات بنیاد شهید]؛ زیرنظر نصرالله مردانی.- تهران: بنیاد شهید انقلاب اسلامی، نشر شاهد، (چاپ دوم): 1377.
[14]373. ص.
شمارگان: 5000 نسخه.
مجموعه‌ی حاضر شامل اشعاری است که توسط 35 شاعر شهید سروده شده‌اند. کتاب بر اساس نام شهیدان (بدون نظم الفبایی) تنظیم شده است. اشعار سروده شده توسط هر شاعر شهید در زیر نام وی ارائه شده است. در ابتدای قسمت مربوط به هر شهید، خلاصه‌ای از زندگینامه وی آورده شده است. زندگینامه‌ها شامل «تاریخ تولد، مختصری از زندگی شهید در دوره‌های کودکی، جوانی و فعالیت‌های فرهنگی، علمی و...» است. در پایان هر زندگینامه، تاریخ و محل شهادت شهید ارائه شده است. «شهیدان شاعر» علاوه بر شاعران شهید دفاع مقدس، شهدای انقلاب اسلامی را نیز دربر می‌گیرد. از جمله افرادی که اشعار آنها در این مجموعه آمده است، می‌توان از «مرتضی مطهری، محمدجواد باهنر و محمدعلی رجایی» نام برد.

صبح در پرگار: مجموعه شعر

عباس باقری.- تهران: برگ، 143.1368 ص.
طراح روی جلد: صداقت جباری.
این کتاب مجموعه‌ای از 55 قطعه شعر است که بین سالهای 1354 تا 1367 سروده شده‌اند. از بین اشعاری که در ارتباط با دفاع مقدس هستند، می‌توان قطعه شعر «غزلواره» و قطعه شعر «مشاطگان» را نام برد که در آن از حمله‌ی دشمن به شهرهای نهاوند، بروجرد، هویزه، دزفول، بانه و سوسنگرد و شهدای قربانی موشکباران شهرها و اندوه کودکان و بازماندگان سخن می‌گوید.

صبح سنگر: مجموعه شعر

طارم سربلند.- تهران: [بی‌نا]؛ مرکز پخش: کتابخانه کوچک، (چاپ اول): 1361.
111 ص.
شمارگان: 3000 نسخه.
کتاب «صبح سنگر» مجموعه‌ای از 32 قطعه شعر آزاد است. بیشتر اشعار درباره‌ی دفاع مقدس بوده برای رزمندگان، شهیدان و آزادگان و برخی نیز به مناسبتی و برای شخص خاصی سروده شده‌اند؛ از جمله: «باید ستاره چید؟»، به یاد شهید عسگر دانش و سایر شهدای جنگ تحمیلی؛ «معشوقه‌تان به کام»، قصیده‌ای به یاد صد شهید پاسدار در هویزه؛ «خون»، به راه گم کردگان، «فردا...»، به یاد شهیدان بی‌نام و نشان میهن و «رقص زندگی»، برای پاسدارانی که پا در میدان مین نهادند و شهید شدند. شاعر، تعدادی از اشعار را نیز برای مناسبتهای دیگری سروده است؛ مانند: «با یک سبد شقایق»، برای شهدای شانزده آذر (شریعت رضوی، قندچی، علوی‌نیا)؛ «از هودج شقایق»، برای اولین سالگرد انقلاب، «برادر تو»، به رزمندگان ال‌سالوادر و «دل به بیمی مسپار» به مناسبت آغاز سومین سال انقلاب و....

صبوحی زدگان: قصیده‌های دهه اول و دوم انقلاب اسلامی

به کوشش مرتضی نوربخش؛ با متعدد مشفق‌کاشانی.- تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، (چاپ اول): 1380.
316 ص.

[ صفحه 627]

شمارگان: 5000 نسخه.
این کتاب حاوی چهل و سه قصیده بلند از هفده شاعر معاصر است. قصاید زیر از جمله قصاید مربوط به دفاع مقدس هستند: «ای وطن (از امیر فیروزکوهی)؛ حماسه پیروزی، حماسه شهید، بخت دریا و آفرین محمد (ص) (از مهرداد اوستا)؛ صدای شهادت، (از احمد کمال‌پور)؛ قصیده‌واره‌ی داغ، (تقدیم به شهید مفقودالاثر فرهاد امیری اسفندقد، از مرتضی امیری اسفندقد)؛ پرچم خورشید (از سپیده کاشانی)؛ جنگ تحمیلی، (به مناسبت هفته‌ی جنگ، از محمدعلی مردانی)؛ تهنیت به رهبر، در حریم وحی و جوهر پیکار (از حمید سبزواری)؛ سرخوشان بزم وصال، فروغ ایزدی و بر موح حادثات (از محمود شاهرخی)؛ بهار توحید (از بهمن صالحی)؛ جنگ تحمیلی و ای روح خداوند (از عباس مشفق کاشانی)».

صداهای شهیدستان

شیرینعلی گلمرادی.- تهران: بنیاد شهید انقلاب اسلامی، نشر شاهد، (چاپ اول): 135.1379 ص.
شمارگان: 2000 نسخه.
کتاب حاضر شامل 29 قطعه شعر در قالبهای غزل، مثنوی و چهارپاره است که درباره‌ی شهادت و شهیدان سروده شده است. قطعه شعر «اهتزاز پیشانی» تقدیم به بسیجیان دلاور وطن، قطعه شعر «شیر، ای خفته در زنجیر» به یاد شهید محمدجواد تندگویان، قطعه شعر «جراحت» پس از اولین سفر شاعر بعد از پایان جنگ به خرمشهر، قطعه شعر «سلام» به یاد شهید جهادگر محمدابراهیم احدپور، قطعه شعر «جاده‌های مسافر» به یاد شهید امیر سپهبد علی صیادشیرازی و قطعه شعر «سردار» به یاد زنده‌یاد احمد زارعی (شاعر شهادت و حماسه) سروده شده است.

صدای بال پرستو

مصطفی خلیلی‌فر «بشیر».- تهران: برگ، (چاپ اول): 1373.
176 ص.
بالای عنوان: مجموعه شعر.
شمارگان: 4400 نسخه.
کتاب حاضر شامل 73 قطعه شعر، در قالب شعر آزاد و غزل است که با مضامین متعددی سروده شده‌اند. قطعه شعر «زردفکران» به خواهران و برادران مسلمانی تقدیم شده است که مورد هجوم و حمله‌ی دیوسیرتان قرار گرفتند. قطعه شعرهای «لحظه‌ی تلخ» و «معراجیان» با مضمون دفاع مقدس و شهیدان سروده شده‌اند. شاعر اشعاری را به مناسبتها و اشخاصی خاص سروده است؛ از جمله، اشعار «لحظه‌ی سبز» و «مثل شاهدان» در سوگ زنده‌یاد سلمان هراتی سروده شده‌اند و «داغ سیاوش» به مرتضی امیری و «حریم عاطفه» به حمید واحدی تقدیم شده است. «شاهکار نور» به مناسبت میلاد حضرت علی (ع) و «غم شگرف» به بهانه‌ی بزرگداشت جلال آل‌احمد سروده شده است و....

صدای ما را از بهشت می‌شنوید: دفاع مقدس در شعر شاعران گیلان

به کوشش فرامرز محمدی‌پور.- تهران: نشر قو (چاپ اول): 243.1381 ص.
شمارگان: 3000.

[ صفحه 628]

کتاب، مجموعه‌ی 126 شعر (74 نوسروده، 50 غزل و 6 مثنوی) از 58 شاعر و شاعره معاصر از خطه‌ی سرسبز گیلان است. همه‌ی اشعار این مجموعه در ارتباط با جنبه‌های مختلف هشت سال دفاع مقدس هستند. در زیر، به برخی از این اشعار اشاره می‌شود: «اشکهای سرخ» برای شهید آوینی از ابوالقاسم حسینجانی؛ «حدیث شکفتن» برای شهید غلامرضا صیقلی از غلامرضا رحمدل؛ «انتظار» به شهیدان مفقودالاثر از حمیدرضا شکارسری؛ «مسافر» از سیمین فرزاد؛ «گهواره خیال» برای شهید باقر ملایی از عباس مهری آتیه؛ «دستهای آبی دعا» از احمد گرگین؛ «به یاد عاشقان» از اکبر اکسیر؛ «مگر شهیدان برسند» از محمدرضا مهدی‌زاده و.... اشعاری نیز «با یادی از جبهه‌ها و صفای موجود در آنجا؛ ایمان رزمندگان؛ وصف شهدا؛ یادآوری خاطرات جبهه؛ یادی از شبهای بمباران؛ یادی از عملیات کربلا؛ لحظه‌ی وصل شهدا؛ دعا و نیایش در جبهه؛ رثای شهدا» سروده شده‌اند.

صدای مردم ژرفا

تیمور ترنج.- شیراز: نوید شیراز، (چاپ اول): 112.1372 ص.
شمارگان: 3000 نسخه.
کتاب حاضر شامل 47 قطعه شعر سپید و نیمایی است که درباره‌ی مضامین متعددی سروده شده‌اند. اشعار «خونین‌شهر، ترانه یاران، خونین جامگان، گلزخم‌های شکوفان، بر دروازه‌های خونین‌شهر، انتظار»، برای مفقودشدگان جنگ تحمیلی، «سفر عشق» برای شهیدان جنگ تحمیلی، «در انتظار آمدنت!»، برای مفقودشدگان جنگ تحمیلی، «آه... خرمشهر! و سرود بازگشت»، برای مردم خرمشهر و نیز، «از گلوی بغض گرفته‌ی شعر»، درباره‌ی دفاع مقدس سروده شده است.

صدای نرم باران (مجموعه شعر)، 1354 - 1374

محمد عزیزی.- تهران: نشر آفرینش، (چاپ اول): 1375.
213 ص.
شمارگان: 2300 نسخه.
کتاب «صدای نرم باران»، شامل اشعار سروده شده‌ی شاعر در سالهای 1354 تا 1374 است. اشعار، در سه بخش مجزا ارائه شده‌اند؛ بدین قرار: «از سالهای دور (شامل هفت قطعه شعر آزاد)؛ کاش من هم شاعری بودم؟ (شامل چهل قطعه شعر آزاد) و عاشقانه‌ها (شامل 24 قطعه شعر در قالبهای مثنوی، رباعی، دوبیتی و غزل)». «یادگار لحظه‌های اضطراب»، به یاد قیام 29 بهمن مردم تبریز، «روزها در عبور تنهایی»، «باران» و «کاش من هم شاعری بودم» به پاس دلاوری‌های حماسه‌آفرینان جبهه‌ها، «با شانه‌های پی شده می‌آیم!» و «در اندوه تو ای روح شقایق»، به یاد همه‌ی شهیدان که زنده‌تر از مایند و «غزل رزم»، درباره شهید و شهادت سروده شده‌اند.

صلای عاشقان

محمدعلی مردانی.- تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، معاونت انتشارات، مرکز فرهنگی سپاه، مدیریت امور کتاب، 1376.
103 ص.
بالای عنوان: «مجموعه شعر جنگ».
کتابی که پیش روی شماست، دربردارنده‌ی مجموعه‌ی اشعاری از «محمدعلی مردانی» است که در حال و هوای معنوی و پر شور و شوق ایام دفاع مقدس ملت قهرمان و شهیدپرور ایران سروده شده و به موضوعاتی چون شهید، بسیجی، خرمشهر، جانباز و... پرداخته است. در این اشعار، به خوبی احساسات سرشار از شوق و عشق شاعر به

[ صفحه 629]

ارزشهای والای مکتب و ملت اسلامی را مشاهده می‌کنیم که زیبا و بی‌تکلف خود را در آینه‌ی لطیف ادبیات و فرهنگ دفاع مقدس ما نشان داده است. کتاب، حاوی نوزده قطعه شعر است؛ با عناوین بازار بقا، سواران، ظفر، به خدا لاله‌ها نمی‌میرند، فخرآفرینان، صلای عاشقان، آبروی شهید، سرشار عشق، سنگرسازان بی‌سنگر، به مناسبت سالگرد هفته‌ی جنگ تحمیلی، به مناسبت سالروز جنگ، در سنگر عشق، دشت فتح جبهه الله‌اکبر، بسیجی، بسیج مردمی، خرمشهر، در عملیات خیبر، محراب نور و سلام بر خونین‌شهر.

ضیافت نور (جلد 1): منتخب آثار ارائه شده در همایش ادبی شاعران و نویسندگان شاهد سراسر کشور

مؤلف کارشناسی ادبی اداره کل پرورشی بنیاد شهید انقلاب اسلامی.- تهران: بنیاد شهید انقلاب اسلامی، اداره کل پرورشی، (چاپ اول): 1374.
80 ص.
شمارگان: 1000 نسخه.
کتاب حاضر شامل گزیده‌ی اشعاری است که در همایش ادبی شاعران و نویسندگان شاهد سراسر کشور ارائه شده است. تعداد اشعار ارائه شده در این مجلد، 34 قطعه شعر در قالب غزل و قصیده و شعر آزاد است که توسط 24 شاعر و شاعره شاهد معاصر سروده شده‌اند. از بین اشعار، قطعه شعرهای زیر درباره‌ی شهید، شهادت، رزمندگان و جبهه و دفاع مقدس سروده شده‌اند. «جشن باشکوه»، از عبدالجواد بیژنی؛ «کبوترهای سرخ» و «بسیج»، از علی‌محمد پناهی؛ «مثنوی شهادت»، از قادر طهماسبی؛ «مهربان من، ببار» از علی‌رضا قزوه؛ «کربلایی داشتیم» و «همسفران بی‌نشان»، از ولی‌الله کلامی؛ «لاله»، از لیلا نادعلی‌پور و «مرثیه‌ی شهید» از مصطفی محدثی‌خراسانی.

ضیافت نور (جلد 2): منتخب آثار ارائه شده در همایش ادبی شاعران و نویسندگان شاهد سراسر کشور

مؤلف کارشناسی ادبی اداره کل پرورشی بنیاد شهید انقلاب اسلامی.- تهران: هنر و اندیشه، (چاپ اول): 63.1374 ص.
طراح روی جلد: ساعد مشکی.
شمارگان: 2000 نسخه.
کتاب حاضر شامل 24 قطعه شعر از اشعاری است که در همایش ادبی شاعران و نویسندگان شاهد سراسر کشور ارائه شده است. این اشعار در قالب غزل، دوبیتی، رباعی، شعر آزاد و مثنوی بوده، توسط نوزده شاعر و شاعره‌ی شاهد معاصر سروده شده‌اند. از بین این اشعار، تعدادی در ارتباط با شهید، شهادت بسیجی‌ها، رزمندگان و دفاع مقدس سروده شده‌اند که عبارتند از: «گریه کن»، از آمنه آدینه؛ «فراق پرستو»، از نسرین آزادیبخش؛ «منصوروار رفته سر من به دار به»؛ از عزیزالله ابراهیم؛ «آفرین بر تو»، از غلامعلی حدادعادل؛ «هجرت»، از مریم دهقانی خلیلی؛ «مثنوی عشق»، از غلامرضا رحمدل؛ «پیام شهید»، از علی‌اکبر شجعان؛ «قافله»، «بهار» و «نسیم» از مصطفی محدثی‌خراسانی؛ «بسیج» از عبدالله مرتضوی؛ «آن روزها» از مجید نظافت و «بهانه»، از حمید نیکویی.

ضیافت نور (جلد 3): منتخب سروده‌های شاعران شاهد

زیرنظر واحد ادبیات معاونت فرهنگی بنیاد شهید.- تهران: بنیاد شهید انقلاب اسلامی، نشر شاهد، (چاپ اول): 1376.
63 ص.

[ صفحه 630]

طراح روی جلد: محمدرضا آستانه.
شمارگان: 3000 نسخه.
کتاب حاضر حاوی 45 قطعه شعر از اشعار ارائه شده در همایش ادبی شاعران و نویسندگان شاهد سراسر کشور است. این اشعار در قالب شعر آزاد، غزل، مثنوی، دوبیتی، رباعی هستند و توسط 24 شاعر و شاعره‌ی شاهد معاصر سروده شده است. از بین این اشعار، تعدادی در ارتباط با شهید، شهادت رزمندگان، آزادگان و خانواده‌ی شهیدان دفاع مقدس سروده شده‌اند که عبارتند از: قطعه شعرهای «مرور حماسه‌ها»، «بدرقه»، «کوله‌باری از شقایق» و «خیال سبز» از حمیدرضا حامدی؛ «آیه‌های غربت»، از غلامرضا کرمی؛ «قامت سبز تناور»، از مهدی چناری (برای برادر مفقودالاثر شاعر در مهران)؛ «مجلس خمپاره‌ها»، از بهزاد بیگی؛ «بغض خندان»، از قادر طهماسبی؛ «دفتر شعر» و «یوسف گم‌گشته»، از بابک نیک‌طلب؛ «غریبی گلها»، از آرزو ولی‌پور؛ «رهروان»، (تقدیم به همسران شهدا) از لیلی قلی‌نژادسورکی؛ «کبوتران» و «شهادت»، از امینی‌نژاد؛ «اسبان بی‌سوار»، از حسن آقایی‌فر؛ «تقدیم به پدر شهیدم»، از (فریده عظیمی، فرزند شهید رمضانعلی عظیمی).

ضیافت نور (جلد 4): منتخب سروده‌های شاعران شاهد

زیرنظر واحد ادبیات معاونت فرهنگی بنیاد شهید انقلاب اسلامی.- تهران: بنیاد شهید انقلاب اسلامی، نشر شاهد، (چاپ اول): 88.1377 ص.
طرح روی جلد: طیب محرابی‌اختر.
شمارگان: 5000 نسخه.
کتاب حاضر حاوی 56 قطعه شعر از اشعار ارائه شده در همایش ادبی شاعران و نویسندگان شاهد سراسر کشور است. این اشعار در قالب شعر آزاد، غزل، مثنوی، دوبیتی و رباعی هستند که توسط 22 شاعر و شاعره‌ی شاهد معاصر سروده شده است. از بین این اشعار، تعدادی در ارتباط با شهید، شهادت رزمندگان، بسیجی‌ها و آزادگان سروده شده‌اند؛ این اشعار، عبارتند از: قطعه شعر «شهید گمنام»، از علی‌محمد پناهی؛ «نگاه نورانی»، از زینب جوادی‌راد؛ «نگینهای ارغوانی» و «غزل آتش»، از حمیدرضا حامدی (فرزند شهید)؛ «مثنوی شقایق»، از حسن حسن‌پور (فرزند شهید)؛ «بازگشت»، برای شهید جعفر میرزایی، از عبدالحسین رحمتی؛ «بسیج لشکر مخلص»، از غلامحسین رفیعی؛ «تفنگ خونین» و «مسافر»، از بهروز سپیدنامه؛ «سینه سرخان» از یعقوب شفیعی؛ «انتظار»، «لحظه‌ی رویش خورشید» و «ستاره‌ی پرپر»، از غلامرضا کرمی.

ضیافت نور (جلد 5): منتخب اشعار شاعران شاهد

تهیه و تنظیم معاونت فرهنگی بنیاد شهید انقلاب اسلامی، واحد ادبی.- تهران: بنیاد شهید انقلاب اسلامی، نشر شاهد، (چاپ اول): 1379.
68 ص.
شمارگان: 2000 نسخه.
کتاب حاضر شامل 59 قطعه شعر از اشعاری است که در همایش ادبی شاعران و نویسندگان شاهد سراسر کشور ارائه شده است. اشعار در قالبهای شعر آزاد، غزل و دوبیتی توسط 25 شاعر و شاعره‌ی معاصر سروده شده‌اند. از بین این اشعار، قطعه شعرهای زیر در ارتباط با شهید، شهادت و دفاع مقدس سروده شده‌اند: «گلاب خاطره»، از محمدجواد محبت؛ «شهیدان»، از زینب چوقادری؛ «کاش می‌شد»، از علی‌رضا ونکی؛ «مردان آتش»، از صادق نظری‌نیا؛ «سرود باران»، از علی‌محمد پناهی؛ «خون گرم لاله‌ها» و «وطن» از محمدعلی عجمی؛ «محو خوش خاطره‌ها»، از عبدالله مرتضوی؛ «غزل حر (1)»، از مرتضی امیری اسفندقد؛ «سرفصل بهار» و «پس چه پیش آید؟...»، از جواد محقق.

[ صفحه 631]


ضیافت نور (جلد 6)

تهیه و تنظیم اداره کل پرورشی بنیاد شهید انقلاب اسلامی.- تهران: بنیاد شهید انقلاب اسلامی، نشر شاهد، (چاپ اول): 1380.
87 ص.
عنوان روی جلد: «منتخب سروده‌های شاعران شاهد».
شمارگان: 3500 نسخه.
به مناسبت اولین کنگره ادبی ایثار و شهادت.
کتاب حاضر منتخب سروده‌های شاعران شاهد استان مازندران است که در شانزدهمین همایش ادبی شاعران و نویسندگان شاهد سراسر کشور (که در استان مازندران برگزار گردید) ارائه شده است. کتاب، شامل 52 قطعه شعر از 26 شاعر و شاعره‌ی شاهد است که درباره‌ی «شهید، شهادت، دفاع مقدس، عشق، شعر، روزهای کودکی، انقلاب و...» در قالبهای غزل، دوبیتی، شعر آزاد و قصیده سروده‌اند. قطعه شعرهای «از دوبیتی‌ها»، (از حورا کهنسال)؛ «دخترت یادت نره»، (از مریم دروا) و «دو رباعی»، (از سمیه وکیل‌زاده) درباره‌ی دفاع مقدس سروده شده‌اند.

طلایه داران نبرد حق علیه باطل: مجموعه‌ای از اشعار جانسوز و حماسی و غزلیات

سراینده اسدالله محمدصادقی.- قم: ناصر، (چاپ اول): 1378.
141 ص.: مصور.
شمارگان: 3000 نسخه.
این کتاب به خانواده‌های شهدا، آزادگان، جانبازان و ایثارگران خصوصا خانواده شهید محمدعلی صادقی، سردار عملیات بدر، هدیه شده است.
کتاب حاضر شامل 58 قطعه شعر در قالب غزل، قصیده و مثنوی است که با موضوع دفاع مقدس و مطالب مرتبط با آن [چون: شهید، شهادت، خانواده شهدا، جانبازان، ایثارگران، آزادگان، امام خمینی (ره)، شهدای لاهیجان رفسنجان و مناطق مختلف عملیاتی (مانند خرمشهر، دشت آزادگان و...)] سروده شده‌اند. در بین اشعار، تصاویری از رزمندگان و شهدایی که اشعار به مناسبتی درباره‌ی آنان سروده شده‌اند (با زیرنویس)، به چاپ رسیده است. در بین اسامی شهیدان، نام افراد زیر دیده می‌شود: «حسن عباسی [فرمانده‌ی گروهان گردان حضرت رسول (ص) لشکر 41 ثارالله]، حاج‌قاسم میرحسینی، عباس امیری (معاونت پرسنلی لشکر 25 کربلا)، محمدعلی محمدصادقی (پدر شاعر)، حمید میرافضلی، حاج مهدی کازرونی، حاج قاسم سلیمانی، شاعر شهید ارسلان، شاعر شهیدبندی، و...».

عبور از صاعقه، منظومه‌ای در رثای شهید حجت‌الاسلام حاج شیخ فضل‌الله محلاتی

سراینده حسین اسرافیلی؛ ویراستار، محمدباقر شمسی‌پور.- تهران: کنگره بزرگداشت سرداران شهید سپاه و 36 هزار شهید استان تهران، کمیته انتشارات، 1376.
69 ص.- (کنگره بزرگداشت سرداران شهید استان تهران؛ 52، مثنوی سرداران؛ 1).
کتاب «عبور از صاعقه»، منظومه‌ای است که توسط حسین اسرافیلی در رثای شهید حجت‌الاسلام حاج شیخ فضل‌الله محلاتی سروده شده است. شاعر به زندگی این شهید گرانقدر پرداخته و نحوه‌ی تولد ایشان، تحصیلات در محلات و قم و آشنایی با تفکرات حضرت امام (ره) را بیان کرده است. همچنین به فعالیت‌های شهید، قبل از انقلاب و تبعید اشاره شده است. شهید محلاتی بعد از انقلاب و پس از تشکیل سپاه پاسداران به سمت نماینده حضرت امام (ره) در آنجا منصوب شد. این شهید، به دلیل مسؤولیت خود مستقیما در جریان جنگ و مسائل آن

[ صفحه 632]

قرار گرفت. شاعر در اشعار خود، ضمن تشریح فعالیت شهید محلاتی طی این دوران، به حادثه‌ی انفجار هواپیمای غیرنظامی توسط هواپیماهای عراقی اشاره کرده و شهادت این شهید گرامی را به تصویر کشیده است. شاعر، در این مثنوی، زهد، تقوی، شجاعت و تهور و بی‌باکی این شهید را بیان کرده است.

عشق بی غروب، گزیده غزل

سروده‌ی قادر طهماسبی (فرید).- تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، 95.1375 ص.
طراح روی جلد: حبیب صادقی.
عنوان روی جلد: مجموعه شعر عشق بی‌غروب.
عنوان پشت جلد به انگلیسی: The Unending Love
کتاب حاضر حاوی 36 قطعه شعر از اشعار شاعر معاصر، قادر طهماسبی، است و حاوی مطالب و موضوعهای مختلفی می‌باشد. اشعار مربوط به دفاع مقدس و موضوع هر یک به قرار زیر است:
کوچ سرخ: این شعر سوگنامه‌ای است در رثای شهیدان دفاع مقدس و افسوس شاعر که از قافله آنان جا مانده است.
داغ لاله شدن: در ارزش مقام شهید و شهادت.
ادعای عاشقی: در مورد شهدای دفاع مقدس.
رقص بلا: شعری است در ستایش از اقدامات شجاعانه‌ی جانبازان اسلامی و جنگ تحمیلی.
مردابی و آبشاری: درباره‌ی افسوس شاعر از این موضوع که چرا به فیض شهادت نایل نیامده است.

علمداران، گزیده‌ای از اشعار رسیده به ستاد برگزاری کنگره‌ی بزرگداشت سرداران شهید آذربایجان

به کوشش کمیته‌ی تألیف و تدوین.- تبریز: کنگره بزرگداشت سرداران شهید آذربایجان، ستاد برگزاری (چاپ اول): 224.1374 ص.
بالای عنوان: مجموعه شعر.
این دفتر مجموعه‌ای از شعرهای رسیده به کنگره‌ی بزرگداشت سرداران شهید آذربایجان می‌باشد، آینه‌ای است در مقابل چهره‌ی سردارانی که از سر گذشتند و از راه برنگشتند. تعداد زیادی از شاعران میهن اسلامی، آثار خود را به این کنگره فرستاده‌اند. عناوین اشعار با نام سرایندگان آنها عبارتند از: «بدرقه قافله جبهه» از سید محمدحسین شهریار در مورد رزمندگان جبهه‌های حق علیه باطل؛ «پرواز» از صبا فیروزکوهی در مورد عشق به شهادت در رزمندگان دفاع مقدس، «آینه‌ی مردان» شعری که به سرداران دفاع مقدس تقدیم شده است؛ «هنگامه‌ی کوچ» از مجتبی تونه‌ای برای سرداران دلاور آذربایجان؛ «سردار سوسنگرد» از علیرضا سعدی که یادی است از تیپ ذوالفقار، گردان حبیب تیپ نینوا؛ «باده نوشان» از مجید عیب‌پوش که به شهید امینی تقدیم شده است و «سرخ‌قبا» از هاشم عابدی که به یاد شهید کاظم حجازی فرمانده گردان حضرت علی‌اکبر (ع) سروده شده است.

غبار عطش

سراینده ایوب پرندآور؛ به کوشش بسیجیان مسجد امام حسین (ع) شهرستان جهرم.- تهران: امید آزادگان، (چاپ اول): 1377.
99 ص.- (نمایندگی ولی‌فقیه در امور آزادگان معاونت فرهنگی، اجتماعی؛ کتاب شماره 2).

[ صفحه 633]

بالای عنوان: مجموعه شعر.
طراح روی جلد: ایوب پرندآور.
شمارگان: 5000 نسخه.
این کتاب، حاوی 92 قطعه شعر است که در سه دفتر تنظیم شده‌اند.
دفتر اول: «غزل»؛ دفتر دوم: «مثنوی و قصیده» و دفتر سوم: «دوبیتی و رباعی». این اشعار درباره‌ی مضامین مختلفی سروده شده‌اند؛ از جمله، در مدح و ثنای پروردگار و منقبت و بزرگداشت اهل‌بیت (ع). اشعاری نیز پیرامون شهید و شهادت و دفاع مقدس سروده شده‌اند؛ از آن جمله: «بغض داغ»، «سفر»، «هشدار»، «غبار رفتن» (که به آزاده‌ی شهید، عبدالمهدی نیک‌منش تقدیم شده است) و «همسایه‌های مین منور» (که به کبوتران سوخته‌بال جبهه تقدیم شده است).

غروبی‌ها

ناهید کبیری؛ طرح از سیما بینا.- شیراز: نوید شیراز، (چاپ اول): 1372.
102 ص.
شمارگان: 3000 نسخه.
کتاب حاضر شامل 44 قطعه شعر آزاد است. قطعه‌های اشعار فاقد عنوانهای خاص بوده، هر قطعه فقط با یک شماره‌ی مجزا شناسایی شده است. اشعار، مضامین و مفاهیم متعددی دارند؛ از جمله: «زندگی، مرگ، شهرنشینی، هنجارها، حماسه، عشق، وصف پدیده‌های طبیعی چون باران، بهار، زمستان، غروب، روز و...». قطعه شعرهای شماره‌ی 30،28 و 31 درباره‌ی انقلاب اسلامی ایران، شهید، شهادت و دفاع مقدس سروده شده‌اند.

غریبانه: مجموعه شعر

پرویز بیگی حبیب‌آبادی.- تهران: امیرکبیر، 1369.
119 ص.
مندرجات: غزل؛ مثنوی؛ چارپاره؛ رباعی؛ دوبیتی؛ ساقی‌نامه.
کتاب، حاوی پنج بخش مجزا است. عناوین بخشها عبارتند از: «غزل» (با 24 قطعه شعر)؛ «مثنوی» (با پانزده قطعه شعر)؛ «چارپاره» (با شش قطعه شعر) «رباعی» و «دوبیتی» (سه قطعه شعر) و «ساقی‌نامه» (با یک قطعه شعر). برخی از عناوینی که در این مجموعه در ارتباط با دفاع مقدس هستند، عبارتند از: «قطعه شعر «غریبانه» غزلی در سوگ شهیدان دفاع مقدس، «نماز سوختن» در سوگ شهدای دفاع مقدس، «حل دل» در رثای شهدای دفاع مقدس، «شراره» درباره‌ی کودکانی که در جنگ به شهادت رسیدند، «غربت رفتن» در مورد شهدای دفاع مقدس، «گامهای عشق» در مورد عشق به شهادت، «گلهای زخم» در مورد خاک لاله‌گون ایران، «عشقهای ارغوانی» درباره‌ی شهادت شهیدان، «عبوری ز کربلا» و «رقص شقایقها» مقایسه‌ی بین دفاع مقدس و واقعه‌ی کربلا، «آوای رود رود» در مورد شهدای دفاع مقدس و این که سخن آنان در همه جا هست و «بدرود» در وداع با شهدای دفاع مقدس و...».

غزالستان: استقبال از غزلیات لسان‌الغیب حافظ شیرازی

احمد عزیزی.- تهران: روزنه، (چاپ اول): 148.1375 ص.
شمارگان: 5000 نسخه.
کتاب حاضر شامل 136 قطعه شعر است که در قالبهای غزل، قصیده و مثنوی سروده شده‌اند. تمامی اشعار، به

[ صفحه 634]

جز یک مورد، فاقد عنوان بوده و با شماره‌ی 1 الی 135 شماره‌گذاری شده‌اند. اشعار، دارای مضامین اجتماعی و عرفانی و در خصوص «عشق، شهید، شهادت، راز و نیاز با معبود و نیز در مدح و منقبت اهل‌بیت (ع)، امام زمان (ع)، حضرت علی (ع)، فاطمه زهرا (س) و...» هستند. برخی از ابیات و مصراعهای اشعار در مورد دفاع مقدس سروده شده‌اند؛ از جمله: اشعار شماره‌ی 107،106،105،46،24،10 و 135.

غزل، خاک و خاطره

غلامحسین عمرانی.- تهران: برگ، (چاپ اول): 1369.
130 ص.
شمارگان: 6600 نسخه.
کتاب، مجموعه‌ی 62 غزل از شاعر معاصر «غلامحسین عمرانی» است. اشعار، بیشتر حالتهای عرفانی رزمندگان را قبل از عملیات، در هنگام راز و نیاز با پروردگار خود، نشان می‌دهد. برخی از غزل‌هایی که در ارتباط با دفاع مقدس سروده شده‌اند، عبارتند از: «کوچه‌سار کهکشان»، عشق به مرگ و شهادت؛ «غزل کوهی (4) «، بی‌ارزش دانستن زندگی خاکی و عشق به دنیای معنی و شهادت؛ «پرنده‌های آشنا»، آماده شدن رزمندگان برای میدانهای جنگ و عشق به شهادت آنها؛ «زمزمه‌ی یارب»، بسیجیان در خط مقدم جبهه‌ها که با فریاد «الله‌اکبر» و «لا اله الا الله» به قلب دشمن هجوم می‌بردند و از مرگ هراسی نداشتند و از شهادت و شهید شدن لذت می‌بردند.

غزل معاصر ایران

به کوشش علی‌رضا قزوه.- تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، (چاپ اول): 311.1377 ص.
طراح روی جلد: جیب صادق.
عنوان پشت جلد به انگلیسی: Contemporary Lyric of Iran
این کتاب مجموعه‌ی 194 غزل از 92 شاعر و شاعره‌ی معاصر است. موضوع غزل‌ها متنوع است. دو غزل از حضرت امام خمینی (ره) در ابتدای کتاب به چاپ رسیده است. موارد زیر، از جمله غزل‌های موجود در کتاب هستند که با دفاع مقدس ارتباط دارند. «صبح صادق» از حسین اسرافیلی؛ «مسافر دریا» از سعید بیابانکی؛ «اتفاق سرخ» از بهروز سپیدنامه (تقدیم به شهدای مهران)؛ «حرمت آیینه» از ضیاءالدین شفیعی؛ «رنگین کمان عاطفه» از احمد شهدادی؛ «نان و عشق و گل» از علی‌رضا قزوه؛ «قصه زخم» و «آرزوی سوختن» از عبدالجبار کاکایی (برای سیصد شهید مفقودالاثر)؛ «گمشدگان» از نصرالله مردانی (تقدیم به شهید گمشده، احسان شهیدی)؛ «تمنای دانه‌ها» از علی میرافضلی؛ «گناه شعله‌ور» از بهروز یاسمی (برای شهید محمد جهان‌آرا) و «خیال شهید» از عبدالحمید یعقوبیان.

غواصلار، شهیدان آب

صمد قاسمپور؛ خوشنویسی بخت‌شکوهی، محمدعلی فرزبود.- تبریز: ستاد برگزاری کنگره بزرگداشت سرداران شهید آذربایجان، 1374.
79 ص.
به دو زبان ترکی و فارسی.
تأثیر دفاع مقدس بر شئون مختلف زندگی و فرهنگ ما انکارناپذیر است. تجلی و تأثیر دفاع مقدس در ادبیات معاصر، سبب بروز تحولی عمیق شد. این تحول عمیق، منجر به تولد شعر نوین پویا و ارزشمندی شد که اکنون

[ صفحه 635]

شعر جنگ نام گرفته است. این مجموعه زمزمه‌های آتشین رزمنده‌ی دلسوخته‌ای است که در شب عملیات والفجر هشت، شاهد صحنه‌های بی‌نظیر تاریخ و حماسه‌آفرینی یاران خویش بوده است. اصل اشعار این کتاب به زبان ترکی است و در صفحه‌ی روبرو ترجمه‌ی آن به زبان فارسی آمده است. اشعار این کتاب بر اساس خاطرات رزمنده‌ای سروده شده که شاهد شهیدان آب و غواصانی بوده است که در کمال انقطاع از غیر، اروندرود را شکافتند و به نظاره جمال دوست شتافتند.

فرشته بفرستید (منظومه)

عبدالرضا رضایی‌نیا.- تهران: نشر مزامیر، 125.1373 ص.
طراح روی جلد: شاهین ذوالکفلی.
عنوان روی جلد: فرشته بفرستید: منظومه.
عنوان پشت جلد به انگلیسی:Send Angels
مندرجات: سوی صدا؛ باران آتش؛ کنار چشم خدا؛ ازدحام گل سرخ؛ کلمات خاکی؛ مهمات؛ محاصره؛ گاه ناگهان گشایش؛ هلهله؛ رؤیاهای صادق؛ سجاده‌ی بارانی؛ شادباش.
کتاب «فرشته بفرستید» حاوی دوازده قطعه شعر در قالب شعر نو می‌باشد. «سوی صدا» در مورد میرزا کوچک خان جنگلی و یارانش سروده شده است و در پایان با رزمندگان دفاع مقدس ارتباط می‌یابد. «باران آتش» در مورد ایران؛ «کنار چشم خدا» و «ازدحام گل سرخ» درباره‌ی رزمندگان و شهدای دفاع مقدس، شبهای عملیات و شور و شوق رزمندگان در این شبها؛ «کلمات خاکی» در مقایسه‌ی بین کربلا و قیام امام حسین (ع) و دلاوری‌های رزمندگان اسلام در جبهه‌های حق علیه باطل؛ «مهمات» در خصوص دلاوری رزمندگانی که بر روی میدانهای مین می‌رفتند و به شهادت می‌رسیدند؛ «محاصره» در وصف زمانی که رزمندگان ما در محاصره دشمن قرار می‌گرفتند و به شهادت می‌رسیدند؛ «گاه ناگهان گشایش»، «هلهله» و «رؤیاهای صادق» با یاد شهدای دفاع مقدس؛ «سجاده‌ی بارانی» درباره‌ی یاد و خاطره‌ی شهدای دفاع مقدس و «شادباش» در مورد شهدا سروده شده است و سعادتی که به خاطر شهادت نصیبشان شده است.

فرصت درویشان

نوذر پرنگ.- تهران: پاشنگ، (چاپ اول): 264.1365 ص.
طراح روی جلد: آیدین آغداشلو.
شمارگان: 3000 نسخه.
کتاب «فرصت درویشان»، شامل 88 قطعه شعر در قالبهای غزل، آزاد و مثنوی است. بیشتر این اشعار در دوره‌ی سالهای 1335 تا 1356 سروده شده‌اند. مضامین و مفاهیم اشعار شامل مواردی چون: «سفر، پرواز، باران، افسانه، غروب، پرنده، خواب، خون، انقلاب و...» هستند. اشعار «بزم اهل دل»، «شهید»، «خود فراموشان»، «زن بی‌سر»، «حماسه انسان»، درباره‌ی مفاهیم شهادت و مرگ سروده شده‌اند. اشعاری نیز درباره‌ی موضوعات و مناسبتهای مختلف و متعددی سروده شده‌اند؛ از جمله درباره‌ی چغلوندی (یکی از بخشهای تابع خرم‌آباد لرستان). اشعاری نیز با وام گرفتن از آیات قرآن و ابیات شاعران دیگر (از جمله، حافظ) سروده شده‌اند؛ از جمله: «گهواره» و «گزارشهای باد».

فروغ ایمان: مجموعه اشعار

محمدعلی مردانی.- تهران: امیرکبیر، 742.1367 ص.
مندرجات: قصاید و غزل‌ها؛ مسمطات؛ تضمینات؛ ترکیب‌بندها؛ ترجیعات؛ چهار پاره‌ها؛ مثنوی‌ها؛

[ صفحه 636]

رباعیات؛ دوبیتی‌ها.
کتاب فروغ ایمان از هشت بخش مختلف با قالبهای گوناگون شعری تشکیل شده است. اشعار این کتاب، موضوعات مختلفی را شامل می‌شود؛ از جمله: پیامبر و ائمه‌ی اطهار (ع)، انقلاب، ملت، جنگ و غیره. اشعاری که در ارتباط با دفاع مقدس هستند، عبارتند از: «عشق و آزادی»، قصیده‌ای درباره‌ی بسیجیان و ارزش آنها؛ «بازار بقا»، قصیده‌ای درباره‌ی شهدای دفاع مقدس؛ «ایثار جان»، قصیده‌ای درباره‌ی رشادت‌های رزمندگان اسلام؛ «فتح خرمشهر»، قصیده‌ای درباره‌ی نوید فتح خرمشهر و نقش بر آب شدن تصمیمات صدام و حزب بعث، و... بسیاری اشعار دیگر.

فصل شروع کبوتر: برگزیده شعرهای سال‌های 76 - 77

خلیل ذکاوت (ساحل).- شیراز: راهگشا، (چاپ اول): 149.1377 ص.
شمارگان: 3000 نسخه.
بالای عنوان: مجموعه شعر.
این کتاب حاوی 84 قطعه شعر برگزیده‌ی از سروده‌های شاعر در سالهای 1376 و 1377 است. این اشعار در قالبهای غزل، قصیده و دوبیتی سروده شده‌اند. قطعه شعرهای: «مثل موج (برای شهید داود قیصری) شرقی‌تر از ققنوس با شهیدان، اول خط، سماع (به یاد سید شهیدان اهل قلم، مرتضی آوینی) مثل چشمان آسمان (به یاد شهید ناو سالار حجت‌الله بادرام)، «یاران دریا، غزلگریه، از تیره‌ی کولاک، (برای حاج همت)، پرشکستگان عشق (تقدیم به جانبازان سرفراز)، با گلوی سبز خون (برای قنبر اسدپور)، آیه‌ی شگفت (برای جانباز شهید مصطفی امیری)، داغ کبوتر، (برای معلم شهید، عبدالرضا عامری)، سرلوحه‌ی عشق (برای شهید مصطفی صفایی)، نخل و آتش دریا، فصل شروع کبوتر و شقایق، درباره‌ی دفاع مقدس سروده شده‌اند.

قاب‌های بی‌تمثال

فرشته ساری.- تهران: نشر چشمه، (چاپ اول): 1368.
71 ص.
مندرجات: قاب‌های بی‌تمثال (اشعار جنگ)؛ تنها کفاف زمستان پرنده‌ای.
کتاب «قابهای بی‌تمثال» حاوی سی‌وشش قطعه شعر است که در دو بخش «قابهای بی‌تمثال» (اشعار جنگ) و «تنها کفاف زمستان پرنده‌ای» تنظیم شده است. اشعار نام‌گذاری نشده‌اند. قطعه شعرهای اول تا نهم در ارتباط با دفاع مقدس، شهید و شهادت و دیگر مسائل مربوط به جنگ تحمیلی و دفاع مقدس هستند. تعدادی از اشعار نیز با بمباران شهرهای مسکونی توسط رژیم عراق و شهیدان این بمبارانها ارتباط دارند.

قبیله خورشید: مجموعه شعر

جلال محمدی.- [بی‌جا]: ستاد برگزاری کنگره بزرگداشت سرداران شهید آذربایجان، (چاپ اول): 96.1374 ص.
«قبیله خورشید» مجموعه اشعاری است که «جلال محمدی»، شاعر آذربایجانی، در روزگار شهادت و جهاد و سالهای پس از آن سروده است. شاعر، خود، همراه رزمندگان لشکر عاشورا، کوههای سرفراز غرب و دشتهای جنوب را زیر پا گذاشته و در عملیات شرکت داشته است. کتاب به چهار بخش «غزل، مثنوی، رباعی و چهارپاره» تقسیم شده است و تقریبا تمامی اشعار در ارتباط با شهادت، شهید و مقام او، دلاوری‌های رزمندگان اسلام و دیگر

[ صفحه 637]

مسائل مربوط به دفاع مقدس هستند. از جمله، در بخش غزل: «بیرق قبیله» در ارتباط با شهدای دفاع مقدس و پاکی آنها و «لذت زخم» و «زخم نوشان» در ارتباط با دلاوری‌های رزمندگان است.

قرارمان پای همین شعر: مجموعه شعر

سروده کریم رجب‌زاده.- تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، (چاپ اول): 93.1376 ص.
عنوان پشت جلد به انگلیسی: Be Our Agreement on This Poetry
شمارگان: 3300 نسخه.
کتاب، مجموعه‌ای از نود و دو قطعه شعر در قالبهای شعر نو و غزل است که از میان آنها دو قطعه شعر زیر در ارتباط با شهادت و شهیدان جنگ هستند: قطعه شعر «از کوچه، بهاری نو»، که در قالب غزل و در وصف شهیدان سروده شده است و قطعه شعر «در گوش نی»، که شاعر در قالب غزل، لحظه‌ی شهادت و حال شهید را در هنگام رسیدن به لقاءالله بیان و وصف کرده است.

قطره قطره انتظار

جمعی از فرزندان شاهد دانشجو؛ تهیه و تنظیم اداره کل پرورشی بنیاد شهید انقلاب اسلامی.- تهران: بنیاد شهید انقلاب اسلامی، نشر شاهد، (چاپ اول): 1380.
63 ص.
عنوان روی جلد: گزیده‌ی شعر دانشجویان شاهد: قطره قطره انتظار.
شمارگان: 3500 نسخه.
این کتاب به مناسبت اولین کنگره ادبی ایثار و شهادت منتشر شده است.
کتاب حاضر شامل 47 قطعه شعر در قالب غزل، غزل نیمایی، رباعی، شعر آزاد و چهارپاره، از سیزده شاعر و شاعره‌ی معاصر است که در موضوعهای ایثار و شهادت سروده شده‌اند. اشعاری نیز درباره دفاع مقدس در مجموعه موجود است؛ از جمله: «عقاب» از حمیدرضا حامدی، «ایران» از محمد آشنا عباسی‌منش، «شهری به رنگ شقایق» از مریم دروا. برخی از اشعار به مناسبتهای خاص یا برای اشخاص بخصوصی سروده شده‌اند؛ از جمله: «نذر دریا» برای حضرت امام رضا (ع) و «چشمه‌ی بی‌احساس» برای حضرت زهرا (ع) از عباس سورایی، «نگاه خدا» و «حضور روشن» در فراق و انتظار امام زمان (عج) از زینب چوقادی.

قیام نور: مجموعه شعر

نصرالله مردانی.- [بی‌جا]: حوزه اندیشه و هنر اسلامی، واحد انتشارات، (چاپ اول): 96.1360 ص.
کتاب «قیام نور» حاوی 68 قطعه شعر در ارتباط با موضوعهای مختلف است، که البته تعدادی از آنها قبل از انقلاب سروده شده‌اند. عناوین و موضوعهای اشعار مربوط به دفاع مقدس و مسائل مربوط به آنها، عبارتند از: «کربلای خون» و «اذان عشق»، در تمجید و ثنای شهیدان دفاع مقدس، که در اوج قله افتخار قرار دارند: «هابیل آفتاب»، ندای افتخارآفرین ملت ایران خطاب به دشمنان اسلام و انقلاب است؛ «دیگر اهریمن من‌ها نفریبد دل ما»، در مورد رزمندگان فاتح اسلام؛ «فرشته‌ی خاک»، درباره‌ی مقام شهید و شهادت که چراغ روزگار خود است؛ «سیمرغ روشنایی»، «قهرمان خاک» و «رسول خون»، در وصف رزمندگان همیشه پیروز اسلام و «قاتل خون»، خطاب به رزمندگان اسلام.

[ صفحه 638]


کاروان سپیده

حمید سبزواری.- تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، (چاپ اول): 1372.
[87] ص.- (دفتر ادبیات و هنر مقاومت؛ گزینه شعر جنگ؛ 11).
عنوان پشت جلد به انگلیسی: The Carvan of Dawn
در ابتدا، مطلبی تحت عنوان «از در وظیفه» آمده است که تأکیدی است بر حفظ آثار و ارزشهای دفاع مقدس از راههای مختلف. سپس زندگینامه سراینده‌ی اشعار، و پس از آن، 26 قطعه شعر آورده شده است که بیشتر آنها در ارتباط با دفاع مقدس هستند؛ از جمله: «ورقی دیگر بر دفتر عاشورا (آغاز جنگ)؛ اینک حماسه‌ای دیگر (رزمندگان دلاور سرزمین ایران)؛ به حماسه‌سازان وطن اسلامی و جنگ آزمون (اثرات جنگ بر مردم و خراب شدن کاشانه‌های آنان)؛ فتحنامه (فتح خرمشهر)؛ به مناسبت فتح محرم (برای پاسداران)؛ بحر را موجها زنده دارند (عدم امکان سازش بین رزمندگان و ملت قهرمان با دشمنان انقلاب)؛ با کاروان سپیده (به مناسبت فتوحات والفجر دو و سه)؛ شهد نام‌آوران (ارزش شهادت و شهید)؛ هیهات من الذله (دوری از هر گونه ذلت در مقابل دشمن)؛ داغ ننگ (به مناسبت روز شهدای هویزه)؛ ظفرنامه (فتح بستان)؛ نوید پیروزی (عملیات فتح‌المبین) و قله‌ی افتخار (فتح خرمشهر)».

کاروانی از شعرهای عاشورایی در هفت منزل

مرکز پژوهشهای فرهنگی بنیاد شهید انقلاب اسلامی و انجمن ادبی شاعران انقلاب اسلامی.- تهران: بنیاد شهید انقلاب اسلامی، (چاپ اول): 1374.
182 ص.
شمارگان: 5000 نسخه.
این کتاب حاوی 73 قطعه شعر در قالبهای غزل، شعر نو، دوبیتی، رباعی، مثنوی و قصیده است که توسط شاعران معاصر در کنگره‌ی سراسری شعر عاشورا، (محرم 1415 هجری قمری در شیراز، بارگاه لسان‌الغیب حافظ) ارائه شده‌اند. همچنین بخش مجزایی به اشعار اولین کنگره‌ی سراسری شعر عاشورا (که از هفتم تا نهم تیرماه 1373 برگزار شده بود) اختصاص یافته است. اشعار با مضامین عاشورا، کربلا، مدح و منقبت اهل‌بیت (ع)، بزرگداشت یاد و خاطره‌ی شهدای کربلا و حضرت امام حسین (ع) و مصیبتهای اهل‌بیت امام حسین (ع) سروده شده‌اند. در اشعار سروده شده، مضامین و کلماتی با مفاهیم شهید، شهادت و جانباز به کار رفته است. «نصرالله مردانی، قادر طهماسبی، حمید سبزواری، محمدحسین بهجتی، صادق رحمانی، قاسم مرام، علی‌رضا قزوه، عبدالجبار کاکایی، منیژه درتومیان و...»، از جمله شعرا هستند.

کتیبه‌ی شکیب: مجموعه شعر

به کوشش عباس براتی‌پور.- تهران: بنیاد مستضعفان و جانبازان انقلاب اسلامی، معاونت فرهنگی و هنری، اداره کل امور هنری، (چاپ اول): 1374.
143 ص.: مصور.
طراح روی جلد: حبیب صادقی.
در سال 1373، به مناسبت هفته‌ی بزرگداشت مقام جانباز، مسابقه‌ی شعری با مضمون جانباز و ارزشهای ایثار و جانبازی برگزار شد که این دفتر، حاصل گزیده‌ی اشعاری است که به همین مناسبت از اطراف و اکناف میهن اسلامی به اداره‌ی کل امور هنری رسیده است. عنوان تعدادی از اشعار و نام سرایندگان آنها در زیر ذکر می‌شود: «جانباز» / دانیال امیری (ارزشهای جانباز)؛ «ایثار» / عباس براتی‌پور (به همسران فداکار جانبازان تقدیم شده است)؛ «پرواز» / عباس براتی‌پور (به تمامی جانبازانی تقدیم شده است که چشمها و دستهای خود را در دفاع مقدس از دست داده‌اند)؛ «جامه‌ی خورشید» / کاظم جیرودی؛ «خاطرات تو» / صمد سمغانی؛ «کبوتر کبودبال» / جانباز ابوالفضل سید

[ صفحه 639]

النگی؛ «آن اتفاق سرخ» / جانباز علیرضا شعبانی؛ «جانباز» / عبدالله صادقی؛ «جانبازان» / امیر عاملی؛ «در کارگاه عشق» / محمد عزیزی؛ «زخمه‌های مشرقی» / مهران فقیهی؛ «شمیم لاله» / ابوالفضل فیروزی و....

کتیبه‌های زخمی، سال‌های 72 - 68

رجب افشنگ.- تهران سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، (چاپ اول): 68.1375 ص.
طراح روی جلد: صداقت جباری.
عنوان پشت جلد به انگلیسی: Wounded Inscriptions: A Collection of Poetry
شمارگان: 3300 نسخه.
این کتاب شامل چهارده قطعه شعر آزاد است که درباره‌ی مضامین متعددی سروده شده‌اند، از جمله: «لبخند، رویای سوخته، خاطرات کودکی، تمنا و...». قطعه شعرهای «غربت»، «از پس خاکستر»، «بازگشت»، «عطر شبانه»، «حماسه‌ی سبز»، «دستی به سوی آسمان» (تعبیری از مرحوم سلمان هراتی)، «فرشته‌ی سرگردان» و «من از تبار توام» درباره‌ی شهید، شهادت، رزمندگان و دفاع مقدس سروده شده‌اند.

کربلا در کربلا: منظومه‌ای در رثای شهید مهدی زین‌الدین فرمانده لشکر 17 علی بن ابی‌طالب (ع)

مهری حسینی.- قم: پردیسان، (چاپ اول): 48.1381 ص.
شمارگان: 3000 نسخه.
عنوان پشت جلد به انگلیسی: Karbala in karala
«مهدی زین‌الدین» در سال 1338 در تهران متولد شد. وی فرمانده‌ی لشکر هفده علی‌بن‌ابی‌طالب (ع) بود. کتاب «کربلا در کربلا» منظومه‌ای است در قالب مثنوی، که در رثای مهدی زین‌الدین سروده شده است. شاعر در اشعار سروده شده‌ی خود، مفاهیم و کلماتی را آورده است که به نام اشخاص و مناطق عملیاتی اشاره می‌کنند؛ مانند: «سردشت، شهید همت [فرمانده‌ی لشکر 27 محمد رسول‌الله (ص)]»، شهید محمد بروجردی، (فرمانده‌ی قرارگاه حمزه سیدالشهداء در غرب)، حاج احمد متوسلیان [فرمانده‌ی اسبق تیپ 27 محمد رسول‌الله (ص)]، شهید مجید زین‌الدین (برادر شهید مهدی زین‌الدین)، سرپل ذهاب، شهید حسن افشردی (فرمانده‌ی نیروی زمینی سپاه)، شهید مهدی باکری (فرمانده‌ی لشکر 31 عاشورا)، شهید خوش‌سیرت (فرمانده‌ی لشکر قدس گیلان) و...».

کنار پنجره‌های بارانی: گزیده اشعار (1372 - 1364)

محمدرضا مهدیزاده.- تهران: خانواده، 1373.
94 ص.
کتاب شعر «کنار پنجره‌های بارانی»، گزیده‌ی اشعاری است که شاعر معاصر، محمدرضا مهدیزاده، در سالهای 1364 - 1373 سروده است. این اشعار در قالب شعر نو سروده شده و بعضی از آنها به شهدای جنگ تحمیلی تقدیم شده‌اند. اشعار، بیانگر احساسات، عقاید، آراء و نظرات وی در مورد جنگ، لحظات دلهره و هراس و لحظات شهادت و عروج عرفانی انسانهای پاک و دلیر برای دیدار با پروردگارشان است. شاعر سعی کرده است در لابه‌لای این اشعار به معرفی شهدای گرانقدر انقلاب بپردازد و دلاوری، شجاعت و اخلاق و رفتار حسنه‌ی آنان را به تصویر کشد. بعضی از اشعار این مجموعه، به امام امت و پیر و مراد عاشقان الله و بسیجیان تقدیم شده است. چند قطعه نیز برای حضرت امام زمان (عج) سروده شده است.

[ صفحه 640]


کوچه: مجموعه شعر

سروده اختر واحدی.- [بی‌جا]: اختر واحدی، (چاپ اول): 1369.
63 ص.
نقاشی روی جلد: حسن صفا.
این کتاب حاوی نوزده قطعه شعر از اشعار «اختر واحدی» است. تعدادی از این اشعار مربوط به قبل از انقلاب است و تعدادی نیز در ارتباط با جنگ تحمیلی و دفاع مقدس سروده شده‌اند. این قطعه شعرها عبارتند از: «کاروان عشق، بهار شاعر، راه وصال، دلدادگی، فروغ دستها، چشمه‌ی نور، کیست این زن (که درباره‌ی نقش مهم زنان و مادران در دفاع مقدس است)، مرد نمایش، از ما بگو، دخت مغرور، داد عشق، کوچه، آبادان در آتش (در وصف آبادان در روزهای تجاوز دشمن بعثی)، دیوانه باش، شمع شب‌افروز (که در ارتباط با ارزشهای دفاع مقدس است)، دفتر خاطرات رزمنده (که در مورد رزمندگان شهید جبهه‌های نبرد حق علیه باطل همراه با خاطره‌های جاویدان از آنان است)». یک رباعی با نام «مادر» نیز در آخر کتاب آمده است.

گاهی دلم برای خودم تنگ می‌شود: مجموعه شعر

محمدعلی بهمنی؛ خوشنویس: اخوین.- [بی‌جا]: نشر آرا، 176.1369 ص.
این کتاب در سال 1377 توسط نشر دارینوش در 174 صفحه نیز چاپ شده است.
کتاب حاوی دو بخش است. بخش اول شامل 71 قطعه غزل و بخش دوم دارای چهار مثنوی است. در بخش پایانی هم غزلی برای مهدی اخوان‌ثالث سروده شده است. اشعار مربوط به دفاع مقدس، عبارتند از: «آن بهاری باغ‌ها و این بیابان زمستانی» در مورد رزمندگان جبهه‌های نبرد حق علیه باطل؛ «شهر ویران شده‌ام، بیهده این خاک مکاو» در مورد خرابی شهرها در جنگ؛ «تنها بخواب می‌شد از او باج گرفت» در مورد شهدای دفاع مقدس و «چرا خون به گهواره‌ی ما رسیده است» در مورد حمله‌ی دشمن به شهرهای میهن اسلامی.

گریه خاموش

سروده اکبر حمیدی (شائق).- تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، (چاپ اول)، 1376.
78 ص.- (کارشناسی گروه شعر، دفتر آفرینش‌های ادبی و هنری طلاب؛ 5).
طرح جلد: علی میرفتاح.
شمارگان: 3300 نسخه.
این کتاب به مناسبت ششمین کنگره شعر و قصه طلاب سراسر کشور منتشر شده است.
کتاب «گریه‌ی خاموش» شامل 46 غزل، پنج شعر نیمایی و سپید و پنج مثنوی است. از بین این اشعار قطعه شعرهای زیر در ارتباط با دفاع مقدس هستند: قطعه شعر «با شهیدان» تقدیم به شهیدان هشت سال دفاع مقدس؛ قطعه شعر «زمان شکفتن» به یاد شهیدانی که قفس تن را شکستند و به لقاءالله پیوستند و قطعه شعرهای «مهاجران وادی عشق» و «آیین ما» که با مضمون جنگ ایران و عراق و دلیرمردان صحنه‌های نبرد سروده شده‌اند.

گزیده ادبیات معاصر: مجموعه شعر (05)

حسین اسرافیلی.- تهران: کتاب نیستان، (چاپ اول): 1378.
99 ص.
شمارگان: 5500 نسخه.

[ صفحه 641]

عنوان پشت جلد به انگلیسی: Contemporary Iranian Literature: selected poems
کتاب حاضر شامل 26 قطعه شعر است که در قالبهای غزل، شعر آزاد، قصیده، چهارپاره و مثنوی سروده شده‌اند. از بین اشعار این مجموعه، قطعه شعرهای «مناجات سرخ»، «بقعه»، «خلوتی با شهیدان»، «عبور از صاعقه»، «التهاب حریق»، «چه کسی گفت؟»، «تبرها و تبردارها» (که برای شهید دکتر فتحی‌شقاقی سروده شده است) و «وطنم» در ارتباط با دفاع مقدس و در وصف شهیدان، شهادت، رزمندگان و ایمان و اخلاص آنها و در وصف ایران اسلامی سروده شده‌اند.

گزیده ادبیات معاصر: مجموعه شعر (06)

رضا اسماعیلی.- تهران: کتاب نیستان، (چاپ اول): 1378.
100 ص: (مجموعه شعر؛ 6).
عنوان پشت جلد به انگلیسی: Contemporary Iranian Literature, selected poems
شمارگان: 5500 نسخه.
این مجلد از مجموعه‌ی ادبیات معاصر، حاوی چهل و نه قطعه شعر است، که از میان آنها، چهارده قطعه در ارتباط با جنگ تحمیلی و دفاع مقدس است. «معجزه‌ی عشق»، به مناسبت آزادی خرمشهر، «اتفاق شگفت» برای شهید فهمیده و همه‌ی فهمیده‌های نسل انقلاب، «ای عصمت خدا» برای فرشتگان صبر، نجابت، ایثار و عاطفه (همسران جانبازان)، «سردار آتش نوش» به مناسبت شهادت محمدجواد تندگویان، «پاسداران امامت» برای پاسداران، «غزل خدا، یک عاشق ساده، غزل ظهور، دل رنگین کمانی، طلایه‌دار، هفت‌خوان شگفتن، بی‌عشق سامان نداری، پر کشیدن تا خدا و آیا فراموشمان شد»، برای شهیدان، رزمندگان، آزادگان، شهادت، ایثار، و... سروده شده‌اند.

گزیده‌ی شعر جنگ و دفاع مقدس

انتخاب و توضیح حسن حسینی.- تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، سوره مهر، (چاپ اول): 331.1381 ص.
شمارگان: 4400 نسخه.
کتاب حاضر شامل 98 قطعه شعر از شاعران و شاعره‌های معاصر است، که در انواع قالبهای شعری (مانند غزل، قصیده، شعر آزاد و مسمط) درباره‌ی دفاع مقدس سروده شده‌اند. برخی از اشعار به مناسبتها و برای اشخاص خاصی سروده شده‌اند؛ از جمله: «صبر و خشم» (از سهیل محمودی) برای مردمی که شهرشان موشکباران شد؛ «محکومیت عشق!» (از عباس خوش عمل)، برای گلهای پرپر سردشت، که در بمباران شیمیایی به شهادت رسیدند؛ «خاطره» (از محمدعلی مجاهدی)، که در دیدار از هویزه سروده شده است؛ «بهانه باریدن» (از تیمور ترنج)، تقدیم به مفقودالاثرها؛ «سرود بازگشت» از تیمور ترنج، برای آزادی خرمشهر؛ «غزل تصمیم» (از قیصر امین‌پور) تقدیم به خانواده‌ی شهدا؛ «شکوه بی‌مانند» (از فاطمه راکعی) تقدیم به پدران شهید و «مرثیه اشک» (از مجتبی تونه‌ای) تقدیم به شهر مظلوم دزفول و برخی اشعار دیگر.

گزینه اشعار

قیصر امین‌پور.- تهران: مروارید، (چاپ اول): 165.1378 ص.
واژه‌نامه به صورت زیرنویس.
شمارگان: 3000 نسخه.

[ صفحه 642]

مندرجات: از این حرف‌ها؛ پنج پرسش بی‌پاسخ؛ شانزده شعر از تازه‌ها؛ 27 شعر از آینه‌های ناگهان؛ 9 شعر از آینه‌های ناگهان؛ 9 شعر از تنفس صبح؛ 14 شعر از در کوچه آفتاب.
کتاب «گزینه اشعار» قیصر امین‌پور، مجموعه‌ی 75 شعر سروده‌ی این شاعر معاصر است، که از میان مجموعه‌های دیگر این شاعر - به شرحی که در مندرجات آمده - انتخاب شده است. از بین اشعار این مجموعه، قطعه شعر «شعری برای جنگ» در ارتباط با دفاع مقدس است. شاعر در این شعر یادی از بمباران شهر دزفول، حمله‌های دشمن به شهر و وضع مردم در دوران جنگ کرده است. این شعر در قالب شعر نو سروده شده است.

گل انتظار

محمدعلی مردانی.- تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، (چاپ اول): 1368.
175 ص.- (ادبیات عاشورا؛ 2).
عنوان دیگر: سوره: ادبیات عاشورا.
طراح روی جلد: احمد قلی‌زاده.
شمارگان: 60000 نسخه.
این کتای شامل 75 قطعه شعر از 49 شاعر معاصر، در منقبت و بزرگداشت حادثه‌ی کربلا است. اشعار در قالبهای غزل، قصیده: مثنوی، دوبیتی و رباعی سروده شده‌اند. برخی از ابیات درباره‌ی شهادت و جانبازی سروده شده‌اند؛ از جمله: «شهید عشق» از همایون علیدوستی، «شهید علقمه» از محمدعلی مردانی و «پیام خون» از محمدحسین بهجتی. اشعاری نیز در مدح و منقبت اهل‌بیت (ع) سروده شده‌اند. مانند «مسلم ابن عقیل (ع)» از یاسر، «انقلاب زینب سلام‌الله علیها» از محمدعلی مردانی، «علی‌اصغر (ع)» از علی‌اکبر خوشدل و.... از جمله‌ی شعرا، «آذرخش شیرازی، محمدعلی اکبری، حدادکاشانی، قاسم رسا، عباس براتی‌پور، محمدجواد شفق، فؤاد کرمانی، نادعلی کربلایی، مشفق کاشانی، آیت‌الله میرزایحیی مدرس‌اصفهانی و...» هستند.

گلبرگ‌های دل

علی ترکی.- شیراز: نوید شیراز، (چاپ اول): 1377.
368 ص.
شمارگان: 3000 نسخه.
مجموعه‌ی حاضر شامل دوبیتی‌هایی است که در نشریات و مجلاتی چون: هنر و اندیشه، خبر، هنر و ادبیات فارس به چاپ رسیده است. بعضی از اشعار به همراه نقد و شرحی بر شعر سروده شده همراه است. در اشعار شاعر، مضامین و مفاهیم مربوط به جنگ و دفاع مقدس، منقبت و ستایش شهدا و بزرگداشت رزمندگان و اسرا، به طور پراکنده وجود دارد. اشعار فاقد عناوین خاص هستند.

گلبوته‌های ولایت: مجموعه شعر

سروده احمد باقریان (باقر).- تهران: مؤسسه انجام کتاب (مرکز پخش)، 220.1371 ص.
شمارگان: 3000 نسخه.
کتاب حاضر شامل 119 قطعه شعر به صورت غزل و تضمین غزل است. بسیاری از اشعار سروده شده درباره‌ی جنگ و شهیدان و مرتبط با دفاع مقدس، رزمندگان، جانبازان و... هستند. از جمله این اشعار می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: «قیام مقدس» (به یاد شهید فرهاد افسر)، «خلیج‌فارس را اکنون محل دفن ریگان بین»، «پاسدار دین و

[ صفحه 643]

حق»، «در بزم شهیدان»، «هنگام پیکار»، «سپاه عاشقان»، «شاهدان عشق»، «جبهه‌ی عشق»، «فداکاران دریا دل»، «طوفان خون»، (به یاد شهید حمید آتشی)، «خون خدا»، «صدام رفت»، «کار صدام تمام است، تمام»، «خاک گلگون»، «سرزمین خونفشان»، «بهار عشق» (به مناسبت متجاوز شناختن عراق از سوی سازمان ملل)، «شهید فضیلت»، «بسیج جان بر کف»، «مژده‌ی فتح». در سروده‌های شاعر، ابیاتی نیز از اشعار سایر شعرای معاصر و قدیم (مانند: پروین اعتصامی، حافظ، غلامعلی مهربان، آهنگران، قاسم رسا و...) وام گرفته شده است.

گلچینی از سروده‌های ستوده: برگ سبز

اثر طبع عزت‌الله فخیمی‌ابهری، «متخلص به ستوده ابهری».- [تهران]: نصرت‌الله فخیمی‌ابهری، (چاپ اول): 1374.
65 ص.
بالای عنوان: گلچینی از سروده‌های ستوده، برگ سبز.
طرح و خط پشت جلد: عباس رحیمی.
کتابنامه به صورت زیرنویس.
شمارگان: 2000 نسخه.
کتاب حاضر شامل شصت قطعه شعر است که در قالبهای قصیده، مثنوی، دوبیتی و رباعی، در مناسبتهای متعدد و با مضامین مختلف سروده شده‌اند. اشعار مربوط به دفاع مقدس در این مجموعه، عبارتند از اشعار: «سالگرد شهدا» به مناسبت سالگرد شهدای عملیات بدر، سردار رضا نورمحمدی و یوسف کبیری؛ «تقدیم به پدر دو شهید» به پدر شهیدان علی‌اکبر و فرهاد محمدی که در عملیاتهای والفجر و کربلای پنج به شهادت رسیدند؛ «طریق عشق» به پدر شهیدان حبیب و جلیل منتظری؛ «لاله‌های سرخ قرآن» و «به یاد شهید راغب» تقدیم به حاج خلیل جعفری پدر شهید غلامرضا جعفری. زندگینامه‌ی شاعر نیز در ابتدای کتاب ارائه شده است.

گلرزم

تدوین محمد مطهر.- تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، نمایندگی ولی‌فقیه در سپاه حفاظت ولی امر، 144.1373 ص.
شمارگان: 5000 نسخه.
کتاب حاضر شامل مجموعه‌ای از اشعار در قالبهای مختلف شعری - مثل «غزل، مثنوی، رباعی، دوبیتی و شعر آزاد» - از شعرای زن و مرد معاصر است که درباره‌ی مضامین متعددی چون: «بسیج و بسیجی، سنگر و جبهه، شهیدان، ارتش مقاومت، جانبازان، آزادگان، زنان بسیجی، بسیجی گمنام، توطئه‌ی منافقان و هتک حرمت امام رضا (ع)، جمعه‌ی خونین مکه، سوگ امام راحل، دفاع مقدس، ملت عراق، پادگان دو کوهه و...» سروده شده‌اند. در بین اسامی شعرا، نام افراد زیر دیده می‌شود: «محمدجواد محدثی، ساعد باقری، زهرا قنبری، محمدعلی مردانی، سیمیندخت وحیدی، محمود شاهرخی، صدیقه وسمقی، مشفق کاشانی، رضا اسماعیلی، قادر طهماسبی، سلمان هراتی، مهین زورقی، احمد عزیزی، جانباز فریدون حدادی‌مانی، شهید ماشاالله صفاری (بندی) سیرجانی، و...». متن آخرین پیام امام خمینی (ره) به مناسبت هفته بسیج (سال 76) و پیام آیت‌الله خامنه‌ای به مناسبت هشتمین گردهمایی بزرگ فرماندهان رده‌های مقاومت بسیج سپاه نیز در ابتدای کتاب ارائه شده است.

[ صفحه 644]


گل سرخ

گردآورنده جواد جهان‌آرائی.- قم: جواد جهان‌آرائی، (چاپ اول): 1374.
64 ص.
شمارگان: 2000 نسخه.
کتاب «گل سرخ» شامل 53 قطعه شعر از شاعران معاصر است که در قالب غزل سروده شده‌اند. اشعار «چشم به راه (از جواد جهان‌آرایی)، موکب باد صبا (از بیت‌الله جعفری)، پیام گل سرخ (از عباس خوش‌عمل)، حدیث دل [از سید منصور خویی (دیبا)] عطر گیسوی محمدی (از غلامعلی عسگری) و آواز غمگین (از اصغر واقدی) با مضمون و مفهوم شهید و شهادت سروده شده‌اند. اشعار دارای مضامین دیگری چون، عشق و عرفان، وفای گل، بیوفایی گل سرخ، بهار، زیبایی، و ائمه‌ی اطهار (ع) نیز هستند.

گل، غزل، گلوله، مجموعه شعر شعرای نیروهای مسلح

به کوشش پرویز بیگی حبیب‌آبادی.- تهران: بنیاد حفظ آثار و ارزش‌های دفاع مقدس، مدیریت ادبیات و انتشارات، (چاپ دوم): 1374.
277 ص.- (مجموعه شعر دفاع مقدس؛ 3).
شمارگان: 3000 نسخه.
«گل، غزل، گلوله» سومین مجموعه شعر دفاع مقدس است که به کوشش بنیاد حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس، به علاقه‌مندان ادب و هنر تقدیم شده است، تا فرازی دیگر از حماسه‌های این سرزمین را در اندیشه‌ی مردان جبهه و قلم به تماشا بگذارد. سرایندگان اشعار این مجموعه به دفعات مکرر در جبهه‌های نبرد حق علیه باطل شرکت داشته، عرصه‌های خون و خطر و حماسه را تجربه کرده‌اند و حاصل لحظات حضور خویش در آن وادی را در قالب اشعار بیان کرده‌اند. این مجموعه شامل 129 شعر از 25 شاعر در قالبهای غزل، رباعی، دوبیتی و شعر نو است و موضوعهای اشعار، «شهید، شهادت، رزمندگان، بسیجی‌ها و ایثار و از جان گذشتگی آنان» است.

گلواژه: بهترین اشعار جمع‌آوری شده از دیوان‌های مختلف (جلد 1)

گردآورنده محمدمطهر.- قم: دفتر نشر الهادی، (چاپ سوم): 1371.
210 ص.
شمارگان: 5000 نسخه.
این کتاب، مجموعه‌ای از اشعار شاعران قدیم و معاصر در قالبهای مختلف شعری است که در دو بخش ارائه شده است. «بخش اول: توحید، مدح و منقبت چهارده معصوم (ع)، مراثی و بخش دوم: پندها، مقام مادر، روحانیت و انقلاب اسلامی و رهبری، شهید و شهادت و قرآن». از جمله شاعران قدیم که اشعار آنان در این کتاب درج شده، می‌توان اسامی زیر را ذکر کرد: «مولانا، سعدی، حافظ، فردوسی و...». از شاعران معاصر: «شهریار، ایرج میرزا، جواد محدثی، حمید سبزواری، نصرالله مردانی و...» نیز اشعاری در کتاب آورده شده است. از جمله اشعاری که درباره‌ی دفاع مقدس هستند، می‌توان اشعار زیر را ذکر کرد: «خونین کفنان» از محمدحسن حجتی (پریشان)؛ «راهیان راه قدس و کربلا» از نعیمی قمی؛ «یلان صف شکن» و «صدای خون تو» از نصرالله مردانی؛ «فتح‌الفتوح» از امیری فیروزکوهی؛ «مادر شهید» از جواد محدثی؛ «لحظه‌ی پرشور پرواز...» از همایون علیدوستی (شاهد)؛ «حدیث لاله‌های خونین» از رضا اسماعیلی؛ «مطلع الانوار عشق» از محمود عباد و....

[ صفحه 645]


گلواژه: بهترین اشعار جمع‌آوری شده از دیوان‌های مختلف (جلد 2)

بهترین اشعار جمع‌آوری شده از دیوان‌های مختلف، جلد 2 / گردآورنده محمدمطهر.- قم: دفتر نشر الهادی، (چاپ سوم): 1371.
368 ص.
شمارگان: 4000 نسخه.
این کتاب، جلد دوم از مجموعه‌ی اشعار شاعران قدیم و معاصر در قالبهای مختلف شعری است که در دو بخش ارائه شده است. «بخش اول: توحید، مدح و مراثی معصومین (ع) و بخش دوم: پندها (غزل و قصیده)، روحانیت، انقلاب، شهید و شهادت، رهبری، بسیج، قرآن، نماز و...». از جمله شاعرانی که اشعار آنان در این کتاب درج شده، می‌توان به: «نظامی گنجوی، سعدی، حافظ، عراقی، حسن حسن‌زاده‌آملی، حکیم کسایی‌مروزی، اقبال لاهوری و...» اشاره کرد. اشعار که درباره‌ی دفاع مقدس هستند، عبارتند از: «شهید» از محمدحسین بهجتی، «بسیجی» از محمود تاری (یاسر)، «دست علی به همراه بسیج» از محمدحسین شهریار، «پاسداران» از حبیب چایچیان، «خصم را گو نوبت کفران گذشت» از صدیقه وسمقی، «اسطوره‌های خون» از حجت سلیماندرابی، «دلیران جبهه» از ایراج قنبری، «رسولان فتح» از پرویز بیگی حبیب‌آبادی و.... در متعدد کتاب درباره‌ی سبکهای مختلف شعری و قالبهای اشعار مطالبی ارائه شده است.

گلواژه: بهترین اشعار جمع‌آوری شده از دیوان‌های مختلف (جلد 3)

بهترین اشعار جمع‌آوری شده از دیوان‌های مختلف، (جلد 2) / گردآورنده محمد مطهر.- قم: دفتر نشر الهادی، (چاپ دوم): 448.1376 ص.
شمارگان: 3000 نسخه.
جلد سوم از مجموعه‌ی «گلواژه» شامل اشعار شاعران صاحب نام قدیم و معاصر ایران درباره‌ی مدح و منقبت حضرت پیامبر (ص)، حضرت امام علی (ع)، حضرت زهرا (س) و حضرت امام حسن مجتبی (ع) است که در قالبهای مختلف شعری سروده شده‌اند. تعدادی از اشعار این مجموعه در بزرگداشت مقام شهید و شهادت سروده شده‌اند. از جمله «شهیدان کوی صبح» (از غلامرضا رحمدل) و «جام شهادت» [از شعبان کرم‌دخت (سروش)]. در بین اسامی شاعرانی که گزیده‌ی اشعار آنها در این مجموعه آمده است، اسامی زیر نیز دیده می‌شود: ملا هادی سبزواری، هاتف اصفهانی، سها اصفهانی، مولوی، ملک‌الشعراءبهار، علی موسوی گرمارودی، محمدحسین شهریار و...

گلواژه: بهترین اشعار جمع‌آوری شده از دیوان‌های مختلف (جلد 4)

بهترین اشعار جمع‌آوری شده از دیوان‌های مختلف، (جلد 4) / گردآورنده محمد مطهر.- قم: دفتر نشر الهادی، (چاپ اول): 884.1376 ص.
شمارگان: 3000 نسخه.
جلد چهارم مجموعه «گلواژه» حاوی گزیده‌ای از اشعار شاعران قدیم و معاصر ایران درباره‌ی مدح و منقبت معصومین (ع) - از امام حسین (ع) تا حضرت مهدی (عج) - است که در قالبهای مختلف شعری سروده شده‌اند. اشعاری نیز درباره‌ی شهید و شهادت در مجموعه موجود است. مصراع‌هایی از اشعار مرتبط با حضرت مهدی (عج) نیز در خصوص رزمندگان، جنگ و دفاع مقدس هستند. از جمله: «در استغاثه به حضرت حجت» از شفق خراسانی، «بانگ تکبیر» از ناصر مکارم‌شیرازی، غزلی از محمدحسین کبریایی، «ای عدالت موعود» از حمید سبزواری و «میلاد گل» از محمد مستقیمی. در بین اسامی شاعران نیز اسامی شاعرانی چون سعدی، حافظ، غلامحسین فیض‌کاشانی، محمدعلی مردانی، مشفق کاشانی، عباس براتی‌پور، و... دیده می‌شود.

[ صفحه 646]


گلوی سبز آواز

به کوشش محمدجواد محبت؛ با همکاری اداره کل بنیاد شهید انقلاب اسلامی استان کرمانشاه.- تهران: بنیاد شهید انقلاب اسلامی، نشر شاهد، (چاپ اول): 1379.
126 ص.
شمارگان: 1500 نسخه.
کتاب «گلوی سبز آواز»، مجموعه‌ای از 62 قطعه شعر سروده شده در قالبهای غزل، مثنوی، آزاد، قصیده، رباعی و دوبیتی است. از میان اشعار، قطعه شعرهای «زخم دیرینه» (از نادیا حیدری)، «به قدر وسعت یک گریه»، «آری خدا تو را به سوی خویش خوانده بود» و «مثل تمام عاشقانت» (از عبدالرضا جانسپار)، «زنده‌ی عشق» و «ایمان به جاودانگی تو» (از فرشته پدرام)، «با نماز عشق در محراب خون» [از اقبال بنی‌عامریان (شاهد)]، «آیه‌ی نیاز» و «شبیه آفتاب» (از علیرضا حکمتی)، «تقدیم این دیار» (از بابک دولتی)، «و آن شب چشمهای آسمان هم غرق باران بود» (از عاطفه اسکندری)، «گردی ز کوی دوست»، (از طیب قربی)، «اماما حرمت ایران تو بودی» (از حمید تقوی)، «روز بدرقه» (از منیرالسادات آزادبخت)، «ای بزرگ آفتاب آینه‌پوش» (از منیژه درخشنده) درباره‌ی امام (ره)، شهیدان و دفاع مقدس هستند.

گلوی عطش

ضیاءالدین ترابی.- تهران: برگ، (چاپ اول): 1369.
141 ص.
طراح روی جلد: مجید قادری.
گلوی عطش مجموعه اشعاری است از ضیاءالدین ترابی که در دو بخش سروده شده‌اند. بخش اول با نام «در جاده‌های سفر» حاوی 27 قطعه شعر است. کلیه‌ی شعرهای این فصل به سالهای 50 تا 57 مربوط هستند. فصل دوم کتاب، مربوط به شعرهای شاعر از سال 57 تا 65 و حاوی 27 قطعه شعر است. عنوان اصلی این فصل در «راستای حادثه» نام دارد. تعدادی از این اشعار، در ارتباط با دفاع مقدس و موضوعهای مرتبط با آن هستند؛ از جمله: «مناجات، صبح سراسر تاریخ»، در مورد ایستادگی رزمندگان اسلام؛ «در سراسری همیشه، با دشنه‌ی برهنه، باران رحمت» در مورد شهدای مدرسه‌ی فیضیه؛ «در اوج حادثه»، در خصوص مقاومت دلیرانه‌ی رزمندگان اسلام در جبهه‌های نبرد حق علیه باطل؛ «تا ساحل سپید سعادت»، درباره‌ی شهدای دفاع مقدس؛ «عشیره‌ی عشق» درباره‌ی شهید و ارزش او در دفاع مقدس: «هیأت پرواز»، در مورد شهدای دفاع مقدس و عروج آنان به ملکوت؛ «حجم تماشا» در مورد جانبازان انقلاب اسلامی و «در بازوان زخم»، مصداق این شعر است که: از خون جوانان وطن لاله دمیده است.

گل یخ

سروده‌ی مریم ساوجی.- [بی‌جا: بی‌نا]، (چاپ اول):[؟1369].
خ، 155 ص.
شمارگان: 3000 نسخه.
مجموعه‌ی حاضر شامل 112 قطعه شعر در قالبهای غزل، رباعی و آزاد است. در میان اشعار این مجموعه اشعاری نیز با مضامین و مفاهیم مربوط به جنگ، دفاع مقدس و شهدا موجود است؛ از جمله «نخل خونین، مرغ مهاجر، حماسه‌ی بمباران، مویه بر خوزستان، به دلاوران هوایی، با فاتحان اروندرود، بیا مادر شهید، بیا وطن، کبوترهای خونین، لاله‌های شهید میانه، اسیر، فواره‌ی خون و کبوتر صلح». این اشعار، به طوری که از عناوین آنها هم استنباط می‌شود، مراحل مختلف جنگ را تصویر می‌کنند.

[ صفحه 647]


گنجشک و جبرییل، مجموعه شعر (1363 - 1364)

حسن حسینی.- تهران: نشر افق، (چاپ دوم): 1375.
94 ص.
شمارگان: 3000 نسخه.
مجموعه‌ی «گنجشک و جبرئیل» حاوی 31 قطعه شعر است که در قالب شعر آزاد سروده شده‌اند. بعضی از اشعار این مجموعه درباره‌ی شهید، حماسه‌آفرینی رزمندگان و جبهه‌های جنگ هستند؛ از جمله: «خونبها و الف، لام، میم، و قنوت». بعضی از اشعار مجموعه نیز در مدح و منقبت حماسه‌ی حسینی و تشنگی یاران و اصحاب آن حضرت سروده شده‌اند.

لحظه‌های آبی عشق 67 - 57

غلامرضا مرادی.- تهران: مؤسسه فرهنگی گسترش هنر، 1369.
197 ص.
کتاب «لحظه‌های آبی عشق»، مجموعه‌ای از هفتاد قطعه شعر با موضوعهای مختلف است. «حماسه‌ی میرزا کوچک‌خان جنگلی، شهدای دفاع مقدس، سعدی، حضرت مهدی (عج)، حضرت علی (ع)، جمعه‌ی خونین مکه، گیلان، فلسطین، بمباران شهرها، شهریار و حضرت امام» از جمله موضوعهایی هستند که در این کتاب به آنها پرداخته شده است. اسامی و موضوع تعدادی از اشعار مربوط به دفاع مقدس و مسائل مرتبط با آن، به قرار زیر است: «سنگر عشق» (گویای رشادت و دلاوری رزمندگان اسلام)؛ «رسولان فتح» (در مورد حضرت رزمندگان اسلام در جبهه‌های نبرد و عروج خونین آنان)؛ «مدرسه‌ی عشق» (در ارتباط با حسین فهمیده، بسیجی سیزده ساله)؛ «شهر هزار پنجره‌ی مغموم» (سوگواره‌ی سفر چهل و پنج روزه‌ی شاعر به سر پل ذهاب)؛ «شهید» (در مورد شهدای دفاع مقدس)؛ «شکسته در خود» (سوگ سرودی برای سرپل ذهاب)؛ «خواب تلخ» (درباره‌ی بمباران شهرها) و «می‌رفت و...» (در مورد شهدای دفاع مقدس و عشق آنان به شهادت).

لحظه‌های آسمانی

سروده علی دهقانی سائیچ؛ متعدد از کیومرث عباسی قصری.- تهران: ما، (چاپ اول): 70.1377 ص.
شمارگان: 1000 نسخه.
مجموعه اشعار «لحظه‌های آسمانی» شامل سی‌وهشت غزل، یک مثنوی و سه ترانه‌ی روستایی است که توسط شاعر معاصر «علی دهقانی سائیچ» سروده شده است. اشعار درباره عاشورا و شهدای کربلا و منقبت و مدح سالار شهیدان هستند. در اشعار سروده شده، از جمله در شعر «دور از حبیب»، از مضامین عرفانی و عشق به خداوند سخن گفته شده است. قطعه شعر «بوسه به سنگر» نیز در ارتباط با رزمندگان و دفاع مقدس سروده شده است.

لحظه‌های سبز

پرویز عباسی داکانی.- تهران: برگ، (چاپ اول): 1369.
128 ص.
کتاب «لحظه‌های سبز» شامل 57 قطعه شعر در قالب شعر آزاد می‌باشد که توسط شاعر معاصر، پرویز عباسی داکانی، سروده شده‌اند. قطعه شعرهای «لحظه‌ها، گزینه‌ی شکست، ژرفا، نعره‌ی سواران، رخش‌های بی‌سوار» با موضوعهای جنگ، رزمندگان، شهیدان و شهادت سروده شده‌اند. قطعه شعر «تا بلوغ سبز نور» به شهدای بمباران شهرها هدیه شده است و قطعه شعر «سرود فردا» به افتخار مرزبانان حماسه‌ی جاوید سروده شده است.

[ صفحه 648]


لکه‌ای از عمر بر دیوار بود

احمدرضا احمدی.- شیراز: نوید شیراز، 1372.
255 ص.: عکس.
عنوان پشت جلد به انگلیسی: Spot of Life Time There Was on The Wall
این مجموعه شعر، حاوی هفتاد و هفت قطعه شعر با موضوعهای مختلف، در قالب شعر نو است. کتاب به آقای «بهمن محصص» (نقاش کتاب) هدیه شده است. بعضی از اشعار کتاب در ارتباط با جنگ تحمیلی و پیامدهای آن است؛ از جمله: «خاطرات من» که قطعه شعری است در مورد وطن اسلامی ما ایران و بمبارانهای دشمن؛ بمبهایی که بر سر مردم بیگناه فرود می‌آمد و عده‌ای را شهید می‌کردند. اشعار در پوششی از استعاره و تشبیه قرار دارند. در پایان کتاب قطعه‌هایی نیز به صورت نثر به چاپ رسیده‌اند.

ما آن شقایقیم: مجموعه شعر

محمدعلی محمدی.- تهران: برگ، 1370.
162 ص.
شمارگان: 3200 نسخه.
کتاب مجموعه شعر «ما آن شقایقیم...» شامل 45 قطعه شعر است که شاعر، آنها را درباره‌ی موضوعهای مختلفی نظیر جنگ تحمیلی، شهیدان، مناجاتهای شبانه‌ی بسیجی‌ها و ویرانی‌های شهرهای جنگ‌زده سروده است. تعداد هشت قطعه شعر بدون عنوان در کتاب به چاپ رسیده‌اند و بقیه‌ی اشعار دارای نامهای متفاوتی هستند. شاعر، در همه‌ی این اشعار با نگاهی شاعرانه و لطیف به جنگ و پیامدهای آن پرداخته است. از آن جمله قطعه شعر «مسجد درود» به شهادت عزیزانی در یک مسجد، در اثر بمباران، پرداخته است. در قطعه شعر دیگری با نام «بهشتی» در وصف مقام شهید سخن گفته و در قطعه‌ی «بر سفره‌های ایمان» به نقش ایمان در پایمردی رزمندگان دلیر می‌پردازد.

ماه در کوچه

حمید یزدان‌پناه.- تهران: نشر مینا، (چاپ اول): 1369.
64 ص.
طراح روی جلد: بهرام کلهر.
شمارگان: 2200 نسخه.
کتاب «ماه در کوچه» مجموعه‌ی چهل و هشت قطعه شعر سروده شده در قالبهای شعر آزاد و مثنوی است، که در دو بخش آزاد و مثنوی - مجزا از هم - ارائه شده‌اند. اشعار درباره‌ی موضوعهای مختلف و متعددی سروده شده‌اند؛ از جمله: «نگاه، طلوع سحر، پرواز، پرنده و پرواز، حیران بودن، حادثه، و...». قطعه شعرهای «برای تو...» و «حصار» در ارتباط با دفاع مقدس و درباره‌ی شهید و شهادت سروده شده‌اند.

ماه و کتان

سروده یوسفعلی میرشکاک.- تهران: برگ، (چاپ دوم): 152.1376 ص.
طراح روی جلد: محمد خزائی.
کتاب «ماه و کتان»، مجموعه‌ی 49 قطعه شعر سروده‌ی آقای یوسفعلی میرشکاک است. این اشعار به مناسبتهای مختلف و (بنا به گفته‌ی خود شاعر) «خارج از هر گونه قید و بند شعری و به دور از اسلوب قانون شعری» سروده شده‌اند. از مناسبتهای اشعار این مجموعه، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: «رحلت امام (ره)، قطعه اذاالشمس کورت، وصف و یاد مجاهد علامه امینی، قطعه شعر غدیر، امام آبها، سوگ شهید سیدحسن شاهچراغی، مرثیه‌ای

[ صفحه 649]

برای جلال آل‌احمد، خون شهدا، قطعه شعر ماه و کتان و قطعه شعر سمندر سفر رنج (در خصوص سرنگونی هواپیمای ایرانی به دست عمال آمریکایی، که صدها نفر از هموطنان کوچک و بزرگ ما را به ناجوانمردی به خاک و خون کشید)».

ماه و نخل: مجموعه شعر دفاع مقدس

به کوشش محمدقاسم فروغی؛ جمع‌آوری اشعار سید نظام مولا هویزه.- تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نیروی زمینی، معاونت تبلیغات و انتشارات، (چاپ اول): 1371.
131 ص.: (مرکز حفظ آثار و ارزشهای دفاع مقدس: مجموعه آثار و ارزشهای دفاع مقدس).
این کتاب، مجموعه‌ای از اشعار سپید سروده شده درباره‌ی جنگ است که در جمع‌آوری آنها، علاوه بر قوت تکنیکی، قابلیت ترجمه‌ی اشعار نیز مدنظر بوده است. در این مجموعه، تعداد بیست و نه قطعه شعر از پانزده شاعر برگزیده شده است که هر یک، حال و هوای خاصی از جبهه‌های نبرد، احساس رزمندگان درباره وطن، شهادت و خانواده و بمباران شهرها را منتقل می‌کند. سرایندگان اشعار عبارتند از: «قیصر امین‌پور، سلمان هراتی، محمدرضا عبدالملکیان، یوسفعلی میرشکاک، علیرضا قزوه، ضیاءالدین ترابی، محمدحسین جعفریان، محمدرضا مهدی‌زاده، حسن حسینی، طاهره صفارزاده، ایرج قنبری، محمدجواد محبت، محمدعلی محمدی، ناصر شکوری و علی هوشمند».

ماه و نخل: یادمان نخستین کنگره‌ی سراسری شعر دانشجویان شهید

به کوشش سید مهران مولاهویزه؛ برگزار کننده دفتر فرهنگ مقاومت دانشگاه آزاد اسلامی، [بنیاد حفظ آثار و ارزشهای دفاع مقدس].- تهران: دانشگاه آزاد اسلامی، دفتر فرهنگ مقاومت، (چاپ اول): 1377.
208 ص.
شمارگان: 3000 نسخه.
عنوان روی جلد: ماه و نخل، مجموعه شعر.
مندرجات: فصل اول: دفتر شعر؛ فصل دوم: گفت و شنودها.
کتاب «ماه و نخل»، یادمان اولین کنگره‌ی سراسری شعر دانشجویان شهید است که به همت دفتر فرهنگ مقاومت دانشگاه آزاد برگزار گردیده است. کتاب در دو فصل تنظیم شده است، فصل اول (دفتر شعر) حاوی اشعار ارائه شده در کنگره است. این اشعار در قالبهای مختلف و با مضامینی در ارتباط با دفاع مقدس سروده شده‌اند. از بین آنها می‌توان چند شعر را به عنوان نمونه نام برد: «کوله‌بار» (شعر نو) حماسه جنگ؛ «آیا خبر از معاد داری»، (شعر نو) یاد روزهای جنگ؛ «شرقی‌ترین لبخند» (غزل) وصف شهدا؛ «تمنای نگاه»، (دوبیتی) وصف شهدا؛ «آیین عاشقی»، (شعر نو) یادی از جنگ و وصف آن روزها «پس از تو»، (شعر نو) یاد شهیدان زین‌الدین و جهان‌آرا؛ «آتشفشان سفید»، (غزل) حماسه‌آفرینی مردم در جنگ و....
فصل دوم کتاب نیز مجموعه‌ی مصاحبه‌ها و گفت و شنودهایی در مورد شعر و شعر مقاومت است.

ماه هاشمی

گردآورنده مهدی صدیقیان.- تهران: مرکز نشر هنر اسلامی، (چاپ اول): 1373.
55 ص.
کتاب «ماه هاشمی» حاوی چهل و یک قطعه شعر است که موضوعات اصلی آنها «دفاع مقدس، شهید، جانباز و

[ صفحه 650]

حادثه‌ی کربلا» است. اشعاری که درباره‌ی دفاع مقدس و موضوعهای مرتبط با آن است، عبارتند از: «خدای جانباز» (از قاسم سرویها)، در مورد ارزش جانباز و جانبازی و این که نقص عضو جانباز نباید به روحیات او لطمه‌ای وارد سازد؛ «رقیمه ایثار» (از محمدعلی مردانی»، در خصوص رزمندگان اسلام و دلاوری آنها؛ غزل «اجازه» (از قیصر امین‌پور)، راز و نیاز یک جانباز است با شهدای دفاع مقدس؛ «اندیشه‌ی سرخ فردا»، درباره‌ی جانبازان دفاع مقدس؛ «برافروختگان» (از جلال محمدی)، در مورد رزمندگان دفاع مقدس و ارزش ایثار و دلاوری آنان و «جانباز» (از مجید مرادی)، شعری است در مورد جانبازان و ارزش جانبازی.

مثل شب در باران

افشین سرفراز.- تهران: برگ، (چاپ اول): 1370.
158 ص. جدول، نقشه.
شمارگان: 5500 نسخه.
کتاب حاضر شامل 58 قطعه شعر است که در قالب شعر آزاد و مثنوی، درباره‌ی موضوعهای مختلف و متعددی سروده شده‌اند؛ از جمله: «مادر، انتظار، سراب، غربت، کیفر، سفر، بهانه و...». قطعه شعرهای «چهار فصل تو» و «اکسیر»، در ارتباط با دفاع مقدس و برای شهید و شهادت سروده شده‌اند. اشعاری نیز که برای مناسبتها و اشخاص خاصی سروده شده‌اند، در مجموعه موجود هستند؛ از جمله: «توقفگاه»، پیشکش به مادران، «بانوی آفتاب»، پیشکش به بی‌بی زهرا (س)، «زخمه»، پیشکش به جلیل شهناز و....

مجموعه اشعار جنگ

به کوشش محمود شاهرخی، عباس مشفق کاشانی.- تهران: امیرکبیر، (چاپ اول): 368.1367 ص.
عنوان روی جلد: مجموعه شعر جنگ.
این مجموعه (که به همت آقایان محمود شاهرخی و عباس مشفق کاشانی گردآوری شده است) در حقیقت مشتی است از خروار؛ نمونه‌ای اندک از اشعار زیادی که توسط شاعران این آب و خاک در ارتباط با جنگ سروده شده‌اند. هر قطعه به مناسبتی سروده شده و هر شاعر به سبکی کار کرده است. ولی نقطه‌ی مشترک در همه‌ی اشعار، احساس و اندیشه‌ی شاعران است؛ احساس و اندیشه‌ای متأثر و متألم از حوادثی که رخ نموده. در این مجموعه، اشعاری از شاعرانی چون استاد شهریار، سیمیندخت وحیدی و سپیده کاشانی نیز به چشم می‌خورد. مناسبتهایی چون بمباران تهران یا بمباران شیمیایی سردشت، حمله به خرمشهر، اعزام رزمندگان به جبهه، صبر و تحمل و ایثار مادران شهدا و رزمندگان و... موضوع اشعار سروده شده در این مجموعه هستند.

یک صحرا جنون: مجموعه شعر

سروده محمدعلی مجاهدی (پروانه).- قم: دارالصادقین، (چاپ اول): 176.1377 ص.
عنوان روی جلد: یک صحرا جنون.
شمارگان: 5000 نسخه.
کتاب «یک صحرا جنون» شامل 151 قطعه شعر در قالبهای غزل، رباعی و قصیده است. این اشعار در چهار بخش یا دفتر ارائه شده‌اند: «یک صحرا جنون»، دفتر غزل‌ها و عاشقانه‌ها؛ «یک میستان می»، دفتر گلهای رنگارنگ؛ «یک نیستان ناله»، دفتر غزل مرثیه‌ها و سوگنامه‌ها و «یک بغل گل» دفتر رباعی‌ها. اشعار دارای مضامین متعددی

[ صفحه 651]

هستند؛ از جمله، مضامین عرفانی و عاشقانه و اشعاری در مدح و منقبت اهل‌بیت (ع)، قطعه شعرهای «خاطره، ایستاده باید مرد، حرفی نزد! برگرد (به بهانه ورود آزادگان به میهن)، عشقهای آسمانی، نشان مرد خدا و حکم غیابی (به بهانه سالروز شهید آوینی)» در مورد دفاع مقدس سروده شده‌اند.

مرا به لبخندی میهمان کن: مجموعه شعر

امید معماریان.- تهران: پاسارگاد، (چاپ اول): 1377.
68 ص.
طراح روی جلد: زرتشت سلطانی.
شمارگان: 2000 نسخه.
کتاب «مرا به لبخندی میهمان کن» حاوی بیست قطعه شعر در قالب شعر آزاد با موضوعهای متفاوت است. قطعه شعرهای «ضیافت آگاه هستی» و «کاوش» در ارتباط با دفاع مقدس سروده شده‌اند. برخی از اشعار این کتاب نیز به مناسبتها و برای اشخاص خاص سروده شده‌اند، مانند «فتح واژه‌های کهن» که به محمدرضا خان‌سفید و «آواز تقدیر» که به احمدرضا معماریان تقدیم شده‌اند. همچنین، اشعاری برگرفته و وام گرفته از سخنان و ابیات اشخاص و شاعران دیگر، از جمله دکتر شریعتی، میگوئیل سرانو، مولانا و شمس تبریزی، در کتاب موجود است.

مرثیه روح

عبدالجبار کاکایی.- تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، (چاپ اول): 1369.
88 ص.
طراح روی جلد: حسین خسروجردی
بالای عنوان: مجموعه شعر
مندرجات: چهارپاره؛ مثنوی؛ نوسرود؛ دوبیتی؛ رباعی.
کتاب «مرثیه‌ی روح»، مجموعه‌ی اشعار سروده شده توسط شاعر معاصر «عبدالجبار کاکایی» است. کتاب، به بخشهای «چهارپاره، مثنوی، نوسرود، دوبیتی و رباعی»، تقسیم شده است. اشعاری که در این کتاب، در رابطه با دفاع مقدس به چاپ رسیده‌اند و موضوع آنها عبارتند از: «مرز انتظار»، در مورد شهدای دفاع مقدس؛ «آهنگ بیداری»، درباره‌ی شجاعت و شهامت رزمندگان دفاع مقدس؛ «مجال خون»، در سوگ شهیدان دفاع مقدس و «بوی گل»، درباره‌ی عظمت شهادت و شهید.

مردان آسمانی: مجموعه شعر

مهری حسینی.- تهران: مؤسسه فرهنگی و انتشاراتی پازینه، (چاپ اول): 110.1381 ص.
طراح روی جلد: مرتضی انصاف‌منش.
شمارگان: 3000 نسخه.
کتاب حاضر شامل 64 قطعه شعر در قالبهای مثنوی، دوبیتی، شعر سپید و غزل است که درباره‌ی دفاع مقدس سروده شده‌اند. برخی از اشعار به مناسبتها و یا برای اشخاص خاصی سروده شده‌اند؛ از جمله: «لاله‌ی بی‌نشان» برای شهید عباس پاینده، «واژه‌ی مفقود عشق» برای یک شهید گمنام در قم، «عطر لاله» برای جانباز روشندل، «یادگار شهید» به یاد شهید حاج محمدابراهیم همت، «کجا می‌روی» تقدیم به کبوتران از سفر برگشته، «چهل بیت شلمچه» به شلمچه محل شهادت چهارصد لاله‌ی عاشق (که دشمن، چهل تن از آنان را غریبانه با دست و پای بسته

[ صفحه 652]

تیرباران کرد)، «بی‌نصیب» نذر چشمان جانباز، «بیتهایی از غریبی» نذر حنجره‌ی جانباز، «انتظار» به جانباز شهید علی محمودوند [آخرین بازمانده گردان حنظله از لشکر 27 محمد رسول‌الله (ص) که در تفحص به شهادت رسید] و «دست‌آموز مکتب عشق» تقدیم به سوختگان وصل.

مردان برنو

سروده نادر احمدی.- تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، کارشناسی گروه شعر، (چاپ اول): 1376.
48 ص.- (کارشناسی گروه شعر، دفتر آفرینش‌های ادبی و هنری طلاب؛ 2).
بالای عنوان: مجموعه شعر
عنوان پشت جلد به انگلیسی:
طراح روی جلد: علی میرفتاح.
شمارگان: 3300 نسخه.
به مناسبت ششمین کنگره شعر و قصه طلاب سراسر کشور
کتاب «مردان برنو»، مجموعه‌ی 32 قطعه شعر در قالبهای غزل و مثنوی است. موضوع اشعار متفاوت است، از جمله، اشعاری درباره‌ی شهید، شهادت، رزمندگان، جانبازان و دفاع مقدس سروده شده‌اند؛ مانند: «تفنگ، اخگر، آواز دریا، مرد، باغ شکوفایی، ذوالفقار 1، یک آسمان شهید، موسیقی آتش، ذوالفقار 2، ذوالفقار 3، ذوالفقار 4، نینوا، دلتنگی، سمفونی بهار، کوه، چشم‌انداز، گوری از آتش و جوشش درد». اشعار «خشم سنگ»، به مردم فلسطین و انتفاضه، «از بیشه» به یاد احمد زارعی و «قشلاق تغزل» به عبدالقهار عاص تقدیم شده‌اند. قطعه شعرهای «آیینه‌ی قد نما» یادمان شیخ‌الفقها و المجتهدین مرحوم اراکی (ره)، «ناموس من و شما تفنگ است» یادمان سالار شهید قبیله‌ی استاد مزاری هستند.

مردمان عصر پنجشنبه

دفتری از سروده‌های احمد اکبرپور.- تهران: روشنگران، (چاپ اول): 1372.
67 ص.- (ادبیات امروز ایران، نسل نو).
طرح جلد: ضیاء کیوان.
شمارگان: 1500 نسخه.
کتاب حاضر، شامل 25 قطعه «شعر آزاد» است. اشعار «مردان عصر پنج‌شنبه» و «پیشواز و بدرقه» برای شهید اسماعیل شمالی، «جمع خوبان» برای شهید... و «گاهی به شعر» در ارتباط با شهید، شهادت و دفاع مقدس سروده شده‌اند. برخی از اشعار سروده شده درباره‌ی مسائل و مشکلات اجتماعی جامعه‌ی امروز و در اعتراض به وضعیتهای نابهنجار است؛ از جمله: «پابه‌پای تکنولوژی» و «سرد است، گلنسا».

مریم‌ها و شقایق‌ها: کنگره بررسی نقش زنان در دفاع و امنیت

سفارش بسیج خواهران نیروی مقاومت؛ به اهتمام حسین اسرافیلی، پرویز بیگی حبیب‌آبادی، شیرینعلی گلمرادی.- تهران: دبیرخانه کنگره بررسی نقش زنان در دفاع و امینیت، (چاپ اول): 1376.
172 ص.
عنوان روی جلد: مریم‌ها و شقایق‌ها (مجموعه شعر خواهران بسیج).

[ صفحه 653]

شمارگان: 5000 نسخه.
کتاب حاضر شامل 58 قطعه شعر در قالبهای «غزل، قصیده، شعر آزاد، دوبیتی و رباعی» است که توسط 39 شاعره‌ی معاصر سروده شده و در کنگره‌ی «بررسی نقش زنان در دفاع و امینیت» ارائه شده‌اند. اشعار با مضامینی چون «شهید، شهادت، بسیج، دفاع مقدس، انقلاب اسلامی ایران، مدح و ثنای اهل‌بیت اطهار (ع) و...» سروده شده‌اند. بعضی از اشعار به مناسبتها و برای اشخاص خاص سروده شده‌اند؛ از جمله: «مسافر دریا» برای شهید آوینی (از فاطمه سالاروند)، «سروهای رشید» تقدیم به روح سه هزار شهید (از سارا حیدری) و قطعه شعرهای «شط باز و شکسته» برای خاک خونین‌شهر، «بالهای شکسته» برای جانبازان و «رهایی» برای شهدای نیروی دریایی، (از فریده برازجانی).
اسامی برخی از شاعران دیگر عبارت است از: «شهلا آهنج، شیما تقیانپور، طیبه ثابت، فاطمه راکعی، مهین زورقی، سپیده کاشانی، سیمیندخت وحیدی و...».

مسابقه شعر، جنگ

[گردآورنده وزارت ارشاد اسلامی.-] تهران: وزارت ارشاد اسلامی، (چاپ اول): 1361.
77 ص.
شمارگان: 10000 نسخه.
این کتاب شامل دوازده قطعه شعر برنده مسابقه وزارت ارشاد اسلامی درباره‌ی جنگ تحمیلی است. اشعار در قالبهای غزل، شعر آزاد، قصیده و مثنوی سروده شده‌اند. عناوین اشعار و نام سرایندگان آنها عبارت است از: «جنگ تحمیلی» از ع.ک. مشفق کاشانی؛ «در رابطه با جنگ تحمیلی عراق علیه ایران» از محمدعلی مردانی؛ «رستاخیز» از گلشن کردستانی؛ «صدام، صدام» از جعفر حمیدی؛ «از آغل بزرگ تمدن!» از محمدجواد محبت (به مناسبت بمباران مجدد باختران)؛ «تندیسهای آتش و باران» از غلامرضا رحمدل شرفشادهی (به مناسبت شهادت هفده تن از پاسداران گیلانی)؛ «بدرقه مردی به نام آفتاب» از محمدرضا عبدالملکیان؛ «شهر من، خرمشهر» از حسین اسرافیلی؛ «وارثان خاک، خورشید شما روح خداست» از نصرالله مردانی (ناصر)؛ «شعر برای جنوب» از خدیجه سلیمی؛ «در هودج شهادت» از سلیمان فرخ‌زاد و «خونین‌شهر!» از احمد حسینی‌زاده.

مشق نور: مجموعه شعر

عزیزالله زیادی.- تهران: برگ، (چاپ اول): 1367.
128 ص.
کتاب «مشق نور» شامل دو بخش است: اشعار و قطعات ادبی. بخش شعر، مجموعه‌ای از چهل قطعه شعر در قالبهای مختلف و ده دوبیتی است. تعدادی از این اشعار در مورد دفاع مقدس است. از آن جمله: قطعه شعر «غریب» در مورد شهید و عشق او به شهادت و رسیدن به خداوند؛ «اندیشه‌ی سرخ فردا» در مورد جانبازان؛ «با تو می‌مانیم» در مورد وفاداری به حضرت امام (ره)؛ «از لب صبح باران گرفته» در مورد شهدای دفاع مقدس؛ «سهم از زخم» در مورد جبهه‌های نبرد و.... عنوان دوبیتی‌های چنین است: «جنگ ما بین کفر و اسلام است». تعدادی از قطعات ادبی هم در ارتباط با دفاع مقدس هستند، از آن جمله‌اند: «پرنده‌ها را جغرافیایی نیست» در مورد آزادگی انسانهای بزرگ؛ «لحظه‌ها در خویش» یادداشت در مورد شهدای انقلاب اسلامی؛ «جغرافیای جهان ساحت تو را ندارد» در مورد رزمندگان جبهه‌های نبرد و...

[ صفحه 654]


من از رسوم کهن می‌گویم

محمدعلی محمدی.- تهران: برگ، 1370.
170 ص.
این کتاب مجموعه‌ای است از پنجاه قطعه شعر که آقای محمدعلی محمدی سروده است. موضوع تعدادی از این اشعار عبارت است از: «جنگ، رزمندگان، شهدا، ادامه‌ی راه شهدا و سرزمینهای جنگ‌زده‌ی جنوب و بازسازی آنها».

منظومه ایرانی

محمد مختاری.- تهران: نشر قطره، [1369?].
95 ص.
این کتاب در سال 1378 نیز توسط انتشارات توس در 101 صفحه منتشر شده است.
منظومه‌ی ایرانی، کتاب شعری است در شش فصل، به نامهای: 1- شب اردوبدر؛ 2- رؤیای ناهید؛ 3- رود اروند؛ 4- هامون / جنوب رودابه؛ 5- هزاره‌های البرز؛ 6- بر آبهای همیشه. در فرهنگ ما، هر یک از، این نامها نمود و یا نمادی از آب نیز هستند و تأکید نمادین بر آنها در اینجا، البته از کارکرد غیر اساطیری منظومه جدا نیست. منظومه در بهار - تابستان 1364 سروده شده و تحریر نهایی آن در سال 1365 به پایان رسیده است. یکی از اشعار این کتاب در ارتباط با دفاع مقدس می‌باشد. «رود اروند» در مورد رزمندگانی است که در کنار اروندرود به شهادت رسیدند. در پایان کتاب، توضیحاتی در مورد عناوین هر فصل ذکر شده است.

منظومه‌ی شهادت: گزیده‌ای از اشعار شاعران معاصر پیرامون شهادت و شهید

به کوشش دفتر تحقیق و پژوهش بنیاد شهید؛ زیر نظر نصرالله مردانی.- تهران: بنیاد شهید انقلاب اسلامی، مرکز نشر شاهد، (چاپ اول): 1376.
[نه]، 404 ص.
طراح روی جلد: حمید دهدشتی.
عنوان پشت جلد به انگلیسی: Poem of Martyrdom
این کتاب، حاوی اشعاری است که توسط برخی شاعران درباره‌ی هشت سال دفاع مقدس سروده شده‌اند. تعداد شاعرانی که اشعارشان در این کتاب به چاپ رسیده است، بالغ بر هفتاد و هشت نفر است. تعدادی از شاعران عبارتند از: «زکریا اخلاقی، وحید امیری، امیر فیروزکوهی، قیصر امین‌پور، مهرداد اوستا، ساعد باقری، فریده برازجانی، اکبر بهداروند، فاطمه راکعی، حمید سبزواری، محمود شاهرخی و مصطفی علی‌پور». قالبهای شعری اشعار این کتاب، «دوبیتی، شعر نو، قصیده و غزل» است و موضوعهای اصلی آنها، پیروزی رزمندگان اسلام در جبهه‌های نبرد حق علیه باطل؛ تأکید بر ادامه‌ی راه شهیدان، عشق رزمندگان به شهادت و اعتقاد قلبی شهداست به این که از خوان گسترده‌ی خداوند روزی می‌خورند.

منظومه عشق: مجموعه شعر

علیرضا پوربزرگ (وافی).- تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، (چاپ اول): 1380.
83 ص.- (انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ 135: ادبیات انقلاب اسلامی؛ 2). شمارگان: 3000 نسخه.
کتاب «منظومه‌ی عشق» شامل دو منظومه‌ی بلند در قالب مثنوی است که عبارتند از: «منظومه عشق (1)» که به

[ صفحه 655]

شهدا، ایثارگران، آزادگان و رزمندگان ارتش جمهوری اسلامی ایران تقدیم شده است و «منظومه عشق (2)» که به شهدای دانشگاه امام علی (ع) اهداء شده است. در متن اشعار سروده شده، اسامی شهیدان، آزادگان، جانبازان، مناطق مختلف عملیاتی و نام عملیاتهای دوران دفاع مقدس آمده است و در ارجاع به پانویس‌ها رسته، یگان خدمت، تاریخ و محل شهادت شهیدان و در مواردی، توضیحات لازم دیگر ارائه شده است. از جمله، به نام این شهیدان اشاره شده است: «حسن اقارب‌پرست، مسعود منفردنیاکی، ولی‌الله فلاحی، سیدموسی نامجوی، فکوری، عباس دوران، علی‌اکبر قربان‌شیرودی، منصور وطن‌پور، حسین خزایی، اسماعیل ثنایی، علی رستمی‌اولادی و...».

منظومه‌ی سمفونی خردل و سیانور

سروده فاروق صفی‌زاده (مهرکیش آوستا).- تهران: نشر نذیر، (چاپ اول): 1378[36] ص.
عنوان دیگر: سمفونی خردل و سیانور.
شمارگان: 5000 نسخه.
«سمفونی خردل و سیانور» شامل منظومه‌ای است بلند، سروده شده در قالب شعر آزاد، به یاد پانزده هزار شهید حلبچه که در بمباران شیمیایی به شهادت رسیدند و یک مقاله. مضمون شعر به گازهای شیمیایی خردل و سیانور اشاره می‌کند که منجر به کشته شدن کودکان و زنان و مردان شهر حلبچه شدند. در این منظومه همچنین قربانیان این کشتار با کشته‌شدگان بمباران اتمی هیروشیما و دیگر جنایاتی که در اقصی نقاط دنیا همچون آفریقا و فلسطین صورت گرفته است و می‌گیرد، مقایسه شده‌اند. موضوع مقاله نیز جنایات و ظلمی است که صدام نسبت به مردم مظلوم کردستان ایران و عراق روا داشته است.

موج‌های بی‌قرار

سیمیندخت وحیدی.- تهران: نشر حدیث، (چاپ اول): 1375. [144] ص.
شمارگان: 5000 نسخه.
کتاب «موج‌های بیقرار» حاوی 66 قطعه شعر در قالبهای غزل و قصیده است که درباره‌ی موضوعهای متعددی سروده شده‌اند، قطعه شعرهای «صبح فردا»، «شهر من»، «ترنمهای زخمی»، «کبوتران صبور»، «پر از نور عشق»، «دل من هست و شما»، «سمت روشن آئینه»، «به شهیدان بی‌مزار»، «عطر عاشقی»، «آوای جنون»، «سمت بهاران» و «چشم آسمان»، دارای ابیات و مصراعهایی با مضمون شهید، شهادت، بسیج، جنگ و دفاع مقدس هستند. اشعاری نیز به مناسبتهای خاص سروده شده‌اند؛ از جمله: «آتشفشانی از فریب»، برای سازمانهای دروغین جهان و مفتیان اعظمی که سامان دهنده‌ی اسلام آمریکایی هستند؛ «رهاتر از نسیم»، نذر حضرت خدیجه (س)، «صبح دلتنگی دگر» نذر حضرت امام رضا (ع)؛ «کاش بودم» نذر حضرت سیدالشهدا (ع) و....

مهتاب کردستان، منظومه‌ای در رثای سردار سرلشکر پاسدار شهید ناصر کاظمی

منیژه درتومیان.- [تهران]: کنگره بزرگداشت سرداران شهید سپاه و 36 هزار شهید استان تهران، کمیته انتشارات، 1376.
38 ص.- (کنگره بزرگداشت سرداران شهید استان تهران: 48؛ مثنوی سرداران: 8).
شمارگان: 3000 نسخه.
مهتاب کردستان - همان گونه که در عنوان کتاب نیز آمده - منظومه‌ای است در رثای سردار سرتیپ پاسدار

[ صفحه 656]

شهید ناصر کاظمی، که سال‌ها در جبهه‌های جنگ حق علیه باطل با رشادت تمام مبارزه کرد تا سرانجام به وصال حق رسید. کتاب حاضر شامل دو بخش است: بخش اول، مثنوی بلندی در رثای شهید کاظمی با عنوان «مهتاب کردستان» و در بخش دوم نیز زندگینامه وی شامل: دوران کودکی، جوانی، تحصیلات، فعالیت‌های قبل و بعد از انقلاب، فعالیت‌های دوران دفاع مقدس، ویژگی‌های اخلاقی و نحوه شهادت آمده است. در زندگینامه مختصری که در پایان این کتاب به چاپ رسیده است تولد وی در سال 1335 در تهران ذکر شده است. او سرانجام در تاریخ 6 شهریور 1361 حین پاکسازی محور پیرانشهر - سردشت در یکی از روستاها به فیض شهادت نائل گردید.

مهر در شفق: مجموعه شعر

محمد عابد.- تهران: سروش (انتشارات صدا و سیما)، (چاپ اول): 1379.
235 ص.
شمارگان: 3000 نسخه.
عنوان پشت جلد به انگلیسی: (Love in the Twilight (collection of poems
کتاب حاضر، شامل 147 قطعه شعر در قالبهای دوبیتی، رباعی، مسمط، ترجیع‌بند، ترکیب‌بند، غزل و قصیده است که موضوعهای متعددی دارند؛ از جمله: «منقبت اهل‌بیت (ع)، در رثای شهادت اهل‌بیت (ع)، عرض ارادت به ساحت اهل‌بیت (ع)، زبان حال ائمه و معصومین (ع) به دیگر ائمه و معصومین (ع)، در ولادت بزرگواران و اهل‌بیت (ع)، توسل و راز و نیاز به اهل‌بیت (ع) و ساحت مقدس خداوند، ذکر و تعریف مطالبی چون جنگ، شهید و شهادت، و به مناسبت ایام و ماههایی چون ماه مبارک رمضان، ذکر وقایع کربلا، زبان حال اسارت خاندان امام حسین (ع) و...». شاعر در اشعار خود، از ابیات، مصراعها و کلمات دیگر بزرگان و شعرای معاصر و قدیم نیز استفاده کرده است.

ناگهانهای سرخ، مجموعه اشعار پنجمین کنگره سراسری شعر دفاع مقدس (دزفول: مهرماه 1374)

تهران: بنیاد حفظ آثار و ارزشهای دفاع مقدس، مدیریت ادبیات و انتشارات، 1375.
176 ص.- (مجموعه شعر دفاع مقدس؛ 7).
این کتاب به مناسبت برگزاری ششمین کنگره سراسری شعر دفاع مقدس (آبادان - هفته‌ی دفاع مقدس، 1375) منتشر شده است.
این کتاب، شامل مجموعه اشعار پنجمین کنگره‌ی سراسری شعر دفاع مقدس، است که در سال 1374 در دزفول برگزار شده است. این مجموعه مشتمل بر صد و یک قطعه شعر است که توسط هفتاد و شش شاعر و پنج شاعره سروده شده‌اند. اشعار در مورد دفاع مقدس و جلوه‌های گوناگون آن هستند در این بین، اشعار مربوط به شهر دزفول، شهدای این شهر و جنگ تحمیلی سهم بیشتری را دارا هستند. در میان شعرهای تقدیمی به شهدای بزرگوار دفاع مقدس، شهید سید مرتضی آوینی سهم بیشتری را به خود اختصاص داده است.

نجوان جنون: مجموعه شعر

ساعد باقری.- تهران: برگ، (چاپ دوم): 1366.
80 ص.
طراح روی جلد: حسین خسروجردی.
مجموعه شعر «نجوای جنون» مجموعه‌ای است از سی قطعه شعر که به چهار بخش «غزل‌ها، مثنوی‌ها،

[ صفحه 657]

چهارپاره‌ها و رباعی‌ها» تقسیم شده است و در هر بخش، تعدادی از اشعاری که شاعر در وصف حماسه‌آفرینان دفاع مقدس شهدای انقلاب اسلامی سروده، آمده است. از بین غزل‌ها، «میعادگاه خون»، «خروش نیل» و «آفتابی دیگر»؛ از بین مثنوی‌ها، «کربلا ما می‌آییم»؛ از چهارپاره‌ها، «از خاک بوی حادثه می‌آید» و از رباعی‌ها «مرگ سرخ» و «تا منزل عشق» نمونه‌هایی از اشعاری هستند که دلاوری و ایثارگری و عشق به شهادت رزمندگان را به تصویر کشیده‌اند.

نخل سرخ 68 - 57

بهمن صالحی.- تهران: مؤسسه فرهنگی گسترش هنر، (چاپ اول): 1369.
97 ص.
شمارگان: 1500 نسخه.
کتاب «نخل سرخ» حاوی 22 قطعه شعر از سروده‌های شاعر در سالهای 1357 تا 1368 است. اشعار در قالب شعر آزاد و مثنوی سروده شده‌اند. قطعه شعرهای «تکرار سرخ فاجعه»، «حجله»، و «نوید فتح قریب»، در ارتباط با جنگ تحمیلی ایران و عراق، شهید و رزمندگان پیروز، «دوباره‌ی اصغر»، برای کودکی که در بمباران اندیمشک به شهادت رسید و همه‌ی کودکان دیگر سروده شده‌اند. «مرگ شبدیز» در تأثیر و تأثر از بمباران آثار هنری اصفهان به وسیله‌ی جنایتکاران بعثی سروده شده است. همچنین، اشعاری نیز در بزرگداشت و به مناسبتهای مختلف برای اشخاص سروده شده‌اند.

نخل‌های تشنه، دفتر اول شعر دفاع مقدس

تهران: بنیاد حفظ آثار و ارزش‌های دفاع مقدس، مدیریت ادبیات و انتشارات، (چاپ دوم): 1372.
175 ص.
شمارگان: 3300 نسخه.
کتاب «نخلهای تشنه» اولین مجموعه از سروده‌هایی است که در کنگره‌ی شعر خرمشهر قرائت شد. سرایندگان این اشعار، خود بارها و بارها در میان رزمندگان حضور داشته‌اند. سروده‌های حدود پنجاه و پنج تن از شاعران در این اثر به چاپ رسیده است. در میان آنها می‌توان از افرادی چون «تیمور ترنج، محمدحسین جعفریان، کاظم جیرودی، محمد رنجبر و...» نام برد. مضمون اصلی این اشعار خرمشهر است و از جمله موضوعهای دیگری که در این اشعار آمده است، می‌توان به «شهدای دفاع مقدس، آزادگان و ارزش دوران اسارت این عزیزان، بسیج و بسیجی و ارزش این دو واژه و مناجاتهای رزمندگان در جبهه‌ها» اشاره کرد. در این کتاب، اشعاری هم در ارتباط با ارتحال حضرت امام (ره) به چاپ رسیده است.

نخلهای سرخ: برگزیده اشعار کنگره‌ی سراسری شعر نخلهای سرخ (اهواز، 1371 و 15 - 17 دیماه 1372)

به کوشش دفتر اطلاع‌رسانی و پژوهش‌های فرهنگی دفاع مقدس.- تهران: سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی، گروه انتشارات، 1377.
بیست و دو، 168 ص.- (سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی، گروه انتشارات، 195).
شمارگان: 1000 نسخه.
«دفتر اطلاع‌رسانی و پژوهشهای فرهنگی دفاع مقدس» گلچینی از اشعار برگزیده اولین و دومین کنگره‌ی

[ صفحه 658]

«نخلهای سرخ» را که در سال‌های 1371 و 1372 در شهر اهواز برگزار شد، به مناسبت یکی از شگرفترین مقاطع دفاع مقدس یعنی نبرد خونین «هویزه» منتشر کرده است. قطعه شعرهای انتخاب شده 170 قطعه است که بیشتر به وسیله نامه به کنگره ارسال شده‌اند و برخی از آنان نیز که صرفا در کنگره‌ها قرائت شده بودند، از نوار پیاده شده‌اند. قالب اشعار متفاوت است: از مثنوی و غزل تا رباعی و دوبیتی. تنظیم و ترتیب اشعار بر حسب نظم الفبایی نام سرایندگان صورت گرفته است. موضوع اشعار دلاوری و ایثارگری مردم مقاوم و رزمندگان، بسیجی‌ها و پاسداران جان بر کف در دفاع از این مرز و بوم و دین مقدس اسلام است.

ندای حق، منتخبی از اشعار شعرای آذربایجان غربی

تبریز: اداره ارشاد اسلامی آذربایجان غربی، 1362.[116] ص.
عنوان دیگر: ندای حق: برگزیده اشعار شعرای آذربایجان غربی.
شمارگان: 2000 نسخه.
کتاب حاضر به ارائه‌ی نمونه‌هایی از اشعار ده شاعر معاصر آذربایجان غربی (عبدالحسین شیرپنجه رضایی، بیت‌الله جعفری، مجید خیری، حمید واحدی، ابوالفضل صدیقی عجب‌شیر، ابراهیم نژادی، جمشید واقف، آغاسی، محمدحسین ناصحی و نصرت میلانی‌صدر) می‌پردازد. اشعار در قالبهای دوبیتی، رباعی، غزل، و شعر آزاد سروده شده‌اند. قطعه شعرهای «لاله‌ی حمرا، قافله‌ی جنگ، مکافات عمل، وطن، شهید، شمع تاریخ (که به یاد شهید محمدرضا چوداری سروده شده)، والفجر، دزفول در خون، حب‌الوطن من الایمان، از بغداد تا قدس، پیام‌آوران صبح...، پاسدار و عاشقانه (به مناسبت شهادت نادر علیزاده که در مهاباد به شهادت رسید)» دارای مضمون شهید، شهادت، دفاع مقدس و رزمندگان اسلام هستند.

نرگس فردا: یکصد و بیست و هفت شعر (69 - 1366)

هرمز علی‌پور.- شیراز: نوید شیراز، (چاپ اول): 1371.
147 ص.- (حلقه نیلوفری؛ 12).
عنوان به انگلیسی: The Narcissus of Tomorrow
عنوان روی جلد: نرگس فردا: مجموعه شعر.
شمارگان: 3000 نسخه.
کتاب «نرگس فردا» مجموعه‌ای از 127 قطعه شعر آزاد است که موضوعهای متعددی را دربر می‌گیرند. اشعار در پنج منزل (بخش) ارائه شده‌اند. منزل اول: ولایت شاعر و آسانی؛ منزل دوم: مرغ کهن؛ منزل سوم: مکان افسانه؛ منزل چهارم: تابش گیاه و منزل پنجم: اطلس گل خداوندی. اشعار «شهادت» و «آئین»، با مضمون شهید و دفاع مقدس سروده شده‌اند. شاعر اشعاری را نیز برای اشخاص مورد نظر خود سروده است؛ از جمله: قطعه شعر «خود» (به یاد امیر رحیمی)، «جوانی» (به یاد پرویز علی‌پور) و «دراز دره» (به یاد پدر شاعر، صابر علی‌پور).

نسترن‌های سوخته

شاهرخ تندرو صالح.- تهران: برگ، (چاپ اول): 96.1370 ص.
کتاب حاضر در چهار بخش ارائه شده است. بخش اول با عنوان «شعر چیست؟» قطعه‌ای ادبی در مورد شعر است. بخش دوم، «غزلیات» نام دارد. در این بخش، چهارده قطعه غزل درباره‌ی موضوعهای مختلف آمده است. قسمت سوم، «کتاب نیمایی» نام دارد. در این بخش، شش قطعه شعر با عناوین «سفرنامه‌ی نسیم؛ هبوط در ستیز

[ صفحه 659]

موجها؛ سفرنامه‌ی نور و اشک شبح» به چشم می‌خورد. بخش پایانی کتاب (قالبهای آزاد)، حاوی نه قطعه شعر به نامهای «انتظار؛ تهی از خاطره؛ در آیینه؛ شکوفایی؛ غزل آواز؛ بهاریه‌ی کبود؛ طرحی از سرنوشت و جستجو» است. اشعار مربوط به دفاع مقدس در این کتاب عبارتند از: «قرعه‌ی شادی» (از بخش غزلیات) در مورد شهدای دفاع مقدس و «سوگوار ناله‌ها» (از همین بخش) در سوگ شهدای دفاع مقدس.

نگین‌های ارغوانی

حمیدرضا حامدی.- تهران: بنیاد شهید انقلاب اسلامی، نشر شاهد؛ بنیاد شهید انقلاب اسلامی، اداره کل پرورشی (چاپ اول): 62.1380 ص.
شمارگان: 3500 نسخه.
به مناسبت اولین کنگره‌ی ادبی ایثار و شهادت.
کتاب حاضر شامل 33 قطعه شعر در قالب غزل و قصیده می‌باشد که با مضمون ایثار، شهید، شهادت، و دفاع مقدس سروده شده است. از جمله مضامین و مفاهیم به کار رفته در اشعار عبارتند از: دوری و فراغ از شهیدان، تندیس استقامت، ابر مردی رزمندگان اسلام و رزمندگان فلسطینی (چون فتحی شقاقی) هدیه‌ای به شهیدان، کنایه از شهیدی از خطه‌ی شمال، آخرین دعای شهید قبل از شهادت، سفر کردن شهیدان و مسافر بودن آنان، آرزوی وصال با شهید، رشک و قبطه بر شهدا، لحظه‌ی عروج و پرواز شهید، عاشق بودن شهیدان، عطش رسیدن به معبود چون آتشی بر دل، شهید همچون شمع و...

نماز باران: مجموعه شعر

سروده صدیقه وسمقی.- تهران: امیرکبیر، (چاپ اول): 1368.
192 ص.
این کتاب، حاوی 36 قطعه شعر با موضوعهای مختلفی چون «پیام امام (ره) به مناسبت پذیرش قطعنامه‌ی 598 از سوی ایران؛ یاد شهدای صبرا و شتیلا؛ یاد شهیدان رجایی و باهنر و یاد گلهای پرپر شده‌ی هفده شهریور» است. اشعاری که در ارتباط با دفاع مقدس سروده شده‌اند، عبارتند از: «سرود نخلستان (که بیانگر ایستادگی و مقاومت مردم ایران در برابر دشمنان است)، من خود نخلم (درباره‌ی عزم و اراده‌ی قوی مردم ایران برای بیرون راندن دشمنان از خاک میهن اسلامی)، رفته‌ام تا شط (شرحی است بر حمله‌ی دشمن به مناطق جنوبی، از جمله مناطق اطراف رودخانه‌ی بهمنشیر)». در بخش رباعی‌ها، «ظفر» نشان‌دهنده‌ی شور و شوق رزمندگان برای رفتن به جبهه‌های حق علیه باطل را نشان می‌دهد؛ «پاسدار حرمتها» در بیان ارزش شهدای دفاع مقدس سروده شده است و «هرگز» بیانگر عزم و اراده قوی رزمندگان برای ایستادگی در برابر دشمن متجاوز است.

نی نامه: منظومه‌ای در رثای سرلشکر پاسدار جاویدالاثر حاج احمد متوسلیان

رضا اسماعیلی؛ ویراستار محمدباقر شمسی‌پور.- [تهران]: کنگره بزرگداشت سرداران شهید سپاه و 36 هزار شهید استان تهران، کمیته انتشارات، 1376.
41 ص.- (مجموعه مثنوی سرداران؛ [ج. 6] (کنگره بزرگداشت سرداران شهید سپاه استان تهران؛ 51).
طراح روی جلد: م. مهاجر.
شمارگان: 3000 نسخه.
«نی‌نامه» (سروده‌ی رضا اسماعیلی) مثنوی بلندی است که در رثای شهید حاج احمد متوسلیان سروده

[ صفحه 660]

شده است. بنا به گفته‌ی شاعر، نیت او این بوده است که ابیات مثنوی حداقل به تعداد آیات سوره‌ی «شعراء» (227) و حداکثر (286) معادل تعداد آیات سوره‌ی «بقره» باشد. در متن مثنوی از بسیاری از کلمات و آیات قرآن وام گرفته شده است. همچنین از کلماتی که بیانگر نام عملیات، مناطق عملیاتی و اسامی شهدا می‌باشد نیز در آن استفاده شده است. (از جمله: عملیاتهای محرم، فتح‌المبین، بیت‌المقدس و خیبر، مریوان، جزیره مجنون، دزلی، چمران، پاوه، بروجردی، شهبازی، حاج همت، محلاتی و...). در پایان کتاب نیز زندگینامه مختصر شهید متوسلیان از لحظه تولد تا لحظه اسارت به دست نیروهای فالانژ آمده است.

وعده دیدار

به کوشش عباس براتی‌پور.- تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات؛ کتاب جوانه، (چاپ اول): 157.1370 ص.
بالای عنوان: مجموعه شعر.
شمارگان: 5500 نسخه.
کتاب حاضر شامل 76 قطعه شعر از 58 شاعر و شخصیتهای علمی و روحانی معاصر و قدیم است که در قالبهای غزل، قصیده، مسمط، ترکیب‌بند، سروده شده‌اند. همچنین شعر «وعده‌ی دیدار» [سروده‌ی امام خمینی (ره)] در ابتدای کتاب قرار داده شده است. اشعار در مدح و منقبت امام زمان - حضرت مهدی (عج) - و درباره‌ی موضوعهایی چون انتظار، ظهور، وعده‌ی دیدار، کعبه‌ی مراد، مصلح موعود، دادگر، و... هستند. در برخی از اشعار، ابیات و کلماتی در خصوص شهیدان، شهادت و مطالب مربوط به رزمندگان و دفاع مقدس وجود دارد. از جمله شاعران اشعار می‌توان به افراد زیر اشاره کرد: «مهدی الهی‌قمشه‌ای، قیصر امین‌پور، عباس براتی‌پور، حزین لاهیجی، حمید سبزواری، سپیده کاشانی، محمدحسین شهریار، ملامحسن فیض‌کاشانی، صابر همدانی و...».

و ناگاه شعرهای متبسم را باد می‌برد... گزیده اشعار (71 - 1361)

مجید نظافت.- تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه‌ی هنری، (چاپ اول): 1372.
72 ص.- (دفتر ادبیات و هنر مقاومت: شعر؛ 2).
طراح روی جلد: علیرضا ذاکری.
کتاب، شامل گزیده اشعاری از شاعر است که بین سالهای 1361 تا 1371 سروده شده‌اند. اشعار در قالب شعر سپید (نیمایی) هستند که به جز چند قطعه، در مورد دفاع مقدس و منزلت شهدا و با تقدیم به آنها سروده شده‌اند. شاعر در اشعار خود با لطافت و اندکی حزن و اندوه از شهدا یاد می‌کند و منزلت آنها را ارج می‌نهد و به مقام آنها حسرت می‌خورد. دو قطعه از اشعار با نامهای حسرت یک و دو در رثای امام راحل سروده شده‌اند. شاعر با لحنی تند و پرخاشگر از دشمنان داخلی و خارجی یاد می‌کند که این لحن در دو قطعه‌ی «کوسه‌ها و تفنگداران» و «برای خصم» بیشتر تظاهر یافته است.

و ناگهان باران: شاعران عراقی در تبعید

شاعران عراقی در تبعید / [گردآوری و ترجمه] موسی بیدج.- تهران: رابعه، (چاپ اول): 1381.173 ص.- (شعر مقاومت عرب؛ کتاب سوم).
عنوان پشت جلد به انگلیسی: And Suddenly Rain

[ صفحه 661]

شمارگان: 3000 نسخه.
کتاب حاضر شامل ترجمه 28 قطعه شعر از 23 شاعر معاصر عراقی تبعیدی است. اسامی برخی از شعرا عبارت است از: «بدر شاکر السیاب، عبدالوهاب البیاتی، بلند الحیدری، مظفر النواب، سعدی یوسف، احمد مطر، نازک الملائکه و...». اشعار در قالب شعر آزاد ترجمه شده‌اند و موضوع آنها خفقان ایجاد شده توسط رژیم بعثی، زندانهای طولانی و تبعید و مشکلاتی است که ملت عراق با آنها روبروست. اشعاری نیز درباره‌ی جنگ ایران و عراق و بمباران شیمیایی حلبچه در مجموعه موجود است؛ از جمله: «سوگ سرود حلبچه، وطن، سرباز گمنام، مرده باد وطن، اشک بر نعش آزادی، چون درختی تنها، گریه در خواب، فصل خشم، نقاشی و...».

هاله نور

سروده سکینه احمدزاده.- شیراز: نوید، (چاپ اول): 104.1376 ص.
شمارگان: 3000 نسخه.
این کتاب، مجموعه‌ای است از 54 قطعه شعر از سروده‌های خانم سکینه احمدزاده متخلص به سیمین. آقای احد ده‌بزرگی متعددای بر این کتاب نوشته است. اشعار کتاب در فاصله‌ی سالهای 1357 تا 1374 سروده شده‌اند و اشعاری هستند در رثای ائمه‌ی اطهار (ع)، حضرت امام (ره)، رزمندگان دلاور اسلام و وقایع دیگری که طی این سالها رخ داده‌اند. در انتهای کتاب نیز تعدادی دوبیتی و رباعی از سروده‌های این شاعره معاصر به چاپ رسیده است.

هزار دامن گل سرخ

سپیده کاشانی.- تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، دفتر ادبیات و هنر مقاومت، (چاپ اول): 1373.
104 ص.- (دفتر ادبیات و هنر مقاومت؛ گزینه شعر جنگ: 12).
عنوان پشت جلد به انگلیسی: A Thousand Laps of Red Roses
کتاب حاضر، مجموعه‌ای است از بیست و هفت قطعه شعر از سروده‌های مرحومه «سپیده کاشانی». عناوین و مضامین این اشعار عبارتند از: «به خون گر کشی خاک من دشمن من (در عشق به وطن)، بهار دیگر شهید عشق، گلهای عاشق، حماسه پایداری، برای شهیدان، نینوای زمان و با کاروان لاله‌ها (درباره‌ی شهدای دفاع مقدس و تشییع پیکرهای پاک آنها)، نیامده‌اند، کربلای عشق اینجاست (در مورد عشق به ولایت فقیه و ارزش شهدای دفاع مقدس)، بهار در خون (در مورد قهرمان پروری ملت ایران)، بهار شد، بهار شد و قسم (خطاب به رزمندگان اسلام)، داستان پیر کنعان [در مدح حضرت امام (ره)]، با من بخوان شعر ظفر، تا بیت‌المقدس، سلام بر خرمشهر (در مورد شهر خونین شهر که خرمشهر شد)، سلام بر آبادان (در دلاوری مردم قهرمان آبادان)، اینک این ما و تاریخ، خانه‌ی دشمن» و چند قطعه شعر دیگر که در قالب دوبیتی سروده شده‌اند.

هزار مرتبه خورشید

مصطفی محدثی‌خراسانی.- تهران: برگ، (چاپ اول): 56.1375 ص.
طراح روی جلد: علی وزیریان.
بالای عنوان: مجموعه شعر.
کتاب «هزار مرتبه خورشید» در سه بخش تنظیم شده است. بخش اول (غزل) شامل 36 غزل؛ بخش دوم (دوبیتی و رباعی) شامل سی، دوبیتی و رباعی و بخش سوم (چهارپاره) شامل سه چهارپاره است. در هر بخش به موضوعهای مختلفی، به ویژه حضرت امام (ره) و موضوعهایی مانند دفاع مقدس، پرداخته شده است. از جمله

[ صفحه 662]

اشعاری که در ارتباط با دفاع مقدس هستند، می‌توان به قطعات زیر اشاره کرد: غزل «رجعت» در ارتباط با بازگشت آزادگان به میهن اسلامی پس از سالها اسارت؛ غزل «داغ» و غزل «عزای چراغان» که به سردار رشید اسلام سید علی عبادی تقدیم شده‌اند؛ «شوق حضور» که برای شهید سید مرتضی آوینی سروده شده است. در بخش رباعی‌ها، «تسلیت» و «شانه‌ی شهر» در ارتباط با دفاع مقدس هستند.

هشت فصل سرخ و سبز: مجموعه اشعار دفاع مقدس

سیمیندخت وحیدی.- تهران: برگ زیتون، (چاپ اول): 1381.
199 ص.- (مجموعه شعر؛ 003).
طراح روی جلد: رامت‌ین‌آبا.
عنوان روی جلد: 8[هشت] فصل سرخ و سبز «مجموعه شعر پایداری».
صفحه عنوان به انگلیسی:
(The Eight Seasons of Red and Green (Resistance poetry from Iran
شمارگان: 3300 نسخه.
کتاب حاضر، شامل هفده مثنوی، 51 قصیده و غزل (سروده شده در سالهای 1360 تا 1374) و دوازده رباعی و دوبیتی است. زمینه‌ی موضوعی همه‌ی اشعار، دفاع مقدس است و برخی از اشعار به مناسبتهای مختلف و برای اشخاص خاصی سروده شده‌اند؛ از جمله: «گلهای معطر»، برای یادواره شهید زین‌الدین؛ «خدا چگونه بگویم؟» در سوگ زنده‌یاد احمد زارعی؛ «رقص در خون»، یادواره‌ی زنان شهید؛ «شهر من»، یادواره‌ی شهید علم‌الهدی؛ «اوج عشق» برای سپیده کاشانی؛ «پر از شجاعت و ایمان» برای شهید چمران؛ «شهر پیکر سوخته» برای شهر خرمشهر؛ «سوگ یاسمن‌ها» به یاد رزمندگان شهید؛ «غزل عشق» برای بازگشت آزادگان؛ «رنج باستانی» به یاد روزهای دفاع و ایثار؛ «هفت آسمان» تقدیم به شهیدان دفاع مقدس؛ «وصف عشق» تقدیم به جانبازان. در بعضی از اشعار، نام برخی از شهدا آورده شده است.

هشت فصل عشق: مجموعه اشعار چهارمین کنگره سراسری شعر دفاع مقدس (ارومیه، مهرماه 1373)

تهران: بنیاد حفظ آثار و ارزشهای دفاع مقدس، مدیریت ادبیات و انتشارات، (چاپ اول): 1374.
199 ص.- (مجموعه شعر دفاع مقدس؛ 5)
عنوان روی جلد: هشت فصل عشق: مجموعه اشعار چهارمین کنگره سراسری شعر دفاع مقدس (ارومیه 1373).
شمارگان: 3000 نسخه.
«به مناسبت برگزاری پنجمین کنگره سراسری شعر دفاع مقدس (دزفول، هفته دفاع مقدس 1374)».
این کتاب، مجموعه‌ی اشعاری است که در چهارمین کنگره‌ی سراسری شعر دفاع مقدس در شهرستان ارومیه، در سال 1373، ارائه شده‌اند. این مجموعه، شامل 86 قطعه شعر از 72 شاعر است. مضامین این اشعار همه در ارتباط با «جنگ، شهید، عشق به شهادت، پرواز به سوی خدا، آرزو، انتظار، حسرت، اسارت و...» است. از این تعداد، سه قطعه شعر نیز به زبان آذری سروده شده‌اند. تعدادی از این اشعار در وصف دلاورمردی‌های سردار شهید مصطفی چمران و سایر شهدا، جانبازان و آزادگان میهنمان هستند. قطعه شعرهایی نیز برای مردم بوسنی و هرزگوین سروده شده‌اند.

[ صفحه 663]


هفت بند التهاب: منظومه‌ای در رثای سردار سرلشکر شهید غلامحسین افشردی (حسن باقری)

عباس مشفق کاشانی [کی‌منش]؛ ویرایش: محمدباقر شمسی‌پور.- [تهران]: کنگره بزرگداشت سرداران شهید سپاه و 36 هزار شهید استان تهران، کمیته انتشارات، (چاپ اول): 1376.
80 ص.- (مجموعه مثنوی سرداران؛ [ج. 5]((کنگره بزرگداشت سرداران شهید سپاه استان تهران؛ 462).
طراح روی جلد: م. مهاجر.
کتاب «هفت‌بند التهاب» - که در رثای سرلشکر پاسدار «شهید حسن باقری (افشردی)» سروده شده - از دو بخش تشکیل شده است: بخش اول با حمد خداوند یکتا آغاز می‌شود و اشعار آن درباره‌ی توحید و هبوط آدم و شرح حال پیامبران الهی و پیکار نور و ظلمت و رشد و نمو ثمره‌ی خبیثه‌ی صهیونیسم جهانی تا طلوع ستاره‌ی بی‌زوال انقلاب شکوهمند اسلامی ایران به رهبری بزرگ مرد تاریخ، امام خمینی (ره) است. بخش دوم به هشت سال دفاع مقدس و سیر زندگانی سرلشکر پاسدار شهید باقری و شهادت وی پرداخته است.

هفتمین فصل غزل: مجموعه اشعار هفتمین کنگره سراسری شعر و دفاع مقدس (قزوین - مهرماه 1376)

تهران: بنیاد حفظ آثار و ارزش‌های دفاع مقدس، مدیریت ادبیات و انتشارات، (چاپ اول): 148.1377 ص.- (مجموعه شعر دفاع مقدس؛ 10).
عنوان دیگر: مجموعه اشعار هفتمین کنگره سراسری شعر دفاع مقدس (قزوین - مهرماه 1376).
شمارگان: 3000 نسخه.
این کتاب به مناسبت برگزاری هشتمین کنگره سراسری شعر دفاع مقدس (اصفهان - هفته دفاع مقدس 1377) منتشر شده است.
کتاب حاضر شامل 89 قطعه شعر در قالبهای غزل، آزاد، دوبیتی و مثنوی است که توسط 67 شاعر و شاعره‌ی معاصر در این کنگره ارائه شده است. همه‌ی اشعار در ارتباط با دفاع مقدس هستند. برخی از اشعار نیز به مناسبتهای خاصی سروده شده‌اند؛ از جمله: «ناله‌های منتشر در باد»، از محسن آزرم (برای سینماگر جنگ، ابراهیم حاتمی‌کیا، به خاطر فیلم «مهاجر»)؛ «سرنوشت سبز»، از محمدرضا احمدی‌فر (برای شهیدان مفقودالاثر)؛ «در سرزمین اسارت»، از منوچهر جراح‌زاده (برای آزادگان مقاوم)؛ «رها در عرش»، از عبدالمجید رحمانیان (تقدیم به شهید جواد تندگویان)؛ «سمفونی خردل و سیانور» و «به حلبچه‌ی شهید»، از فاروق صفی‌زاده (مهرکیش اوستا)؛ «قلاقیران»، از عبدالجبار کاکایی (به سرداران شهید ایلام) و....

هفتمین کنگره سراسری شعر میلاد آفتاب، 12 - 13 و 14 آذرماه 1376

خمینی‌شهر: دبیرخانه کنگره سراسری شعر میلاد آفتاب، (چاپ اول): 68.1376 ص.
شمارگان: ذکر نشده است.
کتاب حاضر حاوی 92 قطعه شعر در قالبهای رباعی، دوبیتی، آزاد، غزل و مثنوی، سروده‌ی شاعران معاصر است که در هفتمین کنگره‌ی سراسری شعر «میلاد آفتاب» ارائه شده است. دستنوشته‌هایی برگرفته از دفتر یادبود کنگره، (شامل نظرات جمعی از شرکت‌کنندگان و اساتید شعر و ادب)، گزیده‌ای از سخنان مقام معظم رهبری و حجت‌الاسلام خاتمی (رئیس‌جمهور) و متعددای درباره‌ی خرمشهر و موقعیت جغرافیایی، اقتصادی، سیاسی و مذهبی آن نیز در ابتدای کتاب آمده است. در بین اشعار، قطعه شعرهای «نذر کربلا» از سید مهدی احمدی، «کوچه باران» از زنده‌یاد احمد زارعی، «سپیده» از حمید سبزواری، «دیوان کربلا» از علی شیرانی (صحت)، «گلزار شهیدان» از محمدعلی صاعد، دوبیتی‌ها و رباعی‌هایی تقدیم به زنده‌یاد احمد زارعی از مرتضی عصیانی (آیینه)، «خیمه‌ی

[ صفحه 664]

عطشان» از شیرینعلی گلمرادی، «آسمان خونین» از جواد محقق و «وسعت بیکرانه» تقدیم به شهید حسن باقری از عباسعلی مهدی درباره‌ی شهید، شهادت و دفاع مقدس است.

همپای جلودار: مجموعه اشعار «امام و حماسه»

تهران: بنیاد حفظ آثار و ارزش‌های دفاع مقدس، مدیریت ادبیات و انتشارات، (چاپ اول): 1378.
352 ص.- (مجموعه شعر دفاع مقدس؛ 12).
کتابنامه به صورت زیرنویس.
شمارگان: 3000 نسخه.
به مناسبت یکصدمین سال میلاد حضرت امام خمینی (ره).
این کتاب، حاوی 137 قطعه شعر در قالبهای متعددی چون: غزل، شعر آزاد، قصیده و... است که 87 شاعر و شاعره‌ی معاصر درباره‌ی شهیدان، شهادت و دفاع مقدس سروده‌اند. اشعاری هم به مناسبتهای خاص سروده شده‌اند؛ از جمله: «شط باز و شکسته»، از فریده برازجانی، برای خونین‌شهر؛ «دیدار لبخند»، از منوچهر پروینی، تقدیم به آزادگان؛ «حمزه‌ی امام»، از سیاوش دیهیمی، برای شهید چمران؛ «کاروان سپیده»، از حمید سبزواری، به مناسبت فتح محرم؛ «مرغان مهاجر»، از محمود شاهرخی، در سوگ شهیدان هواپیمای شرکت آسمان؛ «رجعت سرخ»، از سید ضیاءالدین شفیعی، برای شهید تندگویان و.... اشعاری نیز در رثای امام خمینی (ره) سروده شده است. «حسین اسرافیلی، ساعد باقری، عباس براتی‌پور، محمدحسین بهجتی (شفق)، منیژه درتومیان، محمدحسین شهریار، طاهره صفارزاده، و...» از جمله شاعران دیگر این مجموعه هستند.

همراه با کاروان

محمدحسن صفوی‌پور «قیصر»؛ به کوشش محمدعلی مردانی.- تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، 170.1369 ص.
بالای عنوان: مجموعه اشعار.
طراح روی جلد: حسین خسروجردی.
شمارگان: 6600 نسخه.
کتاب حاضر شامل 59 قطعه شعر در قالبهای غزل، قصیده، دوبیتی، مثنوی و رباعی است که با مضامین متعددی از جمله مدح اهل‌بیت عصمت و طهارت (ع) سروده شده‌اند. اشعار «داغ لاله، سپهر آرزو، گل سرخ، شهید عشق، عشق، ایران انقلابی: دیروز و امروز، فرزندی از تبار شرف، نهضت و میلاد ولی‌عصر (عج)، شوق وصل و عشق یار» دارای مضمون شهید، شهادت، جنگ، ایران، انقلاب اسلامی و دفاع مقدس هستند.

همسایگان دریا: مجموعه شعر

به کوشش مجید بلاش.- تهران: پاسارگاد، (چاپ اول): 1377.
70 ص.
شمارگان:... نسخه.
کتاب «همسایگان دریا» شامل 56 قطعه شعر در قالبهای غزل، دوبیتی، رباعی و آزاد است که توسط 28 شاعر و شاعره‌ی معاصر شهرستان نوشهر سروده شده‌اند. اشعار دارای موضوعها و مفاهیم متعددی هستند؛ از جمله: «در سوگ امام، عشق، سوگ حضرت فاطمه زهرا (س)، انتظار ظهور امام زمان (عج)، حضرت امام حسین (ع) و...».

[ صفحه 665]

قطعه شعر «اسب» (از غلامرضا ذوالفقارنیا) درباره‌ی دلیران تنگستان و خالو و نیز قطعه شعرهای «جبهه‌ی نور» (از پریسا کریمی)، «کفترهای خیس» (از قادر متاجی)، «تفنگ» (از غلامرضا دوالفقارنیا) درباره‌ی دفاع مقدس سروده شده‌اند.

همصدا با آب و آینه

به کوشش محمدقاسم فروغی‌جهرمی.- تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، نیروی زمینی، مدیریت انتشارات، معاونت تبلیغات و انتشارات، (چاپ اول): 1371.
176 ص.- (مجموعه‌ی شعر دفاع مقدس؛ 2).
به مناسبت سالروز پیروزی انقلاب اسلامی (22 بهمن 1357).
گروه سنی: نوجوانان.
مجموعه‌ی حاضر از اشعار کوتاه و بلندی که در زمینه‌ی جنگ تحمیلی سروده شده، گردآوری و برای گروه سنی نوجوانان تنظیم شده است. در ابتدای کتاب فرازی از فرمایشات رهبر معظم انقلاب اسلامی - حضرت آیت‌الله خامنه‌ای - درباره‌ی شعر آمده است. اسامی برخی از شاعرانی که اشعار آنان در این کتاب آمده است، عبارتند از: علیرضا آقابالایی، جعفر ابراهیمی، رضا اسماعیلی، سیاوش امیری، قیصر امین‌پور، مصطفی رحماندوست، افسانه شعبان‌نژاد، و.... مضامین این اشعار عبارتند از: عملیات والفجر، شهادت و شهید، پیروزی در عملیات فتح خرمشهر، حمله به شهرهای ایران و استقامت و پایداری رزمندگان در دفاع مقدس.

همصدا با حلق اسماعیل: مجموعه شعر

حسن حسینی.- تهران، سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، (چاپ اول): 175.1363 ص.
شمارگان: 3000 نسخه.
کتاب در سه فصل تنظیم شده است. فصل اول «سروده‌های سحرزاد» (شامل 35 قطعه شعر) گزیده‌ی اشعاری است که پس از انقلاب اسلامی سروده شده‌اند؛ فصل دوم «شب سروده‌ها» (شامل شانزده قطعه شعر)، گزیده‌ای از سروده‌های پیش از انقلاب و فصل سوم «دفتر رباعی است» (که در اصل ادامه «سروده‌های سحرزاد است) شامل 137 رباعی است. اشعار درباره‌ی مضامین متفاوتی سروده شده‌اند. اشعار فصل اول بیشتر در ارتباط با انقلاب اسلامی است ولی در بین آنها قطعه شعرهای «سنگر نصر من الله» تقدیم به رزمندگان اسلام؛ «ای همچو سربداران» برای چریک شهید عباس پالیزگیر و دیگر شهیدان گمنام سوسنگرد؛ «وداع» با موضوع عزیمت به جبهه و طلب شهادت؛ «پنج سرود»، به یاد شهید جمشید بروجردیان، دلاور دیده‌بان ایستگاه هفت؛ «اعجاز» به پاس حماسه دو بسیجی در بند؛ «قطعه‌ی شهدا» با موضوع شهیدان جبهه‌ها و بسیاری از رباعیات درباره‌ی شهید، شهادت، قیام، نبرد با شیطان بزرگ، بیعت با شهید، پیغام شهید و... سروده شده‌اند.

هوای باغ نکردیم

منصور اوجی؛ به انتخاب هوشنگ گلشیری.- شیراز: نوید شیراز، (چاپ اول)؛ 326.1371 ص.- (حلقه نیلوفری؛ 10).
ص. ع. به انگلیسی: The Paradise Perished
بالای عنوان: برگزیده اشعار منصور اوجی.
شمارگان: 3000 نسخه.

[ صفحه 666]

کتاب حاضر شامل 148 قطعه شعر آزاد است که در نه دفتر با عناوین زیر منتشر شده‌اند. «باغ شب، شهر خسته، خواب و درخت، تنهایی زمین، این سوسن است، صدای همیشه، شعرهایی به کوتاهی عمر، کوتاه، مثل آه و مرا بشنوید». اشعار، بین سالهای 1343 تا 1369 سروده شده‌اند و دارای مضامین متعددی هستند. اشعار «لاله‌ی عباسی»، در وصف آبادان جنگ‌زده در آبان ماه 1359 و «در چنین برگریز» با موضوع شهیدان و درباره‌ی دفاع مقدس سروده شده‌اند. مطالبی نیز درباره‌ی سرگذشتنامه‌ی منصور اوجی و روی آوردن وی به شاعری، در ابتدای کتاب ارائه شده است.

یادگار عشق

خط و شعر ایوب شهبازی.- تبریز: احرار، (چاپ اول): 1376.
118 ص.: مصور (رنگی).
به دو زبان فارسی و ترکی
شمارگان: 2000 نسخه.
کتاب حاضر شامل 46 قطعه شعر در قالبهای شعر آزاد و غزل است. در متعدد ابتدای کتاب، سرگذشتنامه‌ی شاعر با خط خود شاعر ارائه شده است. اشعار دارای مضامین و مفاهیم متعددی هستند. از جمله، قطعه شعری به مناسبت شهادت شهید مدنی و اشعاری با عناوین «مهدی باکری»، «خرمشهر» و «آزاده» با مضمون دفاع مقدس و جنگ و اشعار دیگر به مناسبتهای دیگر «مثلا در رثای شهریار - شاعر آذربایجانی - امید، شعری به مناسبت سفر مقام معظم رهبری به تبریز، شعری برای دختر شاعر صنم، مادر، عاشورا، اشعاری در مدح و منقبت حضرت زینب (س)، و...» سروده شده است.

یادهای سبز: یادی از شاعران سفر کرده: مهرداد اوستا، سپیده کاشانی، سلمان هراتی، احمد زارعی، آرش باران‌پور، رخشا و بندی سیرجانی

به کوشش علی‌رضا قزوه.- ستاد کل نیروهای مسلح، بنیاد حفظ آثار و ارزش‌های دفاع مقدس، مدیریت ادبیات و انتشارات، (چاپ اول): 1374.
117 ص.: مصور.
طراح روی جلد: مصطفی گودرزی.
این کتاب که به مناسبت پنجمین کنگره‌ی سراسری شعر دفاع مقدس، چاپ و منتشر گردیده است، یادنامه‌ی شاعران سفرکرده‌ی سرزمین اسلامی - زنده‌یادها: «مهرداد اوستا، سپیده کاشانی، سلمان هراتی، احمد زارعی، آرش باران‌پور، رخشا و بندی سیرجانی» - است. هر فصل این دفتر، به یکی از شاعران گرانقدر دفاع مقدس اختصاص دارد. مطالب هر فصل با نگاهی کوتاه به زندگی شاعر آغاز می‌شود و با معرفی مجملی از شعرهای شاعران و ارائه نمونه‌هایی از اشعار شاعر در ارتباط با دفاع مقدس، در وصف جبهه و جنگ و شهیدان و نقدی بر آنها، پایان می‌یابد. مقاله‌ای از زنده‌یاد سپیده کاشانی به یاد شهیدان «رخشا» و «بندری سیرجانی» نیز در این کتاب ارائه شده است.

یاس‌های سرگردان: مجموعه شعر

ایرج قنبری.- تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، واحد ادبیات، گروه شعر، (چاپ اول): 50.1375 ص.
طراح روی جلد: حبیب صادقی.

[ صفحه 667]

عنوان پشت جلد به انگلیسی: The Wandering Lilacs: A Collection of the Poetry
شمارگان: 3300 نسخه.
کتاب حاضر، شامل 29 قطعه شعر در قالب شعر آزاد و غزل است که در مضامین و مفاهیم متعددی، چون: زیستن، کوچ، فریب، آرزو، خاطره و اعتماد سروده شده‌اند. قطعه شعر «ساز غزل» به مشفق کاشانی تقدیم شده است و قطعه شعر «سرودی برای خاک» در وصف دفاع مقدس، رزمندگان و شهیدان سروده شده است. محتوای شعر مطالبی است از روزهای تجاوز عراق و به آتش کشیده شدن نخلهای سبز جنوب و استقامت و ایثار شهدای سفر کرده و رزمندگان مجروح که همچون پرنده‌ای زخمی از حوادث جنگ از پرواز بازمانده‌اند.

یک آسمان شقایق: گزینه شعر جنگ

سیمین‌دخت وحیدی.- تهران؛ سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، دفتر ادبیات و هنر مقاومت، واحد شعر، (چاپ اول): 1374.
74 ص.- (دفتر ادبیات و هنر مقاومت: گزینه شعر جنگ؛ 14).
طراح روی جلد: کوروش پارسانژاد.
عنوان پشت جلد به انگلیسی: A sky full of Poppies
شمارگان: 5500 نسخه.
این کتاب حاوی سی قطعه شعر از سروده‌های خانم سیمیندخت وحیدی شاعره‌ی معاصر است که موضوع آنها «جنگ تحمیلی عراق بر ایران، زبونی خصم در برابر ایمان رزمندگان دلاور اسلام، شجاعت و دلیری آنها، شهیدان و شهادت و ارج و منزلت آنها، شهرهای جنگ‌زده و خرابیهای وارد شده بر آنها، مقاومت مردم، ایثار و شجاعت ملت بزرگ ایران، آزادگان سرافراز، صبر و توکل بر خدای مادران و همسران شهدا، جهاد در راه حق و انتظار آینده‌ای بهتر با پیروزی اسلام» است.

یک باغ سپیده: مجموعه اشعار سروده شده درباره آزادگان سرافراز اسلام

دفتر حفظ آثار و ارزشهای دفاع مقدس.- تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دفتر حفظ آثار و ارزشهای دفاع مقدس؛ ستاد فرماندهی کل نیروهای مسلح، معاونت فرهنگی و تبلیغات، (چاپ اول): 214.1370 ص.
طراح روی جلد: احمد وکیلی.
این کتاب به مناسبت بازگشت آزادگان سرافراز به میهن اسلامی منتشر شده و مجموعه‌ای از 92 قطعه شعر از 67 شاعر و شاعره است. همه‌ی این اشعار درباره‌ی آزادگان سرافراز اسلام سروده شده‌اند. آزادگانی که پس از سالها اسارت در چنگال دژخیمان و نشان دادن مقاومتی بی‌نظیر، چون کاروانی از کبوتران غریب از غربت آمدند و شکوفه‌های لبخند و شادی را با خود به ارمغان آوردند. به عنوان نمونه، قطعه شعر «تشنه‌ام» آرزوی اسیری است که سالها در بند بوده و چشم به راه آزادی و تشنه‌ی یک جرعه هوای آزاد است؛ قطعه شعر «دیدار» نیز از امید به دیدار مجدد سخن می‌گوید زیرا که «دیدار گل و ستاره‌ی صبح، میعاد نیاز با دلهاست» و قطعه شعر «پیک نور» به مناسبت بازگشت آزادگان سرافراز به میهن اسلامی سروده شده و از وجد و شادی ایرانیان از بازگشت اسوه‌های مقاومت سخن گفته است.

[ صفحه 668]


یک تکه از آسمان

سروده رحمت حقی‌پور.- تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، (چاپ اول): 96.1375 ص.
طراح روی جلد: حبیب صادقی.
عنوان پشت جلد به انگلیسی: A Part of the Sky.
شمارگان: 3300 نسخه.
کتاب حاضر، شامل 37 قطعه شعر در قالب شعر آزاد است که درباره‌ی مفاهیم و مضامینی چون: تنهایی، انتظار، لحظه‌ها، گم شدن، مادر، خاطره، سجاده، و محراب، نیایش، رؤیا، دریا، جدایی، سفر، خواب و مسافر سروده شده‌اند. قطعه شعرهای «از عشق و جدایی»، «مردان پشت پنجره»، «حیرانی»، «خانه‌ی دنیا»، دارای مفاهیم و مضامینی از جنگ، شهادت و دفاع مقدس هستند.

یک لحظه دل تو دلم نیست: مجموعه شعر

سراینده محمد یزدانی.- تهران: مانی، 1375.
پنج، 69 ص.
شمارگان: 3000 نسخه.
«محمد یزدانی» در این مجموعه، چهل و هشت قطعه شعر در قالب شعر آزاد و تعدادی رباعی و دوبیتی از سروده‌های خود و همچنین یک داستان کوتاه (با عنوان پیشمرگ) به چاپ رسانده است. این اشعار، در ارتباط با دفاع مقدس هستند. نمونه‌هایی از این اشعار، عبارتند از: «عاشقترین (با موضوع ادامه دادن راه شهدا)، همراه کبوترها و عشاق کربلا (در وصف رزمندگان از جان گذشته)، از فرصت سبز و آرزو (افسوس و دریغ بر ماندن و شهید نشدن) و خورشیدی‌ها (در بیان آرزوی شهادت و پیوستن به جمع خورشیدی‌ها)». تعدادی از رباعی‌ها و دوبیتی‌ها نیز در وصف شهید و شهادت هستند.

یوسف دل: مجموعه شعر

محمدعلی مردانی.- تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، (چاپ اول): 347.1368 ص.
مندرجات: قصاید، غزلیات، قطعات، ترکیب‌بند و مسمطات، مثنوی‌ها، رباعیات.
کتاب در هفت بخش (در قالبهای شعری مختلف) سروده شده است. قطعات مربوط به دفاع مقدس و موضوع آنها در هر بخش به شرح زیر است:
در بخش قصاید: «زمان عشق» (رشادتها و دلاوری‌های رزمندگان در دفاع مقدس)؛ «خون تاک» (خاک اسلامی ایران و شهدای آن) و «خریدار بلا» (عشق رزمندگان به شهادت». در بخش قطعات: «مسافر» (اراده‌ی قوی رزمندگان در مبارزه با دشمن بعثی)؛ «زنده‌ی جاوید» (در تأیید این نکته که شهید همیشه زنده است)؛ «در جزیره‌ی مینو» (عظمت شهدای دفاع مقدس)؛ «حماسه‌ی شهید» (بیعت مجدد با شهیدان دفاع مقدس)؛ «مدرسه عشق» (مقام والای شهدای دفاع مقدس) و «قهر خون» (حمله‌ی عراق به شهرهای ایران و شهادت مردم بیگناه) و در بخش مثنوی‌ها نیز، مثنوی «تهران بزرگ و دماوند سرفراز در جنگ شهرها» در توصیف مقاومت این دو شهر در برابر حملات دشمن است.

[ صفحه 669]


شعر، بررسی و تحلیل ادبی

آوازهای نسل سرخ: نگاهی به شعر معاصر ایران از 1357 تا 1367

عبدالجبار کاکایی.- تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، مؤسسه چاپ و نشر عروج، (چاپ اول): 1376.
178 ص.
طراح روی جلد: حسن سلطانی.
کتابنامه: ص. 177 - 174.
شمارگان: 3000 نسخه.
نویسنده در این کتاب، در پنج گفتار، به نقد و بررسی شاعران و اشعار سروده شده در ده سال اول انقلاب می‌پردازد. هر گفتار، به آثار سرآمدان شعر در دو سال اختصاص دارد که به ترتیب عبارتند از:
گفتار اول: سالهای 1357 و 1358؛ گفتار دوم: سالهای 1359 و 1360 (علی معلم، سید حسن حسینی، یوسفعلی میرشکاک، سلمان هراتی، فاطمه راکعی و...)؛ گفتار سوم: سالهای 1361 و 1362 (علی موسوی گرمارودی،...)؛ گفتار چهارم: سالهای 1363 و 1364؛ گفتار پنجم: سالهای 65 و 66. در پایان کتاب، فهرستی از مجموعه اشعار بررسی شده، با مشخصات توصیفی آنها ارائه شده است. در بین مجموعه‌های اشعار بررسی شده، مجموعه‌های مربوط به دفاع مقدس نیز بررسی شده‌اند؛ از جمله: «از نخلستان تا خیابان / علیرضا قزوه؛ فتح خرمشهر / محمدرضا عبدالملکیان؛ تنفس صبح / قیصر امین‌پور و...».

پیرامون شعر: مجموعه مقالات نقد و بررسی شعر

نوشته ضیاءالدین ترابی.- تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، کارشناسی گروه شعر، (چاپ اول): 288.1375 ص.
عنوان پشت جلد به انگلیسی: On Poetry, A Collection of Articles
شمارگان: 3300 نسخه.
کتاب شامل مقالاتی درباره‌ی نقد و بررسی سروده‌ها و سرایندگان است. بررسیهای انجام شده به نقاط قوت و ضعف و فراز و نشیب اشعار می‌پردازند. در این راستا، اشعاری چون «آنک شیر محمد» و «آوای شیر مردان» (سروده‌ی علی‌بابا چاهی)، «خط خون» (علی موسوی گرمارودی)، «از نخلستان تا خیابان» (نوشته‌ی علی‌رضا قزوه) و دیگر اشعار سروده شده درباره‌ی جنگ مورد بررسی قرار گرفته است. در نقد و بررسی، اشعار همراه با صفحه و عنوان مجموعه یا جنگ مربوط به آن ارائه شده است.

حماسه کلمات: نگاهی تحلیلی و آماری به بیست سال شعر دفاع مقدس

به اهتمام شورای شعر دفاع مقدس؛ گردآوری و تدوین شورای شعر دفاع مقدس.- تهران: بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس، معاونت ادبیات و انتشارات، (چاپ اول): 1379.
120 ص.: جدول.
شمارگان: 3000 نسخه.

[ صفحه 670]

کتاب، مجموعه‌ای از مصاحبه، خاطره و ده مقاله در نقد و بررسی شعر دفاع مقدس است. از جمله مطالب آن، موارد زیر است: «شعر دفاع مقدس به عنوان جنبشی در شعر معاصر جهان»، گفتگوی حمیدرضا شکارسری با استاد علی معلم؛ «رویکرد قدسی به هنر در شعر دفاع مقدس، دفاع مقدس در شعر کودکان» بابک نیک‌طلب؛ «بازخوانی غیرت (گذری بر «فرشته بفرستید»، منظومه‌ای از عبدالرضا رضایی‌نیا)»، سید ضیاءالدین شفیعی؛ «واژه‌های خشمگین: نگاهی به اشعار دفاع مقدس در کارنامه‌ی شعری محمدرضا عبدالملکیان» و «تعهد ناب: نگاهی به اشعار دفاع مقدس در کارنامه شعری مرحوم سلمان هراتی»، حمیدرضا شکارسری؛ «شعر مقاومت»، (خاطره‌ی اولین جلسه‌ی شعر در سال 1360، در خرمشهر)، بازنویسی حمیدرضا شکارسری؛ «آن روز، شعر، لباس جنگ بر تن داشت...»، احمد نادمی؛ «مضامین شعر دفاع مقدس»؛ «قالبهای شعر دفاع مقدس» و «کتابنامه شعر دفاع مقدس».

دستی بر آتش: شناخت شعر جنگ

غلامرضا کافی.- شیراز: نوید شیراز، (چاپ اول): 1381.
376 ص.- (نوید شیراز؛ 761).
کتابنامه: ص. [323]- 368؛ نمایه.
شمارگان: 3000 نسخه.
کتاب حاضر به بررسی شعر جنگ در دو دوره‌ی جنگ و پس از آن، از منظر ساختار و محتوا می‌پردازد. کتاب، شامل هفت گفتار (فصل) به همراه یادداشتها، کتابنامه و نامنامه است. از جمله مطالب کتاب، می‌توان به این موارد اشاره کرد: «شعر قبل از انقلاب اسلامی (محتوا و قالب)، ویژگی‌های لفظی و ساختاری دوره‌ی جنگ (تازگی زبان، گستره‌ی واژگان، اسامی خاص، واژه‌ها و اصطلاحات نظامی، واژه‌ها و اصطلاحات احیا شده‌ی جنگ قدیم، ترکیبهای بسیط با استفاده از اصطلاحات جنگ)، اصطلاحات و واژه‌های جدید جنگ، اهمیت قالبها (قصیده، غزل، مثنوی، رباعی، دوبیتی، چهارپاره و قالبهای نو)، تسامح در برخی سنتها، ویژگی‌های معنایی دوره‌ی جنگ، ویژگی‌های لفظی و ساختاری و دوره‌ی پس از جنگ، ویژگی‌های معنایی دوره‌ی پس از جنگ، زن و شعر جنگ (جایگاه زن در شعر جنگ، جایگاه شعر زن در جنگ)، انتقاد از جنگ (واقع‌نگری و واقع‌نگاری جنگ)، عناد و مخالفت با جنگ و...».

نقد و تحلیل شعر دفاع مقدس (جلد 1)

تألیف منوچهر اکبری.- تهران: سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی، گروه انتشارات، (چاپ اول)، 344.1377 ص.
کتابنامه: ص. 344 - 341 و به صورت زیرنویس.
شمارگان: 1000 نسخه.
این کتاب دارای یک متعدد و هفت فصل است. مؤلف در متعدد، پس از معرفی بعدهای قالب، ساختمان، معنوی و محتوایی شعر، روش کار خویش را در انتخاب، گردآوری، تدوین، نقد و تحلیل اشعار ذکر کرده و مطالبی نیز پیرامون ویژگیهای شعر جنگ آورده است. محور موضوعی اشعار در هریک از فصول به قرار زیر است: «اوصاف حماسی و قهرمانی؛ مقاومت و هجوم و رجز؛ کربلا و عاشورا؛ مرثیه‌ها و سوگ سرودها؛ شهید و شهادت؛ بسیج؛ طبیعت و عناصر آن و صنایع بدیعی و فنون بلاغی». اشعار منتخب، در محدوده‌ی تاریخی شهریور 1359 تا فروردین 1364 سروده شده‌اند و ملاک گزینش، علاوه بر محور موضوعی و جوهره‌ی شعری، استحکام و انسجام، قدرت و مایه‌ی شاعری، آفرینش‌های چشمگیر ادبی و ابداع شاعرانه، زیبایی و مفهوم شعر نیز بوده است. مؤلف در هر فصل، اشعاری را در قالبهای مختلف برگزیده، به معرفی صنایع به کار رفته، ویژگیها و تحلیل آنها می‌پردازد. منابع اشعار در زیر هر صفحه ذکر شده است. در پایان کتاب نیز فهرست منابع و مآخذ آورده شده است.

[ صفحه 671]


سرودها و نوحه‌ها

ارمغان شهید

تألیف: نادعلی کربلایی.- تهران: [مرکز پخش]: کتابفروشی خزر،[؟136].
208 ص.
این کتاب مشتمل بر چهل قطعه شعر از «نادعلی کربلایی» (پدر شهید محسن کربلایی) است که به شکرانه‌ی شهادت فرزندش به پیشگاه حضرت ولی‌عصر، امام زمان (عج) و رهبر کبیر انقلاب، ملت شهید پرور و خانواده شهدا تقدیم شده است. زندگینامه‌ی کوتاهی از محسن کربلایی همراه با وصیتنامه او نیز در کتاب موجود است. مضامین اشعار در ارتباط با موضوعهای زیر هستند: امر به معروف و تعهد اسلامی، جانبازان مکتب ولایت، شهید، عروسی در سنگر، لاله، مادر، پیام شهید، شرافت خون شهید، خانواده‌ی شهدا، عشق، جوانی، آزادی، عبادت و شجاعت، دشمن، همت، هفتاد و دو شهید انقلاب، شهیدان رجایی و باهنر، شهادت دکتر چمران و شهادت آیت‌الله مطهری. در این کتاب، اشعاری چند از شاعرانی چون: عباس عنقا، نادم، طالع، اژدری، اکبری، خباز کاشانی، و مردانی نیز آمده است.

این قافله عزم کرب و بلا دارد: آهنگران جدید

سراینده برادر آهنگران.- قم: نشر روح، (چاپ سوم): 127.1368 ص.
شمارگان: 2000 نسخه.
کتاب حاضر مجموعه‌ای از سرودها و مرثیه‌هایی است که طی جنگ تحمیلی توسط صادق آهنگران در جبهه‌ها و در جمع رزمندگان اسلام اجرا شده است. نوحه‌ی «با نوای کاروان»، در کتاب، به جای متعدد و پس از آن، 43 نوحه و سرود درباره‌ی موضوعهای مختلف آورده شده است که برخی از آنها عبارتند از: «جبهه‌ی اسلام» (وصف جبهه‌ها)؛ «پیام از جبهه‌ی نبرد، عشق خدا»، (اطاعت از رهبر و عشق به خدا)؛ «این سر غرق خون حسین است» و «جانباز قرآن» (جانبازی در راه اسلام و قرآن)؛ «همسنگران حسین» (به یاد شهید حسین علم‌الهدی)؛ «قاصدی از کربلا»، (در وصف شهیدان و دلاوری شجاعت و جانبازی پاسداران)؛ «کنار سنگر من»، (پیام شهیدان به مادر)؛ «بیا ای مهربان مادر»، (پیامی از زبان حسین علم‌الهدی و شهیدان خوزستان به مادران)؛ «پیام سنگر»، (ایستادگی و مقاومت رزمندگان)؛ و...

برگزیده سروده‌ها و نوحه‌های اسلامی

گردآوری و تنظیم از شمس‌الدین خوانساری.- تهران: نمونه، 1361.
64 ص.
عنوان روی جلد: برگزیده‌ای از سروده‌ها و نوحه‌های اسلامی، دفتر ششم.
محور موضوعی سرودها متنوع است و عناوین آنها حاکی از مناسبتهایی است که برای آن سروده و تنظیم شده‌اند. نمونه‌ی آنها سرودی است که به یاد شهید بزرگوار، بهشتی سروده شده است. تعدادی از سرودها هم درباره‌ی جبهه، جنگ و سپاهیان رزمنده‌ی ایران اسلامی و شهیدان سرافراز این مرزوبوم است.
نوحه‌ها هم درباره‌ی جبهه و جنگ و حضرت امام مهدی «عج» سروده شده‌اند.

[ صفحه 672]


بیاد شهدای میمک (4)

تهران: وزارت ارشاد اسلامی، (چاپ اول):[؟؟13]. 46 ص.
شمارگان: ذکر نشده است.
این کتاب، مجموعه‌ای از سروده‌ها، اشعار و نوحه‌های انقلابی و مذهبی است که به یاد شهدای عملیات «میمک چهار» سروده شده‌اند. عناوین سروده‌ها عبارت است از: «خمینی - خمینی، خمینی ای امام، ننگ بر تو ای آمریکا، اتحاد، شهید، نیایش، ایران یکسر غیرت، خدا یکی، ورود امام، انقلاب اسلامی، ثارالله، الله اکبر، خمینی رهبر، سرود خوزستان، لاله‌زار شهیدان، برادر، ای سرباز، ای امام ما، پاسداران و سوگند». در بین اشعار و سروده‌ها، آیاتی از قرآن و قطعاتی از مفاتیح‌الجنان همراه با ترجمه‌ی آنها نیز ارائه شده است.

خونین نامه عاشقان حسین: مجموعه نوحه (جلد 1)

اجرا شده توسط صادق آهنگران؛ تهیه و تنظیم: حبیب‌الله معلمی، مصطفی اولیایی، عبدالرضا حیاتی، مهدی خلیلیان.- [تهران]: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، تبلیغات جبهه و جنگ، [1401 ق.].
211 ص.
شمارگان: ذکر نشده است.
این مجموعه به مناسبت روز شهدای پاسدار (25 آبان) در عاشورا 1401 و روز نابودی قوای صدام در سوسنگرد منتشر شده است.
این کتاب، مجموعه اشعار و نوحه‌هایی است که توسط آقایان «معلمی، اولیایی، حیاتی و خلیلیان» سروده و توسط برادر آهنگران اجرا شده است. این اشعار در سوگ ائمه‌ی اطهار (س)، یا در سوگ شهدای عالیقدر و افتخارآفرین اسلام و انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی سروده شده‌اند؛ شهدایی که در سنگرها و محراب‌های خونین نمازهای جمعه و تمامی جبهه‌های نبرد حق علیه باطل افتخار آفریدند. در ابتدای کتاب نیز فرازهایی از سخنان حضرت امام خمینی (ره) درباره‌ی عزاداری ایام عاشورا و سایر ایام‌الله و مناسبتهای خاص، آورده شده است.

خونین نامه عاشقان حسین: مجموعه نوحه و اشعار اجرا شده توسط عاشقان حسین (جلد 2)

تهیه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، تبلیغات جبهه و جنگ.- تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، تبلیغات جبهه و جنگ، 1363.
304 ص.: عکس
شمارگان: ذکر نشده است.
این مجموعه به مناسبت سوم شعبان 1404 سالروز ولادت امام حسین (ع) و روز پاسدار منتشر شده است.
این کتاب، مجموعه نوحه‌هایی است که توسط آقای معلمی تنظیم و توسط «صادق آهنگران» اجرا شده است. اشعار و نوحه‌های این مجموعه در سه قسمت تنظیم شده است:
قسمت الف: اشعاری است که توسط حبیب‌الله معلم‌ی سروده و به وسیله‌ی صادق آهنگران اجرا شده است.
قسمت ب: اشعاری است که توسط دیگران سروده شده و اجرا شده است.
قسمت ج: اشعاری است که به صورت اشعار و مناجات مذهبی خوانده می‌شوند. در ابتدای هر نوحه نیز سخنانی از امام حسین (ع) و سایر امامان (ع)، یا فرازهایی از پیامهای حضرت امام خمینی (ره) درباره‌ی مناسبتهای مذهبی آورده شده است.

[ صفحه 673]


خونین نامه عاشقان حسین، یا، با نوای کاروان

مجموعه نوحه اجرا شده توسط صادق آهنگران.- [تهران]: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران، تبلیغات جبهه و جنگ،[؟؟13].
211 ص.
شمارگان: ذکر نشده است.
این کتاب توسط انتشارات گنجینه در سال 1362 نیز چاپ شده است.
این کتاب، مجموعه‌ی 55 عنوان سرود و نوحه‌ی اجرا شده توسط «صادق آهنگری (آهنگران)» در مناسبتهای مختلف و نیز در مناطق عملیاتی و جبهه‌های نبرد، در جمع رزمندگان، است. از جمله عناوین اشعار، می‌توان به این موارد اشاره کرد: «جبهه‌ی اسلام»، «عشق خدا»، «این سر غرق خون حسین است»، «سرباز سرافراز خمینی بدنت کو»، «جانباز قرآن»، «کشته در خون - حسین جان»، «جان بر کفان کربلا»، «کنار سنگر من»، «بیا ای مهربان مادر»، «شیون مکن مادر»، «شهیدان به خون غلطان خوزستان»، «گلشن خوزستان»، «کربلای آبادان»، «ذوالفقاری»، «در سوگ شهدای فتح خرمشهر»، «کربلای شوش»، «شهر شهیدان، هویزه»، «لاله‌ی خونین»، «پیام شهیدان»، «دیده بگشایید ای شهیدان»، «لاله‌ی سرخ پرپرم»، «پاسداران رزمنده‌ی قهرمان»، «ای شهید پاسدارم»، «پیام سنگر» و....

رابطه با مهدی

گردآورنده: علی خورشیدی.- [بی‌جا: بی‌نا]، (قم: چاپخانه بهار آزادی)، 1362.
100 ص.: مصور.
شمارگان: 5000 نسخه.
مجموعه «رابطه با مهدی» به همت و کوشش یکی از برادران مداح و دوستداران اهل بیت اطهار علیهم‌السلام - حاجی‌علی خورشیدی - تنظیم و گردآوری شده است. اشعار و سروده‌های مرتبط با دفاع مقدس در این مجموعه عبارتند از: «منتظر خبر پیروزی، کربلای ایران، عاشقان کربلا، ما جرعه‌نوش عشقیم، نوید کربلا می‌رسد، پیروزی اسلام است، شهیدان زنده‌اند، نوید خوش شهید، رمز حمله یا زینب، نصرت پیروزی، پیام خون هر شهید، بوی کربلا، منتقم خون شهیدان در جبهه با مهدی، زیارت یا شهادت، برای فتح کربلا، طالب خون شهیدان، رمز یا الله، شب فجر الهی، زمانی شهید راه حق.»

سرود و نوحه‌های انقلاب

تهیه و تنظیم: حسن موجودی.- تهران: کتاب فروشی موجودی،[؟136].
64 ص.
شمارگان: 20000 نسخه.
مندرجات: سرود انقلاب امام زمان؛ درباره شهید؛ سرود وطن ایران؛ سرود امام زمان (ع)؛ خداحافظی فرزند؛ جواب مادر؛ سرود انقلاب حضرت حجة؛ سرود فتح؛ بابا خون داد...؛ بلند آسمان جایگاه من است...؛ حرف امام؛ جمهوری اسلامی؛ بانگ آزادی.
این کتاب، مجموعه‌ای است از 36 سرود است که توسط «حسن موجودی» گردآوری و تهیه و تنظیم شده است. متن اشعار سرودها، در ارتباط با انقلاب، شهید، جمهوری اسلامی، جبهه، جنگ، رزمندگان، پاسداران، حضرت امام (ره) و مطالبی دیگر از این گونه است. بسیاری از این سرودها در روزهای انقلاب، اعزام نیرو و فتح و پیروزی زبانزد مردم عزیز کشورمان بوده‌اند.

[ صفحه 674]


سرودها و نوحه‌های انقلابی

از آهنگران.- تهران: مؤسسه خدمات چاپ، [مرکز پخش، 1362] 13 ج در یک مجلد [79 ص]: عکس.
شمارگان: 10000 نسخه.
این کتاب شامل سی نوحه و سروده است که تعدادی از آنها توسط «صادق آهنگری (آهنگران)» به مناسبتهای مختلف در جمع رزمندگان اسلام و مردم اجرا شده است. عناوین برخی از نوحه‌ها عبارت است از: «شهیدان خوزستان، برای عرض تسلیت سوی جماران، رو به خدا می‌رویم، این جبهه‌ی اسلام است، سرباز سرافراز قرن است، عزا در کربلا، لاله‌ی خونین من، علی‌اصغر، جانباز قرآنیم (1) و (2)، لشگر حق، شهیدم من، مادر خداحافظ، می‌روم جبهه، گلبرگ شهید، مهدی ای مولا، سالگرد 72 تن، کربلای خون، هویزه، مولا حسین جانم، کربلا شد کربلا شد، سرور و سالار دین، این لشگر حق عازم کرببلاست امشب، ابوالفضل باوفا علمدار لشگرم، سرود جهاد سازندگی، سرود جمهوری اسلامی، مهدی ای مهدی، 22 بهمن و...».

سرودهایی از جبهه و جبهه داران (جلد 3)

احمد موسوی.- تهران: شهید، [1362؟].
78 ص.: [8] عکس (رنگی).
مندرجات: مولا حسین جان؛ کربلا کربلا شد، جانباز قرآنیم؛ شهیدان غرب و خوزستان؛ عاشقان دیدار حسین؛ مهدی ای مولا؛ شهیدم من؛ مادر خداحافظ؛ ای خدا ما را کربلایی کن؛ این لشکر حق عازم کرببلا است امشب؛ ابوالفضل باوفا علمدار لشکرم؛ بیاد شهدای محراب؛ سرود جهاد سازندگی؛ تازه جوانم شهید؛ مهدی ای مهدی دلها پر از خون شد.
این کتاب، مجموعه‌ای است از سرودها و نوحه‌هایی که در وصف حضرت امام حسین (ع) و وقایع کربلا و سایر ائمه‌ی اطهار (ع)، شهدای جنگ تحمیلی، شهدای غرب و خوزستان، عشق به زیارت کربلا و اماکن متبرکه، التماس برای لقاءالله، استغاثه به درگاه حق جهت یاری دادن برای فتح و پیروزی سروده و اجرا شده‌اند. سرودهایی در وصف جهاد سازندگی و نوید فتح و پیروزی نیز در کتاب دیده می‌شود. اشعار، نوحه‌ها و سرودها، همه در جهت ایجاد حال و هوای مناسب در رزمندگان تقویت روحیه‌ی آنان برای ایثار و استقامت است.

سرودهایی از جبهه و جبهه داران (جلد 5)

احمد موسوی.- تهران: شهید، (چاپ اول): 1362.
80 ص.
عنوان روی جلد: سرودهایی از جبهه و جبهه‌داران، لبیک یا خمینی.
جنگ و جهاد، فرهنگ خاص خود را بر جبهه‌ها حاکم می‌کند. لحظات حساس جنگ و موج احساسات رزمندگان در مواجهه با مشکلات را می‌شود با سرود و شعر به رنگ دیگر پرداخت. شعرها و سرودهای خاص جبهه که هر کدام رنگ و بوی خاص خود را دارند، مؤید این ادعا هستند. در این کتاب، به جمع‌آوری سرودهای حماسی مذهبی در جبهه‌های جنگ همت گمارده شده است. سرودهایی که در قالب شعر، اهداف بلند رزمندگان و روح سرافراز آنها را به تصویر می‌کشند؛ سرودهای آهنگینی که رزمندگان اسلام در مراسم مختلف ایراد کرده‌اند و گاهی نیز زمزمه‌ی آنها پر کننده‌ی لحظات تنهایی این عزیزان در مراحل مختلف نبرد بوده است.

[ صفحه 675]


شهید در آغوش مهدی

شعر از عبدالحسین اشعری؛ اجرا از علی خورشیدی؛ گردآورنده علی عسکری.- [بی‌جا: بی‌نا]، (چاپ اول): 1362.
214 ص.: مصور.
کتاب «شهید در آغوش مهدی (ع)» مجموعه‌ای از سروده‌ها، نوحه‌ها و اشعار کوتاه و بلند سروده‌ی «عبدالحسین اشعری»، با مضامین و مفاهیم متعدد است. تصاویری نیز در بین اشعار (بدون زیرنویس) ارائه شده‌اند. از جمله موضوع این سروده‌ها موارد زیر است: «شهیدان؛ جنگ؛ قیام خونین حضرت امام حسین (ع)؛ شهیدان گمنام؛ روز قدس؛ شبهای عملیات؛ نیروهای مسلح؛ زیارت مرقد مطهر حضرت امام حسین (ع)؛ مادر شهیدان؛ سنگر خونین؛ حضرت مهدی (عج)؛ شهدای هفت تیر؛ شهید بهشتی؛ شهید رجایی؛ عملیات والفجر؛ پاسدارانی که توسط منافقین به شهادت رسیدند؛ نماز شب رزمندگان؛ لشکر علی‌بن‌ابی‌طالب (ع)؛ شهدای هشتم شهریور؛ شهید چمران و...».

شهید گمنام

تألیف نادعلی کربلایی.- تهران: [بی‌نا]: (مرکز پخش مطبوعاتی خزر)، (چاپ اول): 1363.
300 ص.: عکس.
این کتاب، مجموعه سرودها، اشعار و نوحه‌هایی است که درباره انقلاب، اسلام و به ویژه درباره دفاع مقدس سروده شده است. تعداد اشعار، 103 قطعه است. موضوع این اشعار «شهید، شهادت، ائمه‌ی اطهار، رزمندگان اسلام، خانواده‌ی شهیدان، ایمان، بسیج و رهبر عظیم‌الشأن انقلاب اسلامی» است. گردآورنده‌ی اشعار، آقای نادعلی کربلایی، مجموعه را به شهید محسن کربلایی و شهید مفقودالاثر مجید کربلایی تقدیم کرده است. اسامی شعرایی چون سپیده کاشانی، وحیدی و میرشکار در بین اسامی سرایندگان دیده می‌شود و پایان بخش کتاب نیز یک رباعی از خواجه عبدالله انصاری است.

عاشقان شهادت، (نغمه‌های جان نثاران): نوحه‌های فارسی

نویسنده عبادالله اسکندری.- تهران: موجودی، (چاپ اول): 120.1363 ص.
شمارگان: 10000 نسخه.
این کتاب، مجموعه‌ی پنجاه نوحه و سروده‌ی فارسی با موضوعهای متفاوت است که به مناسبتهای مختلف سروده شده‌اند؛ از جمله «ورود امام به ایران در بهمن 57؛ شهادت شهیدان رجایی و باهنر؛ داغ فراغ حضرت مهدی (ع)؛ شهادت شهید آیت‌الله اشرفی‌اصفهانی؛ رثای سالار شهیدان، اباعبدالله‌الحسین (ع)؛ مدح و ثنای شهدای جبهه‌های نبرد حق علیه باطل؛ رزمندگان اسلام؛ وداع و خداحافظی در شب حمله؛ تشییع پیکر پاک شهیدان؛ عملیات والفجر؛ شهادت فریدون سامنی و محسن حمزه‌ای؛ شهادت محمد فضل‌علی؛ شهادت آیت‌الله بهشتی و یاران وی در دفتر حزب جمهوری اسلامی؛ و...».

گزیده‌ای از سرودهای اسلامی

تنظیم از ضیاءالدین تنکابنی.- قم: نشر روح، (چاپ اول): 1360.
128 ص.: مصور.
عنوان روی جلد: جلد سوم سرودهای اسلامی به مناسبت یازدهمین سالگرد انقلاب اسلامی ایران.
شمارگان: ذکر نشده است.

[ صفحه 676]

این کتاب شامل 72 قطعه شعر و سرودهای انقلابی است. در بین اشعار، عناوین زیر در ارتباط با دفاع مقدس بوده، با مضمون شهید، شهادت، مبارزه و دفاع مقدس سروده شده‌اند: «سرود شهید، سپاه اسلام، پاسداران، قهرمانان، همسنگر، سرباز اسلام، شهیدم من، یادی از شهیدان خوزستان، رفتیم جبهه برای ورزش، من مرد جنگم، دشمن من، قسم، ارتش ما، پاسداران امام، ای جانباز، منم فرزند قرآن، یاران، پاسداران، ای برادر، ای پاسدار، متحد بهر رهایی». اشعاری نیز برای اشخاص و موضوعهای مختلف دیگری سروده شده‌اند؛ از جمله: «جهاد سازندگی»، «مهدی بیا»، «نیمه‌ی خرداد»، «وحدت»، «خمینی ای امام جهان»، «22 بهمن» و....

لاله‌های خونین: جدیدترین نوحه‌های برادر صادق آهنگران

[تهران]: قدس - حسینی،[؟؟13]172 ص.
شمارگان: 10000 نسخه.
این کتاب، حاوی 49 نوحه‌ی سروده شده به مناسبتهای مختلف است که توسط «صادق آهنگری (آهنگران)» در جبهه‌های نبرد حق علیه باطل در جمع رزمندگان و مردم اجرا شده است. عناوین، گویای موضوع نوحه‌ها هستند. برخی از عناوین عبارتند از: «با نوای کاروان، ای کاروان که می‌روی، بیا ای مهربان مادر، ای خدا ما را کربلایی کن، این لشکر حق عازم کرببلاست امشب، جان بر کفان کربلا، پیام شهیدان، پیش به سوی جبهه‌ها، جان نثاران حق، جانباز قرآن، پیام سنگر، جبهه‌ی اسلام، شور حسین است چه‌ها می‌کند، شهیدان به خون غلطان خوزستان، شهیدان هویزه، سوی دیار عاشقان رو به خدا می‌رویم، پیامی از جبهه‌ی نبرد، شهیدان زنده‌اند الله‌اکبر، شیون مکن مادر در مرگ خونبارم، شهر شهیدان هویزه، کربلای آبادان، گلشن خوزستان، ای کربلای ایران از گلشن خوزستان، لاله‌های سرخ پرپرم، لبیک یا ثارالله، لاله‌ی خونین و....».

لبیک یا خمینی، با نوای کاروان دزفول

مجموعه سروده‌ها و نوحه‌های اجرا شده صادق آهنگران.- تهران: باقرالعلوم، (چاپ پنجم)، 288.1368 ص.
عنوان دیگر: لبیک یا خمینی (مجموعه سرود و نوحه‌های انقلابی).
شمارگان: 10000 نسخه.
کتاب حاضر شامل 72 نوحه و سروده است که توسط «صادق آهنگری (آهنگران)» به مناسبتهای متعدد درباره‌ی شهید، شهادت و دفاع مقدس در جمع رزمندگان اسلام و مردم اجرا شده است. از جمله عناوین نوحه‌ها، موارد زیر است: «لبیک یا خمینی»؛ «با نوای کاروان»؛ «دزفول»؛ «به جبهه‌ها می‌رویم»؛ «می‌روم جبهه»؛ «پیش به سوی جبهه‌ها»؛ «جان نثاران حق»؛ «پیام سنگر»؛ «شهادت»؛ «شهیدان زنده‌اند الله‌اکبر»؛ «جانباز قرآن»؛ «جبهه‌ی اسلام»؛ «پیام شهیدان»؛ «کرخه»؛ «از دل سنگر»؛ «کربلا ای کربلا»؛ «بسیجی»؛ «کو شهیدان ما»؛ «شهیدان به خون غلطان خوزستان»؛ «عید خون شهیدان مبارک»؛ «سرباز سرافرازم من»؛ «گلشن خوزستان»؛ «شیون مکن مادر در مرگ خونبارم»؛ «لاله خونین»؛ «شهر شهیدان هویزه» و....

لبیک یا خمینی: مجموعه سرودها و نوحه‌های انقلاب اجرا شده توسط صادق آهنگران

صادق آهنگران.- تهران: انتشارات اسلامی، 216.1363 ص.
شمارگان: 5000 نسخه.

[ صفحه 677]

این کتاب، مجموعه نوحه‌های صادق آهنگری (معروف به آهنگران) در ارتباط با جبهه و جنگ است و مضامین و مفاهیم آن عبارتند از: مردم با شنیدن آوای حق به آن لبیک می‌گویند و به کمک و یاری هم در جهاد می‌شتابند، جز رهروی در راه حسین (ع) چیزی در سر ندارند؛ عشق حسین (ع) مردم را به جبهه‌ها کشانیده؛ با ایثار و گذشت رزمندگان تا کربلا راهی نمانده؛ به فرمان امام مردم برای نابودی مستکبران قیام می‌کنند؛ رزمنده‌ها جان را بر کف گرفته، عازم جبهه‌ها می‌شوند و در نبرد با دژخیمان چون شیر هستند؛ رزمنده‌هایی که در سنگرها از اعماق وجودشان با مادر رابطه‌ی عاطفی ایجاد کرده و از وی حلالیت می‌خواهند و پیام می‌دهند که به رهبرشان بگویند که چون نایب صاحب زمان است، امر و فرمانش را قبول کرده‌اند و جانشان را در راه دین و کشور نثار می‌کنند.

نغمه‌های جبهه، یا، نوحه انقلاب

پیاده شده از نوار آهنگران؛ به اهتمام جلال سید ابراهیمی.- تهران: ثارالله، (چاپ سوم): 108.1362 ص.
شمارگان: 5000 نسخه.
این کتاب شامل 29 نوحه و سروده‌ی «صادق آهنگران» است که در جبهه‌های نبرد و یا در حضور مردم اجرا شده است. عناوین آنها عبارتند از: «لاله‌ی خونین من»، «بیا ای مهربان مادر»؛ «کربلا، ای حرم و تربت خونبار حسین»؛ «یا رب برای قربان»؛ «دارد شکایت یا رسول‌ا...»؛ «ای کاروان که می‌روی»؛ «ابوالفضل باوفا»؛ «کربلای خون»؛ «غرقه به خون، خوش آرمیدند»؛ «جهاد تو»؛ «شیون مکن مادر»؛ «این لشکر حق»؛ «شب عاشورا»؛ «جانباز قرآن»؛ «سوی دیار عاشقان»؛ «شهیدان غرب و خوزستان»؛ «پاسدار هویزه»؛ «سرباز سرافرازم من»؛ «به یاد شهدای محراب»؛ «سرور و سالار دین»؛ «ای آسمان خون گریه کن»؛ «این سر غرق خون حسین است»؛ «پیمان با رهبر»؛ «هویزه» و «واویلا».

نغمه‌های خونین انقلاب

اجرا شده توسط صادق آهنگران.- تهران: بنیاد شهید انقلاب اسلامی، نشر شاهد، (چاپ اول): 224.1362 ص.
شمارگان: 5000 نسخه.
این کتاب مجموعه‌ای از سرودهای اسلامی و نوحه‌هایی است که توسط برادر پاسدار «صادق آهنگران» اجرا شده است و شامل 76 نوحه و سرود است که بیشتر آنها برای رزمندگان و جبهه‌ها، در مناسبتهای مختلف سروده و اجرا شده‌اند. از آن جمله می‌توان عناوین زیر را نام برد: «با نوای کاروان»، «بسیجی»، «به جبهه می‌رویم»، «یابن زهرا»، «می‌رویم جبهه»، «از دل سنگ»، «وای وای حسین وای»، «دلم شور و نوا دارد»، «شام غریبان»، «این لشکر حق عازم کربلا است، امشب»، «مهدی بیا»، «عید خون شهیدان مبارک»، «شهید عزیزم رجایی»، «کربلا ای کربلا»، «پیوند با رهبر» و....

نغمه‌های ولایت، ویژه‌ی امام و شهدا

شاعر محمدعلی شهاب؛ [برای] امور فرهنگی و هیأت محبان‌الرضا (ع)؛ با صدای یونس حبیبی (میثم).- تهران: نشر نذیر، (چاپ اول): 1380.
104 ص. همراه یک نوار کاست.
شمارگان: 1000 نسخه.
کتاب حاضر شامل مجموعه‌ای از اشعار (در قالبهای متعدد) و نوحه و مرثیه است که در چهار قسمت (موضوع): «اشعار امام زمان (علیه‌السلام)، اشعار ولایت، اشعار و نوحه‌های حضرت امام خمینی (قدس سره) و

[ صفحه 678]

اشعار و نوحه‌های شهدا» ارائه شده است. مضمون اشعار: «مدح و ثنای پروردگار، ستایش و درود بر اهل بیت (ع) [از جمله: امام زمان (عج)، ظهور و انتظار، در رثای امام حسین (ع)، حضرت علی (ع)، حضرت زهرا (س)]، شهدای کربلا و شهدای دفاع مقدس، رهبر انقلاب حضرت امام خمینی (س) و... است. در بین اشعار، از چند خاطره‌ی برگرفته از فرهنگ جبهه استفاده شده است که محتوای آنها درباره‌ی: «عملیات کربلای پنج در منطقه‌ی شلمچه و شهادت رزمنده‌ای که مانند سرورش امام حسین (ع) سرش جدا گشت و منطقه‌ی عملیاتی والفجر مقدماتی و یافتن شهیدی در حین تفحص» است.

نوحه‌ها و سنگرها

اثر طبع علی رحیمی خمینی‌شهری.- قم: نشر روح، 1368.
192 ص.
کتاب، حاوی نوحه‌ها و سرودهایی کوتاه ولی برانگیزنده است. بخش عمده‌ی آن درباره‌ی ائمه‌ی اطهار (ع) و مناسبتهایی مانند شبهای احیاء، ماه مبارک رمضان و روزهای تاسوعا و عاشورا است. بخشی از کتاب نیز در ارتباط با مناسبتهای ملی چون روز انقلاب اسلامی، روز جمهوری اسلامی و عملیاتهای مختلف و نیز شهدا و آزادگان و ایثار و فداکاری رزمندگان و عشق آنها به لقاءالله است.

نوحه‌های انقلاب (جلد 4، 5، 6)

گردآوری امیرحسین کدبی.- [تهران]: موسوی،[؟؟13].
71 ص.
عنوان روی جلد: نوای عاشورا.
شمارگان: 5000 نسخه.
کتاب حاضر شامل هفده سروده از سروده‌های مداح و نوحه‌خوان جبهه‌های نبرد حق علیه باطل، «حاج صادق آهنگران» است که در مراسم متعدد و در جمع رزمندگان اجرا شده است. عناوین نوحه‌ها عبارتند از: «ابوالفضل باوفا، یا رسول‌الله، کاروان حسین (ع)، شهیدان خوزستان، روح خدا خمینی، سوی جماران، رجایی، گهواره خالی - قنداق خونی، مهربان مادر، ای دشت لاله‌خیز، مازندران سلام، این لشگر حق عازم کرببلاست امشب، این دل تنگم، می‌روم جبهه، ذوالجناح غرقه به خون، سالار دین، سر غرق خون حسین (ع) است، زینب ای زینب». تصاویری از شهدای حزب جمهوری اسلامی و شهیدان باهنر و رجایی در بین اشعار ارائه شده است.