نمایندگان گیلان در دوره اول
اشاره
اولین دوره مجلس شورای اسلامی در 7 خرداد 1359 برابر با 13 رجب سال 1400 هجری قمری افتتاح شد. در اولین دوره مجلس شورای اسلامی گیلان دارای 13 نماینده بوده که اسامی حوزه‌ها و نمایندگان آنها به شرح زیر است:
رشت: حسن لاهوتی اشکوری، محمد خزاعی ترشیزی و رضا رمضانی خورشید دوست.
آستارا: محمد فرض‌پور ماچیانی.
ص: 683
ارسلان فلاح حجت انصاری
میریونس عرفانی
محمد خزاعی ترشیزی
سیف اللّه عبد الکریمی کومله
محمد مهدی پورگل
آستانه: محمد رضا امین ناصری.
بندر انزلی: محمد مهدی پورگل.
رودبار: مسلم میرزا پورکلشتری.
رودسر: محمد حسینی نیاکجیدی.
صومعه‌سرا: محمد تقی رنجبر چوبه.
تالش: میریونس عرفانی.
فومن: مصطفی فومنی حائری.
لاهیجان: ارسلان فلاح حجت انصاری.
لنگرود: سیف الله عبد الکریمی کومله.
شرح احوال نمایندگان دوره اول
محمد خزاعی ترشیزی، به سال 1332 در کاشمر به دنیا آمده و فارغ التحصیل رشته مدیریت بازرگانی است. قبل از انتخاب به نمایندگی سرپرستی صدا و سیمای جمهوری اسلامی در استان گیلان را به عهده داشته است.
رضا رمضانی خورشیددوست، به سال 1333 در رشت به دنیا آمده و فارغ التحصیل رشته مهندسی مکانیک است. وی قبل از نمایندگی در انستیتو تکنولوژی و هنرستان رشت به تدریس اشتغال داشت.
حسن لاهوتی اشکوری، به سال 1306 در اشکور به دنیا آمده، در علوم قدیمه تا حد اجتهاد تحصیل کرده و پس از انقلاب امامت جمعه، سرپرستی سپاه و نمایندگی امام را در گیلان به عهده داشته است.
مصطفی فومنی حائری
حسن لاهوتی اشکوری
محمد تقی رنجبر چوبه
احمد نصرتی راد
محمد فرض‌پور ماچیانی، نماینده آستارا به سال 1330 در ماچیان متولد شده و فارغ التحصیل رشته حقوق قضائی است. پیش از نمایندگی در یکی از مناطق گیلان سمت دادستانی انقلاب را به عهده داشته است.
محمد رضا امین ناصری، به سال 1331 در آستانه اشرفیه متولد شد و در رشته مهندسی شیمی و پتروشیمی فارغ التحصیل گردید.
محمد مهدی پورگل، به سال 1311 در بندر انزلی به دنیا آمد. وی دارای درجه دکترا در ادبیات عرب است، و قبل از نمایندگی استاد دانشگاه بوده است.
مسلم میرزا پورکلشتری، به سال 1332 در کلشتر متولد شد و در رشته علوم انسانی دارای مدرک تحصیلی فوق‌دیپلم است. قبل از نمایندگی در دبیرستانهای رودبار به تدریس اشتغال داشته است.
محمد حسینی نیاکجیدی، به سال 1325 در کجید متولد شده و در علوم دینی تا سطح عالی تحصیل نموده و پیش از نمایندگی مسئول کمیته امداد امام و مسئول فرهنگی بنیاد شهید در رودسر بوده است.
محمد تقی رنجبر چوبه، نماینده صومعه‌سرا به‌سال 1321 در چوبه متولد شد و در رشته زبان و ادبیات عرب موفق به اخذ درجه لیسانس گردید. قبل از نمایندگی به کار تدریس در دبیرستانها مشغول بوده است.
میریونس عرفانی، به سال 1313 در شیرآباد تالش متولد شده و تا سطح اجتهاد تحصیل نموده است. پیش از نمایندگی سرپرستی کمیته منطقه 8 تهران را به عهده داشته است.
ص: 684
اسماعیل آهنی
کامل خیرخواه گیلده
سید مجتبی عرفانی
محمد مهدی رهبری املشی
مصطفی فومنی حائری به سال 1329 در تهران متولد شده و به تحصیل فقه و اصول پرداخته است. پیش از نمایندگی مسئولیت جهاد سازندگی گیلان را به عهده داشته و نماینده امام در فومن بوده است.
ارسلان فلاح حجت انصاری به سال 1319 در کماچال متولد شده و در رشته روانشناسی موفق به اخذ لیسانس گردیده است. پیش از نمایندگی به تدریس در دبیرستانها مشغول بوده و مسئولیت کمیته و سپاه در لاهیجان را به عهده داشته است.
سیف الله عبد الکریمی کومله، نماینده لنگرود به سال 1321 در کومله لنگرود متولد شده و در رشته فلسفه و حکمت اسلامی موفق به اخذ درجه فوق‌لیسانس گردیده است. وی دارای تراجم و تألیفاتی در زمینه منطق، فلسفه، تاریخ و معارف اسلامی است. پیش از نمایندگی به تدریس در دانشسرای تربیت معلم اشتغال داشته و عضو هیئت علمی دانشگاه مشهد و نیز کمیته انقلاب اسلامی بوده است.
نمایندگان دوره دوم
اشاره
دومین دوره مجلس شورای اسلامی در تاریخ 7 خرداد 1363 افتتاح شد.
در این دوره تمامی حوزه‌های انتخابیه دارای نماینده بوده‌اند. 3 نفر از نمایندگان به اسامی محمد خزائی ترشیزی، محمد مهدی پورگل و محمد تقی رنجبر چوبه در اولین دوره مجلس شورای اسلامی حضور داشته‌اند. اسامی سید ابو طالب حجازی کمساری
زین العابدین قربانی پنجاه
نمایندگان دوره مزبور به شرح زیر است.
رشت: محمد خزاعی ترشیزی، سید ابو طالب حجازی کمساری و سید داود مصطفوی سیاهمزگی.
آستارا: اسماعیل آهنی.
آستانه اشرفیه: زین العابدین قربانی پنجاه.
بندر انزلی: محمد مهدی پورگل.
رودبار: سید ابو الحسن مخزن موسوی.
رودسر: محمد مهدی رهبری املشی.
صومعه‌سرا: محمد تقی رنجبر چوبه.
طوالش: سید مجتبی عرفانی.
فومن: میرعباس صفوی کوهساره.
لاهیجان: کامل خیرخواه گیلده.
لنگرود: میرعلینقی سید خاوری لنگرودی.
شرح احوال نمایندگان دوره دوم
سید ابو طالب حجازی کمساری، نماینده رشت به سال 1321 در شهر فومن متولد شد وی دارای دیپلم ادبی و تحصیلات قدیمه است، قبل از نمایندگی سرپرست مدرسه مهدویه رشت بوده است.
سید داود مصطفوی سیاهمزگی، نماینده دیگر رشت به سال 1319 در سیاهمزگی شفت متولد شد. تحصیلات خود را تا اخذ درجه فوق‌لیسانس ادامه داد. وی قبل از انقلاب به تدریس در دبیرستانها اشتغال داشت.
اسماعیل آهنی، نماینده آستارا به سال 1335 در آستارا متولد شد. وی دارای مدرک تحصیلی فوق‌دیپلم است. قبل از نمایندگی به تدریس اشتغال داشته و از فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نیز بوده است.
زین العابدین قربانی پنجاه، به سال 1312 و در پنجاه آستانه متولد شد وی تحصیلات علوم دینی را تا حدود دروس خارج گذرانده و قبل از نمایندگی حاکم شرع استان گیلان بوده است.
سید ابو الحسن مخزن موسوی، نماینده رودبار به سال 1329 در رودبار متولد شده و فارغ التحصیل دانشکده الهیات و معارف اسلامی است. قبل از نمایندگی کارمند هواپیمائی و معاون آموزش و پرورش منطقه 18 تهران بوده است.
ص: 685
محمد مهدی رهبری املشی، به سال 1330 در شهر نجف متولد شده و هنگام نمایندگی دانشجوی پزشکی بوده است. پیش از نمایندگی به کار تدریس اشتغال داشت.
سید مجتبی عرفانی، نماینده طوالش به سال 1334 در شهر قم متولد شد.
وی دارای مدرک تحصیلی لیسانس است.
میرعباس صفوی کوهساره، به سال 1335 در شهر اردبیل متولد شد و تا کلاس هشتم دبیرستان تحصیل کرد و در علوم دینی دروس خارج، فقه و اصول را گذرانده و پیش از نمایندگی امام جماعت و سرپرست بنیاد شهید فومن بود.
کامل خیرخواه گیلده، نماینده لاهیجان در گیلده به سال 1317 متولد شد و دروس دینی را تا حدود خارج گذرانده و قبل از نمایندگی امامت جمعه اندیمشک و عضو شورایعالی نظارت بود.
میرعلینقی سید خاوری لنگرودی به سال 1327 در شهر لنگرود متولد شد.
وی تا کلاس ششم ابتدائی تحصیل کرد و در علوم دینی و فقهی مکاسب را گذرانده است. قبل از نمایندگی سرپرست بنیاد مستضعفان استان گیلان بوده است.
نمایندگان دوره سوّم
اشاره
سومین دوره مجلس شورای اسلامی در تاریخ 7 خرداد 1367 گشایش یافت. در این دوره کلیه حوزه‌های انتخابیه گیلان دارای نماینده بوده‌اند. از نمایندگان دوره‌های قبل محمد تقی رنجبر چوبه، کامل خیرخواه گیلده، محمد فرض‌پور ماچیانی، مسلم میرزاپور کلشتری و محمد مهدی رهبری املشی مجددا در این دوره انتخاب شده‌اند. اسامی نمایندگان دوره سوم مجلس شورای اسلامی بدین قرار است:
رشت: الیاس حضرتی، علیرضا خاک آجی‌بوزه و محمد باقر نوبخت حقیقی.
آستارا: محمد فرض‌پور ماچیانی.
آستانه اشرفیه: علی پورمحمدی فلاح
بندر انزلی: سید خلیل موشح.
رودبار: مسلم میرزاپور کلشتری.
رودسر: محمد مهدی رهبری املشی.
صومعه‌سرا: محمد تقی رنجبر چوبه.
طوالش: سید ابراهیم میرغفاری مریائی.
فومن: محمد حسین افتخاری.
لاهیجان: کامل خیرخواه گیلده.
لنگرود: پرویز صیقلی کومله.
شرح احوال نمایندگان دوره سوم
الیاس حضرتی، به سال 1340 به دنیا آمده و علاوه بر تحصیل مقدمات علوم دینی هنگام نمایندگی دانشجوی فوق‌لیسانس علوم سیاسی بوده است.
قبل از نمایندگی عضویت سپاه پاسداران و سرپرستی بسیج رشت را به عهده داشته است.
علیرضا خاک آجی‌بوزه، به سال 1335 در رودپشت به دنیا آمده و در حدود فوق‌دیپلم تحصیل کرده است. وی قبل از نمایندگی در توانیر و برق گیلان به عنوان تکنیسین انجام وظیفه می‌کرد.
محمد باقر نوبخت حقیقی، به سال 1325 در رشت متولد شد. وی دارای مدرک تحصیلی لیسانس است و قبل از انتخاب شدن، مدیر کل آموزش و پرورش استان باختران بود.
علی پورمحمدی فلاح، به سال 1326 در آستانه اشرفیه به دنیا آمده و دارای مدرک تحصیلی لیسانس است. قبل از نمایندگی مشاغل مختلفی از جمله ریاست دبیرستان، ریاست شهرداری و مدیریت سازمان تعاون روستائی استان گیلان را به عهده داشته است.
سید خلیل موشح، به سال 1319 در بندر انزلی متولد شد. وی مقدمات علوم دینی را گذرانده و دارای دیپلم بوده است. پیش از نمایندگی مسئول خدمات اداری پست تلگراف و تلفن و همچنین فرماندار بندر انزلی بوده است.
سید ابراهیم میرغفاری مریائی، به سال 1321 در تالش متولد شد. وی در اولین انتخابات میان‌دوره‌ای دوره سوم مجلس شورای اسلامی به مجلس راه یافت. میرغفاری لیسانسیه حقوق است و قبل از نمایندگی بازپرس دادسرای عمومی اردبیل و دادستان انقلاب اسلامی اصفهان و شیراز بوده است.
محمد حسین افتخاری، به سال 1329 در فومن به دنیا آمده، در علوم دینی تا حدود سطح پیش رفته و دارای دیپلم ادبی است. پیش از نمایندگی مسئول کمیته انقلاب اسلامی و بنیاد شهید گیلان بوده است.
پرویز صیقلی کومله، به سال 1336 در کومله متولد شده و دارای مدرک تحصیلی فوق‌دیپلم است. قبل از نمایندگی شهردار و معلم بوده است.
نمایندگان دوره چهارم
اشاره
دوره چهارم مجلس شورای اسلامی در تاریخ 7 خرداد 1371 افتتاح شد.
در این دوره کلیه حوزه‌های انتخابیه گیلان دارای نماینده بود. از نمایندگان دوره‌های قبل الیاس حضرتی و محمد باقر نوبخت حقیقی نمایندگان حوزه انتخابیه رشت، محمد مهدی رهبری املشی نماینده رودسر، سید مجتبی عرفانی نماینده طوالش و پرویز صیقلی کومله نماینده لنگرود در این دوره نیز به نمایندگی انتخاب شدند.
اسامی نمایندگان گیلان در این دوره به شرح زیر است:
رشت: الیاس حضرتی، احمد نصرتی راد و محمد باقر نوبخت حقیقی.
آستارا: شاهپور مرحیا.
آستانه اشرفیه: حسن شاخصی.
بندر انزلی: عبد الغفار شجاع.
رودبار: فرامرز گلشنی.
رودسر: محمد مهدی رهبری املشی.
صومعه‌سرا: قاسم رمضان‌پور نرگس.
طوالش: سید مجتبی عرفانی.
فومن: محمد رضا شفیعی کاس احمدانی.
لاهیجان: بهرام یعقوبی بیجاربنه.
لنگرود: پرویز صیقلی کومله.
ص: 686
جدول شماره 4- اسامی نمایندگان مجلس شورای اسلامی استان گیلان در 4 دوره
* براساس نشریه مجلس شورای اسلامی در دوره اول از سال 1369 تا پایان دوره آقای محمد جعفری نمایندگی مردم لنگرود را به عهده داشته است.
شرح احوال نمایندگان دوره چهارم
احمد نصرتی‌راد، نماینده رشت به سال 1330 در رشت متولد شد. وی دارای مدرک تحصیلی فوق‌لیسانس است و قبل از نمایندگی به عنوان کارشناس بازرگانی و عضو هیئت علمی دانشگاه به کار اشتغال داشت.
شاهپور مرحیا، نماینده آستارا به سال 1336 در آستارا متولد شد. وی تا حدود دیپلم تحصیل کرده و قبل از نمایندگی شهردار رضوانشهر بوده است.
حسن شاخصی، به سال 1339 در کماچال متولد شد و به هنگام نمایندگی دانشجو بود. قبل از نمایندگی در شعبه حراست دارائی مشغول کار بوده است.
عبد الغفار شجاع، نماینده بندر انزلی به سال 1324 در انزلی به دنیا آمده و تا حدود لیسانس تحصیل کرده است. قبل از نمایندگی کمک ناظر جنگلداری و مدیرعامل شرکت نکاچوب بوده است.
فرامرز گلشنی، نماینده رودبار به سال 1331 در رودبار به دنیا آمده و دارای مدرک تحصیلی لیسانس است. قبل از نمایندگی ابتدا کارگر کارخانه شیشه و گاز و سپس رئیس آموزشگاه توانیر بوده است.
قاسم رمضان‌پور نرگس، نماینده صومعه‌سرا به سال 1332 در نرگستان متولد شد؛ وی دارای مدرک تحصیلی فوق‌لیسانس است. قبل از نمایندگی کارمند وزارت دارائی و امور اقتصادی بوده است.
محمد رضا شفیعی کاس احمدانی، به سال 1321 در کاس احمدان متولد شد؛ در علوم دینی تحصیل کرده و قبل از نمایندگی به امر تبلیغ اشتغال داشته و مسئول کمیته انقلاب اسلامی بوده است.
بهرام یعقوبی بیجاربنه، نماینده لاهیجان به سال 1336 در بیجاربنه متولد شد. وی دارای مدرک تحصیلی لیسانس است و قبل از نمایندگی به کار تدریس در دبیرستانهای لاهیجان اشتغال داشت.
مجلس خبرگان
مجلس خبرگان نهادی است که در قانون اساسی پیش‌بینی شده است. با توجه به اصل پنجم قانون اساسی و اصول 107 و 111 قانون اساسی، مجلس خبرگان بایستی به صورت یک نهاد، همیشه در جمهوری اسلامی ایران وجود داشته باشد و پیش‌بینی شده که هیچ‌وقت جمهوری اسلامی بدون مجلس خبرگان نباشد. برطبق اصول 107 و 108 تنظیم قانون مجلس خبرگان به عهده شورای نگهبان گذاشته شد و فقهای شورای نگهبان که مسئولیت تدوین قانون این مجلس را به عهده داشتند در اردیبهشت‌ماه 1361 آن را از تصویب نهائی شورا گذرانده به تأیید مقام رهبری انقلاب رسانیدند. از آن موقع قانونی بودن مجلس خبرگان اعلام شد و مهرماه 1361 فرمان شروع انتخابات به دستور امام امت صادر گردید.
مجلس خبرگان از 83 نماینده منتخب 24 استان کشور تشکیل یافته است.
طرز تقسیم این 83 نماینده به این شکل است که برای هراستان تا جمعیت 500 هزار نفر 1 نماینده و برای استانهائی که بیش از 500 هزار نفر جمعیت دارند به ازای هر 500 هزار نفر هم 1 نماینده اضافه می‌شود و اگر ارقام آخر جمعیت از 250 هزار نفر بیشتر باشد باز هم به ازای آن 1 نماینده اضافه می‌شود.
داوطلبین شرکت در انتخابات مجلس خبرگان می‌بایست شرایطی بدین
ص: 687
آیت اللّه صادق احسان‌بخش
آیت اللّه مختار امینیان
آیت اللّه محمد علی فیض آیت اللّه زین العابدین قربانی پنجاه شرح داشته باشند:
الف- اشتهار به دیانت و وثوق و شایستگی اخلاقی.
ب- آشنائی کامل با مبانی اجتهاد با سابقه تحصیل در حوزه‌های علمیه بزرگ در حدی که بتوانند افراد صالح برای مرجعیت و رهبری را تشخیص دهند.
ج- بینش سیاسی- اجتماعی و آشنائی با مسائل روز.
د- معتقد بودن به نظام جمهوری اسلامی ایران.
ه- نداشتن سوابق سوء سیاسی و اجتماعی.
برطبق ماده 10 قانون مجلس خبرگان محل تشکیل جلسات شهر مقدس قم است، مگر آن‌که ضرورت ایجاب نماید جلسات در محل دیگری تشکیل گردد.
مراسم افتتاح و تشکیل جلسات اولیه در تهران برگزار گردید.
مهمترین وظیفه مجلس خبرگان تعیین مقام رهبری است.
در نخستین انتخابات مجلس خبرگان که به سال 1361 انجام شد گیلان 4 نماینده به مجلس خبرگان فرستاد. تعداد آراء مأخوذه 885، 779 رأی بود و منتخبین عبارت بودند از آقایان صادق احسان‌بخش با 906، 555 رأی، مختار امینیان با 628، 403 رأی، عباس محفوظی با 202، 343 رأی و محمد علی فیض با 292، 300 رأی.
آیت اللّه عباس محفوظی در دومین انتخابات مجلس مزبور که به سال 1369 انجام شد نمایندگان گیلان بدین شرح انتخاب شدند: مختار امینیان با 507، 200 رأی، زین العابدین قربانی با 370، 171 رأی، عباس محفوظی با 444، 151 رأی و محمد علی فیض با 107، 130 رأی.
ص: 689
فهرست اعلام
آ
آئینه‌چی، دکتر یعقوب: 397
آئینه‌ده: 47، 577
آئینه‌ور: 46
آبچالگی: 53
آبدبوچال: 49
آبدنگسر: 54
آبرود: 51، 201
آبریزپل: 81
آبسکون: 68، 185، 503
آبشوران: 480
آبشوران، جزیره: 189
آبشوران، دماغه: 188
آبکنار: 44، 102، 158، 192، 194، 196، 197، 204، 229، 340، 394، 575
آبگرم: 299
آبگیر آبکنار- تالاب آبکنار
آبگیر شیجان- تالاب شیجان
آبگیر ماهروزه- تالاب آبکنار
آب و هواشناسی (کتاب): 108
آبی‌نام: 52
آپادانا: 501
آپشرون: 67، 69
آپوشتان: 520
آپیرجنگی: 558
آتروپاتن: 611
آتش‌سرا: 54
آتشکنه: 479
آتشکی: 52
آتشگاه: 47، 381
آتو: 507
آج‌بیشه: 47
آجه: 49
آجی‌بوزایه: 47، 577
آخوندزاده: 667
آخوند محله نالکیاشر: 53
آخوند مزار: 561
آخوند ملک: 49
آدمها و آئینها (کتاب): 347
آذربادگان- آذربایجان
آذرباذکان شاه: 34
آذربایجان: 34، 35، 36، 37، 38، 55، 62، 64، 66، 72، 78، 85، 131، 163، 165، 312، 356، 381، 383، 411، 413، 462، 478، 481، 483، 488، 490، 508، 509، 523، 554، 608، 616، 625، 632، 636، 663، 668، 681
آذربایجان شرقی: 80، 427، 480، 669
آذربایجان غربی: 427، 681
آذرچه: 52
آذرنوش، آذرتاش: 482
آرال: 69، 185، 476
آرام، محمود: 537
آرامگاه تاج الدین ابراهیم: 548
آرامگاه حافظ: 554
آرامگاه خواهر امام: 664، 665
آرامگاه سید خرم‌کیا: 551
آران- اران
آرتور: 655
آرکند: 44
آرگیشتی: 510
آرمشتی: 622
آرمه جوب: 226
آرنجپا: 44
آرونوا، م. ر.: 490
آریا: 504، 511، 516، 518، 519
آریائیان: 478، 481، 511، 516، 518، 519، 581، 582، 612، 622
آریستوفان: 519
آزاد محله: 201، 203
آزاربن سفلی: 48
آزاربن علیا: 48
آزارستان: 52
آزارستانک: 52
آزارستانکی: 52
آزارکی: 49
آزرم: 103
آزمایشگاه استاندارد ایران: 293
آزمین، اسماعیل: 676، 677
آزوف: 476
آستارا: 40، 42، 55، 60، 64، 66، 69، 70، 71، 73، 89، 90، 91، 92، 93، 101، 117، 118، 121، 124، 128، 129، 131، 133، 143، 148، 151، 152، 154، 155، 156، 191، 200، 203، 229، 234، 236، 237، 242، 270، 279، 300، 305، 309، 310، 314، 315، 318، 319، 355، 356، 375، 382، 383، 384، 392، 393، 394،
ص: 690
395، 396، 406، 415، 416، 417، 419، 421، 424، 431، 433، 434، 441، 444، 445، 450، 451، 465، 485، 488، 492، 497، 503، 507، 538، 549، 554، 563، 566، 567، 572، 573، 538، 574، 577، 579، 660، 677، 678، 680، 682، 683، 684، 685
آستارا چای: 152، 245
آستارارود: 148، 152، 234، 362
آستانه اشرفیه: 40، 42، 43، 54، 73، 74، 98، 101، 121، 128، 129، 131، 134، 135، 166، 173، 175، 176، 179، 200، 203، 216، 222، 225، 270، 279، 293، 299، 381، 475، 553، 558، 559، 561، 571، 572، 575، 579، 669، 682، 683، 684، 685، 686
آستانه سفید: 578
آستانه‌ای، مهدی: 680، 689
آسته‌سر: 44
آستیاک: 613
آسوم علی: 578
آسیا: 33، 112، 136، 183، 386، 432، 507، 516، 518، 616، 619، 622
آسیاب‌بر- آسیابر
آسیابدره: 49
آسیابر: 52، 498، 555
آسیابرک: 48، 52
آسیاب‌سر: 50، 52
آسیابسران: 48
آسیای جنوب غربی- آسیا
آسیای صغیر- آسیا
آسیای غربی- آسیا
آسیای مرکزی- آسیا
آسیای میانه- آسیا
آشور: 508، 511
آشوراده: 505، 652
آشور بانیپال: 511
آشوریها: 477
آشیخ علی بن آقا کاشاه: 563
آغاسی: 45، 153
آغوزبن: 48، 52، 290، 292، 293، 315، 498، 576
آغوزبن کندسر: 49
آغوزچال: 52، 54
آغوزچکه: 52
آغوزکله: 49، 51، 180، 306
آغوزی: 48، 52
آفتابخورتاب: 48، 54
آفریقا: 381
آفریقای استوائی- آفریقا
آقابزرگ‌علی: 566
آقا پرنور: 561
آقاپورفقیه علی: 576
آقاپیر: 567
آقاپیر خلوتی: 576
آقاپیر رضا: 578
آقاپیر صالح: 576
آقاپیر عابد: 566
آقاپیر علی: 575
آقاپیر قریش: 576
آقاپیر مزار: 575
آقاجان محلّه: 43، 44
آقاجمال فومنی: 489، 491
آقاجان کرمانی، میرزا عبد الحسین: 667
آقا دانا پیر: 264
آقا درویش علی: 575
آقا ذل پیر: 577
آقا رضا مجتهد: 671
آقا سمرقندی: 578
آقا سیاهپوش: 577
آقا سید ابراهیم: 558، 559، 560، 562، 571، 575، 576، 577، 578
آقا سید ابو القاسم: 559، 571، 575، 576، 578
آقا سید ابو جعفر: 559، 571، 576، 578
آقا سید ابو طالب: 574، 575
آقا سید ابو نصار: 578
آقا سید احمد: 549، 559، 563، 576، 577، 578
آقا سید اسماعیل: 559، 575، 576، 578
آقا سید الیاس: 575
آقا سید امیرکیا: 578
آقا سید بازو: 578
آقا سید باقر: 575
آقا سید پیر: 575
آقا سید پیله آقا: 576
آقا سید تقی: 578
آقا سید جانی: 575
آقا سید جعفر آقا: 559
آقا سید جلیل: 576، 577، 578
آقا سید جمال: 578
آقا سید جمال الدین: 575، 578
آقا سید جواد: 578
آقا سید حاجی محمد: 578
آقا سید حبیب الله: 576[659]
کتاب گیلان ؛ ج1 ؛ ص690
ا سید حسن: 559، 575، 576، 577، 578
آقا سید حسین: 559، 560، 571، 575، 576، 577، 578
آقا سید حسین کیا: 560
آقا سید حمزه: 577، 578
آقا سید حمید: 575
آقا سید حیدر: 549، 575
آقا سید خلیل: 575، 576، 578
آقا سید دانیال: 577
آقا سید داورکیا: 578
آقا سید رسول: 578
آقا سید رضاکیا: 577، 578
آقا سید رضی: 576
آقا سید رضی (رخشگو): 577
آقا سید زکریا: 575، 576، 577
آقا سید زکی: 575، 576، 577
آقا سید سالار: 578
آقا سید سلطان حسین: 577
آقا سید سلیمان: 575، 577
آقا سید شریف: 576
آقا سید شفیع: 578
آقا سید صالح: 576، 578
آقا سید طالب: 576
آقا سید عباس: 560
آقا سید عبد الرضا: 578
ص: 691
آقا سید عبد الله: 558، 560، 575، 576، 578
آقا سید علی: 578
آقا سید علی اکبر: 578
آقا سید علی کیا: 575، 578
آقا سید عمران: 576
آقا سید عیسی: 575
آقا سید غفور: 578
آقا سید غلامعلی: 575
آقا سید فخر الدین: 576
آقا سید قاسم: 560، 575، 577، 578
آقا سید کاظم: 558، 575
آقا سید کاظم غریب: 575
آقا سید کمال الدین: 575
آقا سید لنگرکیا: 577
آقا سید مبین: 562
آقا سید محمّد: 561، 575، 576، 577، 578
آقا سید محمد جان: 577
آقا سید محمد رضا: 561
آقا سید محمد صالح: 577
آقا سید محمد یمنی: 562، 575، 578
آقا سید محمود: 563
آقا سید محمود مرندی: 562
آقا سید مرتضی: 562، 576، 578
آقا سید مصطفی: 577
آقا سید معصوم: 577
آقا سید معین: 562
آقا سید موسی: 578
آقا سید مهدی: 577
آقا سید مهرعلی: 563
آقا سید ناصر الدین: 578
آقا سید نجف الدین: 577
آقا سید نصر الله: 575، 576، 578
آقا سید نصیر: 575، 577
آقا سید نعمت الله: 578
آقا سید هارون: 578
آقا سید هاشم: 57
آقا سید یحیی: 575، 576
آقا سید یعقوب: 577
آقا سید یوسف: 578
آقا شجاع الدین: 577
آقا شیخ زاهد: 576
آقا شیخ ستون: 578
آقا صالح: 486
آقا علیسرا: 53
آقا غریب آقا (تازه بوقا): 577
آقا غریب بنده: 566
آقا گوده: 193
آقا محلّه: 51، 159، 196
آقا محله بهمبر: 50
آقا محمّد خان: 549، 551، 554، 648، 653
آقا ملاحاجی: 578
آقا مهدی آقا: 577
آقا میرابراهیم (بقعه قدیمی): 578
آقا میرباقر: 577
آقا میرحاجی: 578
آقا میرشهید: 563
آقا میرصادق: 578
آقا میرفاضل: 578
آقا میرقوام الدین: 577
آقا میرمحمد: 575
آقا میرمحمّد تقی: 578
آقا میرمظفر: 578
آقا میرنظام: 557
آقا میرنظام الدین: 576
آقا نعمان: 577
آقا نور: 578
آقا نور سه تن: 51، 577
آق‌اولر: 45، 78، 80، 479، 486، 492، 538، 555، 570، 577
آق‌مسجد: 43، 44
آکادمی پزشکی فرانسه: 387
آکاشاه، عکاشه: 563
آلاسر: 51
آلاشت: 290، 293
آلالان قدیم: 45
آلان: 44
آلبانی: 582، 611
آلبانیان: 519
آل بویه: 35، 36، 48، 483، 484، 488، 503، 575، 613
آل بویه و اوضاع زمان ایشان (کتاب): 483
آلپ: 63، 69، 153، 470
آلتین‌تپه: 507
آل جستان- جستانیان
آل زیار: 484، 488
آلشه‌چال: 45
آلکام جلالوند: 44
آل کیا: 569
آلمان رشت: 37، 46، 47، 383، 446، 506، 653، 676
آلمان لنگه: 53
آلوبن: 47
آلوغ‌فک: 203
آل وهسودان: 489
آلیان: 51، 308، 315، 497
آماراستونه: 576
آمارلو- عمارلو
آمازون: 451
آمریکا: 249، 260، 378، 381، 434، 505، 506، 507، 508، 509، 519، 655، 658، 667، 678
آمریکای جنوبی: 450
آمریکای مرکزی: 451
آمل: 471، 503، 523
آموزشگاه توانیر: 686
آمیر احمد: 576
آندرآس، فریدریش: 635
آوه: 39
آهکلان: 44
آهندان: 52، 312
آهنگر محلّه: 44
آهنی، اسماعیل: 684، 686
آیت الله‌زاده رشتی، اسماعیل: 670
آیرم، سرتیپ محمّد حسین خان: 553
الف
اباتر: 50، 159
ابت- ابوت
ص: 692
ابتهاج، غلامحسین: 675، 676
ابتهاج سمیعی، نیره: 677، 678، 680
ابتهاج سمیعی، یوسف: 678
ابراهیم‌سرا: 46
ابن الفقیه- ابن فقیه
ابن حوقل، ابو القاسم محمد: 36، 482، 483
ابن خردادبه، ابو القاسم: 34
ابن سینا: 378، 382، 391، 392، 398، 402، 420، 427، 429، 436، 443، 447، 457، 458، 466، 484
ابن فقیه: 482، 483، 484
ابن مقفع، عبد الله: 34
ابو الفداء، اسماعیل: 482
ابو الفضل عباس: 567
ابو الهدی لنگرودی، شمس الدین: 679، 680
ابوت: 19، 492، 496، 573
ابو سعد آوه‌ای: 35
ابو طالب میرزا: 37
ابو علی سینا- ابن سینا
ابهر: 35، 38، 39
ابیانه: 548
اپاختر: 35
اتحاد جماهیر شوروی: 57، 66، 67، 184، 186، 188، 189، 190، 191، 192، 198، 311، 359، 480، 503
اتحاد، کاظم خان: 670، 671
اتحادیه، منصوره: 488، 578
اترانمار: 45
اترک: 520
اتروسک: 478
اتریش: 260
اتکو: 208
اتکو- افر: 249
اتورسرا: 51
احسان‌بخش، صادق: 579، 687
احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم (کتاب): 36، 482
احمد، مهدی: 679، 680
احمدآباد: 49
احمدبای: 486
احمدسرا: 46
احمدسر گوراب: 50، 51، 54
احمد شاه: 491
احمد گوراب: 47، 74، 101
اداره بندر و کشتیرانی انزلی: 191، 192
اداره کل آبهای زیرزمینی و آبهای سطحی:
238، 249
اداره کل باستانشناسی: 517، 529
اداره کل مسکن و شهرسازی استان گیلان: 98
اداره کل معادن و فلزات گیلان: 300، 312
اداره کل نگارش وزارت فرهنگ و هنر: 508
اداره کل هواشناسی: 128
اداره گمرک انزلی: 191
ادیب السلطنه: 670
ادیب سمیعی، عباس: 679
ادیب سمیعی، نادر: 678
ادیت پورادا: 510، 533، 584، 636
اراک: 38، 39، 40، 124، 144، 495، 536
اران: 35، 36، 37، 483
ارانی: 483
ارباستان: 52، 53، 578
ارباسر: 45
اربع گردن: 54
اربودار دشت: 48
اربوسرا: 49
اربو کلایه: 53
اربو لنگه: 53
اربه لنگه: 49، 54، 497
اربه‌بن: 52
اربه دشت: 49
اربیل: 34
اربه لانه: 54
ارجان: 483
ارجتی: 69
اردبیل: 34، 39، 69، 71، 72، 76، 305، 314، 479، 480، 481، 486، 488، 489، 496، 497، 520، 549، 554، 567، 684، 685
اردجان- ارده‌جان
اردشیر بابکان: 481
اردشیر دوم: 34، 582، 611، 612
اردشیر سوم: 34
اردشیر شاهین: 34
اردو بازار: 574
ارده: 44
ارده جان: 44، 329
ارزن پشته: 49
ارس: 611
ارسباران: 397، 462
ارسنجانی، حسن: 674
ارشاد محله: 45
ارکم: 49
ارگن چای: 87
ارم سادات: 50
ارمن: 37
ارمنستان: 34، 35
ارمنستان شاه: 34
اروپا: 124، 153، 183، 185، 191، 192، 381، 386، 450، 470، 518، 527، 650، 658، 660، 661
اروشکی: 52
ارومیه: 144، 480، 510، 636
اره‌چاک: 49
اره‌پا: 616
از آستارا تا استارباد (کتاب): 495، 507، 508، 528، 558، 559، 560، 561، 563، 566، 572، 573
ازاربن: 40
ازبر: 51
ازبرم: 52، 201، 576
ازگم: 50
اژدها بلوچ: 47، 202، 578
اساطیر ایران (کتاب): 616، 619، 635
اسالم: 38، 44، 45، 57، 59، 61، 66، 69، 77، 80، 81، 89، 90، 91، 129، 151، 153، 236، 271، 375، 382، 383، 384، 393، 395، 401، 415، 434، 445، 448، 450، 454، 486، 488، 489، 494، 495، 575، 669
اسبراهان: 52
ص: 693
اسب ریسه: 44
اسب‌سرا: 45
اسب سیاه: 45
اسب عمر: 45
اسبو: 480
اسبه بونی: 45
اسبه‌نه: 43
اسپند- اسفند
اسپهبدان: 48
اسپیداربن: 51
اسپیلی: 52، 76، 311، 313، 382، 396، 403، 440، 444، 458، 460، 496
اسپیه مزگت: 496، 497
استاد غلامحسین: 562
استاد قلی توبنجی: 550
استاد کلایه: 48، 575
استاد نجم الدین: 565
استانبول: 37، 664
استانداری سابق گیلان: 553
استان مرکزی: 163
استخر بیجار: 101
استخر سر: 48
استخر عباس‌آباد، رود: 245
استخرگاه: 47
استرآباد: 38، 483، 485، 503، 647، 668، 672، 673
استراب: 37
استرابن: 478، 519
استرابون- استرابن
استراخان: 69
استرالیا: 314
استور، سد مخزنی: 232، 237، 247
استیونسن: 240
اسدسرا: 53
اسدی سمیعی، عباس: 678
اسدی لنگرودی، نصرت الله: 671، 679
اسطلخ بیجار: 43
اسطلخ جان: 47، 576
اسطلخ زیر: 44
اسطلخ کوه: 48
اسطلخ کیان: 52
اسفقن‌سر: 50
اسعد بختیار، گودرز: 478
اسفند: 50، 229، 340، 486، 487
اسفندیارسرا: 52
اسک: 48
اسکابن: 47
اسکده: 47
اسکستان: 480
اسکلک- اسکولک
اسکله قدیمی: 100
اسکندر: 612، 663
اسکندر بیک ترکمان (اسکندر منشی): 37
اسکندر مقدونی: 34، 481، 497
اسکولک: 47، 48، 201، 212، 213
اسلار: 300
اسلام‌آباد: 46، 50، 162، 214، 229، 492، 493، 576
اسلام در ایران (کتاب): 482
اسلام‌ده: 53
اسلیک: 202
اسماعیل: 521
اسماعیل‌آباد: 46
اسماعیل خان: 553
اسماعیل‌سرا: 53
اسماعیل گوابر: 48
اسماعیل میرزا- شاه اسماعیل
اسماعیلیه (اسماعیلیان): 484، 498، 504، 527، 528، 548
اسمعیلوند: 489
اسمیت، فیلیپ: 505، 506
اسو: 52
اشبلا: 44، 102، 229
اشپلا- اشبلا
اشپلم: 50
اشترکان: 44، 201
اشتوکی: 231
اشرفیان، ک. ز.: 490
اشرف (بهشر): 490
اشک: 34
اشکال: 53
اشکالی: 52
اشکانیان: 34، 481، 504، 507، 509، 525، 534، 621
اشکراب: 52
اشکرمیدان: 48، 575
اشکلک: 236
اشکلن: 51
اشکلیت: 564
اشکمجان: 201
اشکم جهان پهلو: 52
اشکم‌چال: 577
اشکو: 53
اشکور: 16، 17، 28، 29، 49، 54، 179، 267، 299، 300، 315، 487، 489، 493، 496، 498، 499، 502، 511، 521، 522، 524، 526، 527، 537، 538، 555، 574، 575، 596، 597، 608، 609، 669، 683
اشکورآباد: 521، 524
اشکورات- اشکور
اشکور سفلی- اشکور
اشکور علیا- اشکور
اشکیت: 40، 48، 51
اشکیک: 46
اشمان دهکا: 43
اشمان کماچال: 43
اشمنا نطالم: 46
اشمیت، اریک: 507، 508
اشیان: 203
اصطخری، ابو اسحق ابراهیم: 35، 36، 481، 483، 484، 503
اصطلخ جان: 535، 536، 537، 538، 555
اصفهان: 38، 109، 110، 124، 144، 306، 309، 411، 412، 490، 549، 668، 684، 685
اطاقور: 53
اطاقور بیجارپس: 203
اطلس جغرافیائی اتحاد شوروی: 186، 249
اطلس منابع آب ایران: 126
اعتماد مقدم، علیقلی: 647
ص: 694
افتخاری، محمد حسین: 685، 686
افراسیاب: 528
افرمجان سفلی: 49
افرمجان علیا: 49
افشار، علیقلی خان: 490
افشاریه: 37
افغانستان: 59، 63، 470
اقبال آشتیانی، عباس: 484، 649
اقبالی، سید ابو الفضل: 678
اقطاعی، مهندس ابو القاسم: 249
اکبر، اسماعیل: 676، 677، 679
اکبر، حسن: 673، 674، 675، 681
اکبر، صادق: 673
اکبر، محسن: 675، 676، 681
اکبر، میرزا صادق خان: 672
اکبرآباد: 49، 53
اکبرسرا: 53
آگامی، نامیو: 538
اگری بوجاق: 45
الارجانی، فرامرز بن خداداد بن عبد الله: 595
الاغراض الطبّیة (کتاب): 443
الاکلنگه: 48
الاوسی: 45
الب‌چه: 634
البرز: 55، 57، 59، 60، 61، 62، 64، 65، 66، 67، 68، 69، 70، 71، 72، 73، 76، 77، 78، 80، 81، 83، 84، 85، 87، 89، 90، 91، 100، 104، 112، 115، 117، 126، 128، 129، 133، 138، 148، 151، 155، 162، 177، 181، 199، 203، 270، 271، 274، 281، 292، 294، 311، 318، 319، 321، 340، 341، 470، 473، 474، 476، 477، 481، 488، 502، 503، 504، 505، 508، 526، 557، 657، 658، 663
التدوین (کتاب): 612
التون، جان: 490
الثائر بالله: 571
الحمرا: 660
الکان: 44
الکری: 45
الکسیس پطردوم: 490
الکی صحرا: 53
الّلان شاه: 34
الله بخش محله: 44، 201، 479
الله ده: 45، 575
الله ده اولیاء: 575
الله گوراب: 101
المختصر فی تاریخ البشر- تاریخ ابو الفداء
المطیع الله: 484
المعتز بالله: 35
المسالک و الممالک (کتاب): 34، 35، 483
الموت: 117، 165، 483، 493، 524، 527
الواح بابلی (کتاب): 636
الواح سومری (کتاب): 636
اله ده: 45
الیزه، جویبار: 173
الیس، مهندسین مشاور: 180، 248
الیگودرز: 307
امام: 48، 534، 536، 538، 555، 564، 575
امام جعفر صادق (ع): 561، 572
امام حسن (ع): 482، 570، 663
امام حسین (ع): 570
امام رضا (ع): 564، 566، 571، 575
امامزاده آقا سید مزار: 559
امامزاده ابراهیم: 51، 160، 210
امامزاده ابو الحسن: 564
امامزاده ابو الفضل: 564
امامزاده ابو المحسن: 564
امامزاده ابو حنیفه: 295
امامزاده ابو طالب: 576
امامزاده احمد: 576
امامزاده احمد و محمد: 577
امامزاده ادهم: 576
امامزاده اسحاق: 51، 564
امامزاده اسکندر: 576
امامزاده اسماعیل: 569، 573، 575، 576، 577
امامزاده اشرف الدین: 575
امامزاده انجیلک: 576
امامزاده برهان: 565
امامزاده تقی: 577
امامزاده تورار: 558
امامزاده حسن: 565، 576
امامزاده حمزه: 564، 576
امامزاده ذو الفقار: 560
امامزاده روح الله: 575
امامزاده زین علی: 564
امامزاده سید پرنور: 562
امامزاده شعیب: 575
امامزاده شفیع: 44، 159، 161، 564
امامزاده صالح: 565، 576
امامزاده صلاح الدین: 575
امامزاده طاهر: 565، 576
امامزاده طیب و طاهر: 565
امامزاده عباس: 575
امامزاده عبد الله: 565، 575
امامزاده عسکر: 565
امامزاده عمران: 565
امامزاده عین علی: 564
امامزاده غریب: 575
امامزاده غریب بنده- سلطان غریب بنده
امامزاده فضل الله: 577
امامزاده قاسم: 521، 563، 575، 576، 577
امامزاده کنعان: 565
امامزاده گراکول: 564
امامزاده محتشم: 535، 576
امامزاده محمد: 565، 576
امامزاده محمد حنفیه: 565
امامزاده محمود: 576
امامزاده مصطفی: 576
امامزاده موسی: 576
امامزاده مهدی هادی: 575
امامزاده میرزا: 577
امامزاده امیر شمس الدین الموسوی- میرشمس الدین
امامزاده هادی: 48، 565، 566
امامزاده هاشم: 51، 59، 61، 71، 84، 89، 129، 136، 166، 173، 174، 176، 205، 224، 225، 226، 236، 299، 300، 396، 404، 492، 494، 537، 538، 549، 553،
ص: 695
575، 577
امامزاده یحیی: 575
امامزاده یوسف: 564، 575، 576
امام زین العابدین (ع): 562، 566، 569، 571، 572، 576
امام سجاد (ع)- امام زین العابدین (ع)
امام ظهور: 575
امام محمد باقر (ع): 569
امام موسی کاظم (ع): 558، 559، 560، 561، 562، 564، 565، 566، 569، 570، 571، 572، 575، 577
امان الله خان: 486
امردان: 519
امریکا- آمریکا
امشل: 43
امشه: 46، 495
املش: 40، 48، 54، 179، 180، 200، 203، 296، 297، 302، 307، 309، 313، 315، 478، 493، 496، 502، 510، 513، 534، 536، 538، 575، 592، 610، 616، 618، 619، 625، 628، 629، 669، 681، 682
اموکان شاه: 34
امیرآباد: 53، 135، 138
امیر احمد: 566
امیر المؤمنین (ع)- علی بن ابیطالب (ع)
امیر بکنده: 46
امیر بنده: 549، 550، 566
امیر بیگلو: 45
امیر تیمور گورکان: 484
امیر حسام الدین: 489
امیر حیدر: 566
امیر سلطان: 578
امیر شهیدیان: 578
امیر عسکر: 576
امیرکبیر، میرزا نقی خان: 503، 504، 519، 661
امیر کلایه: 53، 199، 322، 356، 390
امیر کیاسر: 43، 202
امیر گوابر: 49
امیر محله: 49
امیر مسعود: 595، 613
امیر ملک: 578
امیره تی‌تی: 562
امیدان: 202
امیره دباج: 489، 491، 496
امیر هنده: 43، 200، 578
امیلدان: 47
امین‌آباد: 46، 48، 202، 499
امین الدوله، میرزا علی خان: 562
امین الدوله، میرزا محسن: 674
امین السلطان: 319
امین الضرب: 663
امین ناصری، محمد رضا: 683، 686
امینی، ابو القاسم: 674، 675
امینیان، مختار: 686، 687[660]
کتاب گیلان ؛ ج1 ؛ ص695
آریاکائیان: 519
انارستان: 52، 578
انارکول: 47
انبارسر: 43
انبار سیلو شرکت سپیدرود: 47
انبلانسرا: 53
انبوه: 45، 48
انتشارات آگاه: 249
انتشارات ابن سینا: 482
انتشارات اتحاد بین الملل حفاظت طبیعت و منابع طبیعی: 249
انتشارات اشراقی: 35
انتشارات امیرکبیر: 38، 484
انتشارات بریل: 34
انتشارات بنیاد فرهنگ ایران: 482، 484، 503، 558، 569، 572، 616
انتشارات پیام: 34، 482، 490
انتشارات توس: 483
انتشارات جاویدان: 491
انتشارات خیام: 482
انتشارات دادجو: 488، 558
انتشارات دانشگاه تهران: 35، 249
انتشارات سازمان میراث فرهنگی: 509، 625،
انتشارات شبگیر: 490
انتشارات شورای مرکزی: 485
انتشارات طاعتی: 113
انتشارات طهوری: 36، 482
انتشارات فرانکلین: 636
انتشارات گیلکان: 249
انتشارات مرکز کرمان‌شناسی: 509
انتشارات مرکز هماهنگی مطالعات محیط زیست دانشگاه تهران: 339
انتشارات مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی سحاب: 109
انتشارات وزارت فرهنگ: 509
انتشارات وزارت نیرو: 126
انجمن آثار ملی: 496، 508، 558، 571، 573
انجمن‌آرای ناصری (کتاب): 613
انجیلان: 44
انجیل‌بن: 47
انجیل‌بنه: 51
انده: 45
اندیمشک: 684، 685
انزلی- بندر انزلی
انزلی محله: 179
انستیتو ئیدرولوژی- مؤسسه آب‌شناسی ایران
انستیتو تکنولوژی لاکان: 47، 297
انستیتو مسائل آب آکادمی شوروی: 249
انشاء، حسین: 679
انشاء، منصور: 678، 679
انصاری، جابر: 568
انصاری دمشقی، شمس الدین محمد بن ابی طالب:
483
انقلاب مشروطه: 491
انگل‌بر: 52
انگلستان: 249، 354، 386، 416، 447، 485، 487، 488، 491، 510، 527، 534، 649، 650، 664، 665، 667
انگلیسها در هند و مصر (کتاب): 663
انگولش: 44
انوزوند: 489
انوش محله جوکندان: 45
انوشه، حسن: 483
ص: 696
انوشیروان: 35، 481
انون: 45
اوا: 45
اوبالیت دوم: 511
اوبن، اوژن: 663
اوپن هایم: 622
اوت: 240
اوتار: 45
اوتار محله شیرآباد: 45
اوترود: 53
اوتیان: 519
اور- آسیا: 63، 66، 470
اورارتو: 477، 510
اورال، رود: 183، 188
اورسل، ارنست: 660
اورما: 44، 158
اورما ملال: 578
اوروک: 502
اوزبوی: 69، 185، 476
اوستا (کتاب): 481، 504، 519، 613، 616، 618، 619، 621، 635
اوستا قاسم محله: 153
اوست اورت: 69، 476،
اوشمک: 226
اوشیان: 576، 669
اوشیان و سیاهکلرود: 49
اوک‌داد: 617
اولئاریوس، آدام: 485، 495، 497، 646
اولجایتو: 484
اولد، یانوش: 249
اولم: 44، 578
اوله دشت: 45
اومستد، آلبرت: 613
اومندان: 50
اهتکوه- عطاکوه
اهریمن: 616، 619
اهلرز، اکارت: 69، 90، 104
اهواز: 144
اهورامزدا: 621
ایالات متحده آمریکا- آمریکا
ایتالیا: 260، 306، 432
ایختوویگه- آستیاک
ایران: 33، 34، 35، 37، 38، 57، 63، 64، 77، 85، 106، 107، 108، 109، 110، 111، 112، 123، 124، 126، 128، 129، 131، 132، 134، 135، 136، 138، 152، 173، 184، 188، 190، 191، 192، 195، 196، 199، 204، 238، 242، 244، 269، 270، 317، 318، 345، 351، 352، 355، 361، 373، 374، 375، 376، 377، 379، 380، 381، 382، 383، 384، 385، 386، 387، 388، 389، 390، 393، 394، 395، 396، 397، 398، 399، 400، 401، 402، 403، 404، 407، 409، 410، 411، 412، 413، 414، 415، 417، 418، 419، 421، 423، 424، 425، 426، 427، 429، 430، 432، 433، 434، 435، 436، 441، 442، 443، 444، 446، 447، 449، 450، 451، 452، 454، 455، 458، 459، 460، 461، 462، 463، 464، 465، 466، 467، 468، 480، 481، 483، 484، 486، 487، 490، 547، 548، 549، 550، 553، 554، 557، 572، 613، 621، 624، 625، 627، 630، 632، 634، 645، 646، 647، 648، 649، 650، 651، 652، 653، 654، 655، 656، 657، 658، 659، 660، 662، 663، 664، 667، 678، 680، 681، 685
ایران از آغاز تا اسلام (کتاب): 518، 525
ایران امروز (کتاب): 663
ایران باستان (کتاب): 34، 510، 612
ایران برک: 329
ایران پوپلین: 329
ایراندبیل: 653
ایران در زمان ساسانیان (کتاب): 613
ایران در عهد باستان (کتاب): 35
ایرانشهر: 34
ایران قدیم- اشکانی- ساسانی (کتاب): 617، 619
ایران مهد تمدن جهان (کتاب): 636
ایران و ایرانیان (کتاب): 655، 656، 659
ایرانیان (کتاب): 557
ایزد بهرام: 635
ایزدین: 49
ایزنه: 45
ایژگی: 52
ایس، مشاورین ایرانی- پاکستانی: 233
ایستگاه اندازه‌گیری باد بندر انزلی: 113
ایستگاه اندازه‌گیری باد رشت: 113
ایستگاه باران‌سنجی آستانه: 134، 135
ایستگاه باران‌سنجی اسالم: 134
ایستگاه باران‌سنجی امیرآباد دستک: 135
ایستگاه باران‌سنجی بندر انزلی: 134
ایستگاه باران‌سنجی پارودبار: 135
ایستگاه باران‌سنجی پونل: 134
ایستگاه باران‌سنجی تاریک‌رود: 134، 135
ایستگاه باران‌سنجی حویق: 134
ایستگاه باران‌سنجی دستک: 134
ایستگاه باران‌سنجی رشت: 134
ایستگاه باران‌سنجی سراوان: 134
ایستگاه باران‌سنجی شاندرمن: 134، 135
ایستگاه باران‌سنجی شاه شهیدان: 135
ایستگاه باران‌سنجی صومعه‌سرا: 134
ایستگاه باران‌سنجی طول‌لات: 134، 135
ایستگاه باران‌سنجی فخرآباد: 134، 135
ایستگاه باران‌سنجی فومن: 134
ایستگاه باران‌سنجی قلعه رودخان: 135
ایستگاه باران‌سنجی کسما: 134، 135
ایستگاه باران‌سنجی کوچصفهان: 134
ایستگاه باران‌سنجی گرم رودبار: 135
ایستگاه باران‌سنجی گلنیک: 135
ایستگاه باران‌سنجی گیلوان: 135
ایستگاه باران‌سنجی لاکان: 134
ایستگاه باران‌سنجی لاهیجان: 134
ایستگاه باران‌سنجی لوشان: 135
ایستگاه باران‌سنجی منجیل: 135
ایستگاه باران‌سنجی هشتپر: 134، 135
ایستگاه بررسی برنج: 46، 47
ایستگاه تحقیقاتی شهید مهندس سرقیب: 47
ایستگاه رادیو و تلویزیون بندر کیاشهر: 43
ایستگاه سینوپتیک اراک: 143
ص: 697
ایستگاه سینوپتیک ارومیه: 143
ایستگاه سینوپتیک اصفهان: 143
ایستگاه سینوپتیک اهواز: 143
ایستگاه سینوپتیک ایلام: 143
ایستگاه سینوپتیک بابلسر: 143
ایستگاه سینوپتیک بندر انزلی: 111، 121، 128، 139، 140، 143
ایستگاه سینوپتیک بندر عباس: 143
ایستگاه سینوپتیک بوشهر: 143
ایستگاه سینوپتیک تبریز: 143
ایستگاه سینوپتیک تهران: 143
ایستگاه سینوپتیک خرم‌آباد: 143
ایستگاه سینوپتیک رشت: 111، 121، 128، 139، 143
ایستگاه سینوپتیک زاهدان: 143
ایستگاه سینوپتیک زنجان: 143
ایستگاه سینوپتیک سمنان: 143، 145
ایستگاه سینوپتیک سنندج: 143
ایستگاه سینوپتیک شهرکرد: 143
ایستگاه سینوپتیک شیراز: 143
ایستگاه سینوپتیک کرمان: 143
ایستگاه سینوپتیک کرمانشاه: 143
ایستگاه سینوپتیک مشهد: 143
ایستگاه سینوپتیک همدان: 143
ایستگاه سینوپتیک یاسوج: 143
ایستگاه سینوپتیک یزد: 143
ایستگاه هواشناسی آستارا: 121، 123، 130، 131، 141
ایستگاه هواشناسی آستانه اشرفیه: 117، 118، 121، 123، 128، 130، 141، 144
ایستگاه هواشناسی اصفهان: 145
ایستگاه هواشناسی بندر انزلی: 111، 117، 118، 121، 123، 128، 130، 141، 144، 145
ایستگاه هواشناسی بندر عباس: 145
ایستگاه هواشناسی بوشهر: 145
ایستگاه هواشناسی پارودبار: 141، 142
ایستگاه هواشناسی تاریک‌رود: 117، 131، 141، 142
ایستگاه هواشناسی حویق: 130، 131، 132، 141
ایستگاه هواشناسی خرم‌آباد: 145
ایستگاه هواشناسی درازلات: 141، 142
ایستگاه هواشناسی دستک امیرآباد: 141، 142
ایستگاه هواشناسی رشت: 108، 111، 117، 118، 121، 123، 130، 141، 142، 145
ایستگاه هواشناسی رودبار: 117، 118، 121، 123، 141
ایستگاه هواشناسی زاهدان: 145
ایستگاه هواشناسی سراوان: 132، 141
ایستگاه هواشناسی سفیدرود منجیل: 141، 142
ایستگاه هواشناسی سلامت‌آباد: 117
ایستگاه هواشناسی شاندرمن: 117، 118، 121، 136، 141، 142
ایستگاه هواشناسی شیلابن هشتپر: 141، 142
ایستگاه هواشناسی صومعه‌سرا: 132، 141
ایستگاه هواشناسی طول‌لات: 130
ایستگاه هواشناسی فخرآباد: 117، 130
ایستگاه هواشناسی فخرآباد لشت‌نشا: 141، 142
ایستگاه هواشناسی فومن: 117، 118، 121، 123، 141
ایستگاه هواشناسی قلعه رودخان: 117، 130، 131، 134، 136، 141، 142
ایستگاه هواشناسی کسما: 117، 118، 121، 130، 131، 141، 142
ایستگاه هواشناسی سینوپتیک پارودبار: 139، 140
ایستگاه هواشناسی سینوپتیک تاریک رود:
139، 140
ایستگاه هواشناسی سینوپتیک درازلات: 139
ایستگاه هواشناسی سینوپتیک دستک امیرآباد:
139، 140
ایستگاه هواشناسی سینوپتیک رشت: 140
ایستگاه هواشناسی سینوپتیک رودبار: 139، 140
ایستگاه هواشناسی سینوپتیک سفیدرود منجیل:
139
ایستگاه هواشناسی کلیماتولوژی آستارا: 138، 139، 140
ایستگاه هواشناسی کلیماتولوژی آستانه اشرفیه:
138، 139، 140
ایستگاه هواشناسی کلیماتولوژی پارودبار: 138
ایستگاه هواشناسی کلیماتولوژی تاریک‌رود:
138
ایستگاه هواشناسی کلیماتولوژی حویق: 138
ایستگاه هواشناسی کلیماتولوژی درازلات:
138، 140
ایستگاه هواشناسی کلیماتولوژی دستک امیرآباد:
138
ایستگاه هواشناسی کلیماتولوژی رودبار: 138
ایستگاه هواشناسی کلیماتولوژی سراوان: 138
ایستگاه هواشناسی کلیماتولوژی سفیدرود منجیل: 138، 140
ایستگاه هواشناسی کلیماتولوژی شاندرمن: 138، 139، 140
ایستگاه هواشناسی کلیماتولوژی شاه شهیدان:
138، 139، 140
ایستگاه هواشناسی کلیماتولوژی شیلابن هشتپر:
138، 139، 140
ایستگاه هواشناسی کلیماتولوژی صومعه‌سرا:
138
ایستگاه هواشناسی کلیماتولوژی فخرآباد لشت نشا: 138، 139، 140
ایستگاه هواشناسی کلیماتولوژی فومن: 138، 139، 140
ایستگاه هواشناسی کلیماتولوژی قلعه رودخان:
138، 139، 140
ایستگاه هواشناسی کلیماتولوژی کسما: 138، 139، 140
ایستگاه هواشناسی کلیماتولوژی کوچصفهان:
138
ایستگاه هواشناسی کلیماتولوژی گیلوان: 138، 139، 140
ایستگاه هواشناسی کلیماتولوژی لاکان رشت:
139، 140
ایستگاه هواشناسی کلیماتولوژی لاهیجان: 138، 139، 140
ایستگاه هواشناسی کلیماتولوژی لوشان: 139، 140
ص: 698
ایستگاه هواشناسی گلینک: 117
ایستگاه هواشناسی کوچصفهان: 132، 141
ایستگاه هواشناسی گیلوان: 117، 118، 121، 140، 141، 142
ایستگاه هواشناسی لاکان: 117، 123
ایستگاه هواشناسی لاهیجان: 117، 118، 121، 123، 141
ایستگاه هواشناسی لوشان: 117، 118، 121، 123، 136، 142
ایستگاه هواشناسی مشهد: 145
ایستگاه هواشناسی منجیل: 117، 121
ایستگاه هواشناسی هشتپر: 117، 118، 121، 131، 132
ایستگاه هواشناسی همدان: 145
ایستگاه هواشناسی یزد: 145
ایستویک: 566
ایسلند: 112
ایسین: 511
ایشکا: 52، 53
ایشکوه بالا: 52
ایشکوه پائین: 52
ایشگاه: 52
ایشلیکی: 43
ایشه‌کوه: 498
ایشیان: 53
ایلام: 143، 144
ایلخانیان: 523
ایل قاجار- قاجاریه
ایلکوفی: 45
ایلیات اوبه: 47
ایمانی، منوچهر: 537
ایمن‌آباد: 46
ایندرا: 622
اینی: 49
ایوان استخر: 53، 202
ایوانونا: 490
ایوبی، خاندان: 482
ب
بابا اسماعیل: 577
بابابلندی: 574
باباجان دره: 48
بابا حاج محمّد: 576
باباحاجی: 574
بابا حسن: 574، 575
بابا خواجه: 574
بابا رکاب: 51، 577
بابا زمینی: 479
بابا علی: 43، 574
بابا قادر: 576
بابا کمال: 577
بابا کوه: 52، 493، 553
بابا لومحله: 45
بابا مرزی: 574
بابا موزگار: 577
بابا ولی: 52، 566
بابا یوسف: 577
بابک‌راد، جواد: 536، 537
بابل: 479، 481، 504، 511، 536، 653
بابل: 508، 511، 636
بابلسر: 144، 191
بابوجان دره: 558
باجی‌سرا: 53
باجی گوابر: 49
باجی گوابر، رود: 180
باختران- کرمانشاهان
بادکوبه: 490
باده تربه: 577
بارتولد، و. و.: 483
بارفروش- بابل
بارکاس: 494
بارکوسرا: 53، 203، 578
بارگام: 44، 158
بازار جمعه: 44، 159، 160، 210، 217، 218، 227، 492، 495
بازارده: 53
بازارده گلباغ: 54
بازار دیناچال: 44
بازار رودبار: 315
بازار سرلفمجان: 53
بازار قلعه اکبر: 46
بازارگاه: 45، 54
بازار ماسال: 40
بازار محله: 49
بازان: 43، 578
بازدژ: 40
بازرگان محله: 49
باز قلعه: 300
باز قلعه لات: 40
باز قلعه ملک: 46
بازکل: 48
بازکلی: 53
بازکیا گوراب: 52، 101، 302، 309، 553، 558، 578
بازنشین سفلی: 49
بازنشین علیا: 49
بازیویه: 535
باستانشناسی ایران باستان (کتاب): 506، 632
باستانشناسی ایران قدیم (کتاب): 584
باستانشناسی در پنجاه سالی که گذشت (کتاب):
502
باسکم‌چال: 43، 306
باسکمرودبار: 51
باسکه‌مشم: 44
باش: 217
باشکجانی، سید مهدی: 548
باش محله: 152
باش محله باغچه‌سرا: 567
باش‌محله لوندویل: 43
باغ امیر بکنده: 46، 499
باغ امیرکنده- باغ امیربکنده
باغبانان: 51، 202
باغبان خاله: 340
باغچه‌بنه: 46
باغچه‌سرا: 43
باغچه‌گری: 43
باغدشت: 49
باغشلو محله: 45
باغ محله نرکه: 48، 54
ص: 699
باقرآباد: 49
باقر خاله: 160، 193، 227
باقرزاده، فیروز: 521
باقر سلطان: 662
باقلاکش: 50
باکفش: 479
باکو: 69، 91، 182، 352، 480، 503
باکون: 630، 631، 632
بالابلگور: 50
بالابندبن: 52
بالاتموشل: 52
بالاتنه‌رود: 53
بالاجورشر: 578
بالاچهارده: 40
بالا خان: 486
بالاخانی: 480
بالاده: 45
بالاده دخاله کوه: 45
بالارود: 52
بالارودپشت: 53، 578
بالازربیجار: 48، 54
بالاژیه: 45
بالاسالکویه: 53، 203
بالاشکرکش: 53
بالاکلا گوابر: 52
بالاکویخ: 47
بالاگواسرا: 49
بالالام بشکست: 49
بالاماکلوان: 51
بالا محله: 40، 152، 555
بالا محله برکاده: 46
بالا محله بیجاربنه: 578
بالا محله پاپکیاده: 53
بالا محله پاشاکی: 53
بالا محله چوبر: 45
بالا محله چوبر: 45
بالا محله چوکام: 46
بالا محله زمیدان: 53
بالا محله قاسم‌آباد: 49
بالا محله کومنی: 526
بالا محله گفشه: 47
بالا محله گلرودبار: 52
بالا محله گیلده: 43
بالا محله لفمجان: 53
بالا محله ناصر کیاده: 53
بالا محله نالکیاشر: 53
بالا محله نرکه: 48، 54
بالا نارنج لنگه: 52
بالا هلوسرا: 40، 48
بالا هنزنی: 45
بالخان: 185
بالکان: 33
بالنگاه: 576
بام: 52
باناصر: 44
بانه: 634
باهم‌بر- بهمبر
بایکال: 62
بجاربست‌سر: 578
بجنورد: 504، 668
بحر الاعاجم: 503
بحر الجرجان: 503
بحر العلوم: 669
بحر خزر- خزر
بخارا: 653
بخارست: 572
بخش بیک محله: 44
بخش حیاطی: 45
بخش غازیان: 554
بخش موازی: 495
بدآب: 51، 497
بداب- بدآب
بداغ محله: 44، 45
بداو- بدآب
بدشوارگر شاه: 34
بده پشت: 45
براپشت: 45
برارود: 48
براشکان شاه: 34
براگور: 47، 174، 576
بربریان: 66
برپشته‌سر: 52
برجان شاه: 34
برج تله‌گلو: 498
برج راه: 44
برج ساعت: 553، 554
بردیا: 34
بررسی صنایع ایران (کتاب): 481
بررسی هنرهای ایران (کتاب): 590
برزبر: 45
برزبیل: 45
برزژی: 45
برزکوه: 44، 570
برزگرو: 45
برزنا: 43
برزو: 570
برزوهندان: 51
برژی: 45
برش: 62
برفجان: 37
برکاده پائین: 46
برکیله: 51
برگام: 49
برگسرا: 44
برلین: 653
برمچه: 575
برمچه بالا محله: 46
برمچه پائین محله: 46
برمکوه: 49، 575
برمه‌سرای حویق: 45
برنج‌زار ضیائی: 535
برند: 48
برنزهای لرستان (کتاب): 636
بروجرد: 668
بروخیم: 632
بروگش، هینریش: 653
برون‌بالا: 45
برون‌پائین: 45
برهان قاطع (کتاب): 528، 607، 612، 613، 635
ص: 700
بره‌سر: 47، 48
بره‌سرا: 44
برکون- بره‌گون
بره‌گون: 51
بریدوود، رابرت: 505
بریران: 50
بریل: 34
بریمانی، احمد: 475
برین: 44
بریمانی، احمد: 475
برین: 44
بریون، مارسل: 353
بزاستان: 49، 54
بزبره ییلاقی: 48، 291
بزچاله: 49
بزچمن گل: 45
بزگاه: 52
بزگویه: 48، 49
بسته‌دیم: 46، 575
بسطام: 483، 668
بسک: 45
بسنمسر: 45
بشم: 44، 300
بشمن: 44، 293، 566[661]
کتاب گیلان ؛ ج1 ؛ ص700
من‌پیر: 566
بطلمیوس: 483
بغداد: 483، 484، 557، 663، 664
بغروداغ: 55، 60، 62، 70، 78
بقعه آقا سید احمد: 549
بقعه آقا سید حیدر: 549
بقعه امیربنده: 632، 633
بقعه پیرمحله: 550
بقعه چسلی: 578
بقعه چهار پادشاهان: 551، 552
بقعه دوبرادران: 559
بقعه سید ابو جعفر ثایری: 550
بقعه سید حاجی‌دان: 552
بقعه سید حاجی دانا آقا: 496
بقعه شیخ زاهد گیلانی: 548، 549
بقعه شیخ محمود خیوی: 549
بقعه فیروزکوه بزرگوار: 565
بقعه کل مازو بزرگوار: 565
بقعه میرشمس الدین لاهیجی: 549
بقعه نور العرش: 307
بکردان شاه: 34
بکروداغ- بغروداغ
بلاذری، احمد بن یحیی: 482، 613
بلاردکان: 496
بلاشیجان شاه: 34
بلالم: 49، 576
بلترک: 49، 575
بلدسرا: 49
بلژیک: 660
بلسبنه: 46
بلستان: 48
بلسکله: 46
بلسکله سید ابو القاسم: 46
بلسکه امام‌جمعه: 46
بلکده: 46
بلکوت: 49
بلوچستان: 37، 38، 411
بلوردکان: 54
بلوره پشت 45
بلوکات: 47، 576، 682
بلیس: 54
بلیطی: 45
بناپارت، ناپلئون: 647، 651
بنادر خلیج فارس: 38
بنادر دریای عمان: 38
بنان: 49
بنای موزیک: 554
بنجامین، س، ج، و: 655، 656
بندبن: 49، 52، 202، 303، 498
بندبن بنکسر: 576
بندبن پائین: 52
بندبن قاسم‌آباد: 49
بندر انزلی: 34، 38، 39، 40، 41، 42، 43، 60، 67، 71، 76، 91، 101، 102، 103، 107، 111، 113، 114، 115، 121، 122، 123، 124، 125، 126، 128، 129، 130، 131، 132، 133، 135، 144، 154، 188، 191، 192، 193، 194، 196، 197، 219، 227، 229، 230، 236، 237، 249، 270، 282، 293، 300، 311، 318، 319، 327، 340، 343، 344، 345، 346، 347، 348، 362، 375، 380، 383، 384، 392، 394، 400، 404، 406، 415، 417، 420، 421، 424، 431، 433، 434، 438، 445، 447، 448، 449، 450، 451، 456، 458، 459، 465، 486، 487، 488، 492، 495، 497، 549، 553، 554، 565، 566، 567، 570، 572، 575، 579، 645، 648، 651، 655، 659، 660، 662، 664، 668، 669، 671، 672، 673، 674، 675، 676، 677، 679، 680، 681، 682، 683، 684، 685، 686
بندر عباس: 144، 145
بندر فرحناز- بندر کیاشهر
بندر کیاشهر: 40، 43، 95، 98، 99، 128، 166، 198، 202، 203، 293، 299، 300، 313، 475، 499، 559، 557، 669، 681، 682
بندرگاه: 98
بندر محله: 53
بندگدوک: 293
بنفش (محل): 483
بنکا: 93
بنکده: 46
بنکسر: 49
بنگاه: 44
بنگاه ترجمه و نشر کتاب: 37، 518، 525، 616
بنگاه مستقل آبیاری در ایران: 238
بنگبر: 53
بن منی‌کش: 44
بنون: 45
بنونیست، امیل: 635
بنه‌دیم: 52
بنه‌زمین: 52، 555
بنه‌سرا: 46
بنیاد مستضعفان استان گیلان: 685
بنی ضبه: 46
بنی هاشمی، محمد: 248
ص: 701
بوئین: 39، 51، 577
بوتستان: 52
بوته‌ما، اس: 505
بوجایه: 52
بوذ اردشیران شاه: 34
بوراپشت: 45
بوراسرا: 45، 50، 568
بورنی، چارلز: 510
بورنی، مک: 504، 505
بوسار: 160
بو سعید میر: 596
بوشهر: 144، 654
بوهلر- بهلر
بویه- آل بویه
بهادر کلایه: 52
بهادر محله: 49
بهار، محمّد تقی: 480
بهار، دکتر مهرداد: 616
بهارجوب: 226
بهارستان: 43، 152، 314
بهارکش: 498
بهارنشین: 575
به‌پس باغ: 53
بهپور، احمد: 646
بهدان: 46
بهدان، رود: 160، 200
بهرام: 618، 635
بهرام چوبین: 595، 613
بهرام گور: 481
بهرام محله: 43
بهرام ورثرغنه- بهرام
بهرام یشت (کتاب): 618، 624، 635
بهرامی، تقی: 471
بهشت‌آباد: 48
بهشت لات: 53
بهشهر: 504، 506
بهلر: 345، 661
بهمبر: 50، 159، 161، 195، 229، 340، 475
بهمبر، رود: 161، 196
بهمنش، دکتر احمد: 249، 619
بهنام، دکتر عیسی: 478، 506
بیابند: 45
بیات، دکتر عزیز الله: 38
بیاچال: 44
بیالوا: 51
بی‌بالان، رود: 180
بی‌بی حوریّه (خانم حوریّه): 566
بی‌بی رقیه: 576، 577
بی‌بی زینب: 578
بی‌بی زینب خاتون: 565
بی‌بی سکینه: 576
بی‌بی گوهر: 578
بی‌بی هیبت: 575
بی‌بی یانلو: 43، 305
بی‌تم: 44
بیج: 46
بیجار: 247
بیجار انجیل کچل بن: 53
بیجار انکیش بالا: 52
بیجار انکیش پائین: 52
بیجار باغ: 53
بیجار بسته‌سر: 53
بیجار بنه: 47، 53، 578، 685، 686
بیجاربنه بالا: 53
بیجاربنه پائین: 53
بیجاربین: 43، 45
بیجار پس: 47، 576، 578
بیجار پشت: 52
بیجار پشته: 48، 49
بیجار خاله: 47، 340
بیجارسر: 51
بیجارسرا: 52
بیجارکن: 44، 50
بیجار کنار: 47، 201
بیجارکی: 47
بیجارگاه: 51
بیجارگاه سفلی: 49، 54
بیجارگاه علیا: 49
بیجارگه: 48
بیجرود: 160، 161
بیجرودکل: 46
بیدرون: 52، 576
بیربنه بالا: 43
بیربنه پائین: 43
بیرجند: 124
بیرمنگام: 249
بیروت: 381
بیروم: 53
بیرونی، ابو ریحان: 484
بیستون: 505
بیشاپور: 525
بیشه‌سرا: 50
بیشه‌گاه: 50
بیشه‌گاه بهمبر: 50
بیگلر، الکساندر. بی.: 249
بیگلو: 45
بیلاژمحله: 52
بیلیابین: 45
بیل لنگه- بیلی لنگه
بیلی لنگه: 54
بیمارستان فیروزگر: 680
بین النّهرین: 33، 35، 508، 510، 511، 517، 620، 621، 622
بین کلایه: 53
بی‌نگاه: 314
بی‌نوم استونه (آستانه بدون نام): 578
بینه پهلو: 49
بینه کرده: 52
بیورزین: 47، 290، 294، 295، 311، 315، 565، 628، 629
بیه‌پس: 502، 503، 548
بیه‌پیش: 503
پ
پائین بلگور: 50
پائین پاپکیاده: 53
پائین تموشل: 52
پائین تنه‌رود: 53
ص: 702
پائین چهارده: 40
پائین درازلات: 49
پائین رودپشت: 43
پائین زربیجار: 48
پائین سالکویه: 53، 203
پائین‌سرا: 53
پائین شادده: 53
پائین شکرکش: 53
پائین کشسرا: 53
پائین کلاگوابر: 52
پائین کلامحلّه: 49
پائین کویخ: 47
پائین گمل: 53
پائین گواسرا: 49
پائین ماکلوان: 51
پائین محله پاشاکی: 53
پائین محله دیوشل: 578
پائین محله رودبنه: 53
پائین محله زمیدان: 53
پائین محله سورکوه: 40
پائین محله شهران: 535
پائین محله قاسم‌آباد: 49
پائین محله گلرودبار: 52
پائین محله گیلده: 43
پائین محله لفمجان: 53
پائین محله ناصر کیاده: 53
پائین محله نالکیاشر: 53
پائین محله نرکه: 48، 54
پائین نارنج لنگه: 52
پائین هلوسرا: 48
پاپکیاده: 203
پاتاوا: 249
پاتاوان: 50
پاچکنار: 47
پاچنار: 41، 48
پادگان آموزشی خیبر: 53
پادگان الزهرا: 44
پادگان امام خمینی: 48
پادگان نقله‌بر: 48
پادوسبان: 36، 481، 503
پارت: 504، 524، 525، 527، 534
پارس: 33، 528
پارسود: 612
پارک بلوار انزلی: 554
پارک شهر رشت: 327
پارک شهر صومعه‌سرا: 577
پارگام: 479
پارودبار: 47، 129، 134
پاریس: 507، 514، 626
پاسارگاد (پازارگاد): 525، 610
پاسکه: 50، 54
پاسگاه آق‌چای: 43
پاسگاه بهارستان: 43
پاسگاه ژاندارمری گوراب زرمیخ: 308
پاشاروگا: 194
پاشاکی: 208، 578
پاشکم: 44، 578
پاشوران: 496
پاک، مهندس فرید: 111
پاکده: 47، 73، 74، 76، 294، 565
پاکستان: 388
پاکوه: 374
پالوته: 45
پامسار: 51
پاینده، ابو القاسم: 481
پت‌رود: 52
پشتخوارگر: 481، 635
پتنگ: 49
پچورا، رود: 191
پرامسرا: 48، 54
پرچ‌کوه: 49
پردسر: 50، 495
پرده‌سر: 51، 574
پردین لنگه: 48
پرسه‌نسا: 44
پرشکوه: 53، 578
پرشو: 49، 179
پرگاپشت: 200
پرگاپشت مهدیخانی: 43
پرگاپشت یاورزاده: 43
پرمکوه: 49، 498
پرندان: 49
پرندان اشکور: 493
پروس: 635
پروش بالا: 53
پرویزخانی: 49
پروین گنابادی، محمّد: 482
پره: 47
پره‌سر: 40، 44، 54، 61، 236، 303، 396، 402، 570، 575، 576، 577
پری سلطان: 569
پژم: 36
پژند، باقر: 678
پس بیجار گفشه: 47
پستک: 47
پس‌چور: 49
پسطالکوه: 48
پس‌میشه: 48
پس‌ویشه: 47، 200
پسیخان: 47، 162، 300، 487، 488، 492، 669
پسیخان، رود: 158، 160، 161، 162، 163، 195، 197، 210، 212، 217، 225، 227، 229، 231
پسیخان، سد: 217
پسیندره: 47
پشت: 44
پشتامسرا: 47
پشتانسران: 49
پشتدره لنگه: 48
پشتستان گورابجیر: 46
پشت‌سرا: 51، 54، 577
پشتکوه: 503
پشتل‌سرا: 53
پشت‌مسار: 50
پشته: 45
پشتهان: 47، 576
پشته‌کلا- پشته‌کلاه
پشته‌کلاه: 48، 575
پشته‌کوه: 72
ص: 703
پشته‌هیر: 45
پشتیر: 50
پش‌سفلی: 52
پش‌علیا: 52
پشکه: 46، 577
پشل: 43
پشت مخ: 50
پشند: 634
پطر کبیر: 345
پطرزبورگ- سن‌پطرزبورگ
پطروس: 652
پطروشفکی، ا. پ.: 482
پل آجری: 495
پل آجری انبو: 496
پل آجری سجران: 496
پل آجری لنگرود: 553
پل آستانه: 166، 175
پلاردکان: 493
پلاسن: 575
پلاسی، رود: 45، 152، 154
پلاک‌سرا: 40
پلام: 49، 528
پلام سانک: 575
پل انزلی: 194
پل بازار جمعه: 160
پل بلگور: 536
پل بوسار: 327
پلتوردشت: 52
پل چوبی قدیمی لنگرود: 553
پل حاجی احتشام: 495
پل حاجی محمّد باقر: 495
پل حاجی ملا رفیع: 495
پلختار: 44
پل خشتی گوکه: 553
پل خشتی لاهیجان: 552
پل خشتی نیاکو: 553
پل خواهر امام: 554
پل دره: 54
پل‌رود: 60، 61، 62، 89، 90، 91، 177، 179، 180، 181، 182، 233، 234، 245، 293، 498، 528،
پلستان: 49
پل شاه عباسی: 496
پلط دشت: 49
پلط کله: 54
پلط کله‌سر: 49
پل عراق: 495
پل غازیان: 195، 340، 554
پل فلزی سفیدرود: 554
پل کربلائی میرحسن: 495
پلکو: 47
پل گاز رودبار: 495
پل گوراب: 495
پل لوشان: 495، 554
پل مدیریه: 495
پل معینی: 495
پل منجیل: 492، 495
پل میان‌پشته: 554
پلنگ پاره: 44
پلنگ پشت: 51
پلنگ دره: 47، 51
پلنگدم: 49
پلنگ دره: 308
پلنگ‌سرا: 44، 578
پلنگ‌ور، رود: 195، 162، 229
پلوتارک: 479، 611
پلورد: 669
پله‌شاه: 52
پلیس راه ضیابر: 50
پلیس راه کپورچال- آستارا: 44
پلین: 479
پلینی: 392
پنابندان: 52
پنبه پشته: 45
پنجاه: 43، 684
پنج خاله: 47
پنسی: 578
پنگاپشت: 44
پنو: 53
پوپ، آرتور: 590
پوده: 49
پوراحمد جکتاجی، محمد تقی: 345
پورادبی، عین الله: 678
پورداود، ابراهیم: 381، 621، 624
پورگل، محمّد مهدی: 682، 683، 684، 686
پورمحمدی فلاح، علی: 684، 685، 686
پوریای ولی: 568
پوستین‌ولی: 568
پوستین‌سرا: 50
پوشاک باستانی ایرانیان (کتاب): 592
پوشاک هخامنشیها و مادیها در تخت جمشید (کتاب): 612
پونس: 306
پونل: 40، 92، 129، 154، 303، 318، 479، 486، 577
پهلوی- بندر انزلی
پهلوی، خط: 520، 613
پهلوی، سلسله: 499، 548، 550، 553
پهمدان: 53
پی‌آغوزبن: 49
پیام: 520
پیتی‌شیم بالا: 54
پیتی‌شیم پائین: 54
پیجان: 49، 576
پیچاه: 46
پیراسد: 566
پیراعرابی: 577
پیراکری: 45
پیران بست: 578
پیربابا: 576
پیربازار: 47، 158، 160، 161، 195، 197، 200، 205، 226، 227، 327، 340، 343، 344، 345، 493، 494، 650، 655، 656، 662، 663، 667، 669
پیربازار روگا: 195، 197، 340، 475
پیربست لولمان: 46
پیرپشته: 54، 203، 578
پیرجلودار: 577
پیرحسن: 567
پیرخیر الدین: 576
پیرده: 47، 51
ص: 704
پیرسرا: 44، 48، 50، 161، 576
پیرسلیمان بن حمزه دارابی الرشتی: 571
پیرعابد: 576
پیرعبد الله: 567
پیرعبید: 567
پیرعلی: 567، 577
پیرعلی‌ده: 46
پیرقطب الدین: 567
پیرکلاچاه: 47، 576
پیرکلاچای- پیر کلاچاه
پیرکوه: 52، 478، 498، 502، 511، 536، 538، 555، 565، 575
پیرکوه سفلی: 52
پیرلیلی: 45
پیرمحله: 49، 550
پیرمحی الدین: 576
پیرمسعود: 567
پیرمومن‌سرا: 51
پیرموسی: 46، 568
پیرانه: 64
پیرنیا، حسن: 611، 612، 669، 670
پیرولی خان- پوریای ولی
پیره‌بازار- پیربازار
پیر هرات: 45، 568
پیری: 48، 568
پیریوسف: 202
پی‌سرا: 45
پیش بزرگوار: 578
پیش بیجار: 48
پیش حصار: 52، 202
پیشخان: 50
پیشدادیان: 528
پیشده: 51
پیش رودبار: 159
پیش رودبار- شاخرز، رود
پیشکلیجان بالا: 52
پیش کنار: 46، 576
پیشکوه بالا: 54
پیشکوه پائین: 54
پیشگامان جهانگردی در مراکش (کتاب): 663
پیش محله: 44، 577
پیشوائی، هرمز: 679، 680
پیشه‌ور: 47
پیگولوسکایا، نینا: 490
پیلاقلعه: 508، 529، 554
پیلام سانک: 48، 54
پیلبور: 52
پیلجه: 48، 54
پیلچه- پیلجه
پیلدره: 48، 54
پیلمان شهر: 37
پیلمبرا: 44
پیلمبرا، رود: 154
پیله‌باغ: 48
پیله‌داربن: 47، 345
پیله رودبار: 485، 646
پیله‌سرا: 52
پیله علی باغ: 193
پیله محله: 53
پیله همشیره خانم: 559
پیمان: 503
پینچا: 496، 561
پینوند: 52، 575
ت
تابستان‌نشین: 48، 54
تابستان‌نشین‌سرا: 571
تاتار: 483
تاتاورود: 59
تاتها و تالشان (کتاب): 479، 480
تاج الدین ابراهیم: 548
تاجده: 45
تاجیک: 480
تاد، دارسی: 495
تارم- طارم
تاریخ ابو الفداء (کتاب): 483
تاریخ اجتماعی ایران (کتاب): 471
تاریخ الکامل (کتاب): 481
تاریخ ایران از اسلام تا سلاجقه (کتاب): 35، 483، 595
تاریخ ایران از دوران باستان تا سده هیجدهم (کتاب): 490
تاریخ ایرانیان و عربها در زمان ساسانیان (کتاب):[662]
کتاب گیلان
کتاب گیلان ؛ ج1 ؛ ص704
595، 613
تاریخ باستانی ایران بر بنیاد باستانشناسی (کتاب):
632
تاریخ بیهقی (کتاب): 595، 613
تاریخ پارسیها (کتاب): 480
تاریخ تمدن ایران ساسانی (کتاب): 34، 35
تاریخ چای از آسیا تا اروپا (کتاب): 386
تاریخ خانی (کتاب): 498
تاریخ روابط بازرگانی و سیاسی انگلیس و ایران (کتاب): 490
تاریخ ری (کتاب): 35
تاریخ شاهنشاهی هخامنشی (کتاب): 613
تاریخ صنایع ایران (کتاب): 632
تاریخ طبرستان و رویان و مازندران (کتاب):
185، 503، 575
تاریخ عالم‌آرای عباسی (کتاب): 37
تاریخ کشاورزی ایران (کتاب): 471
تاریخ گزیده (کتاب): 37، 483
تاریخ گیلان (کتاب): 352، 483، 520، 595
تاریخ گیلان و دیلمستان (کتاب): 475، 569
تاریخ ماد (کتاب): 34، 479، 481، 592، 611، 612
تاریخ مردم ایران از پایان ساسانیان تا پایان آل بویه (کتاب): 503، 504
تاریخ مغول (کتاب): 484
تاریخ ملل قدیم آسیای غربی (کتاب): 619، 622
تاریخ موسی خورنی (کتاب): 613
تاریک‌دره: 52
تاریک ده: 76
تاریک‌رود: 175، 228
تاریکه‌مزار- آقا پیرمزار
تازه‌آباد: 40، 44، 45، 46، 47، 49، 52، 53، 54، 154، 201، 202، 245، 246
تازه‌آباد پسیخان: 51
تازه‌آباد تاشکله: 54
ص: 705
تازه‌آباد چاف: 53
تازه‌آباد چماقستان: 48
تازه‌آباد خاچکین: 46
تازه‌آباد صدر: 46
تازه‌آباد فوشازده: 43
تازه‌آباد کردسراکوه: 53
تازه‌آباد کلاشم: 51
تازه‌آباد گوده: 193
تازه‌آباد لیسه‌رود: 53
تازه‌آباد مرزیان: 53
تازه‌آباد نرکه: 48
تازه بکنده: 194، 340، 348
تازه بوقا: 577
تازیان شاه: 34
تاسکوه: 159، 161
تاسنده: 43
تاق‌ور: 179
تاکستان: 39
تالاب آبکنار: 192، 196، 340
تالاب امیر کلایه: 198، 199
تالاب انزلی: 92، 101، 102، 103، 104، 148، 158، 159، 160، 161، 163، 189، 192، 193، 194، 195، 196، 197، 198، 205، 216، 220، 221، 224، 225، 226، 227، 229، 247، 248، 249، 270، 275، 276، 282، 314، 321، 322، 323، 339، 340، 341، 342، 343، 344، 345، 346، 347، 348، 349، 352، 356، 361، 362، 363، 390، 412، 416، 420، 423، 425، 429، 430، 440، 442، 443، 445، 451، 452، 456، 459، 460، 468، 474، 475، 486، 493، 554
تالاب 22 بهمن: 100
تالاب شیخان: 161، 192، 195، 197، 227، 340
تالاب سیاکشیم: 192، 196، 340
تالاب شیخعلی کلایه: 249
تالاب طالب‌آباد: 192، 226
تالاب ماهروزه- تالاب آبکنار
تالارگاه: 44، 159
تالب دره: 44
تالش: 38، 39، 40، 42، 44، 47، 54، 55، 57، 59، 60، 62، 64، 66، 69، 70، 71، 72، 75، 76، 77، 78، 80، 81، 83، 84، 85، 87، 89، 90، 91، 92، 93، 94، 95، 100، 101، 117، 126، 128، 129، 133، 138، 148، 151، 152، 154، 155، 156، 158، 162، 192، 248، 270، 271، 279، 314، 315، 319، 340، 341، 353، 355، 356، 389، 393، 402، 434، 470، 471، 473، 476، 479، 486، 488، 490، 494، 495، 497، 503، 520، 534، 537، 538، 548، 554، 555، 579، 610، 611، 616، 627، 628، 632، 662، 668، 669، 670، 671، 672، 674، 675، 677، 678، 679، 680، 681، 682، 683، 684، 685، 686
تالش دولاب- طالش دولاب
تالش کول: 576
تالش محله: 356
تالوگ: 152
تامارا: 660
تانی محله: 51
تاورنیه، ژان باپتیست: 485، 646
تأسیسات نظامی نیروی دریائی در بندر انزلی: 44
تبرزین لنگه: 48
تبرسرا: 44
تبر کلایه: 52
تبریز: 109، 144، 492
تبطوس: 49
تپورها- طبرستان
تپه حصار: 507، 511، 534
تپه حصار دامغان: 507
تپه خوروین- خوروین
تپه‌سر: 48، 54
تپه سراب نیلوفر: 505
تپه سیلک- سیلک
تپه گیان: 508، 626
تپه مارلیک- مارلیک
تپه یحیی: 509
تت بالو: 44
تتیس: 63، 66، 192، 470
تجارتخانه علی اوف: 494
تجن: 37، 43، 578
تجن گوده: 174، 224
تجن گوکه: 43، 496، 553، 572، 575
تجویدی، اکبر: 508
تحقیقات باستانشناسی هیئت علمی فرانسه (کتاب): 521
تحقیقات تاریخی و جغرافیائی درباره سرزمین مادها (کتاب): 479
تخت آسمان: 297، 315
تخت جمشید: 509، 525، 612
تخته پوری: 45
تخسم: 47، 201
تخم شل: 578
تذکره جغرافیای تاریخی ایران (کتاب): 483
تراب خاله: 160، 193، 195
تربت: 668
تربگوده: 44
تربه‌بر: 44، 102، 158
تربه بورسرا: 568
ترپو: 49
ترجمه مختصر البلدان (کتاب): 482
ترخوران: 39
ترشاپور: 45
ترشایه: 49
ترشیز: 668
ترک: 49، 660، 661، 663
ترک‌رود: 183، 188
ترکستان: 33، 34
ترک محله: 43، 45
ترک محله آلالان قدیم: 45
ترک محله، رود: 153
ترک‌نشین لوشان: 48
ترکیه: 128، 432، 653، 667
تروسو: 421
تروک پمپه: 612
ترومئیتی: 620
تره طول گیلان: 45
تریاس، دریا: 60
ص: 706
تریجان: 506
تساودشت: 53
تش- طش
تش کپرو: 538
تطف: 50
تطف‌رود: 51، 308، 315
تفرش: 40
تفلیس: 549
تقی‌زاده، سید حسن: 649
تقی‌زاده منظری، محمود: 680
تقی‌سرا: 45
تکام: 52
تکامجان: 49
تکرم: 51، 577
تکلیم: 299، 315
تکلیم جویبار: 173
تکی‌آباد: 45
تل: 508
تلابنک: 49
تلابنه: 498
تل‌باکون- باکون
تل حلف: 620، 621، 622
تلارگا: 479
تلومخانی: 52
تله‌بن: 49
تله خان: 43
تله‌سر: 49
تله سیاه: 41
تله‌کر: 52
تله کونگاه- تله کنگاه
تله کنگاه: 51، 202
تله لوک: 54
تله میان: 49
تلیسین: 49
تلیکان: 49
تماجان: 48، 534، 538
تمچال: 43
تمدن املش- املش
تمدن سکاها- سکاها
تمدن مارلیک- مارلیک
تمرین: 52
تمشک: 488
تمشه‌لانه: 45
تمل: 46، 493، 575
تمیجان: 49، 484، 492، 496، 550، 562، 563
تمیجانی، علی بن ابراهیم: 550
تمیشه: 504
تناکوه: 52
تنبوه: 45
تنده‌بین: 45
تنز: 51
تنک بوفسکی: 662
تنگاب: 45
تنگدره: 51
تنگ‌رود: 52
تنگسر: 45
تنگه اوزبوی- اوزبوی
تنگه‌رود: 576
تنگه مانیچ- مانیچ
تنه‌رود: 53
تنیان: 50، 201، 202، 285
تواسانکش: 49
توافقنامه رامسر: 339
توئولا: 634
توئی دشت: 52
تونکابن: 47، 174، 175، 179، 300، 307، 308، 555
توتکله سفلی: 49
توتکله علیا: 49
توتکی: 51، 52، 174
توت نسا: 44
توتون لات: 51
توچا: 578
توچال: 52، 54
توچاه آلمان رشت: 46
توراده: 43
تورار: 558
توران: 63، 480
تورانسرا: 46
توران شاه: 34
توربه‌بر- تربه‌بر
تورگای: 69
توری‌شم: 51
توسا پشته: 49
توسستان: 48، 52
توسکا: 488
توسکا لنگه: 49
توسکا محله قاسم‌آباد: 49
توسلی، سید محمود: 677، 679، 680
توسه چال: 49
توسه چالک: 49
توسه‌رود: 48، 576
توسه‌سرا: 44، 229
توسه کله: 51
توسه کله کلرم: 201
توشا جوب: 166، 205، 216، 226، 245
توشه میان: 48، 54
توشی: 52
توشیبای سابق: 329
توکاس: 49، 538
توکسر شیجان: 46
توکش: 53
توکنده: 52
توکین: 377
توکیو: 534
تولر: 51
تولم: 37، 40، 50، 54، 484، 487، 488، 489، 494، 577، 668، 669، 681، 682
تولمات- تولم
تولیم- تولم
تولی نسا: 44
تون: 527
تونس: 387
تونل آب‌بر فومن: 147
تویسراوندان: 47
تویسرکان: 668
تویلا: 498
تهام: 578
تهران: 34، 35، 36، 37، 38، 40، 43، 72،
ص: 707
73، 109، 110، 124، 133، 144، 213، 217، 225، 226، 237، 249، 310، 340، 482، 483، 484، 486، 488، 490، 491، 492، 502، 504، 506، 507، 509، 517، 518، 519، 520، 525، 534، 536، 537، 558، 566، 569، 578، 585، 623، 626، 649، 659، 661، 663، 664، 665، 668، 680، 684، 687
تیام: 53
تیپ 52 قدس: 51
تی‌تک: 45
تی‌تی پریزاد: 53، 199
تی‌تی خانم: 553
تی‌تی کاروانسرا: 553
تیری‌باذ: 582، 612
تیسیه: 46، 575
تیکسر: 53
تیمور: 185، 573
تیمورتاش: 498
تیمور کوه: 51، 308
تیمور لنگ: 353، 663
تیموری: 484، 523، 552
تیوب کاراگای، دماغه: 188
تیول: 468
تیه: 48
تییجان: 40
ج
جاجرم: 492
جاجرود: 290
جاده استخر: 201
جاده شاه عباسی: 548
جاده کنار: 50
جاران: 52
جازمکل- جازم‌کول
جازم‌کول: 47، 529، 554
جالک‌رود: 36
جالینوس: 392، 439
جانباز محله: 49، 54
جانشرود: 52
جانعلی‌آباد: 53
جانکبر: 46
جان گریه: 44
جبال: 37
جبال البرز- البرز
جبرئیل محله: 43
جداری عیوضی، جمشید: 67
جدانوکر: 53، 206
جرجان- گرگان
جرجانی، اسماعیل: 398
جرکویه: 576
جستان: 482
جستان بن وهسودان: 35
جستانیان: 35، 36، 484
جسنفشاه- جشنسفشاه
جشنسفشاه: 481، 488
جشیجان: 498
جعفرآباد: 40، 46
جعفرآباد بیجارگه: 48
جعفر قلی خان: 661
جغرافیای تاریخی سرزمینهای خلافت شرقی (کتاب): 36، 502
جغرافیای تاریخی گیلان، مازندران و آذربایجان (کتاب): 485، 487، 490
جغرافیای دریای کاسپین (کتاب): 345
جغرافیای رشت و مازندران (کتاب): 661
جغرافیای گیلان (کتاب): 344، 562
جغرافیای مفصّل ایران (کتاب): 475
جفرود: 293، 296، 314
جفرود بالا: 46
جفرود پائین: 46
جفرود خمام- جفرود
جفرودی، تقی: 675
جفرودی، کاظم: 675، 676، 677
جعفری، محمد: 686
جلال‌آباد: 43
جلالده: 48
جلده گورادشت: 479
جلوبرداشت: 44
جلوند، رود: 234
جلیدان: 47، 203
جلیسه: 52
جماکوه: 45
جمال‌آباد: 48، 54، 304
جمالی یزدی، ابو بکر: 378
جمدت نصر: 502
جمشیدآباد: 61، 300
جمعه‌بازار- بازار جمعه
جمعه: 37
جمهوری آذربایجان: 62، 66، 67، 152، 480
جمهوری اسلامی ایران: 106، 108، 115، 134، 686، 687
جمهوری سوسیالیستی گیلان: 491
جنبش جنگل: 491
جنبه‌سرا: 44، 577
جنده رودبار: 493
جنگ‌سرا: 49
جنگل آشور محمّد: 535
جنگلکاری چوبر: 51
جنگلها، درختان و درختچه‌های ایران (کتاب):
319
جنگ میره: 45
جنگو: 45
جواد علی محله: 43
جوارده: 53
جواهر دشت: 49، 576
جواهرده: 61
جوبن: 48، 74، 299، 300، 480، 511، 533، 534، 538، 555، 585، 587، 608
جوبنه: 46
جوپشت: 43، 47
جوپشتان: 49
جوپیش: 53
جوداهنجان: 36
جوربیجارکل: 46
جورچشمه: 48
جوردشت: 498
جورده: 47، 49
ص: 708
جورسرا: 49
جورشر: 202
جورکاسر: 48، 54، 296، 575
جورکلایه سیارستاق ییلاقی: 576
جورکویه: 46، 200
جورگوابر: 48، 52
جورمحله: 49
جورود: 52
جوریاب: 47
جوشادستان: 43
جوکندان: 45، 203، 310، 570، 574
جوکندان بزرگ: 45
جوکول بندان: 46
جهاد سازندگی استان گیلان: 198، 249، 346، 684
جهانداری، کیکاوس: 37
جهنم‌دره: 488، 493
جیحون: 69، 185، 481، 507
جیحون، رود: 185
جیرباغ: 53
جیرپیشکلیجان: 575
جیرپلام: 496
جیرده: 49، 50، 51، 54، 202
جیرده پسیخان: 51
جیرزودل: 51
جیرسرا: 46
جیرسر باقر خاله: 46
جیرسر بهمبر: 50
جیرسر چوکام: 46
جیرسر نوده: 50
جیرسرویشکا: 46
جیرکل: 49، 267، 268
جیر کویه: 46
جیر گوابر: 46
جیرگوراب: 48، 52
جیرگوراب: 50
جیر محله کسما: 50
جیرنده: 40، 47، 314، 565، 669
جیروسمجان: 575
جیرهنده: 46
جیرهنده لشت‌نشا: 46
جیرین ده- جیرنده
جیل: 482
جیلان: 36
جینکی: 49
چ
چائی بیجار: 201
چابکسر: 48، 49، 177، 179، 182، 234، 236، 237، 300، 355، 550، 571
چاپارخانه: 46، 352
چاپارخانه کهدم: 352
چاپچارا: 488
چاچ: 595
چاخ: 44
چاران: 44
چارسو: 45
چارمان: 48
چاروق‌دوز محله: 53
چاشلم: 49
چاف: 53، 203، 229، 300
چاف بالا: 53
چاف پائین: 53
چافجیر: 49، 576
چاف، رود: 148، 154، 158، 161، 162، 234، 245
چافوچا: 47، 202
چافوچاه- چافوچا
چاک: 47
چاکان: 49
چاکانک: 49
چاکرود: 52، 179، 536، 538، 555
چاکل: 49
چالاکش: 48، 54
چالدشت: 54
چالشم: 52، 201
چالک‌رود: 60
چالکسر: 50
چالکسرا: 49، 50
چالکسراکی: 52
چالکش: 46
چالکش لات: 47
چالکیاسر: 578
چال میرسر: 52
چالوس: 36، 290، 399، 484، 504، 534
چاله بیجار: 45
چاله خونی: 45
چاله دشت: 578
چاله‌سرا: 44، 576، 578
چانه‌سرا: 52
چاه بیجار: 44
چاه‌گل: 575
چایجان: 49، 551، 576
چایچی، میرزا علی: 672
چای خاله: 44
چایخانسر: 49
چپرپرد: 46، 200
چپرپرد زمان: 46
چپر کلایه: 48
چپک شفیع محله: 47
چپک ناظمی محله: 47
چپول: 51
چپول‌کش: 51
چپه‌زاد: 44
چت‌بن: 44
چخره محله: 575
چراغ‌پشتان: 193
چراغعلی: 499
چراغعلی تپه- مارلیک
چراغ مکان: 47
چراغی، رحیم: 499
چراکوه: 48
چران: 44، 201، 567
چرپه: 576
چرکس: 489
چروده: 44
چره: 47، 576
چستربیتی: 611
چسلی: 44
چشان: 49
ص: 709
چشماگل: 264، 265
چشمه‌سر: 47، 52
چشمه سفید، رود: 180
چشمه علی زاخونی: 263
چشمه لنگه: 555
چشناسر: 52
چغل: 52
چکرود: 49
چکوچه پشت: 44
چکور- چکوور
چکوسر: 51
چکوور: 50، 159، 229
چلارس: 48، 575
چلارود: 315
چلک: 46، 53
چلکاسر: 47
چلکن: 67
چلمرود: 49
چلوانسرا: 48، 575
چلوند: 43، 488
چلوند بالا: 43
چلوند پائین: 43
چلوند، رود: 152، 154، 245
چلونصر: 45
چلونه‌سر- چلونصر
چله‌بر: 47
چله خانه: 576
چلیک: 303
چلیکدان: 303
چلیکدان: 47
چماچا: 51، 226، 577
چماچار: 44
چماه‌چاه- چماچا
چمارسرا: 160، 569
چماقستان: 48، 49
چمبل: 48
چمتو: 49
چمتوکش: 49[663]
کتاب گیلان ؛ ج1 ؛ ص709
چمثقال- چومثقال
چمچال: 52
چمخاله: 54، 95، 97، 179، 199، 312، 313، 652
چمل: 575
چملر: 43
چملک‌سرا: 49
چمن: 50، 577
چمندان: 52
چمنی، سید جلال: 499
چموش‌دوزان: 44
چناربن: 49، 54
چنار رودخان: 51، 213، 305، 315
چنچه: 46
چنحره محله: 45
چنگدیان: 201
چنگریان: 44
چنگول: 54
چنه‌سر: 50
چواژیه: 45
چوب‌بر- چوبر
چوبتراشان: 51
چوب‌تراش محله: 48
چوبر: 45، 51، 54، 92، 152، 154، 234، 245، 305، 306، 315، 497، 577، 628، 629
چوبه: 50، 683
چوپان محله: 45
چوتاش: 44
چورکلایه: 49
چورک موزان: 44
چورکوچان: 43
چوری: 53
چوسر: 51
چوشل: 52، 577
چوفلکی: 52
چوکا: 154، 234، 299
چوکام: 46، 200، 575
چوکده: 46
چولاب: 46، 560
چولاده: 45
چوماچا، رود: 160
چومثقال: 50، 159، 229، 340، 487
چومول: 311
چونچنان: 47، 166، 202، 499
چونه‌چنان- چونچنان
چوی اولیاء: 568
چهار برادران: 576
چهار بزرگوار: 575، 576
چهار پادشاه: 548
چهار پادشاهان- چهار پادشاه
چهارخانه سربالا: 53
چهارخانه سرپائین: 53
چهارده: 48، 166، 222، 487، 578
چهارده جوب: 205، 221، 222
چهارسو پشته: 54
چهار سیدان: 578
چهار فریضه: 38، 43، 44، 494، 495، 566، 669
چهارلو: 38
چهار محله: 48
چهاقستان: 40
چهپش: 48
چهل چشمه: 475
چهل دختران: 479
چهل کسون: 575
چهل گاچه: 52
چهل گوش چمنی: 497
چیچال: 48
چیچن، جزیره: 188
چی‌چیم چال: 493
چی‌چی نیکوتی: 52
چیران: 51
چیک: 202
چیلکی: 54
چیلوند: 572
چین: 386، 410، 655
چینچان: 576
چینی جان: 49
ح
حاتم‌جو: 174
ص: 710
حاج آقا میررشتی- بحر العلوم
حاج ابراهیم ده: 53
حاج امیرونه بین بالا: 43
حاج امیرونه بین پائین: 43
حاج بهرام محله: 45
حاج زین العابدین مراغه: 667
حاج سمیع: 669
حاج شریعتمدار: 671
حاج شهباز محله: 45
حاج علی اکبر: 552
حاج علی اکبر خان: 552
حاج ید الله محله: 45
حاجی‌آباد: 48، 49، 52، 54، 553
حاجی آقا پرد: 496
حاجی بکنده: 46، 201، 681
حاجی بکنده خشکبیجار: 46، 682
حاجی بیجار: 44
حاجی بیجار و جاس نسی: 44
حاجی جمال فومنی- آقا جمال فومنی
حاجی‌دان آقا: 575
حاجی ده: 47، 308
حاجی‌سرا: 53
حاجی سلیم محله: 53
حاجی شفیع: 491
حاجی شیرکیا: 47
حاجی طرخان: 503
حاجی قربان: 496
حاجی محله: 201
حاجی محمّد امین: 576
حاجی موسی: 496
حاجی نارنجان: 575
حاجیه محله: 45
حافظابرو، شهاب الدین عبد الله: 484
حاکمی، علی: 509، 533، 534، 536، 537، 538
حالت، ابو القاسم: 481
حانکچال: 37
حایمر: 45
حبیب السیر (کتاب): 482
حبیبی، بهروز: 478
حجّاج بن یوسف: 482
حجازی کمساری، سید ابو طالب: 684، 686
حدود العالم من المشرق الی المغرب (کتاب): 36، 482، 483
حرمسرا: 48
حریریان، محمود: 470
حزب دموکرات: 491
حسام الاسلام، حسن: 669
حسن‌آباد: 46، 52، 203، 399، 492
حسن بکنده: 53
حسن بن زید علوی: 482
حسن دایرمان: 45
حسن دیرمانی: 80
حسن رضا: 578
حسن‌رود: 192، 194، 197، 224، 300
حسن زمینی: 479، 538، 555
حسن صبّاح: 36، 484، 521
حسنعلی ده: 53، 199
حسنک‌سرا: 49، 550
حسن کیاده- بندر کیاشهر
حسنلو: 480، 608
حسنی: 569
حسنی محله: 538، 555
حسین‌آباد: 48، 49، 51، 54، 559
حسین‌آباد چاف: 53
حسین بکنده: 197
حسین‌سرا: 53
حسین کوه: 51، 202
حسینی نیاکجیدی، محمّد: 683، 686
حشکوا: 46
حشمت‌آباد: 48
حشمت‌رود: 174، 205، 207، 216، 219، 222، 223، 245، 249
حصار: 511
حصار دامغان- دامغان
حضرتی، الیاس: 685، 686
حکمت، علی اصغر: 636
حکیم مؤمن: 427
حلاج: 48
حلاج محله: 51
حلاوا: 48
حلقه بسته: 51
حلقه‌سرا: 51
حلیمه جان: 47، 534، 535، 538، 555
حماسه‌سرائی در ایران (کتاب): 519
حمام گلشن لاهیجان: 552
حمد الله مستوفی، ابو بکر: 37، 204، 483، 502
حوت: 310
حوریان: 44
حویق: 38، 45، 92، 128، 129، 130، 486، 577
حویق، رود: 151، 152، 153، 154، 155، 234، 245
حیان: 45
حیدر: 499
حیدر آلات، رود: 160، 161
حیدر لات: 51
حیران: 43، 57، 152
حیله‌سرا: 45
خ
خاجان چهاردانگ: 47
خاجان دودانگ: 47
خاچکین: 46
خاشابر- خوشابر
خاص خانی: 52
خاصه‌سرا: 45
خاصه کول: 47
خاک آجی‌بوزه، علیرضا: 685، 686
خاک شور: 52
خاکیان: 50
خالجیر: 54
خالدشت: 44
خالصان: 51
خالکائی، رود: 159، 161، 162، 213، 229، 340
خالکی: 46
خال کیاسر: 53
ص: 711
خالوباغ: 52
خاله‌سر: 54، 154
خاله‌سرا، رود: 153، 234
خاله سرای پنجاه و نه: 45
خاله سرای پنجاه و هفت: 45
خاله سرای میانده: 45
خالیاکل: 53
خاناپشتان: 49
خان احمد خان: 37، 498
خان الله: 49
خان بلاغ: 43
خان بلاغی: 43
خانبلی: 37
خان حیاطی: 43، 152
خاندان اسحاقی- اسحاقی
خاندان ایوبی- ایوبی، خاندان
خاندان عباسی- عباسی
خاندان کوشیج- کوشیج
خانقاه بالا و پائین: 45
خانکسرای سفلی: 49
خانکسرای علیا: 49
خانلری، دکتر پرویز: 595
خانم استونه: 563، 578
خانم حوریه- بی‌بی حوریه
خانوارسرا: 53
خانه پشتان: 53، 576
خانه سر: 49
خانه سرک: 49
خانه کنار: 50
خانه محمّد صادقی: 552
خانه منجّم‌باشی: 551
خانه وانه: 51، 201
خانه‌های آسیاب: 43
خان یوردی: 54
خاوردور: 412
خاورمیانه: 412، 511، 584، 585، 587، 636
خجکه: 51
خجه دره: 44
خداپرست، علی اکبر: 661
خدادوست خرگامی بن آسنکوئی: 565
خداشهر: 51
خرار: 53
خرارود: 51، 52، 201، 222، 577
خراسان: 34، 35، 37، 55، 66، 483، 485، 492، 504، 516، 527، 647، 663، 664، 668، 679
خراسان پشته: 49
خراسانی، نعمت الله: 339
خراط محله: 50، 53
خرامان سر: 49
خرپو: 498
خرتاب: 52
خرتای: 53
خرجگیل: 45، 153
خرخونی: 45
خرسچاک- خرسه‌چاک
خرسند کلایه: 49
خرسه چاک: 537، 555
خرشتم، بقعه قدیمی: 48، 575
خرشک: 47
خرطوم: 51، 201، 203
خرطوم بالا: 300، 315
خرطوم پائین: 300، 315
خرف: 50
خرف کام: 50
خرفکل: 51
خرف کوره: 44
خرگوش تپه: 507
خرم‌آباد: 51، 144
خرما: 53، 577
خرم بیشه: 51
خرم دشت: 81
خرم‌رود: 52
خرمکوه: 48
خروم: 44
خره‌کش: 51
خری دول: 44
خزاعی ترشیزی، محمّد: 682، 683، 684، 686
خزر: 33، 35، 36، 37، 55، 57، 61، 62، 63، 64، 66، 67، 68، 69، 70، 71، 72، 73، 76، 77، 78، 83، 84، 87، 89، 90، 91، 92، 95، 97، 98، 100، 101، 102، 103، 112، 113، 123، 124، 126، 129، 133، 138، 148، 151، 152، 155، 156، 158، 160، 162، 163، 166، 173، 176، 177، 179، 181، 182، 183، 184، 185، 186، 188، 189، 190، 191، 192، 195، 196، 198، 199، 203، 205، 220، 221، 226، 229، 249، 269، 270، 271، 272، 281، 293، 297، 299، 300، 301، 302، 309، 310، 313، 315، 318، 341، 342، 344، 346، 347، 349، 353، 354، 356، 357، 361، 362، 363، 381، 382، 394، 415، 455، 475، 476، 479، 481، 482، 485، 486، 495، 497، 502، 503، 504، 507، 508، 509، 510، 511، 517، 519، 557، 558، 581، 612، 646، 647، 648، 652، 654، 663، 664، 665
خزرشهر: 191
خزی: 480
خسادان سفلی: 49، 54
خسادان علیا: 49، 54
خسروآباد: 51
خسرو پرویز: 613
خسرو خان: 495، 554
خسرو شاه: 36
خسرو محله: 43
خسمخ: 51
خشاچال: 303
خشایار شاه: 481، 651
خشتامدخ: 50
خشت پل: 50
خشت پل بزرگ: 495
خشت پل دیمابن: 496
خشت پل شلمان‌رود: 496
خشت پل کوچک: 495
خشت پل لنگرود: 496
خشت پل ولیسه: 496
ص: 712
خشتروپان: 33
خشت مسجد: 46، 47، 577
خشچال: 81
خشکاب: 52
خشکاروندان: 43
خشک استخر: 202
خشکاسرا: 49
خشک اسطلخ: 47، 499
خشکبیجار: 45، 46، 47، 95، 200، 203، 226، 475، 490، 499، 575، 669، 681، 682
خشکبیجار، رود: 226
خشک دشت: 52
خشک دهنه: 43
خشک‌رود: 46، 202، 234، 578
خشک رودبار: 50
خشک لات: 49
خشک نودهان: 202
خشک نودهان بالا: 51
خشک نودهان پائین: 51
خشکه دریا: 44، 159
خشکه رود: 179، 180، 181
خشکه لات، رود: 180
خشم: 482
خصیل دشت: 48
خطایی: 45
خطبه‌سرا: 45، 92، 570
خطبه‌سرا، رود: 94، 95، 153، 154، 245
خطیبان: 50، 51
خطیب گوراب: 51، 101
خطیر کوه: 513
خفش گردن: 498
خلج لر: 45
خلج لریوردی: 45
خلج محلّه: 43
خلخال: 59، 72، 153، 383، 384، 395، 401، 415، 434، 448، 460، 480، 481، 489، 492، 537، 635
خلخالیان: 44، 45
خلشا: 53، 54
خلشا چهارده: 43
خلشتربا- ماسوله رودخان: 262
خلعتبری، محمّد رضا: 536، 537، 538
خلورجان: 44
خلیان: 45
خلیج انزلی: 661
خلیج فارس: 38، 663
خلیج کپورچال: 340
خلیخان: 201
خلیف‌آباد: 45
خلیفه حیاطی: 43، 574
خلیفه‌سرا: 43
خلیفه کنار: 50
خلیفه‌گری: 45
خلیفه گوابر: 53
خلیفه محله: 49
خلیل‌آباد: 75، 292، 299، 307، 308
خلیلان: 201، 203
خلیل دشت: 295، 312
خلیل‌سرا: 45، 51، 202
خلیل محله: 44
خمام: 38، 39، 45، 46، 95، 200، 203، 226، 227، 356، 495، 559، 575، 669، 680، 681، 682
خمام‌رود: 160، 161، 166، 205، 216، 218، 226، 227، 245، 340، 393
خمامی‌زاده، جعفر: 112، 133، 345، 474، 498، 503، 558
خم‌پته اربوسرا: 49
خمسر: 50
خمسه: 38، 488، 668
خمیران: 44، 51، 229
خمیر محله: 48، 49، 53، 54
خمیر محله پس‌خور- خمیر محله
خمیر محله حاجی‌آباد: 49
خناچاه: 47
خنفچه: 47، 200
خواجه‌شم: 44
خواجه علیوندان: 50
خواجه‌گری: 45
خوارپانی: 634
خوارزم: 35، 185، 516، 616، 636
خوارزم، دریا: 185
خوارزمشاهیان: 484
خوار شاه: 521
خواندمیر، غیاث الدین: 482
خوانسار: 668
خواهر امام: 569
خوبده: 53
خوبک، رود: 217
خوتنگاسو: 52
خودزکو، الکساندر: 478، 486، 493، 494، 497، 520
خودکار محله: 45
خورتاب‌سرا: 49
خورتای: 52
خورتو: 577
خورشاه، رکن الدوله: 484
خورشید شاه: 595
خورگام: 47، 575، 669
خورگردان: 49
خورنی، موسی: 613
خوروران: 35
خوروین: 519
خوزستان: 35، 37، 38، 411، 412، 483، 501، 502، 507، 663، 668
خوشابر: 40، 44، 54، 479
خوشل: 52
خوکی: 47
خولک: 48
خومرکی، ای. وی: 183، 184
خومرکی، و: 249
خون: 44
خون خونی: 314
خیاط محله: 49
خیاو: 549
خیر النساء: 564
خیر النساء بیگم: 489
خیرخواه گیلده، کامل: 684، 685، 686
خیلگاوان: 44
خیمه‌سر: 44، 201
ص: 713
خیونی: 611
خیوه: 549
خیوی- شیخ تاج الدین محمود خیوی
د
دائرة المعارف هنر جهانی (کتاب): 584
دابویه: 481
داخل: 37، 43، 200
دادامحله: 49، 54
داغانسرا: 54
دادور، محمّد علی: 674، 675
داراب، احمد: 675، 676
دار الفنون: 345، 661، 667، 670
دار الملک جیلانات: 483
داران گویه: 498
دارباغ: 51
دارجه: 49
دارسازی: 47، 577
دارستان: 299، 315، 573، 576
دارسرا: 44، 566، 572
دارسی، ویلیام ناکس: 519
دارکت: 166، 226
داروئی سبحان: 329
داروگر محله: 49
داره‌سر: 51
داریوش اول: 33، 34، 481، 502
داریوش سوّم: 481، 612
داش دیبی: 43، 45
داعی کبیر، حسن بن زید: 35
داغداغان: 48
داغلا: 493
دافچاه: 46، 575
دافسار: 47، 203
داکله‌سرا: 51
دالک: 440
دالیانی: 582
داماش: 25، 29، 47، 421، 424، 537، 555، 605، 609، 627، 630، 631، 632
دامپروری سفیدرود: 329
دامداری شماره 1 انزلی: 44
دامغان: 38، 506، 507، 511
دانای علی: 569
دانبلوط: 45
دانستنیهای نوین درباره هنر و باستانشناسی عصر هخامنشی بر بنیاد کاوشهای پنج ساله تخت جمشید (کتاب): 508
دانشکده خاک نسوز لنینگراد: 293
دانشکده فنی دانشگاه تهران: 238
دانشکده کشاورزی رشت: 293
دانشکده الهیات و معارف اسلامی: 684
دانشگاه آذربایجان: 238
دانشگاه برلین: 653
دانشگاه بیرمنگام: 249
دانشگاه پلی تکنیک تهران: 238
دانشگاه توکیو: 534
دانشگاه تهران: 110، 506، 509، 529، 619
دانشگاه مشهد: 683، 684
دانشگاه نیویورک: 680
دانگایه: 312
دانوب: 480
داوان: 45
داوچه‌رود: 227
داودزاده، سیاوش: 677
داودزاده، محمّد علی: 677
داوران شاه: 34
داون‌رود: 153
دایوس، جی. آر: 249
دبیر رسائل لاهیجی: 669
دبیرسیاقی، دکتر محمّد: 482
دتورسر: 49
دجله: 481، 508، 510
دخانی: 311
دخنده- دهنده
دخویه، میخائیل: 34
دراپشتان: 52
درازلات: 179، 180
درازلات بالا: 49
درازلو: 45
دراز محله: 45
درام درام باران: 51
دران: 44
دربند: 43، 47، 200
دربند خلخال: 48
دربیک: 480، 519
درتموش: 48، 54
درج محله: 201
درزگری: 45
درزی گوابر: 48، 54
درزی‌محله: 45، 49، 54
درزین گوابر- درزی گوابر
درسنک: 498
درفشه: 51
درفک: 81، 82، 174، 451، 477، 478، 480، 488، 534
درگاه: 43، 49، 575
درلاف: 52
درواج محله: 45
دروار محله: 45
درواز: 44
درواسپ: 635
درودخان: 51
درویش آقا: 576
درویشانبر: 53
درویش جعفر: 577
درویش خانی: 52
درویش روحانی، موسی: 536
درویش‌زاده، دکتر علی: 65، 68
درویش شاهمیر: 578
درویش علی آقا: 577[664]
کتاب گیلان ؛ ج1 ؛ ص713
درویش مازندران: 484
درویش محب علی: 577
درویش محمّد: 575
درة التاج (کتاب): 481
دره پشت: 46
دره پشتان: 578
دره جیر: 52
دره دشت: 47، 555
دره لالوار: 520
دره محله: 47
ص: 714
دریابار: 471
دریابن: 45
دریاچه ارومیه: 240
دریاچه پلیوسن: 71
دریاچه عینک: 354
دریاچه نور: 72، 78، 80
دریاسر: 53
دریاکنار: 54
دریای آزف: 69، 78
دریای خزران- خزر
دریای خزر، تاریخ مختصر دریائی شمال (کتاب):
474
دریای سیاه: 69، 192، 362، 664
دریای شمال: 386
دریای طبرستان: 68
دریای طیلسیان: 503
دریای قفقاز: 519
دریای کاسپین: 34، 68
دریای گرگان: 503
دریای مازندران- خزر
دزدرو: 52
دزدکسو: 52
دزدلیم: 52
دزدی قلعه: 45
دژ اسماعیلیان: 527، 528
دستخط: 577، 578
دستخط کچا- دستخط محله کچا
دستخط محله: 201
دستخط محله کچا: 569
دستک: 43، 95، 98، 99، 138، 166، 221، 222، 312، 313، 475
دشتاب: 68
دشتانسر: 44
دشت دامن: 44
دشت رز: 47
دشت علم: 53
دشتک: 49
دشتگان: 48
دشت گرگان: 520
دشت میان: 44
دشتویل: 47، 555
دشمن کرده: 43
دعاکوه: 575
دعوای لات: 48، 54
دعوی‌سرا: 49
دعوی لات- دعوای لات
دفراز: 47، 517، 525، 555
دکان بیجاری: 44
دکتر حشمت: 222، 576
دکستریت، ریموند: 458
دگا: 497
دگاسر: 48
دگامیان: 555
دگرمیان: 555
دگرمانکشی: 43
دلاک محله: 40، 48
دلاواله، پی‌یترو: 485
دلچه: 46
دلخوش فومنی، محمد حسن: 679، 680
دلدیم بزرگ: 47
دلدیم کوچک: 52
دلفک- درفک
دله‌خانی: 51
دلیجان: 44، 49، 53، 306، 575
دلیچای: 60
دلیک: 495
دلیم: 43
دلیوندان: 50
دماجان‌کش: 555
دماوند: 668
دموچال- گلچال
دمیراوغلی‌کش: 43
دن، رود: 190، 653
دنبالده: 48
دنباوند: 481
دنگایه: 53
دوآب: 49
دوآبر، جویبار: 173
دوآب مردخ: 46
دوازده تن: 569
دوال کوه: 51
دوراهیل: 45
دوباج: 47
دوبخشر: 51
دوبرادران: 576
دوبود، آ: 507
دوپردان: 495
دوپلان: 294
دوپلانول، گزاویه: 319
دوتورسر: 315
دوچی‌پای بست: 47
دودده: 45
دوربیجار: 529
دورود: 60، 290، 311
دوسالده: 48
دوستکوه: 49
دوسلان: 47
دوسلدورف: 506
دوسید: 577
دوشنبه‌بازار: 492، 659
دوشه: 634
دوکوزنین: 519
دوگاهه: 576
دوگل: 49
دوگل‌سرا: 49
دوگور: 50، 577
دولاب: 37، 668
دولاب بیلمان: 482
دولاپارت: 585، 587
دولاگوابر: 49
دولبره: 48
دولبین: 45
دولت‌آباد: 46، 47، 509
دولت چال: 46، 47، 509
دولت نادر شاه افشار (کتاب): 490
دولتنگ: 45
دولت و حکومت در ایران (کتاب): 319
دولکوه: 44
دوله زمین: 45
دوله‌سر: 45
دوله کری: 45
ص: 715
دوله کوه- دولکوه
دوله ملال: 578
دومورگان، ژاک: 479، 519، 520، 521، 524
دومورگان، هانری: 479، 520
دونیا، رود: 191
دووازن، ژان: 248
دوه‌تروئیتی: 621، 622
دهبنه: 52، 53، 567
دهبنه اسلام‌آباد: 46
دهجان: 53
دهخدا، علی اکبر: 635
دهسر: 43، 46، 52، 53، 577، 578
دهشال: 38، 43، 202، 495، 575، 669
دهکا: 575
دهکده امامزاده: 659
دهکده بندبن: 551
دهکده ساحلی: 44
دهکده قدس: 49
دهگاه: 43، 52
ده مردسرا: 46
دهنده: 50
دهنه‌سر: 160، 192
دهنه سرسپیدرود کهنه: 43
دهنه سر شیجان: 46
دهنه سیاه‌درون: 45
دهنه کهنه سفیدرود: 166
دیاپیری: 66
دیاربکر: 37
دیارجان: 52
دیار ربیعه: 37
دیاکونوف، ا. م: 34، 479، 481، 592، 611، 612، 636
دیالمه- دیلمیان
دیانسر: 44
دی‌بیده: 520
دیراگری: 45
دیزبن: 53، 203، 315
دیزچه: 507
دیزکوه: 48، 201
دیزگاه: 45
دیزگاه محله: 45
دیزلی: 49
دیسام: 208
دیسام بزرگ، رود: 216، 222، 223
دیسام، رود: 166، 174، 175، 216
دیسام کوچک، رود: 216، 222
دی‌گاه: 479
دیگ‌لی: 45
دیگه‌سرا: 44
دیلج محله: 44
دیلم: 35، 36، 478، 482، 483، 484، 489، 503، 504، 611، 613
دیلمان: 35، 36، 37، 38، 39، 52، 73، 74، 75، 76، 81، 83، 302، 311، 314، 353، 382، 395، 402، 403، 415، 434، 444، 451، 454، 458، 460، 478، 481، 487، 492، 493، 494، 495، 496، 498، 499، 511، 527، 534، 538، 549، 553، 555، 566، 571، 576، 598، 668
دیلم بیجار: 202
دیلمستان: 481، 482، 483، 484
دیلمعده: 47
دیلم کوه: 595
دیلمیان: 482، 484، 557، 595، 613
دیلمی رزمخواه، غلامحسین: 681
دیله: 43
دیلیک: 486
دیمابن: 49
دیماجانکش: 48، 498، 537
دیماسرا: 52
دیمکوه: 203
دیناچال: 44، 54، 153، 155، 486، 488، 492، 497
دیناچال، رود: 151، 154، 234، 245
دینارود: 36
دیوان اشعار گیلکی: 572
دیودره: 40، 49
دیودورسیسیلی: 611، 612
دیورش: 47
دیورود: 47، 49، 528، 555
دیورود سی‌پل: 537
دیوشل: 53، 203، 499، 578
دیوشل پشته: 53
دیوگاه: 59
دیولافوا: 519
دیولیس: 63
دیوه‌که: 479
ذ
ذاکله‌بر- زاکلی‌بر
ذالکوه: 52
ذکاء، یحیی: 482
ذوالپیران: 51، 577
ذیل جامع التواریخ (کتاب): 484
ذیلک: 300
ر
رابینو، ه. ل: 345، 346، 352، 488، 494، 495، 496، 497، 503، 527، 558، 559، 560، 561، 562، 563، 564، 565، 566، 567، 568، 569، 570، 571، 572، 573، 575، 577، 578
راجعون: 47
راجیر: 50
رادار پشته: 52
رادار کومه: 53
رادار محله: 179
رادمنش، دکتر رضا: 673، 674
رازین، استنکو: 490
راسته خاله: 195، 340، 475
راسته کنار: 46، 47، 50
راسته کنار پسیخان: 51
راشه تاسن: 498
رافعی: 612
رامبد، هلاکو: 676، 677، 678، 679، 680
رامسر (سخت‌سر): 61، 148، 180، 181، 182، 339، 554
ص: 716
ران- اران
رانکو- رانکوه
رانکوه: 38، 487، 488، 489، 492، 493، 494، 495، 496
راولینسن، جورج: 478
راوندی، مرتضی: 471
راه‌آهن رشت به پیربازار: 493
راهدارخانه: 52
راه‌سران: 49
راهی‌جان: 53، 54
رایناخ، س: 507
رباب چال: 51
ربیع محله: 201
ربیعه- دیار ربیعه
رتکویچ: 249
رجائی، دکتر عبد الحمید: 108
رجاکل: 47
رجب‌سرا: 53
رجورازبرم: 52
رجه‌سر: 498
رجه‌سرا: 49
رحمت‌آباد: 38، 40، 47، 352، 480، 488، 494، 497، 498، 511، 517، 525، 527، 529، 537، 538، 555، 567، 668، 669، 682
رحمت‌آبادی، میرزا محمد علی خان: 669، 671
رحمت سمیعی، غلامرضا: 671، 672، 673
رحیم‌آباد: 48، 49، 53، 180، 201، 236، 300، 302، 309، 315، 493، 507، 521، 527، 528، 537، 576
رحیم‌آبادی، معصومه: 521
رحیم محله: 43
رزان: 49
رزدار: 44
رزدارستان: 44
رزدره: 52، 576
رزک: 535، 538، 555
رزگردن: 49
رزه: 45
رزه‌کند: 48
رزین دول: 44
رزینه، استنک: 653
رژیم انگور- پرتقال- لیمو (کتاب): 465
رسائی، داوود: 636
رستم: 525
رستم‌آباد: 47، 48، 71، 74، 84، 90، 173، 174، 179، 246، 279، 307، 308، 315، 319، 389، 394، 402، 407، 433، 438، 442، 455، 536، 538، 554، 565، 576، 585، 587، 588، 608، 616، 669
رستم‌خانی: 48
رستمدار: 503
رستم قلعه: 506، 507
رستم محله: 45
رسمجی: 45
رسورسی، وادوی: 249
رشت: 37، 39، 40، 42، 45، 47، 70، 74، 90، 91، 92، 95، 101، 107، 108، 109، 110، 112، 113، 114، 115، 121، 123، 124، 125، 126، 128، 129، 131، 132، 133، 135، 138، 144، 158، 160، 163، 166، 199، 200، 201، 203، 208، 211، 217، 218، 219، 222، 225، 226، 227، 230، 237، 249، 264، 265، 270، 272، 279، 284، 286، 290، 295، 297، 298، 299، 300، 301، 302، 305، 307، 308، 314، 315، 318، 327، 329، 340، 343، 345، 348، 349، 352، 353، 354، 355، 375، 380، 381، 382، 384، 389، 392، 393، 394، 396، 400، 401، 404، 406، 407، 416، 417، 419، 421، 423، 424، 431، 433، 434، 438، 441، 445، 447، 449، 450، 451، 452، 453، 454، 456، 458، 465، 467، 471، 475، 478، 483، 486، 487، 488، 489، 490، 491، 492، 494، 499، 536، 548، 549، 551، 553، 554، 555، 559، 560، 563، 566، 569، 571، 576، 579، 594، 680، 681، 682، 683، 686
رشت‌آباد: 46، 300، 312
رشته‌رود: 48
رشتی: 47، 537
رشتی، سید اسحق: 675
رشتی، سید مرتضی: 671
رضائیه- ارومیه
رجابیجار: 202
رضا خان- رضا شاه
رضا شاه: 486، 492، 498، 532، 550، 553، 554، 664
رضا محله: 49، 180، 54
رضوانده- رضوانشهر
رضوانشهر: 40، 44، 54، 200، 201، 203، 219، 229، 236، 303، 375، 479، 495، 566، 567، 570، 572، 682، 686
رضی‌نسا: 51
رعیت محله: 53
رفتگی: 50، 202
رفوه چاه: 46
رفیع، حاج آقا رضا- قائم‌مقام الملک
رفیع شریعتمدار: 495
رکن الدین خور شاه بن علاء الدین: 521
رکن‌سرا: 47
رکوع: 45
رمشایه: 48
رمضان بکنده: 207
رمضان بیجار: 53
رمضان پورنرگس، قاسم: 685، 686
رمضانی، حنیفه: 677، 678
رمضانی خورشید دوست، رضا: 682، 683، 686
رناسک بن: 47
رنجبر چوبه، محمد تقی: 683، 684، 685، 686
رندل: 45
رنده‌سر: 45
رنگال: 52
رنگرج محله: 45
رنگون: 632
رنگی‌رود: 52
رواجیر: 47، 297، 301، 302
ص: 717
رواسانی، دکتر شاپور: 319
روبرابر: 52
روبرک: 52
روبنج: 35، 36
روته: 60، 290، 299
روح اللّه: 576
روحی، احمد: 667
رودآباد: 47
رود ارس- ارس
رود اسپند- اسپند
رود اشمک: 99، 100
رود انزلی: 554
رودبار: 35، 38، 39، 40، 41، 42، 47، 48، 52، 54، 72، 73، 74، 75، 76، 84، 85، 90، 124، 129، 133، 134، 135، 136، 138، 169، 171، 172، 173، 175، 176، 201، 203، 233، 242، 265، 279، 292، 293، 298، 299، 300، 307، 311، 314، 315، 318، 319، 356، 360، 374، 375، 384، 385، 390، 392، 394، 396، 399، 401، 402، 403، 415، 419، 420، 421، 424، 426، 429، 432، 433، 438، 440، 441، 442، 447، 449، 450، 455، 458، 460، 465، 480، 483، 484، 489، 492، 494، 495، 497، 509، 516، 517، 524، 527، 529، 534، 535، 536، 538، 555، 563، 564، 568، 573، 576، 579، 585، 587، 588، 616، 627، 646، 647، 668، 669، 677، 678، 679، 680، 681، 682، 683، 684، 685، 686
رودبار الموت: 35، 36، 483، 486
رودبار جیره: 51
رودبار دهسر: 48
رودبار زیتون- رودبار
رودبارسرا: 44، 45، 52، 158، 161، 201
رودبارک: 49، 574
رودبارکی: 46، 577
رودبرده: 46، 563
رودبنه: 52، 53، 499، 578، 669
رودپشت: 44، 46، 201، 202، 685
رود پیربازار: 101، 102، 103، 345، 384
رود پیش: 51
رود تنیان: 229
رود حسن دیرمانی: 80
رود حویق: 95
رود خالکائی: 210
رود خان بار: 535
رودخانه: 47، 576
رودخانه بوسار: 160
رودخانه بهمبر: 345
رودخانه تمیجان: 550
رودخانه سیم‌جو: 552
رودخانه لاهیجان: 245
رودخانه لومیر- لومیر
رود راسته خاله: 101، 102
رود رزه: 80
رودسر: 39، 40، 42، 44، 47، 48، 49، 91، 93، 118، 128، 129، 133، 136، 179، 180، 203، 233، 236، 270، 279، 286، 299، 302، 307، 312، 313، 315، 319، 355، 356، 383، 393، 396، 406، 451، 471، 487، 488، 192، 493، 496، 499، 502، 507، 527، 537، 538، 550، 551، 558، 559، 561، 562، 564، 566، 569، 571، 572، 574، 576، 578، 579، 604، 625، 652، 668، 669، 678، 680، 682، 683، 684، 685، 686
رود سوسه روگاه: 101، 103
رود سیاه درویشان: 101، 103
رود سیاهکل: 90
رود سیاه مزگی: 101
رود شنبه‌بازار: 101، 102، 103
رود شیرآباد: 94
رود غازیان: 102
رود قره‌سو- قره‌سو
رود قزل اوزن: 72
رود قلعه رودخان: 229
رود کل: 46
رود کنار: 46
رود گوابر: 48
رود ماسوله: 80
رود میانه: 49، 54
رود نهنگ روگاه: 101
رود هرزویل- هرزویل
رود هنده خاله: 101، 102، 103
روذبار- رودبار
روراور: 577
روزنامه اطلاعات: 339
روزنامه داریا: 674
روزنامه کیهان: 347
روزنامه نقش قلم: 345
روس- روسیه
روستای آقا سید شریف ورزلات: 576
روستای امام: 534
روستای پیری: 576
روستای پیله‌داربن: 551
روسیه: 67، 133، 196، 343، 345، 347، 352، 377، 486، 488، 490، 498، 503، 507، 520، 522، 549، 551، 554، 645، 646، 649، 650، 652، 653، 655، 658، 662، 667
روشن‌آبسر بالا: 49
روشن‌آبسر پائین: 49
روشن دغن: 154
روشنده: 44، 200
روگا: 451
روم: 35، 37، 653
روم دشت: 49
روهام بیک محله: 45
رویان: 481، 503
رویش- سوگراه، مهندسین مشاور: 249
رهبری املشی، محمد مهدی: 684، 685، 686
رهربرن، کلاوس: 37
رهنمائی، دکتر محمد تقی: 341، 369، 471
رهنما محله: 45
ری: 35، 36، 481، 483، 484، 503
ریاب: 49
ریپرژ: 378
ریچارد، ای: 249
ریچاردز، فردریک چارلز: 569، 664، 665
ص: 718
ریحان شاه: 34
ریزه‌مندان: 44
ریسن: 49
ریشار فرانسوی، ژول: 240
ریک: 45
ریک حویق: 45
ریگ ودا (کتاب): 622
رینچ محله: 44، 201
رینه: 577
ز
زاد اسپرم (کتاب): 616
زارم کلایه: 43
زازل: 48
زاکام: 52
زاکلی‌بر (زاکله‌بر): 179، 199، 202، 222، 223، 224، 249، 558
زاگرس: 505، 509، 510، 512، 516، 621، 663
زانوسرا: 52
زاولستان: 37
زاهدان: 124، 144
زاهدی، مهندس فرید: 248
زبان خوراکیها (کتاب): 398
زبران: 49
زرابچه: 44
زراکی: 49
زربیجار: 200، 575
زربیل: 45
زرچوب: 208، 227، 237، 329، 348
زرچه‌سرا: 52
زرخان‌لات: 49
زردشت: 524، 525
زردکش: 47
زردلجه: 51
زردول: 44
زرکام: 50، 51
زرکلام: 49
زرگر چشمه: 526، 538، 555
زرگری، دکتر علی: 427
زرگریوردی: 45
زرگوش: 54
زرمی: 45
زرند: 39
زرنگ محله: 46
زروان: 45
زروانیان: 584
زره‌ژیه: 43
زرهونی: 45
زری: 45
زریاب، دکتر عباس: 595
زرین دشت: 51
زرین‌کوب، دکتر عبد الحسین: 503، 504
زرینه کوه: 522
زعفان‌دهنده: 50
زغه روبار، رود: 159، 161
زکابر: 47
زمان محله: 45
زمری: 45
زمزم: 329
زمزمه: 262
زمیدان: 53، 202، 203
زمیدان‌سرا: 53
زنجان: 35، 38، 39، 40، 72، 73، 76، 85، 144، 163، 185، 242، 247، 495
زنجیر آستانه: 572
زنجیل آقا سید علی: 572
زندانه: 44، 303
زنده‌کش: 45
زندیه: 548، 607
زنش دره: 52
زنگان: 483
زنگرو: 306
زنگول‌بره: 49، 54
زنگوله: 45
زنوز: 480
زوپان- فلاخن
زودل: 51، 306
زورزمه: 49، 575
زور زومه- زورزمه
زولوآب: 478
زهنده: 46
زیارتگاه: 52، 561
زیارخانی‌لات: 496
زیاریها- آل زیار
زیار: 49، 528
زیاز محله: 49
زیان دشت: 51
زیباکنار: 47، 431، 499
زیحون بره: 48
زیده: 202، 497
زیده بالا: 40، 51
زیده پائین: 51
زیدی: 49
زیدیه: 482
زیرده: 43، 46، 200
زیزاکش: 52
زیکسار- زیگسار
زیگسار: 50، 487، 577
زیگل، رود: 159
زیل بره: 496[665]
کتاب گیلان ؛ ج1 ؛ ص718
زیلیکی، رود: 166، 174، 175، 225، 237
زیمسار: 50
زینب بیجار: 529، 554
زینت السلطنه: 650
زین پشته: 52، 75، 76
زیویه: 584
ژ
ژاپن: 260، 386، 534، 535، 538، 667
ژروم: 660
ژنرال محمد تقی خان: 655
ژوبر، پ. آمده: 647
س
ساتراپ: 34
ص: 719
ساحلی جوکندان: 44
ساختمان شیلات صیدگاه دهنه سر سفیدرود: 53
سادات امیر کیایی- سادات کیایی
سادات زیدی کیائی: 551
سادات کیایی: 567، 569، 572
سادات متقدمه گیلان (کتاب): 568
سادات محله: 50، 52، 53
سادات محله: 50، 52، 53
سادات محله بارکوسرا- بارکوسرا
سادات محله کوشله‌شا- کوشال شاد
سادات مرعشی: 575
سادات ملاطی: 569
سارسر: 49، 53، 54
سارگون: 511
سارم: 49
سارمه: 50
ساری: 143، 144، 185، 242، 294، 506، 507
ساری‌چم: 48
ساری گامیش: 185
سازمان آب منطقه‌ای شمال: 248، 249
سازمان آب منطقه‌ای گیلان- شرکت سهامی آب منطقه‌ای گیلان
سازمان آب و برق منطقه‌ای سفیدرود: 242، 245، 249
سازمان آب و برق منطقه‌ای شمال: 219
سازمان آب و برق منطقه سفیدرود: 241
سازمان آب و برق منطقه شمال: 242
سازمان اتکا: 227
سازمان انرژی اتمی: 249
سازمان برنامه و بودجه: 210
سازمان برنامه و بودجه استان گیلان: 248
سازمان تحقیقات شیلات انزلی: 249
سازمان تعاون استان گیلان: 685
سازمان حفاظت محیط زیست ایران: 198، 244، 249، 340، 345
سازمان خواروبار جهانی (فائو): 249، 281، 282، 283، 284، 285، 286
سازمان ملل متحد: 108
سازمان میراث فرهنگی: 536، 537
سازمان هواشناسی جهانی: 108
سازمان هواشناسی کل کشور: 111، 126، 128
ساسان‌سرا: 44، 201
ساسانی- ساسانیان
ساسانیان: 34، 35، 479، 481، 483، 503، 508، 520، 522، 525، 535، 548، 557، 595، 613، 619
ساغری‌سازان: 560
ساقی مزار: 562
ساکی، علی محمّد: 527
سالاراسعد، حسین: 676
سالارجوب: 222، 223
سالاریان: 484
سلامین: 651
سالان سر: 48
سالستان: 43، 46، 174
سالکده: 43، 577
سالک معلم: 51، 577
سالکو: 202
سالو محله: 49، 576
سامان سر: 193، 195
سامانیان: 482، 483، 484، 507
سام میرزا: 490
سامی: 510
ساوج بلاغ: 503
ساوه: 38، 39، 40، 495، 668
سایبان شاه: 34
سایت مایکروویو: 48
سئون سر: 45
سبزعلی‌سرا: 53
سبزه قوا: 577
سبزه میدان رشت: 578
سبزه میدان لنگرود: 551
سبلان: 479
سپردان: 40، 48، 52، 201
سپنت ارمئیتی: 620، 621
سپهدار اعظم- سردار منصور
سپهرپشت: 53
سپیدازه: 634
سپیدرود- سفیدرود
ستارآباد: 53
ستاری، محمّد: 679، 680
ستوده، دکتر منوچهر: 36، 475، 482، 496، 507، 508، 528، 558، 567، 595
ستوم: 45
سجاره: 49
سجستان شاه: 34
سجوبسر: 49
سجیدان: 49
سجیران: 49، 267، 268، 496، 498، 575
سحرخیز محله: 53
سحرود: 483
سخانیان: 538، 555
سخت‌سر- رامسر
سد انحرافی کوچک رشت: 208
سد پسیخان: 218، 227
سد تاریک: 147، 210، 537
سد سفیدرود: 57، 74، 129، 138، 163، 169، 170، 172، 173، 176، 208، 210، 214، 220، 231، 232، 233، 237، 245، 246، 247، 248، 249، 304
سد سنگر: 147، 175، 211، 214، 216، 218، 222، 223، 225، 226، 227، 230، 245، 249، 354
سد طالقان: 231
سد قوام: 223
سد گله‌رود: 226، 230، 231، 237
سد مخزنی سفیدرود: 208، 210، 242، 245
سد منجیل: 74، 90، 166، 208، 315
سده: 46، 300
سراب: 479
سرابان: 166، 231، 232، 247
سرابند: 45
سراجار: 53، 202
سرارود: 52
سراش: 53
سراکه: 44
سراگاه: 45، 577
سراگوابر: 49
سرالیوه: 43
ص: 720
سراوان: 37، 46، 160، 321، 487، 492، 576
سروارسو: 49
سرایدشت: 49
سربند: 39
سرتربت: 48، 558، 569
سرتله: 49
سرتوق تیمور: 484
سرتیپ‌پور، جهانگیر: 113، 249، 471، 476، 489، 677، 678، 679
سرچشمه: 53، 312
سرخانی: 49
سرخشکی: 46
سرخن، جویبار: 173
سرخه سنگان: 44
سرداب: 52
سرداب خانه پشت: 45
سرداب هونی: 45
سردادور، حمزه: 483
سردارآباد: 52
سردار اسعد، علی قلی خان: 669، 670
سردار جنگل (بخش): 40، 51
سردار جنگل (کتاب): 491
سردار معتمد: 670، 673، 674
سردار منصور، فتح الله خان: 492، 660، 670، 675
سرداوین: 44
سرددره: 293
سردسرشاهی‌جان: 52
سردشت: 52، 632، 634
سرزمین گیلان (کتاب): 478، 479، 486، 493
سرشکه: 53
سرف: 81
سرفراز، علی اکبر: 535
سرفریرود: 47
سرک: 44
سرکشیک‌زاده- اتحاد، کاظم خان
سرکله: 48
سرگله: 40
سرلیل: 54، 493
سرمستان: 49
سرمل: 48
سرنا، کارلا: 345، 346، 352، 649
سروش، عیسی: 61
سروندان: 46، 576
سریلانکا: 314
سزیرود: 49
سسطلان: 51
سسمس: 50، 577
سه‌مس- سسمس
سطلان: 202، 203
سطل‌سر: 53، 202
سعدی، مصلح الدین: 519، 646
سعید تربه: 574
سعیدی، علی اصغر: 663
سغد: 616
سفرنامه استرآباد، گیلان و مازندران (کتاب): 345
سفرنامه اورسل (کتاب): 660
سفرنامه جغرافیای گیلان و مازندران (کتاب): 345
سفرنامه شمال (کتاب): 488، 578
سفرنامه مازندران و استرآباد (کتاب): 568
سفرنامه مکنزی (کتاب): 488
سفرنامه ملگونف به سواحل جنوبی دریای خزر (کتاب):
488، 494، 558، 560، 652
سفرنامه ناصر خسرو (کتاب): 482
سفرنامه نواحی شمال ایران (کتاب): 652
سفری به دربار سلطان صاحبقران (کتاب): 646، 653
سفندارمز- سپنت ارمئیتی
سفید اربن: 40، 48، 575
سفید استونه- آستانه سفید
سفید تمش‌رود: 486، 487
سفیدخانی: 51
سفید دشت: 44
سفیدرود: 34، 36، 37، 48، 57، 60، 61، 62، 69، 70، 71، 72، 73، 74، 75، 76، 77، 81، 84، 85، 87، 89، 90، 91، 93، 95، 97، 98، 99، 100، 101، 117، 118، 121، 126، 129، 136، 147، 148، 158، 160، 161، 162، 163، 165، 166، 167، 168، 169، 170، 171، 172، 173، 174، 175، 176، 177، 179، 183، 192، 194، 197، 199، 200، 204، 205، 206، 207، 208، 211، 212، 213، 214، 215، 216، 219، 220، 221، 222، 223، 224، 225، 226، 228، 229، 230، 231، 232، 233، 234، 236، 237، 239، 240، 241، 242، 243، 245، 246، 247، 248، 249، 270، 275، 279، 299، 300، 304، 312، 313، 318، 319، 340، 362، 363، 375، 376، 383، 385، 390، 392، 396، 401، 403، 406، 408، 419، 420، 421، 424، 426، 429، 433، 434، 438، 441، 442، 444، 447، 455، 460، 470، 475، 482، 487، 493، 495، 503، 521، 527، 529، 534، 537، 538، 549، 563، 571، 646، 652، 661
سفید سنگان: 45، 51، 299
سفید کتله: 299
سفید مزگی: 51
سقالکسار: 47، 201، 203
سکاچا: 46، 576
سکام: 44
سکاها: 479، 480، 516، 534
سل: 92
سلاجان: 53
سلاکجان: 49
سلج‌چال: 49
سلجوقی- سلجوقیان
سلجوقیان: 484، 548، 595
سلسله جبال البرز- البرز
سلسله کیائیه: 572
سلش: 52
سلطان‌آباد- اراک
سلطان باباحاجی: 570
سلطانبر: 47
سلطان برزکوه: 570
سلطان پیر حسن: 577
سلطان حسام الدین بن امیره علاء الدین اسحاقی:
497
ص: 721
سلطانسرا: 49، 54
سلطان سید احمد: 573
سلطان سید محمود: 570
سلطان سید نیکی: 573
سلطان سیناکی: 573
سلطان غریب بنده، سید امین: 570
سلطان محمّد: 562
سلطان محمّد خدابنده: 489
سلطان محمّد کیا: 569
سلطان محمود شاه دینوری: 570
سلطان مرادی: 54، 203
سلطان میرزا علی: 569
سلطان هاشم: 569
سلکی‌سر: 47، 201
سلوش: 54
سلوکی: 524
سلوکیان: 34
سله‌سر محله: 576
سله مر: 45
سله مرز: 51
سله یوردی: 45
سلی: 43
سلیم‌آباد: 44
سلیمان بن عبد الملک: 482
سلیمان چپر: 49
سلیمان خان قاجار: 495
سلیمان داراب: 492، 571
سلیمان داراب بالا: 47
سلیم چاف: 43، 200
سلیمی، ستار: 517
سمام: 48، 54، 487، 493، 536، 538، 555، 669
سمام پشته: 575
سمک عیار (کتاب): 595
سمنان: 38، 143، 144، 513
سمندق: 194، 195
سمور، رود: 183
سموش، رود: 179، 180، 181، 234
سمیران: 484
سمیعی، حسین: 681
سمیعی، عطاء الله: 672، 673
سمیعی، علی قلی: 678، 679، 680
سمیعی، غلامرضا: 649
سمیعی، میرزا حسین خان- ادیب السّلطنه
سنابند: 45
سن‌پطرزبورگ: 650، 656
سنجد دره: 526، 538، 555
سند: 33، 34
سندس: 47، 533، 538، 555، 576
سندیان: 44
سندیکه: 44
سنسکریت: 613
سنگاچین: 44، 474، 486، 575
سنگان: 87
سنگ بست امامزاده: 578
سنگ بن: 52
سنگ بنگ: 49
سنگ بیجار بست بهمبر: 50
سنگتاش: 54
سنگ جوب: 50
سنگده: 44
سنگده بالا: 44
سنگده پائین: 44
سنگر: 45، 46، 160، 162، 210، 231، 265، 295، 563، 576، 669، 682
سنگر تازه: 246
سنگر قدیم: 246
سنگرود: 47، 265، 266، 290، 292، 293، 294، 299، 301، 311، 315، 577
سنگ‌سر: 52
سنگ‌سرا: 45، 53
سنگ سرک: 48
سنگسرود: 49
سنندج: 110، 144، 308
سواژیه: 43
بوئه‌چال: 44
سوباتان: 45، 353
سوبرارون: 576
سوتاپارا: 45
سوت گوابر: 52
سوته‌کش: 44
سوحاجر: 45
سوخته‌کش: 49
سوخته کوه: 43، 52، 202، 315، 578
سوخته کیش: 40، 48
سوخته لوله: 47
سوراپشت: 45
سوراخانی: 480
سورچان محله: 49
سورخانی: 576
سورشفیع‌لات: 48
سورکوه: 48
سورم: 50
سوریه: 381، 432
سوژایه: 43
سوست: 45، 577
سوستان: 53، 202، 578
سوسر: 197
سوسرا: 52
سوسر روگا: 195، 197، 340، 475
سوسف: 48، 575
سوقه: 47
سوکوتی: 575
سوگراه- مهندسین مشاور سوگراه- گید
سوگوابر: 49، 53
سولاک، رود: 183، 188
سول‌سرا: 49
سولکابن سفلی: 49
سولکابن علیا: 49
سولکابن وسطی: 49
سولیسین: 185
سوماموس: 575
سومر- سومریان
سومریان: 473، 508، 636
سهامی، دکتر سیروس: 478، 520
سه برادران- سوبرارون
سه پستانک: 48، 537
سه چکه: 52
سهراب محله: 43
سهروردی، شهاب الدین محمد: 664
ص: 722
سه‌سار: 50، 54، 201
سه‌شنبه: 50
سه کوره: 47
سهل: 482
سیا استلخ- سیاه اسطلخ
سیابکون: 51
سیاچال- سیاه‌چال
سیا خاله سر- سیاه خاله سر
سیا درویشان- سیاه درویشان
سیارستاق: 49، 493، 561، 576، 669
سیارستاق ییلاقی: 49
سیارودخان: 340
سیاکشیم، آبگیر: 196
سیا گوراب: 578
سیاگیل: 595
سیاوان محله: 49
سیاوش: 635
سیاوی: 50
سیاویچال: 45
سیاویزان: 340
سیاه‌استخر: 48
سیاه اسطلخ: 47، 50، 569
سیاه اسطلخ سقط الملک: 46
سیاه اسطلخ میرزا ربیع: 46
سیاه بلاش بالا: 44
سیاه بیجار: 52
سیاه بیل: 44، 45
سیاه بیل محله: 229
سیاه پشت: 45
سیاهپوش: 304، 305
سیاه پیران کاشانی: 51
سیاه پیران کسمائی: 51
سیاه تن: 50
سیاه جعفر: 45
سیاه‌چال: 49، 498
سیاه چوره: 81
سیاه چولافت: 202، 203
سیاه خاله سر: 44، 154، 196، 201
سیاه خانی: 52
سیاه خلک: 48
سیاه خونی: 51
سیاه درویشان: 50، 159، 194، 195، 197، 229، 300، 340
سیاه درویشان، آبگیر: 197
سیاه درویشان، رود: 160، 196
سیاهدره: 538
سیاه دشتبن: 48
سیاه دول: 44
سیاه دوله: 44
سیاهدهن: 39
سیاهرود: 48، 60، 61، 76، 90، 158، 160، 161، 162، 166، 174، 175، 195، 205، 217، 225، 226، 227، 488، 496، 577
سیاه‌رودبار: 495
سیاهرود پشته: 576
سیاهرود کنار: 47
سیاه سر: 52
سیاه شکوه: 49
سیاه صوفیان: 46
سیاه کاربن: 52
سیاه کت: 45
سیاه کرد گوابر: 53
سیاه‌کش: 49، 51، 53
سیاه‌کشان: 49
سیاه‌کش‌سرا: 49
سیاه کشیم: 195، 197
سیاهکل: 38، 39، 51، 52، 61، 91، 95، 174، 201، 203، 302، 303، 307، 313، 356، 415، 434، 441، 493، 495، 499، 534، 549، 553، 559، 561، 576، 577، 607، 669، 682
سیاهکلده: 53
سیاهکلرود: 49، 498، 571، 576، 669
سیاهکل محله: 52، 559
سیاهکله‌رود- سیاهکلرود
سیاه کوچه: 43، 575
سیاهکوه: 44، 48، 50، 555، 564، 575
سیاهگل: 45
سیاه گل چال: 49
سیاه گلوندان: 47
سیاه گوراب بالا: 53
سیاه گوراب پائین: 53
سیاه لات: 49، 54
سیاهلرز: 44
سیاه مرد: 44
سیاه مرز گوابر: 48، 54
سیاهمزگی: 51، 684
سیاهمزگی، رود: 160
سیاه مکان: 44
سیاه منسه سربالا: 54
سیاه منسه سرپائین: 54
سیاه ورود: 51
سیاه وزان: 44
سیاهونی: 45
سیبری: 69، 78، 112، 121، 133، 191، 270، 356، 476
سی‌بستان: 45
سیبلی: 43، 92، 310
سیبن: 48، 525، 537، 555، 575
سیبون- سیبن
سی‌پل: 49، 507، 521
سیتها: 477
سیج: 43
سیحون: 481، 507
سیخبن: 51
سیدآباد: 51
سید ابراهیم: 575، 578
سید ابو القاسم حمزه: 565
سید ابو جعفر- آقا سید ابو جعفر
سید ابو جعفر ثایری: 571
سید ابوذر: 569
سید ابیض: 571
سید اجاقی: 577
سید احمد- سلطان سید احمد
سید احمد یمنی: 571
سید اسکندر: 569
سید اسماعیل: 560، 572
سید امیر سلطان: 575
سید امیر کیا: 572
ص: 723
سید امیر کیا، بقعه قدیمی: 578
سیدان: 47
سد پیجان: 576
سید تقی محله: 202، 203
سید جلال الدین: 570
سید جلال الدین اشرف: 561، 571، 573، 575، 578
سید جمال الدین روحی: 573
سید حاجت: 568
سید حسن: 569
سید حمیده خانم: 576
سید حوری: 578
سید حیدر: 569
سید خاور: 569
سید خاوری لنگرودی، میرعلینقی: 684، 685، 686
سید خرّم‌کیا: 551، 575
سید خلر: 575
سید خورکیا: 568
سید خیر الانام: 576
سید رسول: 578
سید رضا علی: 563
سید رضی بن الحسینی الباشکجانی: 573
سید زین العابدین: 573، 574
سید سرا: 51، 202، 571
سید سرا بزرگوار: 571
سید شرفشاه، بقعه: 566، 572
سید صالح: 569
سید صفی الدین: 572
سید صلاح الدین: 574
سید عباس: 572
سید علی: 569
سید علی اکبری: 97، 166، 222، 223، 244
سید علی غزنوی: 572
سید فضل الله: 574
سید فیروزه: 570
سید کاظم: 561
سید کلثوم: 563، 577
سید لر: 45
سید محله: 44، 53، 573
سید محله شیرآباد: 45، 54
سید محمد: 569
سید محمد دوست: 572
سید محمّد رشید: 578
سید محمد کیا: 569
سید محمود: 573، 574
سید مظفر: 569
سید موسی: 569
سید مولاجان: 577
سید مهدی قلی: 678
سید میرمنصور نامی: 572
سید نجم الدین: 577
سید نسا: 577
سید نصیر: 572
سید نصیر علی کیا: 572
سید نیکی: 573
سید وارستان: 201
سید هاشم: 565
سیده بانو: 572
سید یوسف: 569[666]
کتاب گیلان ؛ ج1 ؛ ص723
سید یونس: 569
سیردان: 38، 39
سیزکوه: 53
سیستان: 37، 38، 52، 106، 616، 663، 668
سی‌سرا: 49
سی‌سر علیشارود: 48
سی‌سنگال: 503
سیغ چال: 45
سیکاس: 577
سیکاشی: 52
سیگارود: 53، 578
سیلابکش: 53
سیلان: 386
سیلک: 507، 517، 607، 625
سیلکسر: 300
سیله‌سر: 45
سیمبری خاله: 44
سیم‌جو- سیم‌رود
سیم‌رود: 496، 552
سی و دو مقاله جغرافیائی (کتاب): 109
سیوسرک: 52
سیویر: 48
ش
شاپور اول: 481
شاپور دوم: 611، 613
شاتوک: 206
شاخرز: 159، 160، 161، 162، 210، 216، 217، 218، 225، 227، 229
شاخرز، سد: 218
شاخرز، کانال: 218
شاخصی، حسن: 685، 686
شادبندری: 43
شادخال: 51
شاد دول: 51
شاد دهسر: 53
شادقولا: 43
شاد کلایه- کیاکلایه
شادکوه: 44
شادگری محله: 45
شادملک بره: 52
شاد میلرزان: 45، 570
شادنشین: 51
شاده‌سر: 53
شاراج سفلی: 49
شاراج علیا: 49
شاردن، ژان: 485، 646
شارسول: 45
شارم: 50، 159
شاطارود: 43
شاقاجی- اسلام‌آباد
شالتوک: 51
شالده: 51
شالکو: 47
شالکه: 44
شالگا: 50
شالگوراب: 202، 203
شالما: 44، 51، 536
شالماکوه: 44
ص: 724
شالور: 566
شاله کل- تالاب امیر کلایه
شالیور: 229
شاندرمن: 40، 44، 54، 59، 66، 72، 92، 129، 136، 159، 163، 219، 229، 470، 486، 494، 497، 564، 578، 669، 680، 681
شانکاور: 44، 497
شانگهای پرده: 44
شانه کاور: 497
شاه آرگیشتی: 478، 509
شاه اسماعیل اول: 489، 549
شاه اولیا: 576
شاه پیر: 534، 538، 555
شاه جان: 526، 538، 555، 575
شاهچراغ (شب‌چراغ): 560
شاه خال: 497
شاه درویشان: 577
شاه‌ده- اسلام‌ده
شاهرود: 51، 55، 57، 60، 62، 64، 73، 76، 85، 87، 89، 117، 129، 135، 165، 167، 169، 170، 171، 172، 173، 174، 176، 210، 247، 299، 300، 304، 470، 475، 480، 484، 487، 524، 526، 668
شاهزاده احمد: 577
شاهزاده اسماعیل: 578
شاهزاده حسین: 576
شاه صفی: 485، 489، 646
شاه طهماسب اول: 37، 484، 489
شاه طهماسب دوم: 490
شاه عباس دوم: 37، 485، 490
شاه عباس: 37، 485، 487، 489، 492، 493، 495، 496، 653، 661، 667
شاه کلایه- شاد کلایه
شاه گل دره: 479
شاه مراد محله: 49، 54
شاه منوآ: 478، 509
شاه میلرزان- شادمیلرزان
شاهنامه (کتاب): 33، 528، 611
شاه نجف: 575
شاه نرگسی: 575
شاهور: 44
شاهی‌سرا: 49، 54
شاهین‌سرا- شاهی‌سرا
شایان، عباس: 503
شبانکاره: 37
شبخوس پهلو: 54
شبخوس‌سرا: 48
شبخوس لات: 48، 52، 54، 179، 575
شبکه گاز: 50
شبه‌جزیره آپشرون- آپشرون
شبه‌جزیره انزلی- بندر انزلی
شبه‌جزیره بالکان- بالکان
شجاع، عبد الغفار: 685، 686
شربیجار: 174
شرشر محله: 44
شرفشاده: 53، 202، 222
شرکت آب منطقه‌ای شمال- شرکت سهامی آب منطقه‌ای گیلان
شرکت آناهیتا: 290
شرکت انتشارات فرهنگی: 36
شرکت ایران راه: 41
شرکت بی‌سیم گاز: 45
شرکت تعاونی تولیدی پرورش ماهی: 47
شرکت تولید کابل سیمکواریکسون رشت: 229
شرکت تولیدی دامپروری پس‌ویشه: 47
شرکت سهامی آب منطقه‌ای گیلان: 98، 200، 203، 232، 241، 242، 248، 249
شرکت سهامی پرورش کرم ابریشم: 51
شرکت سهامی دامپروری سفیدرود: 46
شرکت سهامی شیلات: 198، 212، 249
شرکت سهامی کتابهای جیبی: 482، 491
شرکت سیمان خزر: 315
شرکت سیمانساز: 298، 315
شرکت علمی: 484
شرکت ملی ذوب‌آهن ایران: 290
شرکت ملی فولاد: 293
شرکت ملی نفت ایران: 293
شرکت مؤلفان و مترجمان ایران: 36
شرگا: 479
شرلی، آنتونی: 485
شرمدشت: 49
شرم لنگه: 52
شریفعلی‌سرا: 53
شریفی گوده: 193
شریوش: 528
شستان‌رود (شصتانرود): 575
شش انگزی: 45
ششصدی سیور: 40
ششکل: 43، 200، 575
ششکلایه: 53
ششلو: 53
شصتانرود بالا: 54
شصتانرود پائین: 54
شعار، دکتر جعفر: 482
شعله‌پس: 50، 54
شفارود: 39، 40، 44، 148، 154، 155، 158، 196، 227، 229، 234، 245، 454، 495
شفت: 40، 50، 51، 54، 199، 200، 201، 203، 204، 284، 300، 352، 488، 489، 494، 495، 497، 548، 559، 564، 577، 668، 669، 682، 684
شفت محله: 50
شفیع‌آباد: 49
شفیعی کاس احمدانی، محمد رضا: 685، 686
شکار اسطلخ: 47
شکارسرا: 46
شکاکم: 53
شکال گوراب بالا: 51
شکرباغان: 50، 492
شکرپس: 48، 575
شکرکش محله: 48، 571
شکیرز: 482
شلاش دره: 51
شلقون: 45
شکله بانان: 51
شلمان: 40، 53، 181، 233، 302، 487، 578
شلمان، پل: 179
شلمان‌رود: 177، 179، 180، 181، 199، 205، 221، 222، 224، 234، 245، 496
شلوارکوه: 299
ص: 725
شله ویل: 51
شلیشه: 48، 54
شماخی: 490
شمام: 537، 555، 565
شم‌رود: 166، 175، 216، 219، 222، 223، 224، 245، 249، 493، 496
شمس بیجار: 47
شمشاد: 488
شمشاد پشته: 49
شمشادسرا: 49
شمشک: 60، 74، 75، 76، 182، 290، 293، 300، 306، 308، 314
شنبه‌بازار: 51، 194، 475، 577
شنبه‌بازار روگا: 194، 196، 340
شنبه‌بازار یا پاشاروگا: 340
شندر بالنگه: 48، 54
شنغان- قلعه شنیدان
شوان: 43
شوئیل: 16، 17، 28، 49، 293، 521، 527، 595، 596، 608
شورای نگهبان: 686
شوروی- اتحاد جماهیر شوروی
شوش: 501، 502، 507، 517، 625، 630
شوک: 48، 54، 538، 555
شولک: 48، 498
شولم: 51، 202
شونان: 43
شونده چولا: 43
شویه‌سرا: 52
شهداد: 509
شهران: 47، 534، 535، 536، 538، 555
شهربان- خشتروپان
شهر بیجار: 47
شهرداری آستارا: 309
شهرداری انزلی، بنا: 554
شهرداری رشت: 553
شهرده: 576
شهرستان: 46، 200، 576
شهر سمام: 48
شهرکرد: 144
شهرود: 174
شهسوار- تنکابن
شه‌شال: 578
شهگان: 174
شهمیرسرا: 47
شهیدزاده، عبد الحسین: 533، 537، 538
شیباشی: 292، 315
شیبوف: 345
شیجان: 46، 192، 195، 200، 575
شیجان، رود: 160، 197
شیخ ابو الوجه: 578
شیخ الرئیس ابو علی سینا- ابن سینا
شیخ المشایخ: 571
شیخ المعالی: 577
شیخان: 227، 634
شیخان گفشه: 47
شیخانه‌بر- شیخانه‌ور
شیخانه‌ور: 53، 548، 573
شیخ پیر محمود: 578
شیخ تاج الدین ابراهیم- شیخ زاهد گیلانی
شیخ تاج الدین محمود خیوی: 549، 573
شیخ جمال: 577
شیخ جنید: 570، 577
شیخ زاهد گیلانی: 548، 573، 577
شیخ زاهد محله: 576
شیخ‌سرا: 45
شیخ صفی الدین اردبیلی: 548، 572، 573، 574
شیخ عبد القادر گیلانی: 577
شیخ عبد المعصوم: 573
شیخ علی بست: 46
شیخ علی توسه: 47، 576
شیخعلی کل: 198، 203
شیخ علی کلایه: 53، 202
شیخ علی محله: 43
شیخ محله: 40، 43، 44، 45، 48، 50، 51، 201، 203
شیخ محمد حسین: 670
شیخ مراد: 577
شیخ مفید: 573
شیخ‌نشین: 44
شیر: 36
شیرآباد: 45، 54، 92، 310، 577، 683
شیرآباد، رود: 153، 154، 234، 245
شیرآباد محله: 45
شیرارود: 233
شیراز: 109، 110، 144، 145، 429، 554، 654، 657، 685
شیرایه: 46، 49
شیربچه پیر: 44، 577
شیربنده: 578
شیر بیجار: 175
شیرتر: 51
شیر جوب: 226، 227
شیرجوپشت: 52، 53، 198، 567، 578
شیرجوپشت بالا: 53
شیرجوپشت پائین: 53
شیر چاک: 48
شیر دره: 48، 54
شیر ذیل: 51، 202
شیر شاه: 34
شیر علی بیک محله: 49، 50، 54
شیر قلعه: 174
شیرکده: 48، 564
شیرکوه: 47، 49، 497، 522، 576
شیرکوه چهارده: 43
شیرکوه محله: 52
شیر گلی داغ: 154
شیر محله: 50، 54
شیرنسا- شیرین‌نسا
شیروا: 44
شیروان: 37، 503
شیری حیاطی: 43
شیرین بک محله: 48
شیرین‌نسا: 53
شیشار: 44
شی‌شارستان: 48، 54
شیشه گوراب: 46، 575
شیلات خزر: 128
شیلان: 45
ص: 726
شیل سر: 44، 201، 209
شیل سر، رود: 158
شیله: 43
شیله دشت: 570
شیله سر: 340، 575
شیله وشت: 45
شیمرود: 552
شیمیدیم: 52
شین گرد: 49
شیوا: 53
شیه: 48، 307، 315
شی‌یرا، ادوارد: 636
ص
صادق سمیعی، فضل الله: 678، 679
صادق علیسرا: 53
صادقی، محمّد: 552
صالحبر: 52
صالح‌سرا: 202
صالح کوه: 52
صحنه‌سرا: 49، 576
صدا پشته: 53
صدای شالیزار (کتاب): 499
صدرآباد: 39
صفا، دکتر ذبیح الله: 616، 619، 635
صفارود: 148
صفاری، میرزا احمد خان: 672، 673، 675، 676، 677
صفاری، محمد علی: 675، 677، 676، 681
صفرابسته: 43، 200
صفرسرا: 53
صفر محله: 153
صف‌سر: 47
صفوی- صفویه
صفوی کوهساره، میرعباس: 684، 685، 686
صفویه: 37، 312، 484، 487، 489، 495، 521، 522، 549، 550، 553، 607، 646
صفی میرزا- شاه صفی
صمدآباد: 49
صمدزاده، یوسف: 678، 679، 680
صمدی، حبیب الله: 517، 533، 534، 538
صنایع ابریشم گیلان: 50
صنایع چوب و کاغذ چوکا: 44، 329
صورة الارض (کتاب): 36، 482
صوفیانده: 50، 577
صوفیانسر: 52
صوفی خلیل، قاسم: 680
صوفیه: 558، 567، 570، 571
صولی محله: 45
صومعه‌سرا: 38، 39، 40، 42، 50، 129، 139، 140، 160، 163، 201، 202، 203، 217، 218، 284، 285، 340، 384، 393، 416، 417، 423، 437، 441، 448، 450، 451، 452، 495، 536، 548، 558، 559، 577، 579، 609، 669، 677، 678، 680، 682، 683، 684، 685، 686
صیادلر: 43
صیاد محله: 50
صیدگاه تازه چای: 43
صیدگاه حویق: 45
صیدگاه شفارود: 44
صیدگاه شیلات امیرکیاسر: 43
صیدنه (کتاب): 464
صیقلان: 208، 495
صیقلان ورزل: 47، 201
صیقلان بنه: 53، 578
صیقلده: 43، 48، 200
صیقل‌سرا: 43، 48، 200
صیقلوندان: 50
صیقلی کومله، پرویز: 685، 686
ض
ضیاءآباد: 39
ضیاءپور، جلیل: 613
ضیابر: 50، 195، 200، 226، 283، 577
ضیابرکل: 158
ضیابرکل خان: 159
ضیاکوه: 52
ط
طارش: 48
طارم: 35، 36، 39، 41، 167، 482، 483، 484، 492، 635
طارم‌سر: 46
طارم‌سرا: 44، 48، 201
طاسکوه: 44، 201
طالب‌آباد: 44، 161، 197
طالب‌آباد گوده: 193
طالب اوف: 667
طالب‌زاده رودسری، مرتضی: 678
طالب‌سرا: 53
طالش- تالش
طالش خان- رحمت سمیعی
طالش دولاب: 40، 352، 486، 489، 494، 495، 570، 572، 577، 669، 680، 681، 682
طالشکوه: 52
طالش محله: 46، 51، 53، 202
طالش محله بهمبر: 50
طالشی: 44
طالع، هوشنگ: 679
طالقان: 51، 117، 165، 299، 484
طالکوه: 48
طالم سه‌شنبه: 46، 264، 265، 576
طاهر بیک محله: 45
طاهر گوراب: 50، 101، 159، 236، 476، 492، 495
طاهری، دکتر ابو القاسم: 485، 490
طبرستان: 34، 35، 36، 481، 482، 483، 484، 503، 504، 519، 635
طبریان: 557
طبس: 124، 527
طبس التّمر: 527
طبس العناب: 527
طب سنتی ایران: 379، 388، 391، 393، 394، 395، 396، 397، 398، 404، 408، 414، 416، 417، 418، 421، 422، 426، 428،
ص: 727
429، 431، 432، 436، 438، 440، 446، 449، 450، 451، 452، 453، 454، 455، 456، 457، 458، 461، 462، 463، 464، 465، 467، 468
طبق‌سر: 44
طبقه‌بندی تالابهای ایالات متحده آمریکا (کتاب):
249
طبیبیان، حمید: 483
طرائق الحقایق (کتاب): 459
طرازکوه: 47، 201
طرم- طارم
طش: 47
طش‌رود: 160، 161
طلابر: 48
طلابن: 49
طلایه: 521
طلوع، محمود: 670، 672
طلوعی، مهندس اسماعیل: 249
طلیعه کتاب گیلان (کتاب): 341
طوالش- تالش
طوئل: 45
طول: 45
طولارود: 44، 45
طولای بزرگ: 49
طولای کوچک: 49
طول گیلان: 45، 573
طول لات: 49، 131، 234
طولوزان: 654
طهران- تهران
طهماسبگوابر: 48، 54
ظ
ظروف فلزی مارلیک (کتاب): 509، 582، 625
ظهرابعلی‌سرا: 53
ع
عادل شاه- غریب شاه
عادلی رانکوهی، جعفر: 679، 680
عاشورآباد: 52
عاشوراده- آشوراده
عاشور علی کیا: 576
عباس‌آباد: 43، 101، 200
عباسکوه: 51
عباس گوابر: 48، 54
عباسیان: 613
عباسی، هوشنگ: 484، 499
عبد الرزاق سمرقندی، کمال الدین: 502
عبد الرسول خان: 661
عبد العال، محمد جابر: 35
عبد الفتاح فومنی: 352، 595، 596
عبد القادر گیلانی: 663، 664
عبد الکریمی کومله، سیف الله: 683، 685، 686
عبد الملک بن مروان: 482
عبد الوهاب غزنوی: 572
عبد الله‌آباد: 95
عبدلی، علی: 479
عثمانی: 37، 51، 489، 501
عثماوندان: 51
عدل، شهریار: 523
عراق: 35، 38، 511، 534، 647، 668
عراق عجم: 37، 661، 663
عراق عرب: 37
عرایس الجواهر و نفایس الاطایب (کتاب): 523
عرب: 35، 661، 663
عربان: 50
عرفان، محمود: 36
عرفانی، سید مجتبی: 684، 685، 686
عرفانی، میریونس: 683، 686
عروة بن زید الخیل: 484
عروس محله: 49، 50
عزت‌آباد: 49
عزیز بیک حیاطی: 43
عزیزکیان: 47
عسکرآباد: 43، 49
عسکر محله: 43
عسلده: 201
عضد الدوله: 35، 484
عطاکوه: 53، 296، 312، 493، 578
عکاشه- آکاشاه
علمسر: 53
علمی غروی، شمس الدین: 675
علوی: 488
علویان: 47، 482، 504، 557
علی‌آباد: 44، 47، 48، 49، 50، 202، 267، 298، 315، 474
علی‌آباد پیلده: 497
علی‌آباد زیباکنار: 46، 47
علی‌آبادسرا: 54
علی بن ابیطالب (ع): 549، 565، 569، 570، 573، 577
علی اوسط محله: 50، 54
علی بوزایه: 47، 202
علی پیک‌سرا: 52
علی تپه اول: 505
علی‌جان‌سرا: 53
علی خان: 670
علی زاخونی: 263
علیسرا: 45، 46، 51
علیسرود: 53
علی قلی خان: 486
علی کلایه: 48
علی نوده: 46
علی وا: 52
عمارلو: 40، 41، 47، 55، 85، 87، 265، 292، 307، 311، 315، 374، 384، 395، 396، 402، 415، 421، 426، 433، 441، 454، 458، 460، 480، 481، 483، 494، 495، 496، 498، 511، 517، 525، 527، 537، 538، 555، 605، 609، 616، 627، 628، 629، 632، 668، 669، 682
عمدة الملک- دادور، محمد علی
عمر: 481
عمید السلطان، حسن: 677
عنبراپشت: 45
عنبرادول: 44
عنبران کومه: 43
ص: 728
عنبران محله: 43
عنوی: 45
عوض لر: 43
عوض لر صیادلر: 43
عون بن علی: 573
عون بن محمد حنفیه: 548
عیلام: 625
عین شیخ: 52، 498، 576
عینک: 354
غ
غارخر: 505
غار رستم قلعه: 506
غار شکارچیان: 505
غار علی تپه: 506
غار علی تپه اول: 504
غار کلاره: 506
غار کمربند: 504، 506
غار کوه: 315
غار کی‌آرام: 504
غار هوتو: 504، 506
غازیان: 46، 102، 192، 194، 196، 197، 474، 475، 492، 494، 565، 668، 669[667]
کتاب گیلان ؛ ج1 ؛ ص728
غریب شاه: 490، 491
غریب محله: 45
غریبه تربه: 574
غلامرضا باغ: 46
غلام شیخ: 573
غلام محله: 43
غلام یوردی: 45
غنی‌آباد: 99
غیاث اللغات (کتاب): 613
ف
فابیلی: 54
فادوسبان- پادوسبان
فاراب: 496، 498، 565، 577، 669
فارس: 35، 37، 38، 411، 412، 525، 630، 631، 632، 661، 663، 668
فاضل الملک- همراز، محسن
فاطمه: 570
فاطمیان: 613
فبلیشه: 54
فبیل‌سرا: 49
فبیل گاوسرا: 53
فتاتو: 46
فتح الله خان اکبر- سپهدار اعظم
فتحعلی شاه: 37، 485، 491، 549، 552، 553، 554، 573، 648، 650
فتحکوه: 47
فتح منصور: 578
فتلک: 47، 75، 76
فتمه سر: 50
فتوح البلدان (کتاب): 482
فته لک- فتلک
فتیده: 54، 203
فخب: 47
فخرآباد: 47، 130، 131، 135، 202، 578
فخرائی، ابراهیم: 345، 491
فرات: 481، 508، 510، 636، 663
فراکش: 48
فرانسه: 214، 215، 260، 261، 415، 421، 447، 507، 519، 521، 538، 647، 649، 656، 658، 660، 662، 663، 665، 667، 674، 675
فرای، ریچارد. ن: 483، 613
فرح‌آباد: 485
فرحناز: 40
فرخ‌نامه (کتاب): 378
فردوسی، ابو القاسم: 33، 528، 613
فرشکی، رود: 160
فرشکی چوکام: 46
فرش گیلان: 329
فرشم: 46
فرض‌پور ماچیانی، محمد: 682، 683، 685، 686
فرمهین: 39
فرودگاه رشت: 162، 227
فرهنگ آنندراج (کتاب): 596
فرهنگ اساطیر یونان و روم (کتاب): 249
فرهنگ جغرافیائی ارتش (کتاب): 497
فرهنگ جهانگیری (کتاب): 185
فرهنگستان ادب و هنر ایران: 483
فرهنگ فارسی معین (کتاب): 527، 607
فریار، دکتر عبد الله: 481، 523، 632
فریزر، جیمزبیلی: 345، 485، 573
فشالم: 51
فشتال: 52، 576
فشتام: 46، 200
فشتکه: 46، 575
فشتم: 46، 577
فشخام: 50
فشکالی محله: 496، 551، 553
فشکچه: 46
فشوپشته: 53
فصلنامه تحقیقات جغرافیائی: 319
فضل فاضل (بقعه): 561
فقیهی، علی اصغر: 483
فکش: 49
فلابا: 577
فلات اوست- اورت- اوست اورت
فلات ایران- ایران
فلات مرکزی ایران- ایران
فلاح‌آباد: 51
فلاح حجت انصاری، ارسلان: 683، 684، 685
فلکده: 47، 200
فندق پشته: 43
فورت کالین: 249
فورستیه: 378
فوشازده: 43، 200، 575
فوشه: 51
فوشه‌سر: 577
فوکائی، شینجی: 534، 535، 536، 538
فوکین، ام. ای: 183
فومن: 38، 39، 40، 42، 50، 51، 54، 63، 71، 74، 77، 91، 92، 101، 121، 124، 129، 133، 147، 158، 159، 160، 161،
ص: 729
162، 163، 174، 183، 194، 199، 202، 203، 207، 208، 210، 211، 212، 213، 216، 217، 218، 219، 220، 221، 227، 228، 229، 230، 231، 232، 233، 242، 245، 246، 248، 262، 282، 296، 306، 315، 345، 375، 384، 393، 401، 416، 417، 423، 434، 441، 448، 450، 452، 453، 454، 471، 476، 482، 483، 486، 487، 494، 495، 497، 503، 534، 537، 547، 548، 560، 564، 568، 577، 579، 609، 628، 648، 668، 669، 671، 673، 674، 676، 677، 678، 682، 683، 684، 685، 686
فومنات- فومن
فومنی، سید زین العابدین: 671
فومنی حائری، مصطفی: 682، 683، 684، 686
فهروری، گزا: 522، 523
فی‌آب: 54
فیاض فاضلی، علی اصغر: 678، 679
فیدره سفلی: 53
فیدره علیا: 53
فیرارود: 166، 174، 175، 225
فیروزکوه: 668
فیره‌رود- فیرارود
فیشم: 47
فیض، محمد علی: 687
فیض‌آباد: 47، 200
فیگورسر: 52
فیلاکتوس، تئو: 319
فیلد، هنری: 481، 612
فیلده: 48، 564
فیلیپو، ن: 345
فیلیپین: 410
فین: 507
ق
قائم‌مقام الملک: 671، 672، 673، 674، 675
قائن: 527
قابوس بن وشمگیر: 484
قاجار- قاجاریه
قاجاریه: 37، 489، 491، 492، 519، 522، 551، 552، 553، 554، 560، 650، 660
قاجانه: 152
قادریه: 664
قادوسیان- پادوسیان،
قارن: 35، 36
قاره آمریکا: 452
قاسم‌آباد: 493، 551، 576، 597، 611، 625، 627، 628، 630، 632، 633
قاسم‌آباد سفلی: 49
قاسم خان: 487
قاسم‌زاده، جعفر: 680
قاضده: 50
قاضیان: 162
قاضیان‌رود: 205، 217، 226، 230، 245، 300
قاضی چاک: 49
قاضی گوابر: 52
قاضی محله: 50، 54، 203، 578
قاضی محمد خان: 551
قاضی هونی: 45
قاطوس- کادوسیان
قانون (کتاب): 378، 402، 432، 436، 447، 466
قانون در طب- قانون
قاینات: 38
قتلق شاه: 484
قدرت: 499
قدیم‌آباد: 245، 246
قرابا: 50، 194، 197، 229
قرابا، رود: 196
قرابادین کبیر (کتاب): 436
قراخان محله: 45
قرارگاه تیپ یکم 52 قدس: 44
قراقوزه: 45
قران: 44
قربانی پنجاه، زین العابدین: 683، 685، 686، 687
قرقسین: 39
قروق: 45
قروه: 307
قره‌بغاز، خلیج: 184، 191
قره‌تیکان بالا: 41
قره‌تیکان پائین: 41
قره‌چی: 45
قره‌خان: 499
قره‌داشت: 45
قره‌داغ: 480
قره‌سو: 43، 611
قره‌سو، رود: 152
قره‌میشه: 92
قزل اوزن: 34، 59، 60، 61، 62، 64، 70، 72، 73، 76، 77، 85، 87، 135، 148، 165، 167، 168، 169، 170، 173، 176، 210، 240، 247، 304، 470، 475
قزلباش: 490
قزوین: 35، 36، 37، 38، 76، 91، 95، 101، 196، 265، 300، 314، 480، 481، 482، 483، 484، 487، 488، 489، 492، 493، 495، 496، 497، 503، 519، 524، 526، 549، 554، 612، 664
قشلاق: 39، 669
قشلاق بابائی: 48
قشلاق لاغرخانی: 52
قصاب‌سرا: 50
قصابعلیسرا: 51، 202
قصاب محله: 51، 53
قصران: 503
قطب الدین شیرازی: 481
قطبی: 499
قعدد: 36
قفص شاه: 34
قفقاز: 60، 66، 71، 483، 488، 503، 510، 511، 513، 523، 660
قلزم: 503
قلاسر: 498
قلاع حشاشین (کتاب): 527
قلاکوتی: 498
ص: 730
قلاگردن: 498
قلعه آلن کلنگا: 498
قلعه اکاترینوپل: 345
قلعه الله داده کوه: 497
قلعه الموت: 484
قلعه بندبن: 551
قلعه بندبن قاسم‌آباد: 498
قلعه بین: 45
قلعه بین‌رود: 153
قلعه بین یوردی: 45
قلعه تارم: 497، 498
قلعه تاس کوه: 497
قلعه تویلا: 498
قلعه تیمور لنگ: 497
قلعه جان: 497
قلعه چاجان رانکوه: 498
قلعه چال: 45
قلعه چهل گزچال: 497
قلعه حسامی: 497
قلعه دوش: 45
قلعه دیزبن: 498
قلعه دیه‌گاه: 497
قلعه راشک: 498
قلعه رودخان: 51، 126، 128، 129، 131، 136، 159، 496، 497، 548
قلعه زار: 45
قلعه سر: 498
قلعه‌سرا: 46
قلعه سنگ نو- قلعه ناوسنگی
قلعه سوراخ سنگ: 498
قلعه سیابناور: 497
قلعه شال بقال: 497
قلعه شنیدان: 496
قلعه صلصال: 497
قلعه طاهر میرزا- قلعه گورمیرزا
قلعه طول لات: 498
قلعه فریدون: 498
قلعه قاسم چاک: 498
قلعه قلندر خان: 497
قلعه قهقهه- قهقهه
قلعه کارود: 503
قلعه کل: 48، 51، 497، 498
قلعه کلایه: 498
قلعه کله پیرس: 497
قلعه کوتی: 538، 555
قلعه کوتی کومنی: 525
قلعه گبرها- گئور قلعه سی
قلعه گردن: 49
قلعه گوداوایگان: 498
قلعه گورمیرزا: 497
قلعه لاچارک: 497
قلعه لمش: 498
قلعه لیسار: 497، 555
قلعه لیما: 498
قلعه مازودشت: 497
قلعه مسکین: 503
قلعه مقابل میل امام: 498
قلعه ناوسنگی: 498
قلعه نفت خانی: 497
قلعه نوبند: 498
قلعه هرزویل: 497
قلم باغ آلکام: 44
قلم گوده: 194، 195، 345
قلم گوده بزرگ: 193
قلم گوده کوچک: 193
قله درفک- درفک
قم: 38، 124، 668، 670، 685، 686
قنادی، رود: 160، 161
قنبر شاه: 39، 499
قنبر محله: 43، 45
قندی‌سرا: 45
قندیله پشت: 578
قوام، احمد (قوام السلطنه): 499
قوچان: 668
قورخانه، انزلی: 554
قورش: 535، 538
قوروبارس- ماسوله رودخان
قوشام رود: 216، 222
قوشه جد: 573، 574
قوشه لانه: 48
قومس: 35، 36، 37، 482، 483، 504
قومی: 503
قوناخ کندودیوچی: 480
قهستان: 37، 38، 527
قهقهه: 489
قیدار: 39
قیس: 563
قیقان شاه: 34
قیلاخانه: 538
ک
کابلان شاه: 34
کابلی، میرعابدین: 509
کاپسین: 612
کاپلا: 391
کاپو: 465
کاتالوگ مهرهای خاورمیانه (کتاب): 585، 587
کاتوشا: 611
کاتون، دادمور: 485
کاجان: 52
کاچا چهارده: 43
کاخ ابیض: 571
کاخ خوشتاریا: 553
کاخ میان پشته: 553
کادوس- کادوسیان
کادوسیان: 33، 34، 478، 479، 480، 481، 504، 519، 581، 582، 595، 610، 611، 612، 635
کاذش شاه: 34
کاربند: 45، 568
کارتلی: 490
کارخانجات ایران کنف: 329
کارخانه پارس خزر: 329
کارخانه تغلیظ میکا: 296
کارخانه خوراک دام سپیدرود: 47
کارخانه ذوب‌آهن اصفهان: 315، 393
کارخانه رئیسیان: 48
کارخانه سیمان خزر: 298، 313، 315
کارخانه سیمان لوشان: 295، 298، 313
ص: 731
کارخانه شیشه قزوین: 295
کارخانه کفش گنجه: 299
کارخانه کود آلی: 297
کارخانه متالوژی اصفهان: 294
کارستی: 81، 82، 83
کار سنگ شاهی جان: 52
کار سیدان: 43
کارکیا سلطان محمّد: 552
کارکیا میرزا علی‌کیا: 489
کارگر سرفراز، علی اکبر: 533
کارلوفسکی، لمبرک: 509
کاروانسرا: 45، 48، 54
کاروانسرا تی‌تی: 52
کاروانسرای خزران: 492
کاروانسرای شاه عباسی: 549
کاروانسرای لات: 493، 549
کاروند کسروی (کتاب): 482، 483
کازن: 416
کاسپی: 581
کاسپیان: 33، 34، 519
کاسپین- خزر
کاس خورته: 54
کاسیان: 607
کاسی‌سرا: 315
کاشان: 38، 51، 507، 534، 548، 668
کاشانی، حاج جعفر: 552
کاشانی، سید ابو القاسم: 676
کاشف السلطنه، محمد میرزا: 386
کاشکی: 52
کاشمر: 683
کاشو: 616
کاظم‌آباد: 51
کاغذی: 48
کافر قلعه: 498
کاکرود: 48، 49، 300، 498، 475
کا- کنسولت: 198
کاکورود: 222، 223
کالج سلطنتی هنرهای زیبا: 664
کالمرز: 46
کالنجار سلطان- غریب شاه
کالیکان، ویلیام: 478
کامبخش فرد، سیف الله: 508، 537
کامپساکس، مشاورین هلندی: 193
کامرون، جورج: 509
کاموس: 527، 528
کامینسکایا: 439
کانادا: 505
کانال مادرسیابی: 340
کانرود: 43، 148، 152، 154، 234، 245، 299، 314، 563
کانسار آهن گورن ماسوله: 312
کاوه لنگه: 48، 54
کاه بیجار: 53
کبته: 48
کبریت خان: 499
کبوتر آبکش: 49
کبودمهر: 45
کپورچال: 192، 194، 196، 197، 201، 229، 282، 293، 300، 312، 313، 340، 474، 475، 486
کپه داغ: 66
کتاب ایران قدیم: 592
کتابخانه ملی: 553
کتابشناسی گیلان: 248
کتابفروشی زوار: 482
کتزیاس: 611، 612
کتشال: 202، 578
کتشال بالا: 53
کتشال پائین: 53
کتک: 577
کتله: 47
کتمجان سید عبد الوهابی: 50
کتمجان معتمدی: 50
کتمجان یوسفعلی: 50
کته چول: 45
کته سر: 45، 46
کته سرخمام: 46
کته شصت آبادان: 43
کته شصت آبادان چهارده: 43
کته کل شکارسرا: 46
کتیک لاهیجان: 46
کتیگر: 47
کتیگر ورزل: 200
کج محمد گوابر: 49
کجور: 503
کجید: 40، 48، 315، 498، 555، 575، 683
کجیل: 52
کچا: 52
کچلام: 53، 202
کچل بن: 53
کچلک: 44، 201، 340
کچوم محله: 45
کدوسرا: 46، 300
کرارود جمشیدآباد: 48
کراسنوودسک: 67، 69
کراله: 45
کراوفورد: 62
کرباسده: 46
کرباس سرای سفلی: 49
کرباس سرای علیا: 49
کربلا: 551
کربلائی بکنده: 207
کرج: 109، 110
کرجوندان: 47
کرچمر: 378
کردبچه، مهندس محمد حسین: 646، 653
کردخیل: 202
کردخیل ولم: 46
کردستان: 37، 38، 163، 165، 299، 475، 516، 535، 584، 616، 663، 668
کردسر: 53
کردسرا کوه بالا: 53
کردسرا کوه پائین: 53
کردگاور: 53
کردگوابر: 53
کرد محله: 50، 51، 53، 497
کردوانی، دکتر پرویز: 249
کردوانی، دکتر محمود: 110، 528، 533، 537
ص: 732
کردو پیوستگی نژادی و تاریخی او (کتاب):
612
کرده‌سرا: 43
کردیوردی: 45
کژده: 47
کرف پشته: 52
کرف پشته ایلیاتی: 52
کرف پشته تازه‌آباد: 52
کرف پشته گالشی: 52
کرف چال: 48
کرفده: 202
کرفشان: 48، 52، 201، 576
کرفس چاک: 537
کرفسچال: 555
کرفکش: 48
کرفکول: 52
کرف محله: 40، 48
کرک‌رود: 36
کرگان: 229
کرگانرود- گرکانرود
کرماک بالا: 47
کرماک پائین: 47
کرمان: 34، 35، 37، 38، 124، 144، 292، 307، 509
کرمانشاه: 34، 109، 110، 144، 505
کرمانشاهان: 38، 668، 685
کرمدول: 45
کروآ، ژ. دوسنت: 479
کروئبر: 378، 416
کره‌رود: 47
کریستین سن، آرتور: 611، 613، 616
کریستی، ویلسن. ج: 632
کری مارگیل، رود: 153
کریم خان زند: 653
کریمر، ساموئل: 636
کریم‌سرا: 45
کریم نوبین جوب: 226، 227
کریمه: 503
کسار: 47
کسروی، احمد: 482، 483، 503
کسری انوشیروان- انوشیروان
کسگر- گسکر
کسما: 50، 54، 129، 159، 495، 558، 653، 669،
کسمه جان: 45
کشالم: 47
کشان: 527، 528
کشاور: 45، 577
کشاور تربه: 577
کشاورز خطبه‌سرا: 45
کشاورز، دکتر فریدون: 673
کشاورز، کریم: 34، 481، 482، 612
کشایه: 49
کش‌بیل: 45
کشتمی: 45
کشته دل: 43
کشتی‌گیر چاک: 52
کشسرا: 53
کشفی: 43، 314
کشکجان: 37
کشک دشت: 48، 54، 559
کشکش: 48
کشکشال: 47
کشک لایه: 48، 54، 559
کشکوه: 49
کشکی: 498
کشل: 52، 575
کشل آزادسرا: 43، 54
کشل آزاد محله: 43
کشل ورزل: 46
کشلی: 45، 310، 315
کشمش: 48
کشمیران شاه: 34
کشوره: 52
کفترپر: 43
کفته‌رود: 47، 201، 576
کفش‌کن محله: 53، 578
کفشه‌رود: 205، 226
کفود: 44
کفودمژده: 44
کلاب: 44
کلاپیرسرا: 48
کلات خطبه مشایخ: 45
کلاچاه: 46، 200
کلاچای: 48، 49، 182، 236، 275، 302، 315، 493، 549، 550، 632، 633
کلاچخانی: 52
کلاچ خندان: 51، 201، 203
کلار: 36
کلاردشت: 480، 481، 510، 511، 514، 516، 532، 533، 534
کلارده: 52
کلارک: 59، 62، 63
کلارود: 52
کلاس: 48
کلاشم: 48
کلاشم بالا: 51
کلاشم پائین: 50[668]
کتاب گیلان ؛ ج1 ؛ ص732
کلاک: 52، 575
کلاگوابر: 52
کلامرود: 48
کلامسر: 52، 201
کلامسرا: 577
کلانسرا: 48، 54
کلاه‌دوز محله: 52
کلاه‌فرنگی: 659
کلایه: 47، 49، 575
کلایه پهلو: 49
کلتانسر: 51
کلثوم خانم: 577
کلجار: 48، 54
کل‌چال: 54، 179
کل‌چال، رود: 181
کلدره: 576
کلدره سفلی: 50
کلدره علیا: 50
کلدمسرا: 52
کلر: 229
کلرز، ویکتور. ای: 249
ص: 733
کلرم: 51، 560
کلرود: 49
کلژدوفرانس: 647
کلسر: 50، 158، 159، 196، 340
کل‌سرا: 52
کلشتاجان: 53
کلشتر: 48، 54، 293، 299، 301، 311، 576، 683
کلشتر رودبار- کلشتر
کلشن طالشان: 47
کلشی تپه: 537، 555
کلفت: 51
کلفرود: 488
کلکاسرا: 49
کلکاموس- کاموس
کلکش: 53
کلکوه: 50
کل‌مازی: 522
کل محله: 49، 50
کلمر: 45
کلنادان: 577
کلنادان بالا: 52
کلنادان پائین: 52
کلنده: 52
کلن کلایه: 50، 54
کلنگران: 53، 578
کلنگستان: 50
کلوج گوابر: 49
کلور: 300
کلورز: 480، 511، 533، 534، 538، 555، 585، 587، 608، 616
کلوسی فروش: 47
کلوغه: 51
کلوم: 202
کلویر: 44، 566، 567
کله دشت: 45
کله سر: 44
کله‌سرا: 45، 575
کلیات جغرافیای طبیعی و تاریخی ایران (کتاب):
38
کلیات ژئومرفولوژی ایران (کتاب): 470
کلیدبر: 50، 53، 202، 578
کلیدسر: 43
کلیشم: 47، 48، 179، 374، 502، 511، 521، 526، 536، 538، 555، 558، 577
کلیمان: 44
کما: 50، 54
کمائی، تراب: 133
کماچال: 200، 575، 684، 686
کماچال بالا محله: 43
کماچال پائین محله: 43
کمادول: 51، 159، 161
کماکل: 47
کمال الدین پشته: 54
کمامردخ: 51، 568
کمبوجیه: 481
کمپانی خوشتاریا: 493، 494
کمپانی قفقاز و مرکور: 660
کمروت- کمرود
کمرود: 503
کمره: 668
کمسار: 51، 200، 213
کمسر: 51، 577
کمک محله لفمجان: 53
کمنی: 52، 564
کمیته انقلاب اسلامی رودبار: 535
کنار رودخانه: 53
کنار سر: 46
کنارسر اربابی: 47
کنارسر بزرگ: 46
کنت: 249
کنتنو، ژرژ: 508، 626
کندبن: 50، 54
کندسر: 50، 54، 498
کندسر بی‌بالان: 49
کندسر زیم پره: 53
کندسر شکرکش: 53
کندسر مرزلات: 53
کندلات: 47
کندوان: 290، 294
کندوله: 45
کنده‌سرا: 45، 53، 201
کنسستان: 46
کنف‌کار: 329
کنف‌گوراب: 53، 101
کنگاور: 519
کنگره پنجم باستانشناسی: 537
کنگ سر: 153
کنگ سر، رود: 154
کنوانسیون رامسر: 198، 340
کنه خورته بالا: 54
کنه خورته پائین: 54
کنه کلون: 479
کواکری: 45
کواولی: 189
کوباچی: 523
کوبت: 656
کوبنه: 578
کوپن: 249
کوتم: 37، 483
کوتمجان: 159، 229
کوته کومه: 43
کوتی: 582
کوتی کومنی: 525
کوثری، آزرم: 103
کوثری، سلیمان: 101، 474، 475، 476
کوثری، یحیی: 536، 537
کوجی: 49
کوچچال: 201
کوچصفهان: 38، 39، 45، 46، 95، 129، 225، 226، 383، 475، 483، 489، 490، 495، 499، 553، 560، 577، 669، 680، 681، 682
کوچکام: 44
کوچکده: 53، 578
کوچک کمسار: 51
کوچک محله: 44، 474
کوچکی: 568
کوچکی چال: 51
ص: 734
کوچی همشیره خانم: 559
کودکان: 50، 54
کودمان- داریوش سوم
کوده: 50
کورا: 71
کورتی: 582
کورچه پشت: 50
کورش: 34، 480، 481
کورکا: 200
کورنده: 53، 203
کوره: 53
کوره بر: 52
کوره تاشه: 48، 54
کوره جان: 44، 201
کوره خرم: 51
کوره رود: 45
کوره رودبار: 44
کوریجان: 46
کوریه: 51
کوزان: 51، 202
کوزه‌گران: 51
کوسه: 48
کوسیس: 319
کوشال: 53، 202
کوشال شاد: 34، 53، 575
کوشال شاه- کوشال شاد
کوشکوه: 49
کوشیار: 595
کوشیج: 489
کوشیل: 52
کوک: 345
کوکنه: 47
کوگاه: 50، 53، 54
کولانه: 45
کولکاسرا: 576
کولوان: 51
کولور: 266
کولوشی تربه: 577
کولون: 75
کوله‌کش: 48
کوله مرز: 537
کولی سران: 51
کولی‌ور: 194
کولی‌ور گوده: 193
کومله: 53، 54، 578، 684، 685
کومن، ادوارد: 377
کومنی: 524، 525، 526، 538
کوناک: 49
کون، کارلتون: 505، 506
کوه‌بن: 45
کوه‌بنه: 52
کوه بیجار: 53
کوه پس: 52، 555، 576
کوه تن دیلمی: 595
کوهدشت: 508
کوهدم: 562
کوه ربار: 44
کوه رحمت- رحمت‌آباد
کوهستان: 44، 45
کوهستان حویق: 45
کوهستانی تالش: 44، 45
کوه شاه معلم، رود: 159
کوهه‌بن: 44
کوهیار: 595
کوی امام: 202
کوی شاد: 46، 575
کوی شهید رجائی: 200
کویه سفلی: 50، 572
کویه علیا: 48
کهدم: 352، 389، 455، 487، 488، 489، 649
کهدمات: 669
کهگیلویه: 38
کهل بن: 53، 578
کهلبون- کهل‌بن
کهلستان: 54، 578
کهله‌بر: 578
کهن‌رود: 37
کهنه‌بن‌سرا: 48
کهنه حیاط: 45
کهنه دریا: 185
کهنه دغن: 495
کهنه رود: 202
کهنه رود پشت: 53
کهنه‌سر: 50
کهنه‌سرا: 52
کهنه سفیدرود: 166، 221، 222
کهنه کلان: 44
کهنه که: 44
کهنه گوراب: 40، 48، 51، 101
کهنه گویه بالا: 48
کهنه‌گویه پائین: 48
کهنه ماسوله- ماسوله
کیائیه: 489
کیاباد: 47، 563
کیابان: 51، 577
کیاجوب- کیارود
کیاخل: 47
کیارستم: 571
کیارمش: 49
کیارود: 52، 174، 179، 181، 205، 216، 221، 222، 226، 234، 245، 496، 652
کی‌استوان، حسین: 670، 671
کیاسج محله: 50، 54
کیاسر: 575
کیاسرا: 46، 50، 53، 54
کیاسه: 49
کیا سید حسن: 489
کیا سید رضا: 569
کیا سید رضی: 568
کیا سید علی: 484، 485، 489، 496، 568
کیاشکول: 49
کیاشهر- بندر کیاشهر
کیاکلایه: 48، 53، 203
کیاگهان: 54
کیامحمد: 496
کیا محمد بن داود: 551
کیانیان: 528، 616، 619، 635
کیچیک چای: 92
کیخسرو: 528
ص: 735
کیسار ورزل: 47
کیسم: 43، 203، 300، 487، 492، 496، 553، 571
کیسم جوگل: 43، 54
کیشاویشه سفلی: 45
کیشاویشه علیا: 45
کیش پشت: 53
کیش چاله: 52
کیش خاله: 44، 51، 193، 201
کیش خانی: 44، 497
کیش دره: 51
کیش دیبی: 45
کیش رودبار: 51
کیشستان: 50
کیکانان: 613
کیکاووس: 49، 528
کیکلایه- کیاکلایه
کیلوند: 159
کیمبال، سارا: 249، 340، 345
کینچاه: 43
کیوان پشته: 50
کیومرث: 616، 617
کیهان، مسعود: 475
گ
گابریل، آلفونس: 501، 652
گابنه: 567
گاچرا چهارده: 43
گاچه‌ور: 53
گاز روبار: 159، 161، 162، 218، 229، 231، 340
گاز رودبار- گاز روبار
گاز گیشه: 50، 227، 340
گالش خاله: 54، 203
گالش خیل: 44، 47، 201
گالش زمین: 52
گالشکلام: 54
گالشکلام لیلاکوه: 53
گالشکلام محله: 52
گالش گاچه: 47
گالش محله: 47
گالش موشا: 52
گالش واجارگاه: 53
گاوخس: 47، 555
گاوخسب: 90
گاوکلی: 53
گاوکول: 52، 299، 300
گاوکوه: 51
گاوماست: 49
گاومیشان: 504
گاومیشبان: 44
گاویه: 53
گئورقلعه سی: 479
گئوس- درواسپ
گتگسر: 45
گچسر نحدعلی: 535
گدار، آندره: 478، 636
گرازران: 49
گراکو: 46، 51، 577
گراکه: 47
گراکه: 47
گربه کوچه: 159
گرجانسو: 49
گرجستان: 37، 492
گرجی: 549
گرچه آب: 49
گرداولاست: 51
گردپشته: 47
گردکوه: 52
گردگرف: 53
گردلات: 48
گردنه اسالم- اسالم
گردنه الماس: 401
گردنه حیران: 384، 402، 415، 458
گردویشه: 48
گرده پشته: 576
گرده کول: 564
گردیه: 595، 613
گرزنه چاک: 48
گرسک بالا: 54
گرسک پائین: 54
گرفم: 47
گرکان: 44، 201
گرکانرود: 38، 54، 55، 57، 60، 69، 72، 77، 78، 79، 80، 81، 148، 151، 153، 154، 234، 245، 451، 486، 488، 492، 494، 495
گرکرود: 48
گرگان: 35، 36، 37، 38، 66، 67، 69، 70، 91، 135، 242، 360، 412، 476، 482، 483، 484، 503، 504، 507، 511، 519، 520، 652
گرگانرود (دهستان): 44، 45، 668، 669، 670، 671، 673، 674، 675، 677، 678، 679، 680
گرمابدشت: 653
گرگویر: 653
گرمابدشت: 49، 299، 300، 315
گرمابرود: 53
گرمابسرا: 48
گرمابک: 534
گرماسرا: 40
گرماور: 48، 52
گرمایسر: 48
گرمجان: 50
گرمخانی: 44
گرمسار: 240
گرم‌سر: 44
گرمی: 509
گرنوبل: 214، 215
گرنیکان: 480
گروس: 668
گروسی: 53
گروف: 45
گروه پژوهشگران ایران: 71، 76، 98، 99، 100، 102، 103، 104، 109، 136
گره گوابر: 49، 53، 54
گریمال، پیر: 249
گرینویچ: 108، 123، 474، 487
گزارشهای باستانشناسی (کتاب): 502، 533
گزاف‌رود: 179، 181
ص: 736
گزکرک: 48
گزنفون: 34
گزیده مشترک یاقوت (کتاب): 482
گسکسر: 38، 39، 482، 488، 489، 492، 494، 495، 548، 572، 609، 647، 648، 668، 669
گسکرات- گسکر
گسکره: 51، 201
گسکمیجان: 44
گشت: 51، 59، 497، 577
گشت رودخان: 51، 160، 161، 229، 495، 577
گشت گوراب: 51، 101، 202، 203
گشکور: 48
گفشه: 578
گفشه لشت‌نشا: 46، 47
گل: 45
گلابخوران: 50
گلاب محله: 53
گل افزان: 51
گلاکی: 52
گلان: 34، 519
گلبازو: 46
گلپایگان: 38، 668
گلپر: 52
گلچال: 53
گلدیان: 75، 76، 292
گل‌رود- گله‌رود
گلرودبار: 578
گلزار شهدا: 99
گلزاری، مسعود: 488، 558، 652
گلستان: 52، 646
گلستانسرا: 48، 52
گلستان شفا (کتاب): 427
گل‌سرا: 153
گلسرک: 46
گل سفید: 53، 54، 203
گلسو: 54
گلشن: 44، 296، 300
گلشنی، فرامرز: 685، 686
گل‌گل: 44
گلندرود: 497
گلنکش: 48، 575
گلورز: 48
گلوگاه، آبگیر: 44، 197
گلها- گلان
گله‌رود: 166، 174، 179، 194، 205، 217، 226، 245
گلی‌لرز: 479
گلین داشی: 45
گلین قیه: 480
گلینک: 129
گل ییلاق: 43
گمرک بندر انزلی، بنا: 554
گمل: 53
گمل‌سرا: 53
گملین، اس، جی: 345، 352، 653
گمیشان: 69
گناباد: 527
گنبد: 242
گنبد شیخانه‌ور: 569
گنبد قابوس: 483، 504
گنبک: 47، 576
گنجار: 51
گنجارود: 50
گنج دره: 505
گنج علیسرا: 54
گنجوی، سعید: 537
گنجه: 48، 71، 72، 73، 74، 90، 299، 315، 490، 576
گنجه پیر: 576
گنجه‌خانه: 45
گنجی، دکتر محمد حسن: 109
گنجینه املش: 502، 510، 517
گنجینه کلاردشت: 517، 532، 533
گندلاور: 52
گندمسرا: 52
گندو: 45
گندوانا (قاره): 63، 66، 470
گنده‌سر: 45
گنذر: 44
گنلرود: 181
گواجی: 49
گوارود: 496
گوبینو، کنت: 480
گوتربن: 52
گوتی: 621
گوتیان: 636
گوخس: 45
گودی اولر: 43
گودین گوابر: 48، 54، 519
گودی گوابر- گودین گوابر
گوراب: 47، 50، 92
گوراب آقا سید یعقوب: 51، 101
گوراب احمدسر- احمدسر گوراب
گوراب بازکیاده- بازکیا گوراب
گوراب پس: 51، 101
گوراب پیش: 101
گوراب جوار: 43، 101
گورابجیر: 46، 227
گوراب زرمخ- گوراب زرمیخ
گوراب زرمیخ: 50، 54، 101، 476، 495، 577
گوراب سر: 46، 101، 227
گوراب فال: 101
گوراب گسگر: 345
گوراب لیشاوندان: 51
گوراب ورزل: 47
گوراده: 43
گورتیم: 47
گورج: 48
گورخالی: 49
گورد: 47
گورستان بالا محله کومنی: 526
گورستان حسن‌آباد- حسن‌آباد
گورستان رشی: 537
گورستان زرگر چشمه: 526
گورستان سنجددره: 526
گورستان شاه جان: 526
گورستان شهر: 576
گورستان لشکستان: 526
ص: 737
گورستان میارکشه: 524
گورکا: 43، 54
گورن: 312
گورندان: 53
گوره قبر: 479
گورین باباجان: 588، 608، 625، 626
گوزلبن: 49
گوزه لنگه: 49
گوسفند گویه: 49
گوشتپزان: 48
گوشکجان: 53
گوشلوندان: 51
گوفل: 48
گوکا: 487
گوکنه: 487
گوکه: 53، 553، 578
گوگاه: 49
گولک: 52
گون: 508
گونش: 43
گون‌کل: 493
گوهردان: 43، 561
گوهررود: 160، 163، 195، 217، 226، 227، 297، 301، 327، 329، 348، 477، 529، 530
گوهرشاد: 571[669]
کتاب گیلان ؛ ج1 ؛ ص737
گویارود- گوارود
گوی سیاورشن- سیاوش
گیاش: 48
گیاکو: 50
گیالم: 498
گیاهان داروئی ایران (کتاب): 389، 391، 398، 415، 423، 427، 444، 453، 456، 457
گیجو: 45
گیرشمن، رمان: 478، 507، 508، 509، 510، 513، 514، 518، 524، 525، 592، 617، 619، 626
گیری: 49، 575
گیساوندان: 46
گیسل: 52
گیسوم: 45
گیشاکجان: 49
گیشه دمرده: 226
گیگاسر: 51
گیلاده: 43، 314
گیلارکش: 52
گیلاکجان: 50
گیلان: در بیشتر صفحات
گیلان در جنبش مشروطیت (کتاب): 491
گیلانده: 45، 568
گیلان شاه: 34
گیلان‌نامه (کتاب): 113
گیلاوندان: 46
گیلایه: 49
گیل بام: 52
گیل بن گیلان: 481
گیل پرده سر: 46
گیل چالان: 44، 201
گیل دولاب: 40، 44، 54، 486، 488، 494، 572، 669
گیلده: 51، 201، 685
گیلزارود: 47
گیلسوار: 595
گیلک محله آلالان: 45
گیل گاوباره: 481
گیل گسکر: 486، 488
گیل گمش: 622، 624، 636
گیل ملک: 49
گیلوا: 577
گیلوادشتان: 46
گیلوا محله: 46
گیلوان: 121، 129، 134، 135، 138، 167، 170، 239
گیل و دیلم: 595
گیلوندرود: 306، 307
گیله پوردسر: 634
گیل یار: 44
ل
لابن: 52
لات: 46، 51، 492، 555
لات پرشو: 49
لاتسرا: 48
لات شولم: 202
لاتک: 48، 49، 54
لات لیل: 53، 54
لات محله: 49
لات محله تیکسر: 54
لاته: 49
لاچو محله: 45
لاحشر: 53
لادمخ: 50، 51
لار: 60، 503
لارخانی: 52
لارسا: 511
لارستان: 38
لارسر: 50
لاروس مدیکال (کتاب): 376
لازباد: 75
لاسک: 51
لاشتر: 309
لاشه: 46
لاشیدان حکومتی: 53، 574
لاشیدان مطلق: 53
لاطون: 43
لافجان: 37
لافندسرا: 47
لاقان: 51
لاکاران: 52
لاکان: 47، 124، 126، 128، 129، 204، 226، 264، 297، 301، 302، 314، 318، 576، 628، 629، 630، 669
لاکان، رود: 160
لاکتاسرا: 44
لاکتاشن: 45
لاک‌تراشان: 493
لاکسار: 50، 577
لاکلایه: 50
ص: 738
لاکمه سر: 53
لاکمه‌سرا: 578
لاکوژده: 43
لاکوفسکی: 377
لالم: 50، 495
لاله دشت: 46، 495
لاله گفشه: 47
لام بشکست پائین: 49
لامر: 482
لامه زمین: 535، 555
لانگسدرف: 508
لانه: 52
لانه پاک: 52
لاهجان- لاهیجان
لاهوتی اشکوری، حسن: 682، 683، 685، 686
لاهیجان: 35، 38، 39، 40، 42، 51، 52، 54، 62، 63، 64، 70، 71، 91، 92، 95، 101، 124، 129، 131، 133، 177، 179، 182، 198، 199، 203، 216، 223، 224، 230، 237، 242، 270، 271، 274، 279، 296، 302، 303، 312، 313، 315، 345، 352، 380، 383، 384، 386، 389، 392، 393، 396، 401، 404، 406، 407، 415، 416، 417، 419، 421، 424، 431، 433، 434، 441، 447، 448، 449، 450، 451، 453، 454، 465، 471، 476، 484، 487، 488، 489، 492، 494، 495، 498، 499، 534، 538، 548، 549، 551، 552، 553، 558، 562، 567، 568، 569، 573، 574، 575، 577، 578، 579، 595، 652، 668، 669، 671، 672، 673، 674، 675، 677، 678، 680، 682، 683، 684، 685، 686
لاهیجانی، استاد رضا: 558
لاهیجی، عبد الفتاح: 551
لاهیجی، موسی: 674
لایه: 48
لب دریا لسکوکلایه: 43
لبنان: 36، 675
لپاقاصدق: 45
لپگه: 45
لپوندان: 51
لترا: 36
لترود: 49
لتشت: 44
لتن پرت: 45
لتوم: 44
لچور: 44
لچه گوراب: 47، 101، 576
لختکی: 51
لر: 45، 589، 607، 616، 663
لرداربن: 49
لردارسر: 48
لردبن: 49
لرده: 49، 52
لرز: 493
لرزه: 44
لرزه ده: 45
لرزیان: 54
لرزیره پشت: 45
لرستان: 38، 307، 478، 508، 509، 510، 512، 588، 590، 608، 616، 625، 626، 636، 668
لرود: 48
لزگیها: 49
لسبو: 49، 293، 521، 522، 523، 524، 527، 538، 555، 575
لسبو محله: 50
لسترنج، گای: 36، 502
لسکو: 46
لسکوکلایه: 43، 95، 300، 475، 575
لش: 51
لشت‌نشا: 38، 39، 45، 46، 130، 131، 135، 200، 203، 225، 226، 487، 489، 494، 495، 499، 561، 562، 578، 669، 681، 682
لشکاجان: 576
لشکاجان سفلی: 50
لشکاجان علیا: 50
لشکام: 43
لشکان: 49
لشکج: 52
لشکریان: 52، 576
لشکستان: 526، 538
لشگا: 286
لشگاجان- لشگا
لشمرزمخ: 50
لشه: 54
لطف علی گوابر: 54
لطیم پرد: 51
لغت‌نامه دهخدا (کتاب): 596، 607، 612، 613، 635، 668
لفتوس، ویلیام: 501
لفمجان: 52، 53، 54، 578، 669
لفوت: 575
لفوت بالا: 43
لفوت پائین: 43
لک: 45
لک، ایرج: 536
لکپشت: 54
لکلر، هانری: 378، 419، 439، 443
لکلرک- لکلر، هانری
لکموج: 48
لکه پشته: 44، 201
لکه محله: 45
للکام: 51
للکه پشته: 45
للم: 52
لله جار: 48
لله‌رود: 49
لله کن: 44
لله گا: 46
لله وجه‌سر: 43
للیت‌سرا: 575
للیج گوابر: 40، 48
للی سر: 578
للیم: 48، 54
لمبه: 45
لمسر: 484
ص: 739
لمش پشت: 54
لمک: 49
لم‌لر: 45
لمیر: 45، 151، 299، 309، 310، 315
لمیر، رود: 152، 154، 156، 234، 245
لمیر سفلی: 45
لمیر علیا: 45
لمیر محله: 43، 497
لندست: 76
لندن: 108
لنزا: 45
لنزی: 45
لنکا: 36
لنکران: 486، 520، 654
لنگرکنان: 485
لنگرود: 22، 39، 40، 42، 53، 54، 62، 65، 91، 95، 148، 166، 174، 179، 182، 198، 200، 203، 216، 223، 230، 231، 233، 270، 274، 300، 303، 319، 327، 393، 406، 471، 475، 476، 487، 488، 490، 492، 493، 494، 495، 496، 498، 548، 551، 553، 560، 569، 571، 578، 579، 652، 668، 669، 671، 672، 673، 674، 675، 676، 678، 679، 681، 683، 684، 685
لنگرود رودخان: 177، 179، 181، 199، 224
لنگل: 52
لوابن: 45
لواچال: 45
لواچان: 45
لواده: 45
لوار: 52
لواسی محله: 52
لوالی: 52
لوان: 128
لوئپر: 378
لوپریه، ژ. ت. دنیس: 479
لوت: 509
لوخ: 43
لور: 52
لوران: 378
لوراهونی: 45
لورود: 575
لورون: 575
لورون: 45
لوسرا: 49
لوسلکان: 538
لوسه وانجه: 44
لوشاده: 52
لوشان: 47، 48، 62، 72، 85، 87، 89، 117، 121، 124، 129، 134، 135، 136، 138، 167، 171، 265، 279، 290، 294، 295، 297، 299، 300، 305، 311، 313، 315، 377، 407، 565، 576، 629، 669
لوفلاک: 249
لوکلایه: 53، 203
لوکه: 45، 54
لولمان: 46، 51، 166، 221، 226، 495، 553
لولوبی: 509، 621
لوله گاز: 47
لومه دشت: 45
لون بالاده: 45
لوندویل: 43، 92
لوندویل، رود: 152، 154، 245
لونک: 74، 313
لومیر: 486
لوور- موزه لوور
لویه: 315
لهداربن: 49
لیاخوف: 669
لیارج پره: 54
لیارج دمه: 54
لیار محله: 45
لیارود: 54
لیاسی: 49
لیاشاکوه: 54
لیاشوسرا استاد ولی: 54
لیاشوسرا علیا: 54
لیاشوسرا وسطی: 54
لیافو: 47
لیالستان: 52، 53، 315، 578
لیالشکل پره‌سر: 575
لیالکل بالا: 52
لیالکل پائین: 52
لیالمان: 52، 578
لیاله کل: 577
لیانازوف: 499
لیاول سفلی: 48، 575
لیاول علیا: 48، 575
لیپا: 44، 201
لیچارکی: 43، 314
لیچارکی حسن‌رود: 43، 44، 197
لیچا- لیچاه
لیچاه: 46، 202، 562
لیدن: 34
لیر: 44، 45
لیسار: 44، 45، 54، 60، 64، 155، 355، 356، 495، 577
لیسارا: 45
لیسار، رود: 151، 153، 154، 234، 245
لیسار محله: 45
لیسانه: 54
لیس‌رود- لیسه‌رود
لیسه‌رود: 54، 203
لیسم: 51
لیسن: 47
لیش: 52، 577
لیشاوندان: 286، 495
لیسک: 52
لیسکا: 43
لیشکام: 200
لیشکی: 45
لیشیمه: 54
لیفشاگرد: 50، 54، 577
لیفکوخندان: 51
لیفکوه: 51
لیل: 52، 53، 54، 578
لیلاکوه: 53، 203، 578
لیلکی: 49
ص: 740
لیله‌کوه- لیلا کوه
لیلی جان: 533، 538
لیما: 49
لیماچال: 49
لیماگوابر: 49
لیموچاه: 47
لیموما: 498
لیمون: 80
لیمونولوژی مرداب پهلوی (کتاب): 340
لیمه‌سرا: 49
لین، آرتور: 522، 523
لیون: 663
لیه: 52
لیه چاک: 52
لیه‌سرا: 47
لیه کلام: 49
م
ماتسوتانی، توشیو: 534، 538
ماتک: 40، 50
ماتک پائین: 50، 54
ماتیرویشکا: 47
ماتیول: 419
ماچیان: 50، 54، 562، 683
ماچیان خاله، نهر: 233
ماد: 34، 511، 582، 613، 632
مادرسرا: 52
مادیان گوابر: 54
مادیها و پارسیها (کتاب): 478
ماردها: 478
مارلیک: 477، 478، 508، 509، 510، 511، 512، 514، 516، 517، 527، 529، 530، 531، 532، 538، 554، 582، 586، 589، 592، 593، 594، 616، 617، 618، 619، 620، 621، 623، 624، 625، 627، 628، 629
مازن: 481
مازندران: 37، 38، 55، 67، 69، 70، 128، 135، 143، 144، 199، 236، 242، 270، 343، 360، 374، 386، 388، 394، 398، 399، 401، 404، 405، 412، 415، 421، 426، 433، 434، 435، 436، 441، 443، 446، 448، 449، 454، 460، 462، 463، 467، 479، 481، 484، 485، 488، 489، 490، 492، 496، 503، 504، 506، 507، 508، 509، 512، 513، 517، 520، 571، 647، 652، 654، 668، 681
مازندران محله: 49
مازندران محله بهمبر: 50
مازوبن: 49
مازوپشت: 44
مازودره: 49
مازوکله پشته: 49
مازوگاه: 49
مازیان: 48
مازی‌کله: 52
مازی گوابر: 49
ماسال: 40، 44، 54، 299، 315، 486، 497، 563، 569، 572، 578، 680، 681
ماسال شاندرمن: 44، 54، 681
ماستخور: 267
ماسرک: 49
ماسوله: 50، 51، 57، 59، 60، 61، 63، 64، 69، 71، 72، 73، 74، 75، 77، 80، 81، 89، 90، 91، 159، 262، 263، 271، 295، 296، 306، 311، 312، 314، 315، 375، 384، 395، 401، 415، 440، 454، 458، 470، 476، 487، 488، 492، 547، 548، 560، 564، 566، 573، 577، 627، 628، 668، 669
ماسوله خانی: 44
ماسوله داغ: 72
ماسوله، رود- ماسوله رودخان
ماسوله رودخان: 159، 161، 162، 229، 262، 495، 548
ماسه، هانری: 649
ماشااله کل: 51
ماشاتوک: 51
ماشال اعلم: 46
ماشک تهرانچی: 43
ماشک سپهداری: 46
ماشمیان: 48
ماشین‌خانه: 45، 153
ماضی‌دار خورته: 48
مافی، ایرج: 537
مالایا: 410
مال بیجار: 53
مالت: 661
مالده: 52، 578
مالزی: 314
مالفجان: 51، 52، 578
مالفمجان: 201
مالوان: 51
مامودان: 46
مان: 616
مانا: 582
ماناذر: 35، 36
مانیچ: 69
ماوراء النهر: 480، 507
ماوردیان: 51
ماه‌بانو بزرگوار: 578
ماهروزه: 44، 102، 475
ماه سایه: 50
ماه نشان: 39، 165
ماهیار، علی: 678، 679
مایاق‌راه- بندر پیربازار
مایر: 378
مایستان بالا: 49
مایستان پائین: 49
مایوف، ژ. ای: 67
مبارک‌آباد: 46، 47، 51، 160
مبارک، ابو سعید: 663
متش: 45
متعلق محله ارباستان: 578
متعلق محله نوبیجار: 53، 578
مته‌خانی: 159
مثلاکوه: 45
مجتمع تولید ابریشم: 52
ص: 741
مجتمع دامپروری شهید بهشتی: 51
مجد الدوله: 662
مجلس خبرگان: 686، 687
مجلس سنا: 244، 680
مجلس شورای اسلامی: 246، 681، 682، 684، 685، 686
مجلس شورای ملی: 37، 41، 242، 244، 668، 671، 672، 673، 674، 675، 676، 677، 681
مجله اثر: 502
مجله انجمن نفت: 67
مجله باستانشناسی و تاریخ: 502
مجله بررسیهای تاریخی: 508، 636
مجله رشد، آموزش زمین‌شناسی: 68، 95، 98، 99، 100، 101، 102، 103، 104، 474، 475
مجله زن روز: 110
مجله فلاحت و تجارت: 493
مجله محیطشناسی شماره 13: 339
مجله میراث فرهنگی: 502
مجمل التواریخ (کتاب): 528
مجموعه قوانین سال 1316: 38
محتشم کاشانی: 558
محرمان: 51
محروم زومه: 45
محسن‌آباد: 43، 202
محسن‌آباد پائین: 43
محفوظی، عباس: 687
محلات: 38
محله آفخرا: 576
محله باب الشیخ: 663
محله پردسر: 552
محله راه پشته: 553
محله گابنه: 552
محله مسجدبر: 548
محله میدان: 552
محله نیاکو: 496
محمد (ص): 549، 563، 570
محمدآباد: 47
محمد باقر (ع): 559
محمد جعفر محله: 54، 578
محمد حسن خان قاجار: 491
محمد حسن گوده: 193
محمد حسین خان- منظم السلطنه
محمد رضا شاه: 499
محمد شاه: 486، 549
محمد علی شاه: 491، 494، 668، 669
محمد علی گوابر: 48، 54
محمد علی میرزا- محمد علی شاه
محمد علی یوردی: 45
محمد کاظم تائب: 550
محمد نصیر محله: 54
محمد یزدی- وکیل التجار
محمودآباد: 45
محمود خان: 650
محمود کیان: 50
محمودلات: 49
محمودی، محمود: 675، 676، 677
مختصری درباره وضع جوی و اقلیمی سواحل- شمال ایران (کتاب): 114، 129
مخزن موسوی، سید ابو الحسن: 486، 684، 685
مخ سر: 51
مخشر: 47
مداوا: 48
مدرسه شاهپور: 553
مدرسه عالی پلی تکنیک پاریس: 661
مدرسه مهدویه: 683
مدیترانه: 33، 112، 432
مدیریه، رود: 160
مدینه: 663
مراددهنده: 53، 202، 578
مراکش امروز (کتاب): 663
مربو: 48، 302، 315
مرتضی قلی: 678
مرجان‌آباد: 48، 311
مرجقل: 40، 50
مرحیا، شاهپور: 685، 686
مرد: 36
مرداب انزلی- تالاب انزلی
مرداب امیرکلایه: 384، 416، 425، 430، 431
مرداب بن: 50
مرداب رود: 154
مرداب سر: 50
مرداب سیاه کشیم: 102، 474
مرداب عینک: 416
مرداب غلام محله: 101
مرداویج: 484
مردخه: 50، 51
مردم‌شناسی ایران: 481
مردم کده: 43
مردوان: 45
مردم و دیدنیهای ایران (کتاب): 649
مرزبان، اسماعیل خان: 670
مرزبان، ملک: 534
مرزدشت: 46
مرزن‌آباد: 534
مرسارود: 50، 180، 234
مرسه: 49
مرعشی، سید ظهیر الدین: 185، 475، 503، 552، 569، 571، 574، 575
مرغانه پرد: 495
مرغداری شماره 3: 43
مرغداری شماره 5: 43
مرغک: 340
مرغک، رود: 154، 159، 161، 162، 229
مرکز آمار ایران: 200
مرکز آموزشی شهید مطهری: 53
مرکز باستانشناسی: 521
مرکز تحقیقات و مسکن: 305
مرکز تحقیقات دامپروری: 46
مرکور: 660
مرکیه: 50، 54، 201، 299، 315
مرگواز: 49
مرند: 480
مرو: 616
مرودشت: 508
مروستی، سید یحیی: 670
مروشاه: 34
ص: 742
مریان: 45، 60، 78، 79، 80
مریدان: 46، 54، 578
مریم گلشن: 45
مزار بشمان پیر: 566
مزار لاله شوی: 569
مزدا: 617
مزدیسنا (کتاب): 524
مزرعه پرنیان شرکت ابریشم: 50
مژده: 46
مژده علی: 45
مژدهه: 51، 201، 203[670]
کتاب گیلان ؛ ج1 ؛ ص742
مژدهی، میرزا کاظم خان: 672، 673
مسافرت به ارمنستان و ایران (کتاب): 647
مسالک الامصار (کتاب): 482
مسالک و ممالک (کتاب): 35، 481، 483، 484
مسجد اکبریه لاهیجان: 552، 578
مسجد پیش: 51
مسجد جامع لاهیجان: 552
مسجد خواهر امام: 569
مسجد رودبارک: 574
مسجد زنانه زینبیه: 564
مسجد قباقی: 45
مسجد لاله‌شوی- مسجد خواهر امام
مسجد مردانه عباسیه: 564
مسعود، نقاش: 657
مسعودی، علی بن حسین: 481
مسکا: 315
مسکین: 45
مسیحا خواجه روح الله: 37
مشروطه- مشروطیت
مشروطیت: 491، 667، 668
مشکاپشت: 46
مشکزدان شاه: 34
مشکله: 48، 575
مشکور، دکتر محمد جواد: 35
مشکین‌شهر: 549، 573
مشگدی: 45
مشند: 43
مشهد: 37، 109، 110، 124، 144، 491، 507
مشهدسر: 569
مشهدی آقاجان: 558، 562
مشه‌که: 44
مشیرپور، محمد: 537
مصدق، دکتر محمد: 499، 675، 680
مصر: 165، 613
مصردشت: 46
مصطفی خان: 486
مصطفوی سیاهمزگی، سید داود: 684، 685، 686
مصطفوی کاشانی، مصطفی: 675، 676
مطالع‌سرا: 45
مطلادشت: 45
مطلاکوه: 48، 315
مظفر الدین شاه: 491، 519، 550، 572، 668، 680
مظفرزاده، فتح الله: 102
مظفرزاده، میرصالح: 673، 674
مظلم‌کم: 45
معادن سرب و روی: 311
معادن متروکه سرب و روی: 311
معاضد السلطنه- پیرنیا، ابو الحسن
معاف: 44، 229، 575
معاف اومندان: 50، 229
معاف محله: 46، 51
معاف وزیری: 50
معالجه گیاهی (کتاب): 458
معاویه: 482
معتمد الدوله، شاهزاده منوچهر خان: 566
معتمد الممالک، علی اکبر: 671
معتمد دماوندی، ابو المکارم: 674، 675
معجم البلدان (کتاب): 482، 635
معدن بزبره: 311
معدن تخت آسمان- معدن سنگ
آهک لوشان
معدن خاک رس بی‌بی یانلو: 305
معدن خاک رس رواجیر لاکان: 301
معدن خاک رس صنعتی چنارچوبرشفت: 305
معدن خاک نسوز سنگرود: 293
معدن دولومیت مربو: 302
معدن زغال‌سنگ آغوزبن شیباشی: 292
معدن زغال‌سنگ سنگرود: 290، 292
معدن سرب و روی اسپیلی: 311
معدن سرب و روی بیورزین: 311
معدن سرب و روی چومول: 311
معدن سرب و روی دخانی: 311
معدن سرب و روی مرجان آبان: 311
معدن سنگ آهک صنعتی علی‌آباد رودبار: 298
معدن سنگ آهک لوشان: 297
معدن سنگ تزئینی گابرو دیوریت گیلوندرود ماسوله: 306
معدن سنگ چینی کریستال مسکا ماسوله: 306
معدن سنگرود: 47
معدن سنگ سیمان: 47
معدن سنگ مرمریت قرمز تطف‌رود آلیان: 308
معدن سنگ مرمریت ناوه عمارلو: 307
معدن سنگ‌نمای مرمریت مطلاکوه: 309
معدن سنگ‌نمای مرمریتی شیه: 307
معدن سنگ‌نمای مرمریتی کله‌وش حاجی‌ده توتکابن:
308
معدن سیلیس بزبره عمارلو: 295
معدن سیلیس عطاکوه لاهیجان: 296
معدن صدف دریائی (گوش‌ماهی): 309
معدن صدف لمیر، آستارا: 310
معدن کوارتزیت منطقه خلیل دشت: 295
معدن گابرو دیوریت زودل ماسوله: 306
معدن گل سرشور بندبن لاهیجان: 303
معدن ماسه ریخته‌گری لاکان: 297
معدن میکای املش: 297
معدن میکای سیاه (بیوتیت) یا علی گوابر املش:
296
معروف کرخی: 663
معز الدوله- معز الدوله دیلمی، احمد
معز الدوله دیلمی، احمد: 483، 484
معصوم بیک: 489
معصوم خاتون: 576
معصومه (ع): 564
معصومی، غلامرضا: 502
معلم کلایه: 39
ص: 743
معین، دکتر محمد: 518، 525، 607، 635
معینی، سید حسین: 673
مغان: 37، 482، 488، 503، 508
مغول: 37، 185، 478، 483، 663
مغازه: 37
مفخم پایان، دکتر لطف الله: 112، 133، 474
مفردات پزشکی و گیاهان داروئی (کتاب):
377، 397، 456
مقبره شیخ زاهد: 573
مقدسی، ابو عبد الله محمد بن احمد: 36، 482، 503
مقدم، محسن: 537، 538
مقدمی محله آلکام: 44
مکان، دونالد: 508
مکران: 37، 38
مکران شاه: 34
مکزیک: 451
مکش: 45
مکنزی، چارلز فرانسیس: 352، 353، 354، 488، 498، 573، 578، 662
مگس خانی: 48
ملاباغ: 51، 315
ملا پیر شمس الدین: 574
ملاتربه: 577
ملا حیدر: 576
ملازگوابر: 54
ملاسرا: 46، 50، 51
ملاط: 53، 492، 569
ملاط و کومه (استخر): 203
ملا عاقل: 574
ملا عقیل: 574
ملا کوه: 51
ملا گوابر: 52
ملال: 51
ملال پائین: 44
ملامحله: 45، 52
ملامحله پره‌سر- پره‌سر
ملامحله چهلستون: 52
ملا محمد: 578
ملا مریم: 578
ملان رودبار: 36
ملایر: 668
ملا یوسف: 565
ملت‌سرا: 52
ملجادشت: 48، 498
ملسکام: 51
ملک: 495
ملک اسکندر: 503
ملک الشعرا- بهار، محمد تقی
ملک المعالی، حسن: 669
ملک بگور: 44
ملک جهان: 44
ملک جهانگیر: 503
ملکده: 47
ملک‌رود: 52
ملک‌سر: 50
ملک شاهمیران: 578
ملک شهمیرزادی، صادق: 502
ملک میان: 49
ملکوت: 48
ملکونوف- ملگونف
ملگونف، گریگوری و الریانویچ: 345، 488، 494، 558، 560، 562، 563، 564، 565، 566، 569، 570، 571، 572، 573، 574، 577، 652
ملومه: 52
مماز دول: 44
منابع و مسائل آب در ایران (کتاب): 249
مناره بازار: 50، 495، 497
مناری پشته: 45
منجم‌باشی، حاج آقابزرگ: 496، 553
منجم‌باشی، میرزا صادق: 551
منجم‌باشی، میرزا موسی: 345، 491، 551
منجیل: 47، 48، 62، 64، 71، 72، 74، 84، 85، 87، 89، 90، 117، 121، 128، 129، 134، 135، 138، 165، 166، 173، 175، 176، 233، 267، 274، 279، 294، 295، 299، 305، 314، 315، 318، 319، 356، 360، 374، 377، 385، 390، 392، 394، 399، 401، 402، 415، 419، 420، 424، 426، 429، 433، 438، 441، 442، 447، 449، 450، 455، 458، 460، 475، 488، 491، 492، 494، 537، 562، 576، 664، 669
منزل دریابیگی: 551
منزوی، دکتر علینقی: 36، 482
منشورات دار مکتبة الحیاة: 36
منصور بن نوح سامانی: 483
منصوری: 339
منظم السلطنه: 676
منگوده: 47
منوآ: 510
منوچهر خان معتمد الدوله ارمنی: 549
منوری، سید مسعود: 322، 348
موبندان: 54، 578
مودگان: 51
مودیکان: 202، 203
مودیکان شولم: 202
موزه ایران باستان: 508، 536، 569، 585، 587، 623، 626، 636
موزه بوستون: 507
موزه رشت: 625، 627
موزه سین سیناتی: 584
موزه لوور: 507، 508، 626
موزه متروپولیتن: 517
موزه مردم‌شناسی تهران: 602
موساسیر: 632
مؤسسه آب‌شناسی ایران، انستیتو ئیدرولوژی: 238
مؤسسه باستانشناسی دانشگاه تهران: 529
مؤسسه خاک‌شناسی و حاصلخیزی خاک: 318
مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران: 71، 73
مؤسسه شرق‌شناسی دانشگاه شیکاگو: 508
موسوی، محمود: 537، 538
موسی کلایه: 48، 179
موسی کوه: 51
موشا: 52
موش‌بیجار: 47
موشح، سید خلیل: 685، 686
موشمیا: 247
موشنگا: 46
ص: 744
موصل: 34
موقان: 34
مولانا نعمت الله طبیب: 496، 552
مونتیث، کلنل: 486، 497
مؤمن زمین: 49
مؤمنی، حمید: 490
موهنی: 43
المؤید بالله: 489
مهاباد: 124
مهاجرت ایرانیان به حوزه زاگرس (کتاب): 519
مهار: 45
مهتابی: 551
مهدوی لاهیجانی (م. م. لاهیجی)، حاج شیخ محمد:
344، 562، 568، 569، 571
مهدی‌آباد: 53
مهدی، احمد: 678
مهدیخان محله: 44
مهدی گوده، جزیره: 195
مهرآباد تهران: 124، 165
مهربن: 52، 577
مهرهای خاورمیانه (کتاب): 636
مهمانسرای سازمان حفاظت محیط زیست: 195
مهندسین مشاور پندام: 249
مهندسین مشاور جاماب: 163، 248
مهندسین مشاور سوگرا- گید: 200، 210، 214، 247، 248، 249
مهندسین مشاور شمال: 133
مهندسین مشاورکتها- سوگراه- مهندسین مشاور سوگرا- گید
مهندسین مشاور مهاب اشتوکی: 247
مهندسین مشاور مهاب قدس: 231، 232، 247، 249
مهویزان: 50، 202
میارکشه: 524، 538، 555
میارکشه کومنی: 525
میالفجان: 37
میان‌آب: 497
میان‌بر: 50، 202
میان‌بند: 578
میان پشته: 49، 194، 195، 345، 659
میاندشت: 52
میانده: 40، 46، 50، 571، 577
میانده‌رود: 234
میان‌رز: 51
میانرود: 44، 49، 90، 537، 538
میانسرا: 54
میان شکرکش: 54
میانفریرود: 47
میانکده: 550
میانکل: 46، 575
میان کوشک: 47، 577
میان کوه: 45
میان گسکر: 50
میانگوابر: 52، 54
میانگواسرا: 49
میان لنگه: 49
میان محله: 46، 201، 571، 577
میان محله پاپکیاده: 53
میان محله چاف گاویه: 53
میان محله رودبنه: 53
میان محله زاکله‌بر: 53
میان محله سورکوه: 40
میان محله گفشه: 47
میان محله گلرودبار: 53
میان مرز: 52
میانه: 72، 165، 247، 303
میانه‌سر: 54
میتانی‌یان: 622
میترا: 622
میرابو الحسن: 578
میران محله: 50، 54
میرحسین: 670
میرمحله: 572
میردریاسر: 53
میرزا ابراهیم: 345، 562، 564، 570، 571، 573، 578
میرزا پورکلشتری، مسلم: 683، 685، 686
میرزا جوب: 226
میرزا حبیب الله: 670
میرزا حسن لنگه: 50، 54
میرزا ربیع خان: 678
میرزا رحمانی رود: 227
میرزا صادق خان اکبر- سردار معتمد
میرزا صالح خان: 671
میرزا علی کیا: 569
میرزا کوچک جنگلی، بخش: 50
میرزا کوچک خان: 50، 491، 558، 566، 571
میرزا گلبند: 47
میرزا محمد باقر خان: 670
میرزا محمد حسین خان: 672
میرزا محمد شفیع- میرزای عالمیان
میرزا محمد علی خان: 487
میرزا مهدی خان گیلانی: 670، 671
میرزای عالمیان: 37، 485
میرسرا: 51
میرشمس الدین: 574
میرشمس الدین لاهیجی: 549
میرشنوا: 578
میرعظیم میرزازور، بقعه: 570
میرغفاری مریائی، سید ابراهیم: 685، 686
میرکرپی، اسکله چوبی: 194
میرک محله: 50
میرمازندرون: 575
میرمحله: 44، 51، 495
میرمؤذنان: 577
میسان شاه: 34
میشامندان: 47، 576
میشکاسر: 53
میشکه: 51
میشیگان: 509
میکال: 52، 566
میلاش: 49
میناهونی: 43
مینوی، مجتبی: 611
مینه‌ور: 479
میه‌کومی: 43
ن
ناپل: 651
ص: 745
ناتل: 484
نادر شاه افشار: 485، 487، 490، 495، 497
نارنج‌بن: 48، 54
نارنج‌دول: 45
نارنجکل: 47، 200، 201، 203
نارنج کلایه: 53
نارنج کلایه سفلی: 50، 54
نارنج کلایه علیا: 50، 54
نارون: 488
نازکسرا: 43، 200
ناش: 48
ناصر الاسلام- مروستی
ناصر الحق کبیر: 574
ناصر الدین شاه: 345، 491، 492، 499، 554، 569، 650، 651، 655، 657
ناصر الملک: 669
ناصران: 51
ناصر خسرو قبادیانی: 482
ناصرسرا: 49
ناصر کیاده: 203، 578
ناصر کیاده میان محله: 53
ناصروند: 489
ناظم الاطباء: 613
نالکیاشر: 53، 203، 578
ناله تربه: 573، 577
نامها و نامدارهای گیلان (کتاب): 489
نامه تنسر (کتاب): 34، 481
نامی، ملک ابو القاسم: 562
نامیو، اگامی: 534
نانکن: 655
ناو: 45
ناوان: 45
ناو بالا: 45
ناوسر: 54
ناوبه سر- باش
ناو پائین: 45
ناورود: 45، 151، 153، 154، 155، 234، 245
ناوسر: 54
ناون: 48
ناوه: 48، 307، 315، 538، 577
نبی‌دهکا: 43
نبیل سمیعی، ابراهیم: 672، 673، 681
نتک: 37
نجف: 562، 685
نجف‌آباد: 309
نجم‌آباد: 48
نخبة الدهر فی عجایب البّر و البحر (کتاب): 483
نخجیر کلایه: 53، 499، 578
نخشبان شاه: 34
نخودچر: 47
ندامان: 50
ندامانی، سید یحیی: 670، 671
نرجه: 39
نرکه، رود: 233، 234
نرکی: 49
نرگستان: 50، 229، 340، 686
نرماش: 49
نسا: 44، 82، 575
نسامکوه: 49
نسبی: 52
نسخه‌های تندرستی از طب طبیعی (کتاب): 386، 414
نشاش- نشاط
نشاط: 54
نشانه‌هائی از گذشته دور گیلان و مازندران (کتاب): 471، 474، 476، 478، 479
نشت اوغلی: 479
نشر گستره: 488، 578
نشر گیل: 345
نشر گیلکان: 489، 499
نشرود کل: 46
نشر اداره کل باستانشناسی: 517
نشریه سازمان هواشناسی کشور: 129
نصر الله‌آباد: 46، 51
نصر الله محله: 51
نصرتی راد، احمد: 685، 686
نصفی: 47، 299، 300، 538، 554
نصور محله: 45
نصیر محله: 51
نصیری، نعمت الله: 499
نظام ایالات در دوره صفویه (کتاب): 37
نظرآلات، رود: 160، 161
نظرژی: 45
نظر محله: 43
نظریان، صفر: 319
نعلبند: 45
نعمت‌سرا: 49
نعیمی اکبر، فریدون: 677
نفت خانی: 498
نفوت: 50، 54، 577
نفیسی، حسن: 493
نفیسی، سعید: 34، 35، 568، 595
نقره‌چی: 54
نقره‌ده: 43
نقش‌رستم: 34
نقلبر: 300، 492
نقله‌بر، نقله‌ور- نقلبر
نقله‌کش: 45
نکا: 504، 686
نگهبان، دکتر عزت الله: 477، 508، 509، 512، 514، 516، 517، 529، 532، 538، 582، 616، 624، 625
نمازگاه: 507
نمازی محله: 45
نماهونی: 45
نمک آبرود: 503
نمک‌آوران: 48
نمک رودبار: 52
نمیجی: 52
نمین: 488، 669
نمین امیر تومان: 479
نمی‌هشت: 51
نو: 45
نوائی، دکتر عبد الحسین: 484
نواخان لایه: 48
نواخان ناوه: 48
نوارود: 486
نواسطلخ: 46
نوبخت حقیقی، محمد باقر: 685، 686
ص: 746
نوبران: 39
نوبل: 194
نوبیجار: 53، 578
نوبیجار محله: 43
نوپاشان: 50
نوجوکابر، جویبار: 173
نوخاله: 160، 193، 195، 197، 227، 300، 487، 577
نوخاله اکبری: 50، 195، 201، 227
نوخاله جعفری: 50
نوحدان: 46
نوده پسیخان: 51
نوده مرخال: 51
نور: 72، 503
نور العرش: 48، 575
نور عباس: 576
نورود: 39، 44، 45، 47، 48، 50، 51، 166، 205، 216، 226، 229، 245، 275، 278، 634
نوروزآباد: 52
نوروز محله: 52، 538
نوسود: 634
نوسکی، پ: 249
نوشال: 577
نوشر: 43، 46، 53، 681، 682
نوشر خشکبیجار: 46، 682
نوشهر: 39
نوعون: 45
نوکاشت: 50
نوکند- نوکنده
نوکنده: 44
نوکنده، رود: 153، 154
نوگوراب: 101
نولدکه، تئودور: 481، 595، 613
نولون: 45
نومندان: 45
نونج: 483
نوه: 54
نونلان: 203
نویده: 46
نهاپطیان: 114، 129
نهارخورلات: 49
نهاوند: 508، 668
نهر آبکی: 486
نهر شیرک: 495
نهر نورود: 495
نهزم: 559
نهزم صیقل کومه: 51
نهضت جنگل: 222، 558، 571، 681
نهنگ روگا: 159، 194، 195، 196، 197، 340، 451، 475
نیاسن: 49
نیاکو: 43، 496، 575
نیاول: 52، 538، 576
نی‌دشت: 49
نیروی دریای جمهوری اسلامی ایران: 553
نیساچاه: 46
نیشابور: 523
نیک‌کری: 45، 153
نیکنوش: 329
نیل: 33، 165، 267، 356
نیلاش: 44
نیلو: 49
نیلوپرده سر: 49
نیمروز: 35، 37
نیوار، نشریه سازمان هواشناسی: 114
نیوجرسی: 377
نیویورک: 517، 592، 618، 680[671]
کتاب گیلان ؛ ج1 ؛ ص746
و
واپه: 54
واجارگاه: 48، 49، 54، 236
واحدی: 535
وارده‌سرا: 45
واردیکف: 249
وارش‌دار: 52
واریوا: 36
واسرکانت: 386
واقعه دشت: 50
والرین: 481
والی‌سرا: 51
واندنبرگ، لوئی: 506، 584، 632
وانزسیت: 505
وانگاه: 44
وانه‌سرا: 202، 203
وایگان: 498
وپرسر: 49
وحید مازندرانی، غلامعلی: 660
ودان: 44
ورازگاه: 46
وربن: 49، 498
ورته: 611
ورجاوند، دکتر پرویز: 535
وردوم: 44
ورزان: 45
ورزل: 200
ورزمی: 44
ورکوره: 48
ورگه دره: 45
ورمیه: 44
ورن: 481
ورنه- ورونا
ورونا: 622، 635
وزارت آب و برق: 242، 249، 343
وزارت بهداری- وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی:
244
وزارت جهاد سازندگی: 198، 248، 249
وزارت داخله- وزارت کشور
وزارت دارائی و امور اقتصادی: 685
وزارت کشاورزی و تعاون روستایی: 249
وزارت کشور: 249
وزارت فرهنگ: 509، 512، 516، 517
وزارت فرهنگ و هنر: 508، 514
وزارت نیرو: 126، 148، 180، 238، 246، 248، 249
وزشت: 44
وزمتر: 44، 578
ص: 747
وزمنا: 51
وزنه‌سر: 45
وزیرزاده، میرزا محمد علی خان: 670
وستان: 36
وسکه: 44، 537، 538، 555
وسمه جان: 52
وسی: 45
وشره: 45
وشمگیر، ظهیر الدوله ابو منصور: 360
وضع ملت و دولت و دربار در دوره شاهنشاهی- ساسانیان (کتاب): 611
وفس: 39
وقفی: 51
وکیل التجار: 669، 670
وگارود: 222، 224
وگلخانی: 49
ولارجان: 503
ولاسوف: 658، 659
ولایات دار المرز ایران، گیلان (کتاب): 347، 474، 486، 494، 503، 558، 559، 560، 561، 562، 575، 577، 607
ولد: 50
ولگا، رود: 69، 183، 184، 185، 186، 188، 189، 190، 191، 503
ولم: 578
ولنسبی: 52
ولنی: 49
وله‌چول: 45
ولیجار: 47
ولیسکو: 185
ولیسه: 185
ولی‌کلام: 48، 54
وندارکش: 54
ونه‌بنه: 51
ونه‌خونی: 45
ونیز: 664
ونیز سبز ایران- تالاب انزلی
وورم: 69، 79
وهسودان: 35
وهسودان- آل وهسودان
ویایه: 576
ویرمونی، رود: 43، 200، 234، 245، 305
ویزادشت: 45
ویزبن: 51
ویزنه: 45، 152
ویزه‌دول: 44
ویژگیهای دستوری و فرهنگ واژه‌های گیللی (کتاب): 249
ویسادار: 44
ویستهم: 595، 613
ویسرود: 51
ویسن: 52
ویشان: 48
ویش خس محله: 445
ویشکا: 46
ویشکاسوقه: 47
ویشکاننک: 46
ویشکاورزل: 46
ویشکی: 49
ویشه‌سرا: 44، 50
ویگوروگس: 378
ویلسن، آرنولد: 479
ویلکنسون، چارلز: 517
ویلی، پیتر: 527
وینستان: 45
ویه: 48
ه
هائیتی: 663
هاچاقیه: 45
هادی کیاشر: 50، 54
هادی گوابر: 48، 54
هاروارد: 509
هاشم‌آباد: 201
هاشم بن محمد: 566
هاشمی محله: 229
هالوخانی: 52
هانوی- هنوی، جوناس
هایدپارک: 665
هتل ایران: 553
هتل زیباکنار: 47
هچین‌رود: 179، 180
هخامنشی- هخامنشیان
هخامنشیان: 33، 34، 473، 481، 501، 502، 508، 509، 525، 527، 582، 592، 612، 613
هدایت الله خان: 489، 554
هرات‌بر: 49، 179، 234، 576
هربرت، توماس: 485
هرتسفلد، ارنست: 481، 507، 508، 525، 612، 613، 632
هردوآب: 48، 54
هرزل‌کوه: 51
هرزند: 480
هرزویل: 48، 85، 89، 314، 339، 494، 562
هریسن: 505
هرکیان: 48
هرمز: 37
هرمزد: 635
هرمزدنامه (کتاب): 381
هرندان: 45، 153
هرو: 492
هروآباد: 153
هرودوت: 34، 165
هره‌دشت: 45، 495، 497
هره شوندشت: 45
هزارهزار: 48
هسی‌کوه: 49
هشتپر: 40، 44، 45، 69، 89، 90، 91، 92، 121، 128، 130، 131، 136، 151، 153، 203، 236، 242، 309، 310، 314، 318، 329، 355، 392، 393، 396، 444، 486، 495، 497، 538، 568، 570، 573، 574، 577، 669، 681، 682
هفت امام: 574
هفت اولیاء: 577، 578
هفت‌بند: 52
هفت دغنان: 154، 495
هفتوان تپه سلماس: 510
ص: 748
هلاکو خان: 484
هلستان: 52
هلستون: 43
هلشتاین: 485
هلمند- هیرمند
هلوبن دره: 48، 54
هلوبن‌سر: 52
هلوچال: 48
هلودشت: 54
هلوسرای پائین: 40
هله‌دمه: 45
هلیش: 45
هماسر: 45
همام: 483
همایونفرخ، رکن الدین: 636
همدان: 38، 124، 144، 145، 626، 651، 668
همراز، محسن: 671، 672، 673
هنچه: 654
هندوستان: 34، 314، 354، 386، 388، 516، 518، 622، 636، 653، 658
هندخاله: 50، 193، 194، 197، 224، 340
هندخاله، رود: 160
هندوان شاه: 34
هندوانه پردسر: 46، 577
هندگران: 45
هندوخاله- هندخاله
هنر ایران (کتاب): 478
هنر ایران در دوران ماد و هخامنشی (کتاب):
478
هنر ماد و هخامنشی (کتاب): 509
هنزنی: 45
هنوی، جوناس: 485، 487
هوخشتره: 511، 613
هودشت: 43
هودول: 43
هوده: 43
هوریان: 622
هوری‌ژیه: 45
هوژیه: 43
هوسم: 36، 483، 571
هولان موران- سفیدرود
هولچیک: 249
هولمز، ویلیام ریچارد: 487
هولیژی: 45، 54
هونستان: 43
هونیش: 45
هونریش: 354
هیبت: 499
هیتی‌بان: 622
هیربد هیربدان: 481
هیرکانیان: 519
هیرکانیه: 503، 519
هیرمند: 616
هیمالایا: 63، 69، 470
ی
یاری محله: 45
یاسوج: 143، 144
یاسور: 49، 575
یاسی، جهانگیر: 537
یاسینی، ایرج: 67
یا علی گوابر: 48، 54، 296، 315
یاقوت حموی، شهاب الدین: 482
یانگ، کایلر: 519
یحیی تربه: 574
یحیی خان: 650
یحیی میرزا: 486، 549
یرشلمان: 52
یزد: 38، 52، 144، 381، 527، 668
یشتها (کتاب): 618، 621، 622
یعقوبی بیجاربنه، بهرام: 685، 686
یکابرک: 52
یکنم: 47، 577
یکه‌نوم: 76
یگانه محله: 45
یمان شاه: 34
یمن: 613
ینج: 54
ینل: 342
یوزباشی چای: 173
یونان: 463، 478، 519، 612، 632، 651
یونسکو: 34، 281، 282، 284، 285، 286
یوسف‌آباد: 46، 48، 54
یوسف ده: 53
یوسف محله: 46
ییلاق ارده: 479
ییلاق تکلیم: 48
ییلاق دارستان: 48
ییلاق دوگاهه: 48
ییلاق لاکه: 48
ییلاق ویزنه: 45
ییلاقی ارده: 44، 54
________________________________________
[1] ( 1). تاریخ ماد، ا. م. دیاکونوف، ترجمه کریم کشاورز، انتشارات پیام، تهران 1357، صفحه 210.
[2] ( 2). ایرانشهر، نشریه کمیسیون ملی یونسکو در ایران، تهران 1342، صفحه 1042.
[3] ( 3). المسالک و الممالک، ابن خردادبه، متن عربی، انتشارات بریل، لیدن 1309 قمری، ترجمه زبان فرانسه، صفحه 13.
[4] ( 4). تاریخ تمدن ایران ساسانی، سعید نفیسی، انتشارات دانشگاه تهران 1331، صفحه 2 و 3.
[5] ( 5). ایران در عهد باستان، دکتر محمد جواد مشکور، چاپ چهارم، انتشارات اشراقی، تهران 1363، صفحه 17.
[6] ( 6). همان کتاب، صفحه 18.
[7] ( 7). المسالک و الممالک، ابی اسحق ابراهیم بن محمد الفارسی الاصطخری، تحقیق الدکتور محمد جابر عبد العال، الجمهوریة العربیة المتحده، 1381 قمری/ 1961 میلادی، صفحه 16.
[8] ( 8). احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم، ابو عبد الله محمد بن احمد مقدسی، ترجمه دکتر علینقی منزوی، شرکت مؤلفان و مترجمان ایران، تهران 1361، جلد 2، صفحه 518 و جغرافیای تاریخی سرزمینهای خلافت شرقی، لسترنج، ترجمه محمود عرفان، شرکت انتشارات فرهنگی، تهران 1364، صفحه 186.
[9] ( 9). صورة الارض، ابن حوقل، منشورات دار مکتبة الحیاة، لبنان 1979، صفحه 320.
چنین به نظر می‌رسد که در برخی نسخه‌های عربی جمله« و المکان الذی کان به قعد الملک یسمی الطرم ...» به اشتباه« و المکان الّذی کان به قعدد الملک یسمی الطرم ...» چاپ شده و حرف« د» بعد از کلمه« قعد» زیادی است. این اشتباه چاپی موجب شده است که برخی مترجمان تصور کنند که منظور ابن حوقل چنین بوده است:« سرزمینی را که قعدد پادشاه در آنجا بود طرم نامند»! لازم به توضیح است که ابن حوقل در« صورة الارض» بسیاری از مطالب از جمله مطالب مربوط به دیلم را بدون ذکر مأخذ عینا از کتاب« مسالک و الممالک» اصطخری نقل کرده است و در کتاب مزبور ذکری از« قعدد» نیست.
[10] ( 10). حدود العالم من المشرق الی المغرب، به کوشش دکتر منوچهر ستوده، انتشارات طهوری، تهران 1362، صفحه 148.
[11] ( 11). همان کتاب، صفحه 149.
[12] ( 12). نظام ایالات در دوره صفویه، رهربرن، ترجمه کیکاوس جهانداری، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران 1357، صفحه 111. نویسنده کتاب که در سال 1959 میلادی به منظور تحقیق و مطالعه به استانبول عزیمت کرد به منابع و مآخذ معتبر از جمله کتب خطی ارزنده‌ای در زمینه تاریخ صفویه دست یافت و در بازگشت به آلمان به تألیف کتاب« نظام ایالات در دوره صفویه» پرداخت.
[13] ( 13). همان کتاب، صفحه 131.
[14] ( 14). همان کتاب، صفحه 155.
[15] ( 15). کلیات جغرافیای طبیعی و تاریخی ایران، دکتر عزیز الله بیات، امیرکبیر، تهران 1367، صفحه 134.
[16] ( 16). تصویب‌نامه شماره 12755 مورخ 9/ 9/ 1316 نقل از مجموعه قوانین سال 1316.
[17] ( 17). مصوبه 1526 مورخ 4/ 11/ 1316.
[18] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[19] ( 18). مصوبه 48791 مورخ 21/ 6/ 1317.
[20] ( 19). مصوبه 422 مورخ 14/ 1/ 1320.
[21] ( 20). مصوبه 13567 مورخ 30/ 9/ 1320.
[22] ( 21). مصوبه 8854 مورخ 5/ 5/ 1322.
[23] ( 22). مصوبه 8866 مورخ 22/ 5/ 1323.
[24] ( 23). مصوبه 50/ 20 مورخ 24/ 11/ 1323.
[25] ( 24). مصوبه 8294 سال 1323.
[26] ( 25). مصوبه 6578 سال 1323.
[27] ( 26). مصوبه 4870 مورخ 29/ 3/ 1324.
[28] ( 27). مصوبه 28798 مورخ 9/ 8/ 1325.
[29] ( 28). مصوبه 12814 سال 1325.
[30] ( 29). مصوبه 13172 سال 1326.
[31] ( 30). مصوبه 14539 مورخ 23/ 7/ 1326.
[32] ( 31). مصوبه 6422 مورخ 28/ 3/ 1337.
[33] ( 32). مصوبه 15312 مورخ 20/ 7/ 1337.
[34] ( 33). مصوبه 13074 سال 1337.
[35] ( 34). مصوبه 19364 مورخ 16/ 8/ 1338.
[36] ( 35). مصوبه 19352 مورخ 16/ 8/ 1338.
[37] ( 36). مصوبه 16288 مورخ 24/ 7/ 1337.
[38] ( 37). مصوبه 7774 مورخ 22/ 3/ 1339.
[39] ( 38). مصوبه 31518 مورخ 7/ 11/ 1340.
[40] ( 39). مصوبه 35732 مورخ 4/ 11/ 1343.
[41] ( 40). مصوبه 5604 مورخ 26/ 6/ 1345.
[42] ( 41). مصوبه 4/ 1897 مورخ 6/ 5/ 1348.
[43] ( 42). مصوبه 54272 مورخ 20/ 6/ 1358.
[44] ( 43). مصوبه 1251 مورخ 20/ 10/ 1358.
[45] ( 44). مصوبه 2449 مورخ 27/ 11/ 1358.
[46] ( 45). مصوبه 2080 مورخ 4/ 3/ 1359.
[47] ( 46). مصوبه 7588 مورخ 1/ 6/ 1359.
[48] ( 47). تصویب‌نامه شماره 111064/ ت 256 مورخ 21/ 4/ 1366 هیئت وزیران.
[49] ( 48). براساس همان تصویب‌نامه آبادی« شاه قولا» به« شادقولا» تغییر نام داده شده است.
[50] ( 49). تصویب‌نامه شماره 116630/ ت 897/ مورخ 17/ 10/ 1366 هیئت وزیران.
[51] ( 50). براساس همان تصویب‌نامه آبادی« جوشاهستان» به« جوشادستان» تغییر نام داده شده است.
[52] ( 51). براساس همان تصویب‌نامه آبادی« شاه بندری» به« شادبندری» تغییر نام داده شده است.
[53] ( 52). تصویب‌نامه شماره 115718/ ت 833 مورخ 12/ 10/ 1366 هیئت وزیران.
[54] ( 53). تصویب‌نامه شماره 117662/ ت 914 مورخ 26/ 10/ 1366 هیئت وزیران.
[55] ( 54). براساس همان تصویب‌نامه آبادی« شاه‌کوه شفارود» به« شادکوه و شفارود» تغییر نام داده شده است.
[56] ( 55). براساس همان تصویب‌نامه آبادی« شاه رسول» به« شارسول» تغییر نام داده شده است.
[57] ( 56). براساس همان تصویب‌نامه آبادی« اشیک آغاسی» به« آغاسی» تغییر نام داده شده است.
[58] ( 57). براساس همان تصویب‌نامه آبادی« شاه‌گری محله» به« شادگری محله» تغییر نام داده شده است.
[59] ( 58). براساس همان تصویب‌نامه آبادی« اشیک آغاسی» به« آغاسی» تغییر نام داده شده است.
[60] ( 59). براساس همان تصویب‌نامه آبادی« شاه میل رزان» به« شادمیل رزان» تغییر نام داده شده است.
[61] ( 60). تصویب‌نامه شماره 115942/ ت 840 مورخ 12/ 10/ 1366 هیئت وزیران.
[62] ( 61). براساس همان تصویب‌نامه« آبادی تنبل محله» به« زرنگ محله» تغییر نام داده شده است.
[63] ( 62). براساس همان تصویب‌نامه آبادی« کوی شاه» به« کوی شاد» تغییر نام داده شده است.
[64] ( 63). تصویب‌نامه شماره 119080/ ت 994 مورخ 12/ 12/ 1368 کمیسیون موضوع اصل 138.
[65] ( 64). تصویب‌نامه شماره 116862/ ت 896 مورخ 19/ 10/ 1366 هیئت وزیران.
[66] ( 65). تصویب‌نامه شماره 11908/ ت 994 مورخ 12/ 12/ 1368 کمیسیون موضوع اصل 138.
[67] ( 66). تصویب‌نامه شماره 117166/ ت 905 مورخ 21/ 10/ 1366 هیئت وزیران.
[68] ( 67). براساس همان تصویب‌نامه دهستان« سمام کجید» به« سمام» تغییر نام داده شده و سپس برطبق آخرین تقسیمات کشوری به 2 دهستان« سمام» و« کجید» تبدیل گردیده است.
[69] ( 68). تصویب‌نامه شماره 119080/ ت 994 مورخ 12/ 12/ 1368 کمیسیون موضوع اصل 138.
[70] ( 69). براساس تصویب‌نامه شماره 117166/ ت 905 مورخ 21/ 10/ 1366 هیئت وزیران آبادی« شاه راج سفلی» به« شاراج سفلی» تغییر نام داده شده است.
[71] ( 70). براساس همان تصویب‌نامه آبادی« شاه راج علیا» به« شاراج علیا» تغییر نام داده شده است.
[72] ( 71). تصویب‌نامه شماره 116628/ ت 890 مورخ 17/ 10/ 66 هیئت وزیران.
[73] ( 72). براساس تصویب‌نامه شماره 52442/ ت 126 ک مورخ 1/ 9/ 1372 کمیسیون موضوع اصل 138 روستای مرجقل به عنوان شهر مرجقل شناخته شد.
[74] ( 73). در تقسیمات کشوری سال 1370 دهستان هندو خاله آمده است.
[75] ( 74). براساس تصویب‌نامه شماره 116628/ ت 890 مورخ 17/ 10/ 66 آبادی« گاو کده» به« اسلام‌آباد» تغییر نام داده شده است.
[76] ( 75). براساس تصویب‌نامه شماره 9682/ ت 71 ک مورخ 29/ 6/ 1373 کمیسیون موضوع اصل 138 دهستانهای گوراب زرمیخ و مرکیه از بخش مرکزی شهرستان صومعه‌سرا منتزع و بخش جدید التأسیس میرزا کوچک جنگلی را تشکیل داده‌اند.
[77] ( 76). تصویب‌نامه شماره 116624/ ت 895 مورخ 17/ 10/ 1366 هیئت وزیران.
[78] ( 77). براساس همان تصویب‌نامه آبادی« شاه‌نشین» به« شادنشین» تغییر نام داده شده است.
[79] ( 78). براساس همان تصویب‌نامه آبادی« بره کون» به« بره گون» تغییر نام داده شده است.
[80] ( 79). براساس همان تصویب‌نامه آبادی« شاه خال» به« شادخال» تغییر نام داده شده است.
[81] ( 80). تصویب‌نامه شماره 117168/ ت 909 مورخ 21/ 10/ 1366 هیئت وزیران.
[82] ( 81). براساس تصویب‌نامه شماره 9682/ ت 71 ک مورخ 29/ 6/ 1373 کمیسیون موضوع اصل 138 دهستانهای دیلمان و پیرکوه از بخش سیاهکل شهرستان لاهیجان منتزع و بخش جدید التأسیس دیلمان را تشکیل داده‌اند.
[83] ( 82). براساس تصویب‌نامه شماره 117168/ ت 909 مورخ 21/ 10/ 1366 هیئت وزیران آبادی« شاه ملک بر» به« شادملک بره» تغییر نام داده شده است.
[84] ( 83). براساس همان تصویب‌نامه آبادی« شاه‌مسرا» به« ملت‌سرا» تغییر نام داده شده است.
[85] ( 84). براساس همان تصویب‌نامه آبادی« شاه‌ده سر» به« شادده سر» تغییر نام داده شده است.
[86] ( 85). براساس همان تصویب‌نامه آبادی« دموچال» به« گلچال» تغییر نام داده شده است.
[87] ( 86). براساس همان تصویب‌نامه آبادی« شاه ده» به« اسلام ده» تغییر نام داده شده است.
[88] ( 87). براساس تصویب‌نامه شماره 52441/ ت 127 ک مورخ 1/ 9/ 1372 کمیسیون موضوع اصل 138 محل شلمان با تجمیع نقاط خالجیر و بالا قاضی محله به عنوان شهر شناخته شد.
[89] ( 88). تصویب‌نامه شماره 116984/ ت 899 مورخ 2/ 10/ 1366 هیئت وزیران.
[90] ( 89). براساس همان تصویب‌نامه آبادی« شاه کلایه» به« شاد کلایه»، تغییر نام داده شده است.
[91] ( 90). براساس همان تصویب‌نامه آبادی« کوشالشاه» به« کوشالشاد» تغییر نام داده شده است.
[92] ( 91). براساس همان تصویب‌نامه آبادی« نشاش» به« نشاط» تغییر نام داده شده است.
[93] ( 92). تصویب‌نامه شماره 11380/ ت 85 ک مورخ 30/ 7/ 1373.
[94] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[95] ( 1). در نوشته‌های اکثر زمین‌شناسان ایرانی و خارجی و بعضی از جغرافی‌دانان ایران، متأسفانه، عنوان البرز به تمام یا قسمت وسیعی از کوههای شمالی ایران، از آذربایجان تا خراسان اطلاق شده است. در حالی که کوهستانهای آذربایجان و خراسان هیچ ارتباطی به البرز ندارند و حتی در تقسیمات ساختمان زمین‌شناسی ایران نیز، این تمایز آشکار است.
کوههای البرز شامل مجموعه ناهمواریهای جنوبی دریای خزر است که دو عارضه مشخص جغرافیائی، دره‌های ساختمانی سفیدرود در مغرب و خوش‌ییلاق در مشرق آنرا محدود می‌سازند.
بنابراین اصطلاح البرز غربی در این متن شامل قسمت غربی مجموعه ناهمواریهائی می‌باشد که فقط بخش شرقی کوهستانهای استان گیلان را تشکیل می‌دهد و مرز مشخصی آنرا از البرز مرکزی جدا نمی‌کند.
[96] ( 2).Precambrian .
[97] ( 3).Paleozoic
[98] ( 4).Cambrian
[99] ( 5).Ordovician
[100] ( 6).Carbonifer
[101] ( 7).Devonian
[102] ( 8).Permian
[103] ( 9).Mezozoic
[104] ( 10).Triasic
[105] ( 11).Jurasic
[106] ( 12).Chert
[107] ( 13).Cretaceous
[108] ( 14).Late Kimmerian
[109] ( 15).Cenozoic
[110] ( 16).Paleogene
[111] ( 17).Breches
[112] ( 18).Neogene
[113] ( 19).Pliocene
[114] ( 20).Plio -Pleistocene
[115] ( 21).Holocene
[116] ( 22). سن دگرگون شدن این سنگها را به حرکات هرسینین مربوط می‌دانند( 12-+ 375 میلیون سال:
کراوفورد 1976).
[117] ( 23).Baikalian
[118] ( 24).Katangan
[119] ( 25). امتداد البرز به احتمال زیاد در ارتباط با حاشیه کف سخت حوضه جنوبی دریای خزر می‌باشد که بعدا درباره آن بحث خواهد شد.
[120] ( 26).Platform -Cover
[121] ( 27).Silurian
[122] ( 28).Lacuna
[123] ( 29).Hercynian
[124] ( 30).Early Kimmerian
[125] ( 31).Lias
[126] ( 32).Laramian
[127] ( 33).Eocen
[128] ( 34).Oligocen
[129] ( 35).Pliocen
[130] ( 36).Passadenian
[131] ( 37). ایرج یاسینی، شماره 83 مجله انجمن نفت ایران.
[132] ( 38). در این نوشته از مقاله مایوف که توسط آقای دکتر جمشید جداری عیوضی در شماره 23 پژوهشهای جغرافیائی سال 1367 انتشار یافته استفاده شده است.
[133] ( 39).Shelf -Plain
[134] ( 40). در این نوشته از مقاله دریای خزر، نوشته دکتر علی درویش‌زاده در شماره 3 مجله رشد زمین‌شناسی استفاده شده است.
[135] ( 41).Wu ?m
[136] ( 42). این گزارش سه ماه پس از وقوع زلزله به رشته نگارش کشیده شده است.
[137] ( 43). در مطالعات پیکرشناسی استان گیلان به علت محدودیت زمانی و وسعت منطقه از یک طرف و به دلیل پوشش متراکم جنگلی و عدم امکان دسترسی مستقیم به کلیه عوارض مهم کوهستانی و جلگه‌ای از طرف دیگر، علاوه بر مطالعات زمینی در حاشیه خطوط ارتباطی، از منابع متعددی از جمله: عکسهای ماهواره‌ای لندست گیلان، سری کامل عکسهای هوائی 20000: 1 شمال غربی ایران، سری عکسهای هوائی 55000: 1 پوشش گیلان و تالش، نقشه‌های زمین‌شناسی بزرگ مقیاس، اردبیل و بندر انزلی و قزوین و زنجان، نقشه‌های کوچک مقیاس تکتونیک و دگرگونی و لرزه‌نگاری ایران و نقشه‌های توپوگرافی 250000: 1 عملیات مشترک زمینی و 50000: 1 توپوگرافی که از طریق گروه پژوهشگران ایران در اختیار اینجانب قرار گرفته‌اند، استفاده شده است.
[138] ( 44)Solifiuxion .
[139] ( 45).Gelifluxion
[140] ( 46). اهلرز 1971.
[141] ( 47). اهلرز 1971.
[142] ( 48).Sal
[143] ( 49). پیچهائی که در طول زمان در مسیر یک جریان آب به‌وجود می‌آیند.
[144] ( 50). در این متن از مقاله آقای سلیمان کوثری، تحت عنوان تکامل دلتای سفیدرود، در مجله رشد آموزش زمین‌شناسی، سال سوم، شماره 1، زمستان 1365، استفاده شده است.
[145] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[146] ( 51). در این متن نیز از نوشته آقای سلیمان کوثری تحت عنوان تکامل تالاب انزلی استفاده شده است.
مجله رشد آموزش زمین‌شناسی، سال سوم، شماره مسلسل 12 و 13، 1367.
[147] ( 1).Barometre
[148] ( 2).Animometre
[149] ( 3).Thermometre
[150] ( 4).Hygrometre
[151] ( 5).Synoptic
[152] ( 6).(W .M .O )World Meteorological Organization
[153] ( 7). آب و هواشناسی، دکتر عبد الحمید رجائی، تبریز 1366، صفحه 22.
[154] ( 9). 32 مقاله جغرافیائی، محمد حسن گنجی، مؤسسه جغرافیائی و کارتوگرافی سحاب، تهران 1353، صفحه 246.
[155] ( 8). نگارنده در سال 1345 که مسئولیت هواشناسی کشور را بر عهده داشته بحث کوتاهی درباره تابش آفتاب در نقاط مختلف کشور به میان آورده که در آن به آمارهای 10 ساله و بیشتر مراجعه شده است درحالی‌که 27 سال بعد از آن تاریخ گروه پژوهشگران ایران برای تدوین این فصل از کتاب گیلان با وجود صرف هزینه گزاف موفق نشده است آمار بیشتری به دست آورد. نگاه کنید به 32 مقاله جغرافیائی، محمد حسن گنجی، انتشارات مؤسسه جغرافیائی و کارتوگرافی سحاب، تهران 1353، صفحه 248- 240.
[156] ( 10). مخفی نماند که این مقایسه صرفا برمبنای آمارهای موجود به عمل آمده و نباید مورد نتیجه‌گیری غلط واقع شود.
در قسمت عمده‌ای از مساحت کشور ما در بخشهای خشک مرکزی ساعات آفتاب خیلی بیشتر از اینها است که ممکن است بزرگترین منابع نیرو را در سالهای آینده به وجود آورد.
[157] ( 11). برای استفاده از نیروی آفتاب نگاه کنید به مصاحبه دکتر کردوانی استاد دانشگاه تهران با مخبر مجله زن روز در شماره 1327 مجله مزبور مورخ 9 شهریور 1370 صفحه 24 به بعد.
[158] ( 12).Anticyclon
[159] ( 13).Cyclon
[160] ( 14). ایستگاه سینوپتیک ایستگاه درجه یک هواشناسی است که در آن جمیع عناصر جوی شامل تابش آفتاب، فشار هوا، باد، ابر، گرما، رطوبت، باران و امثال آن در تمام ساعتهای شبانه‌روز به وسیله کارشناسان فنی اندازه‌گیری و ثبت می‌شود.
[161] ( 15). رادیو سوند(Radiosonde ) دستگاه بسیار دقیق و سبک‌وزنی است که با باطری مخصوص کار می‌کند و آن را به بالونی بسته در هوا رها می‌کنند. در تمام مدتی که بالون در حال صعود است( گاه ممکن است بیشتر از 10 کیلومتر از سطح زمین فاصله پیدا کند) دستگاه فعال بوده و فشار و گرما و رطوبت هوا را اندازه‌گیری و به زمین مخابره می‌کند و نتایج این اندازه‌گیریها در هدایت هواپیماها کاربرد آنی دارد و در درازمدت مبنای بسیاری مطالعات فیزیکی و اقلیمی قرار می‌گیرد.
[162] ( 16). لازم به یادآوری است که سالها قبل از اینکه دو ایستگاه سینوپتیک انزلی و رشت به وسیله سازمان هواشناسی کشور تأسیس شود مؤسسه شیلات در بندر انزلی ایستگاه هواشناسی و دریائی بسیار مجهزی داشته که در آن علاوه بر تمام عناصری که در یک ایستگاه هواشناسی درجه یک دیده‌بانی می‌شود کم و کیف آب دریا( حرکات آب، گرمای آب در اعماق مختلف، امواج، ترکیب آب، مقدار نمک آب و تغییرات این عناصر و امثال آنها که در حیات ماهی مؤثر بوده) سالها به‌طور مرتب اندازه‌گیری می‌شده است.
یکی از خدمات علمی بسیار ارزشمند که از فعالیتهای مؤسسه شیلات به‌جا مانده آمارنامه بسیار نفیسی است که آقای مهندس فرید پاک با استفاده از اصل منابع روسی موجود در این ایستگاه فراهم کرده است. در این آمارنامه که در کتابی شامل 90 صفحه به وسیله سازمان هواشناسی کل کشور به چاپ رسیده مؤلف دانشمند یکایک آمارهای متنوع مربوط به سال مسیحی 1945( سال 1323- 1324 شمسی) را مورد تجزیه و تحلیل و نتیجه علمی قرار داده که در نوع خود نه فقط کم‌نظیر بلکه کاملا بی‌نظیر است. از جمله عناصری که نتایج اندازه‌گیری آن در طول سال 1945 در این آمارنامه آمده فشار هوا است که احتمالا باید آن را قدیم‌ترین اندازه‌گیری در هواشناسی ایران دانست که در دسترس عموم قرار گرفته است. باوجوداین‌که آمارهای ارائه شده به وسیله آقای مهندس فرید پاک مربوط به یک سال معین است با نتایج چندین‌ساله‌ای که بعدها به دست آمده کاملا هماهنگی دارد. در اینجا برای اینکه وسعت و عظمت این خدمت علمی بزرگ مؤلف دانشمند آن روشن شود عین آمارها و نمودارهای مربوط به فشار هوا در اینجا عینا نشان داده می‌شود.
[163] ( 17). منظور از توده هوا یاAir Mass وسعت زیادی از هوای مجاور زمین است که به علت توقف طولانی در یک منطقه مثلا روی قاره یا روی اقیانوس رطوبت و گرمای یکنواختی در آن به وجود می‌آید.
وسعت یک توده هوا ممکن است از صد یا هزار کیلومتر مربع تجاوز کند. چنین توده هوائی همین‌که به حرکت درآید تغییرات مهمی در مسیر حرکت خود به وجود می‌آورد و خود عامل عمده در ایجاد اقلیمها یا آب و هوا می‌باشد. برای درک بیشتر ماهیت و اهمیت توده هوا نگاه کنید به یک متن استاندارد هواشناسی یا اقلیم‌شناسی.
[164] ( 18). برای توضیح بیشتر در این خصوص مراجعه کنید به متون اقلیم‌شناسی.
[165] ( 19). دریای خزر، دکتر لطف الله مفخم پایان، ترجمه جعفر خمامی‌زاده( زیر چاپ).
[166] ( 20). گیلان‌نامه، مقاله گیلان از دیدگاه هنر به قلم جهانگیر سرتیپ‌پور، انتشارات طاعتی، رشت 1366، صفحه 115، 116.
[167] ( 21). مختصری درباره وضع جوی و اقلیمی سواحل شمال ایران، نهاپطیان، نیوار نشریه سازمان هواشناسی کشور، فروردین 1354.
[168] ( 22). اینکه گفته می‌شود که 3 درصد از حجم هوا را بخار آب تشکیل می‌دهد نباید حمل بر این شود که در هرهوائی 3 درصد آن را بخار آب تشکیل می‌دهد زیرا که یکی از خواص مهم فیزیکی هوا این است که در هردرجه از گرما می‌تواند حد اکثر مقدار معینی بخار آب در خود بپذیرد و اگر در درجه معینی از گرما مقدار بخار آب از آن حد اکثر تجاوز کرد یا در درجه گرما تقلیلی بروز کرد رطوبت هوا در اصطلاح هواشناسی به مرحله اشباع می‌رسد و بخار آب موجود در هوا به حکم طبیعت در نتیجه تقطیر به مه و ابر و باران مبدل می‌شود.
در اثر همین حالت است که در هواشناسی معمولا از دو نوع رطوبت یا نم یاد می‌شود: نم مطلق و نم نسبی. منظور از رطوبت یا نم مطلق مقدار بخار آبی است که در هرزمان در واحد معین هوا وجود دارد و به واحد گرم در متر مکعب اندازه‌گیری می‌شود. منظور از رطوبت یا نم نسبی نسبت رطوبت مطلق به مقدار رطوبتی است که هوا در درجه گرمای معین می‌تواند در خود نگاهداری کند.
این نسبت به واحد درصد تعیین می‌گردد و فرض بر این است که رطوبت نسبی در نقطه اشباع یا تقطیر صددرصد است.
در مباحثات هواشناسی و اقلیم‌شناسی آنچه همواره مورد مطالعه قرار می‌گیرد همانا درصد رطوبت نسبی است که وضع خشکی و مرطوب بودن هوا را مشخص می‌سازد به این صورت که هرقدر رقم درصد بالاتر باشد هوا مرطوب‌تر و هرقدر پائین‌تر باشد هوا خشک‌تر است.
[169] ( 23). ابری بودن هوا را معمولا براساس پوشش آسمان از ابر و برمبنای واحد 8/ 1 تا 8/ 8 اندازه‌گیری می‌کنند به این ترتیب که تا پوشش 8/ 2 را صاف و از 8/ 3 تا 8/ 6 را قسمتی ابری و از 8/ 7 تا 8/ 8 را تمام ابری اعلام می‌کنند. البته کارمندان آموزش یافته و متخصص در هواشناسی به راحتی می‌توانند نوع و مقدار ابر را تشخیص دهند.
[170] ( 24). در تأیید این نظر می‌توان باران سالانه رشت و لاکان و قلعه رودخان را که تقریبا در روی یک نصف النهار قرار دارند، ولی قلعه رودخان در ارتفاع 500 متری و لاکان بین رشت و قلعه رودخان قرار دارد باهم مقایسه کرد. مطابق آمارهای موجود متوسط باران سالانه در رشت 1343، در لاکان 1444 و در قلعه رودخان 1584 میلیمتر است که افزایش تدریجی ریزشهای جوی در دو ایستگاه لاکان و قلعه رودخان را می‌بایستی نتیجه مستقیم افزایش ارتفاع جغرافیائی یعنی اختلاف سطح بین نقاط مورد بحث دانست و اگر در نظر داشته باشیم که این افزایش در تمام ارتفاعاتی که ما درباره باران آنها اطلاعی نداریم وجود دارد به این نتیجه می‌رسیم که مقدار باران کوههای مشرف بر جلگه‌های ساحلی چه در البرز غربی و چه در تالش لا اقل تا خط الرأسهای اولی می‌بایستی بیشتر از نواحی پست ساحلی و جلگه‌ای باشد و براساس همین فرض است که نقشه باران مورد تحلیل و تفسیر ما در این مختصر ترسیم شده است.
[171] ( 25). مختصری درباره وضع جوی سواحل شمال ایران، نهاپطیان، نیوار، نشریه سازمان هواشناسی کشور، فروردین 1354.
[172] ( 26). دریای خزر، دکتر لطف الله مفخم پایان، ترجمه جعفر خمامی‌زاده( زیر چاپ)؛ گزارش طرح عمران فومن، مهندسین مشاور شمال، صفحه 15.
[173] (*). رطوبت نسبی رشت در جدول شماره 40 مشخص شده است.
[174] ( 1). در مطالعات منابع آب وزارت نیرو در سال 1357( دی- اند- آر) تقسیماتی به شرح فوق صورت گرفته بود البته بدون اینکه به علت آن اشاره‌ای شود.
[175] (*). منظور از( م- 1) مأخذ شماره 1 است و به‌همین ترتیب سایر شماره‌ها مآخذ را مشخص می‌کنند که در پایان این مبحث آمده است.
[176] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[177] (*). دبیDebit : مقدار آبی که از رود در یک مقطع در 1 ثانیه عبور می‌نماید.
[178] (*). سطح حوزه آبخیز شاهرود در لوشان 5070 کیلومتر مربع.
[179] (*). سطح حوزه آبخیز قزل‌اوزن 49300 کیلومتر مربع.
[180] (**). سطح حوزه آبخیز سفیدرود در رودبار 56200 کیلومتر مربع.
[181] (*). سطح حوزه آبخیز سفیدرود در آستانه 5788 کیلومتر مربع.
[182] (*). ام. ای. فوکین، سال 1959 میلادی.
[183] (*). اعداد مربوط به برداشت‌های آماری قبل از سال 1975 میلادی است.
[184] (*). اعداد، زیر تراز مبنا و با علامت منفی است.
[185] (*). منظور 56/ 28 متر زیر تراز مبنای بین المللی است.
[186] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[187] (*). مایاق به معنی چراغ شناور و راهنمای دریائی است.
[188] (*). روستاهائی که دارای زمین آبی زیر پوشش استخر می‌باشند.( وسعت: هزار متر مکعب)
1- سیاه‌چولافت 9
2- مودیکان 4
3- گشت گوراب 2
4- وانه‌سرا 6
5- شالگوراب 1
6- سید تقی محله 2
7- سطلان 1
8- مژدهه 27
9- شیخ‌محله 12
10- کلاچ‌خندان 78
11- خرطوم 74
12- خلیلان 35
13- سقالکسار 36
14- آزادمحله 25
15- نارنجکل 16
لازم به توضیح است که محل استقرار آبادیها در جدول براساس تقسیمات شرکت سهامی آب منطقه‌ای گیلان می‌باشد و مأخذ اصلی مربوط به همین شرکت است.
[189] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[190] (*). شاید به منظور افزایش مصارف سفیدرود در جهت فراهم آوردن مبانی توجیه اقتصادی احداث سد مخزنی استور و نیز موجه نمودن تأسیسات سد گله‌رود.
[191] ( 1).Affleurement
[192] ( 2).Artesien
[193] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[194] ( 1). واحد اصلی استراتیگرافی را سازند یا تشکیلات گویند و آن مجموعه طبقاتی است که دارای صفات سنگ‌شناسی مشخص در زمان زمین‌شناسی معینی تشکیل شده است.
[195] ( 2). سازند الیکا مربوط به دوره تریاس از دوران دوم زمین‌شناسی است. اولین‌بار این سازند از روستای الیکا واقع در بالای دره چالوس گرفته شده است.
[196] ( 3). پرمین دوران پایانی از دوران اول زمین‌شناسی یا پالئوزوئیک است که سن مطلق آن 45 میلیون سال و مربوط به 270 میلیون سال قبل می‌باشد.
[197] ( 4). نام سازند دورود از اسم روستای دورود واقع در دره شمشک گرفته شده و سن آن پرمین زیرین است.
[198] ( 5). نام سازند روته از روستای روته واقع در بالای دره جاجرود گرفته شده و سن آهک روته پرمین میانی است.
[199] ( 6). نقطه زینتر هرماده معدنی نسوز درجه حرارتی است که ماده معدنی مزبور تا آن درجه مقاوم بوده خواص خود را از دست نمی‌دهد. وقتی درجه حرارت از نقطه زینتر تجاوز نماید شروع به سوختن یا متلاشی شدن می‌کند.
[200] ( 7). برای تولید آجر ماسه آهکی با مقاومتی بیش از 400 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع می‌باید درصدSiO 2 بیش از 70 باشد در صورتی که ماسه گلشن- جفرود حد اکثر 60 درصدSiO 2 دارد؛ بدین جهت باید با سیلیس عطاکوه که دارای 90 درصدSiO 2 است مخلوط شود.
[201] ( 8). دوره پایانی دوران دوم زمین‌شناسی.
[202] ( 9). نخستین دوره یا بخش از دوران سوم زمین‌شناسی.
[203] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[204] ( 10). سیستم پرمین به سه طبقه تقسیم شده است که از پائین به بالا عبارتند از:
Autunien, Saxonien, Thuringien
پرمین، دوران پایانی نخستین پریمر است که بین کربونیفر و تریاس قرار گرفته. این دوران حدود 190 تا 200 میلیون سال با زمان ما فاصله دارد و فاصله پریمر با ما را حدود 500 میلیون سال برآورد کرده‌اند.
[205] ( 11). به طوری که کارشناس میراث فرهنگی اظهارنظر کرده آثار مزبور مربوط به دوره صفویه است.
[206] ( 1 و 2). نگاه کنید به: ارزیابی منابع و استعداد اراضی استان گیلان، مؤسسه خاک‌شناسی و حاصلخیزی خاک، نشریه شماره 414، تهران 1353.
[207] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[208] ( 1 و 2). نگاه کنید به: ارزیابی منابع و استعداد اراضی استان گیلان، مؤسسه خاک‌شناسی و حاصلخیزی خاک، نشریه شماره 414، تهران 1353.
[209] ( 3 و 4). نگاه کنید به: فصلنامه تحقیقات جغرافیائی، شماره 3، انتشارات آستان قدس رضوی، مقاله انهدام پوشش جنگلی ایران، گزاویه دوپلانول، ترجمه اصغر نظریان، 1356.
[210] ( 3 و 4). نگاه کنید به: فصلنامه تحقیقات جغرافیائی، شماره 3، انتشارات آستان قدس رضوی، مقاله انهدام پوشش جنگلی ایران، گزاویه دوپلانول، ترجمه اصغر نظریان، 1356.
[211] ( 5). نگاه کنید به: دولت و حکومت در ایران، شاپور رواسانی، انتشارات شمع.
[212] ( 6 و 7). نگاه کنید به: جنگلها، درختان و درختچه‌های ایران، حبیب الله ثابتی، انتشارات سازمان تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی، تهران 1355.
[213] ( 6 و 7). نگاه کنید به: جنگلها، درختان و درختچه‌های ایران، حبیب الله ثابتی، انتشارات سازمان تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی، تهران 1355.
[214] ( 8). نگاه کنید به: بررسی اکولوژیک تالاب انزلی، سید مسعود منوری، نشر گیلکان، 1369.
[215] ( 10 و 9). نگاه کنید به: درآمدی بر شناخت اکولوژی چشم‌اندازهای تالابی، بهرام سلطانی، سازمان حفاظت محیط زیست، 1364.
[216] ( 10 و 9). نگاه کنید به: درآمدی بر شناخت اکولوژی چشم‌اندازهای تالابی، بهرام سلطانی، سازمان حفاظت محیط زیست، 1364.
[217] ( 11).Okologie ,D .Calusche ,Guelle und Meyer ,2891 .
[218] ( 1). در گردهمائی کارشناسان که نخستین بار در رامسر تشکیل گردید توافقنامه‌ای به منظور مشارکت بین المللی در مطالعه، بررسی و حفاظت از تالابهای بااهمیت( به ویژه حیاتی برای پرندگان آبزی مهاجر و بومی) به امضاء رسید.
[219] ( 2). تالابها، ارزش و اهمیت آنها برای انسان، نوشته جمشید منصوری و نعمت اللّه خراسانی در مجله محیطشناسی شماره 13، انتشارات مرکز هماهنگی مطالعات محیط زیست دانشگاه تهران 1364.
[220] ( 3). نقش برجسته تالابها در بهبود محیط زیست، نوشته جمشید منصوری در روزنامه اطلاعات شماره 17925 مورخ 16 تیرماه 1365.
[221] ( 4). لیمونولوژی مرداب پهلوی( انزلی)، کیمبال، سازمان حفاظت محیط زیست، تهران 1974.
[222] ( 5). تالاب انزلی یکی از 18 تالاب مهم کشور در سطح جهانی محسوب می‌شود و تحت پوشش کنوانسیون رامسر قرار دارد.
[223] ( 6). در مورد توانهای اقتصادی تالاب انزلی بخشهائی از مقاله آقای دکتر محمد تقی رهنمائی تحت عنوان« تالاب انزلی و اهمیت اقتصادی آن» در طلیعه کتاب گیلان عینا نقل شده است.
[224] ( 7). تخم حشرهLarve .
[225] ( 8). سفرنامه جغرافیای گیلان و مازندران، بهلر، به کوشش م. پ. جکتاجی، نشر گیل، لاهیجان 1357، صفحه 18- 17.
[226] ( 9). خانم کارلاسرنا این مسافت را 12 مایل برآورد کرده و بهلر مسافت بین پیربازار و مرداب را یک فرسخ( 6 کیلومتر) نوشته است.
[227] ( 10). این اطلاعات از سلسله مقالات آقای جعفر خمامی‌زاده در روزنامه نقش قلم( دیماه 1363) تحت عنوان« مروری بر تاریخ پیدایش مرداب انزلی» اقتباس شده است.
[228] ( 11). طرح پیلوت، 1365، جهاد سازندگی استان گیلان، دفتر طرح احیاء مرداب انزلی، بندر انزلی.
[229] ( 12). روزنامه کیهان، شماره 13029 مورخ 9 خرداد 1366، مقاله« روند مهاجرت از شهر به روستا در انزلی اوج می‌گیرد.»
[230] ( 13). بررسی میزان اکسیژن محلول در تالاب انزلی و رودخانه‌های ورودی به آن، علی اقبالی، حفاظت محیط زیست گیلان، رشت 1357.
[231] ( 14). روزنامه کیهان، مورخ 28 اردیبهشت 1357.
[232] ( 15). متن سخنرانی سید مسعود منوری در سمینار آلودگیهای محیط و کنترل آنها، تحت عنوان« منابع آلوده کننده تالاب انزلی»، مرکز هماهنگی مطالعات محیط زیست دانشگاه تهران، 1365.
[233] ( 16). متن سخنرانی سید مسعود منوری در دومین سمینار آلودگیهای محیط و کنترل آنها تحت عنوان« آلودگیهای ناشی از دفع زباله در استان گیلان» مرکز هماهنگی مطالعات محیط زیست دانشگاه تهران، 1365.
[234] ( 1).Cervus elaphus
[235] ( 2).Capreolus Capreolus
[236] ( 3).Sus scrofa
[237] ( 4).Phoca Caspica
[238] ( 5).Panthera pardus
[239] ( 6).Felis lynx
[240] ( 7).Felis chaus
[241] ( 8).Lutra lutra
[242] ( 9).Meles meles
[243] ( 10).Ursus arctos
[244] ( 11).Canis aureus
[245] ( 12).Canis lupus
[246] ( 13).Lepus Capensis
[247] ( 14).Cricetulus migratorius
[248] ( 15).Mus musculus
[249] ( 16).Ratus ratus
[250] ( 17).R .norvegicus
[251] ( 18).Apodemus Sylvaticus
[252] ( 19).Glis glis
[253] ( 20).Histrix Indica
[254] ( 21).Corcidura leucodon
[255] ( 22).C .russula
[256] ( 23).Talpa Caeca
[257] ( 24).Myotis blithi
[258] ( 25).Nyctalus noctula
[259] ( 26).N .lasiopterus
[260] ( 27).Pipistrellus Kuhli
[261] ( 28).Typha australis
[262] ( 29).Scolopax rusticola
[263] ( 30). درباره لاردام در قسمت تشت و سو توضیح داده شد.
[264] ( 31).Coturnix coturnix
[265] ( 32). نامهای علمی مربوط به سوسمارهای شناسایی شده در این استان عبارت است از:
Lacerta viridis, Anguis fraguis, Agama agilis, Agama caucasica, Ophisaurus apodus, Lacerta Strigata
[266] ( 33).Natrix natrix
[267] ( 34).Caluber Jugularis
[268] ( 35).C .najadum
[269] ( 36).C .ravergieri
[270] ( 37).Eirenis meda
[271] ( 38).Vipera lebetina
[272] ( 39).V .xanthina
[273] ( 40).Agkistrodon halys
[274] ( 41).Emys orbicularis
[275] ( 42).Mauremys caspica
[276] ( 43).Testudo graeca
[277] ( 44).« پاچ» در گیلکی به معنای پهن و کلفت است، زیرا قورباغه‌ها قبل از تکمیل دگردیسی، از یک سر بزرگ و پهن و دمی باریک تشکیل شده‌اند. در فارسی برای این مرحله نخستین از دگردیسی قورباغه‌ها نامی وجود ندارد.
[278] ( 45). در گیلان افراد کوتاه‌قد را نیز« گوزکا» می‌خوانند.
[279] ( 46).Rana ridibunda
[280] ( 47).Bufo Viridis
[281] ( 48).Pelobates syriacus
[282] ( 49).Hyla arborea
[283] ( 50). چون روشهای صید در بخش شیلات به تفصیل شرح داده شده است از تکرار آن در این بحث صرفنظر شد. برای آگاهی از روشهای صید ماهی در گیلان به بخش شیلات در همین کتاب مراجعه فرمائید.
[284] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[285] ( 51). انواع ماهیها در فصل شیلات به تفصیل شرح داده شده است. در اینجا فقط به ذکر فهرستی از آنها قناعت می‌شود.
[286] ( 52).Huso huso
[287] ( 53).Acipenser nudiventris
[288] ( 54).A .Stellatus
[289] ( 55).A .guldenestadti
[290] ( 56).Clupeonella
[291] ( 57).Salmo trutta Caspius
[292] ( 58).Stizostedion lucioperca
[293] ( 59).Perca fluviatilis
[294] ( 60).Liza auratus (syn mugil auratus )
[295] ( 61).Rutilus rutilus caspicus .
[296] ( 62).R .fristi Kutum
[297] ( 63).Cyprinus carpio
[298] ( 64).Aspius aspius taeniatus
[299] ( 65).Barbus brachycephalus
[300] ( 66).Abramis brama orientalis
[301] ( 67).Silurus glanis
[302] ( 68).Tinca tinca
[303] ( 69).Chalcalburnus chalcoides
[304] ( 70).Vimba vimba
[305] ( 71).Esox lucius
[306] ( 72).Alburnoides bipunctatus
[307] ( 73).Varicorhinus Capoeta .
[308] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[309] ( 1). سته‌ای به معنی آبدار و گوشتی.
[310] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[311] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[312] ( 1).
Geographie, Heraus, Gustav Fochler Hauke, Frankfurt 2791, P. 231- 631.
[313] ( 2). همان کتاب، همان صفحات.
[314] ( 3). کلیات ژئومرفولوژی ایران، دکتر محمود حریریان، دانشگاه آزاد اسلامی، 1369، صفحه 7.
[315] ( 4). برخی از محققان، طول دوران چهارم را تا 3 میلیون سال هم نوشته‌اند.
[316] ( 5). کلیات ژئومرفولوژی ایران، محمود حریریان، صفحه 44.
[317] ( 6). همان کتاب، صفحه 45.
[318] ( 7). شناخت پیکر زمین، دکتر محمود حریریان، دانشگاه آزاد اسلامی، صفحه 127.
[319] ( 8). همان کتاب، صفحه 121.
[320] ( 9). نشانه‌هائی از گذشته دور گیلان و مازندران، جهانگیر سرتیپ‌پور، چاپ خرمی، تهران 1356، صفحه 93.
[321] ( 10). همان کتاب، صفحه 57.
[322] ( 11). همان کتاب، صفحه 92، به نقل از: تمدنهای اولیه نوشته ژاک دمرگان.
[323] ( 12). این سنگواره به هنگام حفر یک حلقه چاه در عمق 8 متری بدست آمد و آقای دکتر محمد تقی رهنمائی استاد دانشگاه و عضو گروه پژوهشگران ایران خود شاهد پیدا شدن آن بوده است.
[324] ( 13). تاریخ کشاورزی ایران، تقی بهرامی، دانشگاه تهران، 1330، صفحه 7.
[325] ( 14). نشانیهائی از گذشته دور گیلان و مازندران، صفحه 80.
[326] ( 15). تاریخ اجتماعی ایران، مرتضی راوندی، جلد اول، انتشارات امیرکبیر، تهران 1347، صفحه 17.
[327] ( 16). همان کتاب، صفحه 17 و 18.
[328] ( 17). نشانیهائی از گذشته دور گیلان و مازندران، صفحه 63.
[329] ( 18). مرداب انزلی، دکتر مفخم پایان، متن فرانسه، انتشارات دانشگاه مشهد، 1347.
[330] ( 19). تکامل تالاب انزلی، سلیمان کوثری، مجله رشد آموزش زمین‌شناسی، سال سوم، بهار و تابستان 67، صفحه 9- 7.
[331] ( 20). دریای خزر، تاریخ مختصر نیروی دریائی شمال، ترجمه و تدوین جعفر خمامی‌زاده( زیر چاپ).
[332] ( 21). ولایات دار المرز ایران، گیلان، رابینو، صفحه 163- 162.
[333] ( 22). دریای مازندران، مهندس احمد بریمانی، انتشارات دانشگاه تهران، 1355، صفحه 45.
[334] ( 23). جغرافیای مفصل ایران، مسعود کیهان، جلد اول، مطبعه مجلس، 1310، صفحه 68- 67.
[335] ( 24). تکامل دلتای سفیدرود، سلیمان کوثری، مجله رشد آموزش زمین‌شناسی، سال سوم، شماره 1، زمستان 1365، صفحه 30.
[336] ( 25). همان مقاله، صفحه 31.
[337] ( 26). تاریخ گیلان و دیلمستان، ظهیر الدین مرعشی، تصحیح و تحشیه منوچهر ستوده، چاپ دوم، انتشارات اطلاعات، تهران 1364، صفحه 118.
[338] ( 27). تکامل دلتای سفیدرود، سلیمان کوثری، صفحه 38.
[339] ( 28). نشانیهائی از گذشته دور گیلان و مازندران، جهانگیر سرتیپ‌پور، صفحه 96.
[340] ( 29). مارلیک، عزت الله نگهبان، تهران 1343، صفحه 8 حاشیه 1.
[341] ( 30). همان کتاب، صفحه 9.
[342] ( 31). همان کتاب، صفحه 14.
[343] ( 32). همان کتاب، صفحه 17- 14.
[344] ( 33). همان کتاب، صفحه 35.
[345] ( 34). همان کتاب، صفحه 17.
[346] ( 35). همان کتاب، صفحه 17 و 18.
[347] ( 36). نشانیهائی از گذشته دور گیلان و مازندران، صفحه 67.
[348] ( 37). مادیها و پارسیها، ویلیام کالیکان، ترجمه گودرز اسعد بختیار، انتشارات شورای مرکزی، تهران 1350، صفحه 26- 25.
[349] ( 38). هنر ایران، آندره گدار، ترجمه بهروز حبیبی، دانشگاه ملی ایران، تهران 1345، صفحه 89.
[350] ( 39). هنر ایران در دوران ماد و هخامنشی، رمان گیرشمن، ترجمه عیسی بهنام، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران 1341، صفحه 38- 31.
[351] ( 40). همان کتاب، صفحه 38.
[352] ( 41). سرزمین گیلان، الکساندر خودزکو، ترجمه سیروس سهامی، نشر پیام، تهران 1354، صفحه 17.
[353] ( 42). نشانیهائی از گذشته دور گیلان و مازندران، صفحه 106.
[354] ( 43). همان کتاب، صفحه 36.
[355] ( 44). سرزمین گیلان، صفحه 17.
[356] ( 45). نشانیهائی از گذشته دور گیلان و مازندران، صفحه 106.
[357] ( 46). سرزمین گیلان، صفحه 18.
[358] ( 47). تاریخ ماد، ا. م. دیاکونوف، ترجمه کریم کشاورز، چاپ دوم، انتشارات پیام، تهران 1358، صفحه 85.
[359] ( 48). نشانیهائی از گذشته دور گیلان و مازندران، صفحه 86- 83.
[360] ( 49). همان کتاب، صفحه 84.
[361] ( 50). تاتها و تالشان، علی عبدلی، انتشارات ققنوس، تهران 1369، صفحه 23- 20.
[362] ( 51). نشانیهائی از گذشته دور گیلان و مازندران، صفحه 138.
[363] ( 52). همان کتاب، صفحه. 14.
[364] ( 53). همان کتاب، صفحه 144.
[365] ( 54). همان کتاب، صفحه 155.
[366] ( 55). تاتها و تالشان، علی عبدلی، صفحه 179- 178.
[367] ( 56). تاریخ ماد، ا. م. دیاکونف، ترجمه کریم کشاورز، انتشارات پیام، تهران 1357، صفحه 54.
[368] ( 57). مردم‌شناسی ایران، هنری فیلد، ترجمه عبد الله فریار، ابن سینا، تهران 1343، صفحه 189.
[369] ( 58). نشانیهائی از گذشته دور گیلان و مازندران، صفحه 102، 111 و 112.
[370] ( 59). همان کتاب، صفحه 33.
[371] ( 60). همان کتاب، صفحه 156.
[372] ( 61). همان کتاب، صفحه 44.
[373] ( 62). تاریخ الکامل، ابن اثیر، ترجمه ابو القاسم حالت، مؤسسه مطبوعاتی علمی، جلد 4، صفحه 284 و 285.
[374] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[375] ( 63). التنبیه و الاشراف، علی بن حسین مسعودی، ترجمه ابو القاسم پاینده، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران 1349، صفحه 239- 238.
[376] ( 64). کاروند کسروی، احمد کسروی، به کوشش یحیی ذکاء، شرکت سهامی چاپ کتابهای جیبی، چاپ دوم، 1356، صفحه 200.
[377] ( 65). فتوح البلدان، احمد البلاذری، ترجمه آذرتاش آذرنوش، بنیاد فرهنگ ایران، تهران 1346، صفحه 157.
[378] ( 66). ترجمه مختصر البلدان، ابن فقیه، ترجمه ح. مسعود، بنیاد فرهنگ ایران، تهران 149، صفحه 125.
[379] ( 67). حبیب السیر، خواندمیر، انتشارات خیام، چاپ دوم، تهران 1353، جلد دوم، صفحه 403.
[380] ( 68). اسلام در ایران، ا. پ. پطروشفسکی، ترجمه کریم کشاورز، انتشارات پیام، چاپ چهارم، تهران، 1354، صفحه 266.
[381] ( 69). احسن التقاسیم، ترجمه علی نقی منزوی، شرکت مؤلفان و مترجمان ایران، تهران 1361، جلد دوم، صفحه 520، 528.
[382] ( 70). صورة الارض، ابن حوقل، ترجمه جعفر شعار، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، تهران 1345، صفحه 119.
[383] ( 71). حدود العالم، به کوشش منوچهر ستوده، انتشارات طهوری، تهران 1362، چاپ دوم، صفحه 149.
[384] ( 72). سفرنامه ناصر خسرو قبادیانی مروزی، به کوشش محمد دبیرسیاقی، کتابفروشی زوار، تهران 1363، چاپ دوم، صفحه 240.
[385] ( 73). ترجمه محمد پروین گنابادی، انتشارات ابن سینا، تهران 1344، صفحه 61.
[386] ( 74). ترجمه سید حمید طبیبیان، فرهنگستان ادب و هنر ایران، تهران 1357، صفحه 383.
[387] ( 75). ترجمه حسن انوشه، انتشارات امیرکبیر، تهران 1363، صفحه 326.
[388] ( 76). ترجمه حمزه سردادور( طالب‌زاده)، انتشارات توس، تهران 1358، صفحه 235.
[389] ( 77). به کوشش یحیی ذکاء، شرکت سهامی کتابهای جیبی، تهران 1356، صفحه 197.
[390] ( 78). تألیف علی اصغر فقیهی، انتشارات صبا، تهران 1357، صفحه 38.
[391] ( 79). حدود العالم، صفحه 143.
[392] ( 80). مسالک الممالک، ابو اسحق ابراهیم اصطخری، به اهتمام ایرج افشار، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران 1340، صفحه 168.
[393] ( 81). ذیل جامع التواریخ، شهاب الدین عبد الله حافظ ابرو، شرکت علمی، تهران 1317، صفحه 10.
[394] ( 82). تاریخ مغول، عباس اقبال آشتیانی، انتشارات امیرکبیر، تهران 1347، چاپ سوم، صفحه 312- 311.
[395] ( 83). نگاه کنید به: شاه طهماسب صفوی، به اهتمام عبد الحسین نوایی، بنیاد فرهنگ ایران، تهران 1350، صفحه 102.
[396] ( 84). جغرافیای تاریخی گیلان، مازندران و آذربایجان از نظر جهانگردان، ابو القاسم طاهری، انتشارات شورای مرکزی ...، تهران 1347، صفحه 5.
[397] ( 85). همان کتاب، صفحه 6.
[398] ( 86). همان کتاب، صفحه 13.
[399] ( 87). همان کتاب، صفحه 16.
[400] ( 88). همان کتاب، صفحه 17.
[401] ( 89). ولایات دار المرز ایران، گیلان، صفحه 9، 10.
[402] ( 90). جغرافیای تاریخی گیلان، مازندران و آذربایجان، صفحه 22- 21.
[403] ( 91). همان کتاب، صفحه 26.
[404] ( 92). همان کتاب، صفحه 42 و 43.
[405] ( 93). ولایات دار المرز ایران، گیلان، صفحه 105.
[406] ( 94). سرزمین گیلان، الکساندر خودزکو، صفحه 7.
[407] ( 95). همان کتاب، صفحه 8.
[408] ( 96). همان کتاب، صفحه 8.
[409] ( 97). همان کتاب، صفحه 9.
[410] ( 98). همان کتاب، صفحه 9.
[411] ( 99). همان کتاب، صفحه 11.
[412] ( 100). همان کتاب، صفحه 12.
[413] ( 101). همان کتاب، صفحه 14.
[414] ( 102). همان کتاب، صفحه 15.
[415] ( 103). جغرافیای تاریخی گیلان، مازندران و آذربایجان، صفحه 29- 28.
[416] ( 104). همان کتاب، صفحه 30.
[417] ( 105). همان کتاب، صفحه 41.
[418] ( 106). سفرنامه شمال، چارلز فرانسیس مکنزی، ترجمه منصوره اتحادیه( نظام مافی)، نشر گسترده، تهران 1359، صفحه 14.
[419] ( 107). سفرنامه ملگونف به سواحل جنوبی دریای خزر، گریگوری والریانوویچ ملگونف، به کوشش مسعود گلزاری، انتشارات دادجو، تهران 1364، صفحه 155.
[420] ( 108). همان کتاب، صفحه 157- 155.
[421] ( 109). ولایات دار المرز ایران، گیلان، صفحه 3، 4.
[422] ( 110). همان کتاب، صفحه 7.
[423] ( 111). نامها و نامدارهای گیلان، جهانگیر سرتیپ‌پور، نشر گیلکان، رشت 1371، صفحه 257.
[424] ( 112). تاریخ ایران از دوران باستان تا سده هیجدهم، پیگو لوسکایا و دیگران، انتشارات پیام، تهران 1353، صفحه 554.
[425] ( 113). جغرافیای تاریخی گیلان، مازندران و آذربایجان، صفحه 18؛ تاریخ روابط بازرگانی و سیاسی انگلیس و ایران، ابو القاسم طاهری، انجمن آثار ملی، تهران 1354 جلد اول، صفحه 221.
[426] ( 114). دولت نادر شاه افشار، م. ر. آرونوا و ک. ز. اشرافیان، ترجمه حمید مؤمنی، انتشارات شبگیر، تهران 1356، چاپ دوم، صفحه 202.
[427] ( 115 و 116). برای اطلاعات بیشتر در این زمینه رجوع شود به بخش تاریخ گیلان در همین کتاب.
[428] ( 115 و 116). برای اطلاعات بیشتر در این زمینه رجوع شود به بخش تاریخ گیلان در همین کتاب.
[429] ( 117). گیلان در جنبش مشروطیت، ابراهیم فخرایی، شرکت سهامی کتابهای جیبی، تهران 1356، چاپ سوم، صفحه 173.
[430] ( 118). همان کتاب، صفحه 257.
[431] ( 119). سردار جنگل، ابراهیم فخرایی، انتشارات جاویدان، تهران 1348، چاپ سوم، صفحه 268.
[432] ( 120). همان کتاب، صفحه 391- 390.
[433] ( 121). سرزمین گیلان، الکساندر خودزکو، صفحه 55.
[434] ( 122). مجله فلاحت و تجارت، مقاله راه‌آهن رشت به پیربازار، حسن نفیسی« مشرف الدوله»، 1297، سال اول، شماره 9، صفحه 157.
[435] ( 123). سفرنامه ملگونف به سواحل جنوبی دریای خزر، صفحه 216 و 217.
[436] ( 124). ولایات دار المرز ایران، گیلان، صفحه 54- 53.
[437] ( 125). از آستارا تا استارباد، منوچهر ستوده، انجمن آثار ملی، جلد اول، 1349؛ جلد دوم، 1351.
[438] ( 126). دریای خزر، ترجمه و تدوین جعفر خمامی‌زاده( زیر چاپ).
[439] ( 127). همان کتاب.
[440] ( 128). صدای شالیزار، مقاله جنبشهای دهقانی در عصر پهلوی، نوشته هوشنگ عباسی، به کوشش رحیم چراغی، نشر گیلکان، رشت 1368، صفحه 90- 75.
[441] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[442] ( 1).William Kenet Loftus
[443] ( 2). برای کسب اطلاع بیشتر در مورد تاریخچه باستانشناسی ایران، مطالعه منابع و نوشته‌های زیر سودمند خواهد بود:
- مقاله محمد تقی مصطفوی تحت عنوان« تلاش در راه خدمت به آثار ملی و امید به آینده» مجلد سوم گزارشهای باستانشناسی، تهران 1334، صفحه 512- 367.
- مقاله دکتر صادق ملک شهمیرزادی، تحت عنوان« مروری بر تاریخچه مطالعات باستانشناسی در ایران»، مجله باستانشناسی و تاریخ، سال اول، شماره دوم، بهار و تابستان 1366.
- مقاله دکتر صادق ملک شهمیرزادی، تحت عنوان« اشاره‌ای مختصر بر تشکیلات باستانشناسی در ایران»، مجله اثر، شماره‌های 12 و 13 و 14( در یک مجلد)، اسفند 1365.
- مقاله دکتر صادق ملک شهمیرزادی، تحت عنوان« بررسی تحولات مطالعات باستانشناسی در ایران»، نشریه سمینار ایران‌شناسی، وزارت امور خارجه، 1368.
- کتاب باستانشناسی ایران، غلامرضا معصومی، چاپ 1355.
- مقاله نگارنده تحت عنوان« باستانشناسی در پنجاه سالی که گذشت»، مجله میراث فرهنگی شماره 2، 1369، صفحه 18- 6.
[444] ( 3).Monography
[445] ( 4). مراد از اصطلاح« آغاز تاریخی»، دوره‌ای است که بشر در سیر کمالی خود توانست به خط و کتابت دست یابد و آثار مکتوب از خود به یادگار گذارد. باستانشناسی این دوره را« پروتولیتریت»Protoliterate Period نام نهاده است. عده‌ای از مترجمان متون باستانشناسی به غلط آن را« آغاز ادبیات» ترجمه کرده‌اند درحالی‌که معادل صحیح این اصطلاح در زبان فارسی« آغاز کتابت» یا« آغاز نگارش» است. زمان این دوره را در بین النهرین 3200 پیش از میلاد تخمین زده‌اند که همزمان با تمدن« اوروک»Uruk -« جمدت نصر»Jamdet Nasr است و در ایران آغاز هزاره سوم پیش از میلاد یعنی دوره پیش از عیلام« پروتو عیلامی»Proto Elamite .
[446] ( 5). املش نام مرکز بخشی است از شهرستان رودسر که در 10 کیلومتری جنوب غرب رودسر و در دامنه ارتفاعات البرز واقع است. تا آنجا که نگارنده اطلاع دارد، خود املش فاقد محوطه‌ها و گورستانهای باستانی است، ولی احتمالا چون آثار منتسب به آن‌که عموما از گورستانهای باستانی متعدد مناطق مرتفع اشکور، کلیشم، پیرکوه و غیره کشف شده و توسط افراد مختلف و دلالان عتیقه اول‌بار در بازار املش به فروش رفته، این اشیاء در دنیا به« گنجینه املش» شهرت یافته است. چگونگی این گنجینه در سطور آینده به تفصیل مورد بحث قرار خواهد گرفت.
[447] ( 6). برای آگاهی بیشتر در این زمینه به فصل تاریخ گیلان در همین کتاب مراجعه نمائید.
[448] ( 7). ولایات دار المرز ایران، ه. ل. رابینو، ترجمه جعفر خمامی‌زاده، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، تهران 1357، صفحه 5- 4.
[449] ( 8). رجوع شود به مقاله: کادوسیان، کادوشان، تالشان، احمد کسروی، مجله پیمان، جلد اول، شماره 7.
[450] ( 9). تاریخ طبرستان و رویان و مازندران، سید ظهیر الدین بن سید نصیر الدین مرعشی، به تصحیح و اهتمام عباس شایان، تهران 1333، صفحه 101.
[451] ( 10). تاریخ مردم ایران( از پایان ساسانیان تا پایان آل بویه)، دکتر عبد الحسین زرین‌کوب، انتشارات امیرکبیر، تهران 1367.
[452] ( 11). گرچه دریای خزر در اصل دریاچه‌ای است وسیع( تقریبا 420000 کیلومتر مربع) و راه به دریای آزاد ندارد( در سالهای اخیر با احداث کانال معروف ولگا- دن، توسط اتحاد جماهیر شوروی سابق این دریاچه به طریقی مصنوعی راهی به پهنه اقیانوسها یافته است) اما به علت وسعت و پهناوری همواره از آن با عنوان بحر و دریا یاد کرده‌اند. در طول تاریخ و در متون تاریخی و جغرافیایی، تمام یا بخشی از این دریا با انتساب به اقوام و فرهنگها و شهرهای جای گرفته در حاشیه آن، نامهای مختلف داشته است: دریای استرآباد، دریای هیرکانیّه( ارقانیا- ایرکانیا)، دریای گرگان( بخش شرقی آن)، دریای قلزم، بحر الجرّجان، دریای آبسکون، بحر الاعاجم، بحر الباب الابواب، دریای دربند، دریای حاجی طرخان، دریای شیروان، دریای مغان، دریای گیلان( بحر الجیل)، دریای دیلم، دریای باکو، دریای طیلیسان( طالشان)، دریای کمروت( کمرود، دربندهش)، دریای خزران، دریای طبرستان و در متون و نقشه‌های جغرافیایی متأخر بحر خزر یا دریای مازندران یا دریای کاسپیان( کاسپی، منسوب به قوم کاسپی یا کاسی). انتساب این دریا به مازندران یا کاسپیها شاید دلیل نسبتا موجّه و تاریخی داشته باشد ولی شهرت آن به دلیل سکونت قوم نه‌چندان مشهور و بافرهنگ خزر که در ادوار پیش از اسلام در شمال جبال قفقاز و کناره شمال غرب این دریا سکونت داشته و سپس به شبه‌جزیره کریمه مهاجرت کرده‌اند چندان معقول و منطقی نیست. ناگفته نماند که این نامی است که اعراب به دریای مازندران داده‌اند.
[453] ( 12). تاریخ مردم ایران، زرّین‌کوب، مؤسسه انتشارات امیرکبیر، تهران 1367، صفحه 342.
[454] ( 13). عده‌ای را عقیده بر آن است که طبرستان نام خود را از ساکنان باستانی خود یعنی قوم« تپور» که اسلاف طبریها بودند گرفته است. مارکوارتMarquart معتقد است: تپوریها یا تپورها اقوام باستانی بودند که ابتدا در شمال خراسان امروزی و حوالی طوس ساکن گشتند و بعدها ظاهرا با ورود پارتها( پارثه) یا اشکانیان به علل سیاسی و سرحدی به سوی مازندران رانده شدند. در اسناد بابلی از این قوم که از متحدان کاسیها بودند و به همراه آنها به شهر بابل حمله کردند ذکری به میان آمده است. در بدو ورود مهاجران آریایی به نواحی شمال خراسان تپورها که بومیان آن مناطق بودند در برابر پیشروی مهاجرین از خود مقاومت نشان دادند و همین امر احتمالا موجب شده تا در کتاب اوستا که در حقیقت کتاب مقدس آریائیان بوده، از این قوم با نام دیو و آفریده اهریمن یاد شود. شاید افسانه دیو سپید و هفت خوانی که برای فریب رستم بگسترد ریشه در همین باور و اعتقاد دارد. دیو مازندران نیز که در پاره‌ای از قصه‌های ایران آمده، بعید نیست که استعاره‌ای باشد حاکی از ناشناخته ماندن تپورها از طرف سایر ایرانیان و عدم دسترسی به جامعه بسته و محدود آنها.
[455] ( 14). تاریخ مردم ایران، زرّین‌کوب، مؤسسه انتشارات امیر کبیر، تهران 1367، صفحه 343.
[456] ( 15). در این بررسی آنچه که اختصاصا به باستانشناسی مازندران مربوط می‌شده مورد بحث قرار نگرفته است زیرا در« کتاب مازندران» به تفصیل از آن گفتگو خواهد شد.
[457] ( 16). دورانی از حیات انسان را بر روی کره خاک که از وی جز آثار و نمونه‌های سنگی بر جای مانده است، اصطلاحا اعصار سنگیStone Ages می‌نامند.
این اعصار طولانی ماقبل تاریخی را باستان‌شناسان به سه دوره اصلی تقسیم کرده‌اند:
1- پارینه سنگی(- دیرینه سنگی) یا حجر قدیمPalaeolithic 2- میانه سنگی یا حجر متوسطMesolithic 3- نوسنگی یا حجر جدیدNeolithic
دیرینه‌سنگی که ناشناخته‌ترین عصر حیات آدمی است خود به سه دوره فرعی تقسیم می‌گردد:
1- پارینه‌سنگی( دیرینه‌سنگی) عمیقLower Palaeolithic 2- پارینه( دیرینه) سنگی میانیMiddle Palaeolithic 3- پارینه( دیرینه) سنگی مرتفعUpper Palaeolithic
عصری را که گروهی از صاحبنظران باستانشناسی از آن به عنوان میانه‌سنگیMesolithic نام می‌برند، گروهی دیگر آن را« روی پارینه‌سنگی»Epi -Palaeolithic اصطلاح کرده‌اند و آنهایی که در باره اعصار سنگی ایران مطالعاتی دارند معتقدند که میانه‌سنگی در فلات ایران چیزی جز« روی پارینه سنگی» نیست.
نوسنگیNeolithic به عنوان یک دوره انقلابی معروف است و آن را« انقلاب نوسنگی»Neolithic Revolution نام می‌دهند، زیرا که در این عصر آدمی جرئت و امکان بیرون آمدن از غارها و شکاف کوهها و استقرار در دشت را پیدا کرد و پاره‌ای از گیاهان و حیوانات اهلی شده به خدمت او درآمدند. نوسنگی خود به دو دوره: نوسنگی بدون سفال و نوسنگی با سفال تقسیم می‌گردد. در این دوره اخیر به همراه تیغه‌ها و آثار سنگی، نمونه‌های سفال دست‌ساز اولیه نیز بدست آمده است.
[458] ( 17). خوشبختانه اخیرا به‌طور تصادفی و ضمن برداشت سنگ در فاصله 13 کیلومتری غرب مجموعه غارهای یادشده بالا و 5 کیلومتری شرق نکا غار دیگری کشف گردید که به دلیل نزدیکی به روستای گاومیشان نام غار گاومیشان به آن داده شد. ضمن بررسیهای اولیه باستان‌شناسان مشخص شد که این غار نیز یکی از حلقه‌های مجموعه زیستی- فرهنگی حوزه بهشهر است و شاید به دلایلی غار کلیدی این مجموعه باشد. کاوشهای آینده در این غار اطلاعات بیشتری در مورد ادوار غارنشینی بدست ما خواهد داد.
[459] ( 18).
Palaeolithic Archaeology in Iran, Philipe Smith, the University of Pennsylvania,
Philadelphia, 6891
.
[460] ( 19). پلستوسین یک اصطلاح زمین‌شناسی است که به دوره ماقبل دوره هلوسینHolocene که زمین آخرین وضعیت موجود را پیدا کرد، اطلاق می‌شود. در باستانشناسی به ادوار و آثار باقی‌مانده از انسان اولیه در آب و هوای گرم( بین یخچالی) گفته می‌شود که زمان بسیار طولانی از یک میلیون و هشتصد هزار سال تا دوازده هزار سال پیش را به خود اختصاص داده است. اکثر نقاشیهای موجود در غارهای اروپا متعلق به این دوران هستند.
[461] ( 20). بالا آمدن سطح آب دریای خزر در ایام اخیر که بسیاری از مناطق و بنادر ساحلی را به خطر انداخته و حتی احتمال از بین رفتن جزیره بزرگ« آشوراده» در منتها الیه جنوب شرقی آن می‌رود، برای اهل فن گیج‌کننده است و با همه بررسیها هنوز علت غائی آن مشخص نشده است. پاره‌ای از زمین‌شناسان آن را معلول جزر و مدهای ادواری و تغییر سطح آب این دریا در دوره‌های مختلف می‌دانند؛ گروهی از متخصصین عامل اصلی بالا آمدن سطح آب دریا را مربوط به زمین‌ساختاری« تکتونیکی» می‌دانند. در بخش دیگری از این کتاب تحت عنوان آب گیلان نظرات مختلف ذکر شده است.
[462] ( 21).
Palaeolithic Archaeology in Iran, Philipe Smith, the University of Pennsylvania,
Phil. 6891
.
[463] ( 22).Ibid ,Smith ,Page 23
[464] ( 23).
Palynological investigations in western Iran: W. Vanzeist and S. Bottema, Palaeohistoria 91: 91- 58
[465] ( 24). دوره یا عصر یخبندانها که اصطلاحا آنها راIce Ages یاGlacial Ages نامگذاری کرده‌اند، دوره‌ای است که طی آن بخشهای وسیعی از سطح زمین با توده‌های یخ پوشیده شده بود. پدیده یخ- بندان در دوره پلستوسین متناوبا چهار بار( از 000، 600 تا 000، 800 سال قبل) اتفاق افتاد.
[466] ( 25). براساس تقسیم‌بندی جدیدی که عمدتا به باستان‌شناسان آمریکائی و باستان‌شناسان صاحب‌نام و کاوشگر« تپه سراب نیلوفر» کرمانشاه یعنی پروفسور« رابرت بریدوودRobert Braidwood » تعلق دارد، ادوار پیش از تاریخ براساس اتخاذ روشهای معیشتی و اقتصادی انسان به سه مرحله اصلی تقسیم می‌گردد:
1- مرحله شکار یا( گردآوری غذا)The Stage of Gathering of Food
2- مرحله کشاورزی یا( تولید غذا)The Stage of Producting of Food
3- مرحله استقرار در دهکده‌ها یا استقرار در دشتThe Stage of Settlement in Villages دوره اخیر در سیر تکاملی خود و بر اثر افزایش جمعیت و پیشرفت لوازم و عوامل تولید به شهرنشینیUrbanism منجر گشته است.( برای کسب اطلاع بیشتر به کتاب:PrehistoricMen اثر بریدوود مراجعه شود.)
[467] ( 26).Ibid ,Smith ,Page 33 .
[468] ( 27). لایه یا لایه فرهنگی ترجمه فارسیLayer یاCultural Layer است و در دانش باستانشناسی به یک واحد زیستی و فرهنگی در یک زمان و مکان معین اطلاق می‌شود. طبقه ترجمه واژهStratum است که در باستانشناسی عام‌تر از لایه است و مشتمل است بر دوره‌های مختلف یک تمدن واحد.
مثلا می‌توان چنین گفت که تپه‌حصار دامغان سه طبقه فرهنگی و تمدنی مختلف دارد و هرطبقه تمدنی از لایه‌های فرعی تشکیل شده است. طبقه 3 حصار عبارتند از:( حصارIIIc -IIIB -IIIA ). در اصطلاح زمین‌شناسی طبقه را چینه می‌گویند. دورهPeriod نیز به زمان شکل گرفتن و استمرار یک طبقه و لایه‌های تمدنی گفته می‌شود.
[469] ( 28). عصر نوسنگی دو دوره مشخص دارد: 1- نوسنگی بدون سفال. 2- نوسنگی با سفال.
نوسنگی بدون سفال دوره‌ای است که در آن از آثار سفالی اثری بدست نمی‌آید ولی نوسنگی با سفال به دوره‌ای اطلاق می‌شود که اولین سفالینه‌های دست‌ساز و خشن ساده در بین آثار سنگی- استخوانی و غیره ظاهر می‌گردد.
[470] ( 29). انسان نئاندرتال که اولین سنگواره آن در دره نئاندرNeander در نزدیکی شهر دوسلدرف آلمان در سال 1856 میلادی بدست آمد، یکی از نخستینیهاPrimates ، از آخرین گروه طبقه‌بندی یعنی انسان اندیشمندHomo Sapiens است که تا قبل از آغاز آخرین دوره یخچالی بزرگ کوچ نکردند و در گودال زاویه جنوب غربی اروپا در آغاز آخرین یخبندان بزرگ به دام افتادند. داشتن صفت نئاندرتال آنها را از ما یعنی انسان اندیشمند فعلی متمایز می‌سازد. ترسیمی که از روی بقایای فسیلی آنها توسط دانشمندان ارائه شده، نشان می‌دهد که سر و جمجمه نئاندرتالها از برآمدگی استخوانی بزرگ برخوردار است. اما جمجمه به نسبت حجم مغز بزرگتر به نظر می‌رسد. تاریخ موجودیت آنها درست قبل از آخرین یخچال بزرگ و در بخش اولیه آن تعیین شده است( 85000 تا 40000 سال قبل).
[471] ( 30). به نقل از کتاب: باستانشناسی ایران باستان، پروفسور لوئی واندنبرگ، ترجمه دکتر عیسی بهنام، انتشارات دانشگاه تهران، 1345، صفحه 4 و 5.
[472] ( 31). مطالعات انجام شده توسط کارلتون کون و مک بورنی در مجموعه غارهای باستانی مازندران در-
[473] ( 32). در رستم قلعه نزدیک شهر ساری ضمن کاوشهای غیرمجاز توسط سوداگران عتیقه یک مجموعه ظروف برنزی نیز بدست آمده که بعدا وارد موزه ایران باستان گردید. این اشیاء با آثار مکشوف از تپه‌حصار دامغان طبقهIIIC قابل مقایسه بوده و مربوط به نیمه دوم هزاره دوم پیش از میلاد است. کتابهای زیر چاپ و منتشر شده است:
Coon, Karleton, Cave Explorations in Iran, University of Pennsyl, 9491
.
Excavations in Hotu Cave, Iran- American Philosophical Society., 1591
.The Seven Cave ,Alfred A .Knopf ,7591 .
Mc Burney, The Cave of Ali Tappeh and the Epi- Palaeolithic in N. E. Iran,
.Proceedings of the Prehistoric Society ,6891 .
[474] ( 33). در سطور آینده بیشتر در مورد این خلا تمدنی صحبت خواهیم داشت.
[475] ( 34). اشاره است به تألیف چندجلدی دکتر منوچهر ستوده، تحت عنوان« از آستارا تا استارباد» که یکی از منابع مهم مطالعات در مورد حوزه جنوبی دریای خزر بشمار می‌رود. مؤلف در کتاب خود ضمن اشاره به وقایع تاریخی این خطه، بیشتر به شرح آثار معماری و ابنیه سرپای اسلامی موجود پرداخته و گاهی نیز از گورستانها و محوطه‌های باستانی نام برده است.
[476] ( 35). ماوراء النهر به حوزه دو رودخانه جیحون( آمودریا) و سیحون( سیردریا) گفته می‌شود و بخش بزرگی از جمهوریهای آسیائی شوروی سابق را در شرق بحر خزر تشکیل می‌دهد. این منطقه که با مسامحه آن را آسیای میانه نیز می‌نامند همان سرزمین پارت باستانی است و دوره‌هائی پایتخت چند سلسله ایرانی مانند اشکانیان( در دوره مقدم) و سامانیان بوده و یکی از آبادترین مراکز تمدنی در دوران برنز( مفرغ) بشمار می‌رفته است. تپه‌های باستانی چون« آنو»،« نمازگاه»،« آلتین‌تپه» در حوزه نزدیک به مرکز کنونی ایران از دیدگاه باستانشناسی اهمیت فوق العاده دارند.
[477] ( 36). تپه‌حصار واقع در 5 کیلومتری جنوب شرقی شهر دامغان و با فاصله کمی از شهر در کنار راه‌آهن تهران- مشهد واقع شده و از تپه‌های کلیدی باستانی ایران است. این تپه در فاصله سالهای 1310 تا 1316 شمسی توسط هیئت باستانشناسی اعزامی از موزه« بوستون» آمریکا ابتدا به سرپرستی ارنست هرتسفلد و سپس اریک اشمیت حفاری گردید.
[478] ( 37). بعد از سپری شدن عصر حجر که درباره آن به تفصیل صحبت کردیم، بشر در سیر تکاملی خود به اولین فلز یعنی مس دست یافت و با کشف و استخراج آن وارد دورانی شد که اصطلاحا به آن کالکولی‌تیکCalcolithic گفته‌اند. دوره کالکولی‌تیک در ایران از 5500 ق. م آغاز می‌شود و خود به سه دوره کالکولی‌تیک قدیم 1 و 2 و کالکولی‌تیک جدید تقسیم می‌شود. این دوره دو هزار سال ادامه می‌یابد و با پیدایش عصر مفرغ در 3500 ق. م به پایان می‌رسد.
[479] ( 38). درباره عصر آهن و تقسیمات آن و چگونگی پیدایش این فلز در سطور آینده مفصل‌تر سخن خواهیم داشت.
[480] ( 39). تپه‌های موسوم به سیلکSialk که در سه کیلومتری جنوب غربی کاشان و بر سر راه کاشان به فین و نزدیکی روستای دیزچه واقع شده یکی از مهمترین مراکز سکونت انسان در حاشیه کویر مرکزی ایران بشمار می‌رود و از نظر باستان‌شناسان اهمیت ویژه‌ای دارد و از دو تپه شمالی و جنوبی که به فاصله 600 متر از هم واقع شده‌اند تشکیل شده است. این محوطه باستانی حاوی 6 طبقه و تعدادی لایه‌های فرعی فرهنگی است. کاوشهای علمی این محوطه در طول سالهای 1311 تا 1316 شمسی( 38- 1933 م) توسط هیئت اعزامی از موزه لوور پاریس به سرپرستی گیرشمن انجام شد.
[481] ( 40). تپه گیان در ده کیلومتری جنوب غربی شهرستان نهاوند واقع شده و از تپه‌های باستانی مهم ایران است. کاوشهای این تپه باستانی توسط هیئت اعزامی از موزه لوور به سرپرستی ژرژ کنتنوGeorge Contenau و با دستیاری گیرشمن در سالهای 1310 و 1311 شمسی( 31- 1932 م) انجام گرفت و کاوش‌گران 5 طبقه باستانی در این تپه تشخیص دادند که قدیم‌ترین آن مربوط به کالکولی‌تیک قدیم 2(- کالکولی‌تیک میانه) یعنی 5000 ق. م و جدیدترین طبقه از دوره آهن 2 یعنی 1000 ق. م بود.
[482] ( 41). تل باکون نام دو تپه مهمّ باستانی است که در دشت مرودشت فارس و به فاصله دو کیلومتری جنوب غربی تخت جمشید واقع شده است. کاوشهای این تپه در سال 1307 شمسی( 1928 م) توسط هیئت باستانشناسی اعزامی از طرف« مؤسسه شرق‌شناسی دانشگاه شیکاگو» آمریکا به سرپرستی باستان‌شناس مشهور، پروفسور ارنست هرتسفلدE .Herzfeld انجام گردید. این هیئت در سال 1311 شمسی( 1932 م) به سرپرستی لانگسدرفLangsdorff و دونالد مکانD .Mccown حفاری هردو تپهA وB را دنبال کرد و مشخص گردید که استقرار تمدنی از هزاره پنجم تا آغاز هزاره سوّم ق. م در این تپّه‌ها استمرار داشته است.
[483] ( 42). بین النهرین که مغرب‌زمینیان به آنMesopotamia می‌گویند و به فارسی می‌توان آن را« میان رودان» ترجمه کرد، بخش اعظم کشور عراق امروزی را شامل می‌شود که در حدفاصل و کرانه‌های دو رودخانه دجله و فرات واقع شده و محل نشوونمای قدیمیترین و بزرگترین فرهنگهای باستانی چون تمدنهای سومری، بابلی، آشوری ... بوده است.
[484] ( 43). از آستارا تا استارباد، دکتر منوچهر ستوده، انتشارات انجمن آثار ملی، تهران 1349، جلد 1، صفحه سه مقدمه.
[485] ( 44). همان کتاب، صفحه دوازده مقدمه.
[486] ( 45). دکتر عزت اللّه نگهبان کاوشگر چراغعلی تپه( مارلیک) معتقد است که پیلاقلعه در نزدیک مارلیک حاوی بقایای معماری ادوار باستانی است( گرچه این نظر ایشان در جائی نوشته نشده است). ضمنا اشاره‌ای کوچک کرده که تپه‌های نزدیک تپه مارلیک، محل سکونت صاحبان مقابر مارلیک بوده است.( مارلیک، چاپ 1343، صفحه 18).
[487] ( 46). بدست آمدن آثار و اشیاء باستانی در قبور که به همراه اجساد دفن شده‌اند، به سنتها و اعتقادات مردمان ادوار پیش از تاریخ و تاریخی تا آغاز اسلام، بازمی‌گردد. شاید آنان به تصوّر حیات جسمانی پس از مرگ برای تأمین حوائج زندگی آن دنیا، اشیاء لازم و یا مورد علاقه و استفاده روزمرّه شخصی مرده را به همراه وی دفن می‌کردند. حتی در لرستان اسب مورد علاقه سوارکاری را که در می‌گذشت پائین پای وی به خاک می‌سپردند، آنهم با تمام زین ابزار که بعضی از آنها ارزش هنری فوق العاده دارند.
[488] ( 47). دانستنیهای نوین درباره هنر و باستانشناسی عصر هخامنشی بر بنیاد کاوشهای پنج ساله تخت جمشید، دکتر اکبر تجویدی، انتشارات اداره کل نگارش وزارت فرهنگ و هنر، تهران 1355، صفحه 177 تا 184.
[489] ( 48). مجله بررسیهای تاریخی، شماره 1، سال دوم. مقاله آثار و بقایای دهکده‌های پارتی« اشکانی» در مغان آذربایجان، سیف الله کامبخش فرد.
قابل ذکر است که در حال حاضر پارچه مورد بحث، که علامت صلیب شکسته بر روی آن موجود است، در گنجینه ملی ایران( ایران باستان) نگهداری می‌شود.
[490] ( 49). اشیاء و آثار تمدنهای مفرغ لرستان نیز عموما از گورستانهای باستانی و داخل قبور بدست آمده‌اند.
تنها اثر معماری باستانی شناخته شده معبد باستانی سرخ‌دم واقع در منطقه کوهدشت لرستان است که سالها قبل توسط دکتر اشمیت حفاری گردیده است.
[491] ( 50). شهداد یا خبیص، در 70 کیلومتری شمال شرقی کرمان و در مجاورت کویر لوت مرکزی واقع شده است. ضمن بررسیهای گروه جغرافیائی دانشگاه تهران در سال 1346 در لوت اولین‌بار به یک محوطه باستانی برخورد شد، سپس کاوشهای باستانشناسی آن توسط هیئت باستان‌شناسان ایرانی در 8 فصل به سرپرستی مهندس علی حاکمی و میرعابدین کابلی انجام گردید. ضمن کاوشها متجاوز از 700 ظرف خمره‌ای سفالی قرمزرنگ حاوی علائم و خطوط نشانه‌ای از دوران آغازین خط به شیوه خط نموداریPictography کشف شد.
[492] ( 51). تپه یحیی در 320 کیلومتری جنوب شهرستان کرمان نزدیک بخش دولت‌آباد واقع شده و یکی از تپه‌های باستانی مهم جنوب شرقی ایران است. کاوشهای این تپه توسط گروه باستان‌شناسان آمریکائی وابسته به موزه« پی‌بادیPeabody » دانشگاه هاروارد به سرپرستی لمبرگ کارلوفسکی-Lamberg Karlovsky از سال 1346 به مدت یک دهه انجام شد. در یکی از لایه‌ها یعنیIVC گل‌نوشته(Tablets ) هائی به خط پروتو ایلامی کشف گردید.( برای کسب اطلاع بیشتر در مورد کاوشهای شهداد و تپه یحیی به مقاله نگارنده تحت عنوان مروری کوتاه بر تاریخچه باستانشناسی کرمان که در کتاب مجموعه مقالات کرمان‌شناسی از انتشارات مرکز کرمان‌شناسی به چاپ رسیده، مراجعه شود.)
[493] ( 52). پروتوایلامی به دوره تمدنی و خط ایلام مقدم اطلاق می‌شود. خط پروتوایلامی حدفاصل خط تصویری و نموداری است. هنوز مدارک کافی جهت شناخت این دوره موجود نیست.
[494] ( 53). بین دوره ماقبل تاریخیPrehistory و دوره تاریخیHistory که پیدایش خط و کتابت مرز آن دو را تعیین می‌کند، دوره‌ای وجود دارد به نامProtohistory که به فارسی می‌توان آن را« سپیده‌دم تاریخ»،« دیدرس تاریخ»، یا دوره« فراتاریخی» ترجمه کرد.
[495] ( 54).
Persia From the Origins to Alexander the Great, Roman Ghirshman, Thames and Hudson, 4691, P. 83
.
[496] ( 55). ظروف فلزی مارلیک، دکتر عزت الله نگهبان، انتشارات میراث فرهنگی کشور، تهران 1368، صفحه 16.
[497] ( 1/ 55). مارلیک، دکتر عزت الله نگهبان، انتشارات وزارت فرهنگ، تهران 1343، صفحه 27 زیرنویس 23.
[498] ( 56).
Ancient Iran, Porada, Edith, Methuen, London, 5691, P. 19
.
[499] ( 57).Ibid ,Ghirshman ,P .73 .
[500] ( 58).Ibid ,Ghirshman ,P .73 .
[501] ( 59). قلمرو اصلی امپراطوری آشور یا ابرقدرت دنیای باستان شامل بخش بزرگی از شمال بین النهرین و-- کشور عراق امروزی بود. آشوریها قومی جنگجو، شجاع و سفاک بودند. تشکیل اولین دولت شهرهای آشوری، توسّط سارگون اوّل و همزمان با سلسله‌های ایسینIsin و لارساLarsa در بین النهرین جنوبی و در حوالی 1850 ق. م انجام گرفت. آشورمیانه، همزمان با انقراض حکومت کاسی بین النهرین توسط عیلامیها یعنی در 1200 ق. م شکل گرفت و تا 750 ق. م ادامه داشت.
آشور جدید که آن را دوران طلائی آشور نام داده‌اند از 750 تا 610 ق. م به طول انجامید. در این دوره است که آشوربانی پال شاه مقتدر آشور( 669- 627 ق. م) به قلمرو عیلام هجوم برد و آن را تصرف کرد و به تمدن درخشان عیلامی خاتمه داد. انقراض امپراطوری آشور حوالی سالهای 12- 610 ق. م و زمان حکمروائی آشور اوبالیت دوّم، به دست هوخشتره پادشاه نیرومند ماد و به کمک بابلیها انجام گرفت؛ بخشی از قلمرو آشور ضمیمه دولت ماد و بخشی ضمیمه بابل گردید. گوئی مادها انتقام عیلامیها را از آشور گرفتند.
[502] ( 60).
From Village to Empire, Charles Burney, Phaidon, Oxford 7791, P P. 251- 351
.
[503] ( 61). در پایان هزاره دوم و آغاز هزاره اول ق. م، همزمان با پیدایش آهنI فرهنگ همه جا شمول و گسترده‌ای در شمال فلات ایران ظاهر می‌شود که دارای خصوصیات کاملا متفاوت و تازه است و به همین دلیل آن را به مهاجرین آریائی نسبت می‌دهند و از آن با نام« تمدنهای سفال خاکستری» یاد می‌کنند، چرا که سفال خاکستری‌رنگ عنصر غالب در این فرهنگ است. در سطور آینده در این‌باره صحبت خواهیم کرد.
[504] ( 62). پرستش اشیاء و حیوانات و نباتات و موجودات طبیعی را که در جوامع ابتدائی امروز و جوامع باستانی معمول و مرسوم بوده، توتمیسم و شیئی و موجود مورد پرستش را توتم گویند. این واژه در جامعه‌شناسی جدید از لغات بومیان و سرخ‌پوستان آمریکائی گرفته شده است.
[505] ( 63).BronzE FIGURINES
[506] ( 64). مارلیک، دکتر عزت الله نگهبان، انتشارات وزارت فرهنگ، 1343، صفحه 29.
[507] ( 65). در سالهای اخیر تعدادی مجسمه‌های مفرغی حیوانات، به صورت پنهانی وارد بازار عتیقه شد که نوع کار و قطع آنها با مجسمه‌های مفرغی گیلان تفاوت داشت و تا حدودی از آنها بزرگتر بود. در ابتدا کسی محل دقیق کشف آنها را نمی‌دانست. اما ضمن یکی از کاوشهای علمی و به‌طور تصادفی مشخص گردید که این اشیاء از گورستانهای اواخر هزاره دوم ق. م منطقه خطیرکوه در ارتفاعات حدفاصل استانهای سمنان و مازندران به دست می‌آید. گرچه کار تزیینی بیشتری بر روی این گنجینه صورت گرفته و اشیاء فاخرتر از نوع متعلق به گیلان هستند اما متأسفانه به دلیل نوع آلیاژ و جنس خاک مفرغها اکثرا بیمارند و برای بقا نیازمند انجام کارهای آزمایشگاهی می‌باشند.
[508] ( 66).Ibid ,Ghirshman ,P .73 .
[509] ( 67). مارلیک، عزت اللّه نگهبان، انتشارات وزارت فرهنگ، 1343، صفحه 28.
[510] ( 68). ایشتار: در اصل ربه النوع عشق، برکت و فراوانی نزد عیلامیان است که در بین النهرین نیز مورد تقدیس و ستایش بوده و پس از مردوکMardouk مهمترین قدرت مافوق طبیعی در بابل و آشور به شمار می‌رفت و معابد فراوانی برای این الهه برپا داشته بودند. این رب النوع در میان اقوام و تمدنهای فلات ایران نیز به نوعی مورد ستایش و تکریم بوده است. ایشتار معادل اینانایInnana سومری است.
[511] ( 69).Ibid Ghirshman ,P .03
[512] ( 70). سکاها یا سیتهاScythe یکی از تیره‌های قوم آریائی از شعبه هند و ایرانی( آسیائی) و مردمی سلحشور و دلاور بودند. عده‌ای موطن اصلی آنها را اطراف سغد و خوارزم دانسته‌اند که حوالی قرن هشتم ق. م از طریق شمال خراسان وارد فلات ایران شدند. دسته‌ای از آنها تا حوزه کوهستانهای زاگرس پیش رفتند و در حوزه کردستان امروزی قلمرو سکائی بوجود آوردند. سکاها زرگران ماهری بودند و گنجینه‌های بسیاری از اشیای فلزی گرانبها از گور حکمرانان آنان بدست آمده است.
[513] ( 71). مارلیک، دکتر عزت اللّه نگهبان، انتشارات وزارت فرهنگ، 1343، صفحه 42.
[514] ( 72).
Art of Marlik Cultuer, Charles Wilkinson, the Metropolitan Museum of Art, Bulletin, Nov. 5691
.
[515] ( 73). مقاله گنجینه کلاردشت، حبیب اللّه صمّدی، گزارشهای باستانشناسی، نشریه اداره کل باستانشناسی، مجلد سوم، تهران 1334.
[516] ( 74). سنگ لاجورد با نام علمی:Lapis Lazuli ، سنگی است گرانبها و کمیاب و تا آنجا که آگاهی داده شده فقط ارتفاعات هندوکش در حوزه بدخشان معادن و ذخایری از آن را دارد؛ اما اشیاء ساخته شده چه در حوزه بین النهرین همچون« اور» و« گورا» و چه در ایران مانند سیلک و شوش بدست آمده است. این امر بازگوی آن است که تجارت ماده نایاب و قیمتی مزبور در دنیای باستان معمول و رایج بوده است.
[517] ( 75). مارلیک، دکتر عزت الله نگهبان، انتشارات وزارت فرهنگ، 1343، صفحه 21.
[518] ( 76). شخصی از قول ستار سلیمی، که سالیان دراز بورس عتیقه گیلان در انحصار او بود و بخش اعظم آثار باستانی منطقه رودبار و رحمت‌آباد و عمارلو که توسط افراد از زیر خاک خارج می‌شد توسط وی خریداری و صادر می‌گردید، نقل می‌کرد که شمشیری مرصع به طول 92 سانتیمتر را که از روستای دفراز رحمت‌آباد کشف شده بود شخصا به موزه مترو پولیتن فروخته است.
[519] ( 77). ایران از آغاز تا اسلام، رومن گیرشمن، ترجمه محمد معین، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، چاپ چهارم تهران 1355، صفحه 65.
[520] ( 78).
The Iranian Migration into the zagros, T. Cuyler Young, in Iran, V, 7691, PP. 11- 43
.
[521] ( 79). حماسه‌سرائی در ایران، دکتر ذبیح الله صفا، چاپ چهارم، انتشارات امیرکبیر، تهران 1363، صفحه 24.
[522] ( 80). ژاک دمرگان را باید از پیشقراولان باستانشناسی در ایران دانست و این در حالی است که مطالعات زمین‌شناسانه وی منجر به کشف منابع و ذخایر نفت در ایران شد و مقدمه عقد قرارداد دارسی. مورگان که یک زمین‌شناس بود، اما در مصر کاوش باستانشناسی انجام می‌داد، بعد از دیولافوا مأموریت پیدا کرد تا جهت سرپرستی کاوشهای شوش به ایران بیاید. وی بعد از عقد قرارداد 1900 م( 1318 قمری) که در زمان مظفر الدین شاه بین ایران و فرانسه منعقد شد و امتیاز کاوشهای باستانشناسی سراسر ایران منحصرا به فرانسویان واگذار گردید به مدت 15 سال سرپرستی هیئت باستانشناسی فرانسوی را در ایران به عهده داشت و در این سالها به اکثر نقاط ایران سفر کرد و بررسیهای زمین‌شناسی و باستانشناسی را توأما انجام داد.
[523] ( 81). تاریخ گیلان، آلکساندر خودزکو، ترجمه دکتر سیروس سهامی، انتشارات پیام، تهران 1354، صفحه 38 و 39.
[524] ( 82).
Recherches Arche? ologiques de Mission Scientifique Franc? aise en Perse, J. de Morgan, Paris 4981- 5091
.
[525] ( 83). اگر ما درباره بررسیهای اشکور سفلی( پائین اشکور) بیشتر از دیگر مطالعات انجام شده در گیلان سخن می‌گوئیم، صرفا به دلیل آنست که نتایج این بررسیها و کاوشها در هیچ منبع دیگری چاپ و منتشر نگردیده و اول‌بار است که در کتاب حاضر ارائه می‌گردد.
[526] ( 84). در زبان فارسی برای واژه فنی اسگرافیاتوSgraffiato معادلی وجود ندارد ولی می‌توان آن را سفال( نقش کنده زیر لعاب) توصیف کرد. روش کار در تزیین این نوع سفال آن است که در داخل ظرف( و گاهی در بدنه بیرونی) قبل از رفتن به کوره نقشهائی به وسیله ابزار نوک‌تیز نقر می‌کنند. این نقوش معمولا شامل گل‌برگها و اسلیمیها و یا نقوش حیوانی است. آنگاه ظرف را به کوره برده و سپس با لعاب چندرنگ آغشته می‌سازند( در نوع آمل معمولا داخل ظرف لعاب دارد و بیرون آن فاقد لعاب است) و دگربار به کوره می‌برند. نام عام و تجارتی این سفال« سفال گبری» است.
[527] ( 85).
Early Islamic Pottery, A. Lane, Faber and Faber, 7491, P. 73
[528] ( 86).
Islamic Pottery, Geza Fehervari, Faber and Faber, London, 3791, P. 16
.
[529] ( 87). زرّین‌فام اصطلاحی است که برای این سفالهای نوعLustre Painted Ware انتخاب شده است.
لیکن طبق نظر دکتر شهریار عدل باستان‌شناس متخصص دوره اسلامی، این اصطلاح زیاد مناسب نیست و ما در متون قدیم خود مانند« عرایس الجواهر و نفایس الاطایب» تألیف ابو القاسم عبد اللّه کاشانی که متنی از 700 هجری است، اصطلاح دوآتشه را برای این نوع سفال داریم.
[530] ( 88). کوباچی نام شهر کوچکی است در داغستان قفقاز که مقدار زیادی از سفالهای منتسب به آن در دیوار خانه‌های قدیم شهر بدست آمد ولی همانطور که متخصصین سفال اسلامی چون: س. دیماند و آرتورلین و گزافهروری عقیده دارند این نوع سفال بیشتر در آذربایجان ایران تولید می‌شده و کوباچی فاقد کارگاههای سفالگری بوده است. به راهنمای صنایع اسلامی: م. س. دیماند ترجمه عبد الله فریار مراجعه کنید. همچنینLater Islamic Pottery اثر آرتورلین وIslamic Pottery اثر گزافهروری.
[531] ( 89). هنگامی که در سوّمین مجمع سالانه( سمپوزیوم) باستانشناسی ایران در سال 1354 این سفالها مورد بررسی و قضاوت اهل فن و باستان‌شناسان گذاشته شد، همگی از اینکه این نمونه‌ها در یک محوطه اسلامی کشف شده شگفت‌زده شدند.
[532] ( 90). ایران از آغاز تا اسلام، گیرشمن، ترجمه دکتر محمد معین، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران 1336، صفحه 398.
[533] ( 91). کوتی در گویش گیلکی به معنی بلندی و محل مرتفع است و تعداد زیادی قلعه کوتی در گیلان وجود دارد مانند قلعه کوتی کوه پس دیلمان که توسط هیئت باستان‌شناسان ژاپنی حفاری شده و در سطور آینده شرح آن خواهد آمد.
[534] ( 92). قهستان معرّب کوهستان نام قدیم ولایتی در خراسان جنوبی بین یزد و خراسان که در حقیقت مرکب از واحه‌های چندی در داخل کویر است ... در قدیم قهستان شامل، قائن، تون، گناباد، طبس العناب، طبس التّمر و ... بود( فرهنگ معین اعلام). قهستان یکی از مهمترین قلمرو نفوذ اسماعیلیه بود و قلاع اسماعیلی فراوانی در این منطقه موجود است.
[535] ( 93). شوئیل مرکز اشکور سفلی است که از رحیم‌آباد رودسر تقریبا 40 کیلومتر فاصله دارد. رابینو درباره این روستا می‌نویسد:« شوئیل در ارتفاع 1245 متری قرار دارد و ییلاق عده‌ای از خانهای رحیم‌آباد است که در آنجا خانه‌های خوبی ساخته‌اند ... نزدیک شوئیل سر راه باریک لسبو محلی به نام کشان یا کلکاموس( شهر کاموس) که می‌گویند در محل شهر قدیمی ساخته شده دیده می‌شود.»
[536] ( 94).
The Castles of the Assassins, Peter Willey, George G. Harrap and Co. LTD, London 3691.
این کتاب توسط آقای علی محمد ساکی در سال 1368 تحت عنوان« قلاع حشاشین» به فارسی ترجمه شده است. با توجه به مفهومی که لغتAssassins در زبانهای امروز اروپائی دارد عنوان درست کتاب پیترویلی قلاع قاتلین یا قلاع تروریستهاست.( ویراستار)
[537] ( 95). روستای دیورود بر سر راه مالرو رحیم‌آباد به سی‌پل و نزدیک روستای پلام واقع است. در دو سوی کنار این راه مالرو گورستانی باستانی با قبور بزرگ و سنگهای حجیم جلب‌نظر می‌کند که در گذشته حفاریهای غیرمجاز بخش بزرگی از آن را تخریب کرده است.
در سال 1348 کاوش کوتاه مدتی نیز توسط محمود کردوانی باستان‌شناس در آن انجام گرفت. این گورستان براساس گزارش نامبرده به اوائل هزاره اول ق. م تعلق دارد.
[538] ( 96). در توضیح و تکمیل گزارش ویلی، دکتر منوچهر ستوده در تألیف جامع خود:« از آستارا تا استارباد» می‌نویسد:« اکنون ببینیم از روی این بازمانده خرده‌ریزهای آبادیهای کهن که دلایل عینی بسیار با ارزشی هستند می‌توان به کشفی رسید و داستان سرزمین کشان و کلکاموس را از قلمرو افسانه و قصه به پهنه تاریخ کشاند و نزدیک ساخت. اگر داستان شهر کشان روشن شود شاید برای نزدیک ساختن ماجراهای داستانی مانند دوران کیانیان و پیشدادیان به تاریخ سودمند باشد. نام کلکاموس برخلاف آنچه می‌گویند محرّف نام کیکاووس نیست، بلکه اسمی با مسماست زیرا این نام عبارت از دو جزء( کله+ کاموس) است. کله در لغت گیلکی و دیلمی یعنی اجاق و آتشدان یا جایگاه زندگی و اجاق خانواده. کاموس مبارزی است کشانی و او پادشاه سنجاب( سپیجاب) بود و ولایتش تا ملک روم کشیده می‌شد. وی به مدد افراسیاب آمد رستم او را با خم کمند گرفت و کشت( برهان قاطع ذیل کاموس). صاحب مجمل التواریخ می‌نویسد کیخسرو رستم را بفرستاد تا بزرگان ترکان را بکشت و این رزم را رزم کاموس خوانند. چون این نوع مطالب در کتب پس از شاهنامه است، از شاهنامه گرفته‌اند، ببینیم در شاهنامه چه آمده است؟
دکتر ستوده سپس ابیاتی از شاهنامه فردوسی نقل کرده که مربوط به جنگ کاموس با گیو و طوس و همچنین نبرد رستم و اشکبوس کشانی است. وی پس از نقل ابیات مزبور چنین نتیجه می‌گیرد:
« شاید بتوان گفت که در روزگاری بس دور در دامنه‌های شمالی البرزکوه، در خاک امروزی اشکور و نواحی آن شاهی به نام کاموس در پایتختی به نام کشان حکمروا بوده است.»
[539] ( 97). مارلیک، دکتر عزت الله نگهبان، چاپ دوم، 1356، صفحه 44.
[540] ( 98). برای کسب اطلاع بیشتر درباره گنجینه کلاردشت، نگاه کنید به مقاله« گنجینه کلاردشت» نوشته حبیب الله صمدی، گزارشهای باستانشناسی، تهران 1334، مجلد سوم، صفحه 135- 117.
[541] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[542] ( 99). نگارنده نیز در اولین فصل کاوش 1355 شمسی به نمایندگی از طرف مرکز باستانشناسی ایران، با هیئت مذکور همکاری داشته و از علم و آگاهی توأم با خلوص و وارستگی باستانشناسی نامی ژاپنی شادروان پروفسور فوکائی، توشه فراوان اندوخته است.
[543] ( 100).
Halimehjan I, II) The Excavation at Shahpir, Lameh- zamin, ---(, S. Fukai and T. Matsutani, The Tokyo University, IRAQ- IRAN Archaeological Expeditions, 0891- 2891.
[544] ( 101).
Prospection Archeologique au- Deylaman, Par: Mohsen Moghadam- 5 th International Congerss Iranian Art and Archaeology, The Memorial Vol. I, Tehran 2791, PP. 331- 631.
[545] (*). این نمودار پژوهشهای کوتاه‌مدت و مقطعی و نیز کاوشهای موسوم به( حفاریهای تجارتی) را که تعداد آنها فراوان است، شامل نمی‌شود.
[546] ( 1). نگاه کنید به: فصل باستانشناسی گیلان در همین کتاب.
[547] ( 2). منوچهر خان معتمد الدوله ارمنی معروف به گرجی از رجال مشهور و باکفایت دوره سلطنت فتحعلی شاه و محمد شاه قاجار است. وی در شمار اسیرانی بود که آقا محمد خان پس از فتح تفلیس در سال 1209 هجری قمری، به ایران آورد. او در ابتدا جزء خواجگان دربار بود و سپس به واسطه هوش و کاردانی به تدریج ترقی کرد و مقرب دستگاه فتحعلی شاه شد و به سمتهای ایچ آقاسی( خواجه‌باشی) و بعد ایشیک آقاسی( رئیس تشریفات) ارتقاء یافت. در سال 1239 هجری قمری یحیی میرزا پسر چهل و سوم فتحعلی شاه که کودکی هفت ساله بود، حاکم گیلان شد، منوچهر خان سمت پیشکاری او را پیدا کرد و به همراه وی به گیلان رفت. سپس مأموریت اصفهان یافت. اما در سال 1242 هجری قمری مصادف با جنگ دوم ایران و روس( 43- 1241 ه. ق) تغییر مأموریت یافت و برای حفظ سواحل گیلان و بندر انزلی و جلوگیری از رخنه روسها بدان صوب فرستاده شد. او در سال 1263 هجری قمری در اصفهان درگذشت.
[548] ( 1). خفنگ- پنجره‌های مشبک یا شیشه‌دار که بالای درها نصب می‌شود تا نور کافی به داخل بنا برسد.
نگاه کنید به از آستارا تا استارباد، منوچهر ستوده، تهران، انجمن آثار ملی، 1349، جلد 1، صفحه 514.
[549] ( 2). لاچ لنگری: ستون چوبین گرد یا چهارنبش که بر بدنه آن کنده‌کاری داشته باشد.( از آستارا تا استارباد، جلد 1، صفحه 518)
[550] ( 3). پل کوبی: کوبیدن تخته‌هائی به قطر 3 و عرض 20 سانتیمتر و طول 2 متر یا بیشتر بر بالای واشانها که تیرهای سقف است.
[551] ( 4). درزپوش: تخته‌های نازک و بلندی که روی درزهای لمبه میخ‌کوب می‌کنند تا درز آنها پیدا نباشد.( از آستارا تا استارباد، جلد 1، صفحه 514 و 515.)
[552] ( 5). ولایات دار المرز ایران، گیلان، ه. ل. رابینو، ترجمه جعفر خمامی‌زاده، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران تهران 1350، صفحه 433.
[553] ( 6). همان کتاب، صفحه 328.
[554] ( 7). سفرنامه ملگونف به سواحل جنوبی دریای خزر، تصحیح مسعود گلزاری، انتشارات دادجو، تهران 1364، صفحه 189.
[555] ( 8). ولایات دار المرز ایران، رابینو، ترجمه جعفر خمامی‌زاده، بنیاد فرهنگ ایران، تهران 1350، صفحه 196.
[556] ( 9). ولایات دار المرز ایران، رابینو ... صفحه 386.
[557] ( 10). سفال‌سر: بنائی را گویند که بام آن را از سفال سرخ ناومانند پوشانده‌اند.( از آستارا تا استارباد؛ جلد 1، صفحه 516)
[558] ( 11). ارسی: پنجره‌هایی است که معمولا شیشه‌های آنها رنگین است و در دو شیار از پائین به بالا و بالعکس حرکت می‌کند.( همان کتاب، جلد 1، صفحه 513).
[559] ( 12). پشته: برای اینکه بتوانند لبه بام را بیشتر پیش آورند، معمولا پره( یعنی قسمت پیش‌آمدگی) را طبقه طبقه می‌کنند تا این لبه جلوتر آید و بیشتر مانع رسیدن باران به دیوارها شود. هریک از این طبقات را یک پشته گویند.( از آستارا تا استارباد، جلد 1، صفحه 513 و 514)
[560] ( 13). همان کتاب، جلد 2، صفحه 54 و 57.
[561] ( 14). ولایات دار المرز ایران، رابینو، در صفحه 201، آقا سید جعفر را از نوادگان امام موسی کاظم معرفی کرده است.
[562] ( 15). ازاره: قسمت پائین دیوار بنا که از سنگ یا آجر می‌چینند یا روی آن را کاشی‌کاری می‌کنند. ارتفاع این قسمت بیش از یک متر نیست.( از آستارا تا استارباد، جلد 1، صفحه 513.)
[563] ( 16). واشان‌کشی: عمل قرار دادن تیرهای سقف موازی یکدیگر با فواصل، فرهنگ فارسی معین.
[564] ( 17). دستک تکائل: نوعی نرده جلو ایوان است که از تخته و دستکهائی که میان آنهاست می‌سازند.( از آستارا تا استارباد، جلد 1، صفحه 515 و 517.)
[565] ( 18). سفرنامه، ملگونف، ... صفحه 164.
[566] ( 19). ولایات دار المرز ایران ... صفحه 398.
[567] ( 20). ولایات دار المرز ایران، صفحه 385.
[568] ( 20). ولایات دار المرز ایران، صفحه 385.
[569] ( 21). تنکه: تخته‌هائی صاف که معمولا لبه‌های آن یخ است و در میان پاسار و بائوی لنگه در قرار می‌گیرد.
پاسار تخته‌های قطور بالا و وسط و پائین لنگه و بائو تخته‌های قطور طرفین آن است( از آستارا تا استارباد، جلد 1، صفحه 514.)
[570] ( 22). سفرنامه ملگونف، ... صفحه 175.
[571] ( 23). ولایات دار المرز ایران، ... صفحه 87.
[572] ( 24). برای متن کتیبه‌ها و اشعار نگاه کنید:( از آستارا تا استارباد، جلد 1، صفحه 163.)
[573] ( 25). سفرنامه ملگونف، صفحه 190.
[574] ( 26). ولایات دار المرز ایران، صفحه 208.
[575] ( 27). ولایات دار المرز ایران، ... صفحه 276.
[576] ( 28). زگالی: بنائی که استخوان‌بندی آن از چوب است و سپس داخل چوبهای دیوار را با گل پر می‌کنند.
( از آستارا تا استارباد، جلد 1، صفحه 515.)
[577] ( 29). پره: پیش‌آمدگی لبه بام از چهار جهت تا مانع رسیدن باران به دیوارها شود.( همان کتاب صفحه 515)
[578] ( 30). سرنال: تیر بلندی که چهار نبش کرده‌اند و روی ستونها قرار می‌دهند.( از آستارا تا استارباد، جلد 1، صفحه 516)
[579] ( 31). واشان: تیرهای سقف که معمولا در صفحات گیلان چهار نبش می‌تراشند و در فواصل کمتر از یک متر قرار می‌دهند.( همان کتاب، جلد 1، صفحه 518)
[580] ( 32). جغرافیای گیلان، مهدوی لاهیجانی، نجف اشرف 1314.
[581] ( 33). فیلپا: ستونهای مدور که قطر آنها در حدود 70 تا 80 سانتیمتر است و در وسط بناهای عریض در یک ردیف می‌سازند و حمال را بر آنها می‌گذارند.( از آستارا تا استارباد، جلد 1، صفحه 517).
[582] ( 34). عمل باز کردن پارچه‌های رنگین و قیمتی از چوبه علم، که آن نیز آدابی دارد و در روز معین انجام می‌شود.( از آستارا تا استارباد، جلد 1، صفحه 516).
[583] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[584] ( 35). ایوان کتابی به ایوانی گفته می‌شود که عرض آن بسیار کم باشد.
[585] ( 36). درباره شرح حال این چهار تن نگاه کنید به« چهار پادشاه در لاهیجان»، سعید نفیسی، تعلیم و تربیت، سال سوم، شماره 15 و 16، مرداد و شهریور 1306، صفحه 266 و 283 و همچنین« سادات متقدمه گیلان»، محمد مهدوی لاهیجانی، صفحه 642- 647.
[586] ( 37). برای شرح کامل کتیبه‌های روی صندوقها و حواشی آنها و نیز کتیبه‌های درهای ورودی نگاه کنید به سفرنامه مازندران و استراباد، رابینو، صفحه 253 به بعد.
[587] ( 38). تاریخ گیلان و دیلمستان، ظهیر الدین مرعشی، بنیاد فرهنگ ایران، تهران 1349، صفحه 220.
[588] ( 39). همان کتاب، صفحه 220.
[589] ( 40). دیوان اشعار گیلکی سید شرفشاه که نسخه منحصر آن در بخارست موجود است در سال 1358 در بنیاد فرهنگ ایران عکسبرداری شده است.
[590] ( 41). لت‌پوش: بنائی که بام آن از تخته‌پاره‌هائی به طول 30 تا 40 و عرض 10 تا 15 سانتیمتر پوشانده شده است( از آستارا تا استارباد، جلد 1، صفحه 518).
[591] ( 42). سفرنامه شمال، چارلز مکنزی، ترجمه منصوره اتحادیه، نشر گستره، تهران 1359، صفحه 33.
[592] ( 1). پیگیری مفصل نظرات گزارشگران قدیم و جدید مستلزم رسیدگی دیگری است. در اینجا فقط به فشرده نظراتی که مورد اتفاق آراء محققان است بسنده می‌شود و مواردی هم که نیاز به توضیح بیشتری دارد در ملحقات و اضافات می‌آید. شماره‌های داخل کروشه[] مربوط به ملحقات است که در پایان این بررسی ملاحظه می‌شود.
[593] ( 2). ظروف فلزی مارلیک، عزت الله نگهبان، سازمان میراث فرهنگی، تهران 1368.
[594] ( 3). سنت دیرپا مانند امروز در تغییرپذیری مدام نبوده است. از اینرو اگر روال موی‌بندی امروزی را بازمانده از گذشته بدانیم شاید که بیراه نبوده باشد.
[595] ( 4). طرح پیراهن بی‌آستین برای زنان گیلان زمین در آن زمان در صورتی امکان داشت که هوای گرم مساعدی حاکم بر جو محیط زندگی می‌بود. به نظر می‌رسد غفلتی از قلمزن سرزده باشد. طرحی که به صورت النگو بر مچ دست این بانو قلمزده شده شاید که طرح لبه آستین‌بلند بوده باشد.
[596] ( 5). پولک( دگمه) فلزی متعلق به پای‌افزار نیز از حفاریهای گیلان زمین به دست آمده است و در جای خود ارائه خواهد شد.
[597] ( 6). به گفته دیاکونوف مؤلف تاریخ ماد« سپر، ظاهرا از چوب و چرم تهیه می‌شده است». اما سپرهای نئی و بافته عصر هخامنشی را نگارنده در کتاب خود« پوشاک باستانی ایرانیان» ارائه داده است.
[598] ( 7). تا حدود پنجاه سال پیش، زوپان وسیله بازی کودکان گیلک بوده با آن سنگ به سوی پرندگان پرتاب می‌کرده‌اند.
[599] ( 8). تاریخ ایرانیان و عربها در زمان ساسانیان، تئودور نولدکه، ترجمه عباس زریاب، انتشارات انجمن آثار ملی، تهران 1358، صفحه 198، تعلیقات 110.
[600] ( 9). همان کتاب، صفحه 732، تعلیقات شماره 3.
[601] ( 10). شاید دو کاسه برنجین پوست کشیده بر آنها باشد که بر پشت شتر قوی و پیل می‌نهاده به میدان رزم می‌برده‌اند.( نقش آنها در مینیاتورها دیده می‌شود).
[602] ( 11). تاریخ بیهقی، به کوشش سعید نفیسی، انتشارات سنائی، تهران 1332، جلد یکم، صفحه 347 و 557. نیز در جلد دوم، صفحه 658، 692 و 698.
[603] ( 12). سمک عیّار، فرامرز بن خداداد بن عبد الله الکاتب الارّجانی، با مقدمه و تصحیح پرویز ناتل خانلری، انتشارات سخن، تهران 1338.
[604] ( 13).« ناتل خانلری» پس از ویراستن داستان سمک عیّار، مطالب زبده و مورد توجه و آموزنده آن را به نام« شهر سمک» تدوین نموده است.
[605] ( 14). کمند خام، کمند بافته از خامه( ابریشم خامه- ابریشم تابیده).
[606] ( 15). شهر سمک، پرویز ناتل خانلری، انتشارات آگاه، تهران 1364، صفحه 18.
[607] ( 16). این کتاب، راجع است به وقایع سالهای 1038- 923 هجری قمری تألیف ملا عبد الفتاح فومنی گیلانی، ویراسته دکتر منوچهر ستوده. موضوع مورد ذکر مربوط به صفحه 169 این کتاب است.
[608] ( 17). تومان تلفظ گیلکی تومبان یا تنبان( نگهبان تن): شلوار است.
[609] ( 18). چاروق، نامی ترکی برای کفش پوستی است که آن را با ریسمان نازکی به دور پا می‌بندند. در واژه‌نامه‌ها به‌همین طریق آورده‌اند.
[610] ( 19). چوموش، تلفظ گیلکی پای افزاری است با نامهای چموش، چاموش و غیره. نوکدار و زیوردار که دوخت بهتر آن در ماسوله و ماسال و دیگر نواحی ... شهرت دارد و در میان خوش‌پوشان قدیم مورد استفاده بسیار بوده است.
[611] ( 20). گالوش، نام فرانسوی پای‌افزاری از جنس پلاستیک نرم‌رویه مشکی ساده است. درون آن را با آستری ماهوت سرخ یا نخودی( سیر، روشن) می‌پوشانده‌اند. این کفش به سبب نداشتن درز در سرزمین بارانی گیلان مورد استفاده زنان و مردان بوده است و آن را به تنهایی یا با کفشی که داخل آن می‌کرده‌اند مورد استفاده قرار می‌دادند. امروزه کفشهای لاستیکی ساقه کوتاه یا بلند کارگری تهیه می‌کنند که در میان زارعین برنجکار و ماهیگیران و باغکاران کاربرد فراوان دارد.
[612] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[613] ( 21). چوخا، نیمتنه‌ای است پشمی با نام ترکی. در قفقاز« چوقه» گویند. گیلکی چوخه- چوخا. در ترکی چوغا جامه پوستین است. معرّب آن« چوخ». جامه پشمینی که چوپانان و برزیگران پوشند.( به نقل از برهان قاطع، لغت‌نامه دهخدا، معین- فرهنگ فارسی).
[614] ( 22). قدک( ق- دک) به جامه رنگین غیر ابریشمی می‌گویند( لغت‌نامه دهخدا). پارچه رنگین کرباسی( فرهنگ فارسی معین).
[615] ( 23). در زبان روسی« کاتوشا» یادآور کاتوس- کادوس، نام دخترانی با همین معنی کادوس با صفت( آمرزیده، عفیفه، زاهد) است و قاعدتا یادماندی از دوران قدیم می‌باشد.
[616] ( 24). پیرنیا، نام گیلان را به صورت گیلانات آورده که استنباط می‌شود وی سرزمینهای چندی را گیلان زمین می‌دانسته است.
[617] ( 25). ایران باستان، حسن پیرنیا، جلد اول، صفحه 212.
[618] ( 26). همان کتاب، جلد دوم، صفحه 1126 و 1128.
[619] ( 27). تاریخ ماد، دیاکونوف، ترجمه کریم کشاورز، انتشارات پیام، چاپ دوم، تهران 1357، صفحه 550 و 555.
[620] ( 28). به نظر می‌رسد که این سلاح پرتابی می‌باید از تجربه پرتاب سنگ یا« باهو»( چماق سرگره‌دار) تهیه فلاخن را الهام گرفته باشد. حسن سلاح پرتابی مزبور در این بوده که جای کمی را برای همراه داشتن اشغال می‌کرده، به علاوه، سلاحی از دست‌ندادنی و همه‌جا کارآمد بوده است.
[621] ( 29). نوشته‌اند که: ظاهرا این فلاخنداران از متخصصین و از کمکیهای مزدبگیر همجوار و یا غیر تابع بوده‌اند که در مواقع لزوم برای همرزمی فراخوانده می‌شده‌اند.
[622] ( 30). عصر زرین فرهنگ ایران، ترجمه مسعود رجب‌نیا، انتشارات سروش، تهران 1358، صفحه 226.
[623] ( 1). آقای دکتر نگهبان با زحمتی که در حفّاری« مارلیک» کشیده و نتیجه زحمات خود را نیز به صورت دو کتاب عرضه نموده است، حقّی نسبت به گیلانیان( از لحاظ قومی) و ایرانیان( از لحاظ ملّی) و جهانیان( از لحاظ مدنیّت بشری) دارد. وی، با چنین توفیقی، سوابق اعتقادی، فرهنگی و هنری مردم این سامان را پیش روی همگان نهاده است. از دست‌آوردهای ایشان است که در این بررسی( با بیشترین بهره‌وری) به توجیه هنری آثار هنرمندان گذشته گیلان‌زمین پرداخته شده است.
[624] ( 2). برای مزید آگاهی، مراجعه شود به کتاب« کیانیان» کریستن‌سن، صفحه 3، مبحث ایران شرقی، ترجمه دکتر ذبیح الله صفا، انتشارات بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1336 خورشیدی.
[625] (*). برای مزید آگاهی، به یادداشتها و اضافات و ملحقات« مقدمه» مراجعه شود.
[626] ( 3).« اندر دین آن‌گونه پیداست که اهریمن به نیمروز به مرز آسمان فراز آمد ... تازان و سوزان بر او برآمد ... سپس به میانه زمین ... مارگونه از سوراخی برآمد ... سپس بر گاو برآمد که یکتا آفریده بود. که بالایش به مانند کیومرث با قد و پهنای برابر بود ...»
( برای مزید آگاهی مراجعه شود به کتاب« اساطیر ایران»، تحقیق مهرداد بهار، به نقل از« زاداسپرم» صفحه 13 و 18، مبحث آفرینش، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
[627] (**). برای مزید آگاهی به یادداشتها، اضافات و ملحقات بخش یکم این بررسی مراجعه شود.
[628] ( 4). برحسب اوستا، این نقش باید صحنه نمادینی از نخستین گیاه مزدا آفریده باشد که به رغم خرابکاری اهریمن بر روی زمین:« تازان و سوزان بر گیاه تک بن که همه‌گونه زور گیاهان را اندر سرشت داشت، برآمد و گیاه در زمان بخشکید». برای مزید آگاهی مراجعه کنید به کتاب« اساطیر ایران» صفحه 13؛ همچنین کتاب« کیانیان» صفحه 87.
[629] ( 5). این نقش در زمان ساسانیان به صور مختلف روی پارچه‌های آن زمان بافته شده است.
[630] ( 6). برای مزید آگاهی مراجعه شود به کتاب« تاریخ ملل قدیم آسیای غربی»، تألیف دکتر احمد بهمنش، انتشارات دانشگاه تهران 1347، صفحه 168.
[631] ( 7). نکته‌ای که درباره این نقش لازم است مورد عنایت قرار گیرد، فن تصویرسازی( روبروسازی چهره دو ایزد) است. منتقدان بیگانه، هنرمندان قدیم ایرانی را در ساختن چهره‌های از روبرو، ناتوان معرّفی کرده و گفته‌اند: هنرمندان ایرانی، زیر نفوذ هنر یونانی، چهره‌سازی از روبرو را تجربه کرده‌اند.- ادامه زیرنویس شماره 7
اینک با توجه به این نقش که سابقه ساخت آن چند قرن پیشتر از دوره‌های قبل از اشکانیان است، می‌توان به نادرستی نظر پی برد.
[632] ( 8). طرح این نوع کلاه را بر روی نقش‌برجسته‌های جبال« زاگروس» در مغرب ایران که اقوام« گوتی» و« لولوبی» ساخته‌اند، نگارنده از نزدیک لمس نموده است. این نقشها به هزاره پنجم پیش از میلاد منتسب هستند. شاید هنرمندان دوران کهن گیلان زمین به سبب مراوده و شناخت هیئت خدایگانی آن سامان، تحت تأثیر آنان قرار گرفته نقوش خدایگانان خود را با کلاه مزبور عرضه کرده باشند.
[633] ( 9). این مجموع طرح که چهره مرد و زن را می‌نمایاند، قاعدتا باید چهره‌های ملهم از محیط هنرمندان دوران کهن گیلان‌زمین بوده باشد. زیرا محیط زندگی، اسباب ذخیره ذهنی هنرمند در همسان‌سازی( یا همسان‌بینی عمومی) و به اصطلاح:« تیپ‌سازی هنری» از محیط زندگی می‌شود. اگر بر این اصل طبیعی به نقش مزبور توجه کنیم، باید قاعدتا با چهره گیلانیان دوران کهن خود، رویارو باشیم.
[634] ( 10). در مجلد یکم« یشتها» صفحه 93- از پورداوود، می‌خوانیم:« در اوستا، سپنت ارمئیتی، صفتی به معنی است. وی در عالم معنوی مظهر بردباری است ... و در جهان مادّی فرشته موکّل زمین است و به این مناسبت او را مؤنّث دانسته دختر اهورامزدا خوانده‌اند. این مظهر، موظّف است که همواره زمین را بارور، خرّم و آباد نگاه دارد و هرکس که به کشت و کار پردازد خوشنودی وی را فراهم خواهد کرد. ترومئیتی نیز رقیب بزرگ سپنت ارمئیتی و دیو ناخشنودی و خیره‌سری می‌باشد».
[635] ( 11). برحسب آنچه در باب دو ایزد پیشین( موکّل باروری زمین و رقیب مخرّب او) به نقل از یشتها داده شد، سابقه موکّل زمین« آرمئیتی» را در« ریگ‌ودا» ی هندیان به صورت« آرمتی» نیز داریم؛ این هیولا را هنگام کشمکش با دو ایزد زن، که یادآور« دوه ترومئیتی» مخرّب است، احتمالا در اینجا با هیئت دیو دو سر ساخته‌اند؛ شاید خاطره دیو دو سر یادماندی از این دیو باشد.
[636] ( 12). به طوری که از قطعات جابجای نوشته‌های محقّقان، از جمله مطالب کتاب« تاریخ ملل قدیم آسیای غربی» برمی‌آید، میتانی‌یان و هیتی‌یان آریائی، با قومی در شمال بین النهرین به نام« هوریان» از حدود غربی کوههای زاگروس تا کناره‌های مدیترانه، مدتها رابطه سیاسی عمیق داشته‌اند. خدایان ممتاز هوریان، همان خدایان منتخب آریائی( از جمله: میترا، ورونا و ایندرا) بوده‌اند. این نکته می‌رساند که اعتقادات یسنائی قدیم آریائیان مهاجر، بایستی در میان پرستندگان معروف به هزار خدایان آن سامان( شمال بین النهرین و آسیای صغیر و پیرامون، تا میان ساکنان کناره‌های دریای اژه) دارای نفوذ بوده باشند.
[637] (***). برای مزید آگاهی، به یادداشتها، اضافات و ملحقات بخش یکم این بررسی مراجعه شود.
[638] ( 13). ام( امه) برحسب معنی‌ایکه پورداوود در بهرام یشت آورده، به معنی نیرو( برای شاخ) آمده است.
[639] ( 14). یشتها، جلد دوم، صفحه 121( بهرام یشت) کرده( 3) فقره( 9).
[640] ( 15). ظروف فلزّی مارلیک، دکتر عزت الله نگهبان، انتشارات سازمان میراث فرهنگی کشور، تهران 1368، صفحات 172 و 184.
[641] ( 16). این شاخه در دست بانوی گیلک مکشوفه از مارلیک را در بافته‌ای از کار زنان قاسم‌آباد رودسر در( شکل 36- رنگی) این بررسی، می‌توانیم از لحاظ رابطه محکم قدیم و جدید، ببینیم.
[642] ( 17). تاریخ صنایع ایران، دکتر ج. کریستی ویلسن، ترجمه عبد اللّه فریار، چاپ بروخیم، 1317، صفحه 55.
[643] ( 18). به‌طور کامل، این مظهر به« بهرام ورثر غنه» مشهور است.
[644] ( 19). یشتها، مجلّد دوم، بهرام یشت( یشت 14). صفحه 112 به بعد و تغییر شکل دهگانه ایزد بهرام در صفحه 120 به بعد.
[645] ( 20). کتاب« اساطیر ایران» صفحه بیست و چهار مقدمه، سطر 10 و ایضا صفحه چهل و نه مقدّمه، سطر 2.
[646] ( 21). در تداول عوام، سیاه را علاوه بر نماد عزا که در مراسم می‌پوشند و مستلزم سکوت و بردباری است.
در جائی دیگر به صفت رنگ متانت و سکونت و وقار است.
[647] ( 22). برای مزید آگاهی مراجعه شود به« کیانیان» کریستن سن، صفحه 122؛ کتاب« حماسه‌سرائی در ایران»، دکتر ذبیح الله صفا، صفحه 511 سطر 20.
[648] ( 23). الواح سومری، ساموئل کریمر، ترجمه داوود رسائی، انتشارات فرانکلین، 1340، صفحه 225.
[649] ( 24). الواح بابلی، ادوارد شی‌یرا، ترجمه علی اصغر حکمت، انتشارات فرانکلین، 1341، صفحه 209.
[650] ( 25). ایران مهد تمدّن جهان( ضمیمه‌ای بر شماره پنجم مجلّه بررسیهای تاریخی- سال دوم)، رکن الدّین همایونفرّخ، صفحه 30 ضمیمه.
[651] ( 1). مهندس کردبچه در مقدمه‌ای که بر ترجمه کتاب سفری به دربار سلطان صاحبقران نگاشته مدعی است که اولئاریوس مدت 6 سال از 1633 تا 1639 در ایران می‌زیسته است. این سخن درست نیست و اشتباه از آنجا ناشی شده که اولئاریوس در سال 1633 از آلمان خارج شده و در 1639 به آلمان بازگشته است. از این مدت او فقط یک سال و نیم در ایران بوده و بقیه ایام را در روسیه و نقاط دیگر بسر برده است.
[652] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[653] ( 2). منظور مذهب اهل سنت و جماعت است، اینکه نویسنده از مذهب ترکی و ایرانی سخن می‌گوید، عمق اختلافهای مذهبی آن زمان بین ایران و عثمانی را نشان می‌دهد.( مترجم کتاب)
[654] ( 3). بقعه‌ای که در کسما وجود دارد متعلق به فرزندان امام موسی کاظم می‌باشد که در فصل بقاع متبرکه شرح آن آمده است.
[655] ( 4). ایران و ایرانیان، س. ج. و. بنجامین، ترجمه حسین کردبچه، انتشارات جاویدان، تهران 1363، صفحه 32.
[656] ( 5). لغت روسی به معنی قاعده و قانون.
[657] ( 1). لغت‌نامه دهخدا، ذیل واژه مشروطیت.
[658] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[659] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[660] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[661] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[662] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[663] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[664] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[665] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[666] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[667] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[668] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[669] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[670] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[671] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش