فهرست اعلام
آ
آئین پسیخانیان: 277
آئین نگارش (کتاب): 582، 707
آئینها و باورداشتهای گیل و دیلم (کتاب): 529، 593
آئینه حکمت (کتاب): 675
آباده‌ای، محمد جعفر: 652
آبرام، هادی: 589
آب زرشکی، علی اکبر: 190
آبسکون: 47، 48، 65
آبکنار: 454، 607، 618
آبکناری، شیخ ابراهیم: 132
آبنوس بر آتش (کتاب): 589
آبو، ادمون: 714
آب‌ور: 383
آب و فن آبیاری در ایران باستان (کتاب): 702
آبیاری در ترکستان (کتاب): 714
آتروپات: 28، 29، 30، 34
آتریاد تهران: 200، 201
آتشباز خشکبیجاری: 95، 245
آتشکده آذر (کتاب): 633، 654، 662، 663، 664، 688
آتشگاه: 207، 235
آتن: 702
آثار الباقیه (کتاب): 33
آثار البلاد (کتاب): 58
آثار العجم (کتاب): 629
آجامی (جم‌خو): 527، 528
آج‌بیشه: 292، 310
آخوند خراسانی، ملا محمد کاظم: 699، 705، 709، 712، 717، 720
آداب الدعوة و الاذکار (کتاب): 637
آداب السلوک و التوسل الی منازل الملوک (کتاب): 657
آداب العزله (کتاب): 637
آداب المعاشرة (کتاب): 637
آداب صلوة اللیل و فضلها (کتاب): 653
آدم قصرانی، حسن: 61
آدمیت، دکتر فریدون: 107، 253
آذر ارجمند، زین العابدین (عابد): 581
آذربایجان: 20، 24، 25، 35، 40، 41، 47، 51، 53، 54، 74، 84، 92، 93، 100، 102، 109، 110، 113، 114، 115، 116، 121، 123، 124، 130، 132، 133، 134، 136، 139، 147، 151، 157، 160، 176، 203، 204، 214، 215، 230، 231، 242، 247، 267، 268، 273، 274، 284، 329، 337، 462، 470، 473، 475، 573، 578، 592، 671، 678، 686، 689، 702، 703، 706، 732
آذربایجان شرقی: 286، 301، 306، 307، 451
آذربایجان شوروی- جمهوری آذربایجان
آذربایجان غربی: 307
آذربایجان و اران (آلبانیای قفقاز، کتاب): 702
آذربایگان- آذربایجان
آذر برزین مهر: 696
آذر بیگدلی، لطفعلی بیک: 103، 654، 655، 662، 663، 664، 688
آذر فرنبغ: 696
آذرکده حسینی (کتاب): 721
آذرگشسب: 696
آذرنوش، دکتر آذرتاش: 31، 41
آذر ولاش: 38
آذری، احمد: 201، 202، 203
آراپف: 101
آراراتیان: 129
آراکس: 20
آراگون، لوئی: 711
آرال، دریاچه: 55
آرای شورای عالی ثبت (کتاب): 698
آربل: 29، 30
آرتون مسیحی: 140
آرته: 240
آرته‌یس: 27، 29، 284
آرداشس: 128، 129
آرد سامان: 383[1295]
کتاب گیلان ؛ ج2 ؛ ص747
زوی بشر (کتاب): 582
آرسس: 34
آرسن: 254
آرکائیان: 24
آرل آف مالمزبوری: 728
آرلف: 702
آرمون، احمد: 589
آرمیتاژ: 21
آرونووا، ماریانا روبنونا: 102، 247
آریائیان: 21، 24، 25، 26، 265، 266
آریاتیه: 254
ص: 748
آریان: 34
آزاد بلگرامی، میر غلام علی: 634، 635
آزاد خان افغان: 103
آزاد کشمیری، محمد علی: 634
آزاده گمنام (کتاب): 189، 212، 234
آزموده، ابو الفضل: 253
آزموده، کاظم (محزون): 585
آژند، دکتر یعقوب: 58، 73
آسایشگاه معلولین و خانه سالمندان رشت: 437
آستارا: 73، 76، 84، 90، 92، 95، 98، 102، 123، 176، 204، 254، 255، 268، 286، 287، 289، 291، 293، 294، 295، 297، 298، 303، 308، 309، 311، 372، 375، 376، 379، 380، 383، 391، 433، 434، 447، 448، 451، 452، 453، 455، 456، 461، 462، 465، 468، 470، 471، 474، 475، 476، 480، 590، 592، 607، 697، 706، 730، 736، 741، 742، 744
آستارا چای: 370، 372، 380، 385
آستان قدس رضوی: 664
آستانه اشرفیه: 92، 118، 287، 289، 291، 293، 295، 297، 298، 303، 308، 309، 311، 430، 433، 434، 444، 447، 448، 453، 467، 468، 470، 730، 741، 745
آستیاگ (ایشتوویگو): 27، 28
آسمانسرا: 382
آسور: 29، 266
آسیا: 31، 214، 571، 707
آسیابر: 111
آسیابری، حسین: 259
آسیای صغیر: 22، 32، 34، 57، 73
آسیای مرکزی: 101
آشتیانی، میرزا احمد: 724
آشتیانی، میرزا مهدی: 724
آشغالدونی (کتاب): 714
آشکاران، محمد رضا: 444
آشنا، محمد: 722
آشنائی با عروض و قافیه (کتاب): 603
آشور: 21، 27، 29
آشوری: 234
آشویتس یا دروازه جهنم (کتاب): 720
آصف الملک: 141
آفاق‌نامه (کتاب): 710
آفتابه رودلوسن: 669
آفخرا، محله: 432
آفریقا: 21، 707
آقا ابو الفتح مستوفی: 93
آقا بابا (آق‌بابا): 152، 153، 221
آقا بالا خان سردار افخم: 109، 129، 135، 136، 137، 138، 139، 140، 182، 247، 649، 701
آقا بالا مطبعه: 194
آقا بزرگ تهرانی: 625، 672
آقاجانی، غلامعلی: 444
آقاجانی، یونس: 706
آقا خان، علی: 235
آقا سید عبد الوهاب: 140
آقا سید یعقوب: 649
آقا ضیاء عراقی: 709
آقا لرخان: 107
آقا محمد خان قاجار: 102، 104، 105
آقا ملک اشکوری: 624
آقا میر بیگ: 79
آقا میرزای لنگرودی: 696
آق اولر: 22، 380، 464
آقایان، دکتر فلیکس: 160، 161، 162، 163
آقایف، کامران: 208، 223
آق‌قویونلو: 74، 632، 653
آگره: 650، 663، 685، 694
آل احمد، جلال: 721
آلبانیان: 24، 25، 26، 29
آل باوند: 241، 268، 671
آلبرتی، لئون باتیستا: 328
آل بویه: 24، 30، 31، 55، 56، 57، 58، 59، 63، 623، 658، 664، 665، 671، 676، 677، 681، 684، 721، 722، 723
آل بویه، دکتر اسد الله: 567، 709
آل بویه و اوضاع زمان ایشان (کتاب): 678، 682
آلچامولک: 168
آل حسّان: 58
آل زیار: 32، 55، 56، 626، 664، 671، 679، 680
آل کرت: 275
آلمان: 160، 673، 694، 701، 702، 703، 707، 708، 716، 719، 720، 724، 725
آلوآر: 711
آلوسی، محمود: 281
آلیان: 381
آلیانی، حسن (معین الرعایا): 188، 198، 201، 203، 206، 207، 208، 219، 225، 233، 235، 237، 252، 258
آلیانی، نعمت الله: 235، 236
آمارد: 18، 24، 25، 26، 29، 34، 283، 284
آمار مهمانخانه‌های ایران، نشریه: 476
آمارنامه استان گیلان، نشریه: 432، 447، 448
آمبو: 150
آمدروز، ه. ف: 628، 682
آمریکا: 18، 116، 284، 426، 672، 690، 691، 692، 706، 708، 710، 717، 721، 724
آمریکای شمالی: 426
آمل: 41، 46، 48، 49، 51، 52، 241، 271، 665، 676، 677، 699
آملی، اولیاء الله: 38، 51، 64، 626، 627
آملی، میر شریف: 278، 279، 280
آمن، محمد حسن: 219
آموزش زبان فرانسه (کتاب): 711
آموزشگاه عالی ایران‌شناسی: 721
آموزشگاه عالی روانشناسی بروکسل: 721
آموزشگاه کمک پزشکی ارتش: 544
آناتولی: 81
آناتومی یک جعل خبری توسط روزنامه کیهان لندن (کتاب): 724
آناهیتا: 266
آن‌سوی فاصله (کتاب شعر): 607
آن‌سوی مرز باد (کتاب شعر): 594
آوادیس زرگر: 133
آواز خروسان جوان (کتاب شعر): 596
ص: 749
آوازخوان طاس (کتاب): 711
آوازخوانی بی‌زبان (مجموعه شعر): 597
آواز قناری تنها (کتاب شعر): 604
آوازهای تبعیدی (دفتر شعر): 613
آوازهای جنگلی باد (کتاب شعر): 606
آوراموف، سیمئون: 100
آوه: 273
آهکلان: 381
آهنگ بال رهائی (کتاب شعر): 602
آیا به راستی انسان زاده میمون است؟ (کتاب):
692
آیا به راستی مردان برتر از زنان‌اند (کتاب): 692
آیات الاحکام (کتاب): 713
آیبلینگ: 707
آیتی، عبد المحمد: 36، 41، 42، 45، 46، 47، 58، 59، 63
آینه در آینه (کتاب): 600
آیوا: 710
الف
ابارس: 28
اباقاآن: 65
ابتهاج، ابو الحسن: 116
ابتهاج، هوشنگ (ه. الف. سایه): 564، 600
ابتهاج سمیعی، نیره: 432
ابخاز: 69
ابراهیم بن مرزبان: 54
ابراهیم بیک: 632
ابراهیم خان: 258
ابرکان: 37
ابرهه: 687
ابرهیمان، محمد: 646
ابریشمی، میرزا احمد: 471
ابطال التناسخ (کتاب): 637
ابطال الجبر و التفویض (کتاب): 637
ابله: 36
ابن ابی الساج: 47
ابن اثیر، عز الدین: 33، 36، 42، 45، 46، 47، 48، 51، 52، 54، 55، 57، 58، 59، 270، 284، 511، 628، 680، 682
ابن اسفندیار، بهاء الدین محمد: 35، 38، 42، 45، 47، 48، 49، 51، 269، 507، 626، 627، 628، 638، 671، 674، 676، 677، 678، 682
ابن الامام: 276
ابن الجعد: 681
ابن المتوّج بحرانی: 719
ابن بیضاوی: 56
ابن تغری بردی، یوسف: 684
ابن جوزی، عبد الرحمن: 684
ابن حوقل: 31، 39، 40، 58، 65
ابن خرداذبه: 31
ابن خلدون، عبد الرحمن: 36، 41، 45، 46، 47، 276، 626، 628
ابن رایق: 682
ابن سالار: 54
ابن سعد: 31
ابن سینا: 55، 671، 721، 722، 723
ابن طقطقی، محمد بن علی: 45، 56
ابن علان: 681
ابن فضل الله عمری: 628
ابن فقیه، احمد بن محمد: 31، 41
ابن کثیر، اسماعیل: 685
ابن مسکویه- ابو علی مسکویه
ابن مقفع، عبد الله: 35
ابن مقله: 658
ابن ممشاد دینوری: 681
ابن ندیم، محمد بن اسحاق: 267، 671
ابن نوح: 49
ابن واصل: 628
ابن وهبان: 681
ابو الجارود، زیاد بن ابی زیاد: 273
ابو الحسن علی: 626
ابو الحسن گیلکی بن محمد: 55
ابو الحسن محمد: 643
ابو الحسین احمد: 49
ابو الساورین اشبل، عبد القادر: 657
ابو الضرغام احمد بن القسم: 47
ابو الفتح خان حشمت الدوله: 103، 143، 160، 187، 189، 250
ابو الفتح گیلانی، مسیح الدین: 624، 639، 665
ابو الفداء، اسماعیل: 58
ابو الفرج اصفهانی: 31، 33
ابو الفضل الثائر: 271، 680
ابو الفضل جعفر بن محمد: 52، 271
ابو الفضل عمید: 677
ابو القاسم بن نانجین (بانجین): 680
ابو القاسم خان: 153، 167
ابو القاسمی، دکتر محسن: 705
ابو الکرادیس: 680
ابو الوفا: 672
ابو بکر: 272
ابو بکر محمد بن احمد: 656
ابو جعفر محمد بن نعمان (صاحب قلنسوه): 275، 626
ابو جعفر ناصر: 677
ابو جهل: 201
ابو حاتم رازی: 626
ابو حنیفه: 275
ابو دلف، مسعر بن المهلهل: 43، 679، 682
ابو ریحان بیرونی: 671، 672، 674
ابو سعد آوه‌ای: 50
ابو سعید بهادر خان: 274
ابو شجاع بویه: 56
ابو صالح گیلانی: 656، 658
ابو طالب بن یوسف: 656
ابو طاهر بن صائغ: 274
ابو عبد الله حسین بن محمد قمی: 677
ابو عبد الله محمد بن خلف: 52، 680
ابو علی چغانی: 677
ابو علی حسن بن احمد: 54
ابو علی حسن بن علی گیلی: 674
ابو علی سینا- ابن سینا
ابو علی محمد: 626
ابو علی مسکویه: 51، 52، 53، 56، 274، 628، 677، 678، 681، 682
ابو علی ناصر: 676، 677، 683
ابو عون بن عبد الله: 43
ابو عیینه: 42
ص: 750
ابو کف: 205، 211، 217، 218، 222، 225
ابو مخلد عبد الله بن یحیی: 682
ابو معشر بلخی: 671، 672
ابو نصر احمد بن هلال: 276
ابهر: 46، 50، 51، 53، 54، 65، 241، 626، 680
ابیورد: 99
اتاق بازرگانی و صنایع ایران: 429
اتحاد اسلام (جمعیت، هیئت): 184، 189، 191، 195، 196، 204، 249، 250، 575، 667
اتحادیه، منصوره: 742
اتحادیه دهقانان رشت: 113
اتر خان رشتی: 705
اترک: 24
اتروسک: 23
اتریش: 172، 589، 590، 693
اتعاظ الحنفا (کتاب): 628
اتکل متکل (کتاب شعر): 576
اته، هرمان: 642
اثبات الرجعه (کتاب): 675
اثبات وجود الجن (کتاب): 644
اجتماع الامر و النهی (کتاب): 645
اجمیر: 685
احتشام الدیوان: 255
احسائی، شیخ احمد: 280، 281، 643، 644
احسان الله خان: 110، 188، 194، 197، 200، 203، 204، 207، 208، 212، 213، 216، 219، 220، 221، 222، 224، 226، 228، 229، 230، 234، 235، 251، 252، 257، 650، 720
احسان‌بخش، آیت الله صادق: 118، 119، 688
احسان صومعه‌سرائی، نصیر (ن. فریاد): 518
احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم (کتاب): 31، 275، 506
احسن التواریخ (کتاب): 73، 74، 75، 653، 683
احسن الودیعه (کتاب): 281
احمد، تقی آقا: 135
احمد، مسافر: 234
احمدآباد: 166، 167، 168، 170، 694، 711
احمد الطویل: 626
احمد بن اسماعیل سامانی: 47، 48، 51، 631
احمد بن بویه (معز الدوله): 638، 658، 679
احمد بن حنبل: 275
احمد بن عیسی: 46، 50، 241
احمد بن مسافر: 52
احمد بیک: 88
احمد پاشا: 82
احمد خان: 102
احمدزاده، منوچهر: 445
احمد سرگوراب: 287، 296
احمد سلطان: 79، 635
احمد شاه قاجار: 110، 174، 175، 209، 210، 211، 221، 228، 249، 250، 711
احمد علی خان: 128، 701
احمد گوراب: 310
احمد لر: 516
احمدی، باقر: 131
احوال و آثار خوشنویسان ایران (کتاب): 650، 666، 679
احیاء السلطنه، ابراهیم: 143
اخبار ائمة الزیدیه فی طبرستان و دیلمان و جیلان (کتاب): 628
اخبار ابی الطیب احمد المتنبی (کتاب): 637
اخبار الحکما (کتاب): 52
اخبار الدول (کتاب): 23
اخبار الراضی و المتقی بالله (کتاب): 681، 682
اخبار الطوال (کتاب): 37
اخبار خواجه نصیر الدین طوسی (کتاب): 637
اخبار صفی الدین (کتاب): 637
اخبار هشام بن حکم (کتاب): 637
اخترشناسان و ریاضیدانان عربی‌نویس (کتاب):
670
اختناق ایران (کتاب): 130
اختیارات علائیه فی حرکات السماویه (کتاب):
672
اختیارات (کتاب): 674
اخستان: 646
اخسخه (آخسقه، قلعه): 95، 245
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی (کتاب): 713
اخلاقی دوست، قربانعلی: 518
اخوات، محمد علی (وارش فومنی): 518
اخوان، احمد: 518
اخوان، عباس (شهدی): 578
اخوان لنگرودی، مهدی: 589
اداره املاک پهلوی: 730
اداره امنیه رشت: 139
اداره تلگراف روس: 212
اداره ثبت رشت: 720
اداره‌چی گیلانی، احمد: 705
اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی لاهیجان: 477
اداره کل آموزش و پرورش گیلان: 477، 542
اداره کل دادگستری گیلان: 445، 446
اداره کل راه و ترابری گیلان: 379
اداره کل صناعت و معادن: 428
اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی گیلان: 517
اداره کل منابع طبیعی گیلان: 375، 378، 380، 381، 384، 385، 386، 388
اداره معارف رشت: 210
اداره نظمیه رشت: 139
ادبیات ساسانی (کتاب): 707
ادعیه مخصوص (کتاب): 699
ادلمان: 506
ادموند، ماژور: 205
ادیب التجار: 152
ادیب الحکما، میرزا سلیم خان: 168
ادیب السلطان: 127
ادیب السلطنه سمیعی، حسین (عطا): 184، 233، 249، 575، 582، 689، 690
ادیب الممالک فراهانی: 564
ادیب دلاور: 563، 623
ادیب نیشابوری (ادیب ثانی): 564، 698
اذکوتکین: 47
اراک: 570، 677، 680
ارامنه: 98، 101، 132، 473
ارانی، دکتر تقی: 701
ارباب، روحی: 266
ص: 751
ارباستان: 244
اربع مقالات (کتاب): 673
ارتش سرخ: 113، 115
ارته گرس: 33
ارث (کتاب): 698، 699
ارجان: 60، 638، 680
ارداویرافنامه (کتاب): 439
اردبیل: 67، 68، 73، 76، 97، 147، 176، 178، 179، 255، 286، 379، 380، 451، 465، 466، 475، 646، 647، 649
اردبیلی، شیخ حبیب الله: 724
اردبیلی، شیخ صفی الدین: 467، 516، 645، 646، 647، 651
اردبیلی، مشهدی مختار: 128
اردجان: 310، 371، 372، 379، 380
اردستان: 273
اردستانی، ابو علی: 60، 61
اردشیر بابکان: 28، 33، 35، 266، 439، 511
اردشیر دوم: 27، 29، 284
اردشیر سوم: 27، 33، 284
اردوان پنجم: 35
اردوگاه جهانگردی غرب بندر انزلی: 477، 478
اردوگاه کپورچال: 477، 478
ارده: 370، 371، 380، 381، 461
اردیبهشت، مهمانخانه: 477
ارس: 25، 26، 28، 86، 279
ارسبار رود: 76
ارسطو، ع: 518
ارسنجانی، دکتر حسن: 114، 115
ارشاد القلوب (کتاب): 643
ارشادی، فاطمه: 518
ارشد الدوله: 165، 179، 180
ارض‌پیما، احمد (فاخته): 518، 583
ارغش فرهادان (آغش و وهادان): 55، 679، 680
ارغون: 66، 646
ارفع السلطنه: 254
ارفع معینی (نور سیاره گیلانی): 621
ارگیشتی: 23
ارمنستان: 28، 32، 41، 69، 129، 130، 246، 267، 702
اروپا: 18، 31، 101، 109، 123، 125، 129، 131، 155، 160، 174، 176، 177، 249، 284، 337، 341، 342، 350، 351، 426، 441، 527، 571، 649، 672، 691، 697، 717
اروپا در صد روز (کتاب): 724
اروملو، محمد خان: 243، 245
ارومیه: 97، 99، 103، 699
از آستارا تا استارباد (کتاب): 464، 465، 467، 468، 643
ازبکان: 99
از تکریت تا کویت (کتاب): 698
از سعدی تا جامی (کتاب): 277
از شرق خون (مجموعه شعر): 597
از شیخ صفی تا شاه صفی (کتاب): 245
اژدر: 88، 95، 242، 243، 244، 246
اسالم: 254، 282، 285، 295، 372، 376، 379، 380، 433، 436، 461، 507
اسب آتشی در غرب وحشی (کتاب): 720
اسب راهان: 258
اسبومر: 462
اسپانیا: 426، 702، 708
اسپیلی: 258، 259، 379، 381، 461، 543
اسپیه مزگت (سفید مسجد): 468
استاجلو: 242
استاجلو، جلال سلطان: 76
استاد زیتون کابلی: 75
استادسرای رشت، محله: 181، 271، 677
استاروسلسکی: 195، 220، 222، 223
استالین، ژوزف: 215، 235، 702
استانبول (اسلامبول): 87، 91، 129، 157، 159، 171، 249، 628، 642، 662، 672، 678، 693
استانداری سابق رشت، ساختمان: 337، 432
استاویدیس یونانی، دکتر: 143
استراباد: 24، 30، 47، 68، 97، 98، 100، 101، 107، 136، 144، 145، 664، 665، 670
استرابن: 20، 24، 25، 26، 284
استرالیا: 22، 702
استریک، کاپیتان: 194
استندار (اسپهبد): 18
استوکس، ماژور: 165، 193
استوناوند: 60
استیتس، دکتر: 725
اسحاق‌وند: 66
اسحاقیه: 76، 245
اسحقی، جمشید خان: 635، 636
اسحقی، محمود خان: 635
اسدآبادی، سید جمال الدین: 184، 219، 249، 441، 582
اسد الله خان میر پنج: 140، 161، 248
اسدالهی، ملاحت: 615، 616، 618
اسدزاده، میر ابو طالب: 135
اسدی، پرفسور فرحناک: 690
اسدی طوسی: 31، 509
اسرائیل: 694
اسرار الحج (کتاب): 644
اسرار الشهاده (کتاب): 644
اسرار الشهود (کتاب): 629
اسرار العباده: 644
اسرار بدن (کتاب): 692
اسرار مغز آدمی (کتاب): 692
اسطلخ جان: 382
اسعد السلطان، ابو تراب: 152
اسعد بختیار، گودرز: 22
اسعد گرگانی، فخر الدین: 30
اسفار بن شیرویه: 47، 52، 55، 274، 625، 626، 628، 638، 676، 677، 678، 680
اسفندیار: 37، 159
اسفندیاری، علی- نیما یوشیج
اسکستانی، رضا: 237
اسکلک: 383
اسکندانی، آقا گل: 128، 129، 701
اسکندانی، حاجی حسین: 128، 129، 701
اسکندانی، حاجی محمد جعفر: 142
اسکندر بیک ترکمان (منشی): 66، 84، 86،
ص: 752
90، 91، 239، 240، 244، 625، 631، 635
اسکندر مقدونی: 29، 35، 439
اسکندری، ایرج: 701
اسکندری، سلیمان: 249
اسلام: 31، 32، 35، 39، 41، 44، 51، 58، 155، 268، 269، 270، 271، 272، 273، 276، 278، 282، 515، 572، 672، 673، 684
اسلام‌آباد: 260، 470، 523، 526
اسلامبولچی مقدم، سیمین: 314
اسلام در ایران (کتاب): 45، 49، 240، 249، 269، 270، 273، 628، 642، 672، 678، 693، 714
اسلام و حقوق بشر (کتاب): 713
اسلامی علی نودهی، ابراهیم: 734
اسلامی ندوشن، دکتر محمد علی: 703
اسماعیل‌آباد: 699
اسماعیل بن ابو القاسم: 677
اسماعیل بن احمد سامانی: 47، 48، 241
اسماعیل بیک: 94، 95، 98، 245
اسماعیل جنگلی: 114
اسماعیل سامانی: 269
اسماعیل میرزا: 653
اسماعیل نعلبند: 190
اسماعیلیان در تاریخ (کتاب): 58
اسماعیلیه: 57، 58، 59، 60، 61، 62، 63، 64، 65، 240، 271، 274، 465، 626، 627، 659، 669
اسم الاعظم و تحقیق ما یتعلق به (کتاب): 644
اسماء و صفات الهی در قرآن: 719
اسم جنس، معرفه، نکره (کتاب): 723
اسم مصدر (کتاب): 723
اسمة الانبیاء علیهم السلام (کتاب): 719
اسناد محرمانه (کتاب): 110
اسناد و مکاتبات تاریخی ایران (کتاب): 68
اسوار: 53
اسوار، میر حسین: 629، 630
اسیری لاهیجی، شمس الدین محمد: 563، 628، 629، 661، 688
اشتروتمان، رودولف: 628
اشتری، احمد خان: 207، 208، 251
اشتریخ، لیوتنان: 190
اشتوتگارت: 719، 720
اشخاصی که در مشروطیت ایران سهمی داشتند (کتاب): 130
اشراقی، دکتر احسان: 245، 655
اشرف، حمید: 117
اشرف، دکتر احمد: 261
اشرف افغان: 98، 99
اشرف خان: 624
اشرف‌زاده تبریزی: 693
اشرف مازندران: 94
اشرفیان، کلارا زارمایرونا: 102، 247
اشعار فارسی و گیلکی محمد علی افراشته (کتاب):
522
اشکانیان، سلسله: 24، 26، 35، 66
اشکانیان (کتاب): 714
اشکور: 75، 78، 257، 296، 370، 374، 378، 379، 381، 382، 458، 461، 466، 553، 624، 630، 631، 638، 668، 669، 670، 676، 677، 683، 687، 688، 730، 731، 740
اشکورات- اشکور
اشکوری، سید ابو القاسم: 645، 705، 720
اشکوری، سید اسد الله: 704، 705
اشکوری، سید حسن: 444، 706
اشکوری، میر ملک: 78
اشمیدت، اریک (اشمیت): 18، 283
اصانلو خمسه‌ای، عبد الله خان: 105، 179
اصحاب الاجماع (کتاب): 653
اصحاب العدة للکلینی (کتاب): 653
اصطخر (استخر): 73، 79، 88، 241، 635، 641
اصطخری، ابو اسحاق ابراهیم: 24، 40، 58، 65، 506
اصطخری، ابو القاسم محمد: 241
اصغری، حسین (آتش گیلانی): 565
اصفهان: 40، 51، 52، 55، 56، 57، 60، 61، 69، 72، 93، 97، 98، 100، 105، 122، 148، 151، 157، 159، 160، 225، 240، 244، 246، 267، 276، 279، 307، 476، 523، 525، 578، 612، 634، 636، 638، 652، 658، 660، 662، 663، 666، 679، 680، 681، 685، 686، 704، 724، 725
اصفهانی، حمزه: 33
اصفهانی، سید ابو الحسن: 691، 705، 724
اصفهانی، محمد معصوم: 96
اصفهانی، میرزا تقی: 94، 95، 245
اصلاحات ارضی در ایران (کتاب): 256
اصلاحات ارضی و توسعه اقتصادی (کتاب):
732
اصلان بیک: 92، 95، 243، 245
اصلانی، محمد رضا: 590
اصمعی: 445
اصول (کتاب): 691
اصول اقتصاد خرد (کتاب): 712
اصول الاخلاق (کتاب): 637
اصول الدین (کتاب): 644، 675
اصول الفقه (کتاب): 719
اصول المنطق (کتاب): 637
اصول حساب هندی (کتاب): 642، 672
اصول دین در پرتو کلام معصومین (کتاب): 713[1296]
کتاب گیلان ؛ ج2 ؛ ص752
ول علم التعبیر (کتاب): 637
اصول فلسفی حقوق (کتاب): 698
اضافه (کتاب): 723
اطاق‌ور: 381
اطروش، ابو محمد حسن (ناصر الکبیر): 48، 49، 65، 241، 270، 271، 273، 285، 626، 630، 676
اطلاعات، روزنامه: 261، 534، 574، 718
اطلاعات ماهانه: 129، 136، 144، 277
اطلس جراحی قاعده جمجمه (کتاب): 708
اعتصامی، پروین: 564، 620، 718
اعتماد السلطنه، محمد حسن خان: 244، 245، 246، 440
اعتمادی، دکتر ابو الحسن: 690
اعجوبه‌ها (کتاب): 720
اعراب: 38، 39، 40، 41، 44، 268
ص: 753
اعراب حدود مرزهای روم شرقی و ایران در سده‌های 4- 6 میلادی (کتاب): 702
اعزاز الممالک: 137، 138، 140
اعصاب جمجمه‌ای (کتاب): 708
اعلام الدین فی صفات المؤمنین (کتاب): 643
اغورلو سلطان چگینی: 243
افجه‌ای: 225
افراد المقال فی امر الضّلال (کتاب): 672
افراشته، محمد علی: 517، 522، 564، 565
افسانه‌های اشکور بالا (کتاب): 600
افسانه‌های کردی (کتاب): 714
افشار، ایرج: 44، 244، 255، 705
افشار، رضا: 191، 194
افشار، علی قلی خان: 102
افشار، فتح علی خان: 103
افشاریه: 99
افصح المتکلمین، شیخ ابو القاسم: 124، 135
افغان: 98، 100
افغانستان: 57، 203، 624، 640، 674
افق سیاه‌تر (کتاب شعر): 604
افندی، سعد الدین: 81
افوشته‌ای نطنزی، محمود بن هدایت اللّه: 91، 279
اقبال آشتیانی، عباس: 38، 44، 66، 67، 274، 275، 507، 628، 638، 653، 658، 674، 676، 678، 682، 686، 687
اقتصاد چین (کتاب): 708
اقدامی، هوشنگ (ه. الف. چمن): 518
اقسام المصدقین بالسعاده (کتاب): 637
اقلیدس: 647
اقلیم عشق ترجیع‌بند هاتف (کتاب): 581
اکبر، صادق- سردار معتمد (محتشم الملک) اکبر، فهیمه: 528
اکبرآباد: 639
اکبرزاده، پروفسور حسن: 691
اکبر شاه، جلال الدین: 280، 625، 640، 660، 666
اکبر شاه تیموری: 624
اکسفورد: 699
اکسیر، اکبر: 590
الاجاره (کتاب): 645
الاجازات (کتاب): 653
الاخرویه (کتاب): 637
الادعیه و الادویه (کتاب): 637
الادلة العقلیه (کتاب): 699
الازل و الابد و السرمد (کتاب): 637
الاستقبال فی شرح مبحث القبله من التحفه (کتاب): 653
الاسطرلاب و کیفیة عمله و اعتباره علی التمام و الکمال (کتاب): 674
الاسماء العظیمه (کتاب): 657
الاسنی (کتاب): 637
الاعلام (کتاب): 44، 270
الاغاثة فی الامه (کتاب): 637
الامامه و الخلافه فی القرآن (کتاب): 719
الانساب (کتاب): 637
الاوانی من الذهب و الفّضه (کتاب): 699
البدایه و النهایه (کتاب): 685
البرز: 20، 22، 24، 26، 28، 30، 35، 39، 44، 58، 60، 270، 271، 284، 370، 372، 378، 429، 462، 473، 620
البکری، قاضی وجیه الدین عمر: 645
البکری، محمد: 645
البلغه (کتاب): 722
البهبهانیه (کتاب): 644
التحفة الحسینیه (کتاب): 719
التخلیه و التحلیه (کتاب): 637
التقریب الی حاشیة التهذیب (کتاب): 698
التقیه (کتاب): 675
التنبیه و الاشراف (کتاب): 36
التون، جان: 101
الثایر فی الله، ابو القاسم الحسین: 52، 271
الثومی، ابو جعفر: 271
الجازم، علی: 722
الجایتو (اولجایتو): 65، 66، 67، 472، 487
الجزایر: 708
الجزیره: 57
الحجة البالغه فی رد الیهود و النصاری و سایر الملل الباطله (کتاب): 644
الحسین الشاعر: 271
الدر الفاخر (کتاب): 270، 285
الذریعه الی تصانیف الشیعه (کتاب): 625، 672، 683
الراضی، خلیفه: 638
الزهرة البارقه فی احوال المجاز و الحقیقه (کتاب):
653
الزیج الجامع و البالغ (کتاب): 673
الستین الجامع للطائف البساتین (کتاب): 705
السؤال و الجواب (کتاب): 653
الطب الاکبری (کتاب): 625
الطب الملکی (کتاب): 52
العبر و دیوان المبتداء و الخبر (کتاب): 628
العفایف (کتاب): 113
الغ بیک: 516
الغصب (کتاب): 645
الغنیه الطالبی طریق الحق عز و جل (کتاب): 657
الفبای فارسی (کتاب): 597
الفباء، روزنامه: 260
الفتح البصائر (کتاب): 657
الفتح الربانی و الفیض الرحمانی (کتاب): 657
الفرق بین الفرق (کتاب): 275، 628
الفهرست (کتاب): 267، 671
الفة الفرقه (کتاب): 675
الفیوضات الربانیه فی الاوراد القادریه (کتاب):
657
القایم بالله، ابو الحسین مهدی: 52، 271
القصائد الغرا فی مدح آل عبا (کتاب): 647
القضاء الصوم و البیع (کتاب): 699
الکبریت الاحمر (کتاب): 657
الکساندر خان گرجی: 662
الکلمات الطیبه (کتاب): 664
اللباب (کتاب): 65
الله‌آباد: 636، 663، 694
الله بیگ قلی: 88
المحبة او تزکیه الصحبة (کتاب): 675
المختصر فی الدین (کتاب): 657
المسالک و الممالک (کتاب): 506
المستنصر بالله: 55
المشترک (کتاب): 58
المطیع الله: 56
ص: 754
المعاد فی الکتاب و السنه (کتاب): 719
المعتز بالله: 50
الملل و النحل (کتاب): 61، 271، 272
المنار: 184
المنتزع من الکتاب التاجی فی اخبار الدولة الدیلمیه (کتاب): 626
المنتظم فی تاریخ الملوک و الامم (کتاب): 684، 685
المواهب الرحمانیه و الفتوح الربانیه (کتاب):
657
الموت: 24، 50، 52، 53، 58، 59، 60، 61، 62، 64، 65، 89، 257، 274، 465، 511، 627، 628، 659، 669، 677
المهدی لدین الله: 271
الناصر لدین الله: 63، 274
النجوم الزاهره (کتاب): 684
الهیات (کتاب): 722، 723
الهی گیلانی، مولانا محمد: 629، 630
الهی همدانی: 639
الیاوا: 215
الیوانی، خضر: 647
الیوت، ت. اس: 519
الیوش روسی: 133
ام الخیر بی‌بی فاطمه: 656
امام: 381
امام جعفر صادق (ع): 57
امام جمعه خوئی: 165
امام حسن (ع): 44، 45، 268
امام حسین (ع): 31، 614، 684
امام خمینی: 263، 712، 713، 719
امام راحل و فقه سنتی (کتاب): 719
امام رضا (ع): 467، 689
امامزاده ابراهیم: 370، 371، 375، 376، 379، 380، 381، 385، 468
امامزاده اسحاق: 381
امامزاده جعفر: 180
امامزاده سید قاسم: 468
امامزاده شفیع: 381
امامزاده هاشم: 221، 233، 234، 252، 382، 466، 467، 728
امام زین العابدین (ع): 270، 271
امام قلی خان: 679
امام محمد باقر (ع): 271، 272
امام موسی کاظم (ع): 57، 281، 467، 468، 624
امام میر احمد: 143
امان الله خان: 97
امانی، اسکندر خان: 191، 194
امانی، دکتر مهدی: 301
امردان: 24، 28
امردوس- سفیدرود
امروز چه کسی می‌تواند شاعر باشد (کتاب): 610
امشه‌ای، احمد علی خان: 125، 138
املش: 22، 23، 118، 260، 287، 289، 291، 296، 297، 298، 308، 311، 379، 381، 383، 430، 444، 470، 543، 580
املشی، بهاء الدین: 191، 658، 691، 706
امناء: 277
امویان: 268، 271، 272، 273
امیدوار بن لشکرستان: 45، 241
امیدوارکوه: 43
امیر احمد: 67
امیر ارسلان تاش: 60
امیر اسحاق: 73
امیر اسعد: 194
امیر اصلان خان: 102
امیر انتصار: 191
امیر بهادر: 175
امیر پهلوان: 631
امیر پیرولی بیسور: 68، 69
امیر تومان، قاسم خان: 154، 155
امیر تیمور: 67، 68، 69، 70، 72، 276، 668
امیر چوپان: 67
امیر حاتم: 75
امیر حسام الدین (امیره حسام الدین): 66، 74
امیر خان: 245
امیر خسرو دهلوی: 640
امیر خلیلی، ضیاء الدین: 444
امیر خواند: 243
امیر دباج (امیره دباج): 66، 67، 74، 75، 76، 102، 241، 643
امیرزاده، اصغر (امیر): 566
امیر سیاوش خان (امیره سیاوش): 66، 84
امیر سیونج: 67
امیر شاهرخ (امیره شاهرخ): 66، 76
امیر شاه ملک (امیره شاه ملک): 88
امیر شمس الدین: 683
امیر طغان: 67
امیر عباس سلطان: 75، 76، 88، 91، 92
امیر عبد الله: 645، 646
امیر فایق: 664
امیر فرامرز الهی گیلانی: 630
امیر فیروزان اشکوری: 241، 631
امیرکا: 52، 271
امیر کاکی: 241، 630، 631
امیرکبیر، میرزا تقی خان: 108، 109، 440، 441
امیرکبیر و ایران (کتاب): 107، 253
امیر محسن: 635
امیر محمد رانکوهی (محمد تقی): 631
امیر مفخم بختیاری: 166، 176
امیر مقتدر طالشی: 111، 237، 250، 257، 258
امیر مکرم: 136
امیر مؤمن: 67
امیر نوپاشا: 631
امیره اسحق دباجی: 629
امیر هاشم: 73
امیر هدایت خان: 705
امیره ساسان گسکری: 651
امیری، دکتر منوچهر: 32، 106
امیری فیروزکوهی: 541
امیلی (کتاب): 720
امین، مصطفی: 722
امین‌آباد: 262
امینا، شیخ علی: 68
امین الاطباء، احمد (میرزا احمد رشتی): 631
امین الدوله، حاجی محسن خان: 189، 250
امین السلطان (اتابک): 131، 132
امینای دقاق: 631
ص: 755
امینای رودسری: 631
امین دیوان لاهیجانی: 137، 176
امین‌زاده، محمود: 520
امین لاهیجی، امین (م. راما): 517، 518، 519، 611
امینی، ابراهیم: 234
امینی، دکتر علی: 114، 732
انار کله: 252
انتخاب البهیه من الکتب العربیه و الفارسیه و الترکیه (کتاب): 628
انتشارات آستان قدس رضوی: 625
انتشارات ابن سینا: 19، 20، 99، 122، 125، 134، 142، 148، 161، 164، 171، 261، 674، 701
انتشارات ارغوان: 662
انتشارات ارمغان: 630، 632، 650، 655
انتشارات اساطیر: 704
انتشارات اسدی: 53
انتشارات اشراقی: 28، 275، 276
انتشارات اطلاعات: 631
انتشارات اقبال: 51، 61، 64، 272، 625، 640، 663، 679
انتشارات امیرکبیر: 24، 30، 31، 32، 43، 44، 50، 52، 58، 65، 67، 72، 84، 89، 91، 122، 136، 144، 155، 162، 164، 172، 270، 275، 277، 441، 509، 510، 625، 628، 633، 635، 636، 638، 641، 654، 655، 660، 662، 663، 664، 665، 678، 682، 686، 688، 692، 722، 732
انتشارات انجمن آثار ملی: 27، 37، 465، 723
انتشارات انجمن فرهنگی اوتصر هتورا: 20
انتشارات ایرانمهر: 44، 682
انتشارات بابک: 73، 75، 129، 144، 149، 150، 153، 161، 162، 165، 168، 170، 173، 653، 683، 701، 704
انتشارات بامداد: 58، 59، 60، 63، 64، 68، 72، 645
انتشارات بنیاد فرهنگ ایران: 38، 40، 42، 59، 63، 64، 65، 66، 68، 84، 89، 93، 127، 156، 159، 253، 274، 506، 625، 627، 630، 631، 645، 655، 656، 662، 674، 678، 682، 687، 700، 704
انتشارات پاسارگاد: 115، 116
انتشارات پیام: 23، 29، 45، 49، 88، 95، 240، 253، 269، 270، 273
انتشارات توس: 25، 59، 106، 270، 627
انتشارات جاویدان: 29، 144، 145، 158، 161، 162، 164، 212، 633، 649، 699
انتشارات چهر: 464
انتشارات خوارزمی: 35، 253، 692
انتشارات خیام: 40، 41، 56، 66، 72، 637، 644، 645، 647، 660، 675، 678، 687
انتشارات دانش: 674
انتشارات دانشگاه پهلوی: 18، 88، 506، 509، 510
انتشارات دانشگاه تهران: 509، 510، 625، 655، 696
انتشارات دنیا: 716
انتشارات دنیای کتاب: 19، 25، 29، 32، 33، 34، 73، 100، 106، 692، 712
انتشارات راستی: 674
انتشارات روابط عمومی ستاد بزرگ: 682
انتشارات زرین: 51
انتشارات زوار: 46، 55، 645، 652، 653، 674
انتشارات سروش: 707
انتشارات سنائی: 24، 637، 642
انتشارات شبگیر: 102
انتشارات شرق: 627، 674، 676، 679، 682
انتشارات شورای مرکزی ...: 22
انتشارات صبا: 678، 682
انتشارات صفی علیشاه: 130
انتشارات طاعتی: 465، 625، 628، 682
انتشارات طلایه: 260، 516
انتشارات طوفان: 112
انتشارات طهوری: 30، 54، 269، 271، 278، 279
انتشارات علمی: 244، 443، 650، 666، 670، 679، 704
انتشارات فرانکلین: 516، 707
انتشارات فردوسی: 625، 629، 640، 663، 666
انتشارات فرزان: 134
انتشارات فرهنگستان ادب و هنر ایران: 32
انتشارات فرهنگسرا: 19، 21، 629
انتشارات ققنوس: 259
انتشارات کار: 278
انتشارات کانون معرفت: 506
انتشارات گوتنبرگ: 129
انتشارات گیتاشناسی: 454
انتشارات گیل: 728
انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران: 291، 310، 314، 319، 324
انتشارات مروارید: 97، 100
انتشارات منوچهری: 630، 683، 688
انتشارات مؤسسه اطلاعات: 129
انتشارات نوید آزادی: 426
انتشارات نوین: 212
انتشارات نیل: 692
انتشارات وحید: 203
انتشارات وزارت کشاورزی: 263
انجدان: 279
انجمن آثار ملی: 101، 645، 722
انجمن آرا (کتاب): 55
انجمن آسیائی پاریس: 721
انجمن اتحاد و ترقی استانبول: 157
انجمن اخوت: 128
انجمن ادبی ایران: 718
انجمن ادبی ایران و پاکستان: 616
انجمن ارنست رنان: 721
انجمن اقتصاددانان ایران: 712
انجمن امید ترقی: 714
انجمن ایالتی تبریز: 136
انجمن ایالتی گیلان: 145، 158، 159، 177
انجمن ایرانویج: 280
انجمن حفظ الصحه: 142
انجمن روابط فرهنگی ایران و شوروی: 714
انجمن سالنامه و تألیفات دبیرستان شاهپور (کتاب): 635
ص: 756
انجمن ستار- کمیته ستار
انجمن سری رشت: 142، 248
انجمن عدالت انزلی: 128
انجمن علوم و فنون دریائی ایران: 697
انجمن کتاب: 710
انجمن مالیه: 142
انجمن معارف: 142
انجمن ملی: 128
انجمن ملی تبریز، روزنامه: 254
انجمن ملی موسیقی: 520
انجمن نرم‌تن‌شناسان اروپا: 697
انجمن نفرولوژی ایران: 725
انجمن ولایتی گیلان: 128، 142، 146
انجیل (کتاب): 694
انجیل بن: 382، 385
اندازه‌گیری زمان (کتاب): 697
اندامی، دکتر آذر: 691
اندج رود: 59
اندیشه ترقی و حکومت قانون عصر سپهسالار (کتاب): 253
اندیشه‌های طالبوف (کتاب): 253
انزلی‌محله: 475
انزلی- بندر انزلی
انساب (کتاب): 672
انستیتو تکنولوژی رشت: 119
انستیتو زبان‌شناسی شوروی: 514
انستیتو فیزیک هسته‌ای دانشگاه کیل: 725
انستیتو پاستور ایران: 691
انشائی، محمد: 191، 213، 233، 654
انصاری، حسین: 192، 193، 512
انصاری، شیخ مرتضی: 645، 699، 717، 719
انصاری، عبد الحسین: 115
انصاری دمشقی، شمس الدین محمد: 270، 275، 276
انفس‌نامه (کتاب): 710
انقراض سلسله صفویه (کتاب): 100
انقلاب، روزنامه: 157، 158، 164
انقلاب رشت: 147، 148
انقلاب روسیه: 132، 250
انقلاب مشروطه (کتاب): 254
انقلاب مشروطیت: 109، 152، 701، 732
انقلاب مشروطیت ایران (کتاب): 134
انگلستان، انگلیس: 101، 109، 110، 123، 124، 126، 127، 128، 133، 134، 141، 146، 151، 157، 159، 160، 163، 165، 173، 184، 189، 191، 192، 194، 195، 196، 198، 199، 203، 204، 208، 209، 213، 214، 215، 216، 219، 222، 223، 226، 228، 230، 231، 232، 248، 249، 252، 426، 606، 650، 672، 690، 698، 700، 706، 711، 715
انگلیسها در ایران (کتاب): 220
انوار المجالس (کتاب): 717
انوار لاهیجی، محمد: 631
انور پاشا: 189، 190، 237
انوشیروان: 28، 36، 37، 42، 267، 285، 673، 681، 687
انیس العاشقین، مثنوی: 516
انیس الفؤاد فی حقیقة الاجتهاد (کتاب): 637
انیشتین، آلبرت: 691
اوانی، ابو طاهر: 60
اوبن، اوژن: 286
اوتیان: 24، 25، 26
اوجا (کتاب شعر): 611
اوجی: 632
اوحدی اصفهانی، امیر تقی الدین محمد: 625
اوخان (مجموعه شعر): 517، 706
اوراد القادریه- الفیوضات الربانیه ... (کتاب)
اورارتو (کتاب): 702
اورانسکی: 714
اورژونیکیدزه، سرگو: 133، 206، 213، 214
اورسل، ارنست: 286
اورکلده: 21
اورلوف: 99
اورنگ‌آباد: 634
اورنو: 172
اوستا (کتاب): 19، 24، 266، 439، 440، 507، 509، 513، 693، 694، 695
اوشیان: 296
اوکشوت، مستر: 192
اولئاریوس، آدام: 94، 245، 246
اومکر: 676
اهر: 179
اهرمن: 266
اهل حدیث: 275
اهل سنت: 275
اهواز: 57، 267، 658، 680، 721
اهورامزدا: 266
ای آزادی (کتاب): 711
ایاز بیک: 517، 632، 685
ایاصوفیا: 642، 672
ایبار: 28
ایبوسه، ماسود: 714
ایتالیا: 328، 342، 350، 426، 699، 707، 708، 724
ایجگره (ئیجگره، دفتر شعر): 555، 567
ایدئولوژی نهضت مشروطیت (کتاب): 253
ایران: 18، 19، 22، 24، 26، 27، 28، 30، 34، 35، 39، 40، 42، 44، 48، 55، 56، 57، 58، 61، 64، 74، 75، 85، 97، 98، 100، 101، 105، 106، 108، 109، 110، 113، 114، 116، 119، 121، 122، 123، 124، 125، 126، 127، 129، 131، 132، 133، 134، 141، 142، 147، 152، 156، 157، 158، 159، 160، 175، 180، 183، 184، 191، 192، 194، 195، 196، 198، 201، 203، 204، 205، 206، 207، 208، 209، 210، 211، 213، 214، 215، 216، 217، 218، 219، 220، 221، 222، 223، 224، 225، 226، 228، 229، 230، 231، 232، 234، 235، 251، 256، 262، 263، 265، 266، 268، 269، 273، 274، 275، 278، 279، 282، 286، 314، 319، 324، 328، 329، 332، 333، 335، 336، 339، 343، 344، 345، 346، 348، 349، 350، 351، 370، 380، 383، 426، 427، 429، 437، 439، 440، 441، 442، 443، 450، 451، 453، 457، 458، 461، 463، 464، 466، 467، 468، 470، 505، 518، 522،
ص: 757
564، 567، 568، 571، 573، 574، 603، 616، 620، 636، 648، 654، 671، 672، 673، 674، 679، 691، 692، 693، 694، 696، 697، 701، 704، 705، 706، 707، 713، 714، 715، 717، 720، 721، 723، 724، 725، 732، 740
ایران، مهمانخانه: 471، 477
ایران از آغاز تا اسلام (کتاب): 25، 28، 440، 704، 723
ایران باستان (کتاب): 33
ایران بعد از کودتای 28 مرداد (کتاب): 724
ایران به سوی دیکتاتوری ... (کتاب): 724
ایرانپرست، نور الله: 674
ایران پس از سقوط شاه (کتاب): 724
ایران تحت سلطه رضا شاه (کتاب): 724
ایران در جنگ بزرگ (کتاب): 183
ایران در دوران نخستین پادشاهان هخامنشی (کتاب): 266
ایران در زمان ساسانیان (کتاب): 267
ایران در عهد باستان (کتاب): 28
ایران- سرخ، روزنامه: 212
ایرانشاه (کتاب): 696
ایران شب قبل از شروع جنگ دوم جهانی (کتاب): 724
ایرانشهر: 575، 693
ایران کوده (کتاب): 509، 512
ایران و ترکان در زمان ساسانیان (کتاب): 702
ایران و قضیه ایران (کتاب): 286
ایران‌ویچ: 24
ایرانی، جواد: 627
ایرانی که من شناخته‌ام (کتاب): 183
ایرج میرزا: 564
ایروان: 105، 106
ایروانی، محمد کاظم: 426
ایروانی، ملا عبد الکریم: 645
ایستبورن: 698
ایستگاه صبحدمان (کتاب شعر): 596
ایقوت سلطان: 80
ایلام: 307
ایلخانان: 66، 274
ایلخانی قاجار، علی رضا خان- عضد الملک
ایلیف، پروفسور ج. ه: 265
ایلینویز: 690
اینشوشیناک: 25
اینگستراخ، بیمه: 429
ایواوغلی، شاهقلی: 77
ایوانف، م. س: 111، 112، 256، 261
ایوانوونا، آنا: 100، 101
ایوب خان، میرپنج: 197
ب
با اهل هنر (مقالات در شعر و شاعری): 600
باب، علی محمد: 281، 282
بابائی‌پور دریائی لنگرودی، محمد: 518، 551، 552، 590
بابا علی بیگ: 99
بابا فغانی: 632
باب السلام: 628
باب الشیخ: 657
بابا نصیبی گیلانی: 632
بابایف، محرم: 205
باب خسرو، اکبر: 566
بابک خرم‌دین: 240، 273
بابل: 20، 29، 32، 145، 426، 673
بابلسر (مشهدسر): 145
بابونه پشت: 462
بابیه: 280
بادامک: 167، 168، 169، 170، 171، 179، 249
باد سرد شمال (کتاب شعر): 604
بادکوبه: 75، 100، 103، 104، 105، 111، 122، 124، 133، 134، 182، 183، 192، 204، 213، 216، 221، 223، 228، 248، 257، 575، 720
بادکوبه‌ای، سید حسین: 691
بادکوبه‌ای، غلامعلی: 138
با دهانی پر از قناری (کتاب): 589
باراتوف، ژنرال: 191، 647
باران سیاه (کتاب): 714
بارتولد، واسیلی ولادیمیر: 25، 240، 269، 270، 273، 284، 714
بارس: 676
بارسون: 129
بارنوسکی، مسیو: 165، 173
بارور، نقی (نازوکه لافند): 518
باروک، دوره: 342
بازار آستانه اشرفیه: 339
بازار لشت‌نشا: 339
بازار مریان: 463، 464
بازرگان، مهندس مهدی: 119
باز قلعه: 522
بازکیا گوراب: 349، 430
بازگشت (کتاب شعر): 599
بازن، مارسل: 282
بازی (کتاب): 610
بازی با مرگ (کتاب): 714
باستان‌شناسی ایران باستان (کتاب): 18
باسورث، کلیفورد ادموند: 626
باطنیّه: 60
باغ به باغ (مجموعه شعر): 601
باغ بهشت (کتاب): 134، 661
باغشاه: 122، 169
باغ شمس: 75
باغ محتشم رشت: 340، 471
باغ مدیریه رشت: 130، 136، 137، 138، 139، 140، 141، 709
باغی، علاء الدین: 58
بافکر، بهرام: 518
بافکر لیالستانی، محسن: 591
باقراف: 147
باقر خان: 121، 123، 136، 142، 177، 179، 649
باقر لاهیجانی (حاج باقر): 613
باقری، مهندس محمد: 566[1297]
کتاب گیلان ؛ ج2 ؛ ص757
کالنجار: 670
باکو: 98، 106، 109، 133، 142، 143، 157، 192، 206، 211، 213، 220، 223، 228، 234، 251، 252، 693، 710
بالائی، مظفر (ساقی گیلانی): 534، 574
ص: 758
بالابالا: 148
بالارود: 466
بالاسان ارمنی: 133
بالروس (بلنوس): 29
بامداد، مهدی: 645، 652
بامشاد، روزنامه: 115
بانک رفاه کارگران: 429
بانک شاهی: 173
بانک صنعت و معدن: 477
بانک کشاورزی: 739
بانک ملی ایران: 211، 712
بانوی آب (کتاب شعر): 604
باوندیان: 241، 268
باهنامه سنجری (کتاب): 651
بایزید سلطان شاملو: 75، 81، 662
بتّانی، محمد بن جابر: 671، 672
بتولی، سید جلال: 444
بجکم: 682
بحر العلوم، سید حسن: 117، 688، 709
بحر العلوم، سید مهدی: 652
بحر العلوم رفیع: 155، 196، 201
بحیره (کتاب): 682
بخارا: 48، 63، 69، 101، 676
بخارست: 516، 520
بخاری، محمد بن عبد الله: 705
بختیارنامه (کتاب): 705
بختیاری، علی قلی- سردار اسعد بختیاری
بخش‌زاد محمودی، جعفر: 518، 566
بدائونی، ملا عبد الرزاق: 278، 624، 625
بدایع الحکم (کتاب): 675
بدر، احمد (آقازاده): 633
بدر طالعی، محمود: 591
بدره‌ای، دکتر فریدون: 58، 59، 63، 274
بدن من (کتاب): 692
بدید اوغلی: 255
بدیعی، حبیب الله: 520
برادرزاده رامو (کتاب): 707
برادیاک گرجی: 133
براس، ویلیام: 301
براون، ادوارد: 277، 659
براوین: 214، 219
بر بافتهای خون (کتاب شعر): 595
بر تفاضل دو مغرب (کتاب شعر): 590
بر جاده رهایی (کتاب شعر): 596
برج ساعت (دیده‌بان) بندر انزلی: 339
بردیا (تانااوکسار): 28، 32
بردیایف، نیکلا: 702
بررسی آثار گوشیار گیلانی (کتاب): 566
بررسی اصلاحات ارضی (کتاب): 732
بررسی جانوران بستر دریای خزر (کتاب): 697
بررسی پیرامون جغرافیای انسانی شمال ایران (کتاب): 708
بررسی شعرهای زرگر، فایز، کفاش و شاطر عباس (کتاب): 610
بررسی صنایع ایران (کتاب): 25
بررسی میزان زمینی که در نتیجه اصلاحات ارضی ...، نشریه: 741
برز الخیر: 55
برزکوه: 371، 380، 381، 461
برزگر، امین: 518
برزیل: 708
برزین: 505
برژا، پروفسور: 707
برست: 230
برش‌نگاری پنومو آنسفال (کتاب): 708
برشوارگر: 35
برشی از ستاره هذیانی (کتاب شعر): 594
برگردان شعرهای گیلکی افراشته (کتاب): 529
برگزیده نثر فارسی (کتاب): 723
برگ‌سر: 382
برگها می‌ریزند (داستان): 600
برلین: 568، 627، 701، 703، 706، 724
برمبرژه، کریستیان: 282، 332، 335
برمکی، جعفر: 624
برمکی، یحیی: 44، 45
برنج در گیلان و ولایات جنوب دریای خزر (کتاب): 700
بروان: 24
بروجرد: 54
بروجردی، آیت الله: 712، 713، 717
بروکسل: 18، 721
برونلسکی، فیلیپو: 328
برهان السلطنه طارمی: 187، 250
برهان‌پور: 660، 663
برهان قاطع (کتاب): 332، 509، 510، 511، 512، 671، 721، 722
بره‌سر: 295، 374، 379، 382، 383، 461
بریدیان: 55
برین: 371، 380
بزرگ، مهمانخانه: 477
بزرگترین بیماری قرن بیستم (کتاب): 713
بزرگمردی از تبار جنگل (کتاب): 260
بزرگ‌نیا، احمد: 445
بساط (کتاب): 270
بستام: 37
بستان السیاحه (کتاب): 23، 24
بستر جغرافیائی تاریخ ایران (کتاب): 708
بسطام: 105، 665
بشائر الخیرات فی الباطن و الظاهر (کتاب): 657
بشارة النبوه (کتاب): 637
بشرا، محمد (درویش گیلانی): 517، 518، 519، 572
بشرویه، عیسی: 445
بشم: 478
بشیر حسین، محمد: 625
بصره: 36، 693
بصری، حسن: 271
بطلمیوس: 26، 673
بعد (کتاب): 720
بغداد: 44، 49، 52، 56، 58، 60، 192، 467، 644، 656، 657، 658، 671، 682، 684، 685، 693، 697
بغدادی، اسماعیل پاشا: 672
بغدادی، عبد القاهر: 275، 626، 627، 628
بغض قناری (کتاب شعر): 590
بقعه برزکوه: 381
بقعه پیر جنگی: 349
بقعه پیر محله: 349
بقعه چهارپادشاهان: 348، 668
بقعه خواهر امام: 348، 472
ص: 759
بقعه سید ابو جعفر ابیض: 140، 350
بقعه سید جلال الدین اشرف: 467
بقعه شاهزاده حسین: 155
بقعه میرزا شمس الدین: 340
بقعه میر شهید لاهیجان: 350
بقعه نیاکو: 350
بکت، ساموئل: 610
بکر (ابو بکر) بن محمد بن الیسع: 626، 677
بل، جان: 336
بلا (کتاب): 714
بلاذری، احمد بن یحیی: 31، 41، 42، 43
بلاهای اجتماعی قرن (کتاب): 713
بلخ: 57، 63، 268، 516
بلژیک: 708، 721
بلعمی، محمد بن عبد الله: 676، 705
بلغارستان: 522، 564، 565
بلگرامی، سید علی: 712
بلگرامی، میر عبد الجلیل: 634
بلگوری، غلامرضا: 592
بلوچستان: 301، 302، 307
بلوردکان: 381
بلوک، پروفسور کنراد: 690
بلوکات: 295، 379، 382
بلومکین: 223، 251
بلینسوف، کاپیتن: 162
بمبئی: 134، 672، 673، 694، 695، 696، 712
بمباران (کتاب شعر): 591
بناپارت، ناپلئون: 130
بنارس: 636
بندار رازی، کمال الدین: 516
بندر انزلی: 97، 98، 104، 105، 106، 107، 109، 110، 113، 116، 117، 122، 123، 124، 130، 131، 132، 133، 134، 136، 142، 144، 159، 160، 168، 175، 177، 191، 192، 193، 194، 204، 205، 206، 207، 208، 211، 212، 213، 214، 215، 216، 217، 220، 221، 222، 223، 224، 225، 228، 234، 236، 251، 253، 254، 282، 285، 286، 287، 289، 290، 291، 292، 293، 294، 295، 297، 298، 303، 308، 309، 310، 311، 337، 338، 339، 341، 345، 389، 430، 431، 433، 434، 436، 447، 448، 451، 452، 453، 454، 466، 468، 470، 472، 473، 474، 476، 477، 478، 480، 507، 566، 568، 570، 571، 578، 581، 583، 589، 592، 594، 595، 599، 607، 616، 617، 618، 647، 697، 708، 709، 713، 714، 720، 724، 730، 736، 741، 742، 744
بندر پهلوی- بندر انزلی
بندر فرحناز- بندر کیاشهر
بندر کیاشهر: 144، 145، 262، 289، 291، 295، 297، 298، 308، 311، 430، 433، 436، 444، 451، 452، 453، 741
بندر گز (بندر جز): 182
بنگال، بنگاله: 624، 666، 685
بنگاه ترجمه و نشر کتاب: 25، 28، 35، 36، 40، 45، 48، 52، 56، 58، 68، 91، 94، 265، 266، 279، 440، 627، 628، 642، 647، 678، 692، 704، 707، 709
بنگاه مطبوعاتی گوتنبرگ: 123، 149
بنیاد پژوهشهای اسلامی: 280
بنیاد جانبازان گیلان: 437
بنیاد دائرة المعارف اسلامی: 700، 707
بنیاد شهید بندر انزلی: 477
بنیاد فرهنگ ایران: 31، 41، 46، 49، 58، 74، 76، 78، 81، 82، 85، 86، 92
بنیاد فرهنگستانهای ایران: 270، 275
بنیاد فولکس واگن: 708
بنی امیه- امویان
بنی عباس- عباسیان
بنی مجیدی، منصور: 592
بنی هاشم: 268
بوبوخ: 193
بوته‌سر: 645
بودیان: 255
بوساری، اکبر: 445
بوستان (کتاب): 671، 674
بوستانچی آبکناری، علی: 520
بوستون: 702
بو سعید: 88، 89، 90، 91
بو سعید میر: 243، 630
بوسه بر آتش (کتاب شعر): 595
بوشهر: 307، 467
بولاتسل، کاپیتان: 208
بوندس: 266
بویهیان- آل بویه
به‌آذین، م. الف (محمود اعتمادزاده): 517
بهائی لاهیجانی، محمد: 633
بهار، محمد تقی (ملک الشعرا): 221، 506، 522، 564، 628، 682، 687، 690، 709، 714
بهار خلد (کتاب): 639
بهارستان: 169، 170، 172، 173، 174، 175، 380
بهارمست: 114، 260
بهان بن سهل: 241
بهاء الله: 282
بهبود بیگ: 93
بهبهانی، سید عبد الله: 122، 123
بهبهانی، محمد باقر: 644، 652، 675
بهجت فومنی، آیت الله محمد تقی: 691
بهرام چوبینه: 37
بهرام شاه: 27
بهرامقلی سلطان: 246
بهرام گور: 35، 36، 56، 284
بهرام میرزا: 75
بهرامی، دکتر مهدی: 699
بهرامی، فرج الله (دبیر اعظم): 111، 235، 257
بهزاد، دکتر محمود: 691
بهزاد بیک: 93، 244، 656، 667
بهزاد ملک: 92
بهزادی، دکتر حمید: 692
به زمامداران شوروی (کتاب): 702
به سوی جهان ابدی (کتاب): 713
به سوی هدف، روزنامه: 720
بهشهر: 18
بهلر (بوهلر): 286، 595، 728
بهمبری، غلامحسین خان: 258
ص: 760
بهمنیار: 670، 671
بهنام، دکتر عیسی: 18، 23، 699، 714
بهنود، محمد علی: 568
بهواط: 37
بیابانگرد، عادل: 592
بیان (کتاب): 281
بیان احکام و موضوع نسخ ترجمه ناسخ و منسوخ (کتاب): 719
بیان بن سمعان: 276
بیان مذهب الباطنیه و بطلانه (کتاب): 626، 628
بیانی، دکتر مهدی: 650، 666، 678، 679، 714
بیانی، نوری: 445
بیانیه: 276
بی‌بالان: 257
بی‌بی حوریه: 468
بی‌بی‌یانی، میر حسین: 649
بیجار: 190
بیدآباد: 652
بیدآبادی، محمد: 652
بیدل، میرزا عبد القادر: 634
بیده بیشتاوستان (کتاب): 570
بیراهه (خاطرات یلتسین، کتاب): 698
بیربر: 624
بیروت: 58، 625، 627، 628، 658، 682، 685، 693، 702
بیرونی، ابو ریحان: 33، 49، 55، 270، 671، 672، 674
بی‌ریای گیلانی، محمد (شیدا): 578
بیزار گیتی، مسعود: 592
بیزانس: 267
بیژن و منیژه (کتاب): 696
بیستون: 26، 56، 664، 693
بیمارستان آمریکائی رشت: 432
بیمارستان باهر: 691
بیمارستان 25 شهریور رشت: 436
بیمارستان پورسینای رشت: 528، 706، 716، 725
بیمارستان خصوصی تالش: 437
بیمارستان دکتر حشمت رشت: 717، 725
بیمارستان رازی رشت: 725
بیمارستان فیروزآبادی تهران: 707
بیمارستان وال دوگراس: 707
بیمارستان 17 شهریور رشت: 436
بینا، میرزا صدر الدین: 634
بین النهرین: 20، 21، 30، 58، 134، 196، 207، 223، 671
بیوگرافی پیش از تولد (کتاب): 692
بیولوژی برای همه (کتاب): 692
بیه‌پس: 68، 75، 76، 77، 80، 82، 85، 88، 89، 92، 93، 94، 97، 473، 635، 656
بیه‌پیش: 68، 74، 75، 76، 77، 78، 80، 84، 88، 97، 624، 630، 655، 668، 669
بیهق: 273، 627
بیهقی، ابو الحسن: 671، 672، 673، 674
بیهقی، ابو الفضل: 44، 682
پ
پاپروسی، محمد حسن: 185، 188
پاتنا: 674
پاچنار: 153
پاخالینا: 506
پادشاه احمد: 69
پادگان نیروی دریایی بندر انزلی: 453
پادوسبان: 18، 38، 40
پادیاب، فتاح: 568
پارتیان: 66
پارثه: 24
پارس: 27، 28، 32، 35، 40، 41، 266
پاریس: 142، 328، 521، 567، 568، 642، 690، 693، 701، 703، 705، 707، 709، 721، 723، 725
پاریسی کوچولو، روزنامه: 142
پاشا عبد الباقی افندی: 281
پاشیجا: 246، 668
پاشیجائی، شیخ علی: 243
پاکستان: 616
پاک‌سرشت، فرهاد: 518، 593
پامچال، مهمانخانه: 477
پانتئون: 328
پانوف بلغاری: 143، 144، 145، 248
پاولف (کتاب): 692
پاینده، ابو القاسم: 31، 36، 40، 46، 48، 49، 50، 678، 687
پاینده لنگرودی، محمود: 244، 513، 514، 517، 519، 529، 541، 578، 593
پرتو اعظم: 432
پرتو الگره: 708
پرتوی، ابو القاسم: 708
پردیس، هتل: 477
پرساد، روزنامه: 714
پرشکوه: 730
پرک، ژرژ: 707
پرنی، مسیو: 442
پرورش، روزنامه: 258
پروست، مارسل: 711
پرویز، عباس: 678
پرویز بن جهانگیر: 663
پره‌سر: 291، 292، 297، 308، 311، 372، 376، 380، 470
پرهیزکار، اردشیر: 518
پری، جان: 103، 104
پریستلی: 714
پزشکی قانونی گیلان: 445
پژوهش در مورد 600 بیمار مبتلا به ...: 725
پژوهش روشهای آنالیز پارامتریک آماری در کارتلهای نفت (کتاب): 723
پژوهشکده فرهنگ ایران: 704
پژوهشهای تاریخی پیرامون خاورمیانه (کتاب):
724
پژوهشهای خاورمیانه (کتاب): 724
پژوهشی در اندیشه‌های فردوسی (کتاب): 703
پژوهشی در جامعه روستایی ایران (کتاب): 700
پژوهشی در زیجهای دوره اسلامی (کتاب):
674
پسیخان: 95، 187، 195، 213، 217، 219، 233
پسیخانی، آئین: 280
ص: 761
پسیخانی، محمود: 277، 278، 279، 280
پشتکوه: 92
پشته: 383، 461
پشته‌هان: 382
پشتیر: 656
پطر دوم، الکسیس: 101
پطرزبورگ (لنینگراد): 21، 107، 108، 144، 158، 165، 506، 521، 628، 678، 713
پطر کبیر: 97، 98، 101
پطروسک، بندر: 205
پطروسکی: 224
پطروشفسکی، ایلیا پاولویچ: 45، 49، 240، 262، 269، 270، 273، 714
پطروگراد- پطرزبورگ
پطریچی: 98
پکن: 702
پگاه، ابراهیم: 518
پلانک، ماکس: 725
پلایف: 205
پل خان: 380
پل خشتی لنگرود: 466، 475، 598
پل رود، رودخانه: 262، 381، 382، 460
پل رودسر: 343
پل زغال: 229
پل ششم، پاپ: 694
پل شفارود: 466
پل قلعه: 244
پل لنگرود: 343
پل لوشان: 466
پل منجیل: 193
پلنگ دره: 381
پلوتارک: 33، 265، 284
پلورود: 270
پلی، پوم: 19
پلین: 24، 25، 284
پناه بیک تالشی: 685
پنجاب: 625
پنج خانه: 382
پنجشنبه بازار سید شرفشاه: 470
پنجمین کنگره بین‌المللی باستان‌شناسی و هنر ایران: 706
پنجه‌ای، علیرضا: 593
پنسیلوانیا: 20
پوپ، آرتور: 328
پوراحمد جکتاجی، محمد تقی: 258، 513، 518، 595، 625، 628، 670، 682، 688، 719، 728
پوراحمد للکامی، عبد الله (خسته‌دل): 518
پورامید، فرهنگ: 594
پوراندخت‌نامه (کتاب): 695، 696
پورجعفر، بهروز: 594
پورداود، ابراهیم: 510، 511، 512، 513، 568، 692، 693، 694، 695، 704، 720، 721
پوررضا، فریدون: 520، 543
پورزینال، ماهرخ: 616
پورشرفشادهی، موسی (پشیمان): 568
پورصالح، محمود (ترانه‌سنج): 709
پورعباس، دکتر عباس: 432
پورغفوری، بازعلی: 518
پورقاسم، هوشنگ: 518
پورکاوس، سیاوش: 518
پوروالی، اسماعیل: 115
پوزورو: 25
پوشکین: 714
پول و نظریه‌های پولی (کتاب): 712
پومپه، تروگو: 27
پونل: 111، 257، 371، 372، 380
پویان، امیر پرویز: 117
پهلوان‌نامه گیل گمش (کتاب): 20
پهلوی، سلسله: 564، 689
پیام، روزنامه: 711
پیتسبورگ: 710
پیچراخوف، پالکونیک: 193، 647
پیدایش دولت صفوی (کتاب): 73
پیر آغوزبن: 382
پیر بازار: 106، 220، 221، 223، 252، 454، 455، 472، 599
پیر بازاری، پیر محمود: 95
پیر بازاری، محمد علی: 191، 210، 233، 237، 251
پیر بازاری، ملا پیر قاسم: 635
پیر بست لولمان: 470
پیر شمس گل گیلوائی: 95
پیر کاری، محمد تقی (پیر): 518، 569
پیر کوه: 22، 23، 295
پیر گیلان (کتاب): 658
پیرنیا، حسن (مشیر الدوله): 19، 25، 27، 32، 33، 213، 222، 223، 224، 226، 228، 284، 442
پیرنیا، مهندس محمد کریم: 351
پیرو، پروفسور: 707
پیروزنامه (کتاب): 27
پیروزی، محمد باقر (فرزین): 583
پیرونذیری، رحمت الله: 117
پیره محمد خان: 80
پی‌ری‌کو: 506
پیرینه: 31
پیش از طلوع (کتاب شعر): 619
پیشدادیان، سلسله: 692
پیشنماززاده، محمد رضا: 445
پیشنماززاده، مهدی: 569
پیشوا، هادی: 445
پیشه‌وری، سید جعفر (جوادزاده): 113، 115، 116، 212، 222، 223، 251، 702
پیگولوسکایا، نینا: 88، 95، 242، 702، 714
پیله داربن: 106
پیوندهای کودک و خانواده (کتاب): 698
ت
تئوری تکامل روانشناسی (کتاب): 692
تائب، سید محمد: 696، 697
تابان، محمد: 445
تاتار (تتار): 99، 513
تاج الدوله: 56
تاج الملوک: 682
تاجیک: 71، 82
تارم (طارم): 24، 25، 52، 53، 54، 55، 57، 72، 149، 217، 378، 383، 627، 706
ص: 762
تاریخ ابن خلدون (کتاب): 36، 41، 42، 44، 46، 47
تاریخ اجتماعی ایران (کتاب): 262
تاریخ اجتماعی و اداری دوره قاجاریه (کتاب):
183
تاریخ ادبیات در ایران (کتاب): 625، 629، 640، 663، 666
تاریخ ادبیات فارسی (کتاب): 642
تاریخ استقرار مشروطیت در ایران (کتاب): 141، 142
تاریخ اسماعیلیان (کتاب): 59، 62، 63
تاریخ اشکور (کتاب): 553
تاریخ افغانستان (کتاب): 582
تاریخ الحکما (کتاب): 672
تاریخ الخلفا (کتاب): 269
تاریخ الفی (کتاب): 65، 279، 628
تاریخ الکامل (کتاب): 42، 44، 45، 46، 48، 52، 54، 55، 56، 57، 59، 284، 511، 628، 680، 682
تاریخ انقلاب جنگل (کتاب): 717
تاریخ انقلاب مشروطیت ایران (کتاب): 122، 123، 125، 136، 142، 147، 148، 160، 161، 164، 165، 171، 172، 173، 183، 247، 701
تاریخ اوسانه در خاورمیانه (کتاب): 20
تاریخ ایران (کتاب): 29، 73، 88، 100، 106، 258، 712
تاریخ ایران از اسلام تا سلاجقه (کتاب): 30، 43، 44، 50، 52، 270، 274
تاریخ ایران از دوران باستان تا پایان سده هجدهم میلادی (کتاب): 18، 88، 95، 242، 714
تاریخ ایران باستان (کتاب): 19، 22، 25، 27، 32
تاریخ ایران بعد از اسلام (کتاب): 43
تاریخ ایرانیان و عربها در زمان ساسانیان (کتاب):
27، 28، 37، 284
تاریخ بغداد (کتاب): 672، 684، 685
تاریخ بیداری ایرانیان (کتاب): 122، 126، 127، 128، 136، 139، 140، 148، 151، 156، 157، 159، 247، 253
تاریخ بیست ساله ایران (کتاب): 259
تاریخ بیهقی (کتاب): 44، 682، 695
تاریخ تحلیلی شعر نو (کتاب): 603
تاریخ تمدن اسلام و عرب (کتاب): 712
تاریخ تنکابن (کتاب): 260
تاریخ جامع بندر انزلی (کتاب): 581
تاریخ جهانگشا (کتاب): 58، 59، 60، 63، 64
تاریخچه ژنیکولوژی (کتاب): 720
تاریخچه سازمان قضائی در حقوق اسلامی (کتاب): 698
تاریخ حبیب السیر (کتاب): 40، 41، 44، 66، 72، 74، 647، 653، 660، 665
تاریخ حزین (کتاب): 637
تاریخ حقوق ایران (کتاب): 698
تاریخ خانی (کتاب): 630
تاریخ خیانت لنین به جنبش ایران (کتاب): 219
تاریخ دیالمه و غزنویان (کتاب): 678
تاریخ دیلمان (کتاب): 571
تاریخ روابط بازرگانی و سیاسی انگلیس و ایران (کتاب): 101، 102
تاریخ روضة الصفا (کتاب): 45، 56، 65، 72، 73، 96، 102، 103، 104، 277، 278، 665
تاریخ رویان (کتاب): 51، 64، 626، 627
تاریخ ری (کتاب): 50
تاریخ ریاضیات مقدماتی (کتاب): 674
تاریخ زبان فارسی (کتاب): 506، 507
تاریخ سرزمینهای خلافت شرقی (کتاب): 24
تاریخ سری جنایتهای استالین (کتاب): 702
تاریخ سلطانی (کتاب): 245
تاریخ سنی ملوک الارض و الانبیاء (کتاب):
625، 626، 627، 628
تاریخ سی ساله ایران (کتاب): 114
تاریخ سیستان (کتاب): 46
تاریخ شیعه و فرقه‌های اسلام تا قرن 4 (کتاب):
275
تاریخ صالحی (کتاب): 628
تاریخ صنایع ایران (کتاب): 19، 21
تاریخ طبرستان (کتاب): 47، 48، 49، 507، 511، 628، 638، 674، 676، 677، 678، 682
تاریخ طبرستان و رویان و مازندران (کتاب): 37، 38، 42، 51، 626، 627، 628، 669، 671، 674، 676، 678، 679، 682
تاریخ طبری (کتاب): 31، 40، 43، 44، 46، 49، 50، 285، 687
تاریخ عالم‌آرای عباسی (کتاب): 66، 84، 89، 90، 91، 239، 244، 245، 279، 625، 635
تاریخ عباسی (کتاب): 81، 82، 87
تاریخ علما و شعرای گیلان (کتاب): 644
تاریخ علم کلام (کتاب): 712
تاریخ فخری (کتاب): 44، 45، 56
تاریخ فرهنگ و تمدن اسلام (کتاب): 713
تاریخ قم (کتاب): 626، 627
تاریخ گزیده (کتاب): 44، 58، 65، 516، 628، 638، 660، 665، 678، 695
تاریخ گیتی‌گشا (کتاب): 102، 103
تاریخ گیلان (کتاب): 30، 74، 78، 84، 89، 92، 93، 241، 243، 244، 625، 635، 651، 655، 656، 660، 667، 717
تاریخ گیلان و دیلمستان (کتاب): 40، 83، 241، 631، 651، 660، 668، 669، 670
تاریخ ماد (کتاب): 21، 27، 28، 29، 30، 284، 714
تاریخ مازندران (کتاب): 671، 674، 682
تاریخ مختصر احزاب سیاسی ایران (کتاب): 221
تاریخ مختصر زندگانی و خدمات محمد ولی خان خلعتبری (کتاب): 156، 159، 163، 168، 169، 177
تاریخ مردم ایران (کتاب): 24، 628، 682
تاریخ مشروطه ایران (کتاب): 122، 139، 144، 148، 155، 162، 164، 172
تاریخ مشروطه ایران و جنبش وطن‌پرستان اصفهان و بختیاری (کتاب): 148
تاریخ معتزله (کتاب): 698
تاریخ مغول (کتاب): 67، 275
تاریخ منتظم ناصری (کتاب): 96، 244، 245، 246
تاریخنامه طبری (کتاب): 705
ص: 763
تاریخ نظم و نثر در ایران و در زبان فارسی (کتاب): 629
تاریخ نگارستان (کتاب): 59، 60[1298]
کتاب گیلان ؛ ج2 ؛ ص763
ریخ نمایش در گیلان (کتاب): 533، 587
تاریخ نوین ایران (کتاب): 111، 112، 256، 261
تاریخ و سفرنامه حزین (کتاب): 687
تاریخ وصاف (کتاب): 59
تاریخ هرودوت (کتاب): 26
تاریخ هند (کتاب): 712
تاریخ هیجده ساله آذربایجان (کتاب): 129، 136
تاریخ یعقوبی (کتاب): 42
تازه بکنده: 454
تاش: 677
تا صبح شب یلدا (کتاب شعر): 600
تاگور، رابیندرانات: 693، 694
تالاب انزلی: 107، 108، 282، 450، 454، 455، 466، 472، 473، 477
تالجین: 676
تالش: 22، 24، 25، 65، 73، 76، 84، 93، 97، 102، 104، 105، 106، 111، 113، 123، 131، 132، 242، 247، 253، 254، 257، 262، 284، 286، 287، 289، 293، 295، 297، 303، 309، 329، 370، 371، 372، 374، 376، 377، 379، 380، 383، 430، 433، 434، 445، 447، 448، 451، 452، 453، 455، 456، 461، 462، 463، 464، 465، 466، 468، 470، 473، 474، 475، 477، 478، 516، 725، 729، 730، 731، 736، 737، 741، 742، 744
تالش دولاب- طالشدولاب
تالشیها کیستند (کتاب): 605
تایمز، روزنامه: 142، 236
تأثیر اراده در حقوق مدنی (کتاب): 698
تأسیس دانشکده زبانهای شرقی ... (کتاب): 724
تبریز: 76، 97، 115، 116، 123، 126، 129، 130، 133، 134، 135، 136، 138، 147، 151، 160، 162، 171، 225، 254، 276، 282، 464، 579، 600، 611، 636، 643، 644، 656، 666، 669، 678، 686، 704، 713، 715، 724
تبریزی، جمال الدین: 645
تبریزی، شهاب الدین محمود: 645
تبریزی، محمد حسین: 678
تبریزی، محمد علیخان: 140
تبریزی، میرزا زین العابدین: 253
تبریزی، میرزا علی اکبر: 136
تبصرة العوام (کتاب): 275
تبیان اللغة (کتاب): 719
تپورستان- طبرستان
تپه سیف: 166
تترابیبلوس (کتاب): 673
تتف رود: 200
تتمه صوان الحکمه (کتاب): 671، 672، 674
تتوی، ملا احمد: 628
تجارب الامم (کتاب): 51، 53، 56
تجارب الامم و تهاقب الهمم (کتاب): 628، 667، 681، 682
تجارب السلف (کتاب): 44، 268، 269، 271
تجارتخانه برادران لیانازوف: 136
تجارتخانه تومانیانس: 143
تجارتخانه سانتریوز: 234
تجدد، رضا: 267
تجربه نمایش (کتاب): 711
تجرید اصول ترکیب الجیوب (کتاب): 672
تجلی‌پور، دکتر مهدی: 697
تجلی کاشانی: 685
تجلی لاهیجانی، ملا جمال الدین: 634
تجن‌گوکه: 614
تجوید قرآن (کتاب): 637
تحدید نهایات الاماکن (کتاب): 672
تحریر تاریخ وصاف (کتاب): 59، 63
تحفه سامی (کتاب): 630، 632، 653، 655، 662
تحفة الابرار (کتاب): 653
تحفة الادب (کتاب): 23
تحفة الخاقان فی تفسیر القرآن (کتاب): 676
تحقیقات تاریخی و جغرافیائی درباره سرزمین ماد (کتاب): 25
تحلیل جغرافیائی (کتاب): 708
تحولات سیاسی در لیبی- گزارشهای مطبوعاتی (کتاب): 724
تحویلداری، سعید: 520
تحویلداری، سلیم: 520
تخیل شگرف محرومیت (کتاب): 589
تدین، سید محمد: 192
تذکره جغرافیای تاریخی ایران (کتاب): 240، 269، 270
تذکره خلاصة الاشعار و زبدة الافکار (کتاب):
632
تذکره روز روشن (کتاب): 630، 632، 634، 644، 653، 654، 660، 670، 675، 685، 688
تذکره ریاض العارفین (کتاب): 632، 637، 660
تذکره مجالس النفائس (کتاب): 630، 683
تذکره مجمع الخواص (کتاب): 76، 636، 656
تذکره مقالات الشعراء (کتاب): 632
تذکره منظوم رشحه (کتاب): 641
تذکره میخانه (کتاب): 625، 640، 663، 679، 685
تذکره نصرآبادی (کتاب): 631، 634، 639، 650، 655، 664، 675، 679، 685، 686، 687
تذکرة الاولیاء (کتاب): 516، 695
تذکرة الشعراء (کتاب): 634
تذکرة الصالحین در سیر و سلوک عارفین (کتاب):
698
تذکرة العاشقین (کتاب): 637
تذکرة المعاصرین (کتاب): 637
تذییل تاریخ نگارستان (کتب): 73، 106
ترابی: 280
ترانه‌های روستائی گیلک (کتاب): 555، 567
ترانه‌های شمال (کتاب): 605
ترانه‌های گیلکی (دفتر شعر): 517، 541، 578
تربیت، دکتر اسمعیل خان: 649
تربیت، میرزا علی محمد: 121، 128، 129، 138، 146، 150، 155، 161، 171، 172، 175، 182، 248، 649، 701
ص: 764
ترجمه البلدان (کتاب): 31، 41
ترجمه التذکرة الغرویه (کتاب): 719
ترجمه الغدیر (کتاب): 713
ترجمه الفرق بین الفرق (کتاب): 276
ترجمه تتمه صوان الحکمه (کتاب): 674
ترجمه کلیله و دمنه (کتاب): 705
ترزل: 336
ترشیز: 640
ترقی، بیژن: 687
ترک: 38، 71، 101، 103
ترکان خاتون: 465
ترکستان: 31، 204، 228، 636، 720
ترکستان‌نامه (کتاب): 714
ترکش‌دوز، یوسف: 279
ترکمانان: 32، 57، 99
ترکمانچای: 106، 107
ترکمانیه: 107
ترکمن، ایل: 182
ترکیه: 130، 141، 203، 337، 642، 657، 672، 674
ترمینولوژی حقوق (کتاب): 698
تروتسکی: 117، 215، 219
تروفکه: 674
تزوک جهانگیری (کتاب): 650
تسبیحی، محمد حسین: 627، 674، 676، 679، 682
تسویه حقوق (کتاب): 703
تشبیهی، علی اکبر: 278
تشریح و کالبدگشائی جانوران بی‌مهره (کتاب):
697
تشکیلات ورژ تبریز: 129
تعلیقات منهج المقال فی علم الرجال (رساله):
719
تعلیق (کتاب شعر): 606
تغذیه و واکنشهای روانی (کتاب): 698
تغلق‌نامه، مثنوی: 640
تفتازانی، سعد الدین: 698
تفرش: 669، 715
تفسیر اسمی (کتاب): 637
تفسیر المحقق لمؤلفة المحقق (کتاب): 719
تفسیر سوره یوسف (کتاب): 704، 705
تفسیر قرآن مجید (کتاب): 49، 270، 712
تفسیری بر بیگانه کامو (کتاب): 711
تفسیری بر سرخ و سیاه استاندال (کتاب): 711
تفسیری بر غثیان سارتر (کتاب): 711
تفلیس: 69، 105، 122، 124، 133، 182، 183، 192، 521، 710، 713
تقریرات آخوند خراسانی (کتاب): 721
تقریرات فقهی و اصولی (کتاب): 645
تقلید الاعلم (کتاب): 645
تقوی، دکتر مهدی: 712
تقوی، نصر الله: 175، 678
تقوی تکیار، محمود: 595
تقویم البلدان (کتاب): 58
تقی‌پور، ذبیح الله (شوریده گیلانی): 577
تقی خان: 102، 247
تقی‌زاده، سید حسن: 121، 122، 129، 130، 152، 175، 253، 673
تقی‌زاده، محمد: 518
تقی‌زاده میلانی، حسن: 697
تکامل (کتاب): 692
تکمله تاریخ طبری (کتاب): 658
تکه‌لو، ایل: 88، 242
تکین: 638
تکیه مستوفی: 194
تگره خونی: 380
تلاش برای زندگی (کتاب): 697
تمدن ایران ساسانی (کتاب): 702
تمدنهای اولیه (کتاب): 18، 31
تمدن هخامنشی (کتاب): 25
تمسک نجات (کتاب): 639
تمیجان: 65، 67، 99
تمیشه: 42
تمیشه (کتاب شعر): 606
تمییز مشترکات الرجال (کتاب): 653
تن آدمی (کتاب): 692
تناسخیه: 277
تنده‌بین: 464
تنکابن: 68، 78، 92، 96، 97، 118، 136، 139، 189، 190، 197، 198، 224، 229، 230، 246، 248، 259، 260، 286، 624، 667، 668
تنکابنی، اسفندیار: 630
تنکابنی، میرزا طاهر: 184، 233، 249
تنکابنی، میرزا محمد: 652
تنوخی، محسن بن علی: 627
تنیان: 92، 243، 311، 373، 381
تواریخ (کتاب): 32
تواین، مارک: 714
توتکابن: 379، 382، 383، 461، 463
توحیدی‌پور، مهدی: 658، 660
تور: 30
تورات (کتاب): 20، 694
توران: 266، 648
تورپ، کیت: 470
تورج: 520
تورنتو: 598، 725
تورنگ تپه: 24
توزون: 682
توسه کله: 200
توکلی، فریده: 616
توکیو: 699
تولستوی، لئون: 714
تولم: 65، 67، 74، 92، 202، 254، 255، 285، 287، 296، 667
تولمی، سید جلال: 201
تولمی، سید محمد: 234، 236
تولمی، عبد الله: 74
تولمی، علی خان: 655
تومانیانس: 143
تونس: 707
تویسرکان: 177
تهذیب تفتازانی (کتاب): 698
تهران: 19، 21، 23، 24، 25، 27، 28، 29، 30، 31، 35، 40، 41، 42، 43، 44، 45، 46، 48، 49، 51، 52، 53، 56، 58، 59، 68، 69، 73، 74، 75، 76، 78، 81، 82، 83، 84، 85، 88، 89، 91، 95، 96، 97، 99، 100، 101، 102، 103، 104، 105، 106، 109، 112، 113، 115، 116، 121،
ص: 765
122، 123، 124، 125، 126، 128، 130، 131، 132، 134، 136، 138، 139، 140، 141، 143، 144، 145، 146، 147، 148، 149، 151، 152، 153، 154، 155، 157، 158، 159، 160، 161، 162، 163، 164، 165، 166، 168، 169، 170، 171، 172، 173، 174، 176، 177، 179، 180، 182، 189، 192، 196، 200، 201، 203، 204، 206، 207، 211، 212، 213، 214، 220، 221، 225، 228، 229، 233، 235، 237، 240، 249، 252، 253، 254، 256، 259، 260، 263، 265، 266، 267، 269، 271، 272، 273، 275، 276، 278، 280، 281، 288، 291، 300، 301، 302، 306، 307، 319، 332، 384، 426، 436، 439، 440، 441، 442، 443، 451، 453، 454، 464، 465، 466، 476، 505، 506، 507، 509، 511، 512، 516، 517، 520، 521، 522، 528، 534، 541، 544، 546، 547، 549، 552، 553، 555، 567، 572، 573، 574، 578، 580، 598، 599، 601، 602، 604، 606، 607، 609، 610، 613، 615، 618، 625، 627، 628، 629، 631، 632، 638، 640، 641، 642، 643، 644، 647، 649، 650، 653، 654، 655، 658، 662، 663، 665، 666، 667، 669، 674، 675، 678، 679، 683، 686، 687، 688، 690، 691، 692، 693، 694، 697، 699، 700، 701، 702، 704، 707، 709، 710، 715، 716، 717، 719، 721، 725، 732، 746
تهرانی، جلال الدین: 627
تهرانی، شیخ محمد حسین: 724
تهرانی، غلام حسین: 153
تهمتن، نور محمد خان: 257
تیبارنی: 26
تی‌تی پریزاد: 734
تی‌تی خانم: 641
تی‌تی کاروانسرا: 466، 467
تیرباز (تیریباذ): 29، 33
تیرداذ: 44
تیزابی، هوشنگ: 112، 256
تیسفون: 56
تیمور تاش: 195، 201، 443
تیهو، سیف الله: 261
ث
ثابت‌کار، مرضیه: 617
ثار الهی، میر احمد (ثاری): 569
ثعالبی، ابو منصور: 33، 55
ثقفی، عبد الحسین خان: 233، 237
ثقفی، فتحعلی خان: 203، 219
ثمرة الفؤاد (کتاب): 651، 666
ثنائی لاهیجانی، مولانا: 634
ثنائی مشهدی، خواجه حسین: 625
ج
جاباریتیزه گرجی، میشا: 133
جابر بن هارون: 45، 240، 241، 269
جاپلقی، محمد شفیع: 652
جاجرود: 457
جاده شاه عباسی: 466
جاده نادری: 466
جارودیه: 272، 273
جالوت: 577
جام احمدی (کتاب): 576
جاماسب: 37
جام جم (کتاب): 637
جامع التواریخ (کتاب): 59، 60، 64، 65
جامع التواریخ رشیدی (کتاب): 705
جامع الحکمتین (کتاب): 723
جامعه الحیوانات (کتاب): 582
جامعه بزرگ شرق (کتاب): 703
جامعه دهقانی اشکور (کتاب): 553
جامعه دهقانی در ایران (کتاب): 700
جامعه‌شناسی ده در ایران (کتاب): 700
جامعه‌شناسی روستائی ایران (کتاب): 700
جامی، عبد الرحمن: 658، 660
جانورشناسی (کتاب): 692
جاودان صغیر (کتاب): 277
جاودان کبیر (کتاب): 277
جاودانه سید اشرف الدین گیلانی (کتاب): 134، 135
جاویدان‌نامه (کتاب): 276
جبر و اختیار (کتاب): 713
جبر و تفویض (کتاب): 683
جبل: 57، 72
جراح‌زاده، منوچهر (قلندر): 518، 584، 595
جراحی در ساقه مغز و بطن سوم و اطراف آن دو (کتاب): 708
جراحی قاعده مغز (کتاب): 708
جراحی کلیووس (کتاب): 708
جراحی منطقه زین ترکی و سینوسهای پیرامون بینی (کتاب): 708
جراحی مننژیم قاعده مغز (کتاب): 708
جرأت گیلانی، میر محمد هاشم: 634، 635
جرجان: 24، 42، 44، 270، 626، 664، 665
جرجانی، ابو الهیثم احمد: 723
جرجانی، سید اسماعیل: 671، 674
جرجانی، مطرف بن محمد: 627
جرج تاون: 710
جزنی، بیژن: 114، 117
جزیره خارک در دوره استیلای نفت (کتاب):
700
جستان: 44، 46، 270
جستان بن ابراهیم: 55
جستان بن مرزبان: 50
جستان بن وهسودان: 48، 50، 51، 52، 53
جستانیان: 44، 48، 49، 50، 52، 53، 58، 270، 627
جشم‌رود: 47
جشن ناپیدا (کتاب شعر): 603
جشن‌نامه پروین (کتاب): 705
جشنهای ایران باستان (کتاب): 571
جعفر بن رستم: 45
جعفر خان زند: 675، 676
جعفر قلی خان: 104، 105
جعفر قلی خان سردار بهادر: 178
ص: 766
جعفری: 119
جعفری، مهندس عباس: 454
جعفری بیک: 57
جعفری چینی جانی، محمد: 118
جعفری لنگرودی، دکتر محمد جعفر: 698
جغرافیای تاریخی ایران (کتاب): 25، 284
جغرافیای کم‌رشدی (کتاب): 708
جغرافیای گیلان (کتاب): 258، 586، 724
جفرسون: 690
جفرودی، اسماعیل: 445
جفرودی، دکتر ابراهیم (طبیب): 569
جفرودی، شاپور: 520
جلال الدوله دیلمی: 56، 57، 684
جلال الدین حسن: 63
جلال الممالک: 139
جلال بیک: 257
جلایر: 99
جلاء الخاطر (کتاب): 657
جلفا: 133
جلوه، دکتر هادی: 571، 637، 654
جلوه، میرزا بو الحسن: 654
جمال‌آباد: 194
جمال الدین علی: 646، 647
جمال الصالحین (کتاب): 675
جمال بیگ: 101
جمال‌زاده، محمد علی: 514
جمال سیاه: 111، 204
جمشید بیگ: 84
جمشید خان: 77، 80، 85، 651
جمشید سلطان: 473
جمشیدنامه (کتاب): 76
جمعه‌بازار شاندرمن: 470
جمعه‌بازار صومعه‌سرا: 220، 235، 455
جمعیت آزاد ایران: 706
جمعیت اکتورال آزاد: 706
جمعیت انقلاب سرخ ایران: 210
جمعیت ترقی ایران: 706
جمعیت ژون‌ترک (ترک جوان): 189
جمعیت شیروخورشید تالش: 474
جمعیت نشر فرهنگ گیلان: 711
جمهوری آذربایجان: 337، 370، 380، 451، 462، 470، 475
جمهوری اسلامی ایران: 263، 443
جمهوری شورائی ایران: 210، 732
جناح الدوله حسین: 274
جنایتی در گابون (کتاب): 714
جنبش حروفیه و نهضت پسیخانیان (کتاب):
277، 278
جنبه‌های نوین اعصاب محیطی (کتاب): 708
جنتی عطائی، دکتر ابو القاسم: 721
جنگ ایران و عراق (کتاب): 724
جنگل، روزنامه: 185، 192، 521، 573، 713
جنگل و جنازه (کتاب): 605
جنگلی، اسماعیل: 185، 188، 205، 206، 216، 233
جنگنامه حضرت سید جلال الدین اشرف (کتاب):
705
جوامع الحکایات فی لوامع الروایات (کتاب):
721، 722، 723
جواهر الرحمان (کتاب): 657
جواهر الفقه (کتاب): 705
جواهر دشت: 197، 257، 379، 460، 616
جواهرده (جوارده): 197، 546، 549
جواهری، محمد علی (رواهیچ): 598
جوت شاهمراد گیلوائی: 245، 246
جوخوشا، علاء الدین: 628
جودت، حسین: 183، 192، 210، 596
جودی، محمد: 570
جورجیا: 690
جوزجان: 272
جوکندان: 376، 380، 455
جوهر حبشی: 642
جوهرة الکمال (کتاب): 657
جوینی، عطا ملک: 58، 59، 60، 62، 63، 64
جهاد اکبر، روزنامه: 148
جهان از چه ساخته شده است (کتاب): 692
جهان چگونه آغاز شد (کتاب): 692
جهان در سراشیبی سقوط (کتاب): 692
جهان سوم چگونه غارت می‌شود (کتاب): 703
جهانشاه ترکمان: 72
جهانگیر، نور الدین محمد: 663
جهانگیر پادشاه: 640، 650
جهانگیر شاه گورکانی، نور الدین محمد: 93
جهانگیرنامه (کتاب): 93
جیحون (آمودریا): 39، 63، 268، 285، 660
جیرکوچه رشت: 654
جیرکول: 379، 380، 381، 382
جیلاس، میلوان: 702
جیلانی، قاسم: 676
جیلانی، حاج شیخ یوسف: 113
جیل بن ماسل بن آشور: 23
جیله ده: 380
چ
چابکسر: 259، 291، 297، 298، 308، 311، 370، 372، 430، 444، 460، 476، 477
چابکسر، رود: 370، 730
چاپارخانه: 162
چاپخانه حیدری: 629
چاپ خوشه: 130
چاپ رامین: 732
چارتاری (استاد زیتون): 655
چاف: 475
چاف‌جیر: 262
چاکان: 669
چاکرود: 382
چالشم: 381
چالوس: 18، 31، 43، 44، 45، 49، 51، 259، 260، 270
چاله‌سری: 382
چاوشلو، جعفر سلطان: 80
چاوشلو، محمد شریف خان: 80
چاوشلو، مهدی قلی خان: 81
چپاول (کتاب): 703
چپک، سلطان ابو سعید: 95، 245
چپک، طایفه: 88، 92، 242، 243، 244،
ص: 767
246
چپک چکه: 261
چپکیه: 242
چخو: 131
چخوف، انتوان: 714
چراغعلی: 257
چراغی، رحیم: 518، 519
چراکوه: 383
چرچیل، جرج: 128، 137، 141، 142، 172، 173، 248
چرکس: 76، 93
چروده: 371، 380
چشم‌انداز (کتاب شعر): 591
چشمه آب گاز سنگرود: 458
چکسلواکی: 702
چکیده زیج جامع (کتاب): 673
چلابی، کیا افراسیاب (چلبی): 67، 241، 699
چلکاسر: 382
چلمه‌رود: 619
چلنگر، هفته‌نامه: 522، 564، 565
چلنگریان: 223
چله‌خانه، محله: 208
چلیابین: 193
چلیپانلو قراچه داغی، رحیم خان: 649
چمارسرا: 194، 647
چمخاله: 475، 478، 530، 532
چم‌لر: 380
چمنی، سید جلال: 111، 112، 213، 236، 256
چموش‌نامه (کتاب): 516
چنار رودخان: 381
چند برگ از یلدا (کتاب شعر): 600
چند تاریخچه (کتاب): 123، 129، 149
چنگیز: 63، 64، 65
چنه‌سر: 255
چوبر: 287، 296، 379، 380، 381
چوب و عاج (کتاب): 589
چوره هونی: 462
چوشل: 259
چوکا: 376، 389
چولاب: 534، 610
چومثقالی، مشهدی علی شاه: 185، 191
چومسکی، نوآم: 707
چونچنان: 262
چهارباغ (کتاب): 625
چهارده: 382
چهارده ماه در خارک (یادداشتهای روزانه زندانی، کتاب): 714
چهاردهی، قنبر: 259، 260
چهار دیوان (کتاب): 534، 610
چهارشنبه بازار رضوانشهر: 470
چهار فریضه: 285، 295
چهارمحال و بختیاری: 302، 307
چهارمقاله (کتاب): 671، 674، 704، 721، 722، 723
چهره طبیعت (کتاب شعر): 591
چهل تکه (کتاب): 587
چهل‌داستان (کتاب): 522
چهل ستون: 153
چیچرین: 214، 215
چیزها (کتاب): 707
چین: 31، 72، 117، 467، 673، 702
چینی‌جان: 262
ح
حاتم بیگ اعتماد الدوله: 89، 90
حاج سیاح: 441
حاج سید حسین آقا: 146
حاج سید رضی: 143
حاج شیخ رضا: 146
حاج محمد آقای تبریزی: 140
حاج محمد باقر: 644
حاج میرزا ابراهیم خان: 700
حاج میرزا عبد الوهاب: 700
حاجی احمد: 152
حاجی‌بابا- آقابابا
حاجی جمال فومنی: 101، 102، 103
حاجی خان کلانتری: 706
حاجی خلیفه: 672
حاجی داود: 693
حاجی ده: 382
حاجی شفیع: 102
حاجی شیخ حسن: 140
حاجی شیخ حسنی: 142، 201
حاجی شیخ محمد حسن: 225
حاجی شیرکیا: 382
حاجی صفی: 102
حاجی علی خان: 235
حاجی گول (منظومه): 577
حاجی میرزا آقاسی: 106، 107، 108
حاجی میرزا ابو الحسن: 201
حاجی میرزا خلیل: 140، 143
حاجی میرزا محمد رضا: 140
حاجی میرزا محمود: 143
حاجی میرزا موسی خان میرپنج: 150، 155، 161، 163
حاجی میرزا یوسف خان: 143
حاشیه بر الهیات شفا (کتاب): 637
حاشیه بر امور عامه (کتاب): 637
حاشیه بر حاشیه اشارات خواجه نصیر الدین طوسی (کتاب): 664
حاشیه بر حاشیه خفری بر الهیات شرح تجرید (کتاب): 664
حاشیه بر حاشیه ملا عبد الله یزدی بر تهذیب المنطق (کتاب): 664
حاشیه بر رسائل (کتاب): 699
حاشیه بر ریاض المسائل (کتاب): 719
حاشیه بر فصوص الحکم (کتاب): 686
حاشیه بر کفایه (کتاب): 699، 721
حاشیه بر مکاسب (کتاب): 645، 691، 699
حاشیه بر هیئت و شرح تشریح الافلاک (کتاب):
719
حاشیه جواهر و اعراض شرح تجرید قوشچی (کتاب): 664
حاشیه علی الحاشیه فی المنطق (کتاب): 698
حاشیه وافی (کتاب): 675
حاصل مصدر (کتاب): 723
حافظ، خواجه شمس الدین: 179، 600، 702
حافظ ابرو، شهاب الدین: 65، 66، 67، 69
ص: 768
حافظ باباجان عودی: 678
حافظ شیرین‌سخن (کتاب): 722
حاکی، عباس: 517، 570
حاکمی، علی: 699
حالت، ابو القاسم: 36
حامد الملک: 179[1299]
کتاب گیلان ؛ ج2 ؛ ص768
شه: 36، 687
حبل المتین، روزنامه: 142
حبیب السیر- تاریخ حبیب السیر
حبیبی، دکتر بهروز: 23
حجاج بن یوسف: 41، 42
حجت الاسلام شفتی: 623، 645، 652، 653، 683
حدوث العالم (کتاب): 664
حدود العالم من المشرق الی المغرب (کتاب): 18، 30
حدیث سعدی (کتاب): 709، 580
حدیدی، محمد تقی: 699
حدیقة الحقیقه (کتاب): 704
حرشی، سعید: 50
حر عاملی: 651
حرفهای همسایه (کتاب): 716
حروفیه: 274، 276، 277
حزب اتفاق: 184، 187، 249
حزب بلشویک: 132، 252
حزب ترقی: 184، 187، 249
حزب توده: 114، 115، 116، 259، 260، 701
حزب جنگل: 113، 114، 115، 116، 260، 720
حزب جوانان ترک (اتحاد و ترقی): 129
حزب داشناک (داشناکسوتیون): 129، 130، 131
حزب سوسیال دموکرات باکو: 157
حزب سوسیال دموکرات روسیه: 133، 144
حزب سوسیال دموکرات قفقاز: 125، 133
حزب عدالت باکو: 208، 212، 251
حزب کشاورز: 260
حزب میهن: 113
حزین لاهیجی، محمد علی: 563، 623، 634، 636، 637، 647، 686
حسابداری دوبل (کتاب): 710
حسابی، سید عبد الحسین: 234، 235
حسابی، محمد: 570، 699
حسام، شیخ هادی: 118
حسام، کاس‌آقا: 233، 238
حسام الاسلام دانش، حسن: 201، 254، 571، 596، 637
حسام الدوله تاش، ابو العباس: 664
حسام الدین چپک‌وند، علی: 630
حسام السلطنه: 654
حسان بن نوح: 48
حسن‌آباد: 166، 167، 237
حسن بن بویه (رکن الدوله): 52، 53، 56، 638، 658، 671، 677، 679
حسن بن زید: 40، 44، 45، 46، 47، 50، 58، 240، 241، 268، 269، 683
حسن بن فیروزان: 48، 49، 51، 638، 676، 677
حسن بن قاسم (داعی صغیر): 49، 51، 52، 626، 676
حسن بن محمد بن کارکیا: 62
حسن بیک: 160
حسن پاشا بیگلربیگی: 82، 85
حسن پوراصیل، غفور: 117
حسن خان: 189
حسن خیاط: 191
حسن‌رود: 222، 453، 571
حسن‌زاده، محسن (ساحر لیله‌کوهی): 574
حسن زمینی: 22
حسن صباح (کتاب): 714
حسن کیاده- بندر کیاشهر
حسنلو: 21، 699
حسنی، عبد الحی بن فخر الدین: 625
حسین الشاعر: 52
حسین الموسوی: 127
حسین بن قاسم: 271
حسینجانی، ابو القاسم: 583
حسین‌زاده، بهمن: 520
حسین‌زاده، محمد علی: 518
حسین‌زاده، میرزا محمد: 144
حسین‌زاده درجزی: 234
حسینعلی خان: 254، 649
حسین کوه: 381
حسینی، سید اشرف الدین (نسیم شمال): 125، 134، 135، 155، 564
حسینی، سید مرتضی: 245، 633
حسینی، مصطفی بن المرتضی (میر وحید): 633
حسینی دیوشلی، سید کاظم: 444
حسینی رودباری، اسد الله: 699
حشمت‌آباد: 382
حشمت‌رود: 573
حصارک: 161، 162، 163
حضرت آدم: 127
حضرت محمد (ص): 151، 201، 273، 278، 280، 281، 520، 521، 572، 614
حضرت مریم: 613
حضرت موسی: 36، 201
حقایق اسلام (کتاب): 579
حقوق اسلام (کتاب): 698
حقوق اموال (کتاب): 698
حقوق تعهدات (کتاب): 698
حقوق ثبت (کتاب): 698
حقوق کیفری در اسلام (کتاب): 719
حقوق مدنی زوجین در زمان زناشوئی دائم از نظر قرآن (کتاب): 719
حقی‌پور، رحمت: 596
حقیقی، محمد حسین (طاهر غزال): 580
حکاک، آقامیر: 524، 526
حکمت، علی اصغر: 277، 630، 683، 688، 714
حکومت فرد (کتاب): 575
حکیم اسماعیل: 686
حکیم بقراط، میرزا عبد الله: 648
حکیم تاج الدین حسین: 662
حکیم حاذق، کمال الدین: 639
حکیم شفائی: 663
حکیم علی گیلانی: 663
حکیم لطف الله: 624
حکیم همام الدین: 624، 665
ص: 769
حکیمی، ابراهیم (حکیم الملک): 115، 160، 162، 175
حکیمی، حاجی میرزا محمد رضا: 191
حکیمی، میرزا رضا (ابو المله): 142
حلاج، حسین بن منصور: 646
حلاج (کتاب): 613
حلب: 274، 693
حل برخی مسائل مکانیک مایعات (کتاب): 717
حلوان: 56، 57، 67
حلیمه‌جان: 382
حماسه تنهائی (کتاب): 618
حماسه یپرم (کتاب): 129، 130
حمد الله مستوفی، ابو بکر: 23، 44، 54، 58، 65، 273، 516، 628، 638، 660، 665، 678
حمدانیان: 52
حمزه اصفهانی: 625، 627، 628
حمزه بیک: 635
حمص: 274
حمورابی: 426
حمویة بن علی: 676
حنبلی: 274
حواشی بر شرح حکمت الاشراق (کتاب): 637
حوزه علمیه قم: 549
حویزه: 86
حیات و انرژی (کتاب): 692
حیات یحیی (کتاب): 221
حیاتی گیلانی، کمال الدین: 625، 639، 640
حیان النبطی: 42
حیدر: 110، 111، 258، 259
حیدرآباد: 511، 625، 642، 674، 684، 694
حیدر سلطان قویله حصار: 96، 245، 246
حیدر عمو اوغلی: 223، 228، 232، 233، 252
حیدر میرزا: 81
حیدری، میرزا احمد خان: 223
حیدری پورامینی، اصغر: 520
حیدری‌نیا، بهمن: 445
حیران، گردنه: 380، 451، 462، 475
حیران رشتی، میرزا عبد الرسول: 640، 641
خ
خادم، حسین: 50
خارش (کتاب): 547
خازم بن خزیمه: 43
خاص کول: 383
خاطرات (دیوان): 577
خاطرات آدولف آیشمن (کتاب): 720
خاطرات بوریس باژانف (کتاب): 702
خاطرات زندگی و وقایع جنگ جهانی اول (کتاب): 697
خاطرات صدر الاشراف (کتاب): 203
خاطرات و اسناد ناصر دفتر روائی (کتاب): 219
خاطرات و سفرنامه مسیو ب نیکیتن (کتاب):
506
خاطره‌های جنگ دوم جهانی (کتاب): 714
خاقانی، افضل الدین بدیل: 31، 676، 689، 705
خاکستر و بانو (کتاب شعر): 603
خالاتیان، هرایر: 129
خالق‌دوست، مریم: 518
خالقی، ضیاء الدین: 597
خالو قربان: 188، 197، 200، 201، 203، 207، 216، 220، 224، 226، 228، 229، 233، 234، 236، 251، 252، 720
خالو قنبر: 205
خالو مراد: 205، 236
خان احمد خان: 72، 75، 76، 77، 78، 79، 80، 81، 82، 83، 84، 85، 86، 87، 88، 91، 92، 241، 242، 244، 245، 282، 624، 630، 635، 641، 642، 655، 662، 665، 667، 686
خانبلی: 646
خانقاه نوریه: 628، 629
خانلری، دکتر پرویز: 506، 507، 512، 598
خانلری، دکتر زهرا: 674
خانوف، آوتور: 702
خانه ابریشمی: 344، 346
خانه اسدیان: 344، 346
خانه امام جمعه: 345
خانه جهانسوز: 344، 345، 346
خانه دریابیگی: 345، 346
خانه رحمت سمیعی: 344، 346
خانه عطائی: 344
خانه فلزی (کتاب): 605
خانه قدیری: 345
خانه معتمد: 344، 346
خانه منجم‌باشی: 346
خانه‌های آسیاب: 380
خانه‌های شنی و کومه‌های کور (کتاب شعر):
595
خاورمیانه: 20
خبرگزاری پارس: 732
خداجو، علی: 518، 596
خدادوست، احمد: 518
خداوند محمد ملحد: 669
خدایاری، محمد حسین: 518، 570
خدایان تشنه‌اند (کتاب): 711
خدول: 380
خدیو گیلانی، میرزا مهدی: 642
خدیوی، مهین: 617
خرارود: 381
خراسان: 28، 38، 40، 41، 42، 46، 47، 51، 54، 55، 61، 62، 69، 71، 77، 78، 84، 87، 90، 91، 94، 99، 104، 160، 268، 272، 274، 275، 301، 306، 307، 329، 465، 476، 516، 523، 525، 573، 624، 627، 638، 640، 663، 664، 676، 677، 679، 680، 681
خراسان، روزنامه: 148
خراسانی، آیت الله ملا کاظم: 159، 691
خراسانی، مولانا محمد باقر: 674
خراط محله: 255
خرجرد: 516
خرده اوستا (کتاب): 696
خرزان: 150، 151
خرفکام: 651
خرمشاه (کتاب): 693، 696
ص: 770
خرم‌لات: 74
خزر: 18، 19، 20، 21، 22، 24، 25، 26، 28، 29، 30، 35، 39، 40، 42، 47، 48، 49، 59، 60، 62، 65، 97، 98، 100، 101، 105، 106، 107، 108، 123، 176، 192، 204، 207، 213، 214، 240، 268، 271، 283، 284، 309، 370، 372، 378، 452، 453، 454، 456، 472، 473، 505، 506، 513، 534، 578، 598، 697
خزرویلا، مهمانخانه: 477
خسروپرویز: 36، 37
خسرو خان: 185
خسرو خان گرجی: 652
خسرو دوم: 28
خسرو شاه: 52
خسروفیروز بن جستان: 49، 51، 52
خسروی، دکتر خسرو: 699، 700، 740، 741
خشایار شاه: 25، 29، 32، 284
خشت پل لاهیجان: 466
خشک اسطلخ: 262
خشکبیجار: 59، 260، 261، 291، 295، 297، 308، 311، 430، 470، 683
خشم: 24
خشم شاعر (کتاب شعر): 616
خصیب دشت: 381
خطبه‌سرا: 376، 380
خطیب، سید عبد المجید: 182
خطیبان: 255
خطیب بغدادی، احمد: 685
خفری، محمد بن احمد: 664
خلاصة الاشعار و زبدة الافکار (کتاب): 634
خلاصة التواریخ (کتاب): 655
خلاصة الحساب (کتاب): 647
خلاصة السیر (کتاب): 96، 244، 245، 246
خلخال: 25، 73، 76، 99، 110، 219، 237، 252، 282، 379، 380، 635، 667
خلخالی: 181، 182، 225
خلخالی، سید رفیع: 132
خلخالی، سید عبد الرحیم: 141، 150، 693
خلخالی، علی: 204
خلشکوه: 383
خلعتبری، عبد الصمد: 156، 159، 163، 168، 169، 177
خلعتبری، محمد ولی خان (سپهسالار): 109، 121، 128، 131، 134، 135، 136، 137، 139، 140، 141، 142، 143، 144، 145، 146، 147، 148، 149، 150، 151، 152، 155، 156، 157، 159، 161، 162، 165، 166، 167، 168، 169، 171، 172، 174، 175، 176، 177، 178، 189، 191، 194، 197، 229، 248، 258، 701
خلف تبریزی، محمد حسین: 509، 510، 511، 722
خلیج فارس: 19، 20، 21، 35، 39، 285، 697
خلیف‌آباد: 436
خلیلان، محمد: 646
خلیلی، عباس: 42، 46، 47، 48، 52
خمام: 220، 221، 222، 252، 260، 287، 289، 290، 291، 295، 297، 308، 311، 470، 710
خمامی، حاج ملا محمد: 127، 128، 135، 139
خمامی، حاجی ملا حسن: 693
خمامی، محمد علی (گیلک): 210، 233، 235، 237، 251
خمامی، مسعود: 518
خمامی‌زاده، جعفر: 465، 631، 670، 678، 700، 711
خمیران: 260
خنجی، لطفعلی: 192
خندیله پشت (کتاب): 517
خوآرن: 24
خواجوی، رضا: 234
خواجه حسام الدین: 91
خواجه سلطان محمود: 91
خواجه فصیح لاهیجانی: 92، 93
خواجه مسیح: 82، 89
خواجه میری، حجّت (خواجه رشتی): 518
خواجه نصیر الدین طوسی: 60، 64
خواجه نظام الملک: 626، 627، 628، 666
خوارج: 42
خوارج (کتاب): 689
خوارزم: 28، 57، 71
خوارزمشاه، انوشتکین: 676
خوارزمی، ابو بکر محمد: 691
خواص الفاتحه (کتاب): 657
خواندمیر، غیاث الدین: 40، 41، 66، 647، 653، 660، 665
خوانسار: 675
خوانساری، سید حسین: 644
خوانساری، محمد باقر: 652
خوانساری، ملا علی اکبر: 652، 724
خواهر امام، مسجد: 253
خوب نظر، محمد حسین: 445
خودزکو، الکساندر: 23، 29، 30، 284، 285، 286، 505، 708، 717
خورشید، اسپهبد: 42
خورشید بر بام شرف (کتاب شعر): 610
خورشیدی، ابراهیم: 518
خورشیدی، محسن: 518، 597
خورگام: 295
خورگامی، شیخ ابو القاسم: 443
خورگامی، میرزا باقر (رسا): 443
خورگان: 266
خورنی، موسی: 702
خوروان: 150
خوروش دیلمانی، علی: 571
خوروین: 699
خورهشتی، مصطفی خان: 152
خورهه: 699
خوری‌سو: 651
خوزستان: 55، 56، 60، 86، 97، 176، 241، 306، 307، 679
خوشابر: 295، 380
خوش‌اتکال، مهندس: 686
خوشتاریا: 215
خوش‌خانی: 691
خوشدل راد، رضا: 597
خوناچائی، پیر حسن: 635
ص: 771
خونینه‌های تاریخ دار المرز (کتاب): 529، 593
خوی: 75، 105
خویشتن‌دار لنگرودی، احمد: 518، 597
خیابانی، شیخ محمد: 213
خیال‌پروریها (کتاب): 707
خیام، عمر: 691، 695
خیامپور، دکتر عبد الرسول: 636، 656، 666، 667
خیام کیست؟ (کتاب): 698
خیر الدین، خلیل بن ابراهیم: 642
خیر الرجال (کتاب): 651
خیر الکلام، روزنامه: 124، 135
خیر النساء بیگم: 74، 76
خیرخواه، محمد رضا: 518
د
دائرة الفرائد (کتاب): 719
دائرة المعارف اسلام (کتاب): 274
دائرة المعارف العثمانیه: 625، 684
دائرة المعارف بزرگ اسلامی (کتاب): 679، 702
دائرة المعارف تشیع (کتاب): 652
دائرة المعارف حقوق تعهدات (کتاب): 698
دائرة المعارف دانش بشر (کتاب): 697
دائرة المعارف علوم اسلامی (کتاب): 698
دائرة المعارف فارسی (کتاب): 281، 658
دائرة المعارف لاروس- لاروس
دابویه: 38، 40، 41، 42
داتای گنج‌بخش (کتاب): 707
داداش‌زاده، باغ: 432
دادسرای رشت: 445
دادگاه انقلاب بندر انزلی: 477
دادگستری آستارا: 445
دادگستری بندر انزلی: 445
دارائی خانواده روگن (کتاب): 711
داراب‌نامه (کتاب): 31
داراشکوه: 657
دار الاضواء: 625
دار الحکومه رشت: 136، 137، 138، 139
دار السعاده: 685
دار الشورای ملی- مجلس شورای ملی
دار الطبع سرکار عالی: 642
دار الفنون تهران: 567، 689، 701، 721، 723
دار الکتاب اللبنانیه: 628
دار الکتب المصریه: 684
دار المعلمین بغداد: 697
دارستان: 461
دارسرا: 516
دار صادر: 628
دارک، هیوبرت: 628
دارکوه: 106
دارواجن: 383
داروخانه کارون رشت: 432
داروینیسم (کتاب): 692
داریا، روزنامه: 732
داریوش: 24، 28، 30، 32، 33
داریوش دوم: 28، 32
داریوش سوم: 27، 28، 29، 284
داستان رستم و سهراب (کتاب): 704
داستان فرود (کتاب): 704، 705
داشدار بیک: 635
داعی الاسلام، سید محمد علی: 266
داعی کبیر: 269
داغر، یوسف اسعد: 627، 682
داغستان: 100
دالگروکی، کنیاز: 107
داماش: 383
دامغان: 59، 180، 626، 638، 676، 677، 680
دانته: 281
داندامایف، م. آ: 266
دانش‌پژوه، خلیل: 571
دانش‌پژوه، محمد تقی: 628
دانشخواه، عباس: 445
دانشسرای عالی تهران: 567، 691، 697، 700، 703، 710، 712، 717، 721
دانشسرای مقدماتی رشت: 118، 697
دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز: 579
دانشکده ادبیات و علوم انسانی تهران: 578، 580، 704، 707، 708
دانشکده افسری: 573، 701، 717، 721
دانشکده الهیات تهران: 719
دانشکده پزشکی تبریز: 710
دانشکده پزشکی دانشگاه تهران: 546، 606، 707
دانشکده پزشکی رشت: 615
دانشکده حقوق و علوم سیاسی تهران: 692، 712، 724
دانشکده داروسازی تهران: 692، 705
دانشکده دامپزشکی تهران: 697
دانشکده طب مونیخ: 706
دانشکده علوم اجتماعی تهران: 700
دانشکده علوم اداری و مدیریت بازرگانی: 712
دانشکده علوم دانشگاه تهران: 723
دانشکده علوم دانشگاه اهواز: 697
دانشکده فنی دانشگاه تهران: 549، 700، 701، 717
دانشکده کشاورزی رشت: 528
دانشکده معقول و منقول تهران: 588، 688
دانشکده نیروی هوائی: 702
دانشکده هنرهای زیبای تهران: 709
دانشگاه آزاد اسلامی: 707، 724
دانشگاه آزاد برلین: 703
دانشگاه آیوا: 710
دانشگاه اشتوتگارت: 720
دانشگاه اصفهان: 612
دانشگاه اکسفورد: 699
دانشگاه الازهر: 184
دانشگاه الدنبورگ آلمان: 703
دانشگاه ام. آی. تی: 691، 702
دانشگاه ایلینویز: 690
دانشگاه ایندیانا: 692
دانشگاه برلین: 724
دانشگاه پاریس: 567، 690، 702، 707، 710، 712
دانشگاه پرتوالگره: 708
دانشگاه پلی‌تکنیک تهران: 717، 723
دانشگاه پلی‌تکنیک نیویورک: 702
ص: 772
دانشگاه پنسیلوانیا: 20، 690
دانشگاه پیتسبورگ: 710
دانشگاه تبریز: 575، 705، 724
دانشگاه تربیت معلم: 574، 710، 716
دانشگاه تهران: 319، 458، 546، 547، 549، 567، 572، 576، 581، 598، 603، 610، 618، 637، 674، 690، 691، 692، 694، 696، 700، 701، 702، 704، 705، 707، 709، 710، 712، 716، 721، 724
دانشگاه جرج تاون واشنگتن: 710
دانشگاه جفرسون: 690
دانشگاه جورجیا: 690
دانشگاه زوریخ: 707
دانشگاه سوربن: 700، 701، 702، 717، 721
دانشگاه سیراکیوز: 702
دانشگاه شاهد: 724
دانشگاه شهید بهشتی: 574
دانشگاه شیراز: 716، 717
دانشگاه صنعتی شریف: 717، 718، 724، 725
دانشگاه علوم پزشکی تهران: 547
دانشگاه علوم پزشکی گیلان: 437
دانشگاه فرانکفورت: 724
دانشگاه فردوسی مشهد: 691، 704، 708
دانشگاه فیلادلفیا: 283
دانشگاه کان: 701
دانشگاه کرمان: 705
دانشگاه کلرمن فران: 708
دانشگاه کلمبیا: 692، 702
دانشگاه کنکوردیا: 702
دانشگاه کیوتو: 673
دانشگاه گیلان: 432، 528، 574، 598، 705، 706
دانشگاه لندن: 690
دانشگاه ماینتس: 708
دانشگاه مدیسن: 724
دانشگاه مشهد: 591
دانشگاه مک‌گیل: 702
دانشگاه ملی ایران: 23، 613، 692، 712، 717، 718
دانشگاه مونپلیه: 697، 705
دانشگاه مونیخ: 699، 706
دانشگاه مینه‌سوتا: 724
دانشگاه نیس: 672
دانشگاه ویسکانسین: 672
دانشگاه ویسوبهارتی: 693
دانشگاه هاروارد: 690، 721
دانشگاه هامبورگ: 716
دانشگاه هانوور: 703، 724
دانشگاه هایدلبرگ: 706
دانشنامه حقوقی (کتاب): 698
دانشنامه علائی (کتاب): 721، 722، 723
دانشنامه عمومی (کتاب): 692
دانشور علوی، دکتر نور الله (مجاهد السلطان):
148
دانمارک: 702، 708
دانیل، گلین: 21
داودآباد: 262
داود خان، سلطان: 190
داودخانی (آذرخش): 518
داور، علی اکبر: 442، 711
داور و عدلیه (کتاب): 443
دایی نمایشی، میرزا محمد حسین خان: 714
دباجی حسام الدین فومنی: 643
دباس، احمد: 656
دبستان عنصری: 693
دبستان قاآنی: 709
دبستان مذاهب (کتاب): 277، 278، 279
دبیرستان البرز: 691، 692، 723
دبیرستان ایرانشهر: 702
دبیرستان شاهپور اهواز: 721
دبیرستان شاهپور رشت: 118، 119، 707
دبیرستان شرف: 717
دبیرستان نظام رشت: 533
دبیر سیاقی، دکتر محمد: 55، 647، 653، 660، 665
دجله: 29، 36
دختر دم بخت (کتاب): 711
دختر رشتی (کتاب شعر): 610
دختری از شرق (خاطرات بی‌نظیر بوتو، کتاب):
698
دخویه، میکائیل‌یان: 628
دران: 461
دربخانه رشت- دار الحکومه
دربکوشک، محله: 279
درب مسجد، محله: 475
دربند: 75، 97، 98، 100، 106، 380
در بهترین انتظار (کتاب شعر): 606
دربیک (دربیکه): 26
درتاج، حسین: 572
در جاده‌های سرخ شفق (کتاب شعر): 604
درر المعانی (کتاب): 657
در راه مکه (کتاب): 587
درست دین (دریست دین)- مزدکیان
در غرب خبری نیست (کتاب): 720
درفک (دلفک): 26، 67، 371، 382، 463، 464
درگز: 99، 144
درمانگاه بیمه‌های اجتماعی اسالم: 436
درمانگاه بیمه‌های اجتماعی بندر انزلی: 436
درمانگاه بیمه‌های اجتماعی بندر فرحناز: 436
درمانگاه بیمه‌های اجتماعی خلیف‌آباد: 436
درمانگاه بیمه‌های اجتماعی رشت: 436
درمانگاه بیمه‌های اجتماعی لاهیجان: 436
درمانگاه بیمه‌های اجتماعی لوشان: 436
درمانگاه بیمه‌های اجتماعی منجیل: 436
درمانگاه فرهنگیان رشت: 437
در متن پرتحرک تاریخ (کتاب): 591
در مهتابی دنیا (کتاب شعر): 603
دروازه بهجت‌آباد: 169[1300]
کتاب گیلان ؛ ج2 ؛ ص772
وازه شیر همدان: 680
دروازه قزوین: 169، 171
درویش، اسد الله خان: 249
درویش، سعد الله: 204، 205، 206، 211، 229، 230، 231
درویش، فضل الله: 255
درویش قلندر: 279
درویش کمالی: 280
درویش محمد: 686
ص: 773
دره دشت: 382
درة الاخبار و لمعة الانوار (کتاب): 674
درة التاج لغرة الدباج (کتاب): 65، 66
دریابن: 380
دریای خزر (کتاب): 700
دریای سیاه: 454
دریای عمان: 697
دریچه (کتاب شعر): 612
دزبن: 466
دزدرود: 381
دزدلات: 381
دژکوه: 64
دستگردی، وحید: 655، 664
دستور زبان گیلکی (کتاب): 506
دشت رود: 382
دشت گور: 61
دشت لوت: 699
دشتویل: 382
دشمنان (کتاب): 714
دعائی، فرامرز: 520
دعائی، محمد: 518
دفاع استالینگراد (کتاب): 580
دفتر روائی، ناصر: 219
دفراز: 382
دکتر حشمت: 184، 185، 187، 189، 194، 197، 198، 199، 208، 249، 250، 443، 573، 620
دکتر حشمت جنگلی (کتاب): 529، 593
دکن: 511، 634، 642، 674، 684، 685
دلائل القادریه (کتاب): 657
دلاواله، پیترو: 93، 94
دلخوش‌نواز، محمد جواد: 518، 572
دلخوش‌نواز، هاشم: 518، 572
دلدار و دلباخته (کتاب): 707
دلفی: 56
دلهای شکسته (کتاب شعر): 616
دلیر، احمد: 426
دلیران جانباز (کتاب): 682
دلیل المتحیرین و ارشاد المسترشدین (کتاب):
644
دمانکش، سید رضا: 518
دماوند: 42، 51، 677
دماوندی، اشرف خان: 106
دمتور: 625
دمورگان، ژاک: 18، 22، 283، 464
دمورگان، هانری: 464
دنبلی، شهباز: 103
دنسترویل، ژنرال: 109، 193، 194، 647
دنیکین، آنتوان ایوانویچ: 110، 204، 205، 207، 218، 231
دو: 266
دوانی، جلال الدین: 628
دوانی، حکیم ابو الفتح: 655
دوبرسکی (کتاب): 714
دوپلانول، گزاویه: 708
دوران کودکی (کتاب): 714
دورقی، احمد بن ابراهیم: 41
دورن، برنهارد: 505، 628، 651، 669، 678
دورنر، پیتر: 732
دوژورس، کارولینا ماریا: 714
دو ساقی‌نامه (کتاب): 639
دوست‌لات: 390
دوسلدورف: 725
دوشان‌تپه: 172
دوشل: 84
دوشنبه بازار کپورچال: 470
دوگاهه: 382
دوگل، شارل: 714
دولاب: 24، 172
دولت‌آبادی، یحیی: 221
دولتشاهی، دکتر طهماسب: 712
دولت نادر شاه افشار (کتاب): 101، 102، 246، 247
دولت و حکومت در ایران در دوره تسلط استعمار سرمایه‌داری (کتاب): 259، 703
دولفوس، اولویه: 708
دولو، محمد خان: 105
دولو، مصطفی خان: 104، 105
دولو، مهدی قلی خان: 105، 106
دولوی قاجار، رضا خان: 105
دوینگ، پروفسور: 707
دهباشی، علی: 629
دهخدا، علی اکبر: 36، 522، 564، 580، 637، 714، 721، 723
دهدار، محمود: 278
دهشال: 295، 470
دهقان، اسماعیل: 113، 573، 700، 718
دهقان، فریدون: 700
دهقانان توانگر (کتاب): 700
دهقانان تهیدست (کتاب): 700
دهقانان خرده‌پا (کتاب): 700
دهکده ساحلی: 468
دهلی: 694
دیاربکر: 658
دیارجان: 605
دیار ربیعه: 658
دیار نفت: 48
دیاکونوف، ا. م: 21، 25، 26، 27، 28، 29، 30، 284، 714
دیاله: 207
دیدرو: 707
دیده و اندیشه‌ها (کتاب): 703
دیده‌وری، غلامحسین: 432
دیزبن: 261
دیکانلو، ایل: 649
دیکتاتوری و توسعه سرمایه‌داری در ایران (کتاب): 732
دیلم: 22، 23، 24، 26، 27، 28، 31، 32، 35، 36، 37، 39، 40، 41، 45، 48، 50، 51، 53، 55، 56، 57، 58، 59، 60، 61، 65، 85، 99، 103، 240، 267، 268، 269، 270، 271، 274، 275، 284، 461، 516، 590، 623، 626، 630، 671، 679، 680
دیلمان: 22، 24، 31، 38، 41، 46، 47، 57، 58، 63، 65، 84، 96، 110، 197، 217، 225، 243، 246، 258، 268، 269، 270، 271، 273، 285، 287، 296، 370، 379،
ص: 774
381، 458، 461، 464، 467، 509، 543، 567، 605، 619، 626، 629، 631، 638، 658، 669، 676، 677، 680، 681، 683، 688، 728، 731
دیلم بن ضبه: 56
دیلمستان: 284، 507، 516
دیلمی، حسن: 643
دیلمی، دکتر: 432
دیلمی، علی: 235
دیلمی، غلامحسین: 260
دیلمی، کربلائی آقا حسین: 258
دیلمی، محمد بن حسن: 626، 628
دیلمیان (دیالمه): 26، 28، 30، 31، 39، 40، 41، 44، 47، 49
دیمابن: 460
دیناچال: 461، 468
دینداری دکانداری نیست (کتاب): 580، 709
دینشاه ایرانی: 693، 696
دینور: 57، 267، 681
دینوری، ابو حنیفه احمد بن داود: 36، 37
دینون: 33
دیوان اشعار عبد القادر گیلانی (کتاب): 657
دیوان پیر شرفشاه دولائی (کتاب): 517
دیوان جام احمدی (کتاب): 710
دیوان حزین لاهیجی (کتاب): 687
دیوانخانه رشت: 140
دیوان رضائی، حسن: 185، 188
دیوان سید حسن غزنوی (کتاب): 704، 705
دیوان شرفشاه دولائی (کتاب): 570
دیوان شعر ابو الفتح گیلانی (کتاب): 625
دیوان طلوعی (کتاب): 615
دیوان عارف قزوینی (کتاب): 183
دیوان عالی کشور: 442، 443
دیوان عدالت عظمی: 441
دیوان کامل ادیب الممالک فراهانی (کتاب):
650
دیوان مهیار دیلمی (کتاب): 684، 685
دیودور: 27
دیورش: 382
دیو سالار، میرزا علی خان (سالار فاتح): 146، 148، 149، 150، 151، 152، 153، 160، 161، 162، 163، 166، 167، 169، 170، 172، 177، 178، 182، 183، 184، 200، 248، 249، 266
دیوشل: 261، 700
دیوشلی، شعبان: 700
دیوشلی، محمد نصیر: 645
دیهیم، علی اکبر: 573
ذ
ذاکری، عبد الحسین: 573
ذخیره خوارزمشاهی (کتاب): 671، 674
ذره، سید ابو القاسم: 234، 235
ذو القدر، حسین بیگ: 74
ذو القدر، یولقلی بیگ: 76، 77، 78
ذهبیه: 637
ذیل جامع التواریخ رشیدی (کتاب): 66، 69
ر
رئوفی ماسوله، محمود: 599
رئیس التجار، محمد حسین (سفینه): 143
رئیس الواعظین، سید مهدی: 143
رائین، اسماعیل: 145، 158، 161، 162، 164، 184
رابینو، ه. ل: 45، 253، 254، 269، 285، 286، 336، 465، 466، 467، 470، 473، 475، 586، 627، 631، 651، 660، 668، 670، 678، 688، 700، 705، 719
راجعون: 382
راجه علی خان: 660
راجی لاهیجانی، حسن: 573
راحة الصدور و آیة السرور (کتاب): 61
رادار پشته: 375، 381، 385، 386، 387، 388، 390
رادباز قلعه‌ای، پرستو چلچله‌زاده، معمارباشی- افراشته، محمد علی
رادمنش، دکتر رضا: 114، 260، 701
رادمهر، احمد: 445
رادیو به زبان ساده (کتاب): 702
رادیو تهران: 520
راز آفرینش (کتاب): 702
راز بقای ایران در سخن فردوسی (کتاب): 698
راز بقای ایران در سخن مولوی (کتاب): 698
راز بقای ایران در سخن نظامی (کتاب): 698
رازندی، نجم الدین: 705
راز وراثت (کتاب): 692
رازی، ابو حاتم: 274
رازی، امین احمد: 655، 660، 665، 666، 670، 688
رازی، محمد بن زکریا: 52، 66
رازی، مهدی (ارفع الحکما): 143
رازین، استنکو: 97
راستارگویوا: 505، 506، 507، 514
راسکولنیکوف: 109، 204، 205، 206، 213، 214
راسل، برتراند: 575، 724
راسین: 714
راشدی، حسام الدین: 632
راغب، احمد علی: 518
رافع الخلاف (کتاب): 647
رافع بن هرثمه: 47، 50، 51
رامسر: 259، 260، 519، 549
رامهرمز: 680
رانکوه: 94، 99، 197، 258، 260، 285، 286، 466، 574، 621، 668، 669، 691
راولینسون، جورج: 25
راوندی، محمد بن علی: 61
راوندی، مرتضی: 262، 439، 440، 441
راه‌آهن سرتاسری ایران: 427
راه پشته، محله: 475
راهنمای دانش (کتاب): 571
راهیان حادثه (کتاب): 574
رایت، دنیس: 191
رباطکریم: 166
ربانی، عبد الحسین (فیض): 583
رجال دو هزار ساله گیلان (کتاب): 245، 586، 724
رجب‌زاده، کریم: 518، 597
ص: 775
رجب‌نیا، مسعود: 28، 35
رجبی‌پور، محمد رضا: 518
رحمان پورداود، ماشاء الله: 20
رحمان‌زاده: 444
رحمت‌آباد: 18، 22، 283، 285، 296، 463
رحمت‌آبادی، بیوک خان: 142
رحمت سمیعی، حسن: 432
رحمتی، رمضان (روستاتبار): 518
رحمدل شرفشادهی، غلامرضا: 518، 574
رحیم‌آباد: 257، 260، 291، 296، 297، 308، 311، 370، 379، 380، 381، 382، 383، 444، 460، 470، 624، 670، 730، 731، 737
رحیم خان: 148، 179
رحیم‌زاده: 144
رد بهائیت (کتاب): 699
رزکان: 166
رزم‌آرا، سپهبد علی: 117
رزه، رود: 461
رسائل متفرقه در هیئت از متقدمان و معاصران بیرونی: 674
رساله آیا قرآن ترجمه ناپذیر است؟: 719
رساله اثبات واجب: 686
رساله اصول اخلاق: 719
رساله امامت: 637
رساله‌ای در عالم مثال: 666
رساله باب هادی عشر: 678
رساله بر شرح هیاکل النور: 637
رساله تجرد نفس: 637
رساله تحقیق غنا: 637
رساله توجیه کلام قدمای مجوس: 637
رساله توفیق: 637
رساله حل شبه جذر اصم: 686
رساله در ابطال تناسخ و طبیعیون: 637
رساله در باب شراب و اوزان: 637
رساله در فلسفه اسلامی: 719
رساله در مدارج حروف: 637
رساله راجع به حیوانات شکاری: 637
رساله زین العابدین سراوانی: 649
رساله علم کلام: 719
رساله علم منطق و متدولوژی: 719
رساله علوم قرآنی: 719
رساله فی الابعاد و الاجرام: 674
رساله فی الحدیث: 637
رساله لوامع: 637
رساله مبانی فلسفه: 719
رساله معارف اسلامی: 719
رساله مقدمه تفسیر: 719
رسالة الصلوات: 657
رسالة الغفران: 281
رسالة الغوث: 657
رساله فی طرق الله: 657
رسایل در علم کلام (کتاب): 705
رستاق: 18
رستخیز، روزنامه: 693
رستم‌آباد: 104، 105، 148، 182، 225، 296، 379، 382، 383، 463
رستمدار: 18، 40، 67، 71، 92، 283
رستمداری، حسین: 242
رسم الخط خشم (کتاب شعر): 619
رسول‌زاده، محمد امین: 144
رسولی املشی، عباس: 574
رشت: 24، 26، 67، 68، 73، 74، 75، 78، 88، 92، 93، 95، 96، 97، 98، 99، 100، 101، 103، 105، 106، 107، 109، 110، 111، 112، 113، 115، 116، 117، 118، 119، 122، 123، 124، 125، 126، 127، 128، 129، 130، 131، 133، 134، 135، 136، 137، 139، 140، 141، 142، 143، 144، 145، 146، 147، 148، 149، 150، 151، 152، 153، 155، 156، 158، 160، 161، 163، 169، 175، 177، 182، 183، 184، 187، 189، 190، 193، 196، 197، 198، 201، 205، 207، 208، 210، 212، 213، 214، 215، 216، 217، 219، 220، 221، 222، 224، 225، 226، 228، 231، 235، 236، 237، 238، 243، 245، 248، 250، 251، 252، 253، 254، 258، 259، 260، 262، 263، 271، 280، 282، 284، 285، 286، 287، 289، 290، 291، 292، 293، 294، 295، 297، 298، 303، 308، 309، 310، 311، 336، 337، 338، 339، 340، 346، 348، 375، 430، 432، 433، 434، 436، 437، 443، 444، 446، 447، 448، 451، 453، 454، 458، 463، 464، 465، 466، 467، 468، 470، 471، 472، 473، 476، 477، 479، 506، 507، 510، 512، 513، 517، 520، 521، 522، 528، 533، 534، 539، 541، 542، 543، 547، 555، 565، 566، 567، 568، 569، 570، 571، 572، 573، 574، 575، 576، 578، 579، 580، 581، 582، 583، 584، 585، 586، 587، 588، 590، 591، 592، 593، 595، 596، 598، 599، 600، 602، 603، 604، 605، 606، 609، 610، 612، 615، 617، 618، 620، 625، 628، 634، 635، 640، 643، 647، 648، 649، 651، 654، 660، 661، 667، 668، 670، 674، 682، 683، 688، 689، 690، 691، 693، 696، 697، 698، 699، 700، 702، 703، 704، 705، 706، 709، 710، 712، 713، 714، 715، 716، 717، 719، 720، 725، 728، 729، 730، 731، 734، 736، 742، 744، 745
رشت، روزنامه: 716
رشت‌آباد: 534
رشت‌آبادی، آقا سید مهدی: 721
رشت‌رود: 383
رشتی، امیر محمد: 72
رشتی، حاج محمد باقر (ملاباشی): 644
رشتی، حسن: 644
رشتی، سید ابو القاسم: 643
رشتی، سید کاظم: 280، 281، 623، 643، 644
رشتی، سید محمد: 654
رشتی، شیخ نجم الدین: 74
رشتی، میرزا ابو القاسم (میرزای قمی): 644، 652
رشتی، میرزا حبیب الله (میرزای رشتی): 645،
ص: 776
699، 700، 703، 719، 720
رشتی، میر نظام: 635
رشحه اصفهانی، محمد باقر: 641
رشدیه، حسن: 714
رشوند، جعفر: 114، 260
رشه پلنگاه: 381
رشی: 382
رشید: 254
رشید الدین فضل الله: 59، 64، 65، 66
رشید السلطان: 179
رشید الممالک، تقی خان: 147
رشید الممالک شاهسون: 248
رشید خان گالش: 649
رضا، پروفسور فضل الله: 702
رضا، دکتر عنایت الله: 702
رضا، رشید: 184
رضا، محمود: 210، 251
رضا، نصر الله: 210، 251
رضائی، قدرت: 444
رضائیه- ارومیه
رضازاده شفق، دکتر صادق: 510، 642، 694
رضازاده لنگرودی، رضا: 115، 260، 628، 682
رضا شاه: 110، 112، 119، 221، 229، 231، 232، 233، 236، 237، 238، 252، 256، 257، 258، 259، 442، 466، 467، 473، 701، 732
رضا قلی خان: 104، 245
رضا قلی میرزا: 102
رضوان بن تتش: 274
رضوانشهر: 291، 297، 308، 311، 376، 380، 430، 433، 445، 447، 448، 470، 516، 605، 620، 729، 741
رضوانی، دکتر محمد اسماعیل: 244
رضوی، سید حسین: 518
رضوی، یوسف (آویر): 518
رضیئی، عباس: 518، 598
رعد، روزنامه: 229
رفتار تشنگی (کتاب شعر): 603
رفعتی نرگستانی: 520
رفیع، حاج ملا محمد: 645
رفیع خان همدانی، دکتر: 136
رفیع گیلانی، محمد: 652
رفیعیان: 445
رک: 370، 380
رکن الدین احمد: 67
رکن الدین خور شاه: 63، 64، 65
رکن‌زاده آدمیت، محمد حسین: 630، 632، 644، 653، 654، 660، 670، 675، 685، 688
رکنیه، عمارت: 155
رمانف: 145
رمز تکوین (کتاب): 692
رمضانی تپه‌ای، مسلم: 518
رموز کشفیه (کتاب): 637
رنارو، پروفسور: 707
رنان، ارنست: 721
رنسانس، دوره: 328، 342، 350
روابط اروپا و مشرق زمین (کتاب): 724
روابط اقتصادی و بازرگانی ایران و آلمان فاشیستی (کتاب): 724
روابط ایران و آلمان ... (کتاب): 724
روابط ایران و شوروی (کتاب): 724
رواسانی، دکتر شاپور: 183، 259، 703
رواقی، دکتر علی: 704
روانشناسی تربیتی (کتاب): 722
روانشناسی حیوانی (کتاب): 692
روانشناسی فیزیولوژیک (کتاب): 692
روایح الجنان (کتاب): 637
روایع الکلام (کتاب): 675
روتشتین، فئودور: 110، 228، 229، 230، 232، 252
روح‌انگیز: 520
روحانی، احمد: 110، 258
روحانی، دکتر سید مجتبی (م. مندج): 518، 519، 546، 547
روحانی، دکتر صدرا: 518، 579
روحانی، سید محمد رضا: 598
روحانی، سید محمود: 191، 703، 704
روحانی، سید مرتضی: 518، 519، 549، 550
روحانی، محمد تقی (راهی): 574
روح بن حاتم: 43
رودبار: 22، 24، 44، 118، 145، 148، 149، 153، 222، 274، 285، 287، 289، 291، 293، 294، 295، 297، 298، 303، 308، 309، 311، 370، 374، 375، 378، 379، 382، 383، 433، 434، 447، 448، 458، 461، 463، 465، 470، 472، 473، 477، 629، 645، 706، 728، 729، 731، 736، 738، 740، 742، 744
رودباری، سید تقی: 704
رودباری، سید حسین: 445
رودباری، سید رضی: 709
رودباری، سید مهدی: 709
رودباری، سید یوسف: 704
رودبنه: 259، 260
رودپشت: 585
رودسر: 52، 93، 99، 104، 117، 118، 194، 197، 229، 262، 263، 286، 287، 289، 291، 293، 294، 296، 297، 298، 303، 308، 309، 311، 342، 349، 370، 375، 378، 379، 381، 383، 430، 433، 434، 444، 447، 448، 451، 453، 455، 470، 475، 477، 507، 529، 546، 549، 577، 579، 580، 583، 588، 613، 631، 669، 728، 729، 730، 731، 736، 737، 740، 742، 744، 745
رودکر: 100، 103
رودنکو: 714
روزبهان بقلی شیرازی: 723
روزنامه خاطرات اعتماد السلطنه (کتاب): 441
روزنامه‌های ایران از آغاز تا سال 1329 هجری قمری (کتاب): 700
روزهای باد (کتاب شعر): 590
روسو، ژان ژاک: 707
روسیه: 37، 48، 69، 97، 98، 100، 101، 105، 106، 107، 108، 109، 110، 115، 122، 124، 130، 132، 133، 134، 139، 141، 142، 143، 144، 145، 147، 148، 151، 152، 157، 158، 159، 160، 165،
ص: 777
168، 173، 175، 176، 182، 183، 184، 187، 189، 191، 192، 193، 200، 202، 203، 204، 205، 207، 208، 209، 210، 211، 213، 214، 215، 216، 217، 218، 219، 220، 222، 224، 225، 226، 228، 229، 230، 231، 232، 246، 247، 249، 250، 252، 255، 269، 335، 427، 464، 466، 472، 473، 474، 505، 513، 648، 650، 700، 711، 713، 714
روش تدریس تعلیمات دینی در مدارس (کتاب):
719
روش شناسائی گیاهان (کتاب): 705
روشن، محمد: 254، 674، 704، 705، 723
روشنده: 370
روش نو در آموزش زبان فرانسه (کتاب): 711
روشهای نوین بازسازی استخوان، دوخت عروق و اعصاب ... (کتاب): 708
روضات الجنات (کتاب): 647، 652، 678
روضة الانشاء (کتاب): 642
روضة الصفویه (کتاب): 91
روم: 28، 29، 37، 648
رومانی: 516، 520، 702
روم شرقی: 267
روملو، حسن بیگ: 73، 75، 467، 653، 683
روملو، درویش محمد خان: 91، 92
رویان: 18، 38، 40، 43، 49، 52، 283، 676، 680، 683، 688
رویایی به رنگ آتش و خون (کتاب شعر): 597
رهبر، روزنامه: 260
رهبران مشروطه (کتاب): 144
رهن و صلح (کتاب): 698
ری: 24، 41، 44، 46، 49، 50، 51، 54، 55، 56، 57، 60، 61، 67، 68، 240، 241، 268، 273، 573، 626، 664، 671، 679، 680، 681
ریاحین الاشواق فی بساتین الاذواق (کتاب):
571
ریاض الانشاء (کتاب): 642
ریاض العارفین (کتاب): 277
ریاضیدانان و منجمان عرب و آثار آنان (کتاب): 674
ریاضی رشتی، محمد رضا (منعم): 518
ریحان اصغر (کتاب): 637
ریحان اکبر (کتاب): 637
ریحانة الادب (کتاب): 277، 281، 637، 644، 645، 647، 653، 664، 672، 675
ریحانی، مهدی: 599
رید، والتر: 710
ریشه‌یابی واژه‌های گیلکی (کتاب): 706
ریگ، رود: 461
ریمان: 691
ریمینی: 328
زابلستان: 268
ز
زاپولسکی، کاپیتن: 162، 177
زارع شیکاگو (کتاب): 714
زاکزن: 724
زاگرس: 20، 25، 284
زال، حسین خان: 114، 260
زالی، عباسعلی: 263
زامباور، ادوارد ریتر: 676، 678
زاولسکی، پروفسور: 697
زاویالووا: 506
زاهد رشتی، محمد: 705
زاهد گیلانی: 73، 467، 614
زاهدی، فضل الله: 116، 229
زاهدی گیلانی، ابراهیم: 645، 646، 647، 651
زاهدی لاهیجانی، محمد علی: 518
زایشگاه رشت: 528
زبان‌شناسی و زبان فارسی (کتاب): 506، 512
زبان فرانسه گام به گام (کتاب): 711
زبان گیلکی (کتاب): 507
زبدة التواریخ (بخش فاطمیان و نزاریان): 628
زبدة المواعظ (کتاب): 698
زبیدی، عمرو بن حجاج: 31
زبیرام، احمد: 117
زرآبادی، کمال: 518
زرتشت (زردشت): 19، 265، 266، 270، 696
زردکی: 382
زردهای سرخ (کتاب): 724
زرکلی، خیر الدین: 44، 49، 270
زرگر، امیر نجم: 73
زرگر اصفهانی: 534
زرگری، دکتر علی: 705
زرگری، موسی: 20
زرگنده: 174، 177
زرندیان، عزت الله: 518
زریاب خوئی، دکتر عباس: 27، 37، 704
زرین خان: 624
زرین‌کوب، دکتر عبد الحسین: 24، 43، 628، 682
زریوند، فرامرز: 520
زکریای قزوینی: 58
زکی، محمد: 268
زکی‌پور لنگرودی، نادر: 518، 558، 574
زلزله گیلان به روایت مطبوعات (کتاب): 595
زمستانی داغ (کتاب شعر): 605
زمیدان: 381
زمین (کتاب): 711
زمین (کتاب شعر): 600
زمین در خطر (کتاب): 692
زنجان: 24، 46، 50، 51، 53، 54، 178، 220، 221، 286، 305، 306، 307، 316، 383، 523، 526، 626، 649
زنجانی، دکتر حبیب الله: 290، 291، 309، 310، 314، 319، 323، 324
زند، نظر علی خان: 103
زندان شهربانی رشت: 446
زندان لاکان: 446
زندانه: 371، 379، 380
زندگانی شاه عباس (کتاب): 81، 87، 88، 91
زندگانی من (کتاب): 261
زندگانی من یا ده سال در عدلیه (کتاب): 442
زندگی اجتماعی جانوران (کتاب): 697
زندگی در دریا (کتاب): 697
ص: 778
زندگی سیاسی قوام السلطنه (کتاب): 115، 116
زندگی گیاهی (کتاب): 692
زندگی ما به چه موادی بسته است (کتاب): 692
زندگینامه علمی دانشوران (کتاب): 674
زندگی و آثار داستایوفسکی (کتاب): 708
زندگی و مرگ نیکلای دوم (کتاب): 698
زنده باد مرگ (کتاب): 720
زنده‌های بی‌مزار (کتاب شعر): 595
زندیه: 99
زنگنه، حسین قلی خان: 100
زن و انتخابات (کتاب): 713
زواهر الحکم (کتاب): 675
زود بمیر عزیزم (کتاب): 720
زوریخ: 707
زولا، امیل: 711
زولوآب: 22
زیادلو، محمد خان قاجار: 105، 106
زیار: 55، 680
زیار بن وردانشاه: 55
زیاریان- آل زیار
زیباکنار: 262، 453
زیباکناری، سید علی: 518، 520، 543
زیب النساء بیگم: 679
زیپف: 290
زیتون کابلی- کابلی
زیج بالغ (کتاب): 673
زیج جامع (کتاب): 672، 673، 674
زیج شهریار (کتاب): 673
زیج صابی (کتاب): 671
زیدان، جرجی: 697
زید بن علی: 271، 272، 273
زیده: 470
زیدی، زیدیان- زیدیه
زیدیه: 45، 52، 59، 61، 269، 271، 272، 273، 274، 626، 669
زیربنای صلح جهانی (کتاب): 713
زیست‌شناسیB .S .C .S .: 692
زین الاخبار (کتاب): 65
زینب بیگم: 83، 92[1301]
کتاب گیلان ؛ ج2 ؛ ص778
ن خان اعظم: 660
زینل بن ابراهیم: 99
زینل بیگ گسکری: 95
ژ
ژاپن: 467، 673، 702، 708
ژان، مسیو: 713
ژاندارمری رشت: 225
ژرژ، پیر: 708
ژکوفسکی: 506
ژنو: 705
ژنوآ، موریس: 711
ژوبر، پ. آمده: 286
ژوستی‌نین: 426
ژولیده، محمود: 193، 647
ژیزل: 715
س
سابلین: 172، 173
ساتل میش (کتاب شعر): 591
ساتوریانس، آلیس: 520
ساخاروف: 223
ساخالین، جزیره: 130
ساخالین، زندان: 130
ساختمانهای نحوی (کتاب): 707
سادات اشکوری، کاظم: 518، 564، 591، 600
سادات درویش گیلان: 668
سادات زیدی: 669، 670
سادات علوی: 240، 668
سادات کیائی: 669، 670
سادات متقدمه گیلان (کتاب): 586، 724
سادات محله: 259
سادات ناصری، دکتر حسن: 633، 654، 655، 662، 663، 664، 688
ساروتقی: 631
سارو خان: 95، 96، 245، 246
سارو خواجه، محمد رضا: 92، 93
سارویه: 14
ساره سلطان: 718
ساری: 41، 46، 47، 177، 179، 626، 638، 676، 677
سازمان، هفته‌نامه: 709
سازمان اصلاحات ارضی: 738
سازمان اکابر نسوان: 620
سازمان برنامه و بودجه کشور: 429
سازمان برنامه و بودجه گیلان: 438، 447، 448
سازمان بهزیستی گیلان: 437
سازمان تأمین اجتماعی کشور: 427، 429
سازمان تأمین اجتماعی گیلان: 433، 435، 436، 438
سازمان تأمین اجتماعی لاهیجان: 477
سازمان تأمین خدمات درمانی کشور: 429
سازمان تربیت بدنی گیلان: 468
سازمان تعاون روستایی گیلان: 384
سازمان توانبخشی کشور: 429
سازمان جنگلها و مراتع کشور: 375، 377، 384، 385، 386، 388، 390
سازمان خدمات رفاهی کشور: 429
سازمان لغتنامه دهخدا: 721
سازمان ملی حفاظت آثار باستانی ایران: 706
سازمان منطقه‌ای بهداشت و درمان گیلان: 433، 436، 437
سازمان میراث فرهنگی: 464
ساسانیان، سلسله: 24، 26، 28، 29، 30، 35، 36، 39، 40، 41، 56، 240، 266، 267، 268، 284، 351، 439، 440، 513، 515، 627، 692، 706
ساشا: 153
ساعد الدوله: 229، 230، 252
ساغری سازان، محله: 432
ساقی مزار: 244
ساکالووا: 506
ساکی، علی محمد: 103، 104
ساگارتی: 26
سالار ابراهیم: 54، 57
سالار الدوله: 177، 179، 180
سالار بن مرزبان مسافر: 683
ص: 779
سالار بن وشمگیر: 638
سالار بهادر بختیاری: 179، 650
سالار حشمت یوسف خان: 169، 170
سالار رشید: 191
سالار شجاع: 187، 237، 250، 252
سالار فاتح: 137
سالار مشکوة: 260
سالار نظام: 111، 233
سالاریان: 53
سالامبو (کتاب): 707
سالنامه ایران (کتاب): 724
سالنامه تربیت (کتاب): 643
سالنمای زردشتیان (کتاب): 674
سالوس- چالوس
سامانیان، سلسله: 48، 49، 51، 55، 241، 269، 270، 506، 511، 515، 626، 627، 664، 665، 676، 721، 722، 723
سام بن نوح: 24
سام میرزا: 630، 632، 653، 655، 662
سامی، علی: 25
سامی فی الاسامی (کتاب): 722
ساند، ژرژ: 707
سانسکریت: 510
ساواک: 118
ساوجبلاغ: 699
ساوه: 593، 669
سایبان، روزنامه: 586
سایکس، سرپرسی: 29، 73، 100، 106، 110، 712
سبأیه: 276
سبحانی: 260
سبز علی کرد: 103
سبزوار: 241
سبزه میدان رشت: 189، 207، 339، 432، 471، 693، 696، 700
سبکتکین: 679
سبک‌شناسی ساختاری (کتاب): 711
سبک هندی (کتاب): 603
سبیکة الذهب (کتاب): 624، 625
سپاهی، فضل الله خان: 223
سپهدار اعظم رشتی: 223
سپهر لاهیجی، رسول: 575
سپهر لاهیجی، کیومرث: 575، 643، 644
سپیدار (کتاب): 589
سپیدرود- سفیدرود
ستار خان: 121، 123، 125، 133، 134، 136، 142، 177، 578، 649
ستاره ناهید یا داستان خرداد و امرداد (کتاب):
722
ستاره و کودک (کتاب): 711
ستوده، دکتر منوچهر: 242، 245، 464، 465، 467، 511، 512، 513، 625، 627، 630، 631، 643، 645، 655، 669، 670، 674، 682
سجادی، محمد: 259
سجزی، عبد الله: 46
سجیران: 381، 382، 669
سد سفیدرود: 378
سد سنگر: 456
سدهی، نعیم: 564
سدید شفتی: 668، 669
سراب (کتاب شعر): 600
سرابی، شیخ عبد الله: 696
سراج، ابراهیم (سراج الدیوان): 517، 575
سراج الدین قاسم: 630
سر الاسرار و مظهر الانوار فی مایحتاج الیه الابرار (کتاب): 657
سر الانوار (کتاب): 710
سر الیوه: 380
سراوان: 292، 310، 466، 670، 729
سراوانی، زین العابدین: 648، 649
سرای گلشن رشت: 136
سرتوق تیمور: 67
سرتیپ‌پور، جهانگیر: 20، 464، 467، 506، 507، 508، 514، 517، 528، 670، 674، 705، 706
سرچشمه زندگی (کتاب): 692
سرخاب بن باوس: 680
سرخ‌جامگان: 273
سرخوش: 226، 233، 720
سرخی کهن، عبد الغنی: 206
سردادور، حمزه: 25
سردار اسعد بختیاری، علی قلی خان: 157، 159، 160، 165، 166، 167، 169، 171، 172، 173، 174، 175، 176، 178، 191، 249، 121
سرداران نامی ایران (کتاب): 682
سردار بهادر: 180
سردار جنگل (کتاب): 111، 112، 183، 192، 193، 196، 199، 208، 210، 212، 214، 237، 252، 258، 711
سردار فاتح کجوری: 649
سردار فاخر: 213
سردار محتشم: 180
سردار مظفر: 153
سردار معتمد (محتشم الملک): 136، 137، 138، 139، 140، 141، 176، 471
سردار منصور (فتح الله اکبر): 128، 137، 141، 174، 176، 211، 226، 229
سرده: 382
سرزمین گیلان (کتاب): 23، 29، 284، 285، 708
سرکیس گرجی: 149
سرگذشت زمین (کتاب): 692
سرگذشت زیست‌شناسی (کتاب): 692
سرگذشت کامرون (کتاب): 720
سرلیلی، رضا خان: 258
سرمایة الایمان فی اثبات اصول العقاید بطریق البرهان (کتاب): 664
سرمدی اصفهانی: 625
سرمه سلیمانی (کتاب): 512
سرنا، کارلا: 286
سرنامه، مثنوی: 710
سرنوشت خلیل ملکی در اروپا (کتاب): 724
سرنوشت کلیمیان ایرانی در اروپا (کتاب): 724
سرنیک: 155
سرود آدمک (کتاب): 708
سرود آنکه گفت نه (دفتر شعر): 613
سرور، فرامرز: 517
سروشیان، جمشید: 511
ص: 780
سزگین، فؤاد: 628
سسار: 200
سس مس: 255
سطان محمد خدابنده: 79، 80
سطان مسعود غزنوی: 54، 57
سطلسر: 381
سعادتی، کامران: 258
سعد الدوله: 146، 156، 159، 173، 197
سعد السلطنه: 153
سعدی، مصلح الدین: 654، 671، 674
سعدی چلاوی: 91
سعید، شیخ محمد: 143
سعیدآباد: 18، 169
سعیدا لاهیجی: 650
سعیدان، احمد سلیم: 674
سعید بن العاصی بن امید: 31
سعیدزاده، احمد: 601
سعید گیلانی، ضیاء الدین (سعید): 576
سفارت انگلیس: 137، 141، 147، 157، 165، 171، 174، 178
سفارت روس: 135، 157، 159، 165، 171، 172، 173، 174، 175، 177، 178، 189
سفارت ترکیه (عثمانی): 136
سفال، کاشی و سرامیک (کتاب): 611
سفرنامه (کتاب): 697
سفرنامه آدام اولئاریوس (کتاب): 245، 246
سفرنامه ابودلف در ایران (کتاب): 53، 682
سفرنامه استراباد و مازندران و گیلان (کتاب):
645
سفرنامه بهلر (کتاب): 286
سفرنامه پیترو دلاواله (کتاب): 94
سفرنامه حزین (کتاب): 636
سفرنامه شمال (کتاب): 728
سفرنامه فریزر (کتاب): 106، 286
سفرنامه گملین (کتاب): 505
سفرنامه مازندران و استرآباد (کتاب): 627
سفرنامه ملگونف به سواحل جنوبی دریای خزر (کتاب): 245، 246
سفرنامه ناصرخسرو (کتاب): 55
سفرنامه و جغرافیای گیلان و مازندران (کتاب):
595، 728
سفیان بن ابی الابرد: 42
سفیدرود: 20، 23، 24، 25، 26، 27، 44، 84، 88، 103، 193، 270، 271، 284، 333، 372، 378، 382، 452، 455، 456، 458، 461، 463، 466، 467، 468، 472، 473، 534، 578، 667، 670، 728، 731
سفیدکنار، مهمانخانه: 477
سفینة الاولیاء (کتاب): 657
سقیفه بنی ساعده: 684
سکاها: 29
سکسنیان: 29
سکندری، پری: 617
سکندری، مهین: 618
سکوت جنگل زخمی در صبحگاه بیداری (کتاب): 617
سلاحی، جواد: 117
سلار: 53، 627
سلاما: 48، 49
سلام بر مرگ (کتاب شعر): 604
سلانسر: 382، 383، 461
سلجوقیان: 18، 32، 57، 58، 60، 61، 271، 274، 474
سلطان ابراهیم میرزا: 678
سلطان ابو سعید چپک- چپک، سلطان ابو سعید
سلطان الفلاسفه، میرزا محمد حسین خان: 693
سلطان القرائی، جعفر: 647
سلطان اویس میرزا: 669
سلطان بیگم، خدیجه: 635
سلطان چپک، میر عباس: 655
سلطان حسن کیائی: 73، 74، 630، 641، 668، 669
سلطان حسین: 97، 98
سلطان حسین بیک: 685، 686
سلطان حسین نصرت: 686
سلطان حمزه: 92
سلطان حیدر صفوی: 73، 467
سلطان خان: 80
سلطان داود خان: 194
سلطان سلیمان: 75
سلطان سنجر: 61
سلطان علاء الدین احمد: 642
سلطان محمد خدابنده: 242، 641
سلطان محمد خوارزمشاه: 65
سلطان محمد سوم: 91
سلطان محمد فاتح: 642
سلطان محمد یمین: 658
سلطان محمود خان: 76، 77، 80
سلطان محمود سلجوقی: 62
سلطان محمود غزنوی: 54، 57، 665، 671، 672
سلطان مراد سوم: 81، 82، 85، 86، 87، 91
سلطان مظفر: 75
سلطان هاشم: 668، 669
سلطان یعقوب آق‌قویونلو: 632، 653، 683
سلطانیه: 67، 74، 669
سلطنت‌آباد: 165، 169، 173، 174
سلم: 30
سلماس: 75، 130
سلوکوس: 35
سلوکی، تقویم: 673
سلوکیان: 26، 35
سلیم، محمد قلی: 663
سلیمان‌آباد: 197
سلیمان بن عبد الله: 45، 46، 683
سلیمان بن عبد الملک: 42
سلیمان داراب: 238، 467، 521، 528، 706
سلیمان و بلقیس، مثنوی: 640
سمارکوه (سمام کوه): 655
سمام: 78، 517، 593
سمبات: 168
سمپ، ژول: 194
سمرقند: 63، 69، 516
سمنان: 42، 180، 301، 307، 638، 709
سمنانی، میرزا مسیح: 712
سمنکوه: 60
سمیران: 53، 54، 55، 65
سمیع‌زاده، جمشید: 576
سمیعی، احمد: 707
ص: 781
سمیعی، پروفسور ابراهیم: 706، 707
سمیعی، پروفسور مجید: 708
سمیعی، حسن (سامی): 575
سمیعی، دکتر فریدون: 707
سمیعی، عنایت الله (نجدی): 602، 706
سنائی، مجدود بن آدم: 704
سنباد: 43
سن‌پطرزبورگ: 98، 101
سنت کروآ، ژ. دو: 25
سنت‌ماری، کلیسا: 328
سند: 648
سن سیلوستر، شوالیه: 694
سنگر: 149، 259، 260، 291، 295، 297، 308، 311، 430، 456، 466، 470، 523، 729
سنگرود: 382، 458
سنگهای موج‌شکن (کتاب شعر): 599
سن لوئی، مدرسه: 723
سنی ملوک الارض و الانبیا (کتاب): 44، 268
سوئد: 708
سوباتان: 380، 462
سوتال محله: 475
سوتر: 670، 674
سوته: 461
سوداگر، م: 732
سورمرده: 647
سورنتو: 708
سوره چان محمد: 630
سوریه: 32، 58، 274
سوسنگر: 456
سوشیانت (کتاب): 696
سوفلو، ژرمن: 328
سوگ پائیزی (کتاب): 593
سوگ سپیداران (کتاب شعر): 590
سوگنامه سالهای ممنوع (کتاب): 590
سومر: 19، 20، 21، 22، 284
سومین کنگره تحقیقات ایرانی (کتاب): 705
سویس: 702، 707
سهامی، دکتر سیروس: 23، 29، 708
سهروردی، شهاب الدین: 280، 657
سهروردی، ضیاء الدین ابو نجیب: 645
سهم سگان شکاری (کتاب): 711
سهیلی خوانساری، احمد: 244
سیارستاق: 287، 296، 730
سیارستاق قشلاقی و ییلاقی- سیارستاق
سیاست خارجی آمریکا و دخالت آن کشور ...
(کتاب): 692
سیاست خارجی ایران بین سالهای 1945 لغایت 1950 (کتاب): 724
سیاست دولت شوروی در ایران (کتاب): 183، 207، 213، 220، 221، 228
سیاست مدن و محافل العارفین (کتاب): 683
سیاست موازنه منفی (کتاب): 714
سیاست‌نامه (کتاب): 628
سیاستهای پولی (کتاب): 712
سیاسی‌فر، فرزانه: 445
سیامزگی (سیاه‌مزگی): 381، 461
سیامک: 646
سیاوش آبکناری، زهرا: 618
سیاه‌پوش، سلطان علی اکبر: 190
سیاه‌چشم: 52، 274، 628
سیاه‌خانی: 381
سیاه رودبار: 79، 95، 246
سیاهکل: 111، 117، 118، 197، 258، 259، 262، 287، 289، 291، 296، 297، 308، 311، 375، 376، 379، 381، 386، 430، 444، 447، 448، 461، 467، 470، 567، 571، 602، 619
سیاهکلرود: 260، 287، 296، 379، 730
سیاهکله رودبار: 641
سیاه مشق (کتاب شعر): 600
سیاهورود: 381، 645، 647
سیب اتفاقی است که می‌افتد (کتاب شعر): 597
سیبری: 101، 130، 231، 235
سی‌پل: 381، 382
سیتاوین: 108
سیحون: 63، 72
سیدآباد: 168
سید آقائی عطار: 185، 201
سید احمد خان: 712
سیدان: 382، 383
سید جلال خان، محمد: 99
سید حسن (میر بابا): 696
سید حسین علی خان: 634
سید رکابزن: 68
سی‌دشت: 382
سید عبد الله: 146
سید علی آقا: 700
سیر (کتاب): 270
سیر اندیشه اقتصادی (کتاب): 712
سیر غزل (کتاب): 603
سیر قانون و دادگستری در ایران (کتاب): 439، 440، 441
سیری در درماتولوژی در ایران (کتاب): 547
سیزده روزیکه کرملین را لرزانید (انقلاب مجارستان، کتاب): 702
سی سال رقابت غرب و شوروی در ایران (کتاب):
221
سیستان: 46، 71، 97، 301، 302، 307
سیستانی، ملک محمود: 99، 100
سیستمهای پوسته‌ای مصنوعی و بازسازی شده (کتاب): 690
سیسرون: 265
سیسیانف، ایشپخدر: 105
سیف آزاد، عبد الرحمن: 183
سیف الله‌زاده، کربلائی حسین: 205
سیف بن ذی یزن: 36، 687
سیف منجم: 673
سیکری: 639
سیگارودی، فخر الدین: 445
سیلاخور: 244
سیلک: 20
سیمای احمد شاه قاجار (کتاب): 110
سیمجور: 676
سیمون، ژرژ: 714
سیمونوف، آندره: 97
سیمونوف، کنستانتین: 714
سیوستان: 632
سیوطی، جلال الدین: 269، 698
سیه‌چال: 254
ص: 782
سؤال و جواب (کتاب): 278
ش
شائق، محمد: 518، 576
شاپور اول: 29، 35، 37
شاپور دوم: 28، 284
شادفومنی، اسماعیل: 518
شاردن، ژان: 97
شارسول: 380
شارمی، طاهره: 618
شاطرانلو، ایل: 237، 649
شاطر عباس صبوحی: 237، 534
شاغوله: 380
شافعی: 274، 275، 282
شافیروف، بارون: 100
شاقاجی- اسلام‌آباد
شال: 380
شالجی، عبود: 627
شالکو: 118
شام: 42، 55، 57، 648
شامانوف، کلنل: 194
شامبیاتی، اسماعیل: 105
شامپانی، ژنرال: 205
شاملو، علی قلی خان: 663
شامی، نظام الدین: 68، 72
شانتی نیکیتان: 693
شاندرمن: 254، 282، 285، 287، 289، 295، 371، 372، 374، 376، 380، 381، 383، 448، 461، 470، 507، 729، 737، 741، 744، 745
شانه‌ده: 381
شاه‌آباد: 161، 162، 163، 164، 166، 169، 171
شاه اسماعیل دوم صفوی: 87، 641
شاه اسماعیل صفوی: 66، 72، 73، 74، 79، 80، 273، 628، 630، 643، 653، 655، 661، 662، 683
شاه اسماعیل صفوی (کتاب): 662
شاهانی مقدم، اکبر (الف. بهسار): 518
شاه پلنگ: 105
شاه تپه: 24
شاه جهان: 639، 650، 657
شاه جهان‌آباد: 634
شاه حسینی، ناصر الدین: 277
شاه خزر: 48
شاهرخ: 102
شاهرخ میرزا تیموری: 72، 279، 516
شاهرخی، کاظم (امیرزاده): 189، 212، 223، 234
شاهرود: 44، 46، 60، 148، 179، 466
شاه سلیمان صفوی: 97، 686
شاهسون، ایل: 131، 150، 153، 167، 168، 169، 176، 179، 248، 254، 649
شاهسون، لطف الله (سردار ظفر): 146، 147
شاهسون ایلخانلو: 168، 169
شاهسوند، علی قلی خان: 99
شاه شهیدان: 382
شاه صفی: 96، 244، 245، 246، 685
شاه طهماسب دوم صفوی: 97، 100
شاه طهماسب صفوی: 66، 68، 74، 75، 76، 77، 78، 79، 80، 81، 82، 83، 97، 99، 241، 242، 279، 624، 630، 635، 641، 651، 655، 666، 678
شاه طهماسب صفوی (اسناد و مکاتبات تاریخی، کتاب): 76، 77، 79
شاه عباس دوم صفوی: 97
شاه عباس صفوی: 40، 66، 72، 79، 80، 81، 82، 83، 84، 85، 86، 87، 88، 89، 90، 92، 93، 94، 95، 97، 101، 239، 240، 242، 243، 244، 279، 280، 282، 468، 639، 641، 656، 658، 662، 663، 666، 667
شاه عباس (مجموعه اسناد و مکاتبات تاریخی، کتاب): 76، 81، 82، 83، 85، 86، 91
شاه کیخسرو: 680
شاهگل دره: 22
شاه محمد مشهدی: 678
شاه ملک اشکوری: 669
شاهنامه (کتاب): 18، 30، 31، 183، 517، 671، 696، 702، 704، 705
شاهنده، عباس: 115
شاه نعمت الله ولی: 516
شاه نواز خان، صمصام الدوله: 625
شاهی بیک خان اوزبک (شیبانی): 661
شایگان، دکتر: 714
شبان، یوسف خان: 236
شباهنگ (دفتر شعر): 541
شب تار (کتاب شعر): 602
شب شکار (دفتر شعر): 539
شبگیر (کتاب شعر): 600
شب‌نشینی رمضان (کتاب): 168
شبنم بر خاک (داستان): 600
شبهای نیمکتی (کتاب شعر): 590
شجاع السلطنه: 179
شجاع الممالک: 111، 258، 259
شجاع لشکر: 179
شجاع نظام: 137
شجاعی‌تبار، عبد الخالق: 444
شجاعی‌فرد، جواد: 518، 520، 543، 602
شجره طیبه (کتاب): 704
شخصیت معنوی حافظ (کتاب): 698
شرایع (کتاب): 704
شربیانی، ملا محمد: 709
شرح اخلاق ناصری (کتاب): 625
شرح التعرف لمذهب التصوف (کتاب): 705
شرح الهیاکل فی حکمة الاشراق (کتاب): 664
شرح بر قواعد علامه حلی (کتاب): 719
شرح بر مباحث الفاظ کفایه (کتاب): 717
شرح بر مکاسب ... (کتاب): 717
شرح تجرید (کتاب): 637
شرح حال رجال ایران (کتاب): 645، 652، 653
شرح حدیث معراج (کتاب): 686
شرح خطبه (کتاب): 281
شرح دعاء صباح (کتاب): 658
شرح رساله کلمة التصوف (کتاب): 637
شرح زندگانی امام اول شیعیان (کتاب): 579
شرح زیارت امین الله علیه السلام فی البداء: 719
شرح صحیفه سجادیه (کتاب): 652
ص: 783
شرح فارسی بر کلیات قانون (کتاب): 686
شرح قانونچه (کتاب): 625
شرح قصیده (کتاب): 281
شرح قصیده فارسی خواجه ابو الهیثم جرجانی (کتاب): 723
شرح کبیر بر شرایع الاسلام (کتاب): 645
شرح گلشن راز (کتاب): 629
شرح مناجات شعبانیه (کتاب): 719
شرح نهج البلاغه (کتاب): 676
شرف الدوله: 67
شرف النبی (کتاب): 705
شرف خان: 78
شرفشاده: 574، 614
شرفشاه دولائی: 258، 516، 517، 518، 520، 563، 651
شرفی، عبد الوهاب: 586
شرکت بیمه آریا: 429
شرکت بیمه توانا: 429
شرکت بیمه تهران: 429
شرکت بیمه حافظ: 429[1302]
کتاب گیلان ؛ ج2 ؛ ص783
کت بیمه ساختمان و آمار: 429
شرکت بیمه شرق: 429
شرکت بیمه ملی: 429
شرکت تضامنی علمی: 69
شرکت تعاونی جنگل امیر المؤمنین (ع): 375، 386
شرکت تعاونی جنگل انجیل بن رودبار: 382
شرکت سهامی انتشار: 253
شرکت سهامی بیمه آسیا: 429، 431
شرکت سهامی بیمه آمریکای شمالی: 426
شرکت سهامی بیمه البرز: 429، 432
شرکت سهامی بیمه ایران: 427، 429، 430، 431، 432
شرکت سهامی بیمه دانا: 429، 431، 432
شرکت سهامی بیمه گیلان: 430، 431
شرکت سهامی جنگل شفارود: 376، 380
شرکت سهامی چاپ و انتشارات کتب ایران: 46، 47، 48، 52، 54، 55، 57، 61
شرکت سهامی کتابهای جیبی: 96، 127، 144، 281، 658، 665، 692
شرکت صنایع چوب و کاغذ ایران- چوکا
شرکت ملی نفت ایران: 550
شرکت مؤلفان و مترجمان: 275
شرکت هند شرقی: 426
شروان- شیروان
شروین: 43، 50، 268
شریح: 96
شریعت اصفهانی: 691، 709، 717
شریعتمدار، شیخ محمود: 143، 201، 659
شریعتمدار سبزواری، سید ابراهیم: 143، 201، 652
شریعتی، دکتر علی: 118
شریف‌آباد: 159
شریف رضی: 684
شریف‌زاده: 432
شریف لاهیجی، محمد بن علی: 651
ششمین کنفرانس فیزیک ایران: 674
شعار، دکتر جعفر: 40، 65
شعاع السلطنه: 141
شعاعیان، مصطفی: 204، 206، 230
شعبان خان: 198
شعبانی ششکل، محمد (حامد): 518
شعر العجم ... (کتاب): 712
شعر چیست؟ (رساله): 588
شعوبیه: 684
شفا (کتاب): 675
شفا، شعاع الدین: 94
شفائی، عبد الحسین: 219، 224، 225، 233، 235
شفارود: 371، 379، 380، 452، 453، 461، 474، 571
شفت: 74، 92، 285، 287، 289، 291، 292، 297، 308، 311، 375، 379، 380، 381، 385، 461، 470، 652، 675
شفت، ژنرال: 105
شفتی، آقا هادی: 103
شفتی، پیر شمس الدین: 635
شفتی، سید اسد الله: 652
شفتی، سید محمد تقی: 652
شفتی، عبد الرزاق: 187
شفیع، محمد: 674
شفیعی، ضیاء الدین: 577
شفیعی، هارون (شکیبا): 577
شفیعی کدکنی، دکتر محمد رضا: 704
شفیقی عنبرانی، هارون: 686
شکار (کتاب): 711
شکردشت: 380
شکری، دکتر ید الله: 662
شکوفه‌هائی از ادبیات مازندران (کتاب): 580
شکی: 69، 106
شکیبائی لنگرودی، ابراهیم (عاصی): 517، 518، 544، 602
شماخی: 75، 100
شمام: 383، 543
شمخال خان: 76
شمر: 31
شم‌رود: 461، 466، 467
شمس، جعفر: 577
شمس الدین محمد: 71
شمس المعالی- قابوس وشمگیر زیاری
شمس گیلانی، جعفر: 614، 615
شمس لنگرودی، محمد: 564، 603
شمس معطر لاهیجانی، محمد: 518، 559، 577
شمسی‌پور خشتاونی، جمشید: 518
شمع الیقین (کتاب): 675
شم غازان: 69
شمیسا، دکتر سیروس: 603
شناخت آب معدنی و چشمه‌های معدنی ایران (کتاب): 458
شناخت حیات (کتاب): 692
شنبه بازار بندر انزلی: 454، 473
شن‌رود: 381
شوئیل: 381
شوارق الالهام فی شرح تجرید الکلام خواجه نصیر الدین طوسی (کتاب): 664
شورمن، پروفسور کورت: 708
شوروی: 110، 113، 114، 115، 116، 183، 192، 193، 203، 204، 205، 206، 207، 210، 213، 215، 220، 221، 222،
ص: 784
224، 228، 229، 230، 232، 233، 234، 235، 246، 251، 252، 475، 701، 702، 714، 720، 721، 724
شوروی و جنبش جنگل (کتاب): 183، 207، 210، 212، 219، 221، 230
شوریده، علیرضا: 520، 564
شوستر، مورگان: 130
شوشتری، قاضی نور الله: 68، 69، 270، 285، 625، 629
شوکت، محمد قاسم خان: 685
شولم: 381
شونان: 380
شوندچولا: 380
شوهر فرنگی (کتاب): 720
شهادت خواجه نظام الملک (نمایشنامه): 533
شهادت‌نامه (کتاب): 573
شهدی‌نژاد لنگرودی، محمد (شهدی): 517، 518، 541، 578
شهرآشوب، سید جلال: 254
شهراگیم: 669
شهرداری بندر انزلی، ساختمان: 339
شهرداری رشت: 432، 471، 720
شهر در تاریکی (کتاب): 714
شهرزور: 54
شهرستان: 46
شهرستانی، محمد بن عبد الکریم: 61، 272
شهرود: 246
شهره امیر: 678
شهرهای ایران در دوران پارتیان و ساسانیان (کتاب): 702
شهریار: 167
شهریاران گمنام (کتاب): 24، 31، 32، 50
شهریار بن شروین: 43، 665
شهریار کوهسار (کتاب): 714
شهریاری، خسرو: 243
شهسوار: 286
شه فیروز بن لیشام: 626
شهنازی، اسحاق: 518، 578، 709
شهودی، محمد هاشم: 653
شهیدی، دکتر جعفر: 723
شیال، جمال الدین: 628
شیپوف: 97، 98
شیخ احمد آقا: 90، 91
شیخ احمد علی: 146
شیخ الاسلام، میرزا حسن (رئیس المجاهدین):
152، 154
شیخ الاسلام، میرزا مسعود: 152، 154
شیخ الاسلامی، دکتر محمد جواد: 110، 444
شیخان: 675
شیخانه‌بر (شیخانور، شیخانه‌ور): 467، 614، 663
شیخاوند، سید محمد: 94
شیخ حسن: 160
شیخ خزعل: 176
شیخ خلیل مجتهد: 614
شیخ زاهد فیروی: 507
شیخ زاهد گیلانی (کتاب): 717
شیخ صنعان و ترسازاده، مثنوی: 686
شیخ عبد الرحیم (راجی): 614
شیخ عبد الرشید: 707
شیخ عبد السلام: 191
شیخ عبد الله خان: 225
شیخ علی: 81، 105
شیخ فضل الله نوری: 139
شیخ قاسم: 140
شیخلسکی: 235، 236
شیخ مهدی: 141
شیخ نادری: 141
شیخ نجم رشتی: 643
شیخیه: 280، 644
شیراز: 56، 109، 242، 344، 506، 600، 628، 629، 646، 658، 659، 661، 662، 680، 704، 717
شیرازی، حاجی آقا: 192
شیرازی، سید یعقوب: 141
شیرازی، صدر الدین: 629
شیرازی، محمد کاظم: 691
شیرازی، محمد معصوم: 629، 632
شیرازی، مولانا محمد: 76
شیرازی، میر فتح الله: 625
شیرازی همدانی: 685
شیرجوپشت: 287، 296
شیرجوپشتی، شیخ احمد: 614
شیرزاد: 55، 627، 680
شیرزاد بیک کیسمی: 245
شیرزاد سلطان: 80
شیرکده: 382
شیرگله (شیرکله): 676
شیروان، شروان: 69، 71، 81، 82، 84، 85، 88، 100، 103، 104، 105، 106، 276، 277، 646، 647، 670، 677
شیروان شاه، خلیل: 75
شیروانی، زین العابدین: 24، 273
شیرویه: 625
شیشه‌بر، رحیم: 128، 135، 254، 701
شیعه: 269، 271، 272، 273، 274، 275، 276، 282
شیعی امامی ایرانی‌نژاد (کتاب): 581
شیکاگو: 690
شیوه‌نامه (کتاب): 707
ص
صائب تبریزی، محمد علی: 511، 639
صابر، صالح (صالح گیلانی): 579
صابی، ابو اسحاق: 56، 626
صاحب بن عباد: 53، 54، 664
صادق‌اف، احمد: 143، 144
صادق زند: 644
صادقی، علی اشرف: 658
صادقی استرآبادی، سید احمد: 710
صادقی کتابدار: 76، 278، 636، 655، 656، 666، 667
صادقی‌نژاد، اسکندر: 117
صافی، ابراهیم (ناعم): 587
صالح، سید عبد الوهاب: 142، 143، 191، 709
صالح‌آباد: 667
صالحپور، محمد تقی: 518
صالحی، بهمن (صالح): 604
ص: 785
صبا، ابو الحسن: 520
صبا، مولوی محمد مظفر حسین: 630، 632، 634، 644، 653، 654، 660، 670، 675، 685، 688
صباح، حسن: 57، 58، 59، 60، 61، 62، 274، 666
صبح ازل، میرزا یحیی: 282
صبح پاریس، روزنامه: 142
صبح گلشن (کتاب): 277
صبوری، محمد حسن: 198
صبوری رشتی، باقر (حکیم صبوری): 563، 623، 654
صبوری لاهیجی، علی: 579
صحاح الادویه (کتاب): 512
صحاح الفرس (کتاب): 580
صدا و سیمای گیلان: 520
صد پند (کتاب): 694
صدر، محسن (صدر الاشراف): 183، 201، 202، 203، 211، 443
صدر، میرزا رضی: 93
صدرائی اشکوری، منیر: 618
صدر اشکوری، محمد قلی: 518، 552، 553
صدر الافاضل، سید مرتضی حسین: 625
صدر الدین خان: 635
صدرایی اشکوری، میر محمد علی: 579
صدر قزوینی، میرزا محمد حسین خان (عضد الملک): 108
صدر نوری، دکتر بهمن: 445
صدقی، پیر محمود: 642
صدیق اعلم، دکتر عیسی: 210، 211، 694
صدیقی کسمائی، کامبیز: 604
صراف تبریزی، عباس آقا: 132
صرف و نحو فارسی (کتاب): 582
صرفی ساوجی: 625
صعلوک (سالوک): 49، 65
صعلوک، ابو العباس: 65
صعلوک، ابو جعفر: 676، 680
صفا، دکتر ذبیح الله: 625، 629، 640، 663، 666، 679، 682
صفائی، ابراهیم: 107، 144
صفاری، تاج الملوک: 734
صفاری، حسن: 633
صفاری، فتح الله: 579
صفاری آشتیانی، محمود: 117
صفاریان: 269، 721، 722
صفای اصفهانی: 563
صفر خان: 259
صفر لختی: 138
صفوی، دکتر: 444
صفوی، معصوم بیگ: 78
صفویه، سلسله: 72، 73، 75، 76، 79، 80، 81، 84، 87، 90، 91، 92، 94، 97، 99، 100، 240، 242، 273، 276، 279، 280، 282، 465، 466، 467، 468، 472، 641، 653، 655
صفه‌سر: 194، 195
صفی الدین اردبیلی: 73، 94، 99
صفی میرزا: 82، 87، 93، 94، 468
صله تاریخ الطبری (کتاب): 628
صمصام الدوله: 52
صمصام السلطنه: 178
صندوق احتیاط وزارت طرق و شوارع: 427، 428، 432
صندوق عدالت: 441
صنعت نوغان در ایران (کتاب): 700
صنیع الدوله: 96، 175، 176
صوتی، دکتر محمد علی: 516، 520
صور اسرافیل، میرزا جهانگیر خان: 441
صورة الارض (کتاب): 40، 65
صوفی، بهرام قلی سلطان: 96
صوفی، نصر الله خان: 260
صوفی، نعمت الله: 243
صوفی آملی، محمد: 278
صوفی سیاوش، امان الله: 580
صوفیه: 522، 659
صولی، محمد بن یحیی: 681، 682
صومعه‌سرا: 118، 187، 217، 220، 222، 235، 250، 255، 258، 287، 289، 291، 293، 294، 296، 297، 298، 303، 308، 309، 311، 372، 373، 381، 430، 433، 434، 444، 445، 447، 448، 451، 455، 470، 473، 474، 507، 584، 599، 601، 606، 610، 656، 657، 692، 697، 699، 728، 729، 730، 731، 736، 737، 741، 742، 744، 745
صومعی، شیخ ابو عبد الله: 656
صیاد رحیم: 445
صیادزاد: 445
صیادلر (سیدلر): 255
صیرفی، عبد الله: 678
صیقلان: 602، 728
صیقلوندان: 255
صیمری، ابو عبد الله: 56
ض
ضایعات اعصاب محیطی (کتاب): 708
ضربه‌های وارد بر قاعده جمجمه (کتاب): 708
ضرغام السلطنه بختیاری: 194، 649
ضیائی، ایرج: 119، 604
ضیابر: 373، 455، 470، 566، 709
ضیابری، آیت الله سید محمود: 117، 118، 709
ضیابری، سید اسماعیل: 471
ضیاءآباد: 150
ضیاءپور، جلیل: 18، 709
ضیاء لاهیجانی، محمد یوسف: 655
ط
طاحان: 89
طارمسری، میر آقا: 445
طارمی، میر حسین: 669
طاسکوه (تاسکوه): 381، 382
طاعتی، دکتر عبد العلی: 580، 709، 710
طاغوت در تابوت (کتاب): 610
طاق بستان: 693
طاق کسری: 681
طالب‌زاده، سید حسین: 580
طالب گیلانی، یحیی جان: 655
ص: 786
طالبوف: 253
طالش خان: 432
طالشدولاب: 282، 285، 287، 289، 461، 472، 507
طالش قلی: 88، 242
طالش کولی: 84، 88، 90، 91
طالش، طوالش- تالش
طالقان: 24، 42، 51، 72، 143، 614، 677
طالقانی، شیخ خلیل: 636
طالقانی، شیخ مرتضی: 724
طالقانی، عزت الله: 688
طالقانی، محمد: 712
طاهباز، سیروس: 717
طاهباز، هادی: 520
طاهر گوراب: 728
طاهر نوکنده، محسن: 604
طاهری، حاجی علی خان: 201
طاهری، دکتر ابو القاسم: 101
طاهری، محمد باقر: 576، 710
طاهری، محمد بن عبد الله: 45
طاهریان، سلسله: 45، 46، 50، 240، 269، 721، 722
طایفه، میرزا تقی خان: 142
طباطبائی، آیت الله محمد حسین: 705، 712، 713، 719
طباطبائی، ابو الفضل: 53، 682
طباطبائی، دکتر میر احمد: 505، 510، 511، 513، 581
طباطبائی، سید ضیاء الدین: 229، 230، 252، 256، 442
طباطبائی، سید محمد: 122، 123
طباطبائی، میر سید علی: 652
طبایع الاستبداد (کتاب): 184
طبرستان: 18، 19، 24، 32، 35، 37، 38، 40، 41، 42، 44، 45، 46، 47، 48، 49، 50، 51، 55، 56، 57، 240، 241، 268، 270، 271، 273، 275، 283، 284، 515، 625، 626، 627، 631، 638، 664، 671، 676، 677، 679، 680، 681، 688
طبری، ابو طبیب: 56
طبری، محمد بن جریر: 26، 31، 33، 35، 36، 40، 45، 46، 49، 50، 241، 268، 269، 270، 687
طبس: 55، 677
طبسی، محمد بن محمود: 245
طبقات اعلام الشیعه (کتاب): 625
طبقات شعرائی (کتاب): 656
طبقه جدید، تحلیلی از تحول جامعه کمونیست (کتاب): 702
طبیب‌زاده، مهدی خان: 152
طبیب ساوجی، سلیمان: 280
طبیبیان، حمید: 275
طرائق الحقایق (کتاب): 629، 632، 637، 642، 662
طرابوزان: 693
طرایف و ظرایف (کتاب): 569
طرحها و کلاغها (کتاب): 605
طرسوسی: 31
طغا تیمور: 68، 631
طغرل بیک: 52، 55، 57
طلاق (کتاب): 270
طلوع، روزنامه: 257، 711، 716، 720
طلوع، محمود رضا: 220
طلوع اسلام، روزنامه: 579
طلوعی، شیخ علی اکبر: 615
طنجه: 55
طواف، یحیی: 142
طور تجلی (کتاب): 639
طوس: 676
طولاب‌بره: 381
طولارود: 380
طومار عفت (کتاب): 698
طویلی، عزیز: 581
طیاری، محمود: 518، 605
ظ
ظفر الدوله: 152، 153
ظفرنامه (کتاب): 68، 72
ظل المبین (کتاب): 639
ظهیر همایون، سید علی: 195، 205
ع
عارف قزوینی، ابو القاسم: 183، 564
عاشورپور، احمد: 520
عاصم الملک زنجانی: 148
عاصی رشتی، محمد: 113
عاقبت وخیم (نمایشنامه): 706
عاقلی، دکتر باقر: 443
عالم‌آرای صفوی (کتاب): 662
عالی‌قاپو، عمارت: 153، 154، 155
عاملی، بهاء الدین محمد (شیخ بهائی): 88، 93، 651، 686
عباس‌آباد: 172، 380، 455
عباس بن علی: 31
عباس خان: 125، 135
عباسی، هوشنگ: 518
عباسیان، سلسله: 40، 55، 58، 268، 269، 272، 273، 467، 623، 626، 627، 681
عباسیه‌کهن، سید محمد: 581
عبد الجلیل سالکدهی: 658
عبد الرحیم خان: 663
عبد الرزاق سمرقندی، کمال الدین: 23
عبد الرزاق گیلانی: 655، 665
عبد العلی خان: 103
عبد الغفور بیک: 655، 656
عبد الفتاح فومنی: 74، 78، 80، 84، 89، 92، 95، 96، 242، 243، 246، 625، 635، 651، 655، 656، 660، 667
عبد القادر گیلانی، ابو محمد محیی الدین: 656، 657
عبد الله بن زبیر: 41
عبد الله بن عزیز: 50
عبد الله بن محمد: 48، 51
عبد الله خان: 80
عبد الله قورچی‌باشی، محمد رضا خان: 99
عبد الملک بن عطاش: 61
عبد الملک بن مروان: 41، 42
عبد النبی قزوینی، ملا عبد الله: 679
ص: 787
عبد الوحید سالکدهی: 658
عبد الهی، اسد الله: 132
عبد علی، عصام: 685
عبدلی، علی: 518، 605
عبده، شیخ محمد: 184
عبدی‌نژاد، هوشنگ: 445
عبهر العاشقین (کتاب): 721، 722، 723
عبید الله: 57
عبید الله بن الحر: 31
عبید الله بن زیاد: 31
عتبی، ابو الحسن: 664
عثمانی: 73، 81، 82، 85، 89، 91، 92، 97، 99، 100، 184، 189، 242، 650
عدلیه- وزارت دادگستری
عدن: 36، 55
عذراء قریش (کتاب): 697
عذرخواه: 520
عراق: 21، 46، 55، 56، 57، 58، 62، 71، 77، 82، 134، 180، 194، 211، 241، 268، 624، 633، 658، 701، 717
عراق عجم: 680
عراقی، سید محمد باقر: 615، 652
عرب: 22، 39، 42، 268
عربان: 692، 697
عرفات العاشقین (کتاب): 625
عرفی شیرازی، جمال الدین محمد: 624، 625
عروض (کتاب): 603
عروه (کتاب): 705
عز الدوله: 658
عزیز الله خان: 177، 528، 705
عسس قزوینی، محمد علی: 80
عشق‌آباد: 19، 145
عشق بی‌پیرایه (کتاب): 714
عشق خونین (نمایشنامه): 706
عشقها و اشکهای ژوزفین (کتاب): 720
عصر بی‌خبری یا تاریخ امتیازات در ایران (کتاب):
107
عضد الدوله دیلمی: 52، 56، 658، 664
عضد السلطان: 176
عضد الملک: 174، 175
عضدی، دکتر: 432
عطاپور، حسین: 734
عطار، اسماعیل: 191
عطار، فرید الدین: 695
عطش (کتاب): 618
عظیم‌آباد: 685
عظیم‌زاده، علی اکبر خان: 152
عظیمی، غلامحسین: 518
عفائی، مرتضی: 445
عقد حواله (کتاب): 698
عقد ضمان (کتاب): 698
عقد کفالت (کتاب): 698
علاقبند، حسین: 135
علاء الدوله: 54، 126، 171
علاء الدوله (فردوسی)، خیابان: 172
علاء الدین محمد: 63، 659، 669
علاء السلطنه: 176
علل پیشرفت اسلام و انحطاط مسلمین (کتاب):
713
علل و عوامل انقلاب مشروطیت ایران (رساله):
588
علم (کتاب): 692
علم اصول (کتاب): 721
علم الاخلاق و السلوک (کتاب): 644
علم الجواهر (کتاب): 698
علم النفس و آثار فی التربیه و التعلیم (کتاب):
722
علم الهدی، حاجی شیخ علی: 191، 688
علم حدیث (کتاب): 713
علم کیمیا (کتاب): 699
علم وراثت (کتاب): 692
علوم سال چهارم دبستانهای کشور (کتاب): 692
علوم سال سوم دبستانهای کشور (کتاب): 692
علوی، ابو هاشم: 61
علوی، بزرگ: 714
علویان: 24، 40، 44، 49، 58، 61، 268، 273، 625، 626
علی، امیر: 712
علی‌آباد: 699
علیاباد: 508
علی‌اف، صالح: 222، 223، 253
علی اکبری، مصطفی: 518
علی اللهی: 282
علی بن ابی طالب (ع): 41، 271، 272، 275، 276، 467، 658، 684
علی بن بویه (عماد الدوله): 55، 56، 638، 658، 671، 680
علی بن خورشید: 626، 677، 683
علی بن عطاء الله: 686
علی بن محتاج: 638
علی بن وهسودان: 51، 52
علی بیگ سلطان: 84
علیجانی، پرفسور محمد رسول: 710
علی حسین: 127
علی خان: 89، 95، 242، 245
علی خان بیک- علی خان
علی دوست، احمد: 582
علی‌زاده، محمد تقی (شعله): 576
علی سلطان چاپلو: 243
علی شاه: 102
علیشیر نوائی، میر نظام الدین: 516، 630، 683، 688
علیقلی خان مشاور الممالک: 228
علیگره: 694
علی محمد: 159
علی نوده: 734
علی ونیتو (کتاب): 698
عماد، مصطفی قلی: 97، 100
عماد الدین محمود: 624
عماد الکتاب: 573
عمادی، عبد الرحمن: 518
عمارت حکومتی رودسر: 342
عمارت کلاه فرنگی رشت: 339، 340
عمارلو: 258، 285، 287، 289، 370، 374، 378، 379، 382، 383، 458، 461، 740
عمان: 658
عمر افندی: 190
عمرانی راد، علی اکبر: 445
عمر بن العلاء: 42، 43
ص: 788
عمر بن خطاب: 40، 268، 272
عمرو بن عبید: 271
عمرو بن لیث: 47، 51
عمو جنگلی گوراب زرمیخی: 258
عمو رحیم: 161
عمومی، اسماعیل: 132
عمومیتی از فضاهای انیشتین (کتاب): 691
عمید، ابو الفضل: 677، 679، 681[1303]
کتاب گیلان ؛ ج2 ؛ ص788
ید السلطان: 125، 128، 141، 148، 151، 155، 160، 164، 179، 649، 701
عمید السلطنه: 254
عمید دیلمی: 658
عناوین (کتاب): 705
عنایت السلطنه، دکتر: 143
عنایت خان لشت‌نشائی: 95
عنبران محله: 380
عندلیب، میرزا علی اشرف: 658، 659
عوامل همکاری میان حکومت و مردم (کتاب):
713
عوفی، محمد: 721
عهدنامه ترکمانچای: 106، 107
عهدنامه گلستان: 106
عیسی بن مریم: 613
عیسی بیک: 685
عیشی: 678
عیلام: 19
عین الدوله: 126، 131، 135، 136، 177
عین الزمان، شیخ جمال الدین: 659، 660
عین الملک دوائی: 660
غ
غازان خان: 66، 646
غازیان: 131، 204، 205، 430، 452، 454، 466، 468، 471، 472
غازی ترخان: 663
غبرائی، رحمت: 582
غرب چگونه تسخیر شد؟ (کتاب): 720
غربستان (کتاب شعر): 598
غرر الاخبار (کتاب): 643
غروی، محمد حسین: 691
غریب شاه گیلانی: 94، 95، 96، 244، 245، 246، 667
غزلهای بند (کتاب شعر): 611
غزنوی، سید حسن: 704
غزنوی، مودود بن مسعود: 670
غزنویان: 54، 57، 670
غفاری، قاضی احمد: 59، 60، 76
غفاری رحیم‌آبادی: 260
غفوری، دکتر محمد رضا: 458
غلامعلی‌پور، حسن: 599
غلامعلی خان هندی: 642
غلامعلی گالش‌فروش: 140
غلام‌نژاد، علی (غلامی): 518
غلامی کفترودی، قاسم: 518
غلامی‌نژاد کلاچائی، جعفر: 518
غواص، شهرام: 520
غواص، کاظم: 583
غواص، همایون: 445
غیاث نظام، قدرت الله خان: 144، 149، 150، 151، 153، 157، 158، 159
غیاثوند، ایل: 149، 157، 248
غیاثی، دکتر محمد تقی: 710
ف
فئودور آلمانی: 167، 168
فائز دشتستانی: 534
فاتح گیلانی، سید محمد رضی: 660
فاراب: 295
فارابی، ابو نصر: 686
فارس: 35، 40، 55، 56، 57، 60، 73، 74، 77، 78، 79، 87، 102، 179، 247، 279، 307، 465، 635، 638، 658، 680
فارسی، محمد: 518
فارغ رشتی: 660، 661
فاضل، جواد: 655، 660، 665، 666، 670، 688
فاضل اردکانی: 637
فاضل تفرشی: 712
فاطمی، سید مصطفی: 445
فاطمیان: 57، 274
فالیزبان: 45، 241
فانوس خیال (رساله مثالیه): 652
فانی، منصور: 520
فتح الله خان بیگلربیگی: 643، 654
فتح‌پور: 639
فتح تهران (کتاب): 701
فتح تهران و اردوی برق (کتاب): 149، 153، 162، 163، 166، 167، 169، 170، 177، 178، 183
فتحعلی خان: 105، 208
فتحعلی شاه قاجار: 105، 106، 640، 652، 675، 676، 685
فتربند: 192
فتلک: 382
فتوح، امیر هوشنگ: 444
فتوح البلدان (کتاب): 31، 41، 42
فتوح الغیب (کتاب): 657
فجر، مهمانخانه: 477
فخرائی، ابراهیم: 29، 111، 112، 114، 115، 124، 127، 132، 136، 144، 183، 193، 196، 198، 202، 206، 208، 211، 212، 214، 223، 229، 236، 237، 248، 252، 254، 257، 258، 260، 444، 516، 517، 564، 633، 648، 649، 699، 711
فخرائی، ابو القاسم: 210، 237، 251
فخرائی، دکتر مجد الدین- گلچین گیلانی
فخر الدوله حسن: 67
فخر الدوله دیلمی: 52، 54، 664، 677
فخر الدین حسن: 241
فخر الزمانی قزوینی، ملا عبد النبی: 625، 640، 663، 685
فخر النساء بیگم: 79
فخر داعی گیلانی، محمد تقی: 29، 73، 100، 106، 712
فخر رازی: 672
فخری‌نژاد، میر احمد (شیون فومنی): 518، 520، 542، 603
فدائیان اسماعیلیه (کتاب): 274
ص: 789
فدائیان خلق: 117
فدائی لاهیجی، محی الدین احمد (شیخ‌زاده لاهیجی): 661، 662، 688
فرات: 19، 20، 39، 285
فرار بزرگ (کتاب): 720
فراسویه: 53
فرانس، آناتول: 711
فرانسه: 31، 175، 218، 442، 513، 567، 642، 654، 672، 674، 690، 693، 697، 700، 701، 702، 705، 707، 708، 712، 713، 717، 723، 724
فرانکفورت: 628، 724، 725
فراهان: 273
فرای، ریچارد نلسون: 28، 30، 43، 42، 270
فراید الفواید (کتاب): 637
فربد، دکتر ابو القاسم: 143، 191، 194، 201، 262
فرح‌آباد: 89، 94، 656
فرحناک، حمید (فائز): 518
فرخان (ذو المناقب): 41، 42
فرخی، بهمن: 518
فرخی سیستانی، علی: 511
فرخی یزدی: 564
فردوسی، ابو القاسم: 18، 30، 31، 183، 671، 695، 696، 702، 704، 718
فرزانه، بهرام خان: 706
فرسنامه (کتاب): 637
فرشگان: 699
فرشوادگر: 38
فرصت الدوله شیرازی: 629
فرعون: 201
فرغانه: 55
فرقه خاکسار: 525
فرقه دموکرات: 113، 115، 116، 184، 187، 249، 702، 706
فرمان، روزنامه: 115
فرمانروایان گیلان (کتاب): 670، 688، 719
فرمانفرما: 174
فرمان مشروطیت: 128
فروحی، دکتر علی: 432، 518، 606، 625
فروزانفر، بدیع الزمان: 714
فرهاد اول: 18
فرهادیان، علی اکبر: 578
فرهادیان، ناصر: 517، 518، 541
فرهمند، منصور: 444
فرهنگ آلمانی- فارسی (کتاب): 720
فرهنگ ادبیات فارسی (کتاب): 674
فرهنگ اسدی (کتاب): 511
فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات (کتاب): 711
فرهنگ ایران باستان (کتاب): 510، 511، 695، 696
فرهنگ ایران در قلمرو ترکان (کتاب): 716
فرهنگ بزرگ گیتاشناسی (کتاب): 454
فرهنگ بهدینان (کتاب): 510، 511
فرهنگ تاتی و تالشی (کتاب): 605
فرهنگ تلمیحات (کتاب): 603
فرهنگ جامع فارسی- انگلیسی (کتاب): 575
فرهنگ جهانگیری (کتاب): 511
فرهنگ حقوقی (کتاب): 698
فرهنگ رشیدی (کتاب): 511
فرهنگ روستائی استان گیلان، نشریه: 293
فرهنگ زبان کوچه (کتاب): 711
فرهنگستان ادب و هنر: 704
فرهنگستان ایران: 721
فرهنگستان علوم شوروی: 514
فرهنگستان علوم و ادبیات پاریس: 723
فرهنگ سخنوران (کتاب): 277
فرهنگ شاهنامه (کتاب): 510
فرهنگ صحاح الفرس (کتاب): 709
فرهنگ عامیانه عشایر بویر احمدی و کهکیلویه (کتاب): 610
فرهنگ عروضی (کتاب): 603
فرهنگ فارسی به پهلوی (کتاب): 509، 510، 511
فرهنگ فارسی معین (کتاب): 510، 516، 529، 652، 704، 722، 723
فرهنگ فرق اسلامی (کتاب): 280، 281
فرهنگ گیلکی (کتاب): 506، 511، 512، 513
فرهنگ گیلکی به روسی (کتاب): 514
فرهنگ گیل و دیلم (کتاب): 513، 529، 593
فرهنگ مکالمه (کتاب): 711
فرهنگ منظوم فارسی- انگلیسی (کتاب): 575
فرهنگ واژه‌های گیلکی (کتاب): 514
فره‌وشی، دکتر بهرام: 506، 509، 510، 511، 695، 696
فره‌وشی، علی محمد: 506
فریار، دکتر عبد الله: 19، 20
فریدون: 31، 49، 270، 574
فریدون (کتاب): 696
فریدونی، دکتر عطاء الله: 606
فریزر، جیمزبیلی: 106، 286
فریم آمریکائی، دکتر: 143
فشارکی اصفهانی، محمد جعفر: 652
فشتال: 258، 259
فشتمی، محمد حسین (درویش): 572
فشکالی محله: 475
فصل مثنوی (کتاب): 574
فضای جغرافیائی (کتاب): 708
فضل استرآبادی: 276، 277
فضل بن یحیی: 44، 268
فضل رفیقی: 45
فغفور گیلانی، میر محمد حسین: 662، 663، 665
فقط یک تریلیون (کتاب): 692
فقیهی، ابراهیم: 118
فقیهی، علی اصغر: 678، 682
فکر دموکراسی اجتماعی در نهضت مشروطیت ایران (کتاب): 253، 254
فلاح، مهرداد: 606
فلاح شجاعی، مجید: 518
فلاح شعبانی لیالستانی، یونس: 518
فلاس: 48، 51
فلسطین: 58
فلسفه آفرینش انسان (کتاب): 713
فلسفه فرهنگ و هنر (کتاب): 698
فلسفی، نصر الله: 81، 87، 88، 91
فلکی شروانی: 672
فلوبر، گوستاو: 707
فلورانس: 328، 704، 705
ص: 790
فن پاشن، ماژور: 189، 190، 193
فورس، پروفسور کورن: 690
فوستر، پروفسور: 702
فولاد: 52
فولادلو، عظمت خانم: 237
فومن: 65، 67، 74، 76، 79، 88، 92، 93، 95، 112، 118، 119، 137، 187، 189، 194، 197، 200، 201، 202، 213، 217، 222، 223، 228، 243، 253، 254، 260، 285، 286، 287، 291، 293، 296، 297، 298، 303، 308، 309، 311، 372، 375، 376، 379، 380، 381، 385، 430، 433، 434، 444، 447، 448، 451، 455، 456، 461، 465، 470، 472، 473، 474، 477، 528، 542، 568، 593، 596، 597، 603، 613، 635، 656، 691، 706، 728، 729، 730، 731، 736، 742، 745
فومنات- فومن
فومنی، حسام الدین: 81
فومنی، رستم: 75
فومنی، سید علی: 74
فومنی، قاضی عبد الکریم: 635
فومنی، میرزا عابد: 517
فومنی گیگاسری، حاج شیخ علی: 139
فهرست توصیفی سفرنامه‌های انگلیسی (کتاب):
595
فهرست روزنامه‌ها و مجلات (کتاب): 711
فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه عمومی رشت (کتاب): 705
فی استعمال ادوار الکواکب علی مذهب الهند من زیج البالغ (کتاب): 673
فیاض، دکتر علی اکبر: 682
فیاض لاهیجی، ملا عبد الرزاق: 563، 623، 663، 664، 675
فیروز: 37
فیروزآباد: 699
فیروزانیان: 676
فیروزبخش عظیمی، احمد: 445
فیروز بهرام، قریه: 36، 166، 167
فیروزکوه: 179، 268
فیروزکوهی، امیر محمد حسین خان: 105
فیشم: 382
فیض الله: 169
فیض ربانی، هما: 618
فیض کاشانی، ملا محسن: 651، 664، 675
فیگارو، روزنامه: 142
فیلادلفیا: 18، 674، 690
فیلد، هنری: 19، 20، 21، 25، 284
فیلده: 645
فیلواکوش: 631
فی مراتب اخلاق السنیه و المقامات العرفانیه (کتاب): 657
فیود: 133
ق
قائم‌پناه، حسن: 256
قائم مقام فراهانی: 106، 107، 441، 650
قاآنی، حبیب الله: 510
قابوسنامه (کتاب): 516، 670، 682
قابوس وشمگیر زیاری: 55، 56، 664، 665، 671، 680، 681، 682
قاپوک‌اف: 213
قاجار، عباس خان: 105
قاجار، قاجاریه: 104، 106، 126، 183، 208، 247، 440، 466، 474، 475، 563، 564، 573، 585، 640، 657، 674
قاجار، محمد حسن خان: 102، 104
قاجار دولو، محمد علی: 103
قارص: 182
قارن بن شروین: 50
قارن‌وند: 43، 268
قاسم، عبد الکریم: 701
قاسم‌آباد: 166، 167، 260، 466، 730
قاسم آقا میر پنج: 152، 153
قاسم انوار: 516، 517
قاسم بن ابراهیم: 271
قاسم بن علی: 46، 241
قاسمی، حسین (دیدار): 518
قاسمیه: 271
قاضی چلبی: 662
قاضی عبد الواسع: 244
قاضی محله: 197
قاعده‌های جمع در زبان فارسی (کتاب): 722
قافیه (کتاب): 603
قاموس الاعلام (کتاب): 656
قانع، ید الله: 444
قانع تتوی، امیر علیشیر: 632
قانون آ. د. ک (آئین دادرسی کیفری): 443
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران: 437
قانون تأمین اجتماعی: 435
قانون جنگل (کتاب): 692
قاهر عباسی: 681
قاهره: 184، 628، 672، 682، 684، 685
قباد: 426
قبادی صومعه‌سرائی، ایرج: 518، 584
قباله تاریخ (کتاب): 255
قتلق شاه: 67
قتیل باخمری، ابراهیم: 44، 268
قتیلزاد، سید احمد: 444
قدرت (کتاب): 724
قدرتهای بزرگ و صلح بین‌المللی (کتاب): 692
قدیری اصلی، دکتر باقر: 712
قرآن مجید: 73، 272، 280، 440، 572، 698
قرآن و امام حسین (کتاب): 719
قرائی، اسحق خان: 640
قرائی، حسین علی خان: 640
قراباغ: 106
قرابهادر: 79، 635
قراتپه: 166، 169
قراتکین: 676، 680
قراچه‌داغ: 73، 86، 97، 130
قرارداد برست لیتوسک: 230
قرارداد تنباکو: 126
قراری، حکیم نور الدین محمد (نورا): 639، 655، 665
قرامانلو، ذو الفقار خان: 84
قرامانلو، فرهاد خان: 82، 84، 90، 655، 656
قراولخانه: 139
ص: 791
قربان‌زاده، احمد: 607
قربان‌نیا، احمد: 518
قربانی، آیت الله زین العابدین: 118، 712
قربانی، رضا (بینا): 568
قربانی خاکی، محمد رضا: 518
قرطبی، عریب بن سعد: 628
قرقلوی، طایفه: 99
قرق محله: 311
قرمطیان: 240، 627، 628
قرن داروین (کتاب): 692
قره‌تپه: 166، 167
قره خان: 111، 258، 259
قره خانی، حسین: 520
قره قروم: 65
قریب، مهدی: 705
قزاقخانه رشت: 225
قزل آغاج: 84
قزل اوزن: 25، 26، 149
قزلباش: 80، 81، 82، 86، 88، 93، 94، 99، 242، 655
قزوین: 24، 30، 31، 37، 40، 41، 42، 44، 46، 50، 51، 52، 53، 54، 57، 59، 60، 61، 65، 67، 68، 69، 74، 75، 76، 81، 82، 84، 86، 87، 89، 90، 91، 92، 95، 96، 97، 102، 105، 109، 113، 130، 134، 144، 145، 147، 148، 149، 150، 151، 152، 153، 154، 155، 156، 157، 158، 159، 160، 161، 162، 166، 169، 170، 171، 175، 177، 179، 182، 191، 193، 194، 221، 225، 229، 230، 231، 241، 246، 248، 268، 274، 279، 456، 458، 516، 602، 615، 626، 627، 628، 629، 641، 647، 655، 659، 666، 667، 678، 679، 680، 681، 683، 700، 704، 720
قزوینی، خسرو: 279
قزوینی، سید محمد: 652
قزوینی، محمد: 674، 693، 694، 721، 722، 723
قزوینی، محمد ابراهیم: 652
قزوینی، محمد بن فضل: 50
قزوینی، میرزا عبد الله: 94، 95، 245
قزوینی، نایب مصطفی: 190
قزوینی، هاشم: 698
قسطنطنیه: 168
قصاب محله: 475
قصاص در قرآن و سنت (کتاب): 719
قصر شیرین: 693
قصر قجر: 172
قصص العلماء (کتاب): 652
قصه کودکان (کتاب): 711
قصه‌گوی برزن ما (کتاب): 595
قصه‌هائی از گیلان (کتاب): 567
قصیده لبخند چاک‌چاک (کتاب): 603
قضا و شهادت استدلالی (کتاب): 653
قضا و قضاوت در اسلام (کتاب): 719
قطب الدین شیرازی: 65، 66
قطب الدین لاهیجی، محمد بن علی: 666
قطری بن فجائه (المازنی): 42
قفطی، علی بن یوسف: 672
قفقاز: 28، 39، 97، 106، 122، 124، 125، 128، 131، 132، 133، 135، 137، 139، 141، 143، 144، 157، 182، 191، 192، 193، 194، 202، 203، 206، 223، 225، 228، 248، 337، 661، 702، 716
قفقازی، محمد بیک: 163
قلبم را به تو هدیه می‌کنم (کتاب): 720
قلعه اخسخه (آخسقه): 95، 245
قلعه اصطخر (استخر): 73، 79، 88، 241، 465، 635، 641
قلعه الموت: 53، 58، 59، 60، 61، 62، 64، 89، 274، 465، 627، 628
قلعه امام جمعه: 162
قلعه بندبن: 466
قلعه جهینه: 677
قلعه خان لنجان: 61
قلعه خراسان: 465
قلعه خرسک: 655
قلعه دزبن: 466
قلعه رود خان: 343، 381، 451، 465، 473، 643
قلعه سرجهان (سرجاهان): 54، 65
قلعه شاه: 166
قلعه شاه دز: 61
قلعه طارم (تارم): 465، 669
قلعه کجور: 669
قلعه کلات: 22، 263، 291، 297، 298، 308، 311، 350، 379، 383، 430، 444، 470، 611
قلعه گردکوه- گردکوه (کردکوه)
قلعه لسبو: 466
قلعه لمسر: 60، 61، 63
قلعه لیسار: 451، 465، 466، 474
قلعه مؤمن‌آباد: 62
قلندر خان، درویش زینل (ابراهیم طسوجی): 99
قلهک: 143
قلی سلطان: 246
قم: 128، 139، 180، 273، 546، 549، 609، 615، 638، 652، 675، 683، 688، 691، 693، 707، 712، 717، 719، 725
قمی، ابو عبد الله حسین: 677
قمی، حسن بن محمد: 627
قمی، قاضی احمد: 655
قمیش تپه (گمیش تپه): 179
قنبر خان: 185، 198
قندچی: 432
قند شاه: 166، 167
قندهار: 663
قوام، احمد (قوام السلطنه): 114، 115، 116، 259، 230، 231، 232، 233، 442، 732
قوام مجد: 127
قوانلو، سلیمان خان: 104، 105
قوانلو، محمد حسین خان: 105
قومس: 24، 626، 679
قهرمان، بابک: 746
قهرمان دوران (کتاب): 714
قهرمانیان، لیدا: 520
قهستان: 50، 60، 61، 62، 64
قهستانی، ابو اسحاق: 62
قهقهه، قلعه: 78، 79، 635، 641
ص: 792
قیامت از دیدگاه قرآن و احادیث (کتاب): 689
قیام غریب شاه گیلانی (کتاب): 244، 529، 593
قیام گئومات مغ (کتاب): 716
قیصر کوه: 385
ک
کابل: 268
کاپادوکیان: 34
کاترین: 98، 100
کاتی‌شیان: 25
کاخ رضا شاه: 342
کادح، هفته‌نامه: 514، 519، 541
کادور، محله: 197
کادوس، کادوسیان (کادوشان): 25، 26، 27، 28، 29، 32، 33، 42، 240، 284
کادوس، هتل: 477
کارتلی: 100
کارخانه پپسی کولا: 119
کارخانه روغن‌کشی رودبار: 473
کارخانه سیمان لوشان: 456
کارخانه فیبر حسن‌رود: 389
کارخانه کبریت‌سازی رشت: 432
کارخانه گونی‌بافی رشت: 340، 432، 436
کار در اسلام (کتاب): 698
کارد و طناب ... (کتاب): 714
کارکیا احمد فومنی: 76
کارکیا بزرگ امید: 60، 60، 61
کارکیا سلطان حسن: 75
کارکیا سلطان محمد: 72
کارکیا علی حمزه: 242، 243
کارکیا فتحی: 243
کارکیا میرزا علی: 72، 73، 74، 629، 630
کارکیا ناصر: 72
کارگارتیلی (شاپور): 208
کارنامه اردشیر بابکان (کتاب): 510
کارنامه بزرگان ایران (کتاب): 657، 658
کاروانسرا سنگی: 162، 163، 164
کاروانسرای تی‌تی- تی‌تی کاروانسرا
کاروانسرای لات: 466
کاروان هند (کتاب): 625
کاژانوف: 205، 210، 213، 214، 215
کاس آقا: 534
کاسپین- خزر
کاس خانم: 539
کاسه‌گر محله: 475
کاسیان: 26
کاشان: 20، 179، 279، 639، 713
کاشانی، ابو القاسم: 628
کاشانی، تقی الدین محمد بن شرف الدین: 632، 634
کاشانی، دکتر سید محمد: 143
کاشانی، عباد الله: 278
کاشف السلطنه: 467، 472
کاشف الظلام فی علم الکلام (کتاب): 645
کاشف الغطاء، شیخ احمد: 724
کاشف الغطاء، شیخ جعفر: 652
کاشف الغطاء، شیخ علی: 245
کاشف الغواشی (کتاب): 647
کاشکوه: 670
کاشی، دکتر سید عبد الکریم: 185، 191، 199
کاشی، میر احمد: 280
کاظم‌زاده ایرانشهر: 693
کاظمیان، ستاره: 619
کاظمین: 642
کافی الاوحد: 684
کاکا (کتاب): 605
کاکوه: 197
کالجار: 630
کالج ایندور: 712
کالچوکف: 187، 250
کالنجار- غریب شاه گیلانی
کاله: 47
کالیفرنیا: 705
کالیکان، ویلیام: 22
کامران، ابراهیم: 518
کامران میرزا کهدمی: 79، 80، 245، 247، 635
کامل المیزان (کتاب): 698
کامونیست، روزنامه: 212، 219، 251
کامی، ملا علی: 666، 667
کان: 701
کانادا: 598، 725
کانرود: 255، 388
کانیهای جهان (کتاب): 692
کاوشهای شهداد (کتاب): 699
کاوشهای گیلان (کتاب): 699
کاویانی سیاهکلی، رقیه (ر. دبیره): 619
کبری، نجم الدین: 659، 660
کبه (قبه): 105
کبیر الدین احمد: 625
کپورچال: 47، 116، 470
کتاب آبی ...: 123، 128، 141، 142، 146، 163، 165، 173
کتاب امامت: 49
کتاب بساط: 49
کتاب تاجی: 56
کتابخانه آستان قدس رضوی: 632، 666، 674
کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی: 625
کتابخانه اوقاف استانبول: 678
کتابخانه ایاصوفیا: 642، 672
کتابخانه پهلوی: 702
کتابخانه دانشگاه اسلامبول: 678
کتابخانه رازی: 630، 654، 675، 685، 688
کتابخانه سنائی: 629، 632، 662
کتابخانه شیخ علی کاشف الغطاء: 245
کتابخانه عمومی لنین: 672، 673
کتابخانه مجلس شورای ملی: 632، 634، 664، 674
کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران: 625، 628، 664، 672
کتابخانه ملی پاریس: 642
کتابخانه ملی رشت: 113، 528، 658، 704، 711
کتابخانه ملی فلورانس: 705
کتاب سیر: 49
کتاب شاه اسماعیل: 75
کتابشناسی گیلان (کتاب): 595
ص: 793
کتاب طلاق: 49
کتاب عناوین در اعتقادات (کتاب): 705
کتابفروشی اسلامیه: 69، 629
کتابفروشی تأیید: 634
کتابفروشی تهران: 58، 59
کتابفروشی حافظ: 106[1304]
کتاب گیلان ؛ ج2 ؛ ص793
ابفروشی خیام: 281، 645، 660، 664، 675، 687
کتابفروشی رازی: 644، 653
کتابفروشی علمی: 653
کتابفروشی فروغی: 629، 631، 634، 639، 650، 664، 675، 679، 682، 686، 687
کتابفروشی محمودی: 632، 658، 660، 670
کتابفروشی مرکزی: 65، 72، 73، 103، 104، 278، 665، 692
کتاب نارنجی: 254
کتاب هفت باب: 62
کتاب هومن: 597
کتابی، دکتر احمد: 183
کتسیاس (کتزیاس): 27، 28، 32، 33، 240
کجور: 18، 42، 184
کجوری، ملک جهانگیر: 91، 92
کجید: 296، 543
کدمانس- داریوش سوم
کدیور، عباس: 664
کر، رود: 20، 86
کراچی: 625، 632، 694
کراسنوودسک: 24
کراسین: 224
کرامیان (کرامیه): 275، 276
کرباسی، محمد مهدی: 652
کربلا: 31، 271، 281، 614، 633، 644، 691
کربلائی، حافظ حسین: 647
کربلائی ابراهیم (کبریت خان): 111، 112، 185، 234، 256
کربلائی حسن جان: 556
کربلائی حسین: 213
کربلائی محمود: 255
کربلائی نقره: 237
کربن، هانری: 723
کرج: 56، 148، 160، 161، 162، 163، 164، 165، 166، 170، 249، 457، 520، 677، 680، 684
کرخی، ابو القاسم: 56
کردان: 99
کردبچه، مهندس محمد حسین: 245
کردستان: 20، 57، 69، 74، 97، 100، 180، 307، 650
کردمحله‌ای، میرزا محمود: 233
کردمکری، ایل: 88، 242
کردیه: 37
کرزن، جورج: 286
کرستومانی: 28
کرگانرود: 254، 285، 295، 453، 461، 462، 463، 474
کرگانرودی، سید اشرف: 254
کرم: 237
کرم اسوار: 244
کرمان: 20، 35، 56، 57، 77، 78، 87، 97، 281، 307، 511، 523، 526، 638، 701، 702، 704، 724
کرمانشاه (کرمانشاهان): 97، 100، 109، 177، 180، 191، 307، 542، 689، 691، 693، 720
کرمانشاهی، دکتر محمد خان (کفری): 654
کرمانشاهی، شمس الدین: 724
کرمانی، محمد کریم خان: 281
کرمانی، میرزا رضا: 126، 131، 208
کرن اشتاد: 108
کرنسکی: 191، 203
کرنی، پیر: 714
کرهرود: 677، 680
کریستیدیس یونانی، دکتر: 143
کریستین سن، آرتور: 267، 505، 506، 700
کریم، علیرضا: 518، 607
کریم خان زند: 102، 103، 676
کریم خان زند (کتاب): 104
کریمووا: 506، 514
کریمی، احمد: 732
کریمی کلاشمی، محمد باقر: 518، 584
کژدم در محاصره آتش (دفتر شعر): 593
کسروی، احمد: 13، 24، 25، 32، 50، 122، 123، 128، 129، 136، 139، 143، 144، 147، 148، 149، 155، 156، 157، 159، 160، 162، 164، 172، 173، 180، 247، 441، 442
کسما: 78، 123، 186، 187، 191، 192، 194، 196، 233، 250، 254، 255، 470، 474، 511
کسمائی، آقا یوسف: 188
کسمائی، ابراهیم: 191
کسمائی، جعفر: 584
کسمائی، جهانگیر (کاسگل): 518
کسمائی، حاج احمد: 184، 185، 191، 193، 194، 196، 197، 200، 252، 256
کسمائی، حسین: 125، 128، 129، 138، 140، 191، 517، 521، 526، 564، 701، 711، 713
کسمائی، شیخ محمود: 189، 191، 197
کسمائی، محمد (محمد آقا قونسولی): 254، 518
کسمائی، میرزا غلامحسین: 192
کسمائی، میرزا مهدی: 257
کسوف طولانی (کتاب شعر): 604
کشاف (کتاب): 647
کشاورز، دکتر فریدون: 114
کشاورز، کریم: 27، 28، 29، 45، 96، 243، 258، 269، 270، 273، 514، 515، 516، 713، 714
کشاورزی و مناسبات ارضی در ایران عهد مغول (کتاب): 714
کشف الظنون (کتاب): 672
کشمیر: 650، 685
کشیش اوغلی، دکتر: 143
کعبه: 520، 521، 568، 576
کعبه عشاق (کتاب): 573
کفاش خراسانی: 534
کفایه (کتاب): 699، 705
کفشگر، ابو حمزه: 60
ص: 794
کلئوپاترا (کتاب): 720
کلاچای: 730
کلاچ خانی: 259
کلار: 18، 43، 45، 49
کلاردشت: 67، 282
کلارستاق: 669
کلاشم: 383
کلاشمی، درویشعلی خان: 236
کلاک: 163
کلاله خاور: 38، 48، 49، 51، 507، 638، 674، 676، 678، 687
کلانتر، محمد طالب: 245
کلانتراف: 231، 233، 234
کلاه فرنگی، ساختمان: 471
کلچاک: 218، 231
کلخوران: 647
کلرم: 236، 252
کلژدوفرانس: 691
کلشتر: 382، 458
کلکاسرا: 262
کلکته: 625، 694
کلکی، بیژن: 607
کلمبیا: 702
کلورز: 699
کلهری، محمد رضا: 652
کلیات علم اقتصاد (کتاب): 712
کلید زبان (کتاب): 711
کلیسای ارامنه: 472
کلیسای کاتولیک: 694
کلیشم: 383
کلیم مکتب بازگشت (کتاب): 603
کما: 255
کماچال: 92
کمالی لنگرودی، حسین: 584
کماندر، حسین بالا: 130
کمبریج: 160
کمبوجیه: 32
کمپانی، آیت الله: 691
کمپفر، انگلبرت: 97
کمدی الهی (کتاب): 281
کمونیسم اروپائی (کتاب): 702
کمونیسم و دموکراسی (کتاب): 702
کمیته اتحاد اسلام: 193، 194
کمیته انزلی: 128
کمیته انقلاب سرخ ایران: 208
کمیته انقلابی ایران: 214، 222
کمیته برق: 128، 131، 248
کمیته جوانان کمونیست ایران: 213
کمیته جهانگیر تهران: 130، 131
کمیته ستار: 125، 128، 129، 130، 131، 132، 133، 135، 136، 137، 138، 139، 140، 144، 145، 147، 157، 248، 649، 713
کمیته سوسیال دموکرات باکو: 143، 145
کمیته سوسیال دموکرات قفقاز: 128، 132، 133، 144
کمیته ضد ارتجاع: 177
کمیته گیلان: 158
کمیرلی، ییلاق: 380
کنام، روزنامه: 573
کنبی، پروفسور: 21
کندی. ا. س: 674
کنز اللغات (کتاب): 512
کنسولگری انگلیس: 126، 127، 128، 189، 194
کنسولگری ایران: 142
کنسولگری روس: 124، 140، 143، 158، 182، 472
کنسولگری (قونسولخانه) عثمانی: 122، 136، 137، 182
کنعان، البرت یوسف: 658
کنفوسیوس (کتاب): 707
کنگاوری، حاجی محمد جعفر: 204
کنگر خان: 76
کنگره بزرگداشت استاد دکتر معین: 705
کنگره جهانی ایران‌شناسان تهران: 721
کنگره جهانی ایران‌شناسی: 702
کنگره خاورشناسان مسکو: 721
کنگره خواجوی کرمانی: 705
کنگره گیلان‌شناسی: 705
کنگره ملل شرق: 223، 720
کنگره مونیخ: 721
کنگره نویسندگان ایران: 620
کنگره نویسندگان و شعرای ایران: 522، 564
کنگریان- مسافریان
کنه المرام (کتاب): 637
کواکبی، سید عبد الرحمن: 184
کوپال (سالار نظام): 234، 235، 236
کوپالی، مولانا قاسم: 279
کوتوال محمد سلطان: 80
کوته کومه: 380
کوتی‌یان: 26
کوثری، محمد زاهد: 628
کوچصفهان: 74، 75، 76، 77، 79، 80، 92، 95، 243، 245، 287، 289، 291، 295، 297، 308، 311، 430، 470، 507، 635، 670، 675، 734
کوچصفهانی، کوله محمد خان: 95
کوچصفهانی، محمد قاسم: 96، 246
کوچکپور، صادق: 259، 260، 261
کوچک جنگلی- میرزا کوچک خان
کوچکده: 579
کودکی، نوباوگی، جوانی (کتاب): 714
کورسک: 206
کوروش: 25، 27، 28، 29، 32، 33، 284، 319، 694
کوروش کبیر (کتاب): 571
کوروش‌نامه (کتاب): 440
کوفه: 31، 272
کوکلتاش: 660
کولاک‌آور: 381
کول محمد خان کوچصفهانی: 245، 246
کولور، چشمه: 456
کومله: 287، 291، 296، 297، 308، 311، 381، 426، 587، 595، 730
کومه (کتاب شعر): 576
کون، کارلتون: 18، 20، 283
کوه بیجار: 467
کوهستان، محل: 638
کهدم: 63، 75، 76، 96، 635
ص: 795
کهدمی، محمد: 76
کهکیلویه و بویر احمد: 301، 302، 307
کهنه کلان: 371
کیا، دکتر صادق: 18، 277، 280
کیا، سید احمد: 669
کیا، سید حسن: 668
کیا، سید رضا: 72، 670
کیا، سید رضی: 65
کیا، سید علی: 68، 69، 70، 72، 73، 75، 631، 651، 668، 669
کیا، سید محمد: 670
کیا، سید مهدی: 68، 72، 669
کیا، سید هادی: 668
کیا، محمد بن حسین: 669
کیا، مهدی- کیا، سید مهدی
کیا، ناصر: 669
کیائیان، کیائیه: 72، 73، 75، 643، 653، 670
کیائی ملاطی، سلطان حسن- سلطان حسن کیائی
کیاپاشا فلک الدین ناظر سجیرانی: 669
کیاپاشیجانی، سید محمد: 668
کیاجلال الدین دیلمانی: 629، 630
کیاجلال الدین محمد: 84
کیاجلال الدین هزار اسبی: 669
کیاخور کیا طالقانی: 75، 641
کیارستم: 78
کی‌استوان، حسین (معتمد الوزاره): 714
کیافر، سید جلال: 445
کیافریدون: 84، 88، 90، 668، 669
کیاکامیاروند، مهدی: 669، 670
کیاکلجار: 668، 669
کیامحمد بن شاه ملک: 669، 670
کیاملاطی، سید رضا: 668
کیاملک هزار اسبی: 624، 669
کیانوری، دکتر نور الدین: 701
کیانی: 445
کیانیان: 692
کیاواپشته: 260
کیاهزاراسب: 669، 670
کیث، آرتور: 19، 21، 25
کیخسرو: 55
کیخسرو اسفندیار: 277، 278، 279
کیسم: 77
کیسمی، شیرزاد بیگ: 95
کیش خاله: 468
کیش دره: 200
کیشده: 381
کیشستان: 255
کیشه‌خانی: 381
کیکاچینکوف، رتمستر: 200
کیکاوس علاء الدین محمد: 63
کیکاوس بن وشمگیر، عنصر المعالی: 516، 670، 682
کیگالو: 229
کیل: 725
کی‌منش، عباس: 585
کیوان، مهمانخانه: 477
کیوانی، احمد: 445
کیوتو: 673
کیهان، روزنامه: 716
کیهان، شکر الله: 116
گ
گئوبریاس: 29
گئور قلعه‌سی (قلعه گبرها): 22
گائوک آلمانی (هوشنگ): 205، 206، 207، 208، 210، 213، 215، 225، 233، 237، 252، 258، 720
گائوگامل: 28
گاتها (کتاب): 696
گاردنر، ارل استانلی: 147، 714
گاژانوف: 207، 208
گال (کتاب): 547
گالوستیان، هارتون: 142
گاموف، جورج: 692
گامهائی با تاریخ اسلام (کتاب): 577
گامیش گلی: 699
گان: 18
گاوان، خواجه عماد الدین محمود: 642
گاوباره: 38، 40
گاوبن: 197، 199
گایگر، لودویک ویلهم: 505، 506
گجرات: 660، 685
گدار، آندره: 23
گذشته چراغ راه آینده است (کتاب): 259
گرجستان: 30، 62، 69، 100، 105، 215، 662
گرجی، خسرو خان: 472
گردکوه (کردکوه): 59، 64، 65
گردیزی، ابو سعید عبد الحیّ بن ضحاک: 65
گرسنگی در آمریکا (کتاب): 698
گرشاسب‌نامه (کتاب): 31، 509
گرکانی، مهر علی: 632، 637، 660
گرگان: 18، 19، 22، 24، 35، 38، 40، 42، 46، 47، 48، 49، 51، 55، 56، 57، 65، 94، 103، 105، 268، 273، 275، 283، 626، 638، 664، 665، 671، 676، 677، 679، 680، 688
گرگانرود، دهستان: 377
گرگانی، سید محمد: 445
گرگین سلطان: 95، 245، 246
گرمابدشت: 381، 382
گروسمان، لئونید: 708
گروف، کلمو: 702
گری، سر ادوارد: 157
گریگور یورئینف، ماتی: 97
گزنفون: 27، 28، 29، 32، 33، 265، 319
گزیده ادبیات گیلکی (کتاب): 516، 522، 711
گزیده مقالات تحقیقی (کتاب): 714
گسکر: 65، 67، 76، 77، 78، 84، 92، 95، 96، 97، 102، 103، 105، 202، 245، 285، 286، 668
گسکرات- گسکر
گسکره: 187، 236، 381
گشت: 284، 287، 296، 465
گشت رود خان: 381، 470
گشته مرد خال: 475
گشنسب: 35
ص: 796
گفتگو با استالین (کتاب): 702
گل‌افزانی، آقا جواد: 191
گلاوندان: 255
گلبانگ (کتاب): 605
گلبانگ گیلان (کتاب شعر گیلکی): 610
گلپایگانی، آیت الله: 712
گلپایگانی، سید جمال الدین: 724
گلچین، نادر: 520
گلچین گیلانی، دکتر مجد الدین: 564، 606، 607، 715، 716
گلچین معانی، احمد: 625، 640، 641، 663، 679، 685
گل‌دشتی، خواجه علی: 635
گلدوزانی، جواد: 184
گلرخ، منصوره: 620
گلزار سپهر (کتاب): 575، 633، 643، 644
گلزار معانی (کتاب): 571
گلزاری، مسعود: 245، 645
گلستانه، ابو الحسن بن محمد امین: 99
گل سرخ و شمشیر (کتاب): 720
گلسرخی، خسرو: 609
گلشن مراد (کتاب): 102، 103
گلشنی، دکتر عبد الکریم: 506، 508، 514، 716
گلشنی لنگرودی، آمنه: 518
گل عصیان (دفتر شعر): 529، 593
گلعلی‌پور بی‌بالانی، بهرام: 518
گل گیلوائی، پیر شمس: 245
گلهای مرداب (کتاب شعر): 616
گلی برای تو (کتاب): 715
گلینی: 336
گملین: 336، 505
گنبد: 665
گنج طلسم (کتاب): 639
گنجه: 99، 129، 382، 473
گنجه‌ای، رسول: 184
گنزر: 381
گواسرا: 262
گوتینگن: 725
گوراب‌پس: 465
گوراب زرمیخ (گوراب زرمخ): 89، 92، 118، 189، 190، 191، 194، 196، 243، 250، 470، 711
گورکان آنو: 19
گورکی، ماکسیم: 714
گورگین، تیمور: 514، 517، 534، 610
گوشه‌گیر، علاء الدین: 332
گوشه‌هائی از تاریخ گیلان (کتاب): 658، 691
گوشه‌هائی از رویدادهای انقلاب مشروطیت ایران (کتاب): 255
گوشیار گیلانی: 566، 642، 670، 671، 672، 674
گوکه‌ای، کربلائی محمد: 95، 245، 246
گول علی چوپان: 557
گوکه، کربلائی محمد- گوکه‌ای
گوهررود: 22
گوهر مراد (کتاب): 664
گوی‌تپه: 24
گویش گیلکی (کتاب): 700
گهوارگی خواب (کتاب): 610
گیاهان داروئی (کتاب): 705
گیاهان گوشتخوار و عجیب عالم (کتاب): 697
گیاه‌شناسی برای سال ششم طبیعی (کتاب): 692
گیاه‌شناسی (کتاب): 692
گیراکس: 162
گیرشمن، رمان: 21، 23، 25، 28، 29، 723
گیلاکجان: 270
گیلان (کتاب): 96، 139، 258، 515، 714
گیلان در جنبش مشروطیت (کتاب): 124، 127، 128، 129، 132، 136، 138، 144، 248، 254، 711
گیلان در شعر شاعران (کتاب): 529
گیلان در قلمرو شعر و ادب (کتاب): 522، 633، 649، 699، 711
گیلان در گذرگاه زمان (کتاب): 29، 711
گیلان‌نامه (کتاب): 258، 513، 514، 528، 595، 625، 628، 682، 706
گیلان و آذربایجان شرقی (کتاب): 282
گیلانی، حاجی محمد: 674
گیلانی، رضا: 72، 675
گیلانی، سید رضا: 72
گیلانی، سید علی: 634
گیلانی، عنایت الله: 634
گیلانی، فریدون (فغان): 606
گیلانی، محمد سعید: 674
گیلانی، ملا حسن: 675
گیلانی، مولانا محمد: 675
گیلانی، میرزا ابو القاسم (محقق قمی): 675
گیل ایجگره (کتاب): 570
گیل بن هروسندان: 52
گیل دولاب: 285، 295
گیلراک: 711
گیلک، ابو القاسم: 645
گیلک، محمد علی (خمامی): 716
گیل گمش: 20
گیل گیلانشاه (جیل جیلانشاه): 37، 38، 40، 41، 65، 73، 461
گیلوا: 246
گیلوائی، جوت شاهمراد: 95، 96
گیلوان: 609، 667
گیلوان، گردنه: 237
گیله اوخان: 542
گیله‌مرد، نشریه: 555
ل
لادبن نوری: 234، 235
لارسر: 373
لارسیان: 48
لاروس (کتاب): 22، 709
لاریجان: 626
لاریجانی، میرزا محمد خان: 105
لازارف: 193
لاکان: 295
لاکانی، حاج شیخ حسین: 201
لاکانی، کاظم: 113، 584
لاکانی، محمد: 717
لاکانی، مهدی: 717
لاکانی، میرزا هادی: 191
لاکوست، ایو: 708
ص: 797
لاکوی (کتاب شعر): 602
لاکه: 461
لانیز، جان: 707
لاهوتی کرمانشاهی، ابو القاسم: 564
لاهور: 624، 625، 663، 674، 694
لاهه: 699
لاهیجان: 23، 24، 26، 44، 50، 52، 53، 65، 67، 68، 73، 74، 76، 77، 78، 82، 83، 84، 88، 89، 90، 91، 93، 95، 96، 99، 103، 104، 111، 113، 117، 118، 119، 137، 184، 191، 194، 197، 198، 223، 235، 242، 243، 244، 245، 246، 250، 254، 259، 260، 261، 284، 285، 286، 287، 289، 291، 293، 294، 296، 297، 298، 303، 308، 309، 310، 311، 340، 348، 349، 350، 370، 375، 379، 381، 430، 431، 433، 434، 436، 444، 447، 448، 451، 463، 464، 465، 466، 467، 470، 472، 475، 476، 477، 478، 480، 507، 511، 517، 529، 573، 575، 577، 579، 586، 596، 597، 606، 607، 611، 612، 613، 614، 617، 619، 620، 624، 626، 631، 633، 636، 644، 647، 650، 653، 656، 658، 659، 662، 663، 666، 667، 668، 669، 683، 685، 686، 688، 698، 701، 712، 713، 717، 718، 723، 724، 729، 730، 731، 732، 736، 741، 742، 745
لاهیجانی، محمد حسین: 663
لاهیجی، شمس الدین محمد: 73، 653
لاهیجی، علی بن شمس الدین: 630
لاهیجی، محمد: 674، 688
لاهیجی، محمد صالح: 104
لاهیجی حائری، محمد قاسم: 676
لایپزیک: 674، 701
لبخند بخت (کتاب): 714
لبنان: 654
لتونی: 133
لحظه‌های آبی عشق (کتاب شعر): 610
لدین، مایکل: 707
لرخ، یوهان یاکوب: 336
لرستان: 22، 23، 97، 177، 242، 307، 638
لرمونتوف: 714
لزگی: 101، 104
لژاندر، رنه: 697
لسبو: 466
لسترنج، گای: 24
لشت‌نشا: 74، 88، 92، 93، 112، 189، 242، 243، 245، 246، 250، 254، 259، 260، 261، 262، 285، 287، 289، 291، 295، 297، 298، 308، 311، 430، 470، 507، 630، 651، 732
لشت‌نشائی، عنایت خان: 245
لشکاجان: 583
لشکر خان: 55
لشکر دانش، ضیاء: 137
لشکرنویس، میرزا صادق خان: 255
لشکری: 676، 677
لطائف الحساب (کتاب): 652، 666
لطیف خان بیک: 656
لغتنامه دهخدا (کتاب): 36، 79، 274، 332، 439، 511، 512، 580، 637، 645، 652، 665، 709، 721، 722
لفمجان: 259، 287، 296
لقمان: 68
لکهارت، لارنس: 97، 100
لکهنو: 634
لمبتون، ک. ا. س: 32
لمسر: 60، 64، 669
لمعه، دکتر منوچهر: 610
لمعة السراج لحضرة التاج (کتاب): 705
لمیر: 461
لنتس، ولفگانگ: 506
لنچافسکی، ژرژ: 221
لندن: 134، 141، 157، 165، 201، 224، 228، 236، 426، 705، 715، 721، 724
لنکران: 22، 106، 203، 204، 224
لنکرانی، مصطفی: 115
لنکرانی، ملا اسماعیل: 517
لنگر: 52، 516
لنگرکنان: 76
لنگرود: 96، 101، 117، 118، 197، 244، 246، 254، 259، 260، 263، 285، 286، 287، 289، 291، 293، 296، 297، 298، 303، 308، 309، 311، 340، 346، 381، 430، 433، 434، 444، 447، 448، 451، 453، 455، 466، 467، 470، 475، 477، 478، 480، 507، 529، 541، 543، 544، 551، 565، 567، 568، 569، 570، 572، 574، 576، 577، 578، 581، 582، 584، 585، 587، 588، 589، 590، 591، 593، 594، 595، 597، 598، 603، 610، 611، 612، 613، 614، 619، 698، 700، 728، 730، 731، 736، 742، 745
لنگرودی، حسام الدین: 81
لنین: 110، 191، 207، 213، 215، 219، 223، 228، 251
لواشف: 98، 99، 100
لوبون، گوستاو: 712
لوپی یریژت، دنیس: 25
لوره هونی: 462
لوسن: 669، 688
لوسور، دکتر امیل: 220
لوشان: 148، 225، 291، 294، 297، 308، 311، 378، 433، 436، 458، 466، 477
لوکونین: 702
لولمان: 470
لولمانی، عابدین: 258
لوندویل: 310، 380
لویدز، ادوارد: 426
لویس، برنارد: 59، 62، 63، 274
لویس، ویلیام: 707
لیاخوف، پالکونیک: 123، 135، 163، 169، 170، 172
لیالستان: 260
لیانازوف، استپان مارتینوویچ: 136
لیتوسک: 230
لیچا: 262
لیسار: 282، 380، 462، 465، 706
ص: 798
لیسه: 262
لیشام بن وردراد: 49، 51
لیشک: 381
لیفشاگرد: 255
لیفکو خندان: 381
لیکی، پروفسور: 21
لیل: 287، 296، 381، 385، 717
لیلاکوه: 539، 613، 667
لیله‌کوه (دفتر شعر): 593
لیلی بن نعمان: 49، 676
م
مآثر الامرا (کتاب): 625
مآثر رحیمی (کتاب): 685
مآثر و الآثار (کتاب): 279، 625
مائو: 117
ماتک: 255
ماتیوس، کلنل: 194، 647
ماتیوشکین: 98[1305]
کتاب گیلان ؛ ج2 ؛ ص798
د: 24، 26، 28، 30، 32، 240، 284
مادرشاهی، باغ (مدرسه فلاحتی): 164
مادلونگ، ویلفرد: 628
مادیها و پارسیها (کتاب): 22
مار خانگی (کتاب): 605
مارسل پروست در آئینه آثارش (کتاب): 711
مارکانت، هانری: 724
مارکسیسم و ماجرای بیگانگی انسان (کتاب):
702
مارلیک: 21، 22، 451، 463، 473
مازندران: 18، 19، 20، 21، 22، 25، 26، 30، 35، 46، 49، 58، 65، 67، 68، 69، 93، 94، 97، 98، 100، 102، 103، 104، 105، 107، 114، 115، 136، 144، 145، 179، 184، 190، 222، 241، 242، 244، 246، 248، 260، 266، 268، 274، 282، 283، 286، 290، 306، 307، 377، 432، 451، 453، 464، 473، 476، 480، 542، 573، 580، 631، 638، 650، 656، 662، 665، 668، 676، 728
مازندرانی، شیخ عبد الله: 159، 645، 704، 712
مازندرانی، شیخ مهدی: 724
مازیار: 43، 50
ماسال: 111، 285، 287، 289، 291، 295، 297، 298، 308، 311، 371، 372، 373، 374، 376، 380، 381، 383، 444، 445، 447، 448، 461، 470، 473، 507، 729، 737، 741، 744، 745
ماسال شاندرمن: 448
ماسالی، جواد: 465
ماستریخت: 725
ماسوله: 74، 89، 99، 197، 203، 224، 235، 236، 252، 287، 291، 292، 296، 297، 298، 308، 311، 345، 346، 347، 370، 371، 379، 380، 381، 458، 461، 471، 473، 474، 477، 480
ماسوله رود خان: 374
ماسه، هانری: 722، 723
ماکان کاکی: 48، 49، 51، 55، 56، 623، 626، 627، 638، 676، 677، 678، 679، 680
ماکسول: 691
ماکلوان: 92، 187، 250، 381، 609
مالاتستا، معبد: 328
مالاوان: 645
مالک: 275
مالک بن مسافر: 628
مالک دیلمی: 678
مالک و زارع در ایران (کتاب): 32
مالکی: 274
مامانوف: 187
ماناذر بن جستان: 52، 271
مانتو، کلیسا: 328
ماوردی، ابو الحسن: 56، 57
ماه‌پری (کتاب): 720
ماه در دره نیلوفرها (کتاب): 580
ماهنامه آموزش‌وپرورش: 707
ماهنامه جهان نو: 716
ماه و آتش (کتاب شعر): 604
ماهی‌دشت: 86
ماهی سرخی است تحفه ماهیگیر (دفتر شعر):
599
مایر: 194
ماینتس: 708
مباحث الفاظ (کتاب): 699
متروپل، مهمانخانه: 194
مثلها و اصطلاحات گیل و دیلم (کتاب): 529، 593
مثلها و ترانه‌های گیلک (کتاب): 555، 567
مثنوی جرعه جام (کتاب): 710
مثنوی معنوی (کتاب): 705
مثنویهای حکیم سنائی (کتاب): 704
مثوب: 36
مجارستان: 702، 724
مجالس المؤمنین (کتاب): 68، 69، 285، 625، 629، 717
مجالس النفائس (کتاب): 688
مجتبی‌زاده گشتی، ایوب: 518
مجتمع توریستی چمخاله: 475
مجتمع جهانگردی چاف: 478
مجتهد، میرزا محمد رضا: 649
مجتهد بازقلعه‌ای، حاج شیخ جواد: 522
مجتهد تبریزی: 139
مجتهد رشتی، علی: 709
مجتهدی، دکتر محمد علی: 717، 718
مجد الاسلام قزوینی: 156
مجد الدوله دیلمی: 52، 54
مجد العلماء: 432
مجد و آشوب (شعر): 598
مجذوب، حسین: 713
مجذوب علی شاه، محمد جعفر: 632
مجلس امین الدوله: 440
مجلس تحقیق: 440
مجلس خبرگان: 719
مجلس سنا: 175، 732
مجلس شورای اسلامی: 741
مجلس شورای ملی: 77، 109، 112، 113، 114، 122، 123، 125، 126، 129، 131، 132، 136، 142، 146، 151، 152، 156،
ص: 799
160، 165، 169، 170، 172، 174، 175، 177، 182، 209، 228، 248، 251، 253، 428، 528، 582، 637، 649، 689، 713، 714، 720
مجلس صدر دیوانخانه: 440
مجلس مخصوص وزارت: 440
مجلس معتمد الدوله: 440
مجلس مؤسسان ایران: 714
مجلسی، محمد باقر: 698
مجلل الملک: 175
مجله آینده: 253، 686، 719
مجله ارمغان: 69
مجله الفباء: 707
مجله بررسیهای تاریخی: 675
مجله پادنگ: 709
مجله پویه: 707
مجله پیام: 707
مجله پیام نو: 714
مجله پیک جوانان: 707
مجله تحقیقات اقتصادی: 712
مجله توفیق: 543
مجله خواندنیها: 724
مجله دامون: 519، 543، 595، 719
مجله راهنمای کتاب: 514، 704
مجله رودکی: 707
مجله روزگار نو: 715
مجله زبان‌شناسی: 707
مجله سپیده فردا: 707
مجله سخن: 697، 704، 715
مجله سروش: 707
مجله شرق جدید: 204
مجله شرق‌شناسی علمی شوروی: 132
مجله فردوسی: 543
مجله فروغ: 649، 654، 664، 711، 713، 717
مجله فرهنگ: 714، 720
مجله فرهنگ و زندگی: 707
مجله کتاب امروز: 707
مجله کیهان فرهنگی: 505
مجله گیله‌وا: 510، 511، 512، 516، 517، 519، 595
مجله معارف: 707
مجله معهد المخطوطات: 672
مجله مهر: 674، 682
مجله‌نامه فرنگستان: 707
مجله نشر دانش: 707
مجله نگین: 598
مجله هنر و مردم: 351
مجله یادگار: 123، 137، 653، 687
مجله یغما: 130
مجمع الخواص (کتاب): 278، 666، 667
مجمع الفرس سروری (کتاب): 512
مجمع الفصحاء (کتاب): 636، 686
مجمع نرم‌تن‌شناسان اروپا: 697
مجمل الاصول (احکام سهمیات): 674
مجمل الاصول فی احکام النجوم (کتاب): 673
مجمل التواریخ (کتاب): 99
مجمل التواریخ و القصص (کتاب): 27، 627، 628، 680، 681، 682، 687
مجموعه آثار محمد علی افراشته (کتاب): 522
مجموعه آثار نیما یوشیج (کتاب): 717
مجموعه اشعار دهخدا (کتاب): 723
مجموعه اشعار دهقان (کتاب): 573
مجموعه کتاب آگاه، مسائل ارضی ...: 746
مجموعه محشی از قوانین و مقررات ثبت (کتاب):
698
مجموعه مذهبی امیر بنده کلاچای: 350
مجموعه مقالات چهارمین کنگره تحقیقات ایرانی (کتاب): 506
مجموعه مقالات دکتر معین (کتاب): 723
مجموعه مقالات شبلی نعمانی (کتاب): 712
مجموعه مقالات و سخنرانیهای هزاره گوشیار گیلانی (کتاب): 674
مجموعه منجم‌باشی، ساختمان: 340
مجموعه میر شمس الدین: 348، 349
مجیب السلطنه: 125
مجیدیان، حسن: 518
مجیدیان، سیروس: 518
محاسبات عددی (کتاب): 725
محب علی خان: 109
محبوب القلوب (کتاب): 652، 666، 672
محجوب، دکتر محمد جعفر: 629، 632، 637، 642، 662
محجوبی، حسین: 528
محجوبی، صفورا (گلبرگ): 619
محدودیتهای رشد (کتاب): 692
محسن اسکندری، سلیمان میرزا: 184
محسن‌زاده، رجب: 518
محسنی، فریور: 444
محسنی صومعه‌سرائی، سید جعفر: 210، 213، 251
محسنی کنگاوری، سید جعفر: 210، 212، 213، 233، 234، 235
محصص، اردشیر: 564، 620
محصص، ایراندخت: 718
محصص، بهمن: 564
محصص، داریوش: 718
محصص، عباسقلی: 718
محصص، محمد علی: 718
محصص، مهکامه: 564، 620، 714
محفوظ، دکتر حسین علی: 690
محقق، دکتر محمد باقر: 719
محقق ثانی: 704
محقق نائینی: 615
محکومین محیط (کتاب): 587
محلات: 699
محله لب‌آب: 628
محمد اسماعیل خان: 107، 188، 198
محمد اقبال (کتاب): 703
محمد امین خان: 85، 88، 108
محمد بن ابراهیم: 45، 57، 269
محمد بن اوس: 45، 240، 241، 269، 683
محمد بن جلال الدین حسن: 63
محمد بن حجاج: 41
محمد بن رستم: 45
محمد بن زید: 47، 48، 50، 51، 241، 269، 270
محمد بن صعلوک: 677
محمد بن طاهر: 46
محمد بن عبد الخالق بن معروف: 512
ص: 800
محمد بن عبد الله بن حسین: 273
محمد بن کارکیا: 62
محمد بن ماکان: 679
محمد بن مسافر: 51، 52، 53، 55، 627، 628
محمد بن ملکشاه: 61
محمد بن هارون: 47، 48، 51
محمد بیک: 95، 163، 245
محمد جعفر: 251
محمد خان قدسی: 685
محمد رضا شاه: 259، 709
محمدزاده: 506
محمد زمان: 246
محمد شاه بهمنی: 642
محمد شاه قاجار: 106، 107، 109، 473، 648
محمد علی: 255
محمد علیخان اصولی: 645
محمد علی شاه قاجار: 109، 114، 122، 123، 125، 129، 130، 131، 132، 133، 134، 135، 136، 142، 143، 145، 146، 147، 148، 151، 152، 153، 154، 155، 156، 157، 159، 161، 163، 164، 165، 166، 167، 169، 171، 173، 174، 175، 176، 177، 178، 179، 180، 182، 184، 247، 248، 249، 649، 685، 701، 713
محمد نصیر: 719
محمد ولی میرزا: 640
محمدی، دکتر محمد: 445
محمدی، علی اکبر: 445
محمدی بندری لنگرودی، علیرضا (آرش): 565
محمدی بندری لنگرودی، محمد: 567
محمدی‌پور، فرامرز (میرزای لنگرودی): 518، 610
محمدی خان: 246
محمدی قاضی بیدگلی: 279
محمدی گیلانی، آیت الله محمد: 719
محمد یوسف: 244
محمره: 273
محمود، اکبر: 127
محمودآباد: 164
محمود افغان: 97
محمود بیک توپچی: 167
محمود خان سرتیپ (میرپنج): 136، 168، 187، 234
محمودزاده: 155
محمود میرزا: 242
محمودی، حسنعلی (سروش گیلانی): 517، 518، 576
محمودی (امجد السلطنه): 201، 208، 211
مخبر السلطنه، قریه: 166
مختار، رکن الدین: 208، 701
مختاری- رکن الدین مختار
مختکده: 382
مخزومی، علی: 656، 657
مخفی رشتی: 563، 623، 679
مداح شریعتی: 113
مدحت السلطنه: 179
مدرس، شهر: 694
مدرس، سید حسن: 134، 184، 249
مدرس، محمد علی: 281، 637، 644، 645، 647، 653، 664، 672، 675
مدرس چهاردهی، محمد علی: 704، 705، 719
مدرس رضوی، محمد تقی: 704، 705
مدرس گیلانی، مرتضی: 106
مدرسه جامع رشت: 701، 713
مدرسه جامع لاهیجان: 712
مدرسه چهارباغ: 652
مدرسه حاج حسن: 181، 182، 667، 693، 700، 709
مدرسه سپهسالار: 169
مدرسه سعادت رشت: 528
مدرسه سیروس: 702
مدرسه شرف: 706
مدرسه شمس: 710، 716
مدرسه عالی بازرگانی تهران: 712، 723
مدرسه عالی بازرگانی رشت: 712
مدرسه عالی بیمه تهران: 712
مدرسه علوی: 696
مدرسه فلاحت: 713
مدرسه محمودیه تهران: 182، 667
مدرسه مستوفی: 709، 717
مدرسه مهدویه: 688، 709
مدرسه نظام قسطنطنیه: 168
مدنی، دکتر عیسی (رضا): 347، 514، 595، 670، 688، 719
مدنی، سید حبیب الله: 185، 191
مدنی، میرزا احمد خان: 191
مدهوش، سید رضا: 518
مدة العمر (کتاب): 637
مدیترانه: 267
مدیر الملک (سردار همایون): 136، 137، 138، 139، 140، 141، 176، 223
مدیسن: 724
مدینه: 648
مدیوانی: 213، 215، 217، 221، 222، 224، 251
مراد خان: 80
مراددهنده: 381
مراد کلانتر: 667
مرادی، غلامرضا: 610
مرادیان گروسی، علی اکبر (بوسار): 514، 517، 518، 555، 567
مرادی رودپشتی، مجید: 585
مراغه‌ای، ساعد: 228
مرتضوی، سید علی: 143
مرتضی پاشا: 95، 245
مرتضی قلی خان تالش: 92، 104، 105
مرجقل: 255
مرداب پیربازار: 222
مرداویج زیاری: 49، 55، 56، 274، 623، 626، 636، 671، 676، 677، 678، 679، 681، 682
مردکار، هوشنگ: 445
مردم‌شناسی ایران (کتاب): 19، 20
مردی: 676، 677
مرزبان: 53، 54، 274
مرزبان بن جستان: 50
مرزبان بن حسن بن خرامیل: 54، 57
ص: 801
مرزبان بن رستم: 671
مرزبان‌نامه (کتاب): 515، 671، 674، 705، 722
مرزوبان: 46
مرزوق، ابو الخضیب: 43
مرشد بروجردی: 663
مرشد قلی سلطان: 80
مرعشی، احمد: 513، 720
مرعشی، سید ظهیر الدین: 37، 38، 40، 41، 42، 241، 625، 627، 628، 631، 651، 660، 668، 669، 670، 671، 674، 676، 678، 679، 682
مرعشی، سید عز الدین: 67، 241
مرعشی، میر قوام الدین: 67، 68، 241، 699
مرعشی نجفی، آیت الله: 719
مرقاة الصعود لاهل المعرفة و الشهود (کتاب):
683
مرکز انتشارات علمی و فرهنگی: 32، 672، 707
مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی: 716
مرکز درمانی آستارا: 436
مرکز درمانی استخر لاهیجان: 436
مرکز درمانی بندر انزلی: 436
مرکز درمانی شماره 1 رشت: 436
مرکز درمانی 17 شهریور رشت: 436
مرکز مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران: 301
مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری:
290، 304، 309
مرکز ملی تحقیقات علمی فرانسه: 690
مرکز نشر دانشگاهی: 707
مرو: 19، 57، 63، 99، 268، 676
مروج الذهب (کتاب): 36، 47، 48، 52، 55، 626، 627، 628، 676، 678، 681
مرّه همدانی: 41
مریان: 461، 462، 463، 464
مریم بیگم: 79، 87، 641
مزاوی، میشل: 73
مزدک: 208، 221، 266، 273
مزدک (کتاب): 700
مزدکیان: 266، 267
مزدیسنا (کتاب): 693
مزدیسنا و تأثیر آن در ادبیات پارسی: 696، 721، 722، 723
مزدیسنی: 266
مزور: 49
مژدهی، کاظم (معتمد همایون): 201
مسئله ارضی و دهقانان تهیدست در ایران (کتاب): 740، 741
مسئله ارضی و مسئله دهقانی (کتاب): 700
مسائل ارضی و دهقانی (کتاب): 261
مسافرت به ارمنستان و ایران (کتاب): 286
مسافریان: 52، 53، 54، 683
مسالک الابصار فی ممالک الامصار (کتاب):
628
مسالک الممالک (کتاب): 18، 50
مسالک و ممالک (کتاب): 40، 58، 65
مساوات، روزنامه: 141
مساوات، سید محمد رضا: 184، 249
مستشار الدوله: 175
مستعین: 45
مستملی بخاری: 705
مستوفی، حسن (مستوفی الممالک): 132، 174، 176، 187، 189، 250، 422
مستوفی، عبد الله: 183
مستوفی، میرزا احمد خان: 620، 718
مسجد آفخرا رشت: 643
مسجد اکبریه: 340، 349
مسجد بادی الله: 472
مسجد پیش، دهکده: 233، 381
مسجد جامع رشت: 711
مسجد جمعه هرات: 516
مسجد چینی‌چیان: 118
مسجد حاجی صمد خان: 472
مسجد خواهر امام رشت: 253، 472
مسجد سپهسالار: 169، 170، 172
مسجد صالح‌آباد رشت: 713
مسجد صفی رشت (سفید مسجد): 468، 472، 704
مسجد کاسه‌فروشان رشت: 709
مسجد ماشاء الله ابن بابویه: 710
مسروق بن ابرهه: 36، 687
مسعود انصاری، عبد الحسین: 261
مسعودی، ابو الحسن علی بن حسین: 31، 33، 36، 47، 48، 52، 55، 626، 627، 628، 676، 678، 680، 681، 682
مسعودی، ناصر: 520
مسکن و معماری در جامعه روستائی گیلان (کتاب): 332، 335
مسکو: 204، 207، 213، 214، 222، 224، 228، 514، 521، 673، 693، 701، 713، 720، 721
مسیح (کتاب): 707
مسیحا، علی محمد: 585
مسیح خان کاکاوند: 152، 153، 154، 248
مسیح گیلانی: 84
مشار السلطنه: 174
مشارق الالهام فی شرح تجرید الکلام (کتاب):
664
مشبهه، طایفه: 275
مشت و درفش (کتاب شعر): 611
مشرسکی، بوریس: 98
مشروطه گیلان (کتاب): 254، 705
مشکان گیلانی: 585
مشکل‌گشای حساب و معضل‌نمای کتاب (کتاب):
642
مشکوتی، معصومه (اشرف): 616، 280، 281
مشکور، دکتر محمد جواد: 28، 275، 276، 280، 281، 678
مشکوة: سید محمد: 66، 723
مشند: 380
مشهد: 280، 550، 625، 640، 642، 674، 678، 698، 704، 708
مشهدی انام: 213
مشهدی باقر: 133
مشهدی حاجی آقا: 140
مشهدی موسی: 540
مشیر الممالک: 258
مشیز: 676
ص: 802
مصائب النواصب و نواقص الروافض (کتاب):
719
مصابیح الهدی (کتاب): 675
مصاحب، دکتر غلامحسین: 658، 665
مصادر (کتاب): 722
مصدق، دکتر محمد: 112، 116، 117، 262، 432، 711
مصر: 18، 52، 55، 58، 66، 654، 674
مصطفی قلی خان: 104، 105، 106
مصفا، دکتر مظاهر: 686
مصقلة بن هبیرة الشیبانی: 42
مطالعات جمعیتی طرح منطقه‌ای گیلان و مازندران (کتاب): 304
مطالع الانوار (کتاب): 653
مطبعه کاتولیکیه: 658
مطبعة الآداب: 245
مطبعة الزهوری: 693
مطبوعات گیلان در عصر انقلاب (کتاب): 595
مطلع الانوار (کتاب): 625
مطلع السعدین و مجمع البحرین (کتاب): 23
مطهری، مرتضی: 118
مظاهری، دکتر علی: 642
مظفر، روزنامه: 714
مظفر الدین شاه قاجار: 109، 126، 131، 132، 440، 563، 689
مظفر خان: 86، 177
مظفرزاده، میر صالح: 115، 205، 206، 208، 213، 215، 223، 225، 233، 720
مظفری، حسین: 520
مظفری کجیدی، محمد ولی: 258، 517، 518، 519، 520، 543
مظهر الاسرار (کتاب): 625
معاصر، حسن: 142
معالی، ظاهر: 113
معالی، محمد رضا: 518، 585
معاون الدوله: 137
معاویه: 275
معتزله: 271، 274، 275، 276
معتضد باللّه: 51
معتمد الدوله، فرهاد میرزا: 674
معتمد الدوله، منوچهر خان: 445، 466، 467
معجم البلدان (کتاب): 41، 53، 672
معدیکرب بن ابرهه: 36
معرفه و نکره (کتاب): 723
معری، ابو العلاء: 281
معز الدوله دیلمی: 52، 56
معز الدین، محمد: 632
معز السلطان، عبد الحسین خان (سردار محیی):
121، 122، 124، 125، 128، 129، 130، 133، 135، 137، 138، 139، 140، 141، 143، 144، 146، 148، 149، 150، 152، 153، 155، 156، 160، 164، 166، 167، 171، 172، 175، 177، 178، 179، 182، 225، 228، 234، 248، 649، 650، 661،
معز السلطنه: 133
معصوم بن خواجگی، محمد: 244، 245، 246
معصوم بیک: 624
معصوم شیرازی، محمد: 637، 642، 662
معصومی، علی اصغر: 518
معصومی اشکوری، سید حسن: 720، 721
معلم کلایه: 60
معماری سنتی گیلان و فرایند توسعه شهری (کتاب): 719
معهد تاریخ العلوم العربیه و الاسلامیه: 628
معیر، مهدی: 586
معیر الممالک، حسن علی خان: 99
معیری، هایده: 21
معین، دکتر محمد: 25، 28، 33، 426، 440، 509، 510، 511، 512، 576، 670، 671، 674، 694، 696، 704، 705، 721، 722، 723
معین، دکتر مهدخت: 723
معین السلطنه: 176
معین العلما، شیخ محمد تقی: 721
معین الممالک، علی اکبر خان: 135، 189
معین الممالک، میرزا احمد: 201
مغازه، میرزا محمد علی: 128، 129
مغان: 76، 99، 100، 647
مغربی، ابو القاسم: 683
مغز آدمی از دیدگاه روانشناسی (کتاب): 692
مغول: 64، 65، 66، 67، 631، 688
مغیرة بن سعید عجلی: 276
مفاتیح الاعجاز فی شرح گلشن راز (کتاب): 629
مفاتیح غیوب (رساله): 278
مفاخر الملک، محمد علی: 137، 187، 189، 250
مفتاح، دکتر حسین: 721
مفتاحی، عباس: 117
مفتی، محمد صادق: 682
مفخم پایان، دکتر لطف الله: 700
مفرح القلوب (کتاب): 637
مفرد و جمع (کتاب): 723
مفلح: 46
مقالات اصولیه (کتاب): 705
مقالات فرزان (کتاب): 705
مقالید علم الهیئة (کتاب): 672، 674
مقامات آلوسیه (کتاب): 281
مقبره کاشف السلطنه: 342
مقتدر عباسی: 681
مقدسی، ابو عبد الله محمد بن احمد: 24، 31، 53، 275، 276، 506
مقدسی، شهرام (هادی): 588
مقدم، دکتر محمد: 509، 512
مقدمه‌ای بر حکمت بامداد (رساله): 588
مقدمه زیج ایلخانی (کتاب): 64
مقدمه عمومی علم حقوق (کتاب): 698
مقدمه فقه اللغة ایرانی (کتاب): 714
مقدمة الادب (کتاب): 722
مقریزی، ابو العباس: 627، 628
مقصدی، رضا: 518، 611
مقصود بیگ ناظر: 93
مقیمی، سید علی آقا: 471
مکاتبات و خاطرات رومن رولان و گاندی (کتاب): 698
مکاتیب (کتاب): 657
مکارم الاخلاق طبرسی (کتاب): 719
مکتب‌های حقوقی در حقوق اسلام (کتاب):
698
مکتبة المعارف: 685
ص: 803
مکش: 462، 464
مکنزی، چارلز فرانسیس: 286، 728
مکنیل، سرجان: 652
مکه: 648، 660
مکی، حسین: 112، 259
ملاسرا: 233
ملا سلیمان: 634
ملا شکر شربت‌دار: 635، 655
ملا شیخعلی گیلانی: 671، 674، 682
ملا صدرا، محمد بن ابراهیم: 664
ملاط، روستا: 260، 730
ملا طاهر، احمد: 710
ملاطی، سلسله: 667
ملا قربان علی: 178، 179[1306]
کتاب گیلان ؛ ج2 ؛ ص803
محمد علی: 683
ملا نادم: 663
ملا نصر الدین تفلیسی: 661
ملا هادی سبزواری: 683
ملایر: 177، 699
ملحقات تاریخ روضة الصفا (کتاب): 244، 245
ملفوظات قادریه (کتاب): 657
ملفوظات گیلانی (کتاب): 657
ملک: 257
ملک احمد: 646
ملک اسکندر چرکس: 76، 635
ملک التجار رشتی: 648
ملک الحکما، سید ربیع آقا: 127، 128
ملک المتکلمین: 441
ملک بقراط: 69
ملک جستان: 241
ملک خورشید: 683
ملکرود: 381، 385
ملکزاده، دکتر مهدی: 122، 125، 134، 136، 148، 157، 160، 161، 164، 171، 172، 183، 247، 701
ملکزاده، عبد الحسین (معین): 445، 586
ملکشاه سلجوقی: 61
ملک عز الدین لر: 69
ملک کاوس: 669
ملک محمود جان دیلمی: 683
ملکی هرزویلی، رشید: 586
ملگونف، گریگوری و الریانویچ: 246، 505، 506
ملینیکوف: 115
منابع کمونیسم روسی و مفهوم آن (کتاب): 702
مناسبات ارضی در ایران عهد مغول (کتاب):
262
مناظر الانشاء (کتاب): 642
منتجب الدین یزدی، ناصر الدین: 674
منتخب التواریخ (کتاب): 278، 625
منتصر الدوله، علی خان: 136، 137، 140، 150، 153، 155، 160، 161، 164
منتصر السلطنه: 146
منتصری، جعفر خان: 260
منتصری، دکتر هوشنگ: 723، 724
منتظری، ابو القاسم (دائی): 517، 518
منتظم ناصری (کتاب): 96
منتظمی، عباس (منتظم الملک): 137، 190، 191، 198
منجم‌باشی، حاج آقابزرگ: 466
منجم‌باشی لنگرودی، میرزا صادق: 104
منجم‌باشی یزدی، جلال الدین محمد: 81، 82، 87
منجیل: 75، 105، 142، 145، 147، 148، 149، 150، 153، 193، 194، 205، 217، 220، 222، 223، 225، 268، 286، 291، 297، 298، 308، 311، 378، 433، 436، 456، 458، 472، 477، 586، 645، 647، 731
منزوی، دکتر پروین: 254
منزوی، دکتر علی نقی: 275
منشآت خاقانی (کتاب): 704
منشور گرکانی، م. ع: 183، 207، 213، 221، 228
منشی‌باشی، میرزا حسین خان (صمصام): 189
منشی‌زاده، ابراهیم: 143
منصور، حسنعلی: 706
منصور عباسی: 42
منصور قراتکین: 638
منصورکوه: 60
منطق حقوق (کتاب): 698
منکوقاآن: 64، 65
منوآ: 23
منوچهر: 30، 31
منوچهر زیاری: 665
موازی: 285
موالید و باروری در ایران (کتاب): 301
موالی لشت‌نشائی: 630
موپاسان، گی‌دو: 714
موتا (موثا، مورثا): 40، 41
مورخ الدوله سپهر: 183
موریس، دسموند: 697
موریس، لیوتنان: 194
موزه آسیائی سن‌پطرزبورگ: 506
موزه ایران باستان: 699
موزه نیروی دریائی (کاخ رضا شاه) بندر انزلی:
341
موژیکها (کتاب): 714
موسسیان، هوسپ: 130
موسوی: 223
موسوی، حسین (عطا): 582
موسوی، سید جعفر: 444
موسوی، سید مصطفی: 705
موسوی، عبد العلی: 574
موسوی، میر آقا: 118
موسوی، ناصر الدین (ناصر): 587
موسوی اشکوری، سید محمد رضا (هادی): 588
موسوی بجنوردی، کاظم: 679
موسوی دهلوی، علی اکبر: 624، 625
موسوی شوشتری، ابو الحسن: 130
موسوی کسمائی، سید ابو القاسم: 188
موسی بن بغا: 50
موسی‌پور، حاجی آقا (پشیمان): 614
موسی خان میرپنج: 160
موشکی: 26
موصل: 52
موضوع روسیه (کتاب): 714
موقان: 646
مولانا احمد طبیب گیلانی: 655
مولانا اسد قصه خان: 663
ص: 804
مولانا رستم علی: 678
مولانا نعمت الله طبیب: 629
مولانا نعمت نفیس: 669
مولا وردیخانی، کریم: 518
مولوی، جلال الدین: 510، 705
مولوی احمد علی صاحب: 625
مولوی حسن کرد: 668
مونپلیه: 697، 705، 706
مونیخ: 699، 706
مونی‌فوزا، ماتسو: 519
مویز، قریه: 166، 167، 168
مهابهاراتا (کتاب): 694
مهجوری و مشتاقی (کتاب): 703
مهد علیا: 82
مهدوی دامغانی، دکتر محمود: 37
مهدوی سعیدی، شیخ محمد (م. م. لاهیجانی):
245، 258، 586، 612، 724
مهدوی سعیدی، محمد حسین (م. مؤید): 612
مهدی بن خسرو فیروز: 627
مهدی قلی خان: 197
مهدی‌نیا، جعفر: 115، 116
مهراد، پروفسور احمد: 724
مهربن: 381
مهرداد، جعفر: 512، 518
مهر و کین (کتاب): 715
مهری، حسن: 116
مهری، دکتر بهمن: 724
مهری آتیه، عباس: 518، 613
مهریار: 670
مهمانخانه ولی عصر: 477
مهمانسرای آستارا: 477
مهمانسرای تالش: 477
مهمانسرای فومن: 477
مهمانسرای لاهیجان: 477
مهنا، سید باقر: 711
مهیار دیلمی، ابو الحسن: 683، 684
میان‌پشته: 454، 466
میان حیاطی: 624
میاندوآب: 699
میانده: 295
میاندهی، محمد جان: 257
میانه: 528، 706
میترا: 24، 266
میجام: 677
میدان توپخانه: 125
میدان شهرداری رشت: 337، 338، 471
میر ابو القاسمی، سید محمد تقی: 110، 253، 260
میراث ایران (کتاب): 265
میراث باستانی ایران (کتاب): 28، 35
میران شاه بن تیمور: 276
میرباذل، سید علی (منصور): 518، 555، 556، 612
میرپوریان: 445
میرخواند، میر محمد: 56، 65، 72، 665
میرداماد، میر محمد باقر: 94، 244، 651، 666
میرزائی، حمزه: 518
میرزائی، علی: 518
میرزا آقا خان کرمانی، عبد الحسین: 280، 441
میرزا ابراهیم خان: 108، 686
میرزا بزرگ: 181
میرزا تقی خان میراب: 128
میرزا تقی خان نایب: 244، 247
میرزا حسن (رئیس المجاهدین): 160، 540، 541
میرزاده عشقی: 564
میرزا رضا کرمانی: 109، 441
میرزا زکی خان: 103
میرزا سعید خان: 108
میرزا سلیمان خان: 175
میرزا صادق خان: 108
میرزا صالح: 631
میرزا عبد الله: 96، 246، 667
میرزا عبد الواسع: 666
میرزا علی خان: 136، 163، 668، 669
میرزا عیسی خان: 108، 109
میرزا فتح الله خان: 140
میرزا کاظم خان: 143
میرزا کریم خان رشتی: 124، 125، 128، 129، 133، 141، 182، 701
میرزا کوچک خان: 109، 110، 111، 114، 117، 118، 129، 136، 137، 138، 144، 160، 171، 181، 182، 183، 184، 185، 187، 188، 189، 190، 191، 192، 193، 194، 195، 197، 198، 199، 200، 201، 202، 203، 204، 205، 206، 207، 208، 210، 211، 212، 213، 215، 216، 217، 219، 220، 221، 222، 223، 224، 226، 228، 229، 230، 232، 233، 234، 235، 236، 237، 238، 248، 249، 252، 256، 443، 467، 471، 521، 528، 573، 578، 585، 590، 612، 620، 650، 667، 700، 703، 706، 709، 711، 713، 720
میرزا محمد علی خان: 140، 198
میرزا محمدی: 228، 252
میرزا نور الله خان وزیر: 176
میرزا هاشم خان: 236
میرزای عالمیان (محمد شفیع خراسانی): 89، 90، 92، 243، 244، 655، 658
میر سلطان مراد خان: 662
میر عباس: 95، 245
میر عباس سلطان: 84
میر عزیز کمانچه: 75
میر عماد قزوینی: 665، 678
میر فخرائی، سید مهدی: 715
میر فرخ: 667
میر فطروس، علی: 277، 278، 518، 613
میر محمد شفیع: 634
میر مراد لشت‌نشائی: 95، 96، 244، 245، 246
میر مرتضی لشت‌نشائی: 244
میر مسعودی، روح الله: 455
میر منصوری، برهان: 566
میر میران: 685، 686
میر نقیبی: 520
میر ودود: 255
میزان، محمد هادی: 658
میزان عرفان الله (رساله): 278
میکویان: 213
میلان: 699
ص: 805
میلانی: 714
میمون برهنه (کتاب): 697
میمون دژ: 64، 65
میناسیان، آرسن: 432
مینورسکی، ولادیمیر: 53، 73، 678، 682
مینوی، مجتبی: 18، 25، 43، 704، 721
مینه‌سوتا: 724
میهم: 49
مؤتمن الملک: 442
مؤسسه اطلاعات: 574
مؤسسه امام جعفر صادق (ع) قم: 707
مؤسسه باقر العلوم قم: 707
مؤسسه بین‌المللی ماکس‌پلانک: 725
مؤسسه شرق‌شناسی ایتالیا: 699
مؤسسه کارنه‌جی آمریکا: 19
مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی: 21، 36، 41، 42، 47، 707
مؤسسه مطبوعاتی علمی: 36، 42، 655، 660، 665، 678، 688
مؤمن‌پور، اسد الله: 586
مؤمن زمین: 382
مؤمنی، حمید: 102
مؤنس: 51
مؤید الدوله: 664، 679
مؤید الدین الله: 676
ن
نائین: 279
نائینی، محمد حسین: 709
ناتاف، پروفسور: 707
ناتل: 18
نادرپور، نادر: 715
نادر شاه افشار: 99، 100، 101، 102، 246، 247، 466، 636
نادم گیلانی، عزیز (صدقی): 685
نارسائیهای حاد کلیه سالمندان ناشی از جنتامایسین (کتاب): 725
نارنج‌پره: 381
نارنجستان (کتاب): 605
نارنه اشکور: 600
نازیرپال، آشور: 21
ناسیونالیسم و تأثیر آن بر تصمیم‌گیری و روابط بین‌المللی (کتاب): 692
ناصر، حسن: 714
ناصر الاسلام، شیخ محمد رضا (خائف لاهیجی):
614
ناصر التجار: 143
ناصر الدین ابو الفتح: 64
ناصر الدین شاه قاجار: 108، 109، 126، 131، 132، 136، 208، 253، 255، 282، 440، 441، 563، 613، 631، 644، 648، 689، 728
ناصر الملک: 139، 140، 174، 177، 178، 249
ناصر الملکی، میرزا جواد (فیض): 128، 142
ناصرانی، علی: 506، 709
ناصر خان: 149، 150
ناصر خسرو قبادیانی، ابو معین: 53، 55، 672، 723
ناصروند: 631
ناصری، علی اکبر: 234
ناصریه رشت: 271، 643
ناطق، سید جواد: 135
ناظرزاده کرمانی: 682
ناظم الاسلام کرمانی، میرزا محمد: 122، 127، 139، 140، 151، 156، 157، 159، 247، 253، 254، 441
نافذی، احمد: 445
نامها و نامدارهای گیلان (کتاب): 528، 674، 706
نامه تنسر (کتاب): 35
نامه مینوی (کتاب): 705
نامه‌های خان احمد گیلانی (کتاب): 587
نامه‌های راهبه پرتغالی (کتاب): 711
ناوان: 464
ناوه: 383
نایب حسین کاشی: 179
نبذة التاریخ (کتاب): 245
نبی‌زاده، زهرا: 309
نتایج بررسی 160 پیوند کلیه (کتاب): 725
نتایج نمونه‌گیری باروری استان گیلان در سال 1368، نشریه: 300
نثری گیلانی: 278
نجد الدوله: 127
نجد سمیعی، دکتر ایرج: 445
نجف: 146، 159، 171، 245، 258، 578، 579، 586، 612، 615، 633، 637، 652، 696، 698، 699، 701، 704، 705، 709، 717، 724
نجف قلی: 91
نجفی گیلانی (جیلانی)، آیت الله حاج یوسف:
667، 698
نجم: 49
نجم ثانی: 661
نجوم السماء (کتاب): 634
نجیب پاشا: 644
نخبه سمیعی (کتاب): 690
نخبة الدهر فی عجائب البر و البحر (کتاب): 270، 275
نخجوان (امیر موثق): 106، 236
نخجیرکلا: 261، 262
نخجیری، نعمت الله: 262، 445
نخستین کنگره نویسندگان ایران: 714
نخستین نغمه‌ها (کتاب شعر): 600
نخل سرخ (کتاب شعر): 604
نخودچر: 292
ندامانی، ابراهیم: 258
ندامانی، سید یحیی (ناصر الاسلام): 128، 136، 139، 143، 184، 249، 694، 701
نرسس: 128، 129
نرسی: 37
نرماش: 381، 385
نریمانف، نریمان: 133، 213
نزاکتی، جواد خان (مترجم سلطان): 190
نزهة القلوب (کتاب): 23، 54، 273
نسا: 24
نسترن: 520
نسلرود: 107، 108
نسیم شمال، روزنامه: 125، 134، 135، 155
ص: 806
نسیمی شیرازی: 277
نشانیهائی از گذشته دور گیلان و مازندران (کتاب): 20، 464، 467، 528
نشر اندیشه: 30
نشر بیدار: 741
نشر چشمه: 439
نشر شمع: 259
نشر قطره: 260
نشر گستره: 42، 73، 728
نشر گفتار: 110
نشر گیلکان: 260، 507، 513
نشر نو: 103، 104، 115، 123، 146، 163، 165
نشر نی: 37
نشریه انجمن ایران‌شناسی: 510، 511، 512، 513
نشریه شماره 213 م- ت مرکز تحقیقات روستائی و ...: 736، 742
نشریه معاونت طرح و برنامه سازمان ثبت احوال کشور: 300
نصر بن سیار هلالی: 272
نصرت الدوله سردار امجد: 474
نصرت الله خان طالش: 187، 250
نصری، حسن: 518
نصری، سید رضا: 443
نصفی: 383، 463، 473، 699
نظام الدوله: 109
نظام السلطنه مافی: 582
نظم السلطنه (حاجی سرتیپ): 146، 162، 164
نظمیه رشت: 187
نعمت الله خان: 213
نعمتی، سعید: 587
نعیم بن مقرن: 40، 41
نعیمی، فضل: 277
نفائس الارقام (کتاب): 278
نفیسی، سعید: 134، 135
نقاوة الآثار فی ذکر الاخیار (کتاب): 81، 90، 91
نقاوة الآثار (کتاب): 279
نقش رستم: 26، 28
نقطوی، یوسف: 279، 280
نقطویان یا پسیخانیان (کتاب): 276، 277، 278، 279، 280
نقطویه- نقطویان یا پسیخانیان
نقله‌بر (نقله‌ور): 141، 383
نقیبی ماسوله: 445
نکراسف: 124، 184
نکی (نیکویه)، روستا: 150، 151
نگاهی به روابط شوروی و نهضت انقلابی جنگل (کتاب): 204، 206، 230
نمارستاق: 103
نمایشنامه، تعزیه و سفرنامه (کتاب): 522
نمین: 254
نمین امیر تومان: 22
نمینی، حسین: 134
نمینی، کریم: 518
نوئل، کاپیتان: 192، 193، 194
نوائی، دکتر عبد الحسین: 68، 75، 77، 79، 81، 82، 85، 86، 123، 129، 136، 137، 143، 162
نواب، پاشا: 143
نواب، حسینعلی خان: 175
نوا خان: 383
نوبران: 180
نو پاشا: 67
نوح سامانی: 54
نوخاله: 255، 470
95 ساعت آخر عمر موسولینی (کتاب): 720
نوذری، سرتیپ: 263
نور الله خان، دکتر: 136
نوربخش، کاظم: 444
نوربخش، مرتضی: 587
نوری، ابو القاسم خان: 154
نوری، میرزا آقا خان: 108
نوری، میر محمد حسین: 445
نوزاد، اردشیر (رهرو): 599
نوزاد، فریدون: 514، 516، 517، 533، 534، 587
نوز بلژیکی: 125
نوش‌آذر، مهدی: 587
نوشتکین شیرگیر: 61
نوعی، محمد: 534
نولدکه، تئودور: 26، 27، 28، 37، 284
نویدی، غلامحسین: 192
نهاوند: 41، 177، 273
نهضت جنگل: 113، 114
نهضت حروفیه و پسیخانیان (کتاب): 613
نهضتهای روستائی در ایران (کتاب): 110
نیاسن: 382
نیاول: 543
نیشابور: 41، 46، 57، 64، 516، 578
نیطس: 47، 48
نیک‌آئین، فضل اللّه: 732
نیک‌فرجام، مهدی: 520
نیکلا: 209، 215، 216، 218، 219
نیکو صالح، احمد: 518
نیکیتین، بازیل: 183، 193
نی‌لبک طلائی من (کتاب): 580
نی‌لبک (کتاب شعر): 576
نیلوفر: 520
نیما یوشیج: 518، 519، 522، 564، 591، 604، 715، 716، 721
نینوا: 614
و
واجارگاه: 291، 297، 308، 311، 460، 566
واج‌رود: 41
واحدی، سید موسی: 445
واحدیه: 277
وارطانی، دکتر: 527
واژگان ریاضی (کتاب): 566
واژگان نوآموز دستور زبان فرانسه (کتاب): 711
واژه‌نامه گویش گیلکی (کتاب): 720
واسیلوسکایا، واندا: 714
واشنگتن: 710
واصل بن عطا: 271
واصل لاهیجی، ملا محمد امین: 631، 686
واعظ خرگوشی، ابو سعید: 705
ص: 807
واقعات ایران و هند (کتاب): 637
واکتانک: 100
وال‌دوگراس، بیمارستان: 707
والرین: 29، 35
واندنبرگ، لوئی: 18
وایس، پیتر: 708
وبر، پروفسور: 702
وثوق، میرزا محمد علی: 443
وثوق الدوله، میرزا حسن خان: 110، 175، 176، 194، 195، 196، 197، 199، 201، 202، 203، 208، 213، 218، 226، 250، 251، 443
وثوقی رودبنه‌ای، حسین: 518
وحدت راقمی: 686
وحدت لاهیجی، جمالالدین علی: 686
وحید دستگردی: 630، 631، 632، 634، 639، 650، 679، 685، 686، 687
وحید قزوینی، محمد طاهر: 97
وحید گلپایگانی، محمد: 45، 56
وحید مازندرانی، غلامعلی: 32، 627
ودیعی، دکتر کاظم: 464
وراثت و طبیعت آدمی (کتاب): 692
ورامین: 262
وراوینی، سعد الدین: 674، 705
وردادوند: 625، 626
وردان شاه: 679
ورزش باستانی گیلان (کتاب): 586
و رنگ انار خوف‌انگیز بود (کتاب): 589
ورودادیه: 626
وره‌ژیه: 380
وزارت اصلاحات ارضی: 739
وزارت بازرگانی و پیشه و هنر- وزارت بازرگانی
وزارت آموزش‌وپرورش: 697، 704
وزارت امور اقتصادی و دارائی: 428، 429
وزارت امور خارجه انگلیس: 123، 128، 141
وزارت بازرگانی: 428، 429
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی:
432، 436
وزارت تعاون و امور روستاها: 739
وزارت جهاد سازندگی: 375
وزارت خارجه شوروی: 207
وزارت دادگستری: 442
وزارت راه‌وترابری: 427، 432
وزارت رفاه اجتماعی: 429
وزارت طرق و شوارع- وزارت راه‌وترابری
وزارت فرهنگ: 567، 721
وزارت فرهنگ فرانسه: 717
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی: 476، 707
وزارت کار و امور اجتماعی: 428، 429
وزارت کشاورزی: 732، 733، 736، 741
وزارت کشور: 471
وزارت مالیه- وزارت امور اقتصادی و دارائی
وزارت مسکن و شهرسازی: 323
وزنهای پائیزی خواب (کتاب شعر): 603
وشمگیر، پرویز: 518
وشمگیر زیاری: 52، 56، 638، 677
وصلت اجباری (نمایشنامه): 570
وصیت (کتاب): 698
وضع روشنفکران ایرانی (کتاب): 724
وطن‌دوست، حسین آقا: 706
وقار السلطنه: 191، 237
وقاری، میر شمس الدین: 210، 251
وقایع اتفاقیه، روزنامه: 253
وقت، روزنامه: 521
وقتی برای گریستن نیست (کتاب): 617
وقوعی نیشابوری، محمد شریف: 278
وکیل التجار یزدی، میرزا محمد: 140، 142، 713
وکیل الرعایای امشه‌ای، کاظم: 649، 701
ولایات دار المرز ایران، گیلان (کتاب): 269، 465، 466، 631، 670، 678، 700
ول‌سان، ژان: 708
ولکین بن خورشید: 683
ولی، لئوناردو: 21
ولی خان: 149
ولی خلیفه: 80
ولیکوف گرجی: 129، 143، 144، 155، 160
ونداد هرمز: 43، 50
وندادیان، بهروز: 588
وندیداد: 265
وهاب‌زاده، محمد تقی (حدیدی): 570
وهرز دیلمی، خرزاد بن نرسی: 36، 687
وهسودان بن جستان: 46، 50، 53، 54، 241، 274، 671
وهشونه: 676
ویرمونی: 254، 255، 380
ویژگیهای دستوری و فرهنگ واژه‌های گیلکی (کتاب): 506، 507، 508، 528، 706
ویسپرد (کتاب): 695، 696
ویسرود: 381
ویسکانسین: 672
ویس و رامین (کتاب): 30
ویشتاسب: 24
ویشکاهی، دکتر شجاع: 445
ویکهم، کاپیتان: 195، 196
ویل: 464
ویلسون، آرنولد: 19، 25، 284
ویلسون، جرج کریستی: 19، 21
وین: 129، 678، 693، 705
وینتر، ورنر: 506
وینر، نوربرت: 702
ویهان بن سهل: 45
ه
هاتف اصفهانی، سید احمد: 654
هاجسن، مارشال گ. س: 58
هادی‌زاده، سید عباس: 734
هاروارد: 690
هاروت: 197[1307]
کتاب گیلان ؛ ج2 ؛ ص807
رون الرشید: 43، 44، 50، 624
هارون بن بهرام: 626
هارون بن غریب: 627، 681
هاشمی حائری، علی: 54، 55، 57، 59
هاله‌وی، دانیل: 711
هامبورگ: 426، 506، 725
هانتزشه (هنچه): 53
هانوور: 703، 708، 724
ص: 808
هایدلبرگ: 706
هاینه، هاینریش: 714
هخامنشیان، سلسله: 25، 26، 28، 29، 240، 266، 284، 319، 351، 439، 507
هدایت، رضا قلی خان: 73، 96، 103، 104، 244، 246، 278، 279، 632، 636، 637، 660، 686
هدایت، صادق: 43، 522، 564، 598، 714
هدایت، عزت الله خان: 191، 194
هدایت الله خان: 103، 104
هدایت المتحیرین (کتاب): 633
هدایتی، منوچهر (خوشکلام): 571
هدی، سید علی: 137
هدی، محمد: 588
هدی، میر منصور: 143، 191
هدیة العارفین (کتاب): 672
هرات: 69، 241، 275، 516، 652
هربرت، توماس: 94
هرتسفلد، ارنست: 19، 21، 25
هرثمه: 50
هرزویل: 75، 149، 586
هرمز: 268
هرمزدگان: 35
هرمزدنامه (کتاب): 510، 695، 696
هرمزدیار: 670
هرمزگان، استان: 306، 307
هرودوت (هردوت): 25، 27، 32، 240، 265
هروسندان بن تیدا: 44، 49، 51، 626
هروسندان بن تیرداد- هروسندان بن تیدا
هروی، میر علی: 678
هره‌دشت: 282، 462، 706
هزاراسبی، سلسله: 669، 670، 687
هزارجریبی، کاظم: 652
هزار سال نثر پارسی (کتاب): 714
هزارمرز: 383
هزار و یک شب (کتاب): 672
هزاره، محمد حسین خان: 103
هزیمت (کتاب): 707
هژیر، عبد الحسین: 117
هشام بن عبد الملک: 272
هشتپر: 291، 297، 298، 308، 311، 371، 376، 380، 430، 436، 474، 729
هشتر خان: 98
هشتمین کنگره تحقیقات ایرانی (کتاب): 705
هفتاد و دو ملت (کتاب): 280
هفت اقلیم (کتاب): 655، 660، 665، 666، 670، 688
هفت دغنان: 258، 372، 373
هفته مقدس (کتاب): 711
هفگز، نشریه: 716
هلاکو: 64، 65، 66
هلال بن صیف: 276
هلند: 672، 673، 708، 725
هلیدی، فرد: 732
هلیه‌گران: 646
همام گیلانی، حکیم نجیب الدین: 639
همایون، دکتر غلامعلی: 351
همایونفرخ، رکن الدین: 632، 653
همدان: 40، 41، 56، 57، 74، 153، 180، 191، 220، 267، 268، 307، 677، 680، 681، 682
همدانی، محمد عبد الملک: 658
همراهان (کتاب): 610
همشهری، روزنامه: 534
همشهری، هفته‌نامه: 590
همنفس سرودهای جوان (کتاب شعر): 593
هنپدیه: 660
هندخاله: 470
هندسه علمی (کتاب): 702
هند، هندوستان: 93، 94، 204، 266، 277، 278، 279، 280، 467، 624، 625، 631، 634، 636، 639، 640، 642، 648، 651، 657، 658، 660، 663، 666، 672، 674، 679، 685، 693، 695، 696
هندوشاه اشکوری: 687
هندوشاه نخجوانی: 44، 269، 271
هنر ایران در دوران ماد و هخامنشی (کتاب): 23
هنرستان کمال الملک: 573
هنر و ادبیات، ویژه بازار، ماهنامه: 518
هنگی‌ایسه، هنگی نی‌یه (کتاب): 539، 573
هوتو: 18، 283
هوسم: 52، 270، 271
هوک، ساموئل: 20
هویدائی، کریم: 518
هویزگو: 461
هیئت اتحاد اسلام- اتحاد اسلام
هیئت علمی فرانسه در ایران، مطالعات جغرافیائی (کتاب): 464
هیبت: 111، 258، 259
هیجدان: 381
هیربد هیربدان: 35
هیرکانیان: 24
هیلبرت: 691
هیورث دن: 682
ی
یادبودهای انقلاب (کتاب): 183، 210
یادداشتهای سفر حسنک یزدی به گیلان (کتاب):
714
یادداشتهای گاتها (کتاب): 695، 696
یادگار بادکوبه (کتاب): 581
یادگار جشن هزاره ابو علی سینا (کتاب): 722
یادگار خون سرو (کتاب شعر): 600
یادگارنامه فخرائی (کتاب): 115، 260، 719
یادنامه فخرائی (کتاب): 516
یارشاطر، دکتر احسان: 694
یاسپرس، کارل: 707
یاسری، فخر (ف. لنگرودی): 605
یافت‌آباد: 166، 169
یاقوت حموی، شهاب الدین: 41، 53، 58، 638، 672، 678، 680
یاکوبوسکی، ی: 88، 95
یاوری، حورا: 221
یپرم خان (یفرم): 121، 123، 128، 129، 130، 131، 138، 143، 144، 145، 146، 147، 148، 149، 150، 151، 152، 153، 155، 157، 158، 160، 161، 162، 163، 164، 165، 166، 167، 168، 169، 170،
ص: 809
171، 172، 174، 175، 177، 178، 180، 182، 248، 249
یپرم خان، یاداشتهای خصوصی یپرم ... (کتاب):
129، 144، 149، 150، 152، 153، 161، 162، 165، 168، 170، 173
یپرم خان سردار (کتاب): 145، 158، 162، 164
یحیی الهادی الی الحق: 271
یحیی بن زید: 272
یحیی بن عبد الله: 44، 268، 269
یحیی بن معین: 275
یحیی لاهیجی: 688
یحیی میرزا قاسم: 648
یدک، ابراهیم: 445
یرملوف: 106
یزد: 307، 511، 659، 701، 713
یزدانی، غلام: 642
یزدانی، مجیب: 445
یزدگرد: 38، 40، 43، 56، 268
یزدگردی، تقویم: 673
یزدی، شرف الدین علی: 72
یزدی، عبد الغنی: 278
یزدی، قطب الدین: 678
یزدی، ملا محمد کاظم: 717
یزید بن حاتم: 42
یزید بن مهلب: 42
یسار، فرخ: 73، 74
یسنا (کتاب): 696
یسور نوین: 64
یشتها (کتاب): 24، 696
یعقوب بیک: 111، 190، 257
یعقوب قورچی‌باشی: 630
یعقوب لیث: 46، 47، 50، 269
یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب: 42
یعقوبی، ساسان: 518
یغمائی، حبیب: 705
یقیکیان، گریگور: 125، 183، 207، 208، 210، 212، 219، 221، 223
یقینی لاهیجی، عبد الله: 688
یک قطره خون (کتاب شعر): 591
یک قطعه شعر در پارسی باستان (کتاب): 722
یگانه، هوشنگ (بادیه‌نشین): 591
یگانه قزوینی، غفار (سالار منصور): 152، 160
یمن: 36، 687
یمینی، عبد العظیم: 588
ینگه امام- ینگی امام
ینگی امام: 160، 161، 162، 163، 249
یواقیب الحکم (کتاب): 657
یورکشایر، بیمه: 429
یوزباشی چای: 141، 142، 145، 147، 149، 150، 153
یوستی نیانوس- ژوستی‌نین
یوسف بن ابی الساج: 51
یوسف بن عمر: 272
یوسف بیک: 190
یوسف‌پور، محمد کاظم: 588
یوسف‌زاده لاکانی، بهمن: 518
یوسفی، بهمن: 543
یوسفی، علیرضا: 518
یوسفی اشکوری، حسن: 118
یوسفی‌نیا، علی اصغر: 260
یوش: 600
یوشت‌فریان (کتاب): 722
یونان: 22، 23، 26، 27، 29، 513، 672، 702
یونسکو، اوژن: 711
یونس- میرزا کوچک خان
یه شوبوشئوم روخئونه (کتاب): 519، 529، 593
یهود: 101، 694
ص: 813
این عکس و عکس پشت صفحه، تصویری است که توسط ماهواره منابع زمینی بنام لندست از فاصله حدود 700 کیلومتری زمین از گیلان گرفته شده و برای نخستین‌بار منتشر می‌شود. این تصویر توسط «مرکز سنجش از دور ایران» در اختیار گروه پژوهشگران قرار داده شده است.
از سال 1957 میلادی، که نخستین ماهواره رهسپار فضا شد، تا امروز بیش از 000، 18 شیئی پرنده در اطراف زمین به پرواز درآمده که مأموریت تعداد قابل توجهی از آنها پس از سال 1970 تهیه تصاویر مختلفی از این کره خاکی بوده است. تصاویر ماهواره‌ای در کشف بسیاری از مجهولات و نکات تاریک به انسان کمک کرده و در زمینه‌های مختلف اطلاعات و آگاهیهای وسیعی در اختیار بشر قرار داده است. این اطلاعات و آگاهیها در کلیه علوم مرتبط با منابع زمینی، دریائی و هوائی از جمله مطالعات مربوط به کشاورزی، خاک‌شناسی، مرتع، جنگل، اندوخته‌های دریا، قابلیت اراضی، آبهای زیرزمینی، اکتشاف معادن، هواشناسی و غیره مورد استفاده قرار می‌گیرد. کشورهای پیشرفته با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای می‌توانند اطلاعات مورد نیاز خود را در مورد اسرار نظامی سایر کشورها به دست آورند.
بدین‌ترتیب تصاویر و اطلاعات ماهواره‌ای مرزهای سیاسی و جغرافیائی را روزبه‌روز کمرنگ‌تر کرده به‌طوری‌که شناخت دقیق دورافتاده‌ترین نقاط در گوشه‌وکنار کره زمین بسیار سهل و آسان شده است. با توجه به همین موضوع تاکنون صدها ماهواره به منظور تهیه تصاویر و اطلاعات لازم از سوی کشورهای آمریکا، فرانسه، ژاپن، روسیه، چین و هند به فضا پرتاب شده است.
در ایران، کار دریافت و تولید و پردازش اطلاعات ماهواره‌ای را سازمانی به نام «مرکز سنجش از دور ایران» انجام می‌دهد. این مرکز دارای ایستگاه گیرنده اخذ اطلاعات ماهواره‌ای است و در حال حاضر اطلاعات مربوط به هواشناسی را هرروز مرتبا دریافت می‌کند؛ از سال 1376 نیز دریافت تصاویر از کلیه ماهواره‌های منابع زمینی را از سر خواهد گرفت.
بسیاری از سازمانهای دولتی و ملی با این مرکز در تماس بوده از خدمات گوناگون آن استفاده می‌نمایند. گروه پژوهشگران نیز در پژوهشهای علمی و تهیه مطالب کتاب حاضر مخصوصا فصول مربوط به هواشناسی و سیمای طبیعی و زمین‌شناسی از اطلاعات ارزنده و تصاویر ماهواره‌ای متعلق به مرکز مزبور سود جسته است.
ص: 814
این تصویر توسط ماهواره لندست در فاصله 705 کیلومتری کره زمین از استان گیلان گرفته شده است.
ماهواره مزبور با گردش مستمر شمالی جنوبی خود کره زمین را در نوارهائی به عرض 185 کیلومتر پوشش می‌دهد این پوشش هر 16 روز یکبار انجام می‌شود. قدرت تفکیک این اطلاعات 30* 30 متر در سطح زمین است که اطلاعات رقومی و کامپیوتری می‌باشد که به وسیله کامپیوتر، هفت باند آن حسب مورد انتخاب شده مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرد.
تصویر مزبور از ترکیب باندهای چهار، سه و دو به رنگ کاذب درآمده است. نحوه کار این ماهواره‌ها بدین منوال است که در طول موجهای باند مرئی و مادون قرمز نزدیک و حرارتی اطلاعاتی را کسب می‌نماید و برحسب مورد در روی زمین به باندهای آن رنگ، اختصاص داده می‌شود. این ماهواره‌ها نسبت به رنگ آبی کوری‌رنگ داشته و پدیده‌های دارای رنگ آبی را به رنگ سیاه نمایش می‌دهند که علامت فقدان اطلاعات است. دلیل آن حذف رنگ آبی جو یا هوای کره می‌باشد. از این‌رو دریای خزر و دریاچه سد سفیدرود در تصاویر به رنگ سیاه دیده می‌شود. پوششهای گیاهی در این تصاویر به دلیل بیشترین بازتاب در بخش مادون قرمز نزدیک (که فاقد رنگ است) در زمان اختصاص رنگ، به رنگ قرمز درمی‌آیند. در بررسیهای کامپیوتری یا فیلترگذاری هنگام چاپ فتوگرافیک می‌توان رنگ قرمز را به هررنگ دیگری تبدیل کرد. نمونه آن تصویری است که در صفحه قبل با روش فتوگرافیک به رنگ سبز درآمده است.
2 اراضی کشاورزی (چای، برنج، سایر محصولات)
اراضی کشاورزی مکانیزه
اراضی شهری
کوههای فاقد پوشش گیاهی
جنگلهای متراکم البرز
مراتع مشجر
ابر
آب
رودخانه
ص: 815
.
________________________________________
[1] ( 1). طبرستان معرب تپورستان است به معنی« سرزمین قوم تپور». تپورها در سرزمین کوهستانی این ناحیه و قوم امرد(Amard ) در اراضی جلگه‌ای آن سکنا داشتند. فرهاد اول پادشاه اشکانی که از سال 181 تا 174 قبل از میلاد سلطنت کرد قوم امرد را به ناحیه خوار کوچ داد و تپورها سرزمین آنان را نیز اشغال کردند و از آن‌پس تمام ولایت به نام ایشان یعنی تپورستان نامیده شد. تا عهد سلجوقیان نامی جز تپورستان و طبرستان برای این ولایت ذکر نشده است. برخی از محققان از جمله مجتبی مینوی معتقدند نام مازندران که در شاهنامه فردوسی آمده از اوستا گرفته شده و مربوط به سرزمینی در جهت مغرب( شاید مصر) بوده است و استفاده از این کلمه به جای طبرستان بعد از شاهنامه معمول شده است. اما شاید نتوان درستی نظر آنان را تأیید کرد زیرا توصیفی که فردوسی از مازندران کرده با وضع سرزمینهائی نظیر مصر اختلاف فاحش دارد:
که مازندران شهر ما یاد بادهمیشه بر و بومش آباد باد
که در بوستانش همیشه گل است‌به کوه اندرون لاله و سنبل است
هوا خوشگوار و زمین پرنگارنه گرم و نه سرد و همیشه بهار
دی و بهمن و آذر و فرودین‌همیشه پر از لاله بینی زمین برخی دیگر از محققان و نویسندگان، مازندران شاهنامه را نقطه‌ای در هندوستان قدیم و سرزمینهای گسترده بخش ساحلی تا شمالی واقع در پشت البرز شرقی مشرف بر سند تصور می‌کنند( دکتر صادق کیا، سخنرانیهای نخستین دوره جلسات سخنرانی و بحث درباره شاهنامه فردوسی 1350- جلیل ضیاءپور متن سخنرانی در هفته شاهنامه آبان 1356)
[2] ( 2). رویان ولایت وسیعی از کوههای طبرستان در بخش غربی مازندران بود. به طوری‌که از کتابهای مسالک الممالک و حدود العالم برمی‌آید رویان ناحیه‌ای شامل کوه و دشت در مغرب خاک طبرستان و شامل شهر و بخشهای کنونی چالوس، کلار، سعیدآباد، کجور و ناتل رستاق بوده است. کوهستان رویان به اعتبار لقب گاوبارگان پادوسپانی آن، که ابتدا اسپهبد و سپس استندار نامیده می‌شدند، ناحیه استندار خوانده می‌شد. طبق نظر برخی از نویسندگان از قرن هفتم به بعد از رویان به نام رستمدار یاد شده که همان استندار است.
[3] ( 3). دوران ماقبل تاریخ به دوره‌های مختلف تقسیم شده است. نخستین دوره راPale ?olithique یا کهن- سنگی نام نهاده‌اند که از یک میلیون یا هشتصد و پنجاه هزار سال قبل از میلاد شروع شده و به ده هزار سال قبل از میلاد پایان می‌یابد. فسیلهای بدست آمده نشان می‌دهد که انسانهای اولیه با آغاز این دوره پیدا شده‌اند. پس از آن دورهMesolithique یا میان‌سنگی است که از ده یا هشت هزار و پانصد سال قبل از میلاد آغاز شده و تا پنج هزار سال قبل از میلاد خاتمه پیدا کرده است. بعد از این دوره به دورهNe ?olithique یا نوسنگی می‌رسیم. آغاز دوره نوسنگی پنج هزار سال قبل از میلاد و پایان آن دو هزار و پانصد سال قبل از میلاد است که مصادف با عصر فلز می‌باشد.
[4] ( 4). باستان‌شناسی ایران باستان، لوئی و اندنبرگ، ترجمه عیسی بهنام، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم، صفحه 5.
[5] ( 5). همان کتاب، صفحه 4 و 5.
[6] ( 6). برخی از محققان با توجه به نشانه‌های کرانه دریای خزر بر کوه معتقدند که خشک شدن دریای داخلی بین هفده تا پانزده هزار سال پیش بوده و سرزمین گیلان و قسمت وسیعی از سواحل دریای خزر پس از آن زمان مسکونی شده است.
[7] ( 7). تاریخ صنایع ایران، دکتر ج. کریستی ویلسن، ترجمه عبد الله فریار، انتشارات فرهنگسرا، صفحه 40.
[8] ( 8). مردم‌شناسی ایران، هنری فیلد، ترجمه دکتر عبد الله فریار، انتشارات ابن سینا، صفحه 176.
[9] ( 9). قبلا یادآوری کردیم که برخی محققان انتساب ورن و مازن را به گیلان و مازندران درست نمی‌دانند.
[10] ( 10). ایران باستان، حسن پیرنیا( مشیر الدوله)، انتشارات دنیای کتاب، تهران 1362، جلد اول، صفحه 33.
[11] ( 11). همان کتاب، صفحه 57.
[12] ( 12). مردم‌شناسی ایران، هنری فیلد، ترجمه دکتر عبد الله فریار، انتشارات ابن سینا، صفحه 153.
[13] ( 13). همان کتاب( حاشیه صفحه 175).
[14] ( 14). کتاب مقدس تورات، ترجمه ماشاء الله رحمان‌پور داود و موسی زرگری، انتشارات انجمن فرهنگی اوتصر هتورا، جلد اول: آفرینش، صفحه 14.
[15] ( 15). جهانگیر سرتیپ‌پور نویسنده کتاب« نشانیهائی از گذشته دور گیلان و مازندران» در این زمینه به تفصیل در کتاب خود بحث کرده است.
[16] ( 16). تاریخ صنایع ایران، دکتر کریستی ویلسن، انتشارات فرهنگسرا، چاپ دوم 1366، صفحه 4.
[17] ( 17).Homo Sapiens
[18] ( 18). تمدنهای اولیه، گلین دانیل، ترجمه هایده معیری، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، تهران 1363، صفحه 9.
[19] ( 19). عصر مفرغ دومین دوره از عصر فلزات که پس از دوره مس شروع می‌شود. مصنوعات فلزی این دوره بیشتر ترکیبی از مس و قلع است. مولف تاریخ ایران باستان می‌نویسد ساکنان برخی از نقاط ایران از پنج هزار سال پیش از میلاد مسیح آلیاژ مفرغ را می‌شناخته‌اند و از آن برای ساختن مصنوعات فلزی استفاده می‌کردند. در گراند لاروس( چاپ 1970) نوشته شده است رواج مفرغ مربوط به 2000 سال قبل از میلاد است.
[20] ( 20). مادیها و پارسیها، ویلیام کالیکان، ترجمه گودرز اسعد بختیار، انتشارات شورای مرکزی ... 1350 صفحه 25، 27.
[21] ( 21). همان کتاب صفحه 28 و 29.
[22] ( 22). منسوب به مگالیت یعنی ساختمانهای ماقبل تاریخ که از یک یا تعداد زیادی بلوک سنگی تشکیل شده است.
[23] ( 23). هنر ایران در دوران ماد و هخامنشی، رمان گیرشمن، ترجمه دکتر عیسی بهنام، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران 1346، از صفحه 31 تا 38.
[24] ( 24). هنر ایران، آندره گدار، ترجمه دکتر بهروز حبیبی، دانشگاه ملی ایران، تهران 1345، صفحه 89.
[25] ( 25). سرزمین گیلان، الکساندر خودزکو، ترجمه دکتر سیروس سهامی، انتشارات پیام، چاپ اول، تهران 1354، صفحه 7.
[26] ( 26). بستان السیاحه، زین العابدین شیروانی، انتشارات سنائی، صفحه 207 و 208.
[27] ( 27). شهریاران گمنام، احمد کسروی، انتشارات امیرکبیر، چاپ چهارم، تهران 1355، صفحه 18.
[28] ( 28). تاریخ مردم ایران ...، دکتر عبد الحسین زرین‌کوب، انتشارات امیرکبیر، چاپ اول، تهران 1364، صفحه 37.
[29] ( 29). جغرافیای تاریخی ایران، واسیلی ولادیمیر بارتولد، ترجمه حمزه سردادور، انتشارات طوس، چاپ دوم، تهران 1358، صفحه 233.
[30] ( 30). ایران باستان، حسن پیرنیا( مشیر الدوله)، انتشارات دنیای کتاب، چاپ دوم، تهران 1362، جلد دوم، صفحه 1128 و 1129.
[31] ( 31). ایران از آغاز تا اسلام، دکتر گیرشمن، ترجمه دکتر محمد معین، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، چاپ چهارم، تهران 1355، صفحه 55.
[32] ( 32). تاریخ ایرانیان و عربها در زمان ساسانیان، تئودور نولدکه، ترجمه عباس زریاب، انتشارات انجمن آثار ملی، تهران 1358، صفحه 732( ضمائم).
[33] ( 33). تاریخ ماد، ا. م. دیاکونوف، ترجمه کریم کشاورز، انتشارات پیام، تهران 1357، چاپ دوم، صفحه 608( حواشی).
[34] ( 34). ایران باستان، حسن پیرنیا( مشیر الدوله)، دنیای کتاب، تهران 1362، صفحه 212 و 213.
[35] ( 35). همان کتاب، صفحه 208.
[36] ( 36). جمله داخل پرانتز مربوط به خود دیاکونوف است.
[37] ( 37). تاریخ ماد، ا. م. دیاکونوف، ترجمه کریم کشاورز، انتشارات پیام، تهران 1357، چاپ دوم، صفحه 411 و 412.
[38] ( 38). ایبار به ضم الف بر وزن مردار.
[39] ( 39). تاریخ ماد، ا. م. دیاکونوف، ترجمه کریم کشاورز، انتشارات پیام، تهران 1357، چاپ دوم، صفحه 387.
[40] ( 40).Oibaras -Eubare ?s ، همان ایبار است.
[41] ( 41). میراث باستانی ایران، ریچارد فرای، ترجمه مسعود رجب‌نیا، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران 1344، صفحه 130.
[42] ( 42). همان کتاب، صفحه 120.
[43] ( 43). تاریخ ایرانیان و عربها در زمان ساسانیان، تئودور نولدکه، ترجمه عباس زریاب، انجمن آثار ملی، تهران 1358، صفحه 732( ضمائم).
[44] ( 44). گیلان، کریم کشاورز، انتشارات شرکت سهامی کتابهای جیبی، چاپ دوم، تهران 1356، صفحه 17.
[45] ( 45). ایران در عهد باستان، دکتر محمد جواد مشکور، انتشارات اشرفی، چاپ چهارم، تهران 1363، صفحه 17.
[46] ( 46). ایران از آغاز تا اسلام، ر. گیرشمن، ترجمه دکتر محمد معین، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، چاپ چهارم، 1353، صفحه 227.
[47] ( 47). همان کتاب، صفحه 222.
[48] ( 48). سرزمین گیلان، الکساندر خودزکو، ترجمه دکتر سیروس سهامی، انتشارات پیام، چاپ اول، تهران 1354، صفحه 18 و 19.
[49] ( 49). تاریخ ایران، سرپرسی سایکس، ترجمه فخر داعی گیلانی، دنیای کتاب، چاپ دوم، تهران 1363، صفحه 305.
[50] ( 50). تاریخ ماد، دیاکونوف، ترجمه کریم کشاورز، انتشارات پیام، چاپ دوم، تهران 1357، صفحه 407 و 408.
[51] ( 51). در مورد اتحاد و همبستگی و نیز اختلاف و دشمنی کادوسیان با مادیها و پارسیها مطالب متناقضی توسط محققان و مورخان به رشته نگارش کشیده شده است. برخی از آنان کادوسیان را متفق پارسیها و مخالف مادیها معرفی کرده و بعضی دیگر خلاف این عقیده را ابراز داشته‌اند.
[52] ( 52). تاریخ ماد، دیاکونوف، ترجمه کریم کشاورز، انتشارات پیام، چاپ دوم، تهران 1357، صفحه 621( حواشی).
[53] ( 53). گیلان در گذرگاه زمان، ابراهیم فخرائی، انتشارات جاویدان، تهران 1354، صفحه 211 و 212.
[54] ( 54). تاریخ گیلان، الکساندر خودزکو، صفحه 6.
[55] ( 55). تاریخ ایران از اسلام تا سلاجقه، گردآورنده ر. ن. فرای. انتشارات امیرکبیر، 1363، صفحه 218.
[56] ( 56). حدود العالم ...، انتشارات طهوری، تهران 1362، صفحه 148 و 149.
[57] ( 57). ویس و رامین، فخر الدین اسعد گرگانی، نشر اندیشه، تهران 1337، صفحه 369 و 370.
[58] ( 58). شاهنامه، ابو القاسم فردوسی، انتشارات امیرکبیر، چاپ پنجم، تهران 1357، صفحه 47.
[59] ( 59). ترجمة البلدان، احمد بن فقیه، بنیاد فرهنگ ایران، تهران 1349، صفحه 150.
[60] ( 60). فتوح البلدان، احمد بن یحیی البلاذری، ترجمه دکتر آذرتاش آذرنوش، بنیاد فرهنگ ایران، 1346، صفحه 155.
[61] ( 61). همان کتاب، صفحه 156 و 157.
[62] ( 62). تاریخ طبری، محمد بن جریر طبری، ترجمه ابو القاسم پاینده، بنیاد فرهنگ ایران، 1352، جلد هفتم، صفحه 3013.
[63] ( 63). منظور قرون اولیه هجری است که اعراب بر نقاط مختلف ایران تسلط یافته بودند ولی تلاش و کوشش آنها برای تسخیر گیلان به نتیجه نرسید. ما از این وقایع در صفحات بعد به تفصیل سخن خواهیم گفت.
[64] ( 64). شهریاران گمنام، احمد کسروی، انتشارات امیرکبیر، چاپ چهارم، تهران 1355، صفحه 22 و 23.
[65] ( 65). مالک و زارع در ایران، دکتر ا. ک. س. لمبتون، ترجمه منوچهر امیری، مرکز انتشارات علمی و فرهنگی؛ چاپ سوم، 1362، صفحه 127.
[66] ( 66). ایران باستان، حسن پیرنیا( مشیر الدوله)، انتشارات دنیای کتاب، چاپ دوم، 1362، جلد اول، صفحه 335 و 336.
[67] ( 67). ایران باستان، حسن پیرنیا( مشیر الدوله)، انتشارات دنیای کتاب، چاپ دوم، 1362، جلد اول، صفحه 465.
[68] ( 68). تواریخ، هرودوت یونانی، ترجمه وحید مازندرانی، انتشارات فرهنگستان ادب و هنر ایران، صفحه 103.
[69] ( 69). ایران باستان، جلد اول، صفحه 691.
[70] ( 70). گزنفون در اردوی کورش و کتسیاس در اردوی اردشیر دوم بود.
[71] ( 71). ایران باستان، حسن پیرنیا( مشیر الدوله)، دنیای کتاب، چاپ دوم، 1362، جلد دوم، صفحه 1020.
[72] ( 72). مؤلف شصت درهم را در سال تألیف کتاب یعنی 1311 مبلغ 276 ریال تخمین زده است.
[73] ( 73). گیلان در دوره‌های مختلف به دو بخش شرقی و غربی تقسیم می‌شد و هریک از این دو بخش برای خود پادشاه و تشکیلات مستقلی داشته‌اند. در برخی از دوره‌ها نیز تعداد بخشها و پادشاهان خیلی بیشتر می‌شد.
[74] ( 74). تصور می‌رود در ترجمه این قسمت از نوشته پلوتارک اشتباهی رخ داده و یا در اصل مورّخ یونانی مطلب را به صورتی نارسا بیان کرده است؛ زیرا اگر تیریباذ و پسرش هرکدام به یکی از دو پادشاه می‌گفتند که پادشاه دیگر کسانی نزد اردشیر فرستاده و داخل مذاکره شده چگونه می‌توانستند به دنبال این سخن بگویند اگر می‌خواهید گول نخورید پیش‌دستی کنید که قبل از دیگری با شاه وارد مذاکره شده باشید؟! چه وقتی خود اعتراف می‌کنند فرستاده دیگری با شاه وارد مذاکره شده چگونه آن دیگری می‌تواند پیش‌دستی کند؟!
[75] ( 75). ایران باستان، حسن پیرنیا( مشیر الدوله)، انتشارات دنیای کتاب، چاپ دوم، 1362، جلد دوم، صفحه 1129 و 1130.
[76] ( 76). در لغتنامه دکتر معین نیز ذیل نام اردشیر نوشته شده است:« نام دو تن از شاهنشاهان هخامنشی». در صورتی‌که در سلسله هخامنشی سه تن به نام اردشیر سلطنت کردند.
[77] ( 77). ایران باستان، حسن پیرنیا( مشیر الدوله)، انتشارات دنیای کتاب، چاپ دوم، 1362، جلد دوم، صفحه 1189.
[78] ( 78). ایران باستان، حسن پیرنیا، مشیر الدوله، انتشارات دنیای کتاب، چاپ دوم، 1362، جلد دوم، صفحه 1181 و 1182.
[79] ( 79). جانشینان اسکندر مقدونی.
[80] ( 80). میراث باستانی ایران، ریچارد. ن. فرای، ترجمه مسعود رجب‌نیا، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران 1344، صفحه 235.
[81] ( 81). همان کتاب، صفحه 305.
[82] ( 82). نامه تنسر، به تصحیح مجتبی مینوی، انتشارات خوارزمی، چاپ دوم، تهران 1354، صفحه 48 و 49.
[83] ( 83). همان کتاب، صفحه 49.
[84] ( 84). تاریخ الکامل، عز الدین علی بن الاثیر، ترجمه ابو القاسم حالت، مؤسسه مطبوعاتی علمی، جلد چهارم( وقایع قبل از اسلام)، صفحه 284 و 285.
[85] ( 85). مسعودی در اثر دیگر خود، التنبیه و الاشراف به این واقعه اشاره کرده است: التنبیه و الاشراف، تألیف ابو الحسن علی بن حسین مسعودی، ترجمه ابو القاسم پاینده، انتشارات بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران 1349، صفحه 238 و 239.
[86] ( 86). مروج الذهب، ابو الحسن علی بن حسین مسعودی، ترجمه ابو القاسم پاینده، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران 1360، جلد اول، صفحه 443.
[87] ( 87). ابن خلدون نیز در تاریخ خود می‌نویسد:« انوشیروان سپاه دیلم را با سیف بن ذی یزن به یمن روانه داشت.»؛ تاریخ ابن خلدون، ترجمه عبد المحمد آیتی، مؤسسه مطالعات فرهنگی، چاپ اول، 1363، جلد اول، صفحه 256.
[88] ( 88). تاریخ طبری، محمد بن جریر طبری، ترجمه ابو القاسم پاینده، بنیاد فرهنگ ایران، تهران 1352، جلد دوم، صفحه 688 تا 700.
[89] ( 89). لغتنامه دهخدا، علی اکبر دهخدا، انتشارات سازمان لغتنامه، حرف و، صفحه 267.
[90] ( 90). اخبار الطوّال، احمد بن داود دینوری، ترجمه دکتر محمود مهدوی دامغانی، نشر نی، تهران 1364، صفحه 130.
[91] ( 91). همان کتاب، صفحه 135.
[92] ( 92). تاریخ ایرانیان و عربها در زمان ساسانیان، تئودور نولدکه، ترجمه عباس زریاب، انتشارات انجمن آثار ملی، 1358، صفحه 722.
[93] ( 93). تاریخ طبرستان و رویان و مازندران، سید ظهیر الدین مرعشی، نشر گستره، تهران 1363، صفحه 37 تا 40.
[94] ( 94). تاریخ طبرستان، ابن اسفندیار، به تصحیح عباس اقبال، انتشارات خاور، صفحه 153 و 154.
[95] ( 95). تاریخ رویان، اولیاء اللّه آملی، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، 1348، از صفحه 23 تا 34.
[96] ( 96). به معنی پادشاه کوه و دشت و هامون.
[97] ( 1). صورة الارض، ابن حوقل، ترجمه دکتر جعفر شعار، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، تهران 1345، صفحه 115.
[98] ( 2). همان کتاب، صفحه 119.
[99] ( 3). صورة الارض، ابن حوقل، ترجمه دکتر جعفر شعار، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، تهران 1345، صفحه 113.
[100] ( 4). مسالک و ممالک، ابو اسحاق ابراهیم اصطخری، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران 1347، صفحه 169.
[101] ( 5). حبیب السیر، غیاث الدین خواندمیر، کتابفروشی خیام، چاپ دوم، جلد دوم، تهران 1353، صفحه 404 و 405.
[102] ( 6). تاریخ طبری، محمد بن جریر طبری، ترجمه ابو القاسم پاینده، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، جلد پنجم، تهران 1352، صفحه 1973.
[103] ( 7). معجم البلدان، شهاب الدین یاقوت حموی، انتشارات اسدی، تهران 1965( به زبان عربی)، جلد چهارم، صفحه 872.
[104] ( 8). تاریخ ابن خلدون، ترجمه عبد المحمد آیتی، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، چاپ اول 1363، جلد اول، صفحه 545.
[105] ( 9). فتوح البلدان، احمد بن یحیی البلادری، ترجمه دکتر آذرتاش آذرنوش، بنیاد فرهنگ ایران، 1346، صفحه 157.
[106] ( 10). ترجمة البلدان، احمد بن محمد بن فقیه، بنیاد فرهنگ ایران، تهران 1349، صفحه 124 و 125.
[107] ( 11). تاریخ حبیب السیر، تألیف خواندمیر، انتشارات خیام، چاپ دوم، تهران 1353، جلد دوم، صفحه 341.
[108] ( 12). این کلمه بدون تردید غلط چاپی است و صحیح آن طبرستان است. زیرا همانطور که در برخی از مآخذ و مدارک از جمله مجله بررسیهای تاریخی( شماره 1 سال هشتم) نوشته در زمان او چند بار ترکان عزم طبرستان کردند اما جرئت نکردند که به قلمرو او آیند و آنان را طمع منقطع آمد.
[109] ( 13). تاریخ طبرستان و رویان و مازندران، ظهیر الدین مرعشی، نشر گستره، چاپ اول، تهران 1363، صفحه 45.
[110] ( 14). احمد بن یحیی البلاذری در فتوح البلدان( انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، صفحه 187) به این نکته اشاره کرده می‌نویسد:« یزید به طبرستان شد. اسپهبد، دیلمیان را به یاری خواند و ایشان سپاهی به یاری او فرستادند.»
[111] ( 15). کامل، تاریخ بزرگ اسلام و ایران، عزّ الدین علی بن الاثیر، ترجمه عباس خلیلی، انتشارات علی اکبر علمی، جلد هفتم، صفحه 228.
[112] ( 16). همان کتاب، صفحه 228 و 229.
[113] ( 17). تاریخ ابن خلدون. ترجمه عبد المحمد آیتی، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، چاپ اول، 1364، جلد دوم، صفحه 121.
[114] ( 18). در تاریخ یعقوبی تألیف احمد بن ابی یعقوب معروف به ابن واضح یعقوبی نوشته شده است که در زمان خلافت منصور یزید بن حاتم، عمر بن علاء را برای سرکوبی مردم طالقان که سر به شورش برداشته بودند فرستاد و« او طالقان و دنباوند و دیلمان را فتح کرد و از دیلم اسیرانی بسیار گرفت.
سپس رهسپار طبرستان شد و پیوسته در خلافت منصور آنجا اقامت داشت.» اما این مطلب در هیچیک از منابع و مآخذ معتبر دیده نشده و به احتمال زیاد صحت ندارد.
[115] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[116] ( 19). تاریخ طبری، تألیف محمد بن جریر طبری، ترجمه ابو القاسم پاینده، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، تهران 1353، جلد 11، صفحه 4735.
[117] ( 20). فتوح البلدان، احمد بن یحیی البلاذری، ترجمه دکتر آذرتاش آذرنوش، بنیاد فرهنگ ایران، تهران 1346، صفحه 188.
[118] ( 21). تاریخ ایران از اسلام تا سلاجقه، ر. ن. فرای، انتشارات امیرکبیر، تهران 1363، صفحه 174.
[119] ( 22). مازیار، به قلم مجتبی مینوی و صادق هدایت، چاپ دوم، تهران 1333، صفحه 18.
[120] ( 23). تاریخ ایران بعد از اسلام، عبد الحسین زرین‌کوب، انتشارات امیرکبیر، چاپ دوم، تهران 1355، صفحه 459.
[121] ( 24). چگونگی اسلام آوردن گیلانیان در فصل دیگری از کتاب، تحت عنوان تاریخ مذاهب در گیلان شرح داده شده است.
[122] ( 25). تاریخ بیهقی، ابو الفضل محمد بیهقی، انتشارات ایرانمهر، چاپ اول، تهران 1358، صفحه 469.
[123] ( 26). تجارب السلف، هندو شاه نخجوانی، به تصحیح و اهتمام عباس اقبال، تهران 1313، صفحه 138.
[124] ( 27). تاریخ گزیده، حمد الله مستوفی، انتشارات امیرکبیر، چاپ سوم 1364، صفحه 790.
[125] ( 28). تاریخ فخری، محمد طباطبا( ابن طقطقی)، ترجمه محمد وحید گلپایگانی، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران 1360، صفحه 265 و 266.
[126] ( 29). محمد بن عبد الله طاهری با یحیی بن عمر، یکی از دشمنان خلیفه، جنگیده و او را مغلوب ساخته بود.
[127] ( 30). اسلام در ایران، ایلیا پاولویچ پطروشفسکی، ترجمه کریم کشاورز، انتشارات پیام، چاپ چهارم، صفحه 266.
[128] ( 31). ابن خلدون واقعه مزبور را در جلد دوم تاریخ خود( ترجمه آیتی، صفحه 442 و 443) و ابن اثیر در الکامل ذیل وقایع سال 250 هجری شرح داده‌اند.
[129] ( 32). اسلام در ایران، ایلیا پاولویچ پطروشفسکی، ترجمه کریم کشاورز، انتشارات پیام، چاپ چهارم، صفحه 266.
[130] ( 33). در روضة الصفا نوشته شده است حسن بن زید در سال 251 خروج کرد که صحیح نیست( جلد چهارم، صفحه 8).
[131] ( 34).
Les Provinces Caspiennes de Ia Perse, Ie Guilan, H. L. Rabino, p. 883
[132] ( 35). تاریخ الکامل، عز الدین علی بن الاثیر، ترجمه عباس خلیلی، شرکت سهامی چاپ و انتشارات کتب ایران، جلد 12، صفحه 66.
[133] ( 36). بر طبق روایت ابن خلدون جنگی صورت نگرفت. وی می‌نویسد:« یعقوب در سال 260 به طبرستان لشکر کشید و حسن راه دیلم در پیش گرفت. یعقوب ساریه و آمل بگرفت و از پی حسن روان شد.» تاریخ ابن خلدون، ترجمه آیتی، جلد دوم، صفحه 480. نویسنده تاریخ سیستان نیز بر همین عقیده است؛ وی می‌نویسد:« چون یعقوب به نزدیک گرگان رسید ایشان هردو( حسن بن زید و عبد الله) به طبرستان شدند. یعقوب از پس ایشان به تاختن برفت ... و به ساری به ایشان رسید. چون یعقوب را بدیدند هزیمت کردند بی‌هیچ حرب. حسن زید به کوه دیلمان اندر شد.» تاریخ سیستان، انتشارات زوار، صفحه 223.
[134] ( 37). تاریخ طبری، محمد بن جریر طبری، ترجمه ابو القاسم پاینده، بنیاد فرهنگ ایران، جلد پانزدهم، تهران 1354، صفحه 6442.
[135] ( 38). کامل، عز الدین علی بن الاثیر، ترجمه عباس خلیلی، شرکت سهامی چاپ و انتشارات کتب ایران، جلد دوازدهم، صفحه 124.
[136] ( 39). خدا واحد است و پسر زید واحد.
[137] ( 40). خدای واحد است و پسر زید بنده.
[138] ( 41). تاریخ ابن خلدون، ترجمه عبد المحمّد آیتی، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، چاپ اول 1364، جلد دوم، صفحه 534.
[139] ( 42). کامل، عز الدین علی بن الاثیر، ترجمه عباس خلیلی، شرکت سهامی چاپ و انتشارات کتب ایران، جلد سیزدهم، صفحه 134.
[140] ( 43). در اینجا منظور گیلهاست( گیل+ ان).
[141] ( 44). تاریخ طبرستان، ابن اسفندیار، انتشارات کلاله خاور، تهران 1320، جلد اول، صفحه 266.
[142] ( 45). مروج الذهب، ابو الحسن علی بن حسین مسعودی، ترجمه ابو القاسم پاینده، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1356، جلد اول، صفحه 180 و 181.
[143] ( 46). تاریخ طبرستان، ابن اسفندیار کاتب، کلاله خاور، تهران 1320، صفحه 260.
[144] ( 47). تاریخ الکامل، عز الدین علی بن الاثیر، ترجمه عباس خلیلی، شرکت سهامی چاپ و انتشارات کتب ایران، جلد سیزدهم، صفحه 134 و 135.
[145] ( 48). پطروشفسکی با آوردن این جمله معترضه می‌خواهد به هجوم وحشیانه روسها و قتل و غارت و تجاوز آنان مشروعیت بخشیده خلافکاری دزدان دریائی روس را موجّه جلوه دهد!
[146] ( 49). اسلام در ایران، ایلیا پاولویچ پطروشفسکی، ترجمه کریم کشاورز، انتشارات پیام، تهران 1354، چاپ چهارم، صفحه 266 و 267.
[147] ( 50). تاریخ طبرستان، ابن اسفندیار، انتشارات کلاله خاور، تهران 1320، صفحه 274.
[148] ( 51). تاریخ طبری، محمد بن جریر طبری، ترجمه ابو القاسم پاینده، بنیاد فرهنگ ایران، جلد 15، تهران 1354، صفحه 6782.
[149] ( 52). تاریخ طبری، محمد بن جریر طبری، ترجمه ابو القاسم پاینده، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، جلد دوازدهم، 1354، صفحه 5336 و 5337.
[150] ( 53). شهریاران گمنام، احمد کسروی، انتشارات امیرکبیر، چاپ چهارم، 1355، صفحه 39.
[151] ( 54). طبری، جنگ سال 259 را مربوط به وهسودان بن جستان می‌داند اما همانطور که کسروی نیز در حاشیه صفحه 22 کتاب شهریاران گمنام متذکر شده است وهسودان هفت سال قبل از این تاریخ درگذشته و فرزندش جستان جانشین وی شده بود.
[152] ( 55). تاریخ طبرستان، ابن اسفندیار، انتشارات کلاله خاور، تهران 1320، صفحه 260.
[153] ( 56). تاریخ رویان، اولیاء الله آملی، از انتشارات کتابفروشی اقبال، تهران 1313، صفحه 77. معنی اشعار: جستان در انجمن با رضایت خود پیمانها بست و سوگندها خورد و من امیدوارم به کمک دیلمیان جنگهائی چون جنگ بدر و جمل بکنم و درباره او چیزی جز این نمی‌خواهم که به تعهدات خود وفادار باشد.
[154] ( 57). تاریخ طبرستان، ابن اسفندیار، انتشارات کلاله خاور، تهران 1320، صفحه 274.
[155] ( 58). تجارب الامم، ابو علی بن مسکویه رازی، ترجمه محمد فضائلی، انتشارات زرین، چاپ اوّل 1366، صفحه 63 و 64.
[156] ( 59). همین کتاب، صفحه 64.
[157] ( 60). تاریخ الکامل، ابن اثیر، ترجمه عباس خلیلی، شرکت سهامی چاپ و انتشارات کتب ایران، جلد 13، صفحه 151.
[158] ( 61). مروج الذهب، ابو الحسن علی بن حسین مسعودی، ترجمه ابو القاسم پاینده، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، جلد 2، صفحه 746.
[159] ( 62). اخبار الحکما، چاپ مصر، صفحه 178.
[160] ( 63). تاریخ ایران از اسلام تا سلاجقه، گردآورنده ر. ن. فرای. انتشارات امیرکبیر، تهران 1363، صفحه 195.
[161] ( 64). یاقوت حموی و برخی دیگر از مورخان از این خاندان به نام کنگریان یاد می‌کنند اما در برخی از منابع به جای کنگریان لنگریان آورده شده است. لنگر از نامهای رایج آن زمان بوده چنان‌که وشمگیر زیاری یکی از پسران خود را به این نام موسوم ساخته بود.
[162] ( 65). مسعر بن مهلهل خزرجی معروف به ابو دلف در اوائل قرن چهارم به دنیا آمد و در سال 390 هجری وفات یافت.
[163] ( 66). سفرنامه ابو دلف در ایران، با تعلیقات و تحقیقات ولادیمیر مینورسکی، ترجمه سید ابو الفضل طباطبائی، انتشارات زوار، تهران 1354، صفحه 44.
[164] ( 67). همان کتاب، صفحه 103.
[165] ( 68). معجم البلدان، یاقوت حموی، انتشارات اسدی، تهران 1965، جلد سوم( به زبان عربی)، صفحه 148 و 149.
[166] ( 69). تجارب الامم، ابو علی مسکویه رازی در وقایع سال 330 هجری.
[167] ( 70). این ابراهیم را نباید با ابراهیم بن مرزبان بن محمد مسافر اشتباه کرد. نام پدر هردو مرزبان بوده است و به همین‌جهت در برخی مدارک، این‌دو را با یکدیگر اشتباه گرفته‌اند. ابراهیم بن مرزبان بن محمد مسافر در حدود سالهای 350 هجری بر آذربایجان فرمانروائی داشته و سالار ابراهیم تا سال 420 بر طارم و قسمتهائی از دیلمان حکومت می‌کرده است.
[168] ( 71). نزهة القلوب، حمد اللّه مستوفی، کتابخانه طهوری، تهران 1336، صفحه 62 و 63.
[169] ( 72). تاریخ الکامل، عز الدین علی بن اثیر، ترجمه علی هاشمی، شرکت سهامی چاپ و انتشارات کتب ایران، جلد 16، صفحه 156.
[170] ( 73). سمیران را برخی از مورخان شمیران ضبط کرده‌اند. خندان نیز باید دگرگون شده خرزان باشد.
[171] ( 74). سفرنامه حکیم ناصرخسرو قبادیانی، به کوشش دکتر محمد دبیر سیاقی، کتابفروشی زوار، تهران 1356، صفحه 7 و 8.
[172] ( 75). همان کتاب، صفحه 169.
[173] ( 76). تاریخ الکامل، عز الدین علی بن الاثیر، ترجمه هاشمی حائری، شرکت سهامی چاپ و انتشارات کتب ایران، جلد 16، صفحه 375.
[174] ( 77). شرح احوال هریک از آنان را در بخش دیگری از این کتاب تحت عنوان نام‌آوران گیلان خواهیم خواند.
[175] ( 78). تاریخ فخری، محمد بن علی بن طباطبا( ابن طقطقی)، ترجمه وحید گلپایگانی، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران 1360، صفحه 378.
[176] ( 79). تاریخ روضة الصفا، میرخواند، انتشارات کتابفروشیهای مرکزی، خیام، پیروز، تهران 1339.
جلد چهارم، صفحه 142.
[177] ( 80). تاریخ الکامل، عز الدین علی بن الاثیر، ترجمه هاشمی حائری، شرکت سهامی چاپ و انتشارات کتب ایران، جلد 16، صفحه 167 و 168.
[178] ( 81). تاریخ الکامل، ابن اثیر، ترجمه علی هاشمی حائری، شرکت سهامی چاپ و انتشارات کتب ایران، جلد 16، صفحه 216.
[179] ( 82). اسماعیلیه فرقه‌ای از شیعه هستند که اسماعیل نخستین فرزند امام جعفر صادق را امام هفتم می‌دانند و از این‌جهت به شیعیان هفت‌امامی موسوم شدند. امام جعفر صادق امام ششم شیعیان فرزند ارشد خود اسماعیل را به جانشینی برگزید؛ اما اسماعیل در زمان حیات پدر وفات یافت و امام ششم فرزند دیگر خود موسی الکاظم را به جانشینی منصوب کرد. پس از مرگ امام صادق عده‌ای از شیعیان امامت موسی الکاظم را نپذیرفتند و گفتند نصّ اول صحیح است و جانشین امام صادق همان اسماعیل بوده و پس از وی فرزندش محمّد مقام رهبری را بر عهده دارد. پس از مدتی عبید الله که از نسل محمد پسر اسماعیل بود با ادعای مهدویت ظهور کرد و مؤسس خلافت فاطمی گردید.
[180] ( 83). اسماعیلیان در تاریخ( دولت اسماعیلیه)، م. گ. س. هاجسن، ترجمه یعقوب آژند، انتشارات مولی، تهران 1363، صفحه 269.
[181] ( 84). اسامی قلاع اسماعیلیه در تاریخ الکامل ابن اثیر ذیل وقایع سال 494 هجری شرح داده شده است.
[182] ( 85). تقویم البلدان، ابو الفداء عماد الدین اسماعیل، ترجمه عبد المحمد آیتی، بنیاد فرهنگ ایران، تهران 1349، صفحه 495.
[183] ( 86). تاریخ جهانگشا، عطاملک جوینی، انتشارات بامداد، چاپ دوم، جلد سوم، صفحه 268.
[184] ( 87). فرقه اسماعیلیه، مارشال گ. س. هاجستن، ترجمه دکتر فریدون بدره‌ای، کتابفروشی تهران، 1339، صفحه 157.
[185] ( 88). مسالک و ممالک، ابو اسحاق ابراهیم اصطخری، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران 1347، صفحه 168.
[186] ( 89). تاریخ گزیده، حمد الله مستوفی، انتشارات امیرکبیر، چاپ سوم، تهران 1366، صفحه 592.
[187] ( 90). تاریخ الکامل، ابن اثیر، ترجمه علی هاشمی حائری، شرکت چاپ و انتشارات کتب ایران، جلد هفدهم، صفحه 290.
[188] ( 91). تاریخ اسماعیلیان، برنارد لویس، ترجمه دکتر فریدون بدره‌ای، انتشارات طوس، تهران 1362، صفحه 193.
[189] ( 92). تاریخ جهانگشا، عطاملک جوینی، انتشارات بامداد، چاپ دوم، جلد سوم، صفحه 193.
[190] ( 93). در تاریخ وصاف آمده است:« حسن در شب چهارشنبه ششم رجب سال 483 بر آن قلعه رفت و از غرائب اتفاقات آنکه حروف اله اموت به حساب جمل موافق تاریخ صعود اوست ...» تحریر تاریخ وصاف، عبد المحمد آیتی، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، صفحه 344.
[191] ( 94). تاریخ نگارستان، قاضی احمد بن محمد غفاری، کتابفروشی حافظ، تهران 1362، صفحه 198
[192] ( 95). عطاملک جوینی این مطالب را، چنان‌که خود در تاریخ جهانگشا می‌نویسد از نسخه‌ای استنساخ نموده که پس از فتح قلعه الموت توسط هلاکو، در کتابخانه قلعه پیدا کرده است. این نسخه مشتمل بر احوال حسن صباح بود و« سرگذشت سیدنا» نام داشته است.
[193] ( 96). فرقه اسماعیلیه، مارشال گ. س. هاجسن، ترجمه فریدون بدره‌ای، کتابفروشی تهران، 1339، صفحه 159.
[194] ( 97). تاریخ جهانگشا، عطاملک جوینی، انتشارات بامداد، چاپ دوم، جلد سوم، صفحه 199.
[195] ( 98). قاضی احمد بن محمد غفاری در تاریخ نگارستان نام قاتل خواجه نظام الملک را ابو طاهر ایوانی و تاریخ قتل او را دوازدهم رمضان نوشته است که هیچ‌کدام صحیح نیست. عطاملک جوینی قاتل را ابو طاهر ارّانی معرفی کرده و برخی دیگر از منابع همین اشتباه را تکرار کرده‌اند. ابو طاهر از اهالی« اوان» و منسوب به این‌روستا بوده است. اوان روستائی در رودبار الموت و از بخش معلم کلایه است.
[196] ( 99). فتح قلعه لمسر در جامع التواریخ سال 489 هجری و در تاریخ جهانگشا 495 ذکر شده است.
[197] ( 100). راحة الصدور و آیة السرور، محمد بن علی بن سلیمان راوندی، شرکت سهامی چاپ و انتشارات کتب ایران، صفحه 157.
[198] ( 101). الملل و النحل، محمد بن عبد الکریم شهرستانی، انتشارات اقبال، جلد اول، چاپ سوم، حاشیه صفحه 265.
[199] ( 102). منظور ساکنان بخش غربی ایران هستند. در گذشته بخش غربی ایران، عراق عجم نامیده می‌شد.
[200] ( 103). از آنچه مورخان درباره مراسم روز مزبور نوشته‌اند چنین برمی‌آید که دیلمیان در بارگاه اسماعیلیه مقام و منزلتی خاص داشته‌اند. به احتمال زیاد مقام و منزلت دیلمیان به علت شجاعت و سلحشوری آنان بوده که از قدیم الایام بدان شهرت داشته‌اند.
[201] ( 104). تاریخ اسماعیلیان، برنارد لویس، ترجمه دکتر فریدون بدره‌ای، انتشارات طوس، تهران 1362، صفحه 233 و 234.
[202] ( 105). تاریخ جهانگشا، عطاملک جوینی، انتشارات بامداد، چاپ دوم، جلد سوم، صفحه 237 و 238.
[203] ( 106). تحریر تاریخ وصاف، عبد المحمد آیتی، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، 1346، صفحه 347.
[204] ( 107). تاریخ جهانگشا، عطاملک جوینی، انتشارات بامداد، چاپ دوم، جلد سوم، صفحه 260.
[205] ( 108). عطاملک جوینی نوشته است رکن الدین حیله کرد و کودک دیگری را به جای فرزند خود فرستاد و هلاکو به این حیله پی برد و کودک را پس فرستاد.
[206] ( 109). می‌گویند خواجه نصیر را با زور و جبر به قلعه الموت برده بودند و او نزد اسماعیلیان به صورت زندانی محترمی بسر می‌برد. خودش نیز در مقدمه زیج ایلخانی می‌نویسد: هلاکو زمانی که ولایت اسماعیلیان را تصرف کرد من بنده کمترین نصیر الدین که از طوسم به ولایت ملحدان افتاده بودم! اما به صحت این ادعا نمی‌توان اطمینان داشت زیرا این سخنان جمله پس از پیروزی هلاکو و از میان رفتن اسماعیلیان عنوان شده است خصوصا آنکه خواجه نصیر پس از متلاشی شدن تشکیلات اسماعیلیه از مقربان و معتمدان هلاکو و به تعبیری وزیر و مشاور او بود.
[207] ( 110). تاریخ رویان، مولانا اولیاء الله آملی، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، 1348، صفحه 160 و 161.
[208] ( 111). جامع التواریخ، رشید الدین فضل الله، انتشارات اقبال، جلد دوم، چاپ دوم، 1362، صفحه 695.
[209] ( 112). رشید الدین فضل الله نوشته است او را قبل از رسیدن به دربار منکوقاآن به قتل رسانیدند:« چون خبر به قاآن رسید که خور شاه می‌آید فرمود او را چرا می‌آرند و اولاغ به هرزه خسته می‌کنند و ایلچی فرستاد تا هم در راه او را هلاک کنند.»
[210] ( 113). تاریخ گزیده، حمد الله مستوفی، انتشارات امیرکبیر، چاپ سوّم، تهران 1364، صفحه 592.
[211] ( 114). آبسکون جزیره‌ای مسکونی نزدیک سواحل مازندران و گرگان بوده است. امروز این جزیره در زیر آب پنهان شده است. دریای خزر را در گذشته دریای آبسکون نیز می‌گفتند. چنان‌که از کتب جغرافیای قدیم برمی‌آید آبسکون قبلا به صورت بندر بوده و بعدها از آب احاطه شده به شکل جزیره درآمده است. مؤلف اللباب می‌نویسد:« آبسکون بلده‌ای است بر ساحل دریای خزر و دریای آبسکون منسوب بدان است.» همچنین ابن حوقل مؤلف صورة الارض که در اواسط قرن چهارم هجری می‌زیسته نوشته است:« گرگان را بندرگاهی به نام آبسکون در کنار دریای طبرستان است که از آنجا به کشتی نشسته و به خزر و باب الابواب و جیل و دیلم و جز آن می‌روند. آبسکون شهری است نیکو اما پر از پشه و متعفّن است و در همه نواحی مذکور بندرگاهی بزرگتر از آبسکون نیست.» صورة الارض، تألیف ابن حوقل، ترجمه دکتر جعفر شعار، بنیاد فرهنگ ایران، صفحه 125. مؤلف زین الاخبار نیز نوشته است که ابو العباس صعلوک و حسن بن علی الاطروش در ساحل آبسکون جنگ کردند. زین الاخبار، ابو سعید عبد الحیّ بن ضحاک گردیزی، بنیاد فرهنگ ایران، صفحه 83.
مطالب کتاب مسالک و ممالک اصطخری و نیز نقشه‌ای که از صورت دریای خزر در این کتاب دیده می‌شود و متعلق به قرن چهارم هجری است نشان می‌دهد که آبسکون در زمانهای گذشته شهر یا بندر بوده، بعدها به صورت جزیره درآمده و سپس در آب پنهان شده است.
[212] ( 115). تاریخ روضة الصفا، میرخواند، کتابفروشی مرکزی ...، 1339، جلد 5، صفحه 440.
[213] ( 116). ذیل جامع التواریخ رشیدی، شهاب الدین عبد الله حافظ ابرو، شرکت علمی، تهران 1317، صفحه 10.
[214] ( 117). حبیب السیر، خواندمیر، انتشارات کتابفروشی خیام، چاپ سوم، تهران 1362، صفحه 193.
[215] ( 118). عباس اقبال آشتیانی در کتاب تاریخ مغول وی را زنی از خاندان اسحاق‌وند معرفی می‌کند که اشتباهی عجیب است. بدون شک اقبال آشتیانی بدان‌جهت دچار اشتباه شده که برخی از مورخان در گذشته از فرمانروای گیلان به عنوان امیره دباج نام برده‌اند. اما نباید فراموش کرد که حرف« ه» یا« ة» در اینجا علامت تأنیث نیست چنان‌که در گیلان به بسیاری از سلاطین و فرمانروایان امیره گفته می‌شد مانند امیره حسام الدین معاصر شاه اسماعیل صفوی، امیره شاهرخ معاصر شاه طهماسب، امیره سیاوش معاصر شاه عباس اول و بسیاری دیگر ... اگر مؤلف تاریخ مغول به کتاب درة التاج مراجعه کرده بود بی‌گمان مرتکب چنین اشتباهی نمی‌شد زیرا مؤلف درة التاج در مقدمه کتاب خود امیر دباج را چنین معرفی کرده است:« شهریار معظم، سلطان جیل و دیلم، جمشید عهد، اسکندر وقت، شمس الدنیا و الدین، فخر الملوک و السلاطین، قامع الکفرة و المشرکین، قاهر الخوارج و المتمردین دباج بن السلطان السعید، حسام الدولة و الدین فیل شاه بن الملک المعظم سیف الدین رستم بن دباج.» و در جای دیگر می‌نویسد:« دباج بن فیل شاه بن رستم بن دباج.»
[216] ( 119). درة التاج ...، قطب الدین محمود شیرازی، از انتشارات وزارت فرهنگ( آموزش‌وپرورش)، تهران 1320، صفحه 17.
[217] ( 120). استاد سید محمد مشکوة مصحح کتاب در مقدمه آن می‌نویسد:« کتاب حاضر علی الاطلاق در زبان پارسی مهمترین گنجینه گرانبهاست ...»
[218] ( 121). ذیل جامع التواریخ، شهاب الدین عبد اللّه حافظ ابرو، شرکت علمی، تهران 1317، صفحه 10.
[219] ( 122). همان کتاب، صفحه 11.
[220] ( 123). تاریخ مغول، عباس اقبال آشتیانی، انتشارات امیرکبیر، چاپ سوم، جلد اول، تهران 1347، صفحه 312.
[221] ( 124). شاه طهماسب صفوی، به اهتمام عبد الحسین نوائی، بنیاد فرهنگ ایران، تهران 1350، صفحه 102.
[222] ( 125). ظفرنامه، نظام الدین شامی، انتشارات بامداد، چاپ اول، تهران 1363، صفحه 101.
[223] ( 126). پیرولی سرانجام دستگیر شد و در اردبیل به قتل رسید.
[224] ( 127). اسناد و مکاتبات تاریخی ایران، گردآوری دکتر عبد الحسین نوائی، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران 1356، صفحه 51، 52 و 53.
[225] ( 128). سوره زمر، آیه 22.
[226] ( 129). اشاره است به آیه 1 در سوره الدهر:\i هَلْ أَتی عَلَی الْإِنْسانِ حِینٌ مِنَ الدَّهْرِ لَمْ یَکُنْ شَیْئاً مَذْکُوراً.\E
[227] ( 130). منظور امیر پیرولی بیسور است.
[228] ( 131). ذیل جامع التواریخ رشیدی، شهاب الدین عبد الله حافظ ابرو، شرکت تضامنی علمی، تهران 1317، صفحه 242.
[229] ( 132). نامه امیر تیمور و پاسخ سید علی کیا در کتاب مجالس المؤمنین تألیف قاضی نور اللّه شوشتری انتشارات کتابفروشی اسلامیه( صفحه 371 به بعد) و همچنین در مجله ارمغان( سال 14 صفحه 513 به بعد) و کتاب اسناد و مکاتبات تاریخی ایران( از صفحه 54 تا 63) چاپ شده است. متنی که در اینجا به نظر خوانندگان می‌رسد پس از مقابله تمام نسخه‌های موجود با یکدیگر تهیه شده است و تصور می‌رود با اصل نامه‌ها که اکنون در دست نیست نزدیک‌تر باشد.
[230] ( 133). در برخی از نسخ از جمله مجالس المؤمنین« بخارا» آورده شده است.
[231] ( 134). سوره ص، آیه 29.
[232] ( 135). سوره السجده، آیه 17.
[233] ( 136). سوره آل عمران، آیه 134.
[234] ( 137). سوره بقره، آیه 212.
[235] ( 138). سوره شوری، آیه 27.
[236] ( 139). سوره حجرات، آیه 10.
[237] ( 140). سوره اسری، آیه 15.
[238] ( 141). سوره صافات، آیه 80 و 105.
[239] ( 142). سوره نساء، آیه 28.
[240] ( 143). سوره احزاب، آیه 72.
[241] ( 144). سوره شوری، آیه 23.
[242] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[243] ( 145). سوره حشر، آیه 2.
[244] ( 146). سوره آل عمران، آیه 26.
[245] ( 147). سوره آل عمران، آیه 26.
[246] ( 148). سوره بقره، آیه 249.
[247] ( 149). سوره انعام، آیه 129.
[248] ( 150). سوره انعام، آیه 65.
[249] ( 151). سوره توبه، آیه 14.
[250] ( 152). سوره طلاق، آیه 3.
[251] ( 153). سوره حج، آیه 78.
[252] ( 154). سوره محمد، آیه 31.
[253] ( 155). سوره آل عمران، آیه 122.
[254] ( 156). سوره فاطر، آیه 18 و سوره اسری، آیه 15.
[255] ( 157). ظفرنامه، نظام الدین شامی، انتشارات بامداد، تهران 1363، صفحه 294 و 295. این مطلب را شرف الدین علی یزدی نیز که از مورخان عهد تیموری است در ظفرنامه خود آورده است:( انتشارات امیرکبیر، جلد دوم، تهران 1336، صفحه 398). مؤلف حبیب السیر نیز مطلب مزبور را از شرف الدین علی یزدی اقتباس و نقل کرده است:( انتشارات خیام، جلد سوم، صفحه 521).
[256] ( 158). تاریخ روضة الصفا، میرخواند، کتابفروشیهای مرکزی، خیام و پیروز، تهران 1339، جلد ششم، صفحه 460 و 461.
[257] ( 159). در صفحات بعد چگونگی این واقعه به تفصیل شرح داده شده است.
[258] ( 160). تاریخ ایران، ژنرال سرپرسی سایکس، ترجمه محمد تقی فخر داعی گیلانی، دنیای کتاب، تهران 1363، جلد دوم، صفحه 227.
[259] ( 161). روضة الصفای ناصری، رضا قلی خان هدایت، کتابفروشیهای مرکزی، خیام و پیروز، تهران 1339، جلد هشتم، صفحه 122.
[260] ( 162). در تذییل تاریخ نگارستان نوشته شده است که اسماعیل با کارکیا میرزا علی خویشی داشت.
( تذییل تاریخ نگارستان، شماره 603).
[261] ( 163). احسن التواریخ، حسن بیک روملو، انتشارات بابک، تهران 1357، صفحه 19.
[262] ( 164). همان کتاب، صفحه 20.
[263] ( 165). تاریخ روضة الصفای ناصری، رضا قلی هدایت، کتابفروشیهای مرکزی، خیام و پیروز، تهران 1339، جلد هشتم، صفحه 10.
[264] ( 166). احسن التواریخ، حسن بیک روملو، انتشارات بابک، تهران 1357، صفحه 40.
[265] ( 167). پیدایش دولت صفوی، تألیف میشل مزاوی، ترجمه دکتر یعقوب آژند، نشر گستره، تهران 1368، صفحه 165.
[266] ( 168). مؤلف احسن التواریخ نوشته است که فرخ‌یسار از میدان نبرد فرار کرد. گروهی او را تعقیب کرده پس از دستگیری سر از تنش جدا کردند.
[267] ( 169). به روایت صاحب احسن التواریخ و نیز مؤلف حبیب السیر امیر دباج خود شخصا در همدان به حضور شاه اسماعیل باریافت و پادشاه صفوی دختر خود خیر النساء بیگم را به عقد ازدواج وی درآورد. در برخی مآخذ نیز آمده است که امیر دباج پس از شکست از لشکریان شاه اسماعیل به بیه پیش پناهنده شد و فرمانروای این منطقه دباج را به اردوی شاه در همدان راهنمائی کرد. وی در آنجا مورد عفو قرار گرفت و به همسری دختر شاه مفتخر گردید. اما به احتمال زیاد روایتی که در متن آورده شده و با روایت عبد الفتاح فومنی مطابقت دارد به درستی و صحت نزدیک‌تر است.
[268] ( 170). تاریخ گیلان، عبد الفتاح فومنی، بنیاد فرهنگ ایران، تهران 1349، صفحه 15.
[269] ( 171). مؤلف احسن التواریخ واقعه مزبور را به صورت دیگری بیان کرده و آقای دکتر عبد الحسین نوائی نیز آن را در کتاب شاه اسماعیل آورده می‌نویسد:« مظفر سلطان به شومی خیانت شکست خورد و از روی نومیدی روی به فرار نهاد و بدین قصد به کشتی نشست و مدتی در روی دریا سرگردان بود تا کشتی وی به حوالی بادکوبه رسید و سلطان خلیل شروان شاه که او نیز داماد خاندان صفوی بود وی را به شماخی نزد خود برد تا شاید فرصتی یابد و گره از کار فروبسته او بگشاید ولی هم در آن چند روز سلطان خلیل درگذشت و مظفر سلطان که حامی خود را از دست داده بود به چنگ دشمنان خود افتاد و او را به بدترین وضعی به تبریز فرستادند» با توجه به مطالبی که سایر مآخذ معتبر در مورد این واقعه نوشته‌اند و با درنظر گرفتن جوانب امر به نظر می‌رسد که این روایت مقرون به حقیقت نیست و به روایتی که در متن بالا آورده شده است بیشتر می‌توان اعتماد کرد.
[270] ( 172). احسن التواریخ، حسن بیک روملو، انتشارات بابک، تهران 1357، صفحه 356.
[271] ( 173). شاه عباس( مجموعه اسناد و مکاتبات تاریخی)، به اهتمام دکتر عبد الحسین نوائی، بنیاد فرهنگ ایران، تهران 1353، جلد دوم، صفحه 4.
[272] ( 174). شاه طهماسب صفوی، به اهتمام دکتر عبد الحسین نوائی، بنیاد فرهنگ ایران، تهران 1350، صفحه 103 و کتاب شاه عباس صفحه 4 و 5.
[273] ( 175). متن کامل نامه شاه طهماسب و پاسخ خان احمد گیلانی را دکتر عبد الحسین نوائی از روی مجموعه نسخه‌های خطی مجلس شورا در کتاب« شاه طهماسب صفوی» نقل کرده است( از صفحه 118 تا 132).
[274] ( 176). سوره النحل، آیه 125.
[275] ( 177). سوره آل عمران، آیه 128.
[276] ( 178). سوره الاسراء، آیه 83.
[277] ( 179). سوره الغافر یا مؤمن، آیه 16، آیه در اصل چنین است:\i لِمَنِ الْمُلْکُ الْیَوْمَ لِلَّهِ الْواحِدِ الْقَهَّارِ.\E
[278] ( 180). تاریخ گیلان، ملّا عبد الفتاح فومنی، بنیاد فرهنگ ایران، تهران 1349، صفحه 48.
[279] ( 181). شاه طهماسب صفوی( مجموعه اسناد و مکاتبات تاریخی)، به اهتمام دکتر عبد الحسین نوائی، بنیاد فرهنگ ایران، تهران 1350، صفحه 136.
[280] ( 182). در لغتنامه دهخدا ذیل نام احمد خان گیلانی نوشته شده است که خان احمد در زندان قهقهه با شاه اسماعیل آشنا شد و او به خان وعده داد که اگر ملک بدو رسد گیلان را به وی بخشد. اتفاقا پس از سلطنت به وعده خویش وفا نکرد و او را به اصطخر فرستاده در آنجا بازداشت تا اسماعیل از دنیا برفت و نوبت سلطنت به سلطان محمد رسید. او احمد خان را مستخلص کرده ولایت گیلان داد.
این مطلب به هیچ‌وجه درست نیست. خان احمد در زمان سلطنت شاه طهماسب و به دستور شخص او به اصطخر فارس منتقل گردید. نامه شاه اسماعیل به خان احمد که در مجموعه خطی مجلس موجود است بر خطا بودن مطالب لغتنامه دلالت دارد.
[281] ( 183). شاعری با توجه به این واقعه شعر زیر را سروده است:
کاسه سر شد قدح از گردش دوران مرادارد این چرخ خراب‌آباد سرگردان مرا [282] ( 184). مؤلف نقاوة الآثار که معاصر صفویه بوده می‌نویسد در مرحله دوم که شاه عباس یکی از امرا را مأمور بازگردانیدن پناهندگان کرد و خان احمد با تقدیم هدایا و تحف گرانبها نتوانست از تحویل آنان سر باززند لذا از روی اضطرار قرار فرستادن این جماعت را داد.
[283] ( 185). سلطان بایزید فرزند سلطان سلیمان پادشاه عثمانی در سال 966 بر سر جانشینی با پدر اختلاف پیدا کرد و به شاه طهماسب پناهنده شد. شاه طهماسب از تسلیم او به دربار عثمانی خودداری نمود.
اما پس از چندی خبر یافت که بایزید قصد دارد او را مسموم نماید، لذا وی را به فرستادگان دربار عثمانی تحویل داد و آنها نیز بایزید را در قزوین خفه کرده جسدش را به عثمانی بردند.
[284] ( 186). متن کامل نامه در کتاب زندگی شاه عباس تألیف نصر اللّه فلسفی( جلد سوم) به چاپ رسیده است.
[285] ( 187). زندگانی شاه عباس، نصر الله فلسفی، کتاب کیهان، جلد سوم، تهران 1339، صفحه 135.
[286] ( 188). شاه عباس( مجموعه اسناد و مکاتبات تاریخی)، به اهتمام دکتر عبد الحسین نوائی، بنیاد فرهنگ ایران، تهران 1353، جلد 2، صفحه 41.
[287] ( 189). شاه عباس( مجموعه اسناد و مکاتبات تاریخی)، به اهتمام دکتر عبد الحسین نوائی، بنیاد فرهنگ ایران، تهران 1353، جلد دوم، صفحه 120، 121 و 122.
[288] ( 190). نامه خان احمد و پاسخ شاه عباس در کتابهای مختلف از جمله زندگانی شاه عباس، تاریخ گیلان و دیلمستان و شاه عباس( مجموعه اسناد و مکاتبات تاریخی) چاپ شده است. نسخه‌ای از این نامه‌ها را نیز نویسنده گرامی فریدون نوزاد در اختیار نویسنده قرار دادند. قسمتهائی از نامه خان احمد و پاسخ شاه عباس پس از مقابله نسخ مزبور نقل شده است. علاقمندان می‌توانند متن کامل نامه‌ها را در آثاری که نام برده شد مطالعه فرمایند.
[289] ( 191). تاریخ عالم‌آرای عباسی، اسکندر بیک ترکمان( منشی)، انتشارات امیرکبیر، تهران 1350، صفحه 449 و 450.
[290] ( 192). تاریخ گیلان، عبد الفتاح فومنی، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، تهران 1349، صفحه 133.
[291] ( 193). تاریخ عالم‌آرای عباسی، اسکندر بیگ ترکمان( منشی)، انتشارات امیرکبیر، تهران 1350، جلد اوّل، صفحه 450.
[292] ( 194). شاه عباس( مجموعه اسناد و مکاتبات تاریخی)، به اهتمام دکتر عبد الحسین نوائی، بنیاد فرهنگ ایران، تهران 1353، جلد دوّم صفحه 30 تا 33.
[293] ( 195). سوره ابراهیم، آیه 7.
[294] ( 196). سوره ابراهیم، آیه 7.
[295] ( 197). شاه عباس( مجموعه اسناد و مکاتبات تاریخی)، به اهتمام دکتر عبد الحسین نوائی، بنیاد فرهنگ ایران، جلد دوّم از صفحه 125 تا 129.
[296] ( 198). همان کتاب از صفحه 137 تا 141.
[297] ( 199). همان کتاب، صفحه 151.
[298] ( 200). همان کتاب، صفحه 163.
[299] ( 201). در کتاب زندگانی شاه عباس تألیف نصر اللّه فلسفی نوشته شده است که خان احمد بر اثر اصرار و پافشاری شاه عباس دختر خود را به دربار صفویه در قزوین فرستاد ولی این مطلب صحیح نیست و دختر خردسال خان احمد تا موقعی که پدرش از گیلان فرار نکرده بود در لاهیجان اقامت داشت و با پدر و مادر خود زندگی می‌کرد. وی پس از فرار خان احمد همراه مادر خود مریم سلطان خانم به دربار شاه عباس منتقل گردید.
[300] ( 202). زندگانی شاه عباس، نصر اللّه فلسفی، انتشارات دانشگاه تهران، 1347، جلد دوم، صفحه 204.
[301] ( 203). نام این طایفه را مؤلفین کتابهای تاریخ به صورتهای مختلف چپک، چاپک، جپک، جیک و جابک یادداشت کرده‌اند.
[302] ( 204). تاریخ ایران از دوران ...، پیگولوسکایا، یاکوبوسکی و دیگران، انتشارات پیام، تهران 1353، صفحه 513.
[303] ( 205). تاریخ عالم‌آرای عباسی، اسکندر بیگ ترکمان( منشی)، جلد اوّل، انتشارات امیرکبیر، 1350، صفحه 492 و 493.
[304] ( 206). تاریخ گیلان، عبد الفتاح فومنی، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، تهران 1349، صفحه 235.
[305] ( 207). تاریخ عالم‌آرای عباسی، اسکندر بیگ ترکمان( منشی)، جلد اوّل، انتشارات امیرکبیر، تهران 1350، صفحه 498.
[306] ( 208). به روایت مؤلف نقاوه الآثار، شیخ احمد، حاکم و داروغه قزوین نیز بوده است.
[307] ( 209). سوره الرحمن، آیه 26.
[308] ( 210). سوره الحج، آیه 2- معنی آیه چنین است: روزی که آن را ببینید هرشیردهنده‌ای از آنکه شیر می‌داد بازماند و هربارداری بار خویش فرونهد و مردمان را مست بینی ...
[309] ( 211). سوره احقاف، آیه 25.
[310] ( 212). نقاوة الآثار ... محمود بن هدایت نطنزی، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران 1350، صفحه 545 و 546.
[311] ( 213). تاریخ عالم‌آرای عباسی، اسکندر بیگ ترکمان( منشی)، جلد دوم، انتشارات امیرکبیر، تهران 1350، صفحه 499. نصر اللّه فلسفی در کتاب زندگانی شاه عباس( جلد دوم، حاشیه صفحه 85) نوشته است این واقعه در دکان سعدی چلاوی و در لاهیجان رخ داد. مأخذ فلسفی تاریخ گیلان تألیف عبد الفتاح فومنی است ولی در تاریخ گیلان گرچه محل واقعه دکان سعدی چلاوی ذکر شده امّا اسمی از لاهیجان برده نشده است. از فحوای کلام عبد الفتاح فومنی نیز چنین برمی‌آید که واقعه در قزوین اتفاق افتاده و دکان سعدی چلاوی نیز در همین شهر بوده است.
[312] ( 214). شاه عباس( مجموعه اسناد و مکاتبات تاریخی)، به اهتمام دکتر عبد الحسین نوایی، جلد دوم، بنیاد فرهنگ ایران، تهران 1353، صفحه 271.
[313] ( 215). تاریخ گیلان، ملا عبد الفتاح فومنی، بنیاد فرهنگ ایران، تهران 1349، صفحه 173.
[314] ( 216). در جهانگیرنامه نوشته شده است بعد از سه روز که جسد در میان آب و گل بود اجازه برداشتن جسد داده شد.
[315] ( 217). جهانگیرنامه، نور الدین محمد جهانگیر گورکانی، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، تهران 1359، صفحه 167.
[316] ( 218). سفرنامه پیترودلاواله، ترجمه شعاع الدین شفا، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، صفحه 260 و 261.
برخی دیگر از جهانگردان خارجی نیز که در دوران شاه عباس و پس از او به ایران سفر کرده‌اند به شرح این واقعه پرداخته‌اند نظیر اولئاریوس و توماس هربرت.
[317] ( 219). تاریخ گیلان، عبد الفتاح فومنی، بنیاد فرهنگ ایران، تهران 1349، صفحه 261 و 262.
[318] ( 220). تاریخ ایران از دوران باستان تا سده هجدهم، تألیف پیگولوسکایا، یاکوبوسکی ... انتشارات پیام، تهران 1353، صفحه 554.
[319] ( 221). خلاصة السیر، محمد معصوم بن خواجگی اصفهانی، انتشارات علمی، تهران 1368، چاپ اول، صفحه 53.
[320] ( 222). طبق نظر برخی از مورخان از جمله رضا قلی خان هدایت مؤلف تاریخ روضة الصفای ناصری و صنیع الدوله نویسنده منتظم ناصری عادلشاه و غریب شاه دو برادر بوده‌اند که پس از دستگیری غریب شاه مردم عادلشاه را به جانشینی او انتخاب کردند اما به احتمال زیاد این عقیده درست نیست و این دو نام متعلق به یک شخص یعنی کالنجار سلطان بوده است که هوادارانش او را عادلشاه و مخالفانش غریب شاه می‌نامیدند. عبد الفتاح فومنی و محمد معصوم اصفهانی که هردو معاصر عادلشاه بودند بر همین عقیده‌اند.
[321] ( 223). گیلان( کتاب جوانان)، کریم کشاورز، شرکت سهامی کتابهای جیبی، چاپ دوم، تهران، صفحه 46.
[322] ( 224). انگلبرت کمپفر سیاح و محقق آلمانی که در سال 1683 به ایران سفر کرده و مدت دو سال در این کشور بسر برده است تاریخ حمله استنکورازین به گیلان را سال 1667 میلادی برابر با 1078 هجری قمری ذکر کرده می‌نویسد:« استنکارازین رهبر نافرمان گروهی از قزاقها در سال 1667( 1078 هجری هنگام سلطنت شاه سلیمان صفوی) نواحی ساحلی گیلان را ویران کرد.»
[323] ( 225). انقراض سلسله صفویه ...، لارنس لکهارت، ترجمه مصطفی قلی عماد، انتشارات مروارید، تهران 1343، صفحه 276.
[324] ( 226). مجمل التواریخ، ابو الحسن بن محمد امین گلستانه، انتشارات ابن سینا، چاپ دوم، تهران 1344، صفحه 483.
[325] ( 227). انقراض سلسله صفویه ...، لارنس لکهارت، ترجمه مصطفی قلی عماد، انتشارات مروارید، تهران 1343، صفحه 394.
[326] ( 228). تاریخ ایران، ژنرال سرپرسی سایکس، ترجمه محمد تقی فخر داعی گیلانی، دنیای کتاب، تهران 1363، چاپ دوم، جلد دوم، صفحه 363 و 364.
[327] ( 229). کاترین پس از دو سال سلطنت در سال 1727 جای خود را به الکسیس پطر دوم داد. سه سال بعد یعنی در 1730 آنا ایوانوونا جانشین پطر دوم گردید.
[328] ( 230). تاریخ روابط بازرگانی و سیاسی انگلیس و ایران، دکتر ابو القاسم طاهری، انجمن آثار ملی، تهران 1354، جلد اول، صفحه 221.
[329] ( 231). دولت نادر شاه افشار، ماریانار و بنونا آرونووا و کلارا زارمایرونا اشرافیان، ترجمه حمید مؤمنی، انتشارات شبگیر، چاپ دوم، تهران 1356، صفحه 202.
[330] ( 232). همان کتاب، صفحه 203.
[331] ( 233). دیپلمات روس می‌نویسد:« مردم بی‌سروپا در گیلان یاغی شده‌اند و تعدادشان کم نیست!» نقل از صفحه 204 کتاب دولت نادر شاه افشار.
[332] ( 234). روایت مؤلف تاریخ روابط بازرگانی و سیاسی انگلیس و ایران چنین است:« در آغاز دوره پادشاهی شاهرخ پسر رضا قلی میرزا و نواده نادر مردم گیلان بر حکام و مأموران شاهرخ شوریدند و سرتاسر ایالت دچار هرج‌ومرج بی‌سابقه‌ای گردید. در رشت مردم یکی از بازرگانان سالخورده و مؤمن را به نام حاجی صفی ... به حکومت برداشتند و حاجی جمال نامی را که از معتمدان محل بود دستیار حاجی صفی کردند.
[333] ( 235). روضة الصفای ناصری، رضا قلی خان هدایت، انتشارات کتابفروشی مرکزی ... تهران 1339، جلد نهم، صفحه 17 و 18.
[334] ( 236). تاریخ گیتی‌گشای زندیه- گلشن مراد- روضة الصفای ناصری( جلد 9)- کریم خان زند( جان ر. پری).
[335] ( 237). کریم خان زند، جان ر. پری، ترجمه علی محمد ساکی، نشر نو، تهران 1368، صفحه 137.
[336] ( 238، 239). تاریخ روضة الصفای ناصری، رضا قلی خان هدایت، کتابفروشی مرکزی ...، تهران 1339، جلد 9، صفحه 204.
[337] ( 238، 239). تاریخ روضة الصفای ناصری، رضا قلی خان هدایت، کتابفروشی مرکزی ...، تهران 1339، جلد 9، صفحه 204.
[338] ( 240). کریم خان زند، جان، ر. پری، ترجمه علی محمد ساکی، نشر نو، تهران 1368، صفحه 297.
[339] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[340] ( 241). روضة الصفای ناصری، رضا قلی خان هدایت، کتابفروشی مرکزی ...، تهران 1339، جلد 9، صفحه 207.
[341] ( 242). تذییل تاریخ نگارستان، مرتضی مدرس گیلانی، از انتشارات کتابفروشی حافظ، صفحه 453.
[342] ( 243). تاریخ ایران، ژنرال سرپرسی سایکس، ترجمه محمد تقی فخر داعی گیلانی، دنیای کتاب، تهران 1363، چاپ دوم، جلد دوم، حاشیه صفحه 456.
[343] ( 244). سفرنامه فریزر، جیمز بیلی فریزر، ترجمه دکتر منوچهر امیری، انتشارات طوس، تهران 1364، صفحه 574 و 575.
[344] ( 245). نامه مزبور در کتاب 30 وزارت امور خارجه و نیز در کتاب یک‌صد سند تاریخی به اهتمام ابراهیم صفائی چاپ شده است.
[345] ( 246). کلیه مکاتبات مربوط به روابط ایران و روس و اختلافات و دعاوی بین آنها راجع به کشتیرانی در دریای خزر و شیلات و جنگل و غیره در کتاب« عصر بی‌خبری یا تاریخ امتیازات در ایران» به چاپ رسیده است. نویسنده کتاب، مکاتبات و قراردادها را مستقیما از پرونده‌های وزارت امور خارجه به دست آورده و عینا به نقل آنها مبادرت ورزیده است. در کتاب امیرکبیر و ایران تألیف دکتر فریدون آدمیت نیز برخی از مکاتبات از جمله نامه صدراعظم روسیه و پاسخ آن به طور کامل درج گردیده است.
[346] ( 247). نقش گیلان در انقلاب مشروطیت ایران در فصل دیگری تحت همین عنوان به تفصیل شرح داده شده است.
[347] ( 248). نهضت جنگل در فصل دیگری از کتاب به تفصیل نوشته شده است.
[348] ( 249). اسناد محرمانه، جلد 13، سند شماره 367، تلگراف مورخ 17 ژانویه 1920 وزیر مختار انگلستان به لندن.
[349] ( 250). سیمای احمد شاه قاجار، دکتر محمد جواد شیخ الاسلامی، نشر گفتار، تهران 1368، جلد اول، صفحه 323.
[350] ( 251). در نگارش این قسمت نگارنده از یادداشتهائی که آقای سید محمد تقی میر ابو القاسمی تنظیم کردند و همچنین کتابی که تحت عنوان نهضتهای روستائی در ایران منتشر ساخته‌اند سود بسیار جست.
ضمن تشکر و امتنان توفیق ایشان را آرزو می‌کنیم.
[351] ( 252). تاریخ نوین ایران، م. س. ایوانف، ترجمه هوشنگ تیزابی و حسن قائم‌پناه، انتشارات طوفان، تهران 1356، صفحه 82.
[352] ( 253). حسین مکی در تاریخ 20 ساله ایران 1307 را سال تغییر لباس ذکر می‌کند ولی قبل از تصویب طرح قانونی به وسیله مجلس شورای ملی در چهارم دی‌ماه 1307 تغییر لباس آغاز شده بود.
[353] ( 254). ابیاتی از قصیده مداح شریعتی در هجو مخالفان حجاب چنین است:
به غیر راندن شهوت چه درنظر داردکسی‌که سعی به برچیدن حجاب کند
برو بمیر و به شیخ و فقیه طعنه مزن‌چگونه شب‌پره تکذیب آفتاب کند
کدام عقل کند حرف یاوه را تصدیق‌کدام فکر چنین کار ناصواب کند
حجاب زن ز کجا سد باب معرفت است‌ز رفع پرده چه مطلوبی اکتساب کند [354] ( 255). همانطورکه مرحوم فخرائی در شرح حال خود توضیح داده است این حزب غیر از حزبی به همین نام است که جزنی در« تاریخ سی‌ساله ایران» از آن یاد می‌کند و مؤسسین آن را گروهی ارتجاعی نظیر بهارمست، زال، صوفی و جعفر رشوند معرفی می‌نماید ...
[355] ( 256). زندگی سیاسی قوام السلطنه، جعفر مهدی‌نیا، انتشارات پاسارگاد، تهران 1365، صفحه 247.
[356] ( 257). عباس شاهنده چندی بعد به جناح ارتجاعی رژیم پیوست و در روزنامه خود آزادیخواهان و ملی‌گرایان را هدف تهمتها و ناسزاگوئیهای زشت قرار داد.
[357] ( 258). یادگارنامه فخرائی، به کوشش رضا رضازاده لنگرودی، نشر نو، تهران 1363، صفحه 160.
[358] ( 259). زندگی سیاسی قوام السلطنه، جعفر مهدی‌نیا، انتشارات پاسارگاد، تهران 1365، صفحه 245، 246، 247.
[359] ( 260). این کتاب، فاقد نام مؤلف و ناشر و تاریخ انتشار است.
[360] ( 261). انقلاب اسلامی گیلان، صفحه 10 و 11.
[361] ( 1). تاریخ مشروطه ایران، احمد کسروی، انتشارات امیرکبیر، جلد دوم، چاپ هشتم، 1356، صفحه 7.
[362] ( 2). تاریخ انقلاب مشروطیت ایران، دکتر مهدی ملکزاده، انتشارات ابن سینا، جلد 5، صفحه 139.
[363] ( 3). همان کتاب، صفحه 139.
[364] ( 4). مجله یادگار، شماره سوم، سال چهارم، مقاله انقلاب گیلان ... به قلم عبد الحسین نوائی، صفحه 41، 42، 43 و 44.
[365] ( 5). یکی از ارامنه تهران تاریخچه‌ای از زندگی یپرم خان نوشته و آن را نزد احمد کسروی نویسنده تاریخ مشروطه ایران فرستاده بود. کسروی این تاریخچه را همراه آثاری دیگر به چاپ رسانید. متأسفانه نویسنده تاریخچه زندگی یپرم خان معرفی نشده است ولی تصور می‌رود که از همگامان یپرم خان بوده باشد. بدون شک کسروی که خود از نظر تاریخ‌نگاری محققی دقیق و نکته‌سنج بود می‌بایست برای این نوشته ارزش و اهمیت خاصی قائل باشد تا نسبت به چاپ آن اقدام نماید.
[366] ( 6). چند تاریخچه، به کوشش احمد کسروی، بنگاه مطبوعاتی گوتنبرگ، تهران 1339، صفحه 83 و 84.
[367] ( 7). کتاب آبی، گزارشهای محرمانه وزارت خارجه انگلیس ...، نشر نو، تهران 1363، جلد اول، صفحه 54.
[368] ( 8). همان کتاب، صفحه 66.
[369] ( 9). همان کتاب، صفحه 165 و 166.
[370] ( 10). گیلان در جنبش مشروطیت، ابراهیم فخرایی، شرکت سهامی کتابهای جیبی، چاپ سوم، 1356 صفحه 229.
[371] ( 11). تاریخ مشروطیت ایران، دکتر مهدی ملکزاده، انتشارات ابن سینا، تهران 1332، جلد پنجم، صفحه 135.
[372] ( 12). نام ستار بنابر یک روایت به احترام ستار خان و بنابر روایت دیگر به خاطر معنا و مفهوم آن( پوشاننده) انتخاب شده بود.
[373] ( 13). تاریخ بیداری ایرانیان، ناظم الاسلام کرمانی، بنیاد فرهنگ ایران، 1347، بخش اول، صفحه 377.
[374] ( 14). همان کتاب، صفحه 378.
[375] ( 15). همان کتاب، صفحه 63
[376] ( 16). گیلان در جنبش مشروطیت، ابراهیم فخرائی، شرکت کتابهای جیبی، چاپ سوّم، 1356، ص 95.
[377] ( 17). تاریخ بیداری ایرانیان، ناظم الاسلام کرمانی، بنیاد فرهنگ ایران، تهران 1347، بخش دوم، صفحه 128.
[378] ( 18). کتاب آبی، گزارشهای محرمانه وزارت امور خارجه انگلیس ...، نشر نو، جلد اول، صفحه 37.
[379] ( 19). تاریخ بیداری ایرانیان، ناظم الاسلام کرمانی، بنیاد فرهنگ ایران، 1347، بخش دوم، صفحه 279.
[380] ( 20). همان کتاب، صفحه 284.
[381] ( 21). گیلان در جنبش مشروطیت، ابراهیم فخرائی، شرکت سهامی کتابهای جیبی، چاپ سوم، 1356، صفحه 58.
[382] ( 22). تاریخ هیجده ساله آذربایجان، احمد کسروی، انتشارات امیرکبیر، چاپ هشتم، تهران 1356، صفحه 8.
[383] ( 23). اطلاعات ماهانه، دکتر عبد الحسین نوائی، انتشارات مؤسسه اطلاعات، سال سوم شماره اول 1329 صفحه 23.
[384] ( 24). یپرم خان، یادداشتهای خصوصی یپرم خان مجاهد ارمنی، انتشارات بابک، تهران 1356، صفحه 23.
[385] ( 25). این کنگره به سال 1907 میلادی در وین برگزار شد و ارامنه ایران نیز نمایندگانی به این کنگره فرستاده بودند.
[386] ( 26). چند تاریخچه، به کوشش احمد کسروی، انتشارات گوتنبرگ، تهران 1324، صفحه 84 و 85.
[387] ( 27). ورژ به معنی انتقام.
[388] ( 28). حماسه یپرم، به قلم هوسپ موسسیان، چاپ خوشه، تهران مرداد 1354، صفحه 156.
[389] ( 29). اشخاصی که در مشروطیت ایران سهمی داشتند، به قلم سید حسن تقی‌زاده، مجله یغما شماره دوم سال بیست و چهارم، 1350، صفحه 69.
[390] ( 30). اختناق ایران، مورگان شوستر، ترجمه ابو الحسن موسوی شوشتری، انتشارات صفی علی شاه، 1344، صفحه 144.
[391] ( 31). گیلان در جنبش مشروطیت، ابراهیم فخرائی، شرکت سهامی کتابهای جیبی، چاپ سوم، 1356، صفحه 67.
[392] ( 32). انقلاب مشروطیت ایران، مهدی ملکزاده، انتشارات ابن سینا، جلد پنجم، صفحه 144.
[393] ( 33). همان کتاب، صفحه 144.
[394] ( 34). مقاله استاد سعید نفیسی در کتاب« جاودانه سید اشرف الدین ...» به کوشش حسین نمینی، انتشارات فرزان، تهران 1363، صفحه 10.
[395] ( 35). همان مقاله و همان کتاب، صفحه 12.
[396] ( 36). جاودانه سید اشرف الدین ... به کوشش حسین نمینی، انتشارات فرزان 1363، صفحه اول مقدمه.
[397] ( 37). همان کتاب، همان صفحه.
[398] ( 38). مقاله استاد سعید نفیسی در کتاب« جاودانه سید اشرف الدین ...»، صفحه 13.
[399] ( 39). تاریخ هیجده ساله آذربایجان، احمد کسروی، انتشارات امیرکبیر، چاپ هشتم، تهران 1356، جلد دوم، صفحه 2.
[400] ( 40). فتح تهران، عبد الحسین نوائی، اطلاعات ماهانه، 1329، سال سوم، شماره 1، صفحه 24.
[401] ( 41). در تاریخ مشروطیت ملکزاده قتل میرزا علی اکبر تبریزی به یکی از کسان سردار افخم نسبت داده شده است. مؤلف تاریخ بیداری ایرانیان می‌گوید: مردم این حرکت قاتل را به تحریک حاکم می‌دانستند. فخرائی مؤلف گیلان در جنبش مشروطیت قتل علی اکبر تبریزی را به یک سرباز سیلاخوری نسبت می‌دهد.
[402] ( 42). دکتر ملکزاده مؤلف تاریخ مشروطیت ایران می‌نویسد دعوت توسط سردار معتمد صورت گرفت، سایر محققین نوشته‌اند میهمانی به وسیله سردار همایون( مدیر الملک) ترتیب داده شد. چون باغ متعلق به شخص اخیر بود قاعدتا دعوت می‌بایست توسط او انجام گرفته باشد و به احتمال زیاد مؤلف تاریخ مشروطیت ایران دچار اشتباه شده است.
[403] ( 43). دکتر عبد الحسین نوائی در مجله یادگار نوشته است سردار همایون از توطئه اطلاع داشته ولی با توجه به سجایای اخلاقی او قبول این نکته بسیار مشکل است. در گزارش چرچیل کاردار سفارت انگلیس نیز دلایلی در ردّ این شایعه اقامه شده که در صفحات بعد می‌خوانید.
[404] ( 44). به یک روایت بازی تخته‌نرد و به روایت دیگر بازی آس.
[405] ( 45). سالار فاتح در یادداشتهای خود تعداد نفرات را نه نفر نوشته است( هشت گرجی و قفقازی به سرپرستی معز السلطان).
[406] ( 46). مؤلف« گیلان در جنبش مشروطیت» می‌نویسد حریق توسط یکی از افراد گروه سوم به نام صفر لختی با استفاده از کهنه‌های آلوده به نفت ایجاد شد ولی نامه‌ها و گزارشهائی که از آن زمان باقی مانده نشان می‌دهد که مجاهدان از نارنجک و بمب دستی استفاده کرده‌اند.
[407] ( 47). تاریخ مشروطه ایران، احمد کسروی، انتشارات امیرکبیر، چاپ هشتم، تهران 1356، جلد دوم، صفحه 10.
[408] ( 48). تاریخ انقلاب مشروطیت ایران، دکتر مهدی ملکزاده، انتشارات ابن سینا، جلد پنجم، صفحه 150.
[409] ( 49). تاریخ بیداری ایرانیان، ناظم الاسلام کرمانی، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، بخش دوم، 1349، صفحه 302- 304.
[410] ( 50). همان کتاب، صفحه 312 و 313 و 314.
[411] ( 51). در کتاب آبی جمله بعدی یعنی سه سطر آخر گزارش ترجمه نشده است.
[412] ( 52). هجدهم مارس 1909 برابر است با 25 ماه صفر 1327 قمری و 28 اسفند ماه 1287 شمسی.
[413] ( 53). تاریخ استقرار مشروطیت در ایران( مستخرجه از روی اسناد محرمانه وزارت امور خارجه انگلیس) استخراج و تهیه حسن معاصر، انتشارات ابن سینا، صفحه 1067، 1068، 1069 و 1070.
[414] ( 54). مندرجات روزنامه‌های چاپ خارج از کتاب آبی و تاریخ مشروطیت ایران، جلد پنجم نقل شده است.
[415] ( 55).Matin de Paris
[416] ( 56).Figaro
[417] ( 57).Petit Parisien
[418] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[419] ( 58). در صورتی‌که کسروی از اعضای کمیسیون جنگ داده نام ابو الفتح‌زاده و منشی‌زاده دیده نمی‌شود ولی دکتر نوائی در فتح تهران اسامی نامبردگان را ذکر می‌کند.
[420] ( 59). یپرم خان( یادداشتهای خصوصی یپرم ...)، انتشارات بابک، تهران 1356، صفحه 27.
[421] ( 60). رهبران مشروطه، ابراهیم صفائی، انتشارات جاویدان، چاپ دوم، خرداد 1362، حاشیه صفحه 538.
[422] ( 61). تاریخ مشروطه ایران، احمد کسروی، انتشارات امیرکبیر، جلد دوم، چاپ هشتم 1356، صفحه 12 و 13.
[423] ( 62). اطلاعات ماهانه، سلسله مقالات فتح تهران به قلم عبد الحسین نوائی، سال سوم، شماره دوم، 1329، صفحه 21.
[424] ( 63). گیلان در جنبش مشروطیت، ابراهیم فخرائی، شرکت سهامی کتابهای جیبی، چاپ سوم 1356، صفحه 151.
[425] ( 64). یپرم خان سردار، اسماعیل رائین، انتشارات جاویدان، چاپ دوم 1355، صفحه 143، 144 و 145.
[426] ( 65). همان کتاب، صفحه 101.
[427] ( 66). بابلسر.
[428] ( 67). بابل.
[429] ( 68). کتاب آبی( گزارشهای محرمانه وزارت خارجه انگلیس)، نشر نو، تهران 1362، جلد دوم، صفحه 416.
[430] ( 69). همان کتاب، صفحه 421.
[431] ( 70). تاریخ مشروطیت ایران، دکتر مهدی ملکزاده، انتشارات ابن سینا، جلد پنجم، صفحه 174.
[432] ( 71). تلگراف محمد علی شاه به سپهدار و پاسخ او در تاریخ بیداری ایرانیان ضمن یادداشتهای روز شنبه بیستم ماه صفر 1327 هجری قمری به نقل از روزنامه‌های« جهاد اکبر» و« خراسان» آورده شده است. متن تلگرافها در کتاب مزبور بدین‌قرار است:« سپهدار ولی خان، به واسطه نمک به حرامیت از تمام امتیازات و شئونات دولتی خلعت کردیم و دهاتت را حکم به خالصگی فرمودیم. محمد علی شاه». جواب سپهدار:« حمد خدای را که به محض سلب شدن شئونات دولتی از آن ننگ و عار رهائی یافته و ملک مرا کسی نمی‌تواند خالصه کند. آن سبو بشکست و آن پیمانه ریخت. محمد ولی.» دکتر نور الله دانشور علوی ملقب به مجاهد السلطان که از شاهدان عینی انقلاب مشروطیت و از مجاهدان اصفهان بوده در« تاریخ مشروطه ایران و جنبش وطن‌پرستان اصفهان و بختیاری» متن تلگرافها را تقریبا به صورتی‌که ما نقل کرده‌ایم آورده است. اما وی می‌نویسد: پس از اینکه محمد علی شاه از حرکت مجاهدین رشت به سمت کرج اطلاع حاصل کرد تلگراف مزبور را مخابره نمود. در این‌مورد دکتر دانشور دچار اشتباه شده است زیرا متن تلگرافها را روزنامه‌های آن زمان در تاریخ بیستم ماه صفر درج کرده‌اند در حالی‌که حرکت مجاهدین گیلان از قزوین به سمت کرج در حدود سه ماه پس از تاریخ مزبور است.
[433] ( 72). تاریخ مشروطه ایران، احمد کسروی، انتشارات امیرکبیر، جلد دوم، چاپ هشتم، صفحه 11 و 12.
[434] ( 73). بالابالا نام دهکده‌ای است در کنار رودخانه شاهرود، بین لوشان و منجیل بر سر راه قزوین- رشت.
[435] ( 74). فتح تهران و اردوی برق، علی دیو سالار( سالار فاتح)، صفحه 61 و 62.
[436] ( 75). همان کتاب، صفحه 62 و 63.
[437] ( 76). یوزباشی‌چای روستائی است از طارم که در حوالی راه شوسه سابق قزوین- رشت قرار داشته است.
[438] ( 77). یپرم خان، یادداشتهای خصوصی یپرم ...، انتشارات بابک، تهران 1356، صفحه 29.
[439] ( 78). چند تاریخچه، به کوشش احمد کسروی، بنگاه مطبوعاتی گوتنبرگ، تهران 1339، صفحه 91، 92 و 93.
[440] ( 79). یپرم خان، یادداشتهای خصوصی یپرم ...، انتشارات بابک، تهران 1356، صفحه 30 و 31.
[441] ( 80). خرزان نام دهکده‌ای از بخش ضیاءآباد قزوین و همچنین گردنه صعب العبوری در مجاورت آنکه با قزوین 54 کیلومتر فاصله دارد.
[442] ( 81). فتح تهران، علی دیوسالار( سالار فاتح)، صفحه 68.
[443] ( 82). تاریخ بیداری ایرانیان، ناظم الاسلام کرمانی، بنیاد فرهنگ ایران، بخش دوم، 1349، صفحه 397.
[444] ( 83). تاریخ بیداری ایرانیان، ناظم الاسلام کرمانی، بنیاد فرهنگ ایران، بخش دوم، تهران 1349، صفحه 397.
[445] ( 84). همان کتاب، صفحه 397.
[446] ( 85). روایت یپرم با دیوسالار متفاوت است ولی با مطالعه هردو روایت می‌توان به چگونگی ماجرا پی‌برد.
[447] ( 86). یپرم خان، یادداشتهای خصوصی یپرم خان ....، انتشارات بابک، تهران 1356، صفحه 32 و 33.
[448] ( 87). نام این‌روستا« آقابابا» است و سالار فاتح در همه‌جا به اشتباه آن را حاجی بابا نوشته است.
[449] ( 88). فتح تهران و اردوی برق، علی دیو سالار( سالار فاتح)، صفحه 69 تا 74.
[450] ( 89). مقبره میرزا حسن شیخ الاسلام رئیس المجاهدین در فاصله سی کیلومتری قزوین کنار جاده قدیم تهران- قزوین قرار دارد. اتهام ناروای دخالت در قتل پدر موجب شد که افراد عامی و بی‌اطلاع بر روی این مقبره اسمی بی‌مسمّی و توهین‌آمیز بگذارند.
[451] ( 90). اجتماع نمایندگان کشورهای خارجی در دربار و مراسم سان به مناسبت زادروز تولد محمد علی شاه بوده است.
[452] ( 91). تاریخ مشروطه ایران، احمد کسروی، انتشارات امیرکبیر، جلد دوم، چاپ هشتم 1356، صفحه 22.
[453] ( 92). تاریخ بیداری ایرانیان، ناظم الاسلام کرمانی، بنیاد فرهنگ ایران، بخش دوم، 1349، صفحه 400 و 401.
[454] ( 93). تاریخ مختصر زندگانی و خدمات محمد ولی خان خلعتبری، عبد الصمد خلعتبری، تهران 1328، صفحه 46.
[455] ( 94). یپرم خان سردار، اسماعیل رائین، انتشارات جاویدان، چاپ دوم 1355، صفحه 145 و 146.
[456] ( 95). تاریخ بیداری ایرانیان، ناظم الاسلام کرمانی، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، بخش دوّم 1349، صفحه 447 و 448.
[457] ( 96). همان کتاب، صفحه 448.
[458] ( 97). تاریخ مختصر زندگانی و خدمات محمد ولی خان خلعتبری، عبد الصمد خلعتبری، تهران 1328، صفحه 50.
[459] ( 98). همان کتاب، صفحه 51.
[460] ( 99). همان کتاب، صفحه 51.
[461] ( 100). تاریخ مشروطه ایران، احمد کسروی، انتشارات امیرکبیر، جلد دوم، چاپ هشتم، تهران 1356، صفحه 31 تا 34.
[462] ( 101). یپرم خان سردار، اسماعیل رائین، انتشارات جاویدان، چاپ دوم، تهران 1355، صفحه 165.
[463] ( 102). یپرم خان( یادداشتهای خصوصی یپرم)، انتشارات بابک، تهران 1356، صفحه 41.
[464] ( 103). همان کتاب، صفحه 41.
[465] ( 104). تاریخ انقلاب مشروطیت ایران، دکتر مهدی ملکزاده، انتشارات ابن سینا، جلد ششم، صفحه 13 و 14.
[466] ( 105). تاریخ مشروطه ایران، احمد کسروی، انتشارات امیرکبیر، جلد دوم، چاپ هشتم، تهران 1356، صفحه 52.
[467] ( 106). یپرم خان، یادداشتهای خصوصی یپرم، انتشارات بابک، تهران 1356، صفحه 41.
[468] ( 107). یپرم خان سردار، اسماعیل رائین، انتشارات جاویدان، چاپ دوم، تهران 1355، صفحه 191.
[469] ( 108). همان کتاب، صفحه 174.
[470] ( 109). فتح تهران و اردوی برق، علی دیوسالار( سالار فاتح)، صفحه 84.
[471] ( 110). همان کتاب، صفحه 86.
[472] ( 111). کتاب آبی، گزارشهای محرمانه وزارت امور خارجه انگلیس، نشر نو، جلد سوم، تهران 1363، صفحه 589.
[473] ( 112). تاریخ مختصر زندگانی و خدمات محمد ولی خان خلعتبری، عبد الصمد خلعتبری، تهران 1328، صفحه 52.
[474] ( 113). یپرم خان سردار، اسماعیل رائین، انتشارات جاویدان، چاپ دوم 1355، صفحه 174، 175 و 176.
[475] ( 114). تاریخ مشروطه ایران، احمد کسروی، انتشارات امیرکبیر، جلد دوم، چاپ هشتم 1356، صفحه 52 و 53.
[476] ( 115). تاریخ مشروطیت ایران، دکتر مهدی ملکزاده، انتشارات ابن سینا، جلد ششم 1332، صفحه 14.
[477] ( 116). کتاب آبی، گزارشهای محرمانه وزارت امور خارجه انگلیس، نشر نو، جلد سوم، تهران 1363، صفحه 643.
[478] ( 117). یپرم خان، یادداشتهای خصوصی یپرم ... انتشارات بابک، تهران 1356، صفحه 44 و 45.
[479] ( 118). فتح تهران و اردوی برق، علی دیوسالار( سالار فاتح)، صفحه 90 و 91.
[480] ( 119). فتح تهران و اردوی برق، علی دیوسالار( سالار فاتح)، صفحه 97، 98 و 99.
[481] ( 120). تاریخ مختصر زندگانی و خدمات محمد ولی خان خلعتبری، عبد الصمد خلعتبری، تهران، 1328، صفحه 57.
[482] ( 121). یپرم خان، یادداشتهای خصوصی یپرم ...، انتشارات بابک، تهران 1356، صفحه 49، 50 و 51.
[483] ( 122). تاریخ مختصر زندگانی و خدمات محمد ولی خان خلعتبری ...، عبد الصمد خلعتبری، تهران 1328، صفحه 58.
[484] ( 123). فتح تهران و اردوی برق، علی دیوسالار( سالار فاتح)، صفحه 103، 104 و 105.
[485] ( 124). فتح تهران و اردوی برق، علی دیوسالار( سالار فاتح)، صفحه 105.
[486] ( 125). یپرم خان، یادداشتهای خصوصی یپرم ... انتشارات بابک، تهران 1356، صفحه 53.
[487] ( 126). تاریخ انقلاب مشروطیت ایران، دکتر مهدی ملکزاده، جلد ششم، انتشارات ابن سینا، صفحه 56 و 57.
[488] ( 127). تاریخ مشروطه ایران، احمد کسروی، انتشارات امیرکبیر، چاپ هشتم، تهران 1356، جلد دوم، صفحه 58 و 59.
[489] ( 128). کتاب آبی، گزارشهای محرمانه وزارت امور خارجه انگلیس، نشر نو، تهران 1363، جلد سوم، صفحه 681 و 682.
[490] ( 129). یپرم خان، یادداشتهای خصوصی یپرم ...، انتشارات بابک، تهران 1356، صفحه 58.
[491] ( 130). فتح تهران و اردوی برق، علی دیوسالار، صفحه 110 و 111.
[492] ( 131). تاریخ مختصر زندگانی و خدمات محمد ولی خان خلعتبری، عبد الصمد خلعتبری، تهران 1328، صفحه 90.
[493] ( 132). فتح تهران و اردوی برق، علی دیوسالار، صفحه 111 و 112.
[494] ( 133). گمش‌تپه.
[495] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[496] ( 1). میرزا کوچک خان سردار جنگل، ابراهیم فخرائی، تهران 1344، صفحه 29، 31 و 32.
[497] ( 2). خاطرات صدر الاشراف، انتشارات وحید، تهران 1346، صفحه 253.
[498] ( 3). اسماعیل رائین در مقدمه کتاب« قیام جنگل» تألیف اسماعیل جنگلی خواهرزاده میرزا کوچک خان می‌نویسد: میرزا در سفر گیلان تنها نبود؛« رسول گنجه‌ای، جواد کلدوزانی، سعید آقایی و چند تن دیگر او را همراهی می‌کردند.» اما اسماعیل جنگلی نویسنده کتاب می‌نویسد در سفر شمال فقط یک نفر میرزا کوچک خان را همراهی می‌کرد که علی دیوسالار( سالار فاتح) بود و« چون نظر خاصی را تعقیب می‌نمود» میرزا از او جدا شد.( قیام جنگل، یادداشتهای میرزا اسماعیل جنگلی، از انتشارات جاویدان، صفحه 61).
[499] ( 4). روزنامه جنگل، شماره 28، سال اول، جمادی الآخر 1336 قمری.
[500] ( 5). انگلیسیها در میان ایرانیان، دنیس رایت، ترجمه لطفعلی خنجی، صفحه 204.
[501] ( 6). خاطرات ژنرال دنسترویل به قلم خودش، ترجمه حسین انصاری، انتشارات فرزان، تهران، صفحه 203.
[502] ( 7). انگلیسیها در میان ایرانیان، دنیس رایت، ترجمه لطفعلی خنجی، صفحه 205.
[503] ( 8). ابراهیم فخرائی در کتاب میرزا کوچک خان سردار جنگل می‌نویسد که نوئل قصد داشته است میرزا را ترور کند و در بندر انزلی به تهیه مقدمات امر پرداخته بود امّا جنگلیها از هویت و نیت او اطلاع حاصل کرده وی را دستگیر نمودند. در هیچیک از منابع و مآخذی که درباره نهضت جنگل بحث کرده‌اند به این موضوع اشاره نشده است. ژنرال دنسترویل در خاطراتش می‌نویسد« کاپیتن نوئل هم که با اطلاعات و راپورتهای مهم از تفلیس وارد شده به نزد من می‌آمد دستگیر شد.» حسین جودت در یادبودهای انقلاب گیلان می‌نویسد:« کلنل نوئل انگلیسی که مأمور بررسی کارهای قفقاز بود با کشتی به بندر پهلوی وارد شده و جاسوسان جنگل ورود او را به میرزا خبر دادند دستور داده شد که او را دستگیر کنند.»
[504] ( 9). خاطرات ژنرال دنسترویل، ترجمه حسین انصاری، انتشارات فرزان، تهران، صفحه 232.
[505] ( 10). میرزا کوچک خان سردار جنگل، ابراهیم فخرائی، تهران 1344، صفحه 113.
[506] ( 11). بنا به روایت ابراهیم فخرائی در کتاب میرزا کوچک خان، 100 نفر مقتول، 50 نفر اسیر و عده بیشتری هم مجروح و ناپدید شدند.
[507] ( 12). ژنرال دنسترویل این تعداد را در خاطرات خود 50 نفر ذکر می‌کند.
[508] ( 13). متن قرارداد عینا نقل شده و جملات نارساست.
[509] ( 14). ژنرال دنسترویل همراه نفراتش خود را به قفقاز رسانید ولی موفقیتی حاصل نکرد.
[510] ( 15). میرزا کوچک خان سردار جنگل، ابراهیم فخرائی، تهران 1344، صفحه 145 و 146.
[511] ( 16). همان کتاب، صفحه 149.
[512] ( 17). سردار جنگل، ابراهیم فخرائی، انتشارات جاویدان، چاپ دهم، 1362، صفحه 177.
[513] ( 18). همان کتاب، صفحه 178 و 179.
[514] ( 19). در کتاب سردار جنگل نوشته ابراهیم فخرائی کمترین اشاره‌ای به نقش صدر الاشراف در وقایع و رویدادهای جنگل نشده است.
[515] ( 20). خاطرات صدر الاشراف، محسن صدر، انتشارات وحید، تهران 1364، صفحه 242، 243، 244 و 245.
[516] ( 21). احسان اللّه خان در یادداشتهائی که بعد از شکست نهضت جنگل در مجله شرق جدید مسکو منتشر ساخته مدعی شده است که از طرف شورویها نماینده‌ای به جنگل آمده ورود قریب الوقوع ارتش سرخ را اطلاع داد.« نگاهی به روابط شوروی و نهضت انقلابی جنگل» نوشته مصطفی شعاعیان، تهران 1349، صفحه 160.
[517] ( 22). نگاهی به روابط شوروی و نهضت انقلابی جنگل، نوشته مصطفی شعاعیان، تهران اردیبهشت 1349، صفحه 172 و 173. جمله بین دو خط فاصله را مصطفی شعاعیان خود از قول ابراهیم فخرائی نقل کرده است.
[518] ( 23). شوروی و جنبش جنگل، گریگور یقیکیان، انتشارات نوین، تهران 1363، صفحه 56.
[519] ( 24). سیاست دولت شوروی در ایران، م. ع منشور گرکانی، تهران 1326، صفحه 75.
[520] ( 25). شوروی و جنبش جنگل، گریگوریقیکیان، انتشارات نوین، تهران 1363، صفحه 59.
[521] ( 26). ابراهیم فخرائی در کتاب میرزا کوچک خان سردار جنگل می‌نویسد منزل امجد السلطنه که درست نیست و منزل متعلق به مدیر الملک پدر امجد السلطنه بوده است.
[522] ( 27). گریگور یقیکیان از این کمیته به نام کمیته انقلاب سرخ ایران نام می‌برد که اعضای آن بنابر آنچه وی در یادداشتهای خود نقل می‌کند عبارت بوده‌اند از: میرزا کوچک رئیس کمیته- احسان الله فرمانده ارتش سرخ انقلابی- گائوک رئیس امور کمیته- میر صالح مظفرزاده- حسن آلیانی- کاژانوف فرمانده قوای روسیه در ایران.
[523] ( 28). منظور، حکومت جمهوری شورائی است.
[524] ( 29). در کتاب« شوروی و جنبش جنگل» آقا نصر الله رضا کمیسر معارف و اوقاف و محمد جعفر کنگاوری کمیسر پست و تلگراف و تلفن معرفی شده‌اند ولی سایر منابع و مآخذ مربوط به نهضت جنگل از جمله« سردار جنگل»،« سیاست دولت شوروی در ایران» و« یادبودهای انقلاب گیلان» کابینه انقلابی میرزا کوچک خان را به شرحی که در این صفحه درج شده معرفی کرده‌اند. با اطمینان می‌توان گفت که گریگور یقیکیان مؤلف کتاب شوروی و جنبش جنگل دچار اشتباه شده است زیرا حسین جودت که خود در همان زمان عضو اداره معارف رشت بوده است می‌نویسد:« به جای آقای صدیق اعلم جعفر کنگاوری به سمت کمیسر معارف تعیین گردید. چون وی کمتر به کارهای اداری علاقه داشت عملا کار معارف آن ایالت واگذار به نویسنده بود ...» یادبودهای انقلاب، صفحه 99.
[525] ( 30). یادگار عمر، دکتر عیسی صدیق، جلد اول، چاپ سوم، مهرماه 1352، صفحه 211 و 212.
[526] ( 31). سردار جنگل، ابراهیم فخرائی، انتشارات جاویدان، چاپ دهم، تهران 1362، صفحه 261.
[527] ( 32). شوروی و جنبش جنگل، گریگور یقیکیان، انتشارات نوین، تهران 1363، صفحه 102.
[528] ( 33). مؤلف کتاب سردار جنگل در مورد دخالت روسها در جنگ سکوت کرده فقط به استفاده جنگلیها از توپ اشاره‌ای بدین مضمون دارد:« در این هنگام که معرکه قتال به حدّ کافی گرم بود صدای چند تیر توپ به گوش رسید و معلوم شد که انقلابیون با آوردن یک توپ و نصبش در مقابل شهربانی به داخله قزاقخانه شلیک می‌کنند و طولی نکشید که پرچم سفید برافراشته شد و مدافعین تسلیم گردیدند.» اما یقیکیان نویسنده کتاب شوروی و جنبش جنگل به شرح چگونگی شرکت روسها در این نبرد مبادرت ورزیده حتی آن را در سقوط پادگان و پیروزی جنگلیها مؤثر می‌داند. وی می‌نویسد:« زدوخورد بیش از دو ساعت طول کشید. قزاقها با دلاوری و شجاعت می‌جنگیدند. در قزاقخانه هیچیک از افسران حاضر نبودند و افسران جزء رزم را اداره می‌کردند. پیشوایان انقلابیون که تصور کرده بودند که اولین صدای تفنگها قزاقان را وادار به تسلیم خواهد کرد در مقابل استقامت دلیرانه آنها مأیوس شده از روسهای مقیم انزلی کمک خواستند. یک دسته از ملاحان با توپخانه وارد رشت شده و در جنگ شرکت کرده و آتش توپخانه، قزاقها را که از توپخانه محروم بودند وادار به تسلیم نمود.» به احتمال زیاد می‌توان گفت که قول یقیکیان درست است زیرا در آن زمان وی کنار قزاقخانه منزل داشته و ناظر بر حادثه بوده است، حتی خانه‌اش بر اثر شلیک گلوله‌های توپ و تفنگ آسیب دیده و توسط برخی افراد از جمله چند قزاق روس غارت شده است:« در اتاق ناهار یک ملاح روس را دیدم که لیموترش می‌خورد؛ گفتم رفیق انقلاب می‌کنید یا غارت می‌کنید؟ در جواب اظهار کرد ایرانیها منزلتان را چاپیدند من این لیمو را دیدم که روی تخت افتاده بود آن را برداشتم!»
[529] ( 34). مؤلف کتاب« سیاست دولت شوروی در ایران» در نقل واقعه انشعاب به ذکر مطالبی می‌پردازد که در سایر کتابها و مآخذ دیده نشد. وی می‌نویسد:« ... پس از آن از طرف مرحوم مشیر الدوله، آقای سردار فاخر به رشت نزد میرزا فرستاده شد. میرزا که از مرام کمونیسم متنفر و از عملیات بادکوبه‌ایها ناراضی بود اظهار اعتماد و وفاداری به کابینه مشیر الدوله کرد و از ورود 700 نفر دیگر از بادکوبه‌ایها که با کشتی به انزلی آمده و دو طیاره هم همراه آورده بودند که پیاده شوند مانع شد، در کمیته اظهار داشت: ما به کمک شما می‌خواهیم انگلیسیها را بیرون کنیم، اکنون شما می‌خواهید جای انگلیسیها را گرفته و ایران را مالک شوید آنهم با آن مرام ... پس از آنکه نتوانست موافقت احسان الله خان همکار قدیمی خود را در اظهار اعتماد به کابینه مشیر الدوله جلب کند غفلتا از آنها جدا شده با پنج میلیون فشنگ که از روسها برای حمله به تهران گرفته بود و دو میلیون تومان وجه نقد که اعانه گرفته بودند از احسان الله خان جدا شده و به جنگل رفت. بلافاصله یاران او از قبیل سید جلال، مشهدی انام، نعمت الله خان و غیره از پی او رفتند. احسان الله پس از اطلاع 15 هزار تومان پول باقیمانده میرزا را تصرف و کمیته‌ای به نام جوانان کمونیست ایران تشکیل داد و برای زد وخورد با میرزا چهار دسته قشون به فرمان قاپوک‌اف به حدود پسیخان فرستادند. در آنجا با کربلائی حسین و مشهدی انام زدوخورد کردند ...» سیاست دولت شوروی در ایران، نوشته م. ع.
منشور گرکانی، تهران 1326، صفحه 87.
[530] ( 35). در کتاب سردار جنگل تألیف ابراهیم فخرائی جمله مزبور بدین‌شرح تصحیح شده است:« زیرا تشخیص دادند که فقط با اتخاذ این سیاست است که می‌تواند ما را به‌وصول به مقاصدمان در شرق کامیاب سازد ...»
[531] ( 36). بودو مدیوانی قبل از انقلاب اکتبر مدتی نماینده شرکت خوشتاریا در رشت و بندر انزلی بود. سپس به روسیه رفت و هنگام نهضت جنگل موقعی که ارتش سرخ وارد انزلی شد وی مسئولیت اداره امور سیاسی ارتش سرخ را به عهده گرفت و رابط روسها با سران جنگل بود. در این موقع کمونیستهای گیلان و جناح چپ جنگل از او دستور می‌گرفتند. پس از انعقاد قرارداد بین ایران و شوروی مدیوانی به سمت نماینده بازرگانی شوروی در ایران منصوب و در تهران مشغول کار شد. سپس به عضویت هیئت رهبری حزب کمونیست گرجستان انتخاب گردید. او که از طرفداران تروتسکی بود در سال 1937 به اتهام شرکت در توطئه قتل استالین اعدام شد.
[532] ( 37). 10 مرداد 1299 شمسی.
[533] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[534] ( 38). خاطرات و اسناد ناصر دفتر روائی، انتشارات فردوسی، تهران 1363، صفحه 40.
[535] ( 39). همان کتاب، صفحه 40.
[536] ( 40). تاریخ خیانت لنین به جنبش ایران، صفحه 8 و 9.
[537] ( 41). شوروی و جنبش جنگل، گریگور یقیکیان، انتشارات نوین، 1363، صفحه 234 و 235.
[538] ( 42). هشتم شهریورماه 1299 شمسی.
[539] ( 43). سیاست دولت شوروی در ایران، م. ع. منشور گرکانی، جلد اول، تهران 1326، صفحه 95 و 96.
[540] ( 44). همان کتاب، صفحه 90.
[541] ( 45). حیات یحیی، یحیی دولت‌آبادی، انتشارات ابن سینا، چاپ سوم، جلد 4، صفحه 154.
[542] ( 46). سی سال رقابت غرب و شوروی در ایران، ژرژ لنچافسکی، ترجمه حورا یاوری، انتشارات ابن سینا، تهران 1351، صفحه 76.
[543] ( 47). نامه‌های میرزا به مدیوانی در صفحات قبل چاپ شده و نامه او به احسان الله خان در صفحات بعد خواهد آمد.
[544] ( 48). شوروی و جنبش جنگل، گریگور یقیکیان، انتشارات نوین، چاپ اول 1363، صفحه 251 و 252.
[545] ( 49). تاریخ مختصر احزاب سیاسی ایران، ملک الشعرای بهار، شرکت سهامی کتابهای جیبی، چاپ سوم، 1357، جلد اول، صفحه 52 و 53.
[546] ( 50). بعد از آنکه میرزا به عنوان اعتراض رشت را ترک کرده به جنگلهای فومن رفت نمایندگانی از طرف شوروی با وی تماس گرفتند و برای حل قضیه موافقت شد که حیدر عمو اوغلی به عنوان نظارت از باکوبه گیلان بیاید و به اختلافات پایان دهد. به دنبال این تصمیم وی با یک کشتی اسلحه وارد انزلی شد ولی اقدامی در جهت پایان دادن به اختلافات انجام نداد و همراه احسان الله خان و مأموران شوروی به فعالیت پرداخت.
[547] ( 51، 52، 53). سیاست دولت شوروی در ایران، م. ع. منشور گرکانی، تهران، بهمن 1326، جلد اول، صفحه 135 و 136.
[548] ( 51، 52، 53). سیاست دولت شوروی در ایران، م. ع. منشور گرکانی، تهران، بهمن 1326، جلد اول، صفحه 135 و 136.
[549] ( 51، 52، 53). سیاست دولت شوروی در ایران، م. ع. منشور گرکانی، تهران، بهمن 1326، جلد اول، صفحه 135 و 136.
[550] ( 54). نگاهی به روابط شوروی و نهضت انقلابی جنگل، مصطفی شعائیان، تهران اردیبهشت 1349، صفحه 374 و 375.
[551] ( 55). 19 مهرماه سال 1300 هجری شمسی.
[552] ( 56). مجله خواندنیها به نقل از نشریه ژاندامری. سرلشگر کوپال سلسله مقالاتی تحت عنوان« چگونه انقلاب گیلان خاموش شد» منتشر ساخت. این مقالات در شماره‌های 68 تا 74 خواندنیها نقل شده است.
[553] ( 57). منظور سید جلال چمنی است. وی که در صفوف مجاهدان جنگل جای داشت چند ماه قبل از این تاریخ از میرزا جدا شده بود. سید جلال مدتی بعد شورش کرد و تیرباران شد.
[554] ( 58). میرزا کوچک خان سردار جنگل، ابراهیم فخرائی، تهران 1344، صفحه 336، 337 و 338.
[555] ( 1). تاریخ عالم‌آرای عباسی، اسکندر بیک ترکمان( منشی)، انتشارات امیرکبیر و کتابفروشی تأیید اصفهان، تهران 1350، جلد اول، صفحه 492.
[556] ( 2). همان کتاب، جلد دوم، صفحه 952.
[557] ( 3). اسلام در ایران، ا. پطروشفسکی، چاپ چهارم، انتشارات پیام، تهران 1354، صفحه 265.
[558] ( 4). همان کتاب، همان صفحه.
[559] ( 5). تذکره جغرافیای تاریخی ایران، واسیلی بارتولد، چاپ دوم، انتشارات توس، تهران 1358، صفحه 236.
[560] ( 6). تاریخ ایران، پیگولوسکایا و دیگران، ترجمه کریم کشاورز، انتشارات پیام، تهران 1353، صفحه 513.
[561] ( 7). تاریخ گیلان، ملا عبد الفتاح فومنی، به کوشش منوچهر ستوده، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، تهران 1349، صفحه 169.
[562] ( 8). همان کتاب، صفحه 169، 170.
[563] ( 9). تاریخ گیلان، عبد الفتاح فومنی، صفحه 177.
[564] ( 10). قیام غریب شاه گیلانی، مشهور به عادل شاه، محمود پاینده، انتشارات سحر، تهران 1357، صفحه 62- 61.
[565] ( 11). خلاصة السیر، محمد معصوم بن خواجگی، به کوشش ایرج افشار، انتشارات علمی، تهران 1368، مقدمه صفحه 11.
[566] ( 12). ملحقات تاریخ روضة الصفای ناصری، رضا قلی خان هدایت، انتشارات مرکزی و ...، تهران 1339، جلد 8، صفحه 439.
[567] ( 13). تاریخ منتظم ناصری، محمد حسن خان اعتماد السلطنه، به کوشش محمد اسماعیل رضوانی، انتشارات علمی، تهران 1364، جلد دوم، صفحه 922.
[568] ( 14). تاریخ گیلان، عبد الفتاح فومنی، صفحه 261؛ و نیز نگاه کنید به:
Persien auf dem weg in die neuzeit, Hans Robert Roemer, Franz Steiner Verlag, Beirut, 9891, P. 233- 333
[569] ( 15). تاریخ عالم‌آرای عباسی، اسکندر بیک منشی، به کوشش ایرج افشار، انتشارات امیرکبیر و کتابفروشی تأئید، تهران 1350، 2 جلد.
[570] ( 16). ذیل عالم‌آرای عباسی، اسکندر بیک منشی و محمد یوسف، به کوشش احمد سهیلی خوانساری، کتابفروشی اسلامیه، تهران 1317، صفحه ج.
[571] ( 17). خلاصة السیر، محمد معصوم اصفهانی، صفحه 27.
[572] ( 18). از دیگر کتابهائی که درباره این قیام نکاتی درخور توجه دارد، کتاب« نبذة التاریخ» نوشته محمد بن محمود طبسی است که 46 سال پس از فروپاشی قیام یعنی در سال 1084 هجری قمری( 1673 میلادی) به نگارش درآمده است. گویا این کتاب تاکنون به چاپ نرسیده است. نسخه‌ای از این کتاب در کتابخانه شیخ علی کاشف الغطاء در دست است.
رجال دو هزار ساله گیلان، م. م. لاهیجانی، مطبعة الآداب، نجف 1354 هجری، صفحه 8؛« اعلام الشیعه القرن الحادی عشر»، آغا بزرگ تهرانی، به کوشش علی نقی منزوی، مؤسسه فقه الشیعه، بیروت 1411/ 1990، الطبعة الاولی، صفحه 527.
[573] ( 19). سفرنامه آدام اولئاریوس، ترجمه محمد حسین کردبچه، انتشارات کتاب برای همه، تهران 1369، جلد دوم، صفحه 596- 594.
[574] ( 20). همان کتاب، جلد دوم، صفحه 594.
[575] ( 21). سفرنامه ملگونف به سواحل جنوبی دریای خزر، به کوشش مسعود گلزاری، انتشارات دادجو، تهران 1364، صفحه 158.
[576] ( 22). تاریخ گیلان، عبد الفتاح فومنی، صفحه 262.
[577] ( 23). تاریخ عالم‌آرای عباسی، اسکندر بیک منشی، جلد اول، صفحه 265، 266.
[578] ( 24). تاریخ سلطانی، از شیخ صفی تا شاه صفی، سید مرتضی حسینی استرابادی، به کوشش احسان اشراقی، انتشارات علمی، تهران 1364، صفحه 115.
[579] ( 25). تاریخ گیلان، عبد الفتاح فومنی، صفحه 73. در نسخه خطی دیگر این کتاب که آقای منوچهر ستوده در حاشیه همان صفحه به دست داده سال 997 هجری قمری آمده است.
[580] ( 26). رجال دو هزار ساله گیلان، م. م. لاهیجانی، صفحه 321.
[581] ( 27). تاریخ گیلان، صفحه 5.
[582] ( 28). ملحقات تاریخ روضة الصفا، جلد 8، صفحه 440- 439.
[583] ( 29). تاریخ منتظم ناصری، جلد دوم، صفحه 923.
[584] ( 30). سفرنامه آدام اولئاریوس، جلد دوم، صفحه 594.
[585] ( 31). تاریخ گیلان، صفحه 262- 261.
[586] ( 32). همان کتاب، صفحه 263- 262.
[587] ( 33). همان کتاب، صفحه 267؛ خلاصة السیر، محمد معصوم اصفهانی، صفحه 5.
[588] ( 34). سفرنامه آدام اولئاریوس، جلد دوم، صفحه 594.
[589] ( 35). تاریخ گیلان، عبد الفتاح فومنی، 273؛ خلاصة السیر، صفحه 51.
[590] ( 36). تاریخ گیلان، صفحه 274- 273.
[591] ( 37). همان کتاب، صفحه 279.
[592] ( 38). خلاصة السیر، صفحه 53.
[593] ( 39). تاریخ گیلان، صفحه 281- 279.
[594] ( 40). سفرنامه آدام اولئاریوس، جلد دوم، صفحه 595؛ نیز نگاه کنید به سفرنامه ملگونف به سواحل جنوبی دریای خزر صفحه 159. ملگونف می‌نویسد که غریب شاه به بدترین حالتی در« قزوین» کشته شد.
این نظر با دیگر نوشته‌های مورخان معاصر غریب شاه مبنی بر اینکه او در اصفهان به قتل رسیده است سازگاری ندارد.
[595] ( 41). تاریخ گیلان، صفحه 283.
[596] ( 42). ملحقات روضة الصفا، رضا قلی خان هدایت، جلد 8، صفحه 440.
[597] ( 43). تاریخ منتظم ناصری، اعتماد السلطنه، جلد دوم، صفحه 922.
[598] ( 44). ذیل عالم‌آرای عباسی، اسکندر بیک منشی، صفحه 18.
[599] ( 45). دولت نادر شاه افشار، م. ر. آرونوا و ک. ز. اشرفیان، انتشارات شبگیر، تهران 1356، صفحه 202.
[600] ( 46). همان کتاب، صفحه 203.
[601] ( 47). دیپلمات روس می‌نویسد:« مردم بی‌سروپا در گیلان یاغی شده‌اند و تعدادشان کم نیست». همان کتاب، صفحه 204.
[602] ( 48). نقش گیلان در انقلاب مشروطیت ایران به تفصیل در همین کتاب بررسی شده است. در اینجا خلاصه‌ای از جریان نهضت مشروطیت در گیلان نقل می‌شود.
[603] ( 49). گیلان در جنبش مشروطیت، ابراهیم فخرائی چاپ سوم، شرکت سهامی کتابهای جیبی، تهران 1356، صفحه 137.
[604] ( 50). جریان قیام جنگل و مبارزات دلیرانه مجاهدان گیلان، در همین کتاب به تفصیل آمده است. برای آن که این فصل نیز ناقص نباشد خلاصه‌ای از واقعه تاریخی مزبور در اینجا نقل می‌شود.
[605] ( 51). پس از آنکه انقلاب در روسیه به ثمر رسید و لنین دولت انقلابی را تشکیل داد تصمیم گرفت مسئولین وزارتخانه‌ها را به نام وزیر معرفی نکند تا در این زمینه از تزارها تقلید نکرده باشد بدین‌جهت به جای عنوان وزیر لغت کمیسر انتخاب گردید.
[606] ( 52). میرزا کوچک خان سردار جنگل، ابراهیم فخرائی، تهران 1344، صفحه 278، 279، 281.
[607] ( 53). اندیشه‌های طالبوف، فریدون آدمیت، انتشارات دماوند، تهران 1363، صفحه 72؛ نهضتهای روستائی در ایران، محمد تقی میر ابو القاسمی، شرکت سهامی انتشار، تهران 1358، صفحه 95؛ فکر دموکراسی اجتماعی در نهضت مشروطیت ایران، فریدون آدمیت، چاپ سوم، انتشارات پیام، تهران 1363، صفحه 49 به بعد.
[608] ( 54). مجله آینده، مقاله« مرامنامه حزب اجتماعیون، عامیون»، نوشته صالح علی‌یوف، ترجمه ابو الفضل آزموده، سال 17، شماره 8- 5،( مرداد- آبان 1370)، صفحه 549 به بعد. این حزب را در ایران مجاهد نیز می‌نامیدند که مرامنامه‌اش به سال 1907 میلادی در مشهد چاپ گردید. در مرامنامه حزب نوشته شده است: زمینهای شاه باید مصادره و در میان خانواده‌های روستائی به طور بلاعوض تقسیم شود و زمینهای دیگر مالکان توسط بانک خریداری و بین دهقانان تقسیم گردد.
[609] ( 55). امیرکبیر و ایران، فریدون آدمیت، انتشارات خوارزمی، چاپ پنجم، تهران 1355، صفحه 288- 277. آدمیت در دنباله این اقدامات می‌نویسد: عمده تدابیر امیر برانداختن زیاده‌رویهای محصلین مالیات و الغاء رسم ستمگرانه سیورسات بود.
[610] ( 56). اندیشه ترقی و حکومت قانون عصر سپهسالار، فریدون آدمیت، انتشارات خوارزمی، تهران 1356، صفحه 82.
[611] ( 57). ایدئولوژی نهضت مشروطیت، فریدون آدمیت، انتشارات پیام، تهران 1355، صفحه 461.
[612] ( 58). تاریخ بیداری ایرانیان، ناظم الاسلام کرمانی، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، تهران 1349، جلد دوم، صفحه 128- 119.
[613] ( 59). ایدئولوژی نهضت مشروطیت، صفحه 468؛ فکر دموکراسی اجتماعی در نهضت مشروطیت ایران، صفحه 70.
[614] ( 60). فکر دموکراسی اجتماعی در نهضت مشروطیت ایران، همان صفحه.
[615] ( 61). مشروطه گیلان، رابینو، به کوشش محمد روشن، انتشارات طاعتی، رشت 1368، صفحه 6- 5.
[616] ( 62). بنابه گزارش رابینو اهالی انزلی از ورود او ممانعت نمودند و از او خواستند که سندی بدهد که مشروطه را قبول دارم. در جواب گفت: من هم یکی از افراد ایرانیم. هر قانونی که در مملکت وضع شود البته درباره من هم نافذ خواهد بود. مشروطه گیلان، صفحه 8.
[617] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[618] ( 63). مشروطه گیلان، صفحه 19؛ روزنامه انجمن ملی تبریز، سال اول، شماره 85.
[619] ( 64). کتاب نارنجی، ترجمه پروین منزوی، نشر پرواز، تهران 1366، جلد اول، صفحه 65.
[620] ( 65). گیلان در جنبش مشروطیت، صفحه 207 به بعد؛ مشروطه گیلان، صفحه 40.
[621] ( 66). مشروطه گیلان، صفحه 33.
[622] ( 67). موضوع مندرج در نامه هنگام محاکمه آزادیخواهان رشت و انزلی که به اعدام حداقل 6 نفر آنان منجر گردید دیده می‌شود. گوشه‌هائی از رویدادهای انقلاب مشروطیت ایران، صفحه 72 به بعد.
[623] ( 68). قباله تاریخ، به کوشش ایرج افشار، انتشارات طلایه، تهران 1368، صفحه 151.
[624] ( 69). موضوع گرفتن عشریه از سال 1336 قمری در دستور کار مالی مجاهدان جنگل قرار گرفت و مورد پشتیبانی اعضاء اتحاد اسلام بود و بعدها یعنی پس از اعدام دکتر حشمت و پراکنده شدن نفوذ بنیانگذاران اتحاد اسلام و اعلام جمهوری در گیلان دریافت عشریه همچنان در برنامه کار حکومت جدید قرار گرفت و ثروتمندان را به پرداخت عشریه ملزم ساختند. در مورد مستغلات طی اعلامیه مورخ 28 سنبله 1300 به امضای محمد علی، جمهوری شوروی گیلان مقررات زیر را اعلام کرده بود:
مال الاجاره از یک تومان الی سیصد تومان صدی بیست- از سیصد الی دو هزار تومان صدی سی- از دو هزار تومان به بالا هرقدر باشد صدی چهل دریافت خواهد شد.
[625] ( 70). رجوع شود به رساله بعضی از اسناد مربوط به مداخلات بیگانگان در امور کشوری از آغاز بنیانگذاری پهلوی، صفحه 66.
[626] ( 71). تاریخ نوین ایران، م. س. ایوانف، ترجمه هوشنگ تیزابی و حسن قائم‌پناه، تهران 1356، صفحه 44، 62، 66.
[627] ( 72). گیلان، کریم کشاورز، شرکت سهامی کتابهای جیبی، تهران 1356، چاپ دوم، صفحه 64؛ تاریخ نوین ایران، صفحه 82.
[628] ( 73). سردار جنگل، ابراهیم فخرائی، انتشارات جاویدان، تهران 1362، صفحه 422. حسن خان آلیانی شب سه‌شنبه 17 خرداد ساعت 10 بعد از ظهر بر اثر تیری که به سویش شلیک شده بود مجروح گردید و به رشت اعزام شد و روز یکشنبه 22 خرداد خبر فوت او در روزنامه« پرورش» درج گردید.
[629] ( 74). ابراهیم فخرائی نوشته است که غلامحسین خان بهمبری تیرباران شد؛ سردار جنگل، صفحه 420.
اما در شرح حالی‌که آقای کامران سعادتی فرزند غلامحسین خان نوشته است و در اختیار نگارنده قرار داده است به اعدام وی اشاره نموده می‌نویسد: پدرم را در شهرستان صومعه‌سرا به دار آویختند.
[630] ( 75). جغرافیای گیلان، م. م لاهیجانی، مطبعة النعمان، نجف 1354 قمری، صفحه 275.
[631] ( 76). سردار جنگل، صفحه 214. مرحوم محمد ولی مظفری می‌نویسد: میرزا کوچک خان با آگاهی از دلاوریهای این دو برادر توصیه تشکیل گروهی از جوانان و مردان گیل و تالش علیه مالکان را به حیدر خان داده بود که او نیز قبول کرد( گیلان‌نامه، مقاله« هیبت»، به کوشش م. پ. جکتاجی، انتشارات طاعتی، رشت 1366، جلد اول، صفحه 241).
[632] ( 77). گیلان‌نامه، همان مقاله، صفحه 239.
[633] ( 78). از جنبشهای سیاسی مردم گیلان در فصل تاریخ گیلان به تفصیل صحبت شده است. خوانندگان می‌توانند به فصل مزبور در همین کتاب مراجعه فرمایند.
[634] ( 79). گذشته چراغ راه آینده است، انتشارات ققنوس، تهران 1361، صفحه 104.
[635] ( 80). دولت و حکومت در ایران، دکتر شاپور رواسانی، نشر شمع، بی‌تا، صفحه 120.
[636] ( 81). نهضتهای روستائی در ایران، صفحه 100.
[637] ( 82). تاریخ بیست ساله ایران، حسین مکی، انتشارات علمی، تهران 1366، جلد هشتم، صفحه 96.
[638] ( 83). نهضت جنگل و اوضاع فرهنگی و اجتماعی گیلان و قزوین، صادق کوچکپور، به کوشش میر ابو القاسمی، نشر گیلکان، رشت 1369، صفحه 149.
[639] ( 84). بزرگمردی از تبار جنگل، انتشارات طلایه، تهران 1368، صفحه 28 به بعد.
[640] ( 85). نهضت جنگل و اوضاع فرهنگی و اجتماعی ...، صفحه 151 به بعد.
[641] ( 86). حزب جنگل که توسط یاران میرزا و بازماندگان نهضت جنگل در سال 1324 در رشت تأسیس گردید با حزب کشاورز که بعدها با نام حزب جنگل شناخته شد و مرکز آن در چالوس بود نباید اشتباه گردد. فخرائی ضمن اشاره به این نکته درباره آن می‌نویسد:« مؤسس آن حزب تعدادی نظامیان و مالکین مرتجع همچون بهارمست، حسین خان زال، جعفر رشوند و صوفی بوده‌اند. یادگار نامه فخرائی، به کوشش رضا رضازاده لنگرودی، نشر نو، تهران 1363، صفحه 159.
[642] ( 87). تاریخ تنکابن، علی اصغر یوسفی‌نیا، نشر قطره، تهران 1370، صفحه 629.
[643] ( 88). روزنامه الفباء، اول آذرماه 1324.
[644] ( 89). روزنامه رهبر، 14 تیرماه 1325.
[645] ( 90). تاریخ تنکابن، همان صفحه.
[646] ( 91). زندگانی من، عبد الحسین مسعود انصاری، انتشارات ابن سینا، تهران 1352، جلد سوم، صفحه 252.
[647] ( 92). تاریخ نوین ایران، صفحه 115. براساس یک بررسی از اشکال جنبشهای دهقانی فقط 16 درصد به صورت تظاهرات خشونت‌آمیز بوده است بقیه به صورت اعتراض، تظاهرات و بست‌نشینی انجام می‌گرفت. مسائل ارضی و دهقانی، مقاله« دهقانان، زمین و انقلاب»، نوشته احمد اشرف، انتشارات آگاه، تهران 1361، صفحه 27.
[648] ( 93). چون از جنبشها و حرکتهای سیاسی این دوره در فصل دیگری از این کتاب تحت عنوان« گیلان از پنج هزار سال پیش تا امروز» به تفصیل صحبت شده است از تکرار آنها صرفنظر شد.
[649] ( 94). نهضت جنگل و اوضاع ...، صفحه 151.
[650] ( 95). تاریخ نوین ایران، صفحه 209.
[651] ( 96). تاریخ اجتماعی ایران، مرتضی راوندی، انتشارات امیرکبیر، جلد دوم، صفحه 362 به بعد.
[652] ( 97). مناسبات ارضی در ایران عهد مغول، پطروشفسکی، حاشیه مترجم، جلد دوم، صفحه 190.
[653] ( 98). این درگیریها بیشتر با دست‌نشاندگان رژیم شاهنشاهی بوده است و تا این زمان یعنی در فاصله سالهای 1338 تا 1353 مسئله اصلاحات ارضی برای مدتی دهقانان را به امیدواریهای تازه‌ای دلگرم ساخت. بعد از پایان مرحله سوم اصلاحات ارضی با قیام چریکی سیاهکل در بهمن ماه 1349 این کشمکشها بار دیگر آغاز گردید.
[654] ( 99). بررسی اشتغال کشاورزی در جامعه روستائی ایران در دهه‌های اخیر، انتشارات وزارت کشاورزی، تهران 1364، صفحه 161 به بعد.
[655] ( 100). برداشتی است از گزارش آقای عباسعلی زالی به مجلس تحت عنوان: نکاتی چند در مورد کشاورزی محور توسعه اقتصادی در جمهوری اسلامی ایران در مهرماه 1362.
[656] ( 1). میراث ایران، مقاله ایران و دنیای قدیم به قلم پروفسور ایلیف، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران 1336، صفحه 42.
[657] ( 2). وندیداد، ترجمه سید محمد علی حسنی( داعی الاسلام)، 1327، صفحه 6 و 7.
[658] ( 3). ایران در دوران نخستین پادشاهان هخامنشی، م. آ. داندامایف، ترجمه روحی ارباب، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران 1352، صفحه 309.
[659] ( 4). ایران در زمان ساسانیان، پروفسور کریستین‌سن، ترجمه رشید یاسمی، انتشارات ابن سینا، تهران 1351، صفحه 367.
[660] ( 5). همان کتاب، صفحه 381 و 382.
[661] ( 6). الفهرست، ابن ندیم، ترجمه م. رضا تجدد، تهران 1346، صفحه 611.
[662] ( 7). همان کتاب، صفحه 611.
[663] ( 8). برای اطلاع بیشتر در این زمینه به« تاریخ گیلان از پنج هزار سال ...» که در همین کتاب به چاپ رسیده است مراجعه فرمائید.
[664] ( 9). شرح این جنگها در فصل تاریخ گیلان از ... به تفصیل آمده است.
[665] ( 10). تجارب السلف، هندوشاه نخجوانی، کتابفروشی طهوری، تهران 1357، صفحه 138.
[666] ( 11). اسلام در ایران، ایلیا پاولویچ پطروشفسکی، ترجمه کریم کشاورز، انتشارات پیام، تهران 1354، صفحه 264.
[667] ( 12). اطروش، به مفهوم کر و گرانگوش است. حسن بن علی را بدان جهت اطروش می‌خواندند که به علت اصابت شمشیر حسّ شنوایی او آسیب دیده بود.
[668] ( 13). به هیچیک از این دو رقم مخصوصا رقم یک میلیون نمی‌توان اعتماد کرد. اختلاف فاحش آنها با یکدیگر خود دلیل روشنی بر این مدعاست.
[669] ( 14). تاریخ فوق درست نیست. در اغلب مآخذ از جمله لغتنامه دهخدا سال تولد اطروش 230 و وفاتش 304 هجری ذکر شده است.
[670] ( 15). نخبة الدهر فی عجایب البر و البحر، شمس الدین محمد انصاری، بنیاد فرهنگستانهای ایران، تهران 1357، صفحه 433.
[671] ( 16). تاریخ ایران از اسلام تا سلاجقه، ر. ن. فرای، انتشارات امیرکبیر، 1363، صفحه 181.
[672] ( 17). تذکره جغرافیای تاریخی ایران، و. بارتولد، انتشارات توس، چاپ دوم، 1358، صفحه 237.
[673] ( 18). اسلام در ایران، پطروشفسکی، ترجمه کریم کشاورز، انتشارات پیام، 1354، صفحه 266 و 267.
[674] ( 19). تجارب السلف، هندوشاه نخجوانی، کتابفروشی طهوری، چاپ سوم، تهران 1357، صفحه 81.
[675] ( 20). الملل و النحل، ابو الفتح محمد بن عبد الکریم شهرستانی، کتابفروشی اقبال، چاپ سوم، تهران 1362، جلد اول، صفحه 203.
[676] ( 21). قرآن مجید، سوره رعد، آیه 39.
[677] ( 22). بستان السیاحه، زین العابدین شیروانی، چاپ اول، تهران 1315 قمری، صفحه 208.
[678] ( 23). اسلام در ایران، ایلیاپاولویچ پطروشفسکی، ترجمه کریم کشاورز، انتشارات پیام، تهران 1354، صفحه 265.
[679] ( 24). برای آگاهی از فعالیتهای اسماعیلیه در گیلان به« گیلان از پنج هزار سال پیش تا امروز» در همین کتاب مراجعه فرمائید.
[680] ( 25). فدائیان اسماعیلیه، برنارد لویس، ترجمه فریدون بدره‌ای، انتشارات بنیاد فرهنگ، تهران 1354، صفحه 65.
[681] ( 26). تاریخ مغول، عباس اقبال آشتیانی، انتشارات امیرکبیر، چاپ سوم، تهران 1347، صفحه 466 و 467.
[682] ( 27). نخبة الدهر فی عجائب البر و البحر، شمس الدین محمد بن ابی طالب انصاری، ترجمه حمید طبیبیان، بنیاد فرهنگستانهای ایران، تهران 1357، صفحه 383.
[683] ( 28). تاریخ شیعه ...، دکتر محمد جواد مشکور، انتشارات اشراقی، چاپ چهارم، تهران 1368، صفحه 71.
[684] ( 29). احسن التقاسیم ...، ابو عبد الله محمد بن احمد مقدسی، ترجمه دکتر علینقی منزوی، شرکت مؤلفان و مترجمان، تهران 1361، جلد 2، صفحه 528.
[685] ( 30). ترجمه الفرق بین الفرق، دکتر محمد جواد مشکور، انتشارات اشراقی، چاپ چهارم، تهران 1367، صفحه 167- 165.
[686] ( 31). از سعدی تا جامی، ادوارد براون، ترجمه علی اصغر حکمت، انتشارات امیرکبیر، جلد 3، صفحه 393 و 398.
[687] ( 32). روضة الصفای ناصری، رضا قلی خان هدایت، کتابفروشی مرکزی، تهران 1339، جلد هشتم، صفحه 273.
[688] ( 33). جنبش حروفیه و نهضت پسیخانیان، علی میر فطروس، انتشارات کار، تهران 1356، صفحه 84.
[689] ( 34). همان کتاب، صفحه 81- آنچه در آثار محمود پسیخانی نظیر رساله‌های سؤال و جواب، میزان عرفان الله و مفاتیح غیوب آمده چنین است:« استعین بنفسک الذی لا اله الا هو» یعنی از نفس تو یاری می‌خواهم که خدائی جز او نیست. مؤلف جنبش حروفیه و نهضت پسیخانیان فعل مضارع استعین را به فعل امر استعن تبدیل کرده و ترجمه‌ای مورد پسند خود به دست داده است.
[690] ( 35). دبستان مذاهب، کیخسرو اسفندیار، کتابفروشی طهوری، تهران 1362، جلد اول، صفحه 276.
[691] ( 36). جنبش حروفیه و نهضت پسیخانیان، علی میر فطروس، انتشارات کار، تهران 1356، صفحه 113 و 114.
[692] ( 37). دبستان مذاهب، کیخسرو اسفندیار، کتابفروشی طهوری، تهران 1362، جلد اول، صفحه 277.
[693] ( 38). نقاوة الآثار، محمود بن هدایت الله افوشته‌ای نطنزی، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران 1350، صفحه 515.
[694] ( 39). محله‌ای قدیمی در قزوین که در گذشته به راهکوشک یا دربکوشک معروف بود.
[695] ( 40). روضة الصفای ناصری، رضا قلی هدایت، کتابفروشی مرکزی، جلد 8، صفحه 275.
[696] ( 41). به روایت مؤلف کتاب عالم‌آرای عباسی موضوع کاملا جدی بوده و جنبه مزاح نداشته است.
[697] ( 42). نقطویان یا پسیخانیان، دکتر صادق کیا، انجمن ایرانویج، تهران 1320، صفحه 9 و 10.
[698] ( 43). فرهنگ فرق اسلامی، دکتر محمد جواد مشکور، بنیاد پژوهشهای اسلامی، مشهد 1368، صفحه 266.
[699] ( 44). همان کتاب، همان صفحه.
[700] ( 45). نگاه کنید به فرهنگ فرق اسلامی تألیف دکتر محمد جواد مشکور و هفتاد و دو ملت نگارش میرزا آقا خان کرمانی.
[701] ( 46). دائرة المعارف فارسی، شرکت سهامی کتابهای جیبی، جلد دوم، صفحه 1524.
[702] ( 47). همان کتاب، همان صفحه.
[703] ( 48). ریحانة الادب، محمد علی مدرس، کتابفروشی خیام، تهران 1347، جلد دوم، صفحه 309.
[704] ( 49). همان کتاب، همان صفحه.
[705] ( 50). فرهنگ فرق اسلامی، دکتر محمد جواد مشکور، صفحه 267.
[706] ( 51). دائرة المعارف فارسی، شرکت سهامی کتابهای جیبی، تهران 1356، صفحه 1525.
[707] ( 52). گیلان و آذربایجان شرقی، مارسل بازن و کریستیان برمبرژه ... انتشارات توس، تهران 1365، صفحه 22 و 23.
[708] ( 1). در کتاب رابینو لاهیجان دو بار ذکر شده که اولی را شهر لاهیجان و دومی را لاهیجان آورده است.
« رقم جمعیت 300، 11 نفر جمعیت شهر لاهیجان تنها اختصاص به حوزه شهری دارد و جمعیت 235، 49 نفر قطعا درباره نقاط مختلف شهرستان لاهیجان بدون درنظر گرفتن جمعیت شهری آن ذکر شده و چنین امری در مورد سایر شهرستانها مانند انزلی و چهار فریضه و غیره نیز مشاهده می‌گردد.
[709] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[710] ( 2). مطالعات جمعیتی طرح منطقه‌ای گیلان و مازندران، حبیب الله زنجانی، مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ص 206 گزارش 002- 02 مطالعات منطقه‌ای، 1369.
[711] ( 3). آج‌بیشه با 6850 نفر، سراوان با 5196 نفر، نخودچر با 5850 نفر روستا محسوب شده‌اند در حالی‌که پره‌سر با 4996 نفر، شفت با 4481 نفر و ماسوله با 1132 نفر با داشتن جمعیتی کمتر از 5 هزار نفر در سال 1365 شهر به حساب آمده‌اند!
[712] ( 4). نتایج نمونه‌گیری باروری استان گیلان در سال 1368، نشریه معاونت طرح و برنامه سازمان ثبت احوال کشور، تهران 1370.
[713] ( 5). موالید و باروری در ایران، مهدی امانی، بخش جمعیت‌شناسی مرکز مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران، 1349.
[714] ( 6). میزان باروری نکاحی زنان نقاط شهری استان تهران به جهت بالا بودن نسبت افراد هرگز ازدواج نکرده در آن استان پائین‌تر از گیلان بوده( 7/ 172 در هزار در مقایسه با 7/ 187 در هزار) و همین امر میزان باروری نکاحی استان را نیز تحت تأثیر قرار داده است.
[715] ( 7).Age Specific Fertility Rate
[716] ( 8). مطالعات جمعیتی طرح منطقه‌ای گیلان و مازندران، مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری 1369.
[717] ( 9). لازم به یادآوری است که طبق دستورالعمل سرشماری سال 1365، گروهی از ایرانیان مقیم خارج، ضمن سرشماری از خانوارهای موجود در کشور جزو جمعیت ایران سرشماری و به حساب آمده و بخشی دیگر مشمول این شمارش واقع نشده‌اند.
[718] ( 10). کل مهاجران وارد شده استان گیلان در فاصله سالهای مورد بحث 136963 نفر بوده که محل اقامت قبلی 9442 نفر از آنها مشخص نبوده است، از این افراد 6566 نفر( 5/ 69 درصد) در نقاط شهری و بقیه در نقاط روستائی استقرار داشته‌اند.
[719] ( 11). اردیبهشت‌ماه 1372.
[720] ( 12، 13). به مقالات حبیب اللّه زنجانی و زهرا نبی‌زاده تحت عنوان« پیش‌بینی جمعیت استانها، شهرهای بیش از 100 هزار نفره و شهرهای بین 50 تا 100 هزار نفره» نشریه‌های شماره 29 و 30 و 31 مطالعات مربوط به طرح تحول جمعیت، ایران( 1372) مراجعه نمائید؛ مطالعات جمعیت طرح منطقه‌ای گیلان و مازندران، حبیب اللّه زنجانی، مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری، 1369.
[721] ( 12، 13). به مقالات حبیب اللّه زنجانی و زهرا نبی‌زاده تحت عنوان« پیش‌بینی جمعیت استانها، شهرهای بیش از 100 هزار نفره و شهرهای بین 50 تا 100 هزار نفره» نشریه‌های شماره 29 و 30 و 31 مطالعات مربوط به طرح تحول جمعیت، ایران( 1372) مراجعه نمائید؛ مطالعات جمعیت طرح منطقه‌ای گیلان و مازندران، حبیب اللّه زنجانی، مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری، 1369.
[722] ( 14). مطالعات تحول جمعیت در طرح کالبدی ملی، حبیب اللّه زنجانی و همکاران، انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران در سالهای 1370- 1372.
[723] ( 1). نشریه شماره 24 مهرماه 1372 مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران، مقاله جدولهای هماهنگ‌شده تعداد خانوار و واحد مسکونی در سرشماریهای کشور از سال 1345 به بعد در محدوده تقسیمات کشوری سال 1365، دکتر حبیب اللّه زنجانی و سیمین اسلامبولچی مقدم.
[724] ( 2). ارقام مندرج در این جدول متفاوت از داده‌های سرشماری سال 1345 است، چه در آن سال محدوده استان گیلان وسیعتر از سال 1365 بوده است و استان کنونی زنجان را نیز دربر می‌گرفته است.
[725] ( 3). مسئله مسکن و تراکم در واحدهای مسکونی، حبیب اللّه زنجانی و ...، بررسی شماره 22، از انتشارات بخش جمعیت مرکز مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران، 1349.
[726] ( 4). برآورد نیاز به مسکن در 20 ساله آینده، مقاله ارائه شده توسط حبیب اللّه زنجانی به سمینار سیاستهای توسعه مسکن، مهرماه 1373، وزارت مسکن و شهرسازی.
[727] ( 5). باروری، مطالعات تحول جمعیت ایران، مقاله حبیب اللّه زنجانی در نشریه شماره 27، انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران، 1371.
[728] ( 6). برآورد نیاز مسکن در 20 سال آینده ...، حبیب اللّه زنجانی.
[729] ( 1). برخی معماران به جای واژه خارجیFonction ، عملکرد را به کار می‌برند.
[730] ( 2). لئون باتیستا آلبرتیL .B .Alberti معمار و مجسمه‌ساز و موسیقی‌دان بزرگ ایتالیائی در قرن پانزدهم میلادی می‌زیست. از وی چند جلد کتاب در هنر معماری و مجسمه‌سازی باقی است.
معماری چند بنای تاریخی ایتالیا از جمله معبد مالاتستا در ریمینی، نمای کلیسای سنت‌ماری در فلورانس و کلیسای مانتو را به عهده داشته داشت.
[731] ( 3). ژرمن سوفلوG .Soufflot معمار معروف فرانسوی که در قرن هجدهم میلادی می‌زیست و پانته‌ئون پاریس از آثار اوست.
[732] ( 4). فیلیپو برونلسکیF .Brunelleschi بزرگترین معمار دوره رنسانس ایتالیا که در نیمه دوم قرن چهاردهم و نیمه اول قرن پانزدهم می‌زیست.
[733] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[734] ( 5). برهان قاطع و لغتنامه دهخدا کومه را چنین تعریف کرده‌اند: خانه‌ای را گویند که از نی و علف ساخته شده و گاهی پالیزبانان در آن نشسته و محافظت پالیز و زراعت کنند و گاهی صیادان در کمین صید نشینند.
[735] ( 6). اطاقی است به شکل هرم که سقف آن گالی‌پوش است یعنی از نی و علف پوشیده شده و در گیلان محل پرورش کرم ابریشم می‌باشد.
[736] ( 7). در گیلان به ایوان طبقه دوم خانه‌ها تلار گفته می‌شود.
[737] ( 8). مسکن و معماری در جامعه روستائی گیلان، کریستیان برومبرژه، ترجمه علاء الدین گوشه‌گیر، تهران 1370، صفحه 112.
[738] ( 9). جاکوب یا جاکو چوبی است که با آن شلتوک را می‌کوبند؛ این واژه از دو کلمه جا و کوب درست شده است.
[739] ( 10). مسکن و معماری در جامعه روستائی گیلان، کریستیان برومبرژه، صفحه 158، 161 و 162.
[740] ( 11).
Les Provinces Caspiennes de la Perse, le Guilan, H. L. Rabino, Paris 7191, P. 96- 07.
[741] ( 12).
Gilan, Iran, Traditionelle Architektur und Konsequenzen fu? r Stadtentwicklung, Issa Madani und Go? tz, Stuttgart 6891, P. 391.
[742] ( 13).
Les Provinces Caspiennes ---, H. L. Rabino, P. 07- 17.
[743] ( 14).Gilan ,Iran --- ,Issa Madani ,P .391 .
[744] ( 15).Ibid ,P .391 .
[745] ( 16).
Les Provinces Caspiennes ---, H. L. Rabino, P. 17- 27.
[746] ( 17). باروکBaroque سبکی که در قرون 16 و 17 و 18 میلادی در ایتالیا و کشورهای مختلف کاتولیک به دنبال سبک رنسانس و به پیروی از آن رواج داشت.
[747] ( 18).Gilan ,Iran --- ,I .Madani ,P .691 .
[748] ( 19). همان کتاب، صفحه 215.
[749] ( 20). رنسانسRenaissance دوره احیاء و تجدد ادبیات و صنایع در اروپا. این دوره مربوط به قرن پانزدهم و قسمتی از قرن شانزدهم میلادی است.
[750] ( 21). از مقاله« ارمغانهای ایران به جهان معماری گنبد» به قلم مهندس محمد کریم پیرنیا، مجله هنر و مردم، بهمن و اسفند 1352.
[751] ( 22). از مقاله« نفوذ معماری ایران در اروپا» به قلم دکتر غلام علی همایون، مجله هنر و مردم، تیرماه 1351.
[752] ( 1). مجموعه دامنه‌هائی که سرچشمه‌های یک رود اصلی را تشکیل می‌دهند آبگیر نام دارد و آبخیز قسمتی از آبگیر است. آبخیزداری عبارت است از اعمال یک سلسله روشها و تکنیکهای مکانیکی، بیولوژیکی و حفاظتی برای حفاظت خاک و نیز جلوگیری از شسته شدن خاک و خاکریز معادن و آبراهه‌ها و تنظیم جریان هرزآبهای سطحی و مهار سیلابها.
[753] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[754] ( 2). گرده‌بینه قسمتی از تنه اصلی درخت است که از برش عرضی تنه حاصل شده و تقریبا دارای شکل استوانه‌ای می‌باشد. طول گرده‌بینه نباید از 2 متر کمتر باشد؛ قطر میانه آن نیز نباید کمتر از 30 سانتیمتر باشد.
[755] ( 3). تراورس معمولا دارای ابعاد 16* 26* 260 سانتیمتر بوده و از تنه و قسمت صنعتی درخت به دست می‌آید.
[756] ( 4). کاتین چوبهای گرد تهیه شده از تنه یا شاخه درختان را گویند. طول آن 5/ 1 تا 3 متر و قطر میانه آن 12 تا 30 سانتیمتر می‌باشد.
[757] ( 5). چوب تونلی، چوب گردی است که از تنه اصلی درختان جوان و یا سرشاخه‌های جوان استحصال می‌گردد. طول آن حداکثر 40/ 2 متر و قطر آن حدود 14 تا 18 سانتیمتر است.
[758] ( 1). بیمه اجتماعی واقعی، انتشارات نوید آزادی، تهران 1331.
[759] ( 2). ژوستی‌نین، یوستی‌نیانوسYustiniyanus اول امپراطور روم شرقی( 565- 527 م) دوره فرمانروائی او دوره تجدید عظمت امپراطوری بود، چندین‌بار در زمان قباد و انوشیروان با ایران جنگ کرد و هربار شکست خورد و مبالغ زیادی به دولت ایران غرامت پرداخت. از کارهای مهم او تدوین قوانین رومی بود. فرهنگ فارسی، دکتر محمد معین، جلد 6، صفحه 2343.
[760] ( 3). بیمه و بانکداری، احمد دلیر و محمد کاظم ایروانی، تهران 1367، صفحه 93- 92.
[761] ( 4). فرانشیز مبلغی است که بیمه‌شده بابت قسمت معینی از مخارج درمان پرداخت می‌کند و بقیه هزینه‌ها را سازمان تأمین اجتماعی می‌پردازد.
[762] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[763] ( 1). سیر قانون و دادگستری در ایران، مرتضی راوندی، نشر چشمه، تهران 1368، صفحه 1.
[764] ( 2). لغتنامه دهخدا، شماره مسلسل 68، صفحه 14، 15.
[765] ( 3). ایران از آغاز تا اسلام، رمان گیرشمن، ترجمه محمد معین، چاپ چهارم، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران 1355، صفحه 145، 146.
[766] ( 4). کورش‌نامه، صفحه 116 نقل از صفحه 11 کتاب سیر قانون و دادگستری در ایران، مرتضی راوندی.
[767] ( 5). سیر قانون و دادگستری در ایران، مرتضی راوندی.
[768] ( 6). روزنامه خاطرات اعتماد السلطنه، به کوشش ایرج افشار، چاپ دوم، انتشارات امیرکبیر، تهران 1356، صفحه 279.
[769] ( 7). سیر قانون و دادگستری در ایران، مرتضی راوندی، صفحه 255.
[770] ( 8). زندگانی من یا ده سال در عدلیه، احمد کسروی، چاپ دوم، تهران 1339، صفحه 15.
[771] ( 9). داور و عدلیه، دکتر باقر عاقلی، انتشارات علمی، تهران 1369، صفحه 255، 256.
[772] ( 1). تلار یا تالار به ایوان شرقی سرپوشیده گفته می‌شود که در خانه‌های قدیمی و برخی خانه‌های جدید روستایی در جبهه شرقی منازل ساخته می‌شود. این ایوان به دلیل قرارگیری در مسیر نسیم دریایی تابستانها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
[773] ( 2). مرکز شهرستان تالش یعنی شهر تالش در فاصله 100 کیلومتری و شهر آستارا در 170 کیلومتری شمال رشت واقع شده است.
[774] ( 3). کلمه لاگونLagoon از واژه یونانیLacuna گرفته شده است و در زبانهای فرانسوی و انگلیسی به ترتیبEtang ,E ?tang و در آلمانیHaff یا همانLagune لاگون دریاچه کم‌عمقی است که در سواحل پست و هموار به وجود می‌آید و به وسیله نوار باریکی از دریا جدا می‌شود. لاگونهای سواحل دریای سیاه را لیمانLiman می‌نامند.
لاگونها برخلاف دریاچه‌های ساحلی با دریا مربوط هستند و جریان مبادله آب شیرین و شور میان آنها برقرار است. تالابها یا لاگونها به تناسب میزان مواد رسوبی وارده به تدریج کم‌عمق می‌شوند و سرانجام طی یک سلسله فرایند ابتدا به مرداب و سپس به خشکی تبدیل می‌گردند. وجه تمایز میان تالاب و مرداب مربوط به فعالیت بیولوژیکی آنهاست. برای اطلاع بیشتر در مورد این اصطلاحات می‌توان به منابع زیر مراجعه کرد:
Herder Lexikon, Geographie, 4791.
Das Gesicht der Erde, Prof. Dr. E. Neef) HERSG(, 4791.
فرهنگ بزرگ گیتاشناسی( اصطلاحات جغرافیایی)، مهندس عباس جعفری، انتشارات گیتاشناسی، تهران 1366.
[775] ( 4). نگاه کنید به کتاب: شناخت آب معدنی و چشمه‌های معدنی ایران، دکتر محمد رضا غفوری، انتشارات دانشگاه تهران 1366، صفحه 95، 96.
[776] ( 5). همان کتاب، صفحه 175.
[777] ( 6).Juniperus Persicus
[778] ( 7). برای اطلاع بیشتر رجوع شود به کتاب هیئت علمی فرانسه در ایران، مطالعات جغرافیائی، جلد اول، تألیف ژاک دمرگان، ترجمه کاظم ودیعی، انتشارات چهر، تبریز 1338.
[779] ( 8). نشانیهائی از گذشته دور گیلان و مازندران، جهانگیر سرتیپ‌پور، تهران 1356، صفحه 84.
[780] ( 9). از آستارا تا استارباد، دکتر منوچهر ستوده، انتشارات انجمن آثار ملی، تهران 1349، جلد اول، صفحه 158؛ ولایت دار المرز ایران، گیلان، رابینو، ترجمه جعفر خمامی‌زاده، انتشارات طاعتی، رشت 1357، چاپ دوم، صفحه 187.
[781] ( 10). ولایات دار المرز ایران، گیلان، رابینو، صفحه 283.
[782] ( 11). تی‌تی پیشوند نام زنان و دختران در گیلان بوده است و نام اصلی برخی از زنان، بزرگان و حکام محل با کلمه تی‌تی ترکیب می‌شد. نگاه کنید به: نشانیهائی از گذشته دور گیلان و مازندران، جهانگیر سرتیپ‌پور، صفحه 58.
[783] ( 12). در فصل دیگری از کتاب حاضر در مورد زیارتگاهها، بقعه‌ها و مزارها به تفصیل سخن گفته شده است.
[784] ( 13). در فصل دیگری از کتاب حاضر تحت عنوان آداب‌ورسوم و سنتهای گیلان در این زمینه به تفصیل سخن گفته شده است.
[785] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[786] ( 14). این جدول براساس نقشه تهیه شده توسط تورپ در 1973 تنظیم شده است:
J. Keitt, Thorpe,,, Cyclic Markets and Central Place Systems''in Beitra? gezur Kulturgeographio des Islamischen orients,) HERSG( E. Ehlers, Marburg, 3791
[787] ( 15). به مقاله بازارهای گیلان در همین کتاب مراجعه شود.
[788] ( 1). مجله کیهان فرهنگی، مقاله« سخن گیله‌مرد»، دکتر میر احمد طباطبائی، سال چهارم، شماره 11، تهران 1366، صفحه 43- 42.
[789] ( 2). مجموعه مقالات چهارمین کنگره تحقیقات ایرانی، انتشارات دانشگاه پهلوی، شیراز 1354، صفحه 140.
[790] ( 3). خاطرات و سفرنامه نیکیتین، ترجمه علی محمد فره‌وشی( مترجم همایون) با مقدمه ملک الشعرای بهار و دکتر بهرام فره‌وشی، چاپ دوم، انتشارات کانون معرفت، تهران 1356، صفحه 160.
[791] ( 4). زبان‌شناسی و زبان فارسی، دکتر پرویز ناتل خانلری، چاپ چهارم، تهران 1361، صفحه 76- 75.
[792] ( 5). تاریخ زبان فارسی، دکتر پرویز ناتل خانلری، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، تهران 1352، جلد 2، صفحه 26.
[793] ( 6). ویژگیهای دستوری و فرهنگ واژه‌های گیلکی، جهانگیر سرتیپ‌پور، نشر گیلکان، رشت 1369، صفحه 1.
[794] ( 7). تاریخ زبان فارسی، دکتر پرویز خانلری، جلد 2، صفحه 41.
[795] ( 8). همان کتاب، صفحه 22.
[796] ( 9). زبان گیلکی( متن روسی)، و. س. راستار گویوا، شماره 324، صفحه 281.
[797] ( 10). همان کتاب، صفحه 61.
[798] ( 11). تاریخ طبرستان، بهاء الدین محمد بن حسن بن اسفندیار کاتب، به تصحیح عباس اقبال، کلاله خاور، تهران 1320، صفحه 71.
[799] ( 12). همان کتاب، صفحه 131.
[800] ( 13). ویژگیهای دستوری و فرهنگ واژه‌های گیلکی، جهانگیر سرتیپ‌پور، صفحه 28.
[801] ( 14). فرهنگ فارسی به پهلوی، دکتر بهرام فره‌وشی، انتشارات دانشگاه تهران، 1358، صفحه 448.
[802] ( 15). همان کتاب، صفحه 35.
[803] ( 16). همان کتاب، صفحه 361.
[804] ( 17). همان کتاب، صفحه 226.
[805] ( 18). برهان قاطع، محمد حسین بن خلف تبریزی، به اهتمام دکتر محمد معین، چاپ سوم، انتشارات امیرکبیر، تهران 1357، جلد سوم، صفحه 1646، حاشیه مصحح.
[806] ( 19). ایران کوده، گردآورنده دکتر محمد مقدم، جزوه 3، تهران 1314، صفحه 13.
[807] ( 20 و 21). فرهنگ فارسی به پهلوی، دکتر بهرام فره‌وشی، صفحه 424 و 531؛ فرهنگ فارسی، دکتر محمد معین، چاپ سوم، انتشارات امیرکبیر، تهران 1357، جلد 4، صفحه 5145.
[808] ( 20 و 21). فرهنگ فارسی به پهلوی، دکتر بهرام فره‌وشی، صفحه 424 و 531؛ فرهنگ فارسی، دکتر محمد معین، چاپ سوم، انتشارات امیرکبیر، تهران 1357، جلد 4، صفحه 5145.
[809] ( 22). برهان قاطع، محمد حسین بن خلف تبریزی، جلد 4، حاشیه دکتر معین، صفحه 2339 و 2361.
[810] ( 23). فرهنگ فارسی، دکتر محمد معین، جلد 4، صفحه 4971.
[811] ( 24). فرهنگ شاهنامه، دکتر صادق رضازاده شفق، تهران 1340، صفحه 366.
[812] ( 25). مجله گیله‌وا، مقاله« تحلیلی درباره واژه وهشتن» دکتر میر احمد طباطبائی، شماره 13، تیر و مرداد 1372، صفحه 13.
[813] ( 26). هرمزدنامه، ابراهیم پورداود، نشریه انجمن ایران‌شناسی، تهران 1331، صفحه 168.
[814] ( 27). فرهنگ ایران باستان، ابراهیم پورداود، چاپ سوم، انتشارات دانشگاه تهران، 1356، بخش نخست، صفحه 223، حاشیه 6.
[815] ( 28). مجله گیله‌وا، مقاله« تحلیل لغوی واژه گیلکی ویشتا»، دکتر میر احمد طباطبائی، شماره 3 و 4، رشت، شهریور و مهرماه 1371، صفحه 31.
[816] ( 29). فرهنگ فارسی به پهلوی، دکتر بهرام فره‌وشی، صفحه 359.
[817] ( 30). فرهنگ ایران باستان، ابراهیم پورداود، صفحه 298- 297.
[818] ( 31). همان کتاب، صفحه 297.
[819] ( 32). فرهنگ گیلکی، منوچهر ستوده، نشریه انجمن ایران‌شناسی، تهران 1332، صفحه 5.
[820] ( 33). فرهنگ فارسی به پهلوی، دکتر بهرام فره‌وشی، صفحه 60.
[821] ( 34). فرهنگ بهدینان، جمشید سروشیان، مقدمه ابراهیم پورداود، تهران 1370، صفحه 169 و 176.
[822] ( 35). لغتنامه دهخدا، شماره 139، صفحه 1007.
[823] ( 36). همان کتاب، همان صفحه؛ مجله گیله‌وا، مقاله« دو واژه گیلکی ونگ‌زن- تام‌زن»، دکتر میر احمد طباطبائی، شماره 10، رشت 1372، صفحه 21.
[824] ( 37). فرهنگ بهدینان، جمشید سروشیان، صفحه 151.
[825] ( 38). تاریخ طبرستان، ابن اسفندیار کاتب، صفحه 173.
[826] ( 39). واژه‌های محلی ایرانی در برهان قاطع- واژه‌های گیلانی- ایران کوده، گردآورده دکتر محمد مقدم، تهران 1316، جزوه شماره 3، صفحه 13- 12.
[827] ( 40). مجله گیله‌وا، مقاله« کنز اللغات و زبان گیل»، جعفر مهرداد، شماره 5، رشت، آبان 1371، صفحه 27، 28 و 33.
[828] ( 41). زبان‌شناسی و زبان فارسی، دکتر پرویز ناتل خانلری، صفحه 145.
[829] ( 42). فرهنگ گیلکی، منوچهر ستوده، نشریه انجمن ایران‌شناسی، تهران 1332، مقدمه ابراهیم پورداود.
[830] ( 43). برخی از محققان معتقدند که این تبدیل آوائی ارتباطی به کلمات عربی ندارد، بلکه ریشه آن در جای دیگر است که زبان‌شناسان به آنVokal -Harmonie یعنی هماهنگی مصوتها می‌گویند مانند زبانهای آلتائی- ترکی و فنلاندی که در آنها حرف با صدا هماهنگی دارد. در گیلکی هم این پدیده کاملا مشهود است، همان‌گونه که بوشو( برو)، بی‌نیش( بنشین)، بوخور( بخور)، بزن( بزن) ... همه حاکی از هارمونی یا هماهنگی مصوتهاست.
[831] ( 44). گیلان‌نامه، مقاله« شمه‌ای درباره تحول واژه‌های عربی در زبان گیلکی»، دکتر میر احمد طباطبائی، به کوشش م. پ. جکتاجی، نشر گیلکان، رشت 1371، صفحه 148- 145.
[832] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[833] ( 45). فرهنگ گیلکی، منوچهر ستوده، مقدمه ابراهیم پورداود.
[834] ( 46). فرهنگ گیلکی به روسی، راستارگویوا، کریمووا و دیگران، انستیتوت زبان‌شناسی شوروی، مسکو 1980 میلادی.
[835] ( 1). گیلان، کریم کشاورز، چاپ دوم، انتشارات فرانکلین، تهران 1356، صفحه 130، 131.
[836] ( 2). همان کتاب، صفحه 131، 132.
[837] ( 3). یادنامه فخرائی، انتشارات طلایه، تهران 1368، صفحه 165، 166.
[838] ( 4). ماهنامه گیله‌وا، مقاله« واژه‌شناسی شرفشاه»، شماره 1، تیرماه 1371، صفحه 28.
[839] ( 5).
آن ابر سیاه بر سر کوه‌آهی است که از دل من
برخاسته بر جهان نشسته
[840] ( 6). آجامی نام یکی از آموزگاران رشت بود که شرح احوالی از خود به مضمون بالا در یکی از روزنامه‌های محلی رشت نوشت و افراشته( راد بازقلعه‌ای) آنرا به نظم کشید. آجامی بعد از بازنشستگی با نام خانوادگی« جم‌خو» در منابر، وعظ می‌کرد.
[841] ( 7). سه ترانه« تصنیف» که در اینجا از نظر خوانندگان گذشت از مجموعه تصنیف‌های« اوخان» جهانگیر سرتیپ‌پور انتخاب گردید. این توضیح ضرورت دارد که از جهانگیر سرتیپ‌پور، غیر از این مجموعه شعرهای آهنگین، هیچ شعر و منظومه دیگری چاپ نشده است.
[842] ( 8). زنجره یا سیرسیرک، حشره‌ای است از راسته نیم‌بالان، در گیلان از آن‌جهت این حشره را« زلزله» خوانند که در اعضای پائین شکم خود لرزش و تکان شدیدی مثل زلزله به وجود می‌آورد و به این وسیله آوازش را سرمی‌دهد.
[843] ( 9). نام محلی« راسو» جانوری به رنگ سفید و خاکستری سیر مایل به زرد شبیه موش خرما.
[844] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[845] ( 1). منظور شاعر سال 1339 قمری است که مصادف با سال 1300 شمسی می‌باشد.
[846] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[847] ( 2). اته‌کوه: کوه سربلند در جنوب لنگرود
[848] ( 3). سَل: آبگیر
[849] ( 4). بَرَم: کاپ کشتی گیله‌مردی
[850] ( 5). گیله‌وا: بادی از غرب به شرق که هوا ملایم و دریا آرام می‌شود.
[851] ( 6). سه‌شنبه: روز بازار هفتگی فومن
[852] ( 7). پل خشتی: پل آجری دیرینه سال لنگرود
[853] ( 8). لیل کوه: کوه مشهور در جنوب لنگرود
[854] ( 9). زَرَج: کبک
[855] ( 10). آرنگ: کوهی در اشکور بالا
[856] ( 11). توم: تخم، سبزینه برنج
[857] ( 12). بجار: بیجار
[858] ( 13). دیارجان: آبادی، در شرق دیلمان.
[859] ( 14). عاشورآباد: روستائی در غرب دیارجان.
[860] ( 15). کردخاله- دوخاله‌چو- دوخالنگ: چوب دو شاخه به شکل عدد 7 که یک شاخه‌اش بلند است. با آن از چاه آب می‌کشند یا شاخه درختان را بزیر می‌آورند.
[861] ( 16). چمپا از انواع برنج گیلان است.
[862] ( 17). دختر
[863] ( 18). پسر
[864] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[865] ( 19).
خارم، جسارتهای سبزم، سخت ساده‌تا فصل رستن را، نگهبان تو باشم ملاحت اسد اللهی
[866] ( 20). کاکو: کوهی بین سیاهکل و دیلمان، رزمگاه یاران کوچک جنگلی.
[867] ( 21). چلمه‌رو: رودی بین سیاهکل و دیلمان.
[868] ( 22). لت تخته تبر تراش حدود 70* 20 سانتیمتر برای پوشش بام خانه‌ها و ...
[869] ( 1). ولایات دار المرز ایران، گیلان، ه. ل. رابینو، ترجمه جعفر خمامی‌زاده، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، تهران 1350، صفحه 490.
[870] ( 2). سبیکة الذهب، علی اکبر حکیم موسوی دهلوی، لکهنو 1309 هجری قمری، صفحه 8- 7.
[871] ( 3). نزهة الخواطر و بهجة المسامع و النواظر، عبد الحی بن فخر الدین حسنی، چاپ دوم، مجلس دائرة المعارف العثمانیه، حیدرآباد دکن 1399 هجری قمری/ 1979 میلادی، جلد 4، صفحه 10؛ نیز نگاه کنید: گیلان‌نامه، مقاله« پزشکان گیلانی در دربار سلاطین مغولی هندوستان»، دکتر علی فروحی، به کوشش م. پ. جکتاجی، انتشارات طاعتی، رشت 1369، صفحه 287.
[872] ( 4). تاریخ عالم‌آرای عباسی، اسکندر بیک ترکمان، چاپ دوم، انتشارات امیرکبیر، تهران 1350، جلد 1، صفحه 112؛ تاریخ گیلان، ملا عبد الفتاح فومنی، به کوشش دکتر منوچهر ستوده، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، تهران 1349، صفحه 49- 45؛ مآثر الامراء، صمصام الدوله شاه‌نواز خان، کلکته 1890 میلادی، صفحه 559- 558.
[873] ( 5). گیلان‌نامه، مقاله« پزشکان گیلانی ...»، صفحه 285؛ نیز نگاه کنید: منتخب التواریخ، عبد القادر بن ملوک شاه بدائونی، به کوشش مولوی احمد علی صاحب و به اهتمام کبیر الدین احمد، کالج پریس، کلکته 1869 میلادی، جلد 3، صفحه 169؛ سبیکه الذهب، علی اکبر حکیم موسوی دهلوی، صفحه 8- 7؛ مآثر الامراء، صمصام الدوله شاه نواز خان، جلد 1، همان صفحات.
[874] ( 6). گیلان‌نامه، مقاله« پزشکان گیلانی ...»، صفحه 289- 287.
[875] ( 7). نزهة الخواطر، عبد الحی بن فخر الدین حسنی، جلد 4، صفحه 10.
[876] ( 8). گیلان‌نامه، مقاله« پزشکان گیلانی ...»، صفحه 286؛ مآثر الامراء، صمصام الدوله شاه نواز خان، جلد 1، صفحه 559.
[877] ( 9). سبیکه الذهب، علی اکبر موسوی دهلوی، صفحه 7.
[878] ( 9). نزهة الخواطر، عبد الحی بن فخر الدین حسنی، جلد 4، صفحه 11.
[879] ( 10). تذکره میخانه، ملا عبد النبی فخر الزمانی قزوینی، به کوشش احمد گلچین معانی، چاپ 5، انتشارات اقبال، تهران 1367، صفحه 220- 217؛ کاروان هند، احمد گلچین معانی، انتشارات آستان قدس مشهد 1369، جلد 1، صفحه 258، 339 و 548 و جلد 2، صفحه 873، 875 و 1481.
[880] ( 11). تاریخ ادبیات در ایران، ذبیح الله صفا، انتشارات فردوسی، چاپ 4، تهران 1363 شمسی، جلد 3، صفحه 468- 466.
[881] ( 12). عرفات العاشقین، امیر تقی الدین محمد اوحدی حسینی اصفهانی، نسخه عکسی، تهران، برگ 104.
[882] ( 13). مآثر الامراء، صمصام الدوله شاه نواز خان، جلد 3، صفحه 849- 848؛ منتخب التواریخ، عبد القادر بن ملوک شاه بدائونی، جلد 3، صفحه 137؛ مطلع انوار، سید مرتضی حسین صدر الافاضل، کراچی 1402 هجری قمری/ 1981 میلادی، صفحه 59.
[883] ( 14). مآثر الامراء، صمصام الدوله شاه نواز خان، جلد 1، صفحه 565.
[884] ( 15). الذریعه الی تصانیف الشیعه، آقابزرگ تهرانی، چاپ 3، دار الاضواء، بیروت 1403 هجری قمری/ 1983 میلادی، جلد 15، صفحه 141؛ طبقات اعلام الشیعه( قرن العاشر)، آقابزرگ تهرانی، انتشارات دانشگاه تهران 1366، صفحه 175.
[885] ( 16). نزهة الخواطر، عبد الحی بن فخر الدین حسنی، جلد 4، صفحه 11.
[886] ( 17). الذریعه الی تصانیف الشیعه، آقابزرگ تهرانی، جلد 15، صفحه 46.
[887] ( 18). مطلع انوار، سید مرتضی حسین صدر الافاضل، صفحه 60.
[888] ( 1).
Iranisches Namenbuch, F. Justi, Marburg 5981, Page 64.
[889] ( 2). تاریخ سنی ملوک الارض و الانبیاء، حمزه اصفهانی، به کوشش جواد ایرانی، برلین 1340 هجری قمری، صفحه 152.
Ladomination des Dailamites''. V. Minorsky, in Twenty Article, Tehran 4691, Page 9.
[890] ( 3).
Asfa? r b. S? iruya'', C. E. Bosworth, in Encyclopaedia Iranica, Routledge and kegan, London 7891, Vol. I. Page 747.
[891] ( 4). تاریخ طبرستان و رویان و مازندران، سید ظهیر الدین مرعشی، به کوشش محمد حسین تسبیحی، انتشارات شرق، چاپ دوم، تهران 1361، صفحه 152.
[892] ( 5). تاریخ رویان، اولیاء الله آملی، به کوشش دکتر منوچهر ستوده، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، تهران 1348، صفحه 114.
[893] ( 6). سفرنامه مازندران و استرآباد، ه. ل. رابینو، ترجمه غلامعلی وحید مازندرانی، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران 1343، صفحه 212.
[894] ( 7).
Encyclopaedia Iranica, C. E. Bosworth, Vol. I, Page 747.
[895] ( 8). مروج الذهب و معادن الجوهر، علی بن حسین مسعودی، به کوشش یوسف اسعد داغر، بیروت 1965، جلد 4، صفحه 281.
[896] ( 9). تاریخ سنی ملوک الارض و الانبیاء، حمزه اصفهانی، صفحه 153.
[897] ( 10). نشوار المحاضرة و اخبار المذاکرة، محسن بن علی تنوخی، به کوشش عبود الشالجی، بیروت، 1391/ 1971 میلادی، جلد اول، صفحه 324- 323.
[898] ( 11). تاریخ قم، حسن بن محمد قمی، به کوشش جلال الدین تهرانی، انتشارات توس، تهران 1361، صفحه 143.
[899] ( 12). سیاست‌نامه، خواجه نظام الملک طوسی، به کوشش هیوبرت دارک، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران 1355، صفحه 286.
[900] ( 13). تاریخ طبرستان، بهاء الدین محمد بن حسن بن اسفندیار، به کوشش عباس اقبال، کتابخانه خاور، چاپ دوم، تهران 1366، صفحه 294.
[901] ( 14). تاریخ صالحی، ابن واصل، به نقل از انتخاب البهیه من الکتب العربیه و الفارسیه و الترکیه، به کوشش برنهارد دورن، پطرزبورگ 1858 میلادی، صفحه 475.
[902] ( 15). تاریخ مردم ایران، دکتر عبد الحسین زرین‌کوب، انتشارات امیرکبیر، تهران 1367، جلد دوم، صفحه 385.
[903] ( 16). تاریخ سنی ملوک، حمزه اصفهانی، صفحه 153.
[904] ( 17). تاریخ الفی، ملا احمد تتوی، نسخه خطی کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران، شماره 1232، صفحه 471: مسالک الابصار فی ممالک الامصار، ابن فضل الله عمری، به کوشش فؤاد سزگین و علاء الدین جوخوشا، معهد تاریخ العلوم العربیه و الاسلامیه، فرانکفورت 1989 میلادی، جلد 26، صفحه 104.
[905] ( 18). تاریخ طبرستان و رویان و مازندران، سید ظهیر الدین مرعشی، صفحه 70.
[906] ( 19). کتاب العبر و دیوان المبتداء و الخبر، عبد الرحمن بن خلدون، المجلد الثالث( القسم الرابع)، دار الکتاب اللبنانیه، بیروت 1986 میلادی، صفحه 800.
[907] ( 20). همان کتاب، همان صفحه.
[908] ( 21). تاریخ طبرستان، ابن اسفندیار کاتب، صفحه 292- 290.
[909] ( 22). الفرق بین الفرق، عبد القاهر بغدادی، به کوشش شیخ محمد زاهد کوثری، قاهره 1367 هجری قمری، صفحه 170.
[910] ( 23). سیاست‌نامه، خواجه نظام الملک، صفحه 287- 286.
[911] ( 24). بیان مذهب الباطنیه و بطلانه، محمد بن حسن دیلمی، به کوشش رودولف اشتروتمان، استانبول 1938 میلادی، صفحه 21.
[912] ( 25). اخبار ائمة الزیدیه فی طبرستان و دیلمان و جیلان، جمعها و حققها ویلفرد مادلونگ، بیروت 1987، صفحه 38.
[913] ( 26). تاریخ صالحی، ابن واصل، صفحه 475.
[914] ( 27). اخبار ائمة الزیدیه فی طبرستان ...، صفحه 38.
[915] ( 28 و 29). همان کتاب، همان صفحه.
[916] ( 28 و 29). همان کتاب، همان صفحه.
[917] ( 30 و 31). کتاب العبر و دیوان المبتداء و الخبر ...، ابن خلدون، المجلد الثالث، صفحه 802- 801؛ الکامل فی التاریخ، عز الدین بن اثیر، دار صادر، بیروت 1966، جلد 8، صفحه 190- 189.
[918] ( 30 و 31). کتاب العبر و دیوان المبتداء و الخبر ...، ابن خلدون، المجلد الثالث، صفحه 802- 801؛ الکامل فی التاریخ، عز الدین بن اثیر، دار صادر، بیروت 1966، جلد 8، صفحه 190- 189.
[919] ( 32).
Iran in fruh- Islamischer Zeit, B. Spuler, Wiesbaden 2591, Page, 98.
[920] ( 33). صله تاریخ الطبری، عریب بن سعد قرطبی، به اهتمام میکائیل یان دخویه، انتشارات بریل، لیدن، صفحه 154؛ تاریخ مردم ایران، دکتر عبد الحسین زرین‌کوب، جلد 2، صفحه 386.
[921] ( 34، 35). کتاب العبر و دیوان المبتداء و الخبر ...، ابن خلدون، همان صفحه.
[922] ( 34، 35). کتاب العبر و دیوان المبتداء و الخبر ...، ابن خلدون، همان صفحه.
[923] ( 36).
The Life and Times of Ali ibn'Isa, H. Bowen, Cambridge 5791, Page 703- 803.
[924] ( 37). مقاله« جنبش مرداویج گیلی»، رضا رضازاده لنگرودی، گیلان‌نامه، به کوشش پوراحمد جکتاجی، انتشارات طاعتی، رشت 1369، جلد 2، صفحه 105.
[925] ( 38). تجارب الامم و تهاقب الهمم، ابو علی مسکویه، به کوشش ه. ف. آمدروز، قاهره 1913 میلادی، جلد 5، صفحه 272- 271.
[926] ( 39). مروج الذهب و معادن الجوهر، علی بن حسین مسعودی، جلد 4، صفحه 281.
[927] ( 40).
Encyclopaedia Iranica, C. E. Bosworth, Vol. I, Page 747.
[928] ( 41). این قلعه از آن سیاه‌چشم پسر مالک بن مسافر و برادرزاده محمد بن مسافر بود. اسفار که چشم طمع در تصرف الموت بسته بود، سیاه چشم را فراخواند و به او امارت قزوین داد و در عوض قلعه الموت را از او درخواست نمود. آنگاه اسفار به حیله او را به دژ الموت دعوت کرد و او را فرو گرفت و پس از چند روز بکشت.
الکامل فی التاریخ، عز الدین بن اثیر، جلد 8، صفحه 191؛ تاریخ صالحی، ابن واصل، صفحه 474.
[929] ( 42).
The Minor Dynasties of Norther Iran'', in the Cambridge History of Iran, W. Madelung, Cambridge 5791, Vol. IV, Page 212.
[930] ( 43). مروج الذهب و معادن الجوهر، مسعودی، جلد 4؛ صفحه 281؛ تاریخ طبرستان، ابن اسفندیار، صفحه 294.
[931] ( 44). تجارب الامم، ابو علی مسکویه، جلد 5، صفحه 272.
[932] ( 45). مجمل التواریخ و القصص، به کوشش ملک الشعراء بهار، کلاله خاور، تهران 1318، صفحه 389.
[933] ( 46). اتعاظ الحنفا، ابو العباس مقریزی، به کوشش جمال الدین شیّال، قاهره 1948 میلادی، صفحه 247.
در باب کشتن او روایتی در دست است که او بر دست قرمطیان در سال 315 هجری قمری کشته شد.
این‌روایت که توسط حمد الله مستوفی نقل شده ظاهرا درست به نظر نمی‌رسد. نگاه کنید به:
تاریخ گزیده، حمد الله مستوفی، به کوشش دکتر عبد الحسین نوائی، انتشارات امیرکبیر، تهران 1362، صفحه 490.
[934] ( 47). الفرق بین الفرق، عبد القاهر بغدادی، صفحه 171.
[935] ( 48). سیاست‌نامه، خواجه نظام الملک، صفحه 287- 286.
[936] ( 49). زبدة التواریخ( بخش فاطمیان و نزاریان)، ابو القاسم کاشانی، به کوشش محمد تقی دانش‌پژوه، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران 1366، صفحه 22.
[937] ( 50). تاریخ طبرستان، ابن اسفندیار کاتب، صفحه 294.
[938] ( 1). مجالس المومنین، قاضی نور الله شوشتری، کتابفروشی اسلامیه، تهران، 1375 هجری قمری، جلد 2، صفحه 155.
[939] ( 2). شرح گلشن راز، شمس الدین محمد لاهیجی، چاپخانه حیدری، تهران، صفحه 698.
[940] ( 3). طرائق الحقایق، محمد معصوم شیرازی، به کوشش محمد جعفر محجوب، کتابخانه سنائی، تهران 1339، جلد 3، صفحه 130.
[941] ( 4). آثار العجم، فرصت الدوله شیرازی، به کوشش علی دهباشی، انتشارات فرهنگسرا، تهران 1362، صفحه 462.
[942] ( 5). مجالس المومنین، قاضی نور الله شوشتری، جلد 2، صفحه 151.
[943] ( 6). تاریخ نظم و نثر در ایران و در زبان فارسی، سعید نفیسی، کتابفروشی فروغی، تهران 1363، جلد اول، صفحه 318.
[944] ( 7). طرائق الحقایق، محمد معصوم شیرازی، جلد 3، صفحه 130.
[945] ( 8). تاریخ ادبیات در ایران، دکتر ذبیح الله صفا، انتشارات فردوسی، تهران 1363، جلد 4، صفحه 530.
[946] ( 1). تذکره مجالس النفائس، میر نظام الدین علیشیر نوائی، به سعی و اهتمام علی اصغر حکمت، انتشارات منوچهری، تهران 1363، صفحه 384.
[947] ( 2). تاریخ خانی، علی بن شمس الدین لاهیجی، تصحیح و تحشیه دکتر منوچهر ستوده، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، تهران 1352، صفحه 235.
[948] ( 3). همان کتاب، صفحه 240.
[949] ( 4). همان کتاب، صفحه 243.
[950] ( 5). همان کتاب، صفحه 255.
[951] ( 6). تذکره مجالس النفائس، میر نظام الدین علیشیر نوائی، صفحه 384.
[952] ( 7). همان کتاب، همان صفحه؛ تحفه سامی، سام میرزا، به کوشش وحید دستگردی، مطبعه ارمغان، تهران 1314، صفحه 77.
[953] ( 1). تذکره روز روشن، مولوی محمد مظفر حسین صبا، به کوشش محمد حسین رکن‌زاده آدمیت، کتابخانه رازی، تهران 1343، صفحه 73.
[954] ( 2). تحفه سامی، سام میرزا، به کوشش وحید دستگردی، انتشارات ارمغان، تهران 1314، صفحه 60- 59.
[955] ( 1). ولایات دار المرز ایران، گیلان، ه. ل. رابینو، ترجمه جعفر خمامی‌زاده، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، تهران 1350، صفحه 455.
[956] 1. تاریخ گیلان و دیلمستان، سید ظهیر الدین مرعشی، به کوشش دکتر منوچهر ستوده، انتشارات اطلاعات، تهران 1364.
[957] 2. ولایات دار المرز ایران، گیلان، ه. ل. رابینو، ترجمه جعفر خمامی‌زاده، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، تهران 1350، صفحه 465.
[958] 1. تذکره نصرآبادی، میرزا محمد طاهر نصرآبادی، به کوشش وحید دستگردی، کتابفروشی فروغی، تهران 1361، صفحه 380.
[959] 2. همان کتاب، همان صفحه.
[960] ( 1). تذکره مقالات الشعراء، امیر علیشیر قانع تتوی، با مقدمه حسام الدین راشدی، کراچی 1957 میلادی، صفحه 20.
[961] 1. تذکرة خلاصة الاشعار و زبدة الافکار، تألیف تقی الدین محمد بن شرف الدین علی الحسینی کاشانی متخلص به ذکری در سالهای 975 تا 1016 هجری قمری، نسخه خطی کتابخانه مجلس شورای ملی شماره فهرست 334 ثبت 5506.
[962] 1. تذکره ریاض العارفین، رضا قلی خان هدایت، به کوشش مهر علی گرکانی، کتابفروشی محمودی، تهران، صفحه 409.
[963] 2. همان کتاب، همان صفحه.
[964] 3. طرائق الحقائق، محمد معصوم شیرازی، به کوشش محمد جعفر محجوب، تهران 1345، جلد 3، صفحه 270.
[965] 1. تحفه سامی، سام میرزا، به کوشش وحید دستگردی، انتشارات ارمغان، تهران 1314، صفحه 110.
[966] 2. تذکره روز روشن، مولوی محمد مظفر حسین صبا، به کوشش محمد حسین رکن‌زاده آدمیت، کتابخانه سنائی، تهران 1343، صفحه 821.
[967] 3. آتشکده آذر، آذر بیگدلی، به کوشش حسن سادات ناصری، انتشارات امیرکبیر، تهران 1338، جلد 2، صفحه 858.
[968] ( 1). نسخه خطی و احتمالا منحصربه‌فرد جنگ« نظم الدرر»، به خط مؤلف در تملک فاضل مرد بی‌ادعای گیلان آقای حسن صفاری بود و شاید اکنون نیز در خاندان ایشان باشد.
[969] ( 2). از مقدمه شاعرانه جنگ خطی« نظم الدرر».
[970] 1. گیلان در قلمرو شعر و ادب، ابراهیم فخرائی، انتشارات جاویدان، تهران 1356، صفحه 66.
[971] ( 1). نجوم السماء( تذکره فی تراجم العلماء)، محمد علی آزاد کشمیری، لکهنو 1303 هجری قمری، صفحه 222.
[972] ( 2). تذکرة الشعراء، حزین لاهیجی، کتابفروشی تأیید، اصفهان 1334، صفحه 45
[973] 1. تذکره نصرآبادی، میرزا محمد طاهر نصرآبادی، به کوشش وحید دستگردی، کتابفروشی فروغی، تهران 1361، صفحه 304
[974] 2. تذکره روز روشن، مولوی محمد مظفر حسین صبا، به کوشش محمد حسین رکن‌زاده آدمیت، کتابخانه رازی، تهران 1343، صفحه 237.
[975] 1. خلاصة الاشعار و زبدة الافکار، تقی الدین محمد بن شرف الدین علی، نسخه خطی کتابخانه مجلس شورای ملی، شماره ثبت 5506.
[976] ( 1). تاریخ گیلان، ملا عبد الفتاح فومنی، انجمن سالنامه و تألیفات دبیرستان شاهپور، رشت 1315، صفحه 35.
[977] ( 2). همان کتاب، همان صفحه.
[978] ( 3). تاریخ عالم‌آرای عباسی، اسکندر بیک ترکمان، چاپ دوم، انتشارات امیرکبیر 1350، جلد 1، صفحه 135.
[979] ( 4). تاریخ گیلان، ملا عبد الفتاح فومنی، صفحه 37.
[980] ( 5). همان کتاب، صفحه 43.
[981] ( 6). تذکره مجمع الخواص، صادقی کتابدار، ترجمه دکتر عبد الرسول خیامپور، تبریز 1327، صفحه 19.
رضا قلی خان هدایت جمشید خان اسحاقی را به اشتباه ترکستانی و از سلاطین ترکستان می‌نویسد و اشعار مندرج در تذکره مجمع الخواص را به وی نسبت می‌دهد.
مجمع الفصحاء، رضا قلی خان هدایت، به کوشش مظاهر مصفا، انتشارات امیرکبیر، تهران 1336، جلد 1، صفحه 34.
[982] ( 2). لغتنامه، علی اکبر دهخدا، دانشگاه تهران 1330، ذیل حزین، صفحه 517.
طرائق الحقایق، محمد معصوم شیرازی، به کوشش محمد جعفر محجوب، انتشارات سنائی، تهران 1345، جلد سوم، صفحه 530.
[983] ( 3). ریحانة الادب، محمد علی مدرس، انتشارات خیام، تهران 1347، جلد دوم، صفحه 41.
[984] ( 1). تاریخ طبرستان، ابن اسفندیار، به کوشش عباس اقبال، کلاله خاور، تهران 1320، صفحه 294- 291.
[985] 1. تاریخ گزیده، حمد الله مستوفی، به کوشش دکتر عبد الحسین نوائی، انتشارات امیر کبیر، تهران 1364، صفحه 41.
[986] ( 1). تذکره نصرآبادی، میرزا محمد طاهر نصرآبادی، به کوشش وحید دستگردی، کتابفروشی فروغی، چاپ سوم، تهران 1361، صفحه 62.
[987] ( 2). همان کتاب، همان صفحه.
[988] 1. تذکره میخانه، ملا عبد النبی فخر الزمانی قزوینی، به اهتمام احمد گلچین معانی، انتشارات اقبال، چاپ چهارم، تهران 1363، صفحه 809.
[989] ( 2). تاریخ ادبیات در ایران، دکتر ذبیح الله صفا، انتشارات فردوسی، تهران 1364، جلد 5، بخش دوم، صفحه 1008.
[990] ( 3). تذکره میخانه، ملا عبد النبی فخر الزمانی قزوینی، حاشیه مصحح، صفحه 813.
[991] ( 4). همان کتاب، صفحه 809.
[992] ( 5). تاریخ ادبیات در ایران، دکتر ذبیح الله صفا، جلد 5، بخش دوم، صفحه 1008.
[993] ( 6). تذکره میخانه، ملا عبد النبی فخر الزمانی قزوینی، صفحه 810.
[994] ( 7). همان کتاب، حاشیه مصحح، صفحه 812.
[995] ( 1). تذکره منظوم رشحه، محمد باقر رشحه اصفهانی، به کوشش احمد گلچین معانی، انتشارات امیرکبیر، تهران 1344، صفحه 32.
[996] 1. وقایع دوران فرمانروائی خان احمد گیلانی و جنگهای وی در همین کتاب( تاریخ گیلان از پنج هزار سال پیش تا امروز) به تفصیل مورد بحث قرار گرفته است.
[997] ( 1). طرائق الحقایق، محمد معصوم شیرازی، به کوشش محمد جعفر محجوب، کتابخانه سنائی، تهران 1345، جلد 3، صفحه 550.
[998] ( 2). همان کتاب، صفحه 551.
[999] ( 3). همان کتاب، صفحه 552.
[1000] 1. ریاض الانشاء، خواجه محمود گاوان، به کوشش غلام یزدانی، دار الطبع سرکار عالی، حیدرآباد دکن، 1948 میلادی.
[1001] 2. تاریخ ادبیات فارسی، هرمان‌اته، ترجمه دکتر صادق رضازاده شفق، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران 1356، صفحه 246- 245.
[1002] ( 1). سالنامه تربیت، چاپ گیلان، صفحه 36 و 37.
[1003] ( 2). دکتر منوچهر ستوده کتیبه یادشده را به صورت زیر ضبط کرده است( علاء الدین اسحقی خلد ملکه و سلطانه در تاریخ ثمان عشر و تسعمائه؛ این قلعه مبارکه را که مسمی به قلعه حسامی است و هرگز درجه تعمیر نیافته ...
[ 918] دانا چون دهر دشمن‌خوی هرزه‌جوی ... خویش اظهار کند و عهد ...) از آستارا تا استارباد، انجمن آثار ملی، تهران 1349، جلد 1، صفحه 161.
[1004] 1. گلزار سپهر، کیومرث سپهر لاهیجانی، تبریز 1342، صفحه 45.
[1005] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[1006] ( 1). ریحانة الادب، محمد علی مدرس، چاپ دوم، انتشارات خیام تهران 1346، جلد 2، صفحه 308.
[1007] 1. تذکره روز روشن، مولوی محمد مظفر حسین، به کوشش محمد حسین رکن‌زاده آدمیت، کتابفروشی رازی، تهران 1343، صفحه 98.
[1008] 2. داستان مشروحه را فقط در گلزار سپهر نوشته کیومرث سپهر لاهیجی، تبریز 1341، صفحه 49 متن و حاشیه دیده‌ام نه در دیگر تواریخ و تراجم احوال و یا دیوان کوچک ناصر الدین قاجار.
[1009] 1. تاریخ علما و شعرای گیلان، شمس گیلانی، تهران 1327، صفحه 79؛ ریحانة الادب، محمد علی مدرس، انتشارات خیام، تهران 1347، جلد 6، صفحه 71- 68.
[1010] ( 1). نگاه کنید به: ریحانة الادب، محمد علی مدرس، کتابفروشی خیام، تهران 1347، جلد 2، صفحه 307، 308؛ شرح حال رجال ایران، مهدی بامداد، انتشارات زوار، تهران 1357 و لغتنامه دهخدا.
[1011] 1. نگاه کنید به: سفرنامه استرآباد و مازندران و گیلان، به کوشش مسعود گلزاری، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، تهران 1355، صفحه 169 و از آستارا تا استارباد، منوچهر ستوده، انجمن آثار ملی، تهران 1347، جلد 1، صفحه 497.
[1012] ( 1). روضات الجنان، حافظ حسین کربلایی، به کوشش جعفر سلطان القرایی، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران 1344، صفحه 236.
[1013] ( 2). همان کتاب، صفحه 237.
[1014] ( 3 و 4 و 5). همان کتاب، صفحه 246- 240.
[1015] ( 3 و 4 و 5). همان کتاب، صفحه 246- 240.
[1016] ( 3 و 4 و 5). همان کتاب، صفحه 246- 240.
[1017] ( 6). تاریخ حبیب السیر، غیاث الدین خواندمیر، زیر نظر دکتر محمد دبیر سیاقی، انتشارات خیام، تهران 1353، جلد 4، صفحه 417.
[1018] ( 1). ریحانة الادب، محمد علی مدرس، چاپ دوم، کتابفروشی خیام، تهران 1347، جلد 2، صفحه 356.
[1019] ( 1). مجله فروغ، رساله زین العابدین سراوانی، رشت 1307- 1306، شماره 6، صفحه 170- 167، شماره 7، صفحه 188- 185.
[1020] ( 2). گیلان در قلمرو شعر و ادب، ابراهیم فخرائی، انتشارات جاویدان، تهران 1356، صفحه 345.
[1021] ( 1). چگونگی وقایع مزبور در همین کتاب ضمن تاریخ گیلان به تفصیل ذکر شده است.
[1022] ( 2). دیوان کامل ادیب الممالک فراهانی، به کوشش وحید دستگردی، مطبعه ارمغان، تهران 1319، صفحه 215.
[1023] 1. تذکره نصرآبادی، میرزا محمد طاهر نصرآبادی، به کوشش وحید دستگردی، کتابفروشی فروغی، چاپ سوم، تهران 1361، صفحه 377.
[1024] 2. احوال و آثار خوشنویسان، مهدی بیانی، چاپ دوم، انتشارات علمی، تهران 1363، جلد 3، صفحه 746.
[1025] 3. تذکره نصرآبادی، همان صفحه.
[1026] ( 1). گیلان و دیلمستان، مرعشی، چاپ رابینو، صفحه 77، 49 و 95.
[1027] ( 2). تاریخ گیلان، عبد الفتاح فومنی، چاپ رشت، 1315، صفحه 26، 27 و 38.
[1028] 1. در فرهنگ معین تاریخ وفات شریف در ذیل نام قطب الدین، محمد بن علی بن عبد الوهاب شریف اشکوری لاهیجی دیلمی، حدود سال 1075 هجری قمری آمده و در دائرة المعارف تشیع نیز ذیل نام اشکوری همین تاریخ ذکر شده است.
[1029] ( 1). نگاه کنید به: شرح حال رجال ایران، مهدی بامداد، چاپ دوم، انتشارات زوار، تهران 1357، جلد 2، صفحه 115، جلد 3، صفحه 306 و لغتنامه دهخدا.
[1030] 1. مجله یادگار، مقاله« حجة الاسلام حاج سید محمد باقر شفتی»، عباس اقبال، تهران 1328، سال 5، شماره 10، صفحه 34.
[1031] 2. شرح حال رجال ایران، مهدی بامداد، چاپ دوم، کتابفروشی زوار، تهران 1357، جلد 1، صفحه 480.
[1032] 3. همان کتاب، جلد 3، صفحه 259.
[1033] 4. مجله یادگار، همان مقاله، صفحه 35.
[1034] 5. همان مجله، صفحه 39.
[1035] ( 6). ریحانة الادب، محمد علی مدرس، چاپ دوم، انتشارات خیام، تهران 1346، جلد 2، صفحه 28- 27.
[1036] 1. احسن التواریخ، حسن بیگ روملو، به کوشش دکتر عبد الحسین نوائی، انتشارات بابک، تهران 1357، صفحه 77.
[1037] 2. تاریخ حبیب السیر، خواندمیر، زیر نظر دکتر محمد دبیر سیاقی، کتابفروشی خیام، تهران 1362، جلد 4، صفحه 468.
[1038] 3. تحفه سامی، سام میرزا، به کوشش رکن الدین همایون فرخ، کتابفروشی علمی تهران 1347، صفحه 82.
[1039] 4. تذکره روز روشن، مولوی محمد مظفر حسین صبا، به کوشش محمد حسین رکن‌زاده آدمیت، کتابفروشی رازی، تهران 1343، صفحه 434.
[1040] 5. تحفه سامی، سام میرزا، صفحه 82.
[1041] 1. آتشکده آذر، آذر بیگدلی، به کوشش حسن سادات ناصری، انتشارات امیرکبیر، تهران 1338، جلد 2، صفحه 837.
[1042] 2. همان کتاب، صفحه 839.
[1043] 3. تذکره روز روشن، مولوی محمد مظفر حسین صبا، به کوشش محمد حسین رکن‌زاده آدمیت، کتابخانه رازی، تهران 1343، صفحه 848.
[1044] 4. آتشکده آذر، آذر بیگدلی، صفحه 839.
[1045] ( 1). دکتر هادی جلوه قاطعا تولد حکیم را در مقدمه صفحه 23 دیوان سال 1265 ثبت کرده است.
[1046] ( 2 و 3). مجله فروغ، چاپ رشت، شماره 4، مقاله مرحوم انشایی.
[1047] ( 2 و 3). مجله فروغ، چاپ رشت، شماره 4، مقاله مرحوم انشایی.
[1048] ( 4). مقدمه دیوان حکیم، صفحه 47.
[1049] ( 5). مقدمه همان کتاب، صفحه 41 و 42.
[1050] ( 1). تذکره نصرآبادی، میرزا محمد طاهر، صفحه 380.
[1051] ( 2). تاریخ گیلان، ملا عبد الفتاح فومنی، به کوشش دکتر منوچهر ستوده، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، تهران 1349، صفحه 188.
[1052] ( 3). تذکره نصرآبادی، صفحه 380.
[1053] 1. هفت‌اقلیم، امین احمد رازی، به کوشش جواد فاضل، مؤسسه مطبوعاتی علمی، تهران 1340، جلد 3، صفحه 144.
[1054] 2. تحفه سامی، سام میرزا، به کوشش وحید دستگردی، انتشارات ارمغان، تهران 1314، صفحه 55.
[1055] 3. آتشکده آذر، آذر بیگدلی، به کوشش حسن سادات ناصری، انتشارات امیرکبیر، تهران 1338، صفحه 840.
[1056] 4. همان کتاب، همان صفحه.
[1057] 1. تاریخ گیلان، عبد الفتاح فومنی، به کوشش دکتر منوچهر ستوده، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، تهران 1347، صفحه 48.
[1058] 2. فلونیا معجونی است مخدر و مسکن منسوب به فیلون.
[1059] 3. خلاصة التواریخ، قاضی احمد قمی، به کوشش دکتر احسان اشراقی، انتشارات دانشگاه تهران، صفحه 477.
[1060] 1. تذکره مجمع الخواص، صادقی کتابدار، ترجمه دکتر رسول خیامپور، تبریز 1327، صفحه 233.
[1061] 2. همان کتاب، همان صفحه.
[1062] ( 3). تاریخ گیلان، عبد الفتاح فومنی، به کوشش دکتر منوچهر ستوده، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، تهران 1346، صفحه 229.
[1063] ( 4). تذکره مجمع الخواص، صفحه 233.
[1064] 1. تاریخ گیلان، ملا عبد الفتاح فومنی، به تصحیح و تحشیه دکتر منوچهر ستوده، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، تهران 1349، مقدمه، صفحه 21.
[1065] 2. همان کتاب، صفحه 204.
[1066] 3. همان کتاب، صفحه 266.
[1067] 1. در برخی از کتب نام پدر عبد القادر، ابو صالح زنگی دوست گیلانی و در برخی دیگر جنگی دوست گیلانی آمده است.
[1068] 2. نفحات الانس، عبد الرحمن جامی، به کوشش مهدی توحیدی‌پور، کتابفروشی محمودی، تهران 1336، صفحه 508- 507.
[1069] ( 3). کارنامه بزرگان ایران، نشریه اداره کل انتشارات و رادیو، تهران 1340، صفحه 193.
[1070] ( 4). پیر گیلان، علی اشرف صادقی، تهران 1361، صفحه 22- 21.
[1071] ( 5). همان کتاب، صفحه 70- 69.
[1072] ( 6). همان کتاب، صفحه 68.
[1073] ( 1). گوشه‌هائی از تاریخ گیلان، بهاء الدین املشی، به کوشش محمد هادی میزان، تهران 1352، صفحه 172.
[1074] ( 2). همان کتاب، صفحه 173.
[1075] 1. تکمله تاریخ طبری، محمد عبد الملک همدانی، به کوشش البرت یوسف کنعان، مطبعه کاتولیکیه، بیروت 1961 میلادی، صفحه 183.
[1076] 2. دایرة المعارف فارسی، زیر نظر غلامحسین مصاحب، شرکت سهامی کتابهای جیبی، تهران 1356، جلد 2، صفحه 1740.
[1077] ( 1). تاریخ گزیده، حمد الله مستوفی، به کوشش دکتر عبد الحسین نوائی، انتشارات امیرکبیر، تهران 1364، صفحه 669.
[1078] ( 2). نفحات الانس، عبد الرحمن جامی، به کوشش مهدی توحیدی‌پور، کتابفروشی محمودی، تهران 1336، صفحه 432.
[1079] ( 3). تاریخ حبیب السیر، خواندمیر، زیر نظر دکتر محمد دبیر سیاقی، کتابفروشی خیام، تهران 1352، جلد 2 صفحه 476.
[1080] ( 4 و 5). همان کتاب، همان صفحه.
[1081] ( 4 و 5). همان کتاب، همان صفحه.
[1082] ( 6). همان کتاب، همان صفحه.
[1083] ( 7). هفت‌اقلیم، امین احمد رازی، به کوشش جواد فاضل، مؤسسه مطبوعاتی علمی، تهران 1340، جلد 3، صفحه 135.
[1084] ( 1). هفت‌اقلیم، امین احمد رازی، به کوشش جواد فاضل، موسسه مطبوعاتی علمی، تهران 1340، جلد 3، صفحه 149.
[1085] ( 2). تذکره روز روشن، مولوی محمد مظفر حسن صبا، کتابخانه رازی، تهران 1343، صفحه 263.
[1086] 1. تذکره ریاض العارفین، رضا قلی خان هدایت، به کوشش مهر علی گرکانی، کتابفروشی محمودی، صفحه 381.
[1087] 2. تذکره روز روشن، مولوی محمد مظفر حسین صبا، به کوشش محمد حسین رکن‌زاده آدمیت کتابفروشی رازی، تهران 1343، صفحه 529.
[1088] ( 1 و 2). نسیم شمال، 7 شعبان 1327، شماره 51، چاپ رشت.
[1089] ( 1 و 2). نسیم شمال، 7 شعبان 1327، شماره 51، چاپ رشت.
[1090] ( 3). همان روزنامه، شماره 58، سال اول، 22 شوال 1327.
[1091] ( 4). نسیم شمال، شماره 50، 26 رجب 1327.
[1092] 1. شاه اسماعیل صفوی، به اهتمام دکتر عبد الحسین نوائی، انتشارات ارغوان، تهران 1368، صفحه 51 و 52.
[1093] 2. تحفه سامی، تألیف سام میرزا صفوی، صفحه 109
[1094] ( 3). عالم‌آرای صفوی، به کوشش ید الله شکری، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، تهران 1350، صفحه 281.
[1095] ( 4). همان کتاب، صفحه 425.
[1096] ( 5). طرائق الحقایق، محمد معصوم علیشاه، به کوشش محمد جعفر محجوب، کتابخانه سنائی، تهران 1339، جلد 3، صفحه 130.
[1097] ( 6). آتشکده آذر، آذر بیگدلی، به کوشش حسن سادات ناصری، انتشارات امیرکبیر، تهران 1338، جلد 2، صفحه 841.
[1098] 1. تاریخ ادبیات در ایران، دکتر ذبیح الله صفا، انتشارات فردوسی، تهران 1364، جلد 5، بخش 2، صفحه 1024؛ آتشکده آذر، آذر بیگدلی، به کوشش حسن سادات ناصری، انتشارات امیرکبیر، تهران 1338، صفحه 843.
[1099] 2. تذکره میخانه، ملا عبد النبی فخر الزمانی قزوینی، به اهتمام احمد گلچین معانی، چاپ چهارم، انتشارات اقبال، تهران 1363، صفحه 454- 453.
[1100] 3. تاریخ ادبیات در ایران، دکتر ذبیح الله صفا، جلد 5، بخش 2، صفحه 1025.
[1101] 4. همان کتاب، همان صفحه.
[1102] ( 5). تذکره میخانه، ملا عبد النبی فخر الزمانی، صفحه 454.
[1103] ( 6). همان کتاب، صفحه 456.
[1104] ( 7). همان کتاب، صفحه 459- 458.
[1105] ( 8). آتشکده آذر، آذر بیگدلی، صفحه 843.
[1106] ( 9). تاریخ ادبیات در ایران، دکتر ذبیح الله صفا، صفحه 1029.
[1107] 1. مجله فروغ، مقاله فیاض لاهیجانی، عباس کدیور، شماره 6، رشت 1306، صفحه 163.
[1108] ( 2). تذکره نصرآبادی، میرزا محمد طاهر نصرآبادی، به کوشش وحید دستگردی، کتابفروشی فروغی، تهران 1361، چاپ سوم، صفحه 156.
[1109] ( 3). آتشکده آذر، آذر بیگدلی، به کوشش حسن سادات ناصری، انتشارات امیرکبیر، تهران 1338، جلد 2، صفحه 849.
[1110] ( 4). تذکره نصرآبادی، همان صفحه.
[1111] ( 5). ریحانة الادب، محمد علی مدرس، کتابفروشی خیام، تهران 1347، چاپ دوم، جلد 4، صفحه 362.
[1112] 1. تاریخ گزیده، حمد الله مستوفی، به کوشش دکتر عبد الحسین نوائی، انتشارات امیرکبیر، تهران 1364، چاپ سوم، صفحه 414؛ دایرة المعارف فارسی، زیر نظر دکتر غلامحسین مصاحب، شرکت سهامی کتابهای جیبی، تهران 1356، جلد 2، صفحه 1983.
[1113] 2. تاریخ روضة الصفا، میرخواند، کتابفروشیهای مرکزی، خیام، تهران 1339، جلد 4، صفحه 79.
[1114] 3. تاریخ گزیده، حمد الله مستوفی، صفحه 415.
[1115] ( 4). تاریخ روضة الصفا، میرخواند. جلد 4، صفحه 81.
[1116] ( 5). همان کتاب، صفحه 83.
[1117] ( 6). همان کتاب، همان صفحه.
[1118] ( 7). تاریخ حبیب السیر، خواند میر، به کوشش دکتر محمد دبیر سیاقی، انتشارات خیام، تهران 1353، صفحه 441.
[1119] ( 8). هفت اقلیم، امین احمد رازی، به کوشش جواد فاضل، مؤسسه مطبوعاتی علمی، تهران 1340، جلد 2، صفحه 96؛ لغتنامه دهخدا، ذیل« ق»، صفحه 13.
[1120] 1. مجمع الخواص، صادقی کتابدار، ترجمه دکتر رسول خیامپور، تبریز 1327، صفحه 46.
[1121] ( 2). هفت اقلیم، امین احمد رازی، به کوشش جواد فاضل، انتشارات علمی، تهران 1340، جلد 3، صفحه 146.
[1122] ( 3). تاریخ ادبیات در ایران، دکتر ذبیح الله صفا، انتشارات فردوسی، تهران 1364، جلد 5، بخش 2، صفحه 824.
[1123] ( 4). احوال و آثار خوشنویسان، مهدی بیانی، انتشارات علمی، تهران 1363، جلد 3، صفحه 828.
[1124] ( 5). تاریخ ادبیات در ایران، دکتر ذبیح الله صفا، جلد 5، بخش 2، صفحه 827.
[1125] ( 1). تاریخ گیلان، عبد الفتاح فومنی، انجمن سالنامه و تألیفات دبیرستان شاهپور، رشت 1315، صفحه 198.
[1126] ( 2). همان کتاب، همان صفحه.
[1127] ( 3). همان کتاب، صفحه 199.
[1128] ( 4). مجمع الخواص، صادقی کتابدار، ترجمه دکتر عبد الرسول خیامپور، تبریز 1327، صفحه 57.
[1129] 1. چگونگی نهضت جنگل به رهبری میرزا کوچک خان به تفصیل در همین کتاب آمده است.
[1130] ( 1). تاریخ گیلان و دیلمستان، مرعشی، به اهتمام ه. ل رابینو، چاپ رشت صفحه 108، 110، 114.
[1131] 1. نگاه کنید به« گیلان از پنج هزار سال پیش تا امروز» در همین کتاب.
[1132] ( 1). تاریخ خانی، علی بن شمس الدین لاهیجی، به کوشش دکتر منوچهر ستوده، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، تهران 1352، صفحه 143- 145.
[1133] 1. تاریخ طبرستان و رویان و مازندران، سید ظهیر الدین مرعشی، به کوشش برنهارد دورن، نشر گستره، تهران 1363، صفحه 139.
[1134] 1. تاریخ گیلان و دیلمستان، سید ظهیر الدین مرعشی، به کوشش دکتر منوچهر ستوده، انتشارات اطلاعات، تهران 1364، صفحه 52 به بعد.
[1135] ( 2). فرمانروایان گیلان، ه. ل. رابینو، ترجمه م. پ. جکتاجی و دکتر رضا مدنی، نشر گیلکان، رشت 1364، صفحه 77.
[1136] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[1137] 1. تاریخ گیلان و دیلمستان، سید ظهیر الدین مرعشی، به کوشش دکتر منوچهر ستوده، انتشارات اطلاعات، تهران 1364، صفحه 126، 132.
[1138] 2. ولایات دار المرز ایران، گیلان، ه. ل. رابینو، ترجمه جعفر خمامی‌زاده، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، تهران 1350، صفحه 475، 476.
[1139] 1. هفت اقلیم، امین احمد رازی، به کوشش جواد فاضل، انتشارات علمی، تهران 1340، صفحه 97.
[1140] 2. تذکره روز روشن، مولوی محمد مظفر حسین، به کوشش محمد حسین رکن‌زاده آدمیت، کتابفروشی رازی، تهران 1343، صفحه 687، 688.
[1141] 1. تعلیقات چهارمقاله، نظامی عروضی سمرقندی، به کوشش دکتر محمد معین، چاپ سوم، انتشارات زوار، تهران 1333، صفحه 262 به بعد.
[1142] 2. سالنمای زردشتیان، انتشارات راستی، تهران 1366، مقدمه.
[1143] 3. ریاضیدانان و منجمان عرب و آثار آنان، سوتر،( متن آلمانی)، لایپزیک 1900 میلادی، صفحه 83، شماره 192.
[1144] 4. تتمه صوان الحکمه، علی بن زید بیهقی، به کوشش محمد شفیع، لاهور 1935 میلادی، صفحه 83.
[1145] 5. تاریخ ریاضیات مقدماتی، تروفکه،( متن آلمانی)، چاپ سوم، جلد اول، صفحه 82.
[1146] 6. نامها و نامدارهای گیلان، جهانگیر سرتیپ‌پور، نشر گیلکان، رشت 1370، صفحه 415- 414.
[1147] ( 7). تتمه صوان الحکمه، علی بن زید بیهقی، صفحه 109.
[1148] ( 8). زندگینامه علمی دانشوران، احمد سلیم سعیدان،( متن انگلیسی)، ذیل کوشیار.
[1149] ( 9). ترجمه فارسی مقاله اول زیج جامع، نسخه خطی، لیدن، شماره 1056، صفحه 4 پ.
[1150] ( 10). فرهنگ ادبیات فارسی، دکتر زهرا خانلری، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، تهران 1348، صفحه 428.
[1151] ( 11). پژوهشی در زیجهای دوره اسلامی، ا. س. کندی،( متن انگلیسی)، چاپ دوم، فیلادلفیا 1989 میلادی، صفحه 3.
[1152] ( 12). بوستان، مصلح الدین سعدی، به کوشش نور اللّه ایرانپرست، چاپ دوم، انتشارات دانش، تهران 1356، صفحه 221.
[1153] ( 13). چهارمقاله، نظامی عروضی سمرقندی، به کوشش محمد قزوینی و دکتر محمد معین، انتشارات ابن سینا، تهران 1343، مقاله سوم.
[1154] ( 14). ذخیره خوارزمشاهی، اسماعیل جرجانی، کتاب دهم، باب 11 از گفتار 5.
[1155] ( 15). تاریخ مازندران، ملا شیخعلی، به کوشش دکتر منوچهر ستوده، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، تهران 1352، صفحه 78.
[1156] ( 16). تاریخ طبرستان، ابن اسفندیار، به کوشش عباس اقبال، کلاله خاور، تهران 1320، بخش دوم، صفحه 4- 3.
[1157] ( 17). تاریخ طبرستان و رویان و مازندران، سید ظهیر الدین مرعشی، به کوشش محمد حسین تسبیحی، انتشارات شرق، تهران 1361، صفحه 77.
[1158] ( 18). مرزبان‌نامه، تحریر سعد الدین وراوینی، به کوشش محمد روشن، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، تهران 1355، جلد اول، صفحه 371.
[1159] ( 19). درة الاخبار و لمعة الانوار، ترجمه فارسی تتمه صوان الحکمه بیهقی، به قلم ناصر الدین منتجب الدین یزدی، ضمیمه مجله مهر سال 5، تهران آذر 1318، صفحه 52.
[1160] ( 20). مقالید علم الهیئه، ابو ریحان بیرونی، به کوشش دو بارنو، صفحه 109 و 151.
[1161] ( 21). ترجمه فارسی مقاله اول زیج جامع، لیدن، نسخه 1056، صفحه 1 پ و 2.
[1162] ( 1). تذکره روز روشن، مولوی محمد مظفر حسین صبا، به کوشش محمد حسین رکن‌زاده آدمیت، کتابخانه رازی، تهران 1343، صفحه 191.
[1163] ( 2). تذکره نصرآبادی، میرزا محمد طاهر نصرآبادی، به کوشش وحید دستگردی، چاپ سوم، کتابفروشی فروغی، تهران 1361، صفحه 346.
[1164] ( 1). ریحانه الادب، محمد علی مدرس چاپ دوم، کتابفروشی خیام، تهران 1347، جلد 4، صفحه 363.
[1165] ( 2). تذکره نصرآبادی، میرزا محمد طاهر نصرآبادی، به کوشش وحید دستگردی، کتابفروشی فروغی، تهران 1361، صفحه 157.
[1166] 1. نگاه کنید به مجله بررسیهای تاریخی، سال 10، شماره 4، صفحه 256. و نشریه انجمن آثار ملی شماره 2، صفحه 74.
[1167] ( 1). تاریخ طبرستان، ابن اسفندیار، به اهتمام عباس اقبال، کلاله خاور، تهران 1320، صفحه 278.
[1168] ( 2). کامل، عز الدین علی بن اثیر، ترجمه عباس خلیلی، به اهتمام دکتر حسن سادات ناصری، شرکت سهامی چاپ و انتشار کتب ایران، تهران، جلد 13، صفحه 168.
[1169] 1. نسب‌نامه خلفا و شهریاران، ادوارد زامباور، ترجمه دکتر محمد جواد مشکور، انتشارات خیام، تهران 1356، صفحه 328؛ ولایات دار المرز ایران، گیلان، ه. ل. رابینو، ترجمه جعفر خمامی‌زاده، بنیاد فرهنگ ایران، تهران 1350، صفحه 408.
[1170] 2. تاریخ گزیده، حمد الله مستوفی، به کوشش دکتر عبد الحسین نوائی، انتشارات امیرکبیر، تهران 1361، صفحه 409؛ آل بویه، علی اصغر فقیهی، انتشارات صبا، تهران 1357، صفحه 91.
[1171] 3. مروج الذهب، ابو الحسن علی بن حسین مسعودی، ترجمه ابو القاسم پاینده، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران 1347، جلد 2، صفحه 742.
[1172] 4. نسب‌نامه خلفا و شهریاران، صفحه 328.
[1173] ( 5). تاریخ طبرستان و رویان و مازندران، سید ظهیر الدین مرعشی، به اهتمام برنهارد دورن، چاپ دوم، نشر گستره، تهران 1363، صفحه 175- 171.
[1174] ( 6). تاریخ طبرستان، بهاء الدین محمد بن حسن بن اسفندیار، به کوشش عباس اقبال، کلاله خاور، تهران 1320، صفحه 298- 297.
[1175] ( 7). همان کتاب، صفحه 298.
[1176] ( 8). تاریخ طبرستان و رویان و مازندران، صفحه 171 به بعد.
[1177] ( 9). فقیهی به نقل از ابو علی مسکویه می‌نویسد: بین ماکان کاکی و مرداویج همواره مراتب دوستی و مودت بوده و دائما برای همدیگر هدیه می‌فرستادند و اختلاف آنان را پس از قتل اسفار بن شیرویه و دست اندازی مرداویج به متصرفات تحت حکومت ماکان کاکی می‌داند. نگاه کنید به: آل بویه، علی اصغر فقیهی، صفحه 92- 91.
[1178] ( 10). تاریخ دیالمه و غزنویان، عباس پرویز، مؤسسه مطبوعاتی علی اکبر علمی، تهران 1336، صفحه 54.
[1179] 1 و 2. احوال و آثار خوشنویسان ایران، دکتر مهدی بیانی، انتشارات علمی، تهران 1363، چاپ دوم، جلد 3، صفحه 600- 598.
[1180] 1 و 2. احوال و آثار خوشنویسان ایران، دکتر مهدی بیانی، انتشارات علمی، تهران 1363، چاپ دوم، جلد 3، صفحه 600- 598.
[1181] ( 1). مقاله آل بویه، دایرة المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، جلد اول، تهران 1369، صفحه 637.
[1182] 1. تذکره نصرآبادی، به کوشش وحید دستگردی، کتابفروشی فروغی، تهران 1361، صفحه 279.
[1183] 2. تذکره میخانه، ملا عبد النبی قزوینی، به تصحیح احمد گلچین معانی، انتشارات اقبال، تهران 1363، صفحه 294، حاشیه مصحح.
[1184] 3. تذکره نصرآبادی، صفحه 280.
[1185] 1. جنبش مرداویج گیلی، رضا رضازاده لنگرودی، گیلان‌نامه، به کوشش م. پ. جکتاجی، انتشارات طاعتی، رشت 1369، جلد دوم، صفحه 101.
[1186] 2. سرداران نامی ایران، دکتر ذبیح الله صفا، انتشارات اداره روابط عمومی ستاد بزرگ، تهران 1350، صفحه 1.
[1187] 3. تاریخ مردم ایران، دکتر عبد الحسین زرین‌کوب، انتشارات امیرکبیر، تهران 1367، جلد دوم، صفحه 388.
[1188] 4.
Iranisches Namenbuch, F. Justi, Marburg 5981, Page 491.
[1189] 5. سفرنامه ابو دلف در ایران، ابو دلف مسعر بن المهلهل، به کوشش ولادیمیر مینورسکی، ترجمه ابو الفضل طباطبائی، تهران 1342، صفحه 73 و تعلیقات صفحه 133؛ نام مرداویج در گیلان و مازندران متداول بوده است. ابن اسفندیار در« تاریخ طبرستان» و مرعشی در« تاریخ طبرستان ...» از مرداویج دیگری که او را تاج الملوک می‌خوانده‌اند یاد کرده‌اند. ابو الفضل بیهقی نیز از مردآویز دیگری یاد می‌کند. برای اطلاعات بیشتر نگاه کنید: تاریخ طبرستان، بهاء الدین محمد بن اسفندیار کاتب، به کوشش عباس اقبال، کلاله خاور، تهران 1320، صفحه 114- 113.
تاریخ طبرستان و رویان و مازندران، سید ظهیر الدین مرعشی، به کوشش محمد حسین تسبیحی، چاپ دوم، انتشارات شرق، تهران 1361، صفحه 16.
تاریخ بیهقی، ابو الفضل محمد بن حسین بیهقی، به کوشش دکتر علی اکبر فیاض، انتشارات ایرانمهر، تهران 1358، صفحه 390، 508.
ابو الحجاج مردآویز بن زیار گیلی، ناظرزاده کرمانی، مجله مهر، سال 4، شماره 8، دی 1315، صفحه 837.
[1190] 6. تاریخ مازندران، ملا شیخعلی گیلانی، به کوشش دکتر منوچهر ستوده، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، تهران 1352، صفحه 73.
[1191] ( 7). مجمل التواریخ و القصص، به کوشش ملک الشعراء بهار، کلاله خاور، تهران 1318، صفحه 388.
[1192] ( 8). الکامل فی التاریخ، عز الدین ابن اثیر، بیروت 1966 میلادی، جلد 8، صفحه 246.
[1193] ( 9). تاریخ مردم ایران، دکتر عبد الحسین زرین‌کوب، جلد 2، صفحه 388.
[1194] ( 10). تاریخ طبرستان و رویان و مازندران، سید ظهیر الدین مرعشی، به کوشش محمد حسین تسبیحی، چاپ دوم، مؤسسه مطبوعاتی شرق، تهران 1361، صفحه 70.
[1195] ( 11). مرداویج پسر زیار دیلمی، دکتر ذبیح الله صفا، در« دلیران جانباز» انتشارات امیرکبیر، تهران 1355، صفحه 276.
[1196] ( 12). جنبش مرداویج گیلی، رضا رضازاده لنگرودی، صفحه 106.
[1197] ( 13). الکامل فی التاریخ، ابن اثیر، جلد 8، صفحه 227.
[1198] ( 14). برای روایت دیگر نگاه کنید به: تاریخ طبرستان، بهاء الدین محمد بن حسن بن اسفندیار به کوشش عباس اقبال، کلاله خاور، تهران 1320، صفحه 295- 294.
[1199] ( 15). تجارب الامم، ابو علی مسکویه، به کوشش ه. ف. آمدروز، قاهره 1914 میلادی، جلد 5، صفحه 278.
[1200] ( 16). جنبش مرداویج گیلی، رضا رضازاده لنگرودی، صفحه 106.
[1201] ( 17). همان مقاله، صفحه 107.
[1202] ( 18). الکامل فی التاریخ، ابن اثیر، جلد 8، صفحه 227.
[1203] ( 19). همان کتاب، صفحه 227؛ سعید نفیسی کشتارهای بی‌رحمانه مرداویج را کینه‌کشی از تازیان می‌خواند و او را در دلاوری و بی‌باکی می‌ستاید. او می‌نویسد:« مرداویج در کشتار تازیان و حتی ایرانیانی که عامل تازی را پذیرفته بودند خودداری نداشت و ازو کسی که با بیگانه پیوند داشت انتقام می‌کشید.»
قابوسنامه، عنصر المعالی کیکاووس بن وشمگیر، به کوشش سعید نفیسی، کتابفروشی فروغی، تهران 1362، مقدمه، صفحه 7.
[1204] ( 20). مروج الذهب، ابو الحسن علی بن مسعودی، به کوشش یوسف اسعد داغر، قاهره، 1367 هجری قمری، جلد 4، صفحه 284.
[1205] ( 21). آل بویه و اوضاع زمان ایشان، علی اصغر فقیهی، انتشارات صبا، تهران 1357، صفحه 70.
[1206] ( 22). همان کتاب، صفحه 71.
[1207] ( 23). تاریخ مردم ایران، دکتر عبد الحسین زرین‌کوب، جلد 2، صفحه 390.
[1208] ( 24). مجمل التواریخ و القصص، به کوشش ملک الشعراء بهار، صفحه 389.
[1209] ( 25). کار خونریزی مردآویز در همدان بجایی رسیده است که مورخین مطالب غیر قابل پذیرشی نوشته‌اند.
صاحب بحیره می‌نویسد مردآویز 50 خروار انگشت از همدان به ری برد. و اینکه داماد را زر دهند از آن‌روز در همدان معمول شد که مرد در آن کم ماند و زن بسیار.
مجمل التواریخ و القصص، صفحه 389؛ ابو الحجاج مردآویز بن زیار گیلی، ناظرزاده کرمانی، مجله مهر، سال 4، شماره 8، دی 1315، صفحه 844، حاشیه 2.
[1210] ( 26). تاریخ مردم ایران، دکتر عبد الحسین زرین‌کوب، جلد 2، صفحه 391.
[1211] ( 27). آل بویه و اوضاع زمان ایشان، علی اصغر فقیهی، صفحه 71.
[1212] ( 28، 29). تاریخ مردم ایران، دکتر عبد الحسین زرین‌کوب، جلد 2، صفحه 391.
[1213] ( 28، 29). تاریخ مردم ایران، دکتر عبد الحسین زرین‌کوب، جلد 2، صفحه 391.
[1214] ( 30). همان کتاب، همان صفحه.
[1215] ( 31). الکامل فی التاریخ، عز الدین بن اثیر، جلد 8 صفحه 227.
[1216] ( 32). تاریخ مردم ایران، دکتر عبد الحسین زرین‌کوب، جلد 2، صفحه 392.
[1217] ( 33). الکامل فی التاریخ، عز الدین بن اثیر، همان صفحه.
[1218] ( 34). تاریخ مردم ایران، جلد 2، صفحه 393- 392.
[1219] ( 35). مروج الذهب، ابو الحسن علی بن حسین مسعودی، به کوشش یوسف اسعد داغر، جلد 4.
[1220] ( 36). اخبار الراضی و المتقی بالله، محمد بن یحیی صولی، به کوشش هیورث دن، قاهره 1935 میلادی، صفحه 62.
[1221] ( 37). تجارب الامم، ابو علی مسکویه، جلد 5، صفحه 315- 310.
[1222] ( 38). همان کتاب، جلد 5، صفحه 310- 309؛ در میان تواریخ محلی نویسنده« تاریخ طبرستان» گزارش کوتاهی درباره کشته شدن مرداویج به دست داده است. به روایت ابن اسفندیار او« روزی به گرمابه در شد، او را پاره‌پاره کردند».
تاریخ طبرستان، ابن اسفندیار کاتب، به کوشش عباس اقبال، تهران 1320، صفحه 295.
[1223] ( 39). اخبار الراضی و المتقی بالله، محمد بن یحیی صولی، صفحه 62.
[1224] ( 40). همان کتاب، همان صفحه.
[1225] ( 41). تجارب الامم، ابو علی مسکویه، جلد 5، صفحه 310.
[1226] ( 42). مروج الذهب، مسعودی، جلد 4، صفحه 288.
[1227] ( 43، 44). تجارب الامم، ابو علی مسکویه، جلد 5، صفحه 317- 316 و جنبش مرداویج گیلی، رضا رضازاده لنگرودی، صفحه 108- 107.
[1228] ( 43، 44). تجارب الامم، ابو علی مسکویه، جلد 5، صفحه 317- 316 و جنبش مرداویج گیلی، رضا رضازاده لنگرودی، صفحه 108- 107.
[1229] ( 1). نگاه کنید به الذریعه، جلد 1، چاپ بیروت، 1983 میلادی.
[1230] 1. احسن التواریخ، حسن بیک روملو، به کوشش دکتر عبد الحسین نوائی، انتشارات بابک، تهران 1357، صفحه 199.
[1231] 2. تذکره مجالس النفائس میر نظام الدین علیشیر نوایی، به کوشش علی اصغر حکمت، انتشارات منوچهری، تهران 1363، صفحه 304.
[1232] 1. دیوان مهیار دیلمی، دار الکتب المصریه، قاهره، 1926 میلادی، جلد 1، صفحه 6 بیت 18. مهیار در اشعار دیگری نیز که در سال 424 هجری قمری سروده به 60 سالگی خود اشاره کرده که بااین‌حال در سال ولادت او یعنی در 364 هجری قمری تردیدی نیست، نگاه کنید به همان دیوان، جلد 1، صفحه 225، بیت 17.
[1233] ( 2). المنتظم فی تاریخ الملوک و الامم، دائرة المعارف العثمانیه، حیدرآباد دکن، 1358- 1353 هجری، جلد 8، صفحه 94.
[1234] ( 3). النجوم الزاهره، ابن تغری بردی، دار الکتب المصریه، قاهره، 1353 هجری، جلد 5، صفحه 26.
[1235] ( 4). دیوان مهیار دیلمی، جلد 2، صفحه 262- 259.
[1236] ( 5). همان کتاب، جلد 3، قاهره 1930 میلادی، صفحه 26، 366 به بعد.
[1237] ( 6). کتاب مهیار دیلمی، عصام عبد علی، بغداد 1976 میلادی، صفحه 59.
[1238] ( 7). دیوان مهیار دیلمی، جلد 1، صفحه 260، جلد 2، صفحه 108، 109.
[1239] ( 8). همان کتاب، جلد 1، صفحه 14- 12.
[1240] ( 9). همان کتاب، جلد 1، صفحه 233.
[1241] ( 10). همان کتاب، جلد 1، صفحه 3، 5، 15 و بعد.
[1242] ( 11). همان کتاب، جلد 3، صفحه 52- 48.
[1243] ( 12). همان کتاب، جلد 1، صفحه 64، 409؛ جلد 2، صفحه 61 و به بعد؛ همچنین نگاه کنید به: البدایه و النهایه، اسماعیل بن کثیر، مکتبه المعارف، بیروت، 1985 میلادی، جلد 12، صفحه 41.
[1244] ( 13). دیوان مهیار دیلمی، جلد 3، صفحه 198؛ المنتظم فی تاریخ الملوک و الامم، جلد 8، صفحه 94.
[1245] ( 14). تاریخ بغداد، خطیب بغدادی، دار السعاده، قاهره 1349 هجری، جلد 13، صفحه 276.
[1246] ( 1). ملا عبد النبی قزوینی می‌نویسد که وی نادم را در سال 1020 هجری قمری در کشمیر دیده است و او در آن‌هنگام 30 ساله بوده است، براساس نوشته ملا عبد النبی می‌توان احتمال داد که نادم در سال 990 هجری قمری متولد شده باشد.
[1247] ( 2). تذکره میخانه، ملا عبد النبی فخر الزمانی قزوینی، به کوشش احمد گلچین معانی، چاپ چهارم، انتشارات اقبال، تهران 1363، صفحه 837.
[1248] ( 3). همان کتاب، صفحه 838، حاشیه مصحح به نقل از کتاب مآثر رحیمی.
[1249] ( 4). همان کتاب، همان صفحه، حاشیه مصحح.
[1250] ( 5). تذکره نصرآبادی، میرزا محمد طاهر، به کوشش وحید دستگردی، صفحه 240.
[1251] ( 6). تذکره روز روشن، مولوی محمد مظفر حسین صبا، به کوشش محمد حسین رکن‌زاده آدمیت، کتابخانه رازی، تهران 1343، صفحه 789.
[1252] 1. مجمع الفصحاء، رضا قلی خان هدایت، به کوشش مظاهر مصفا، انتشارات امیرکبیر، تهران 1340، جلد 6، صفحه 1080.
[1253] ( 2). مجله آینده، مقاله نصرت تالشی، هارون شفیعی عنبرانی، شماره 6 و 7، صفحه 443.
[1254] 1. تذکره نصرآبادی، میرزا محمد طاهر نصرآبادی، به کوشش وحید دستگردی، کتابفروشی فروغی، تهران 1361، صفحه 352.
[1255] 1. دیوان حزین لاهیجی، به ضمیمه تاریخ و سفرنامه حزین، به کوشش بیژن ترقی، کتابفروشی خیام، چاپ دوم، تهران 1362، صفحه 3- 2.
[1256] 2. مجله یادگار، مقاله شیخ صنعان و دلبر ترسا، حاشیه عباس اقبال، سال سوم، شماره 1، صفحه 70.
[1257] 3. دیوان حزین لاهیجی، همان صفحات.
[1258] 4. تذکره نصرآبادی، میرزا محمد طاهر نصرآبادی، به کوشش وحید دستگردی، کتابفروشی فروغی، چاپ سوم، تهران 1361، صفحه 364.
[1259] ( 1). مجمل التواریخ و القصص، به کوشش ملک الشعراء بهار، کلاله خاور، تهران 1318، صفحه 172.
[1260] ( 2). تاریخ طبری یا تاریخ الرسل و الملوک، محمد بن جریر طبری، ترجمه ابو القاسم پاینده، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، تهران 1352، جلد 2، صفحه 690.
[1261] ( 3، 4، 5، 6). همان کتاب، صفحات 692- 690.
[1262] ( 3، 4، 5، 6). همان کتاب، صفحات 692- 690.
[1263] ( 3، 4، 5، 6). همان کتاب، صفحات 692- 690.
[1264] ( 3، 4، 5، 6). همان کتاب، صفحات 692- 690.
[1265] ( 1). فرمانروایان گیلان، ه. ل. رابنیو، ترجمه م. پ. جکتاجی و دکتر رضا مدنی، نشر گیلکان، رشت 1364، صفحه 125، 126.
[1266] 1. هفت‌اقلیم، امین احمد رازی، به کوشش جواد فاضل، مؤسسه مطبوعاتی علمی، تهران 1340، جلد 3، صفحه 143.
[1267] 2. تذکره روز روشن، مولوی محمد مظفر حسین صبا، به کوشش محمد حسین رکن‌زاده آدمیت، کتابخانه رازی، تهران 1343، صفحه 942.
[1268] 3. آتشکده آذر، آذر بیگدلی، به کوشش حسن سادات ناصری، انتشارات امیرکبیر، تهران 1338، جلد 2، صفحه 863.
[1269] 1. هفت‌اقلیم، امین احمد رازی، به کوشش جواد فاضل، مؤسسه مطبوعاتی علمی، تهران 1340، جلد 3، صفحه 142.
[1270] 2. مجالس النفائس، امیر علیشیر نوایی، به کوشش علی اصغر حکمت، انتشارات منوچهری، تهران 1363، صفحه 390.
[1271] 3. آتشکده آذر، آذر بیگدلی، به کوشش حسن سادات ناصری، انتشارات امیرکبیر، تهران 1338، جلد 2، صفحه 864.
[1272] ( 1). نخبه سمیعی، به اهتمام حسینعلی محفوظ، 1332، صفحه 8 و 9.
[1273] ( 1). مجله دانشمند، شماره 9، سال 29، آذرماه 1370.
[1274] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[1275] ( 1). گیلان در قلمرو شعر و ادب، ابراهیم فخرائی، انتشارات جاویدان، تهران 1356، صفحه 114.
[1276] ( 1). تاریخ انقلاب مشروطیت ایران، دکتر مهدی ملکزاده، انتشارات ابن سینا، جلد 5، صفحه 135.
[1277] ( 2). فتح تهران، دکتر عبد الحسین نوائی، انتشارات بابک، تهران 1356، صفحه 200.
[1278] ( 1). شعر العجم یا تاریخ شعر و ادبیات ایران، شبلی نعمانی، ترجمه فخر داعی گیلانی، انتشارات دنیای کتاب، 1363، جلد 3، مقدمه سعید نفیسی.
[1279] ( 1). حرفهای همسایه، انتشارات دنیا، چاپ اول، صفحه 108 و 109.
[1280] ( 2). کیهان، شماره 8841، هفتم دی‌ماه 1351، صفحه 6.
[1281] ( 1). نامه‌ها، از مجموعه آثار نیما یوشیج، گردآوری سیروس طاهباز، 1368، صفحه 381.
[1282] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[1283] ( 1). سفرنامه شمال، چارلز فرانسیس مکنزی، ترجمه منصوره اتحادیه، نشر گستره، چاپ اول، 1359، صفحه 13 و 14.
[1284] ( 2). سفرنامه و جغرافیای گیلان و مازندران، بوهلر، بکوشش م. پ. جکتاجی، انتشارات گیل، 1357، صفحه 12.
[1285] ( 3). هر قوطی معادل 33 کیلوگرم برنج.
[1286] ( 4). در اینجا منظور زمین شالیزاری است که خرده‌مالک علاوه‌بر مالکیت دارای حق ریشه و حق احیاء بوده است.
[1287] ( 5). بررسی اصلاحات ارضی، م. سوداگر، چاپ رامین، 1358، صفحه 9.
[1288] ( 6). دیکتاتوری و توسعه سرمایه‌داری در ایران، فرد هلیدی، ترجمه فضل اللّه نیک‌آئین، انتشارات امیرکبیر، تهران 1358، صفحه 118- 114.
[1289] ( 7). اصلاحات ارضی و توسعه اقتصادی، پیتر دورنر، ترجمه احمد کریمی، انتشارات امیرکبیر، تهران 1356، صفحه 58.
[1290] ( 8). بند« ب» مربوط به فروش اراضی به تراضی طرفین است.
[1291] ( 9). بند« ج» مربوط به املاکی است که تقسیم ملک به نسبت بهره مالکانه در آنها اجرا نشده بود.
[1292] ( 10). مسئله ارضی و دهقانان تهیدست در ایران، دکتر خسرو خسروی، نشر بیدار، 1360، صفحه 136 و 137.
[1293] ( 11). مبلغ اجاره بها هر 5 سال یک بار قابل تجدیدنظر بود.
[1294] ( 12). نقل از: مجموعه کتاب آگاه، مسائل ارضی و دهقانی، تحت عنوان« دو یادداشت درباره کشاورزی تجاری در ایران» بابک قهرمان، تهران 1361، صفحه 135.
[1295] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[1296] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[1297] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[1298] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[1299] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[1300] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[1301] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[1302] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[1303] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[1304] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[1305] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[1306] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش.
[1307] اصلاح عربانی، ابراهیم، کتاب گیلان، 3جلد، گروه پژوهشگران ایران - تهران، چاپ: اول، 1374 ه.ش