گروه نرم افزاری آسمان

صفحه اصلی
کتابخانه
جلد دوم
ق‌




قابوس شاه بن وشمگير:- بناي گنبد قابوس 363.
قاپوچي‌باشي: 6.
قاجار/ قاجاري/ قاجاريه: ده، 133، 645، 998، 1047، 1101؛- از ميان رفتن 662؛- انقراض 695؛- ايل 41؛ ايلخاني 41، 160، 368، 528، 671 پ؛- ايلخاني سابق 737؛- ايلخانيگري 645؛- بزرگان 41؛- پادشاهان 552؛- پايمال سلطنت 994؛ ترقيات دوره- 582؛- حاضر در تخت مرمر 1041؛ حسين پاشا خان قراچه داغي و- 769 پ؛- حقوق سنوات ماضيه 998؛- خيال تحصن 991؛- دولت 56، 121، 947؛- رئيس ايل 538، 592؛- زيبارويان 38 پ، 39 پ؛- سلاطين 21، 355، 718، 807؛- سلطنت 56،
ص: 1307
646، 708 پ؛- و سلطنت ايران 957؛ سوار- 363؛ سومين اتابيك دولت- 815؛ شاه- بيست و چهار، 323 پ؛ ضعف دولت- 682 پ؛ عصر- پانزده پ، 325 پ، 417 پ؛ فاتحه سلطنت- 989؛ قرعه انتخاب در ميان- 1041؛- گذشتن از سان شاه 538؛ مجلس- در منزل مجد الدوله 1053؛ محل ايل- 133؛ معمول سلاطين- 338، 341.
قاچاق كرم: 530 پ- كرم بيك/ كرم خان مير پنجه.
قادريه:- اكابر 449 پ.
قازان: 848- قزان- غازان.
قاسم خان (پسر جيران فروغ السلطنه):- فوت 2؛- وليعهدي 1 پ، 2- محمد قاسم ميرزا.
قاسم خان والي امير تومان (پسر دوستعلي خان معير الممالك اول):- شرح حال 732 پ.
قاسموف: انجمن اسلامي- 349.
قاسمي پويا، اقبال: 373 پ.
قاضي القضات: 407.
قاطرخانه: 5، 121.
قالي ابريشم:- در ايران 432.
قالي‌بافي: 208؛- شيراز 326.
قانون (روزنامه):- ايجاد 337- روزنامه قانون.
قانون اساسي: 1079 پ، 1087 پ؛ اجراي- 1102- نظامنامه اساسيه- نظامنامه مجلس.
قانون عدليه: 985.
قانون محمدي: 998- دار الشوراي ملتي.
قانون ملتي: دائر شدن- 988.
قاهره: 615؛ ايجاد جريده ثريا در- 220؛ عهدنامه در- 326.
القائم باللّه: 419.
قايم مقام، ميرزا ابو الحسن خان:- پسر 565، 980- ابو الحسن خان قائم مقام.
قائم مقام، ميرزا ابو القاسم:- برادر 286- ابو القاسم قائم مقام.
قائم مقام، ميرزا بزرگ:- پسر 286- بزرگ قائم مقام. مرآت الوقايع مظفري ج‌2 1307 ق ..... ص : 1306
عبد الرحيم (وزير وظايف و اوقاف):
425، 526 پ؛- در خدمت شعاع السلطنه 270؛- خريد خانه با پول شاه 526 پ؛- وزارت وظايف و اوقاف 212، 240- عبد الرحيم خان قائم مقام.
قائم مقام، ميرزا علي:- برادرزاده 287؛- پسر 475- علي قائم مقام.
قائم مقام، ناصر السلطنه طباطبائي:- لقب قائم مقامي 641- ناصر السلطنه، ميرزا نصر اللّه خان طباطبائي.
قائم مقام الملك:- پدر 366 پ- رفيع، حاج آقا رضا.
قباي زري: 279.
قباي گلابتون دوز: 279.
قبرس: اختلال در- 406.
قبله عالم:- چهارده- مظفر الدين شاه.
قجر: 1045؛- از نسل يزيد 570؛- رياست ايل 556 پ؛- قاجار.
قجه بيك:- دزدي در خاك روس 640.
قحطي: 406، 714؛- آب 421؛- در ايران 450؛- در بلاد روس اروپا 400؛- در راه آذربايجان 505؛ شورش در- نان 364؛- در طهران 459، 534؛- غله در ايران 381؛- غله در ژاپون 943؛- در كردستان 402؛- نان در طهران 364، 368؛- در هندوستان 473.
قداسر ارمني: 478.
قدسيه (مدرسه):- افتتاح 377- مدرسه ملي قدسيه.
قرآن/ قرآن كريم/ قرآن مجيد: بيست و هشت، بيست و نه، 334، 877، 878، 890، 969، 978- 980، 1034؛- آيات 358؛ از سرگيري قرائت- 572؛ ترجمه- 354؛- تعليم 189؛- تفسير 49؛- خواندن بر نعش شاه شهيد 13؛
ص: 1308
سوره الانعام شانزده پ؛-- النساء 128 پ، 18 پ؛-- مائده 177؛ طبع- 132، 403؛ قسم به- 991؛ قسم خوردن مشير السلطنه به- 662؛ قسم شاه به- 398؛- محفوظ ماندن از آتش 443؛ معاني لغوي و اصطلاحي كلمات- 358؛ مهر كردن- 451 مهر كردن- براي ظل السلطان 364.
قراآن: معدن مس- 281.
قراتپه: حريق- 126.
قراجه داغ/ قراچه داغ: بارش تگرگ در- 248؛ برق زدن دو نفر در- 473؛ بي‌نظمي در سرحد- 663؛ حاكم- 788؛- حكومت 433؛ حكمران- 514؛ سرحد- 649، 663؛ سيل در- 248.
قراجه داغلو: خلفاي- 103.
قراچورلو: سواره- 155.
قراخ كسمه: مردم- 530 پ.
قراداغ: سواره- 402.
قرارداد تركمانچاي: 203 پ- تركمانچاي (عهدنامه).
قرارداد 1907: يازده.
قرارداد 1919: 346 پ.
قرارداد 1921: 363 پ.
قراسوران: دزدي- 804؛- سپرده عبد الحسين ميرزا فرمانفرما 38؛ سواره- 771 پ؛- كاشان 394؛- كردستان 91.
قراصندوق: قبرستان- 729.
قراگزلو، ابو القاسم خان/ ناصر الملك:- نيابت سلطنت 769 پ- ابو القاسم خان قراگزلو- ناصر الملك، ابو القاسم خان قراگزلو.
قراگزلو، زين العابدين خان (پسر محمد حسين خان حسام الملك): 427 پ تولد و وفات- 871 پ- زين العابدين خان حسام الملك قراگزلو،- حسام الملك- زين العابدين خان- امير افخم همداني.
قرانتين/ قرنطينه: 683، 712، 714؛- سرحدات ايران 683، 698، 785، 902، 909- قرنطينه.
قراندوف (مصلحت‌گذار دولت انگليس): كاغذ- 1104.
قران (پول): 215 پ، 220، 223 پ، 319، 329، 387 پ، 389، 405 پ، 414، 434، 474، 493، 509، 512، 538 پ، 539 پ، 543، 553 پ، 554 پ، 584 پ، 651، 660، 714 پ، 736، 750، 753، 787، 795، 840، 847، 861، 870، 876 پ، 881.
قران سفيد (پول): 215، 330، 384، 386، 387، 389، 417، 440.
قراول: سربازهاي- 976.
قراول‌خانه (1): 182، 270؛- افواج 984؛ تقسيم دو فوج در- 964؛ خراب كردن- 979؛- سربازان ايران 675؛ سربازهاي باغ پسته بيك- 977؛ فوج نظميه مستقر در- 300؛ گرفتاران طهراني در- 965.
قربان خان رقاص: 971.
قرت بيگلو: سواره- 38.
قرنطينه: 683 پ- قرانتين.
قرنقو: طغيان رودخانه- 923.
قروش/ غروش (پول): 779، 810- غروش.
قره‌باغ: 899.
قره ژرژويت:- انتخاب به پادشاهي صربستان 670.
قريب، عبد العظيم: 727 پ.
قريم/ كريمه: انجمن اسلامي- 349- كريمه (ج).
قزاق/ قزاق‌ها: 10، 57، 634، 663، 664، 675، 676، 797؛ اردوي- 113؛ ازدياد- 293؛ اسب‌هاي- 511؛- در اطراف مدرسه 978؛ اطمينان شاه به- 1032؛ اولاد- 735؛- ايران 372، 676؛- در بروجرد 404؛ حمله توپچيان به- 975؛- درآوردن گندم احتكار از انبارها 360؛- دستگيري سادات قمي
ص: 1309
352؛- دفيله از حضور شاه 597؛- در دوشان‌تپه 80؛- و دولت ايران 382؛ رياست- 565؛ رئيس- 267، 505، 1057؛ سان- 40؛ فوج- 44؛ قتل چند نفر- 979، 982؛- قتل قاطرچي 634؛- كلنل- 266؛- گردش در شهر 964، 978؛- گشت در روز عاشورا 382؛- ولرها 404؛ مشق- 45، 69، 265.
قزاقخانه: 713 پ، 975؛ اداره- 266، 735؛ بناي توپخانه در حوالي- 69؛ پيشكار- 638؛ تشريف‌فرمايي شاه به اردوي- 265؛ توپخانه- 69؛ حمله طلاب به- 977؛ حياط- 69؛ رؤساي- 1028؛ رياست- 372 پ، 655؛ رئيس اداره- 57؛ رئيس روسي- 543؛ فرمانده- 372 پ، 800 پ؛ محل- 266؛ مرخصي پلكنيك- 1040؛ نگهداري آقا شيخ محمد واعظ در- 977.
قزان/ قازان/ غازان: انجمن اسلامي- 349؛- تشكيلات 57 پ؛- كليسا 848- قازان- غازان.
قزل اوژن: 923.
قزوين: 436، 628 پ، 864؛ اتومبيل از طهران به- 1041؛ الواط- 436؛ امراض- 123؛ ايجاد مدرسه ملتي در- 417؛ ايجاد مدرسه ملي اميد در- 830، 921؛ ايلات- 428، 536؛- كرد قزوين 537؛ بناي اولين مهمانخانه در- 333 پ؛ بي‌اعتنائي علماي- به شاه 615؛ تگرگ در- 575؛ تلگراف سپهسالار و آصف الدوله به- 524؛ حاكم- 830؛ حكمران- 853؛- حكومت 67، 175، 235، 333 پ، 578، 584، 606، 643، 943؛-- آصف الدوله 543؛-- سالار افخم 703؛-- سعد السلطنه 14؛-- سيف الدوله 578؛ دزدي به چاپار دولتي در حوالي- 835؛ دزدي در راه- 818؛ راه- 351، 533، 769، 818؛ راه شوسه- 462؛ راه شوسه رشت و- 609؛ راه شوسه گيلان به- 365؛ رعاياي- 584؛ رفتن شاه به- 712؛ روانه شدن قشون به- 436؛ رياست ايل و سواره- 727؛ سربازهاي قراولخانه اهل- 977؛ سيل در- 575؛ شيخ الاسلام- 983؛ علماي- 615؛ فوج- 1004، 1016؛ كتابچه‌هاي مالياتي- 584؛ كشته شدن تبعه روسيه در راه- 462؛- در گرو قرض از روس 615؛ مردم- 101؛ واقعه- 85، 92؛ ورود شاه به- 626؛ وليعهد در- 1078؛ ياورهاي فوج- 1004.
قزويني، علامه محمد: 647 پ.
قسطنطنيه: 841.
قشقايي: اشرار ايلات- 476؛ ايلات- 415؛ ايل بيگي‌گري- 790؛- و دولت 665؛ رؤساي- 665، 881؛ قالي‌بافي در- 326.
قشم: 102؛ اهالي- 515؛ حريق- 228، 289؛ زلزله در- 632؛ مرگ اهالي- 515.
قشون: 655؛- رياست 58؛ عمله- 774؛ مسئوول محاسبات- 945 پ؛ وزارت- 774.
قصاب‌باشي:- لقب ذبح الملك 891- ذبح الملك.
قصر ابيض: دعوت سفير فوق العاده عثماني به نهار در- 174- ابيض.
قصر دوشان‌تپه: 47؛ شاه در- 756، 757- دوشان تپه.
قصر سلطنت‌آباد: تمثال همايوني به امين السلطان در- 40- عمارت سلطنت‌آباد.
قصر صاحبقرانيه: 999؛ آتشبازي و چراغان در جلو- 97- صاحبقرانيه.
قصر قاجار/ قصر قجر: 20، 111، 435، 812؛ اردوي بريگاد قزاق در حوالي- 40؛ اردوي قزاق در صحراي- 113؛ حوالي- 267؛ محل ييلاقي قزاق در صحراي- 266.
قصر ملك: عمارت ييلاقي- 799.
قصر نياوران: انعقاد سلام در- 1025؛ مظفر الدين
ص: 1310
شاه در- 20.
قصر ياقوت/ قصر ياقوت سرخه حصار: 44، 116، 177، 296؛ تعمير و آبادي- 183.
قطب شمال: رفتن علاء فلكيين به- 603؛ رفتن هيئت جديد از مسافرين به- 206؛ مسافرين دانشمند در- 206.
قطب‌نما: 193.
قفقاز/ قفقازيه: 160، 845؛ اتحاد مسلمانان سني و شيعي- 945؛ بلاد- 396؛ تعزيه‌داري مسلمانان در- 945، 946؛ جنگ ارامنه و شيعه- 746، 747؛ راه‌آهن- 225؛ راه تجارت- 361؛ رعاياي ايران در- 675، 1024؛ ساكنين شمال- 969؛ سني‌هاي- 783، 945؛ شيخ الاسلام- 268؛ غدغن ترانزيت از راه- 361؛ قونسولخانه ايران در- 968؛ مسلمانان- 887، 895، 945، 946، 1025، 1052؛ والي و سپهسالار قشون- 359؛ ولاد- 259؛ ييلاق‌هاي- 418.
قلعه بنيت:- فتح 98- بنيت
(قلعه): 98.
قلعه تبرك اصفهان/ قلعه تبره: آبادي- 483- تبرك- تبره.
قلعه چقارضا: خرابي- 40- چقارضا (قلعه).
قلعه رباط كرموكيفان: باران در- 96؛ حدوث برق در- 96- رباط كرموكيفان- كرموكيفان.
قلعه عبد اللّه:- انهدام در سيل شاهرود 508- عبد اللّه (قلعه).
قلعه فيروزه: 363- فيروزه (قلعه).
قلعه نوكوده:- فتح 98- نوكرده (قلعه).
قلمدان:- صدارت 56.
قلمدان مرصع: 255؛ امتياز- 278؛- خلعت به امين الدوله 188؛-- به پسر ميرزا هدايت اللّه وزير دفتر 367؛-- به صدر اعظم 131؛-- به قوام الدوله 508؛-- به مدير الدوله 578؛- مرحمت به حكيم الملك.
قلمدان با دوات مرصع:- مرحمت به وزير همايون 270؛-- به وكيل الملك 111.
قلهك: تجار در سفارت انگليس در- 992.
قم: 673، 1010؛ آمدن امين السلطان از- 213؛ 0 مدن علما از- 1003؛ آمدن وزير افخم به- 680؛ احضار امين السلطان از- 247؛ امين السلطان در- 239؛ بردن اتابيك شاه را به- 601؛ بلواي عام در- 874؛ پناهندگي وقار الملك به- 462؛ تحصن مردم كاشان در- 659؛ تسطيح راه اصفهان به- 449؛ تعزيه‌خوان‌هاي- 874؛ تلگراف شاه به علما در- 1002؛ تلگراف علما به شاه از- 1000؛ تلگراف به علماي طهران از- 1027؛ حاكم- 116، 503، 633؛ حبس نظر سعد الدوله در- 1052؛ حركت امين السلطان به- 57؛ حركت علما از- 1004؛ حكمران- 97، 176، 934؛ حكومت- 56، 57، 84، 246، 319، 496، 543، 653، 657؛-- آصف الدوله 543؛-- مشاور السلطان 496، 653؛-- معظم الدوله 14، 777؛ خاكسپاري امين الملك در- 371؛ خرابي سد رود- 176؛ دزدي در راه- 434؛ دفن معظم الدوله در- 777؛ دهات ييلاقي- 524؛ راه شوسه- به عراق 789؛ رفتن اتابيك به- 667؛ رفتن شاه به- 680؛ رفتن شعاع السلطنه به- 923؛ رفتن صدر اعظم به- 56؛ رفتن عضد الملك به- 1003؛ رفتن علما به- 993؛ زيارت اتابيك از حضرت معصومه- 600؛ سفر مشير الدوله به- 1020؛ سيل- 176؛ شكار مسيله در حوالي- 680؛ شورش در- 983؛ شوسه كردن- تا اصفهان 735؛ صدر اعظم معزول در- 473؛ صورت تلگراف علما از- 1005؛ عارض شدن مردم عراق در- 635؛ عزل اعتضاد الدوله از حكومت- 496؛ عزل مشاور السلطان از
ص: 1311
-- 653؛ عزل و نصب حاكم- 116؛ عزيمت مشير الدوله به- 989؛ عزيمت وزير بيوتات به- 987؛ علما در- 993، 1018؛ علماي- 874، 884؛ علي عسكر گاريچي در- 874؛ غصب املاك مردم در- 506؛ فرستادن امين السلطان به- 321؛ فرستادن ناصر خاقان به- 734؛ فرمانفرما در- 924؛ قبرستان- 97؛ مأموريت وزير دربار به- 990؛ متظلم شدن رعاياي ملاير و تويسركان در- 561؛ متولي‌باشي- 506؛ محالات- 820؛ مراجعت امين السلطان از- 255؛ مراجعت صدر اعظم از- 418؛ مراجعت علما از- 1014؛ مردم- 653؛ مسافربري بين تهران و- 821 پ؛ وبا در- 712؛ ورود اقبال الدوله به- 680؛ ورود علما به- 986؛ وفات حسام السلطنه در- 244؛ ولوله در- 991.
قمر السلطنه/ ملكه خانم (دختر مظفر الدين شاه):- ازدواج 117 پ، 427 پ، 871 پ- ملكه خانم (دختر مظفر الدين شاه).
قمور: جزاير- 646.
قمه جواهر: 590.
قمه مرصع: 214، 222، 563؛ امتياز- 278؛ امين بقايا مفتخر به- 355؛- خلعت به امير بهادر جنگ 119؛-- به مجير السلطنه 517؛- مرحمت به امين السلطان 214، 272؛-- به بهادر الدوله 300؛-- به شعاع السلطنه 181؛-- به وزير جنگ 241.
قنات امين الدوله: 402.
قنات حاجي عليرضا: 571.
قنات دوشان‌تپه شاه: 584.
قنات شاه طهران: 821.
قنات ميرزا: 631.
قنات نجف‌آباد طهران: 371.
قنديللي: آتش در- 911- محله قنديللي.
قنوات دولتي: 6.
قنوات شاهي:- رياست 552.
قوارون: 193؛ مداخل ساليانه- 194.
قوام، احمد: 586 پ، 827 پ، 1013 پ؛- اخراج روس‌ها از ايران 771 پ؛- نخست‌وزيري 771 پ- قوام السلطنه، ميرزا احمد خان- دبير حضور (پسر معتمد السلطنه)- احمد خان قوام السلطنه- احمد خان دبير حضور.
قوام الدوله، شكر اللّه خان:- لقب 753 پ- شكر اللّه خان صدري- معتمد خان.
قوام الدوله آشتياني، عباس خان/ قوام الدوله
تفرشي، عباس خان (وزير امور خارجه):- پسر 740 پ؛- لقب 34؛- وفات 33- عباس قوام الدوله آشتياني- عباس خان قوام الدوله تفرشي.
قوام الدوله آشتياني، محمد تقي:- پسر 702 پ- محمد تقي قوام الدوله آشتياني.
قوام الدوله، محمد علي خان تفرشي/ آشتياني (وزير گمرك، وزير لشكر): 437 پ؛- و اتابيك 587؛- ادعاي طلب از گمرك 508؛- استعفا از گمرك 227؛ الواط در خانه- 405؛- بازگشت به طهران 628؛- باعث اعلانات ضد اتابك 587؛- از بدخواهان اتابيك 587؛ بردن- به شهر 588؛- بست‌نشيني در خانه صدر اعظم 503؛- پرداخت پول به مأمور شاه 479؛- تحريك شيخ ابراهيم 548؛- حبس گندم 588؛ حساب‌كشي از- 391؛ خانه- 405، 407؛- خواهان كنترات نان 1026؛- دستگيري 588؛ رجوع كار دولت به- 300؛- رفتن به عراق 663؛- رئيس گمرك 215، 341؛ زن- 588؛- عريضه به شاه 561؛- عزل از وزارت گمركات ايران 342؛- عزل از وزارت لشكر 577؛ گرفتن جنس از- 532؛- لقب 740؛ مفسد شمردن- 514؛- و
ص: 1312
مقتدر الملك 437؛- ممنوع داشتن آب نجف‌آباد از مردم 404؛- و معاون لشكر 945؛- نپرداختن مخارج طويله 478؛- نفي بلد 588؛- وزارت خارجه 324؛- وزارت گمركات 299؛- وزارت لشكر 423، 425، 740، 945؛- همدستي با موقر السلطنه 587- محمد علي خان تفرشي- محمد علي خان قوام الدوله آشتياني.
قوام السلطنه، ميرزا احمد خان قوام (خواهرزاده امين الدوله): 475 پ، 576 پ، 735 پ، 827 پ، 1013 پ، 1061 پ، پدر- 88 پ، 588 پ، 702 پ؛- لقب قوام السلطنه 342 پ؛- وزارت و صدارت 770 پ- احمد خان قوام- دبير حضور- وزير حضور.
قوام السلطنه، نريمان خان (وزير مختار ايران در وينه):- وارد كردن كارخانه فشنگ‌سازي 608- نريمان خان قوام السلطنه.
قوام الملك، ميرزا علي اكبر خان: 582 پ؛ پسر- 961 پ- علي اكبر خان قوام الملك.
قوام الملك، ميرزا محمد رضا خان/ قوام/ قوام الملك شيرازي: 582 پ، 961 پ؛- اغتشاش در فارس 391، 577؛- بست‌نشيني در شاه چراغ 569، 570؛ پسر- 382، 605؛- تحصن در منزل اتابيك 980؛- تعقيب شيخ حاكم لنگه 376؛- تلگراف به طهران 569؛ جدّ خاندان- 571 پ؛- حركات در فارس 980؛- درخواست قالي‌باف از كرمان 326؛- دستگيري 961؛- رئيس ايلات خمسه فارس 382؛- ساكت كردن شيراز 569؛- در سراپرده اتابيك 582؛- سوخت ماليات ديوان 391؛- و شعاع السلطنه 568، 605؛ شكايت طايفه سنجابي از- 117؛- و شيرازي‌ها 568؛- در طهران 889؛- قتل 326 پ؛- قدرت در فارس 568؛ كاغذ علاء الدوله به- 829؛- لقب 326 پ؛- نفوذ كلمه در فارس 961- محمد رضا خان قوام الملك.
قوام الملك، ميرزا محمد علي خان: 582 پ؛ پسر- 961 پ- محمد علي خان قوام الملك.
قوام دفتر، ميرزا حسين خان (مستوفي بناخانه، منشي صدر اعظم):- تبعيد به اردبيل 134؛ تغيّر صدر اعظم به- 442؛ چوب زدن- 133؛- مقروض به محمد خان ناظر 378؛- نوشتن معايب دولت ايران 202؛- هواخواه امين السلطان 133- حسين خان قوام دفتر.
قوچان: 96، 322 پ؛- از بلاد قديمه كردنشين خراسان 322؛ تگرگ در سرحدات- 611؛ حاكم- 635، 656 پ، 779، 944؛- حكومت 363، 661؛- زلزله 71، 303، 473؛ سرحد- 363، 611؛- سيل 965؛ سيم تلگراف از- به عشق‌آباد 856؛ فرار مردم- به آخال 855؛ كوه آتش‌فشان در- 473؛ ماليات- 635؛ نام- 322.
قوچاني: 854.
قودجان: 719 پ؛- وبا 719.
قورخانه: 38، 112، 232؛ اجزاي- 369؛ بازديد شاه از- 65؛ تكميل صنايع- 65؛- در چين 592؛ سرتيپ- 369، 1006؛ سنگ مخصوص اوزان در- 462؛ فوج- 44؛ مستوفي- 361؛ نوكري- 369؛ وزارت- 774؛ وزير- 194.
قورخانه‌چي/ قورخانه‌چيان: 80؛ خيال تحصن- 991؛- دفيله از حضور شاه 597.
قوردون پاشا (حاكم سودان): 236.
قوشچي:- سيل 729.
قوشچي‌باشي: 6.
قولنج (مرض): 70، 94، 497، 780.
قومانيانس ارمني: 842.
قهرمان ميرزا صارم الدوله: 826؛- رياست فوج گروس و كردستان و كمره 898- صارم الدوله
ص: 1313
سردار اعظم، قهرمان ميرزا.
قهرود (ج): معدن آهن- 281.
قهوه‌چي‌باشي/ اعتماد همايون: 425- اعتماد السلطان، ابو القاسم قهوه‌چي‌باشي- ابو القاسم خان اعتماد السلطان قهوه‌چي‌باشي.
قهوه‌چي‌باشي، ابو القاسم خان:- ملقب به اعتماد السلطان 46- وفات 859، 868- ابو القاسم خان اعتماد السلطان (قهوه‌چي باشي)- اعتماد السلطان، ابو القاسم قهوه‌چي‌باشي- اعتماد همايون: ابو القاسم خان قهوه‌چي‌باشي.
قهوه‌چي‌باشي، ميرزا لطفعلي: 859- لطفعلي قهوه‌چي‌باشي.
قهوه‌خانه: 6.
قيامت معاصرين (مقاله): 647 پ.
قيصريه: 1039.
قيطريه: آمدن اتابيك از- 670؛ باغ- 264، 332 پ؛ بست‌نشيني معاون الدوله و مهدي خان وزير همايون در- 399؛ منزل ييلاقي امين السلطان در- 41، 399، 433.
قي و اسهال (مرض): 965؛- در اصفهان 817.

ك‌

كابل: حريق در قصر دولتي- 661.
كاپ/ كاپ‌تون: جنگ انگليس در مستعمره- 574؛ جنگيدن اهالي- 567؛ حمله بوئرها به- 562؛ شورش در- 482، 585؛- طاعون 618؛ مستعمره- 574؛ معادن الماس- 618.
كاتوليك/ كاتوليكي عيسوي (مذهب): 52، 674؛ پاپ و پيشواي ملت- 656، 674.
كاتيه، موسيو:- اختراع جعبه عكاسي 200.
كادوما: 810.
كاراكاس: رفتن وزير مختار فرانسه از- 916.
كارتاژ 617.
كارخانجات صنعتي ايران: دائر شدن- 106.
كارخانه بلورسازي:- ايجاد در دار الخلافه 79؛- در داخله طهران 154.
كارخانه ريسمان‌بافي: 368؛- افتتاح 295؛- صنيع الدوله 190، 737 پ؛- در طهران 106.
كارخانه شعربافي:- در كاشان 146.
كارخانه فشنگ‌سازي: بازديد شاه از- 608.
كارخانه قالي‌بافي:- در اصفهان 449؛- در مدرسه افتتاحيه 338؛ تشريف‌فرمايي به- 135؛- در طهران 75.
كاروانسراي امير:- در تصاحب ملك التجار 794؛- متعلق به محسن خان امين الدوله 794.
كاروانسراي حاجب الدوله: 797.
كاروانسراي حاجي محمد رضا: حريق در- 847.
كاروانسراي حاجي محمد صادق: حريق در- 847.
كاروانسراي سنگي زرند: 803.
كارون: 685؛- اتصال به منبع زاينده‌رود 660 پ- كوهرنگ- كورنگ- كرن.
كاريزك/ كهريزك: ايجاد كارخانه قندسازي در- 75، 135، 293؛ پيشباز علما در- 1006؛ چغندر- 76؛ ورود علما از قم و ... 1004- كهريزك.
كازان/ غازن: خوردن گوشت جانوران در- 400- غازان- قزان.
كازرون:- زلزله 306؛ سيل در نزديك- 730؛ شرارت داروغه سابق- 923.
كاساكوفسكي، كلنل آتاماژور (فرماند بريگاد قزاق):
543 پ، 655 پ؛- ترتيب اردوي قزاق 113؛- خاطرات 800 پ؛- رياست قزاقخانه 267؛- رئيس بريگاد قزاق 265؛- سان قزاق در خاكپاي مبارك 40؛- فرمانده قزاق‌خانه 372 پ.
كاسترو، مسيو (رئيس ونه‌زوئلا): 636.
كاشان: 282، 553، 749، 769 پ؛ اوقات- بيست؛
ص: 1314
اهل- 331، بدعت حكام در- 651؛ بردن وزير همايون و ناصر خاقان و خبير الملك به- 586؛ بي‌حسابي به اهل- 331؛ ترقي نرخ در- 291؛ حاكم- 331، 405، 425، 659، 677؛ حساب- 339؛- حكومت 14، 62، 84، 153، 203، 331، 339، 339 پ، 345، 394، 417 پ، 425، 652، 680، 703، 712، 759، 777، 940؛- حكومت اعتضاد الدوله 14؛- حكومت ركن السلطنه 712؛- حكومت صدق الملك كرماني 703؛- حكومت معظم الدوله 777؛- حكومت مغرور ميرزا 417 پ؛ خيال ايجاد مدرسه ملي در- 898؛ دهات- 394؛ رفتن اقبال الدوله كاشاني به- 663؛ شعاع السلطنه در- 570؛ شورش در- 983؛ عارض شدن مردم- به طهران 417؛ عزل ركن السلطان از حكومت- 680؛ عزل ناظر كل- 231؛ فتنه نايب حسين كاشاني در- 394 پ؛ فرستادن مأمور به- 507؛ فرستادن ناصر خاقان به- 734؛ قراي- 97؛ كارخانه شعربافي در- 146؛ مجتهد- 820؛ محمد حسين نطنزي ساكن- 557؛ معمرين و عمال- 508؛ منع نيم عشر خبازي در- 170؛ ميراب- 361؛ ناظر كل- 231؛ نايابي غله در- 660؛ نايب الحكومه- 67، 570؛ وبا در- 712.
كاشاني، ابو القاسم (آيت اللّه): پدر- 401 پ- مصطفي مجتهد كاشاني.
كاشاني، مصطفي (سيد):- در عراق 401 پ.
كاشغر: 204 پ؛ عتيقه در- 204.
كاشف السلطنه، حاجي محمد:- جنرال قونسولگري بمبئي 121- محمد كاشف السلطنه.
كاظم (ناظر كل آستانه مقدسه):- وفات 738.
كاظم امام جمعه، ميرزا سيد (پسر حاجي مير يوسف مجتهد تبريزي/ داماد مظفر الدين شاه):- بست‌نشيني در حضرت عبد العظيم 776؛- توليت مشهد مقدس 776؛- نماز جماعت در مدرسه سپهسالار 775- مير كاظم امام جمعه.
كاظم خان (ناظم مدرسه علميه ابتدائيه):- قرائت نطق انجمن معارف 260.
كاظم خان البرز: 784 پ- كاظم خان ممتحن السلطنه- ممتحن السلطنه (كارپرداز بغداد).
كاظم خان سرتيپ (پيشخدمت، پسر محمد ابراهيم سرايدارباشي):- ملقب به معين خاقان 169- معين خاقان، كاظم خان سرتيپ.
كاظم خان مكرم السلطان: 426- مكرم السلطان، كاظم خان.
كاظم خان ممتحن السلطنه (كارپرداز هشدر خان):- عزل 544- محاكمات وزارت خارجه 576- ممتحن السلطنه، كاظم خان- كاظم خان البرز.
كاظم خان نظام الملك (پسر ميرزا آقا خان نوري):- ازدواج با عزة الدوله 786 پ- نظام الملك، كاظم خان.
كاظم رشتي (طبيب):- طبابت در طهران 761- فيلسوف الاطبا، كاظم.
كاظم طباطبائي ناظم التجار:- لقب 396- ناظم التجار، ميرزا كاظم طباطبائي.
كاظمين: 796؛ تلگراف از بغداد به- 450.
كاغذخواني حضور: 540.
كافي الدوله گروسي (پيشكار و وزير سالار الدوله):- وزير بروجرد و لرستان 939.
كاكاوند:- دزدي و شرارت در بروجرد و لرستان 795.
كالابريا:- زلزله 843.
كالسكه خانه/ كالسكه خانه مباركه: 6، 168؛- رئيس 762؛- نايب 316.
كامران ميرزا نايب السلطنه (پسر ناصر الدين شاه، وزير جنگ): 565؛- و آقا بالا خان سردار افخم
ص: 1315
691 پ؛- استعفا از مشاغل 13؛- مأمور رسيدگي به قتل تبعه روسيه 462؛- وزارت قشون 914- نايب السلطنه، كامران ميرزا.
كامرانيه/ كامرانيه طهران: خيابان- 351؛ شاه در- 1000.
كامرون:- نزاع با دولت آلمان 717.
كانادا: حريق در جنگل‌هاي- 672.
كانال سوئز (ج): راه تجاري- 361.
كانژيس: 320.
كانك شنگ: 846.
كانويه، پرنس (رئيس مجلس شوراي ژاپون):- اتحاد با چين 498.
كايفنك و فوهانان:- پايتخت چين 587.
كبود گبند:- خرابي در سيل 814.
كپك/ كاپك (پول): 374، 374 پ- كوپك.
كتاب اقدس (كتاب): 52.
كتاب ايقان (كتاب): 52.
كتاب بيان (كتاب): 52.
كتاب تاريخ عمومي (كتاب): 515.
كتابچه نظميه (كتاب): 320.
كتابچي خان، موسيو:- مأمور فروش امتعه ايران 473.
كتاب حقوق بين‌الملل (كتاب): 515.
كتابخانه اسلامبول: كتاب خطي در- 363.
كتابخانه اماميه:- در اصفهان 849- اماميه (كتابخانه).
كتابخانه تبريز: لسان الدوله كتابدار- 32.
كتابخانه دولتي: 437.
كتابخانه دولتي عثماني: 363.
كتابخانه سلطنتي: 6، 21.
كتابخانه عمومي:- ايجاد در طهران 502.
كتابخانه معارف:- تأسيس 976 پ.
كتابخانه ملتي:- ايجاد 295، 305.
كتابخانه ملي: 216، 266 پ،- ايجاد 938.
كتابسرا: 647 پ، 777 پ.
كتانغا: معدن طلا و نقره در- 783.
كنول استراباد:- حاكم 522.
كراچي: تلفات در- 480؛ كمپاني مخصوص مقاطعه تعمير بلد در- 358.
كربلا/ كربلاي معلي: 197، 532 پ، 797، 801، 804؛ احضار فرمانفرما از- 636؛ اغتشاش در- 847؛ بردن نعش معز الدوله به- 434؛ تبعيد ملا عباسعلي صوفي به- 647؛- تصرف رشيد پاشا 1103؛ تحصيل علي اكبر تفرشي مجتهد در- 744؛ جنگ در- 644؛ راه‌آهن بين- و بغداد 208؛ رفتن امين الدوله به- 386؛ رفتن فرمانفرما به- 367؛ زوار در- 415؛ زين العابدين امام جمعه در- 685؛ سفر فرمانفرما به- 226؛ سفر ناصر الدين شاه به- 335؛ سوقات- براي صدر اعظم 444؛ سيد ابو القاسم در- 580؛ صحراي- 605؛ علماي- 532؛ فرمانفرما در- 635؛ كارپردازي- 71؛ نامه علماي- به اتابيك 638؛ واقعه- 1102، 1103؛ وفات صديق الدوله نوري در- 778.
كربلائي عباس (برادر شيخ كبير مجتهد محمد حسن بارفروشي): 629 پ؛- احضار و تنبيه توسط ظهير الدوله 652 پ؛- حبس 629؛- و ظهير الدوله 629، 652 پ.
كربلايي محمد يزدي: 320.
كرپاتكين (سپهسالار روس و رئيس قشون روس):- استعفا از رياست قشون 754.
كرت:- اشرار 844- كريت.
كرج: امتياز بناي كارخانه در- 351؛ كوچ شاه به- 607.
كرج ابو دلف: 687 پ- كره.
كرد زعفرانلو: حكام و ايلخانان- 661 پ- زعفرانلو.
كردستان: 501، 571؛ اضافه عسس در- 176؛ بي‌اعتدالي سالار الدوله در- 887؛ پايتخت
ص: 1316
- 416؛ اهل- 101؛ توابع- 869؛ حاكم- 549، 814، 919، 1071؛ حكمران- 74؛ حكومات- 388؛- حكومت 14، 42، 315، 353، 465، 477، 501، 549، 702، 762، 901؛-- احتشام السلطنه 465؛-- امير نظام گروسي 14، 42، 477؛-- جلال الدوله 901؛-- ناصر الملك 703، 762؛ ديوانخانه عدليه- 461، 501؛- رجال 461؛ رودخانه- 161؛ رئيس اطباي نظام- 117؛ رودخانه- 161؛ زبان كردي در- 101؛- شورش 403؛- شهبندري 461؛- طاعون 509؛ علماي- 440؛ فوج- 501، 898؛ فوج اول سواره شرف- 898؛ فوج ظفر- 501؛- قحطي 402؛- قراسوران 91؛- قمارخانه 814؛- كارگزار 501؛- كمبود آب 586؛ ماليات قمارخانه- 814؛ مذهب سنّي در- 52؛ والي- 395، 733 پ؛ ورود بكربيك افندي به- 461؛ وفات ملا باقر شيخ ابراهيم در- 921.
كرد قزوين: ايلات- 537.
كردنشين: بلاد قديمه- 322.
كردوفان: 345؛ مضافات- 403.
كردها/ كردي: 907،- زبان 101.
كرديپلوماتيك: 30- كور ديپلماتيك.
كرزن، لرد (نايب السلطنه هند): 971 پ؛- اختلاف با كيچنر 809؛- استعفا از فرمانفرمائي هندوستان 809؛- طراح قرارداد 1919 م 346 پ؛- فرمانفرماي هند 346؛- مقاله درباره قشون ايران 264؛- همدرس ناصر الملك در آكسفورد 194 پ.
كرسچن، بيرن: 415.
كركس: معدن مرقشيشاي نحاسي در- 282.
كرمان: 673، 804، 882، 1057؛ اخراج شيخ الرئيس به- 929؛ استادان قالي‌باف در- 365؛ امام جمعه- 695؛ انجمن عام زردشتيان- 500؛ اهالي- 120، 577، 871؛ بلاد- 786؛ پيشكاري- 535؛ تخريب گنبد سبز- 90؛ تعدي حكام- به پارسيان 404؛ حاكم- 395، 440، 476، 591، 728، 861؛ حكمران 578، 805؛- حكومت 14، 41، 56، 120، 235، 394، 477، 478، 486، 492، 576، 577، 686، 703، 727، 805، 903؛-- امير نظام گروسي 394، 477؛-- امين السلطان 56؛-- حسام الملك همداني 477، 492؛-- ركن الدوله علينقي ميرزا 703؛-- ظفر السلطنه سردار 805؛-- علاء الملك 577؛-- فرمانفرما 41، 903؛ خارج شدن ميرزا رضا كرماني از- 16؛- خوانين 871 پ؛- دار الحكومه 1072؛ راه كالسكه و گاري‌رو از- 673؛ رضايت اهالي- از حسام الملك 871؛ رفتن كميسيون تجارتي انگليس به- 728؛ زردشتيان- 500؛- زلزله 90؛- سرحد 792؛ شورش مردم بلوچ در اطراف- 646؛ شورش مردم- بر ضد شيخيه 852؛ شيخ بحرين در- 788؛ شيخيه- 53، 54، 852؛ عزل آصف الدوله از حكومت- 394؛ عزل حسام الملك امير تومان از-- 577؛ علماي- 859؛ فروش دختران در- 120؛ فساد- 871؛ فقراي- 521؛ قالي‌باف از- 326؛ قونسول انگليس در- 290؛ كارگزاري خارجه- 533؛- ماليات 478، 1057 پ؛ ماهان- 394 پ؛ متواري شدن ظفر السلطنه از- 871؛ مجتهد- 35؛ محال بم- 796؛ محله خيابان در- 16؛ مردم- 434؛ مريضخانه- 115؛- نايب الاياله 115؛- نايب الحكومه 578، 871 پ؛- نيابت حكومت 42؛ واقعه- 848؛ والي- 521؛ ورود سياح درويش به- 728؛ ورود شيخ بيرجندي به- 848؛ وفات امير نظام گروسي در- 394، 477، 477 پ؛
ص: 1317
وفات پيشواي شيخيه- 939.
كرمانشاه/ باختران: 380 پ، 860 پ؛ آجنت انگليسي‌ها در- 650 پ؛ تفنگچي- 228؛ حاكم- 243، 652، 720؛- حكومت 388، 652، 703؛-- فرمانفرما 703؛ دولت موقت نظام السلطنه در- 368 پ؛- راه تجاري از طرف غرب 361؛- گمرك 272؛ نان در- 584 پ؛ نايب الاياله- 508- باختران.
كرمانشاهان: 225، 814؛ اجحافات شعبه بانك انگليس در- 946؛ اسدآباد جزو- 500؛ استعفاي اقبال الدوله از حكومت- 440؛ انبار ذخيره- 342؛ ايلخاني ايل كلهر در- 613؛ ايل كلهر در اطراف- 45؛ بلواي عام در- 947؛ پيشكار- 243؛ پيشكش حسام الملك براي حكومت- 440؛ تأسيس چاه نفط در- 295؛ ترقي نرخ اجناس در- 781؛- تفويض به فرمانفرما 41؛ تلگراف مرخصي زوار به- 73؛ حاكم- 233، 235، 447، 467، 583، 613، 939؛ حكمران- 74، 904؛- حكومت 14، 83، 174، 258، 440، 443، 477، 574، 581، 606، 909؛- حكومت اقبال الدوله غفاري 443، 581؛-- امير نظام گروسي 14، 477؛-- حسام الملك امير افخم همداني 909؛-- مجد الدوله قجر 574؛ خسارت به مردم بوشهر 225؛ دولت آزاد برهان الدوله در- 578 پ؛ دهات- 581؛ زبان كردي در- 101؛ سركشان- 467؛- صاعقه 40؛ طايفه سنجابي- 117؛ ظهير الملك امير تومان در- 515؛ عزل مجد الدوله از حكومت- 606؛ غريبه- 82، 256؛ فرستاده شدن اشرار كلهر به- 45؛ قيمت اجناس- 583؛ كارگزار- 495؛- گمرك 343؛ مدرسه مليه در- 585؛ مدرسه ملي در- 624؛ منشي‌باشي حاكم- 613؛ منع ماليات كتيرا در- 292؛ موفق السلطنه در- 515؛ نايب الاياله- 583؛ نرخ گندم و نان در- 64؛ والي- 42؛ وبا در- 698، 699، 706، 712؛ وزير و نايب الاياله- 583.
كرمانشاهاني/ كرمانشاهي، دكتر محمد: 860 پ- محمد كرمانشاهي (دكتر).
كرم بيك/ كرم خان/ كرم خان دزد:- انتقام پدر 530 پ؛- درگذشت 530 پ- كرم خان مير پنجه- كرم خان دزد- قاچاق كرم.
كرم خان دزد/ كرم بيك (از نوكرهاي مخصوص صدر اعظم): 530- كرم بيك- كرم خان مير پنجه.
كرم خان مير پنجه/ كرم خان دزد/ كرم بيك:- در راه زنجان 530؛- دزدي در سرحدات ماكو 350؛- منصب مير پنجي و مواجب 530- قاچاق كرم.
كرملين: 749.
كرن: رودخانه- 660؛ منبع- 660 پ- كوهرنگ/ كورنك- كارون.
كرند: صاعقه در- 40.
كرنوش (دختر اغرب):- مسلمان شدن 423- فاطمه.
كروپ، مسيو (مهندس و مخترع توپ):- فوت 630.
كرور (پول): 365، 367، 473، 474، 476.
كروكس كيمياوي، سر ويليم:- تكذيب برخورد ستاره دنباله‌دار با زمين 348.
كروگر، پاول (رئيس جمهوري ترانسوال): 516 پ؛ تلگراف دولت انگليس به- 644؛- نطق 460.
كرونپه، موسيو:- خودكشي 815.
كره (از بلاد عراق عجم): املاك حشمت الدوله در- 687- كرج ابو دلف.
كره/ كوريا (ج): 406 پ، 446 پ، 697، 862 پ؛- آزادي 686؛- بندرات 688؛- پايتخت 874؛- تحت تصرف عسكريه ژاپون 793؛- تحت حمايت دولت ژاپون 963؛- ترقي
ص: 1318
874؛- در چنگ روس 192؛- عهدنامه با ژاپون 874؛ فوت پادشاه- 628؛ مذاكرات پلتيكي درباره- 874؛ نفوذ دولت ژاپون در- 628- كوريا.
كريت/ كرت: 844 پ؛- آزادي 190؛- توليت پرنس ژرژ 406؛ جنگ عثماني با يونان بر سر- 222، 415؛ حاكم- 222، 464؛- زراعت 464؛ ساختن مسجد حميديه و عثمانيه در- 217؛- فتح 375؛ مداخله دول در- 406؛ مسلمانان- 415- كرت.
كري بتو، بارون كرتز (وزير مختار آلمان در دار الخلافه طهران):- فوت 161.
كريسته، مسيو (وزير جنگ فرانسه):- استعفا 402.
كريستانا: 603؛ نقره در- 651.
كريستيان نهم (پادشاه دانمارك): تلگراف تسليت شاه ايران به- 297؛- جانشين 915؛- جشن ولادت 636؛- فوت زوجه 297؛- وفات 915.
كريم آقا مختار السلطنه (سردار، وزير نظميه و پليس):- وزارت احتسابيه طهران 691- مختار السلطنه، كريم خان سردار منصور.
كريم خان حسام لشكر، ميرزا سيد: 652- حسام لشكر، عبد الكريم خان.
كريم خان رشتي (رياست انقلابيون گيلان):- تصرف گيلان 691 پ؛- كشتن آقا بالا خان 691 پ.
كريم خان سردار منصور مختار السلطنه (رئيس نرخ طهران، وزير احتساب):- سركشي به قبرستان‌ها 713- مختار السلطنه، كريم خان سردار منصور- كريم آقا مختار السلطنه- كريم خان منظم السلطنه.
كريم خان منتظم السلطنه (سردار فيروز جنگ):- ايجاد مدرسه خيريه ايتاميه در طهران 498- سردار فيروز جنگ- منتظم السلطنه، كريم خان.
كريم خان منظم السلطنه:- القاب 704 پ- منظم السلطنه، كريم خان- مختار السلطنه.
كريمه: 349 پ.
كزاز: فوج- 873.
كساله: ايالت- 344.
كسروي [احمد]/ كسروي تبريزي: 328 پ، 878 پ، 932 پ، 949، 1016 پ، 1058 پ؛- نوشتن تاريخ مشروطيت بيست و پنج.
كسوف/ كسوف شمس: 204، 643.
كشتي پرسپوليس:- خريد از آلمان 737 پ.
كشتي ترپيلي:- ساخته شده در كارخانه‌هاي انگليس 423.
كشتي تورپيلور: 356.
كشتي جنگي آلماني:- در لنگرگاه بوشهر 390.
كشتي سارو خان:- در بندر انزلي 842.
كشتي مفتش: 343، 344، 344 پ.
كشف آيات: 132.
كشف الاحكام:- در قرآن 132.
كشف القناع في معرفة الاجتماع (كتاب): 448- اسد اللّه شوشتري- شوشتري، اسد اللّه.
كشفي، سيد جعفر: 647 پ.
كشفي، سيد يحيي: 647 پ.
كشكول: 50، 53.
كشمير: مهاراجه- 358.
كشميري: ترمه- 278، 279.
كشيكچي‌باشي: 425، 585 پ، 776.
كشيكچي‌باشي، امير بهادر:- عزل صدر اعظم 386- امير بهادر جنگ، حسين پاشا خان.
كشيكچي‌باشي شاه: 529، 776- امير بهادر جنگ.
كشيكخانه (1): 5؛ اجزاي- 597؛ سواران- 502، 597؛ غلامان- 47؛ محاسب و مستوفي- 301؛ منشي‌هاي- 597؛ مواجب- 447.
كعبه بيت الحرام: حجاج- 913- بيت الحرام.
كفتار:- در قمصر 97.
كفتربازي: موقوف شدن- 162.
كفري، دكتر محمد خان: 380 پ، 860 پ- محمد
ص: 1319
كرمانشاهي- دهري، محمد (دكتر).
كلات: تبعيد عين الدوله و رشديه و مجد الاسلام و ميرزا آقا اصفهاني به- 1083؛ تخريب قلعه- در سيل 965؛ حبس شيخ ابراهيم در- 552، 592؛ حبس موقر السلطنه در- 588؛ خان- 446؛ سيل- 117، 814، 965.
كلام اللّه مجيد: استخاره شاه از- 78- قرآن.
كلانتر تبريز:- پسر 606.
كلانتر عراق: كشته شدن- 463.
كلانتر فارس: 326 پ.
كلاه پوست نظامي با شير و خورشيد تمام الماس: 824.
كلاه‌خود/ كلاخود: 47، 47 پ.
كلاه فرنگي: 716.
كلاه قرمز:- براي اهالي نظام ايران 484.
كلاه ماهوتي:- متاع فرنگ 59.
كلاه نمد:- متاع ايران 59.
كلاه نمدي‌ها: 1001؛ خطاب آقا سيد عبد اللّه به- 967؛ خطاب آقا سيد محمد به- 959.
كلداني/ كلداني‌ها:- تاجر 466؛- زبان 101؛- مذهب 52، 549.
كلده:- زبان 101.
كلكته: 193، 204، 528؛ انتشار حبل المتين در- 289؛ ايجاد دار الفنون اسلامي در- 937؛ تلفات در- 480؛ چاپ تقريض امين الدوله در- 334؛ چاي- 357؛ حراج ترياك در- 429؛- حكومت 217؛ رفتن سرداران روس به- 482؛ روزنامه حبل المتين در- 289، 474، 741، 818؛ طاعون در- 217، 358، 369؛ كشيشان- 224؛ من- 357.
كلمب، كريستوف:- رسيدن به امريكا 344 پ.
كلمبيا/ كلومبيا: به دست آمدن اشياي نفيسه از درياچه- 661؛- قرارداد حفر پاناما با اتازوني 639.
كلن: 498، 498 پ.
كلهر: 225 پ،- ايلخاني ايل 613؛- حكومت و رياست 258؛- رفتن به عثماني 407؛- روگرداني از ايران 407؛- شرارت 45.
كليات سعدي (كتاب): 937 پ.
كليائي:- نايب الحكومه 515.
كليبر: ازدياد گرك در- 301؛ سيم تلگراف- 225.
كليجه ترمه: 279.
كليسا/ كليسيا:- در خرطوم 653؛- ساخته شدن به جاي مسجد جامع مسلمانان 415؛- ساختن براي نصاراي آلمان 192؛- سبير 206؛- مسكو 848؛- به نام امپراطور روسيه 848؛- ينگي دنيايي‌ها 287.
كليشر، بارون:- و بارون و دل 180، 181.
كليني: 51 پ.
كمال (مدرسه): 391- مدرسه كمال.
كمال الدوله: 46- حسن منشي‌باشي (وزير دفتر)- وزير دفتر.
كمال الدوله، محمد حسين ميرزا:- ترجمه كتاب الف النهار 49 محمد حسين ميرزا كمال الدّوله.
كمال الدين طهراني، محمد تقي: 190- محمد تقي/ كمال الدين طهراني.
كمال السلطنه، ميرزا تقي خان (پسر عباسقلي خان سپهر):
لقب 1133- تقي خان، ميرزا.
كمال السلطنه:- لقب عباسقلي خان سپهر 134- سپهر، عباسقلي خان- عباسقلي خان سپهر.
كمال الملك (نقاش كاشي):- خواب ديدن 1007.
كماليه (مدرسه): افتتاح- 429- مدرسه كماليه.
كمبرلي:- پايتخت نواحي دماغه اميد 618.
كمپاني: 385- محمد حسن اصفهاني- امين دار الضرب- امين الضرب- كنياني.
كمپاني آلماني:- امتياز بناي كارخانه در كرج 351.
كمپاني آناطولي آلماني: امتيازنامه خط راه‌آهن عثماني به- 498.
كمپاني انگليسي: 789.
كمپاني بيمه حيات: حريق در- 232.
كمپاني خليج فارس: 735.
ص: 1320
كمپاني رشت: سرمايه- 460.
كمپاني روس:- امتياز راه شوسه گيلان به قزوين 365.
كمپاني شركت اسلاميه اصفهان:- داد و ستد تجارتي و فروش اجناس اصفهان 424.
كمپاني شركت اسلاميه طهران:- افتتاح در بازار امير 437،- اقامه در طهران 424؛- ساختن راه آسترا به اردبيل.
كمپاني فرانسه:- امتياز آثار عتيقه شوش از ايران 396.
كمپاني كاپ: الماس زرد رنگ متعلق به- 618.
كمره: پسر حشمة الدوله در- 561؛ حاكم- 541؛- حكومت 14، 67، 179، 335، 548، 759، 934، 960؛- خاك 541؛- رعايا 542؛- فوج 898؛ كشته شدن سيدي در- 772؛- مردم 541.
كميته مجازات:- كشتن ميرزا محسن مجتهد 1066 پ.
كميسيون انگليس/ كميسيون تجارتي انگليس: 728، 728 پ؛- رسيدگي به آب هيرمند 851؛- در سرحد سيستان 847.
كميسيون تحديد حدود سيستان: هيئت ايراني- 924 پ.
كميسيون ساوجبلاغ: رئيس- 1052.
كميسيون سرحدي آذربايجان: 469، 548، رئيس- 1045؛- در سرحد قراجه داغ 649.
كن/ كند: توقف شاه در- 173؛ رفتن شاه به- 83؛ رفتن نظام السلطنه به- 392؛ شكارگاه- 173، 211؛ مظفر الدين شاه در شكارگاه- 211؛- در غرب تهران 504 پ؛- منزل شاه در طهران 519.
كنپاني، محمد حسن (رئيس ضراب‌خانه):- تعطيل معاملات و بي‌اعتباري دولت 387؛- سكه زدن 385- كمپاني.
كنپاني اسلاميه اصفهان: شعبه- 429- كمپاني شركت اسلاميه اصفهان.
كنپاني انزلي: حريق در انبار- 98.
كنت د مونت فرت: 93- فرت، كنت د مونت- نظام الملك، كنت د مونت فرت.
كنتركسويل: 796؛ امير بهادر در- هجده؛ شاه مظفر الدين در- 799.
كند/ كن: رفتن شاه به- 765؛ شاه در- 504- كن.
كندي، ادوارد: سفيد پوست شدن- 901.
كنز المعجزات (كتاب): 44، 87- صفاء السلطنه نائيني، علي خان.
كنفرانس انجام مسئله صلح:- افتتاح در هولاند 381.
كنگاور:- رعايا 965.
كنگره طبي:- تحت حمايت امپراطور آلمان 387.
كنياز آنتوني، موسيو:- آمدن به شيراز 882.
كواكب الدريه (كتاب): 664 پ.
كوالف، آبه:- احداث مذهب تازه در نصرانيت 206؛- خروج در روسيه 206.
كوايك سو:- لقب خاقان چين 219- تسائي تين هوانك تين.
كوبا: 217؛- استقلال 384 پ؛ جنگ و نزاع اتازوني و اسپانيا بر سر- 210، 607، 624؛- در حمايت آمريكا 624؛- خارج شدن از دست اسپانيا 362؛- سواحل 318؛- شورش 196؛- شورشيان 318؛- قرض 350؛- مردم محلي 318 پ.
كوتول: سواره- 363.
كوچك: سيل در رودخانه- 248.
كوچو: كشتي‌هاي جنگي آلمان در- 199.
كوچه نقاره‌چي‌ها: 971.
كودتاي سوم حوت 1299:- رضا خان مير پنج 796 پ؛ سپهدار رشتي در- 569 پ؛- مقدمات 413 پ؛- نخست وزيري سپهدار رشتي 329 پ.
كودكستان باغچه اطفال: 186 پ.
ص: 1321
كوربلاغ: 256.
كورپاتكين (وزير جنگ روس):- استعفا 359؛- تلگراف به امپراطور روس 698؛- سردار قشون روس در منچوري 698.
كور ديپلماتيك: هيئت- 533- كر ديپلماتيك.
كورزن، لرد (نايب السلطنه و فرمانفرماي هندوستان):- ورود به سرحدات جنوبي ايران 678- كرزن.
كورنك: 660 پ- كوهرنگ- كرن- كارون.
كوري، مسيو [پير]: سيزده، چهارده.
كوريا/ كره: 446؛- استقلال 863؛- حكومت تحت حمايت ژاپون 862، 863؛ فيصل دادن مسئله- 406- كره.
كوكرچين: احداث پل مقابل- 923.
كوكلان: حاكم- 522؛- در گنبد قابوس 363.
كولار:- معادن طلا 337.
كول كوز:- قتل ماك كينلي 589.
كوليام، عبد اللّه (شيخ الاسلام مسلمانان انگليس):- ساختن مسجد در ليورپول 913.
كونغو [كنگو]: كشف معدن الماس در- 783.
كوه بنان:- زلزله 90.
كوهرنگ: 660 پ- كورنك- كارون- كرن.
كوه كنو: 791.
كوهگيلويه فارس: اشرار در اطراف- 739.
كويت:- بيرق 603؛ بيرق عثماني بر فراز عمارت حاكم- 603؛ جنگ در ساحل- 646؛ كشتي جنگي انگليس در ساحل- 603؛- مسلمانان 464.
كويي كسيانگ:- دختر 219.
كهريزك/ كاريزك: 1004؛ رفتن علما به- 983؛ كارخانه قندسازي- 384- كاريزك.
كهندوه: كمپاني در- 439.
كيااوچان:- تخليه از عساكر آلمان 192؛- در تصرف آلمان 192، 199؛- سفاين بحري 192.
كياچو:- در تصرف آلماني‌ها.
كيانغ چانغ/ كيانك چانگ:- در تصرف آلمان 202؛ تعويض- 202- كيانك چانگ.
كيان فر، جمشيد: بيست و دو.
كيچنر، لرد (سردار انگليسي، حاكم سودان):- اختلاف با كرزن 809؛- مأمور جنگ ترانسوال 491.
كيچنف: قتل و غارت در- 867.
كيخسرو: 1050.
كيخسرو شاه (معلم مدارس پارسيان هندوستان):- انجمن عام براي زردشتيان كرمان 500.
كيسلاك:- طاعون 347.
كيف: قتل و غارت در- 867.
كيكاوس ميرزا:- پسر 655.
كيل (وزن): 45.
كيلدين: 783.
كيمورا، مسيو (مهندس ژاپوني):- اختراع تلفن بي‌مفتول 936.
كيوانلو:- به عهده خسرو خان مظفر السلطان 661.
كيومرث [كياني]: 484.
كيومرث ميرزا عميد الدوله:- وفات 826- عميد الدوله، كيومرث ميرزا- عميد السلطنه.

گ‌

گارد/ گار: 614، 614 پ.
گارد نصرت: سربازان- 44.
گبر/ گبرها: 52؛- در ايران 549؛ ازدحام- 1075؛- پيشواز شاه 534؛- شورش 380؛ عزل رياست- 226؛ كشتن- 788؛- گبر نمودن دوباره زن گير 380؛ مسلماني زن- 380؛ هادي نجم‌آبادي و- 498 پ- زردشتي/ زردشتيان.
گداباشي: 389؛- دراويش 388؛- رساندن عريضه نظام السلطنه به شاه 389.
گدار آهن: 281.
گدار بوستان: 281.
ص: 1322
گراندوك (حاكم مسكو):- قاتل 787.
گراند هتل:- افتتاح در خيابان ناصري 347.
گرانمايه، ميرزا حسين خان (وزير مختار ايران در آلمان):
70- حسين خان گرانمايه.
گرانمايه سرابي، رضا خان: 540 پ، 736 پ- سرابي- رضا خان گرانمايه سرابي- مؤيد السلطنه.
گراور چاپ: 295.
گرجستان: شورش در- 773.
گرگ:- در قمصر 97.
گرگان:- حاكم 760؛- حكمران 74، 300؛- حكومت اعظام الدوله 908.
گرند ديوك: 787- گراندوك (حاكم مسكو).
گروس: تشكيل اداره قالي‌بافي در- 170، 208؛- حاكم 440، 669، 416، 666، 703، 762، 814، 958؛- حكومت 14، 258، 942؛- حكومت امير نظام 14؛-- صمصام الممالك 416؛-- مشير السلطان پيشخدمت 666، 703، 910؛ رفتن امير نظام به- 352؛ رفتن صدق الدوله به- 663؛ زبان كردي در- 101؛ فرستادن سوار به- 669؛- فوج 898؛ نرخ گندم و نان در- 64.
گري، لرد:- همدرس ناصر الملك در آكسفورد 194 پ.
گريبايدوف، الكساندر سرگيويچ (سفير روسيه): 905 پ؛- قتل در طهران 820 پ.
گري نبو، بارون كرتز (وزير مختار آلمان):- اقامت در طهران 26.
گرينر:- رفتن به الجزاير و تونس 189؛- مسلمان شدن 189.
گلابتان:- ورود به ايران 107.
گلادستون (نخست وزير انگلستان): 224 پ، 373؛- فوت 224.
گلاسكو (ج):- طاعون 531.
گل الماس نشان: امتياز- 280.
گلبندك طهران: شيخ حسن شريعتمدار در- 520.
گل بهار (محله):- اصفهان 793- محله گل بهار.
گلپايگان: 542، 719، 719 پ؛ استيفاي- 647؛ تعدي مشكوة الدوله در- 541؛- حاكم 210، 497، 550، 583، 960؛- حكومت 14، 88، 179، 259، 335، 343، 537، 548، 663، 759، 934؛- عزل عضد السلطان از حكومت- 663؛ نارضايتي مردم- 621.
گلپايگاني:- رعايا 557؛- سادات 557.
گله‌دار: فرار شيخ حاكم لنگه به- 376.
گلدسته كرامات (كتاب): 450 پ- غلام سرور خان لاهوري.
گلستان: اتابيك در عمارت- 981، 982؛ باغ- 499؛ بناي عمارت جديد در عمارت- 294؛ جواهر آلات و اشياء قيمتي در- 499؛ حياط- 389؛ سلام در- 159، 1047؛ سلام عام عيد قربان در عمارت- 174؛ صدر اعظم در- 1030؛ عمارت- 27، 59، 64، 74، 128، 136، 147، 240، 294، 354، 629، 1028، 1030؛ عيد ميلاد مرتضوي در عمارت- 64؛ منع وزراي عراقي از ورود به باغ- 351؛ وزرا در عمارت- 240، 982- عمارت گلستان.
گل سفيد: جمعيت- 669- جمعيت گل سفيد.
گلم كمر مكلل به الماس:- مرحمت به علاء الملك 152.
گلندوك: تشريف فرمائي شاه به- 254، 255.
گلهارپور: تلفات طاعون در- 480.
گلين خانم (همسر ناصر الدين شاه):- مادر محمود ميرزا 2.
گمرك/ گمركات: 205، 210، 223، 371، 422، 448، 483، 532، 564، 745، 746، 763، 774، 870، 914؛- آذربايجان 487؛ اجحافات نوز در- 959؛ استعفاي رئيس- 227؛- اصفهان 781؛ اضافه- به معين الملك پسر امين الدوله 321؛ افزودن بر- 490؛- انزلي 428؛- ايران 328، 422، 474، 489، 493، 637،
ص: 1323
746 پ؛ برداشتن- در شهرهاي داخله ايران 657؛- بنادر فارس 428؛ پيشكاري- 212؛ تعطيل كردن- 748؛- جديد 651؛ حق- مردم 768؛- داخله 584؛- دولتي 488؛ رئيس- اصفهان 781؛- به مسيو نوس بلژيكي 370؛- به مشير الملك 381؛- رؤسا 781؛- رياست 337؛ طلب قوام الدوله از- 508؛- فارس 428، 487؛ عمل- 338؛- گيلان 487؛- مازندران 487؛- منافع 217؛ مستشاران بلژيكي و اصلاح- 338؛ نظم- 340؛ وزير سابق- 391.
گمركچي: 569؛- اجاره گمرك بنادر فارس 428.
گمركخانه: 96، 767،- اجزا 102.
گناباد: 647 پ؛ منزل ملا سلطانعلي گنابادي در- 544- گوناباد.
گنابادي: دراويش- 647 پ.
گنبد اللّه ورديخاني: مرمت- 302.
گنبد قابوس:- باران و سيل 674؛ توقف احتشام الدوله در- 242؛ رياست كميسيون سرحدي- 363؛ رئيس كميسيون- 921؛ كميسيون سرحدي- 363؛- گرفتن از ايران توسط روس‌ها 363؛ مأمور روسي در- 403؛ يموت و كوكلان در- 363.
گنجه: 530 پ؛- زلزله 610.
گندم: 193، 194؛ تخمين صرف- در ايران 51؛ قحطي- در سلماس 330.
گنگها:- آموختن [زبان] اشارت 186.
گنه‌گنه:- در گيلان 552.
گواتمالا: آتش‌فشان در- 630، 631.
گوان:- طاعون 531.
گوتروپ: 915 پ.
گوران:- حكومت 258.
گوراني:- حاكم 923.
گوردون، ژنرال:- قتل 655 پ؛- مقابله با متمهدي سوداني 655.
گوسفند:- سوختن در حدوث برق آق‌بلاق 96.
گوشت:- قيمت 951، 957؛- نرخ 959.
گوكان: شيوع مرض جنون- 356.
گوگ چاي: كوه آتش‌فشان در رود- 610.
گوناباد/ گناباد: بناي مدرسه در- 51؛ ملا سلطانعلي در- 50، 51- گناباد.
گونابادي، حاجي ملا سلطانعلي:- بناي مدرسه در گوناباد 51؛- مريد و جانشين سعادت عليشاه طاوس العرفا 50- سلطانعلي گونابادي.
گوهر (دختر ارمنيه):- اسلام آوردن 423- عايشه.
گيروانكه: 331، 331 پ.
گيلان: 440، 672، 796؛ اتابيك در- 675؛ احضار امين الدوله به- 404؛- اغشاش 685؛ امين تذكره- 341؛- انقلابيون 691 پ؛- اهالي 365، 366؛ بردن امين الدوله به- 317؛ بروز تخم چاي در- 294؛ بي‌اعتدالي عضد السلطان در- 685؛- پذيرائي از شاه 614؛- پيشكار 140؛ تشكيل كنپاني در- 436؛ تلگراف شاه به اتابيك در- 675؛- حاكم 420، 542، 609، 615، 691 پ، 783؛- حكمران 176؛- حكومت 84، 155، 280، 334، 365، 663، 665، 702، 732 پ، 961؛-- حكيم الملك 663، 665؛-- عضد السلطان 702؛-- ملك‌آرا 365؛- دهات 677؛- راه 611؛-- شوسه 462، 634؛-- به طهران 226، 463؛-- به قزوين 365؛-- طهران به گيلان 405؛ رفتن اتابيك از- به مكه 671؛ رفتن ملكه ايران از راه- به انزلي 710؛- زبان گيلكي 101؛- عايدي گمرك 610؛- عدليه 624؛- عزل حاكم 333؛- عزل نصر السلطنه 663؛ فرستادن مجد الملك و معين الملك به- 317؛- كارگزار 366، 784؛- كارگزاري 242، 525؛ كاشتن چاي در جنگل‌هاي- 552؛ كالسكه‌هاي بخاري در راه- 530؛-
ص: 1324
گرفتن سند از بوستلمان 365؛ گرو عايدي گمرك- 610؛- گمركات 487؛- ماليات راه شوسه 232؛ محال- 462، 708؛- والي 428، 436، 515، 732؛- وزارت 88؛- وزير 732؛-- ماليه 624.
گيلانات: برنج- 480.
گيلاني:- زبان 101؛- مال مكاري 365.
گيلكي:- زبان 101.
گيوم (امپراطور آلمان):- سياحت اسلامبول 226.
گيوه فروش، محمد حسن: 220- امين دار الضرب، محمد حسن- محمد حسن گيوه فروش- محمد حسن امين الضرب.
ل
لاتاري: شاه در- 527.
لاتين/ لاتيني:- زبان 100، 562.
لاجورد: رنگ طبيعي نيل و- 354 پ.
لار: رفتن شاه به- 406، 417، 665؛ رفتن قوام الدوله به- 514؛ رفتن معاون الدوله به- 514؛ عزيمت صدر اعظم از- 408؛ مراجعت شاه از- 254، 422.
لارستان:- بيگلر بيگي 481؛- خروج لطفعلي 476؛- گراني نان 613.
لاريجان: تسطيح راه- 976؛ رفتن شاه به آب گرم- 976؛ مالك خطه- 580.
لاس: 365.
لاگوس: عساكر انگليس مأمور- 926.
لاورس (رئيس پستخانه): 660.
لاهاي/ لاهه: مجلس منع اسلحه در- 406- لاهه.
لاهور: 203، 207.
لاهه/ لاهاي:- انجمن صلح 400؛ مجلس كنفرانس- 639؛ مجلس مصالحه در- 344؛ مجلس منع اسلحه در- 406، 590؛- وزير مختار 759- لاهاي.
لاهيجان: 280، 907؛ ايجاد سربازخانه در- 943؛- بلوك 923، 924؛- چاي 672.
لباده ترمه شمسه مرصع:- مرحمت به معاون الدوله 268؛- مرحمت به نجم الممالك 161.
لباده ترمه كشميري/ لباده ترمه كشميري شمسه مرصع:
394؛- خلعت به مسيح الممالك 93.
لبيب الملك شيرازي، ميرزا علي آقا:- انتشار روزنامه مظفري 972 پ.
لتكه/ لوتكا (قايق): 47.
لجن: محال- 907- لاهيجان.
لرستان:- اشرار 90؛- بي‌نظمي 654؛- پيشكاري 118؛- حاكم 376، 700، 762؛- حكمران 90، 904؛- حكومت 67، 160، 558، 701، 703، 910؛-- سالار الدوله 558، 910؛-- مظفر الملك 701، 703؛-- نظام السلطنه 14؛ راه- 390؛- رياست ذخيره 941؛- رياست قشون 38؛ سالار الدوله حاكم- 700؛ سياست اشرار- 90؛ شرارت و دزدي رؤساي ديركوند و كاكاوند در- 795؛ طايف بيرانوند- 118؛ فتح السلطان امرائي در- 762؛- قشون 38؛ مسدود شدن راه- 390؛- نظام 522؛- والي 118، 292، 795؛- وزارت 673؛ ياغي شدن حاكم بروجرد و- 1078.
لرها: 244؛ قزاق‌ها و- 404.
لساژ: 860.
لسان الحق:- اسم نويسندگان اعلان 582. مرآت الوقايع مظفري ج‌2 1324 ل ..... ص : 1324
ار [، ميرزا علي خان] (كتابدار كتابخانه سلطنتي): 22.
لسان السلطان، اسمعيل خان:- ترجمه 853- اسمعيل خان لسان السلطان.
لسان السلطنه، ميرزا عبد الحسين ملك المورخين (نايب اول وزارت خارجه، ژنرال آجودان حضور):- پدر 404 پ؛- شرح حال نوزده؛- عمو 379 پ؛- لقب لسان السلطنه نه؛ 134؛- مشاغل
ص: 1325
243؛- يادداشت‌هاي پراكنده از وقايع سالانه بيست و سه- ملك المورخين عبد الحسين خان ملك المورخين.
لسان الغيب (مثنوي): 418.
لسان الملك سپهر، ميرزا محمد تقي: بيست و يك، 709؛ تعريف ملك الواعظين از- 648- سپهر لسان الملك.
لسان الملك سپهر، ميرزا هدايت (پدر عبد الحسين خان لسان السلطنه ملك المورخين): نوزده، 127؛- پسر 709؛- تأليف كتاب 106؛- علوم ادبيه و عربيه 709؛- قصيده در هجو دبير حضور 342- هدايت اللّه لسان الملك سپهر- ملك المورخين.
لشت‌نشا: 708؛- از دهات امين الدوله 610؛ رفتن علي خان امين الدوله به- 317، 319 پ؛ رفتن مجد الملك و معين الملك به- 317 پ؛ سكونت علي خان امين الدوله در- 462، 677؛- مهريه فخر الدوله 317 پ.
لشكرك: تشريف‌فرمائي به- 116، 245.
لشكرنويس/ لشكرنويس‌ها/ لشكرنويسي: 801؛- از اجزاي سلام 597؛- شغل 35؛- منصب 361.
لشكرنويس، آقا ميرزا سيد باقر:- وفات 801- باقر لشكرنويس اقتدار السلطنه- اقتدار السلطنه، آقاي ميرزا سيد باقر لشكرنويس.
لشكرنويس، ابو الحسن خان:- ملقب به شهاب لشكر 600- ابو الحسن خان لشكرنويس- شهاب لشكر.
لشكرنويس، علي خان (همشيره زاده ابو القاسم معين الملك):- لقب منير الملك 48- علي خان لشكرنويس- منير الملك، علي خان لشكرنويس.
لشكرنويس/ مرآة السلطان:- خريد جعبه عكاسي 801- مرآة السلطان، محمد مهدي ميرزا.
لشكرنويس، ميرزا علي سررشته‌دار:- خواب ديدن امير المؤمنين (ع) 949- علي سررشته‌دار.
لشكرنويس، ميرزا غلامحسين:- ملقب به انتخاب لشكر 600- انتخاب لشكر.
لشكرنويس باشي (1): 35؛- آذربايجان 496.
لشني:- دزدي و شرارت 804؛- كوچ به طهران 839.
لطف اللّه خان صدق السلطنه (رئيس كالسكه خان، رئيس خزانه نظام): 762 پ- صدق السلطنه ترك.
لطف اللّه ذاكر، حاجي (روضه‌خوان):- عزيمت به كربلاي معلي 593.
لطف الله صدر المتكلمين: 818- صدر المتكلمين.
لطف اللّه صدر الواعظين، حاجي ميرزا: 253- صدر الواعظين
لطفعلي:- خروج و شرارت در لارستان شيراز 476.
لطفعلي خان:- ايجاد مدرسه در ساري 1021- محتشم نظام.
لطفعلي خان (بيگلربيگي تبريز):- ملقب به ناصر السلطان 68- ناصر السلطان.
لطفعلي خان صمصام الممالك:- حكومت گروس 416، 440- صمصام الممالك.
لطفعلي قهوه‌چي‌باشي: 859- قهوه‌چي‌باشي.
لغت‌نامه دهخدا (كتاب): 959 پ.
لقمان الدوله، ميرزا محمد (برادر محمود خان حكيم الممالك):- لقب نظام الحكماء حكيم‌باشي نظام 155- نظام الحكماء، ميرزا محمد- محمد نظام الحكما.
لقمان الدوله (پسر فيلسوف الدوله):- ملقب به فيلسوف الدوله 790- فيلسوف الدوله.
لقمان الملك طبيب (پسر فيلسوف الاطبا): 761- لقمان الدوله (پسر فيلسوف الدوله).
لقمان الممالك (حكيم‌باشي وليعهد):- افتتاح مدرسه در تبريز 474، 482؛- رياست مجلس حافظ الصحه 786؛- عصاي مرصع 517- حكيم‌باشي وليعهد.
لقمانيه (مدرسه): 482- مدرسه ملي لقمان.
ص: 1326
لقمان الملك: 761 پ- لقمان الملك طبيب.
لك (پول): 861.
لكنهو: وبا در- 841.
اللواء (روزنامه):- در مصر 493- روزنامه اللواء.
للواكويس كم، موسيو:- مأمور به ايران 599.
لله‌باشي، رضا قلي [خان هدايت] (پدر عليقلي خان مخبر الدوله): 94.
لمر، موسيو:- آموزش آواز ايراني پانزده.
لنترماژيك/ چراغ سحري: شيوع- 295.
لندره‌دوزي: 622.
لندن: 185، 186، 211، 344، 587، 622 پ، 884، 989؛ ارسال عكس بست‌نشينان به- 987؛ امير نظام گروسي در سفارت- 686 پ؛ ايجاد روزنامه خلافت در- 927؛ ايجاد روزنامه قانون در- 337؛ بيمارخانه عموم و خصوص در- 337؛ تاجگذاري پادشاه انگليس در- 618؛ تلفن از- 1036؛ تقسيم- 327؛ چاپ اسكناس در- 140؛ چراغان- 991؛ حريق در- 191، 200؛ حساب صادرات و واردات ماضيه- 326؛ دربار- 713 پ؛ رفتن امين السلطان به- 1070؛ روز تاجگذاري ادوارد در- 619؛ رئيس بلديه- 614؛- زلزله 774؛ سردار امير نصر اللّه خان سفير در- 356؛ سفارت فوق العاده به- 86؛ سفرا و امراء دول خارجه در- 619؛ شهردار- 614 پ؛ طوطي در- 674؛ عزيمت وزير مختار انگليس به- 494؛ فرستادن يك نفر از سيام براي تحصيل به- 218؛ قرارداد مابين فرانسه و انگليس در- 352؛ كتاب نوشتن انگليسي‌ها در- 455؛ كليساي مشهور- 619 پ؛ مستشاري سفارت- 300؛ مسجد جامع مسلمانان در- 414؛ مسلمانان- 208، 414، 501؛ مهمانخانه هوليون در- 432؛ نايب سفارت- 582؛ نزاع مذهبي در- 230؛ وزراي- 211؛ وزير مختار- 455، 770؛ وزير مختار ايران در- 969 پ.
لندي طبيب، دكتر: احضار- 1022.
لنكران: سيم تلگراف در- 632.
لنگر: 939.
لنگه:- حاكم 376؛ روانه شدن كشتي جنگي آلماني به- 390؛ فرار حاكم- 376.
لواء الملك، فضل اللّه خان (نايب وزارت نظميه):- لقب لواء الملك 421- فضل اللّه خان لواء الملك.
لواسان: 647 پ.
لوالايا: كشف معدن الماس در- 783.
لوبه، اميل/ لوبه، موسيو (رئيس جمهور فرانسه): 327، 330، 331، 531 پ؛- استعفا 905؛- دائر كردن مجلس كنگره دانشمندان در پاريس 854؛- در دعوت اسب‌دواني 415؛- صدر اعظم فرانسه 331؛- نشان سنت آندره امپراطور روسيه 531.
لوبه نوس ايرون: توطن قوارون در- 194.
لوتكا (قايق): 47 پ- لتكه.
لورن: بازپس‌گيري- 191 پ.
لوسور، اميل: 413 پ.
لوئي چهاردهم (پادشاه فرانسه): نسبت آلفونس سيزدهم با- 623.
لوييچي: 230.
لوئيزيانا/ نيوارلئان: 194 پ- نيوارلئان.
لهستان: 797؛ اهالي- 608، 871؛ بلاد- 747.
856؛ پايتخت- 747 پ؛ درخواست آزادي كامل اهالي- 871؛ رفتن امپراطور و امپراطريس روس به- 196؛ شورش در بلاد- 747؛ كوشش دولت آلمان در آموزش زبان آلماني به اهالي- 608؛ مركز- 604 پ.
لهستاني/ لهستاني‌ها: 589؛ شورش- 604.
ليا اوتونك/ ليائوتونك: 691 پ؛- در تصرف دولت ژاپون 963.
ليااويانگ: جنگ روس و ژاپون در- 729.
لياخوف:- آمدن به ايران 655 پ.
ص: 1327
ليانزف ارمني (تاجر روس):- اجاره شيلات 268؛- اجاره صيد ماهي شيلات ايران 1082؛ عارض شدن صيادان به مجلس از دست- 1088.
لياونين:- در تصرف هميشگي ژاپون 862.
ليبي: 423 پ؛ صحراي- 352؛- متعلق به فرانسه 352- طرابلس غرب.
ليچك (پادشاه كره): 628.
ليرا (پول): 460، 793، 847.
ليراي انگليسي (پول): 191، 415، 775- ليره انگليسي- پوند.
ليراي عثماني (پول): 779.
ليراي مصري (پول): 374، 383، 409.
ليره (پول): 211، 320، 326، 327، 387، 391، 418، 457، 460، 487، 516، 722، 797، 808، 848، 911.
ليره انگليسي/ پوند: 369، 374، 420، 649، 775، 815، 828- ليراي انگليسي- پوند.
ليره عثماني: 465- ليراي عثماني.
ليزبن [/ ليسبون]: طاعون در- 436.
ليلا خانم/ ليلي خانم (خواهر سردار امجد، همسر ناصر الدين شاه): 215 پ، 753 پ.
ليوارد: طوفان در- 436.
ليورپول: 917؛ مسلمان شدن دو نفر انگليسي در- 465؛ نفوس- 344.
لئوپلد (پادشاه بلجيك): سوء قصد به جان- 630.
لئون سيزدهم (پاپ و پيشواي كاتوليك):- رياست 656؛- وفات 674.

م‌

المآثر و الآثار (كتاب): 657 پ.
ماچين: 355.
ماداگاسكار: 646 پ؛ اختلاف انگليس و فرانسه بر سر- 333؛ حكومت و سياست فرانسه در- 326؛ طاعون در- 223؛ طوفان در- 661؛ گفتگوي انگليس و فرانسه بر سر- 226؛ ملكه- 379.
مادريد: وزراي- 318.
مار: 195.
مارازي:- و كوه آتش‌نشان 610.
مارتيرانوا:- ويراني 843.
مارتيمر دورند، سرهنري (وزير مختار دولت انگليس):
- مراجعت به طهران 167.
مارتينيك: آتش‌فشان در- 672؛ باران خاكستري در- 669؛ خسارت كوه آتش‌فشاني- 618؛ خسف در- 626؛- زلزله 616؛ فوران دائم در- 631.
مارسا: قصر دولتي- 617.
مارسيل: ملكه مادگاسكار در- 379.
مارند: 281.
ماروار: مارپينا در- 195.
ماري [دختر نصرانيه]:- مسلماني در اسلامبول 423- فاطمه فكريه.
ماري هانريت (ملكه بلژيك):- وفات در اطريش 623، 651.
ماريلاند: ساختن كتاب لغت نابينايان در- 869.
مازندران: 418 پ، 580، 686، 704؛ آتش در محله قراتپه- 126؛ آشوب در- 635؛ امين اوقاف- 243؛ اهالي- 284؛ ايجاد مدرسه معينيه در ساري- 518؛ باران و برف در- 753؛ بندرگاه- 283؛ پيشكاري- 343؛ تعدي سردار امجد به مردم- 84؛ حاكم- 233، 343، 442، 485، 629؛ حكمران- 635؛- حكومت 14، 16، 83، 84، 183، 211، 215، 314، 543، 552، 652، 647، 942؛-- آصف الدوله 543؛-- ظهير الدوله 552؛-- عبد اللّه خان سردار امجد 211؛-- عين الدوله 14، 16؛-- موثق الدوله 652؛- رياست قشون 942؛- رئيس تجارت 243؛ رئيس عدليه- 243؛ رئيس وظايف- 243؛ زبان مازندراني در بلاد-
ص: 1328
101؛ سادات نياكي- 650 پ؛ شمشاد جنگل- 474؛ شورش در- 451، 635؛ عزل ظهير الدوله از حكومت- 652؛ عزل مدير السلطنه از كارگزاري- 399؛ علماي- 443؛ قريه سرخه‌رود- 126؛ قشون- 343؛ كارگزاري- 243، 399؛ كاشت چاي در- 619؛ گمركات- 487؛ مجتهد معروف- 652؛ معجزه در- 705؛ نرخ اجناس- 122؛ والي- 419؛ وقف مدرسه در- 498.
مازندراني: ده، 743؛- زبان 101.
ماشين بخار: 920.
ماشين عكس بي‌عكاس: شيوع- 295.
ماطه وس خان/ ماطاوس خان مليك يانس ارمني: 859- مليك يانس ارمني، ماطه وس خان.
مافي، حسينقلي خان: 761 پ؛- خدمت دولتي 383 پ؛- رياست وزرا 212 پ- نظام السلطنه- حسينقلي خان مافي قزويني.
ماكادوني: شورشيان- 677- مقدونيه.
ماكدونيا: قشون ساخلو عثماني در- 382- مقدونيه.
ماك كينلي [ويليام] (رئيس جمهور اتازوني):- قتل 589.
ماكسيم (توپ): 926.
ماكسي ميليان، ژوزف: دفتر- 230.
ماكو: سرحد- 552؛ سرحدات- 530؛ سوار- 117.
ماليات: 96، 205، 323، 391، 392؛ بخشيدن- ذغال و ميوه 110؛- ترقي 557؛- چهار ماهه انگليس 217؛- ذغال و ميوه 110؛- يهود به دولت 393؛- ديوان 118، 651.
مال مير: 830.
ماليخوليا (مرض): 611.
مامدي:- عداوت با شكاك 304، 322.
مامقاني، شيخ محمد حسن: 702 پ،- وفات 755 پ- فاضل ماماقاني، محمد حسن- محمد حسن ممقاني- محمد حسن فاضل ماماقاني.
مانچوري: تخليه سپاه روس و ژاپون از- 963؛ جنگ در- 688- منچوري.
مانكينگ: جنگ انگليس و ترانسوال در- 464.
مانور نظامي/ جنگ هفت لشكر: 536 پ، 676 پ- جنگ هفت لشكر.
مانيلا/ مانيل (ج): 330؛- پايتخت فيليپين 318 پ؛- تصرف 318؛ جنگ اهالي فيليپين با قشون امريكا در حوالي- 330؛- شورشيان 326؛ نزاع و احتراق‌هاي شديد در- 327.
ماهان: 394 پ، 686 پ؛ مقبره شاه نعمت اللّه ولي در- 477 پ.
ماير، ژون (صاحب منصب قشون اطريش):- اختراع آلت فلكي 217.
مايه‌كوبي: 185 پ- واكسيناسيون.
مبارك‌آباد: رفتن اتابيك به- 989، 993؛ شاه در- 977؛ مراجعت اتابيك به- 1026؛- ييلاق عين الدوله 742.
مبشر الدوله (از اقوام امين الدوله):- نفي بلد 462.
مبصر الدوله، محمد حسن خان سرتيپ مهندس قجر:- لقب مبصر الدوله 607- محمد حسن خان سرتيپ مهندس قجر.
مبين الدوله، ميرزا باقر خان مستوفي كاشاني (پيشكار كرمانشاهان، منشي اقبال الدوله حاكم كرمانشاه):- لقب مبين الدوله 243- باقر خان مستوفي كاشاني مبين الدوله.
مترجم الدوله، ميرزا شكر اللّه خان تفرشي (رئيس مدرسه ادب):- اخراج از مدرسه ادب 476؛- امتياز مدرسه ادب 373 پ؛ تكفير- 472؛- نزاع با حاجي ميرزا يحيي مؤسس مدرسه ادب 476- شكر اللّه خان مترجم الدوله.
مترجم الممالك، ميرزا علي خان:- طبع كتاب قواعد زبان فرانسه 584- علي خان مترجم الممالك.
مترنيخ (پرنس):- شرفيابي به حضور مظفر الدين
ص: 1329
شاه چهارده.
متشرعه: 53؛- نزاع با شيخيه 162.
متصدي صرف جيب شاه: 659 پ.
متصوفه: 544؛- طهران 53.
متفقين: 226 پ.
متمهدي سوداني:- جانشين 222، 223؛- شرح حال 655 پ؛ غلبه انگليس بر- 218؛ مديران و اتباع- 926- محمد احمد بن عبد اللّه متمهدي سوداني.
متولي‌باشي آستانه مقدسه حضرت رضا (ع)/ متولي‌باشي ارض اقدس: 778؛- عزل 673.
متولي باشيگري: 654.
متين السلطنه، ميرزا عبد الحميد خان (مدير روزنامه مظفري): 972 پ- عبد الحميد خان متين السلطنه.
مثنوي لسان الغيب: 418- لسان الغيب.
مثنوي مولوي/ مثنوي ملاي رومي (كتاب): 15، 82، 418؛ تفأل از- 15.
مجارستان/ مجار:- اهالي 191؛ خبر جلوس همايوني در- 70؛ وزير مختار- 27، 695.
مجتهد آشتياني، حاجي ميرزا حسن: 801؛ اعلان خطاب به- 420؛- پسر 433؛- ورود به طهران 438- حسن مجتهد آشتياني- حسن آشتياني (مجتهد).
مجتهد اصفهاني: 682- آقا نجفي مجتهد اصفهاني.
مجتهد بهبهاني، سيد عبد اللّه:- ساكن طهران 819- عبد اللّه بهبهاني، آقا سيد.
مجتهد تبريزي:- دستگيري 965.
مجتهد تفرشي، آقا سيد علي اكبر: 148،- پسران 817- علي اكبر مجتهد تفرشي، آقا سيد.
مجتهد خمامي گيلاني: 880.
مجتهد كاشاني، محمد جعفر:- وفات 405- محمد جعفر مجتهد كاشاني.
مجتهد كاشاني، مصطفي:- رمد 401- مصطفي مجتهد كاشاني.
مجد الاسلام كرماني:- انتشار جريده نواي وطن 1083؛- انتشار روزنامه ادب 1086؛- دستگيري و اخراج 968.
مجد الدوله، مهديقلي خان: 574، 806، 1053 پ؛ انتزاع ايل قاجار از- 41؛- پيشكش براي حكومت خراسان يا فارس 468؛- حاكم كرمانشاهان 583؛- حكمران خمسه 176؛- حكومت خمسه 67؛- حكومت دز آشيب 805؛- و سپهدار 1013؛- و شاه 629؛- شرح حال 629 پ؛- عزل از حكومت كرمانشاهان 606؛- و علما 1013؛ مجلس قاجاريه در منزل- 1053؛- و مواجب عزيز خان قاجار 966؛- و ناصر الدوله 583- مهديقلي خان مجد الدوله قجر.
مجد السلطان، علي آقا خان سرتيپ:- منصب پيشخدمتي همايوني 113- علي آقا خان سرتيپ.
مجد السلطان، ميرزا تقي خان مستوفي آشتياني:- لقب مجد السلطان 517- تقي خان مستوفي آشتياني.
مجد السلطان، مصطفي قلي خان نوري:- لقب مجد السلطان 241، 281- نوري- مصطفي قلي خان نوري.
مجد السلطنه، ميرزا صدر الدين خان امير تومان:- حكومت خوي 391؛- وزارت خراسان 673؛- همراهي با حيدر خان امير تومان 117- صدر الدين خان مجد السلطنه.
مجد الملك، محمد تقي خان (برادر امين الدوله صدر اعظم): 839، 904 پ،- استعفا از وزارت داخله 1057؛- تسلط بر علوم ادبيه 194؛- مخلع به خرقه ترمه كشميري شمسه مرصع 146؛- معاون الصدارتي 194؛- نزاع با دبير حضور 1015؛- نفي بلد 462؛- ورود به طهران 454؛- وزارت داخله 146، 194، 940؛- وزارت وظايف و اوقاف 19، 194،
ص: 1330
641؛- وزير داخله 930؛- همراه امين الدوله به گيلان 317؛- هواخواهي از امين الدوله 462- محمد تقي خان مجد الملك.
مجد الملك/ مجد الملك سينكي، محمد خان (وزير وظايف و اوقاف، صاحب رساله مجديه): 708 پ؛ پسر- 708- محمد خان مجد الملك.
مجد الممالك، ميرزا سيد محمود خان مستوفي (اول منشي صدارت):- لقب مجد الممالك 586- محمود خان مستوفي (اول منشي صدارت).
مجد الوزرا، محسن خان (منشي وزارت خارجه): 513- محسن خان مجد الوزرا.
مجرب الدوله (كارگزار كردستان):- لقب مجرب الدوله 501- اعتضاد ديوان.
مجلس: 602 پ؛ آئين‌نامه داخلي- 1058؛- احضار وزير مخصوص حاكم طهران 1072؛- انتشار اعلان بانكي 1070؛ بسته شدن- دوم 703 پ؛ پسران شاه بر ضد- 1069؛- به توپ بسته شدن 389 پ؛- جشن افتتاح 1093؛ دوره دوم- 976 پ؛- دوم 703 پ؛ روزنامه متعلق به- 1037؛- سوم 1049 پ؛ صحه نظامنامه- 1079؛ طفره شاه در صحه نظامنامه- 1069؛ قانون انتخابات- 1017؛- قرار دادن نرخ 214؛ مانعين- 1066؛ مطالبه نظامنامه- 1067؛- و مواجب قشون 1077؛ نرخ گوشت در- 387؛ نظامنامه- 1066، 1067، 1069، 1079؛ نظامنامه انتخابيه- 1022؛ نظامنامه داخلي- 1093، 1094؛ همراهي وليعهد با- 1080.
مجلس (روزنامه): تأخير در انتشار- 1084، سواد دستخط شاه در اجازه انتشار- 1066- روزنامه مجلس.
مجلس آزاد/ مجلس آزادي: 998؛- افتتاح 1083 پ؛- تشكيل در ايران 150- دار الشوراي ملي- مجلس شوراي ملي.
مجلس احتساب بلديه: 866.
مجلس امور مملكتي: مشاوره شاه با- 294.
مجلس انجمن اخوت: 855.
مجلس انعقاد صلح در لاهه: پرنس ارفع الدوله در- 590.
مجلس اول: 1049 پ.
مجلس بال: 55، 525.
مجل بال كستومه:- براي اروپاييان 742 پ.
مجلس پارلمنت انگليس: امورات مستعمرات انگليس در- 787.
مجلس پارلمنت نروژ:- عريضه به پادشاه سوئد و نروژ 795.
مجلس تبريز: 1071.
مجلس تجارت: 818.
مجلس تحويل خاص: 10.
مجلس حافظ الصحه/ مجلس حفظ الصحه:- رياست 786؛- سرحدي 909؛- يزد 93.
مجلس دار الشوراي دولتي:- داير شدن 1003.
مجلس دار الشوراي ملي/ ملتي: خيال علما در- 1013؛- داير نشدن 1007؛- در بهارستان 1003؛ نصب سرلوح- 1075.
مجلس دربار:- انعقاد با حضور اتابيك و وزرا 557؛ حضور امين السلطان در- 247؛ حضور امين السلطان و وزرا در- 255؛ صدر اعظم در- 444؛ فحاشي صدر اعظم به مؤيد الدوله در- 347؛- نوشتن بعضي قوانين 932.
مجلس دوما: بيست و پنج، 936، 944؛ انتخاب وكلاي ملت در- 865، 866.
مجلس روحانيت سن سينود:- نفي آبه كوالف به سبير و حبس در كليسا 206.
مجلس سنا: 1094، 1095؛ اعضاي- 1099؛ ايراد وليعهد در مسئله وجوب- 1084؛ تعداد نمايندگان- 1087؛ جلسه اعضاي مجلس شورا و- 1099؛ رياست- 199؛ رئيس 331، 1088؛ شرايط تشكيل- 1098؛
ص: 1331
ظهير الاسلام در- 758 پ؛ قوانين اساسي- 1100؛- در ممالك اروپا 294؛ نظام الملك رئيس- 165؛ نظامنامه‌هاي- 1099.
مجلس سنا [روسيه]: 748.
مجلس شورا/ مجلس شوري: 1026، 1028، 1031، 1039، 1041، 1060؛ ابتداي- 1014؛ استحكام- 1025؛- احتمال عزل آصف الدوله 1083؛ انتخاب وكلا- 1048؛ انعقاد- 1016؛ تأكيد شاه بر- 1041؛ تشكيل- 1009؛- جمع‌آوري اعانه 1064؛ رفتن مؤيد السلطنه و محتشم السلطنه و مشير الملك از طرف وليعهد به- 1086؛- رئيس 1014، 1025؛ كار- 1034؛- و گراني گوشت 1060؛- نظامنامه 1009- مجلس شوراي ملي.
مجلس شوري [چين]: خبر دادن خاقان چين به- 587.
مجلس شوراي اسلاميه: شرايط نظامنامه- 1001.
مجلس شوراي تبريز:- و وليعهد 1063.
مجلس شوراي ژاپون:- رئيس 498.
مجلس شوراي ملي/ ملتي: 371 پ، 756 پ، 1017، 1023، 1037، 1042، 1101؛- اجازه دائر شدن روزنامه مجلس 1064؛- اجراي به موقع 1032؛- اجلاسات 1098؛ احضار حاكم طهران به- 1060؛- افتتاح 1047؛- و امر نان طهران 1067؛ امضاي- 1046؛ انتخاب اشخاص- 1036؛ انتخاب وكلاي- 1069؛- انتقال به باغ بهارستان 1057؛- انعقاد 1025، 1054، 1060،-- در مدرسه نظامي 1026، 1044؛- انفصال 1100؛ اهالي خوي و- 1084؛- برپائي جلسات 1058؛- برقراري 1058؛- تأسيس 1092؛ تأكيد صدر اعظم بر استقرار- 1038؛- تشكيل 1012، 1013، 1051، 1092، 1104؛ تصويب نظامنامه‌هاي مجلس سنا در- 1099؛ جلسه اعضاي مجلس سنا و- 1099؛ رأي- 1100؛ رفتن مخبر السلطنه به- 1062؛- رياست 770 پ؛ صدر اعظم در- 1016؛ صورت قسم‌نامه وكلاي- 1093؛ عارض شدن صيادان ماهي در انزلي به- 1088؛ عده وكلاي- 1092؛ عرايض ولايات به- 1053؛ قوانين اساسي- 1100؛ لايحه نظامنامه- 1009؛ ماده تاريخ تأسيس- 1076 پ؛ محل انعقاد- 1092؛ مدت تعطيل و زمان اشتغال- 1093؛ مذاكرات- 1094؛ مشاركت اهالي ايران در- 1092؛ منت گذاشتن صدر اعظم به- 1061؛- منعقد بودن در بهارستان 1072؛-- در تخت مرمر 1044؛ ناقصي- 1065؛- نظامنامه 1012؛- نظامنامه انتخابات 1037، 1047؛ وزير دربار و- 1066، 1068؛- وظايف 1094- 1098؛ هم قسمي فدائيان در پيشرفت- 1074- مجلس ملي.
مجلس شوراي ملي انگلستان: جواب بي‌غرضانه- 996.
مجلس شوراي ملي روسيه: 865.
مجلس شوراي وزراي دولت روس: 778.
مجلس صفاخانه:- در اصفهان 650- صفاخانه.
مجلس عدالت: 953؛- در بلاد ايران 902.
مجلس عدالت ملي: درخواست مردم به دائر شدن- 995.
مجلس عدليه:- در شهرها 899.
مجلس قانون: جمع شدن وزرا در حضور اتابيك براي اجراي- 951؛- قبول توسط شاه 996.
مجلس كميسيون سرحدي:- در قراچه‌داغ 514.
مجلس كنفرانس لاهه: 639.
مجلس مبعوثان روسيه:- اجزاء 856، 857.
مجلس مبعوثان نروژ:- استقلال 870.
مجلس محاكمات:- براي اهالي استيفا و دفتر 494.
مجلس مشاوره ملتي: 1015.
ص: 1332
مجلس معارف عثماني:- اعضاء 491.
مجلس ملي: 1010، 1023؛- ابتداي تشكيل 1008؛- اعلان 1043؛- ايجاد 986، 1013؛- ترتيب 960؛- تعويق 1007؛ خوانده شدن نظامنامه- توسط وليعهد 1084؛- دائر بودن 1077؛- درخواست اهالي بلاد ايران 954؛- درخواست علما 974؛- درخواست علماي طهران 950؛- درخواست علماي فارس 950؛ سردار اكرم همداني بر ضد- 1080؛ طلاب مدرسه مروي و فداييان معاون- 1082؛ قرائت جوابيه آقا سيد عبد اللّه در- 1011؛ كمك به- 1075؛ مذاكره در- 1059؛ مذاكره در مورد ايراد وليعهد در- 1085؛ نطق شاه در افتتاح- 1052؛- نظامنامه 1057؛ وضعيت شاه در قوام- 1089؛ وكلاي- نزد وليعهد 1080، 1081؛ هم قسم شدن مردم رشت در اجراي- 1086- مجلس- مجلس شورا.
مجلس ملي ايران: مانع- 1068.
مجلس ملي طهران:- مخالفت با اجاره ليانزوف 1082.
مجلس منتخبين:- تأسيس 1001.
مجلس نرخ:- و امير خان سردار 398؛- رياست 362، 396؛ مختار السلطنه در- 362.
مجلس وزرا:- رياست 79.
مجلس وزرا [روسيه]: 748.
مجلس وكلاي انگليس:- و مخارج جنگ سودان 327.
مجلس وكلاي فرانسه:- اجزا 330.
مجلس وكلاي ملت روسيه: 778.
مجلسي (صاحب كتاب بحار الانوار): 108.
مجلل الدوله (پسر مشكوة الدوله):- لقب معين خلوت 508- معين خلوت.
مجلل السلطان:- لقب 517- معاون حضور.
مجل السلطان پيشخدمت، عليرضا خان (پسر مؤتمن الدوله): گلوله خوردن دست- 789؛- لقب 93- عليرضا خان مير پنجه.
مجلل الملك، ميرزا احمد خان: 1014 پ- احمد خان مجلل الملك.
مجله دعوة الحق- دعوة الحق (مجله).
مجله يادگار: 510 پ؛ 763 پ- يادگار (مجله).
مجمع الرضي (كتاب): 333 پ.
مجمع السعادات (كتاب): 51- ملا سلطانعلي.
مجموعه اخلاق (روزنامه): 835؛- ايجاد در طهران 855- روزنامه مجموعه اخلاق.
مجموعه اسناد ايران و عثماني (كتاب): 521 پ.
مجوس:- در بلاد ايران.
مجيد السلطنه، عبد اللّه خان مير پنج:- لقب 47- عبد اللّه خان مير پنج.
مجيد الملك امير تومان (رياست و امانت تذكره آذربايجان):- عزل 494.
مجير الدوله، ميرزا علي محمد خان كاشاني (وزير انطباعات):- ايجاد روزنامه شرافت 31؛- حضور در مجلس امتحان 261؛- عزل 659- علي محمد خان كاشاني مجير الدوله.
مجير السلطنه، رضا قلي خان امير تومان (برادرزاده نظام السلطنه):- حكومت بنادر فارس و اختيار جهاز پرس‌پوليس 257؛- رياست اصطبل توپخانه 221، 306؛- رياست قشون آذربايجان 433؛- عزل از حكومت بنادر فارس 285؛- عزل از حكومت بندرعباس و بوشهر 271؛- عزل از رياست اصطبل توپخانه 367؛- لقب نظام السلطنه 367 پ- نظام السلطنه- رضا قلي خان مجير السلطنه.
مجيديه: 770 پ.
محاسب الممالك، محمود خان:- لقب 442- محمود خان محاسب الممالك.
محاكمات عسكريه/ محاكمات عسكري:- رياست 152، 467؛- رئيس 477؛- عزل رياست 164.
ص: 1333
محاكمات نظام: 164.
محاكمات وزارت خارجه:- سپرده ممتحن السلطنه 576.
محبوس سنت هلن (كتاب): 557- دولاسكاز، كنت.
محبعلي خان: 933- ناظم الملك، ميرزا محبعلي خان.
محبعلي خان (پسر آقا حسن رختدار):- استشهاد بر ديوانگي آقا حسن 380.
محبعلي خان (پسر ارشد ملك المورخين):- و حكومت رضا شاه بيست- دبير سپهري، محبعلي خان.
محتاجعلي خان (پسر سردار اكرم):- ملقب به اجلال الممالك 85- اجلال الممالك، محتاجعلي خان.
محترم الملك، علي اكبر خان:- لقب 624- علي اكبر خان محترم الملك.
محتسب الممالك، عباس خان سرتيپ مهندس (رئيس سپور): 543؛- و درشكه در كوچه‌هاي طهران 549؛- قدغن به نظافت قصابي‌ها و حمام 558- عباس خان مهندس.
محتشم السلطان (پسر امامقلي خان عماد الدوله):- وفات 941.
محتشم السلطنه، حاجي ميرزا حسن خان اسفندياري (رئيس وزارت خارجه): 221 پ، 770 پ، 785 پ؛- از طرف وليعهد در مجلس 1086؛- استعفا 1013؛- امتياز ماشين شلتوك 889؛- بازگشت از نزد متحصنين 991؛- برادر 1074 پ؛- برادر صلبي 374 پ؛- برادر كوچكتر 785 پ؛- پسر 975؛ تعريف شاه از- 824؛- در چادر اصناف 991؛- حامل پيام وزير خارجه به اتابيك 974؛- حامل دستخط شاه به اتابيك 931؛- حامل دستخط شاه به مردم 987، 988؛- رئيس و پيشكار وزارت خارجه 325؛- عزيمت قم 990؛- كاغذخوان شاه 827؛- كسب امتياز نوغان ابريشم در تمام ايران 295، 885، 889، 895؛- مخلع به جبه شمسه مرصع 325؛- وزير مختار ايران در انگليس 1034؛- همراه شاه در سفر فرنگ 770- حسن خان محتشم السلطنه.
محتشم نظام، لطفعلي خان:- ايجاد مدرسه در ساري 1021.
محرقه (مرض): مبتلا شدن احمد نراقي به- 251.
محسن (پسر ابو الحسن وصله‌دوز):- شفا يافتن 760.
محسن، ميرزا (برادر صدر العلما داماد سيد عبد اللّه بهبهاني): آوردن- از عبد العظيم به طهران 896.
محسن آقا، حاجي ميرزا: 1019.
محسن خان، ميرزا:- همسر 455.
محسن خان امين الدوله (وزير وظايف و اوقاف، پسر علي خان امين الدوله): 769 پ، 794؛- ازدواج با فخر الدوله دختر مظفر الدين شاه 539 پ؛- استعفا از وزارت اوقاف و وظايف 839- امين الدوله، محسن خان- معين الملك، محسن خان- محسن خان- معين الملك.
محسن خان تبريزي: 212 پ- مشير الدوله، محسن خان (وزير امور خارجه)- مشير الدوله، حاجي ميرزا شيخ محسن خان.
محسن خان مجد الوزرا (منشي وزارت خارجه):- ملقب به جناب 513- مجد الوزرا، محسن خان.
محسن خان مشير الدوله، حاجي ميرزا شيخ (وزير خارجه): 377 پ، 426 پ،- برادر 496؛- درگذشت 378 پ- مشير الدوله، حاجي ميرزا شيخ محسن خان.
محسن خان مظفر الملك (پسر عبد اللطيف طسوجي):
361 پ، 362، 467 پ، 703 پ- مظفر الملك، محسن خان.
محسن خان معين الملك (پسر علي خان امين الدوله):
210 پ؛- لقب امين الدوله 718،- همسر
ص: 1334
317 پ- امين الدوله، محسن خان- معين الملك، محسن خان.
محسن خان مير پنجه:- ملقب به بهاء السلطان 90- بهاء السلطان- مير پنجه، محسن خان.
محسن عراقي، حاجي آقا: 880؛- فرستاده اتابيك نزد علما 982.
محسن مجتهد، ميرزا:- مدير روزنامه مجلس 1066؛- قتل 1066 پ.
محسن مجتهد عراقي، حاجي آقا:- دهات 576.
محسن ميرزا:- باني مدرسه ملي محسنيه 581.
محسن ميرزا ميرآخور (پسر عبد اللّه ميرزا): 536 پ؛- پسر 368 پ؛ 737 پ.
محسنيه (مدرسه): باني مدرسه ملي- 581.
محقق، محمد حسن خان (سرايدارباشي): آبدارخانه سپرده- 58؛- ملقب به محقق السلطنه 87- محقق السلطنه، محمد حسن خان سرايدار باشي.
محقق الدوله (نايب وزارت خارجه):- منتخب تجار 1045.
محقق السلطنه، محمد حسن خان سرايدارباشي:- بي‌اعتنايي به شيخ ابراهيم 544؛- رفتن به مدرسه 493؛- لقب 87؛ مرحمت عصاي مرصع به- 297- محقق، محمد حسن خان- سرايدارباشي- محمد حسن خان محقق.
محقق كاظمي: 448- اسد اللّه شوشتري.
محكمه نظام: محاكمه مؤيد الصنايع در- 369.
محكمه‌هاي حكومتي:- پنجاب 335.
محله امير خيز (تبريز): سيل در- 77، 188.
محله چاله ميدان/ محله چالميدان (تهران): 761 پ؛ افتتاح مدرسه ادب در- 373- چاله ميدان.
محله حسن‌آباد (تهران): 875، مدرسه ايتام در- 103؛ مريض‌خانه در- 399- حسن‌آباد (محله).
محله خيابان (كرمان): 16- خيابان (محله).
محله دروازه قزوين (تهران): 443، 459؛ آب- 404؛ ايجاد مدرسه ملي محسنيه در- 581- دروازه قزوين (محله).
محله دروازه گمرك (تهران):- مشروب شدن 371- دروازه گمرك (محله).
محله سرتخت (طهران): نوزده؛ احداث مدرسه در- 462- سرتخت تهران (محله).
محله سرجنبك (طهران): مدرسه ملي سعادت در- 476- سرجنبك طهران (محله).
محله سرچشمه: 370؛ باز شدن مدرسه ملي قدسيه در- 377؛ كوچه محمود وزير در- 378 پ- سرچشمه (محله).
محله سنگلج: 262؛ افتتاح مدرسه اسلام در- 463؛ مدرسه ملي اسلام در- 458- سنگلج (محله).
محله عودلاجان: خانه محمد حسين خياط در- 94- عودلاجان (محله).
محله قنديللي (اسلامبول): آتش در- 911- قنديللي (محله).
محله گل بهار (اصفهان): ايجاد مدرسه حقايق در- 793- گل بهار (محله).
محله معيري (طهران): افتتاح مدرسه در- 429- معيري (محله).
محله يهود: 545، 591؛ اغتشاش در- 552، 547؛ الواط در- 392؛ سرباز كشيك دولت در- 392؛ مدرسه آليانس در- 792- يهود (محله).
محمد: 423- سركيس (پسر قراپيت مسيحي).
محمد (پيشنماز مسجد جمعه طهران):- بدگويي از شاه و صدر اعظم 420.
محمد، حاجي شيخ (پسر آقا شيخ زين العابدين مازندراني): پيشباز مشير ديوان از- 1042.
محمد، سيد:- حمله به اردوي حسام السلطنه 366.
محمد، سيد:- در حضرت عبد العظيم 880.
محمد، شيخ:- حكومت بندر لنگه 334- محمد بن خليفه.
ص: 1335
محمد، دكتر ميرزا:- فوت 235.
محمد آملي، ملا:- رياست مدرسه مروي 880.
محمد ابراهيم خان مير پنجه:- حكومت دلفان 118.
محمد ابراهيم خان صديق خلوت (پيشخدمت شاه شهيد):
- خواندن قصيده 824- صديق خلوت.
محمد ابراهيم خان معاون الدوله (پسر فرخ خان امين الدوله، وزير تجارت):- ايجاد بانك فلاحت 224- معاون الدوله، محمد ابراهيم خان.
محمد احمد/ محمد احمد بن عبد اللّه/ متمهدي: 223، 655؛- خروج و ادعاي مهدويت 202؛ عقيدت بدويان سودان به- 345؛- مرگ 202- متمهدي سوداني.
محمد اسماعيل خان وكيل الملك: 262- وكيل الملك.
محمد اسماعيل مغازه، حاجي:- منتخب تجار 1045.
محمد امين: پسر- 510.
محمد الحسيني الطباطبائي: 849، 1005- محمد طباطبائي، آقا سيد.
محمد باقر، حاجي: 731.
محمد باقر اعتماد العلما، ميرزا:- ملقب به خطيب السلطان 525- خطيب السلطان- اعتماد العلماء.
محمد باقر خان اعتماد السلطنه (وزير انطباعات، وزير بلديه): 18، 972؛ ترقي نرخ در وزارت- 806؛- وزارت انطباعات 829- اعتماد السلطنه، محمد باقر خان.
محمد باقر خان امير نظام (پيشكار محمد علي ميرزا):- در آذربايجان 650؛- خلقيات 807؛- سرداري قشون 776؛- صاحب اختيار و پيشكار آذربايجان 582؛- عزل از پيشكاري آذربايجان 762- امير نظام، محمد باقر خان- محمد باقر خان سردار كل.
محمد باقر خان دولو، حاجي:- نوه 979 پ.
محمد باقر خان سرتيپ (پسر محمد تقي خان منتصر السلطان):- ملقب به سهام السلطان 439- سهام السلطان.
محمد باقر خان سرتيپ اول گودرزي:- ملقب به بشير الممالك 394- بشير الممالك.
محمد باقر خان سردار اكرم (رياست قشون): 36، 37- سردار اكرم، محمد باقر خان شجاع السلطنه.
محمد باقر خان سردار كل:- پيشكاري آذربايجان 568، 702؛- ملقب به امير نظام 574- امير نظام- محمد باقر خان امير نظام.
محمد باقر خان شجاع السلطنه (داماد صدر اعظم): 430 پ؛- وزارت جنگ و رياست قشون 13- شجاع السلطنه، محمد باقر خان- سردار كل.
محمد باقر خان معين البكا (شبيه گردان):- تلف شدن خانواده 779- معين البكا.
محمد باقر خان مير پنجه (سرتيپ فوج هزار جريب):- ملقب به ضرغام الملك 522- ضرغام الملك.
محمد باقر صدر العلماء: برادر- 896، 1066 پ،- صدر العلماء.
محمد باقر لاهيجي: 448.
محمد بن خليفه (حاكم بندر لنگه): 383 پ- محمد، شيخ.
محمد بن صادق طباطبايي: 437- طباطبائي، محمد (پرچمدار مشروطيت).
محمد بيك، سيد:- امارت تونس 617.
محمد پاشاي داغستاني: 966.
محمد [تفرشي]، آقا سيد (پسر آقا سيد علي اكبر تفرشي):
930.
محمد تقي/ حاجي كيميا:- در طهران 744- حاجي كيميا.
محمد تقي/ كمال الدين طهراني: 190- كمال الدين طهراني.
محمد تقي اصفهاني: 664 پ- آقا نجفي اصفهاني (حجة الاسلام اصفهان).
محمد تقي بجنوردي، شيخ:- وفات 36.
محمد تقي بنكدار حاجي: 1037، 1037 پ؛- و شارژ دافر سفارت 1036؛- عهده‌دار مخارج
ص: 1336
متحصنين سفارت 993.
محمد تقي تاجر شاهرودي، حاجي:- شراكت در دائر كردن كارخانه ريسمان‌بافي 106؛- منتخب تجار 1045؛- مؤسس كارخانه ريسمان‌بافي 295.
محمد تقي خان احتساب الملك (پسر عبد العلي خان اديب الملك): 765 پ، 770 پ- احتساب الملك، محمد تقي خان- محمد تقي خان مقدم.
محمد تقي خان امير تومان (حاكم عراق): 249؛- حكومت عراق 244.
محمد تقي خان امير كبير:- ازدواج با عزة الدوله 786 پ- امير كبير.
محمد تقي خان گيلاني:- ملقب به مدير الرعايا 518- مدير الرعايا.
محمد تقي خان مجد الملك: نفي بلد 462- مجد الملك.
محمد تقي خان معز الملك (پسر آقا اسماعيل، دايي امين السلطان):- رياست گمركات 215، 227.- معز الملك- ميزان آقاسي.
محمد تقي خان مفتح السلطنه (پسر اعتماد حضرت):- ملقب به مفتح السلطنه 513- مفتح السلطنه، محمد تقي خان.
محمد تقي خان مقدم: 335 پ- احتساب الملك، محمد تقي خان- محمد تقي خان احتساب الملك.
محمد تقي خان منتصر السلطان:- فوت 439- منتصر السلطان، محمد تقي خان.
محمد تقي رشتي، آقا شيخ:- ملقب به معين العلما 518- معين العلما، محمد تقي (شيخ).
محمد تقي سپهر- لسان الممالك- سپهر.
محمد تقي قوام الدوله آشتياني:- پسر 702 پ- قوام الدوله آشتياني، محمد تقي.
محمد تقي كاشي:- پسر 880.
محمد تقي مجتهد، ملا:- پسر 983.
محمد تقي مجتهد كاشاني شيخ العلما، ملا: وفات- 733- شيخ العلماء
محمد تقي مجتهد يزدي، آقا شيخ:- فوت 75.
محمد تقي مدير الاطبا، ميرزا:- پسر 557- مدير الاطبا، ميرزا محمد تقي.
محمد تقي ميرزا پيشخدمت:- ملقب به فخامت الدوله 393- فخامت الدوله.
محمد تقي ميرزا حسام السلطنه (پسر هفتم فتحعلي شاه):
- لقب 366 پ- حسام السلطنه، محمد تقي ميرزا.
محمد تقي ميرزا ركن الدوله (پسر محمد شاه): 327، 435 پ؛- پسر 327، 662 پ، 762 پ؛- تشويق اسمعيل خان سيرجاني كرماني 435؛- حاكم فارس و خراسان 327 پ، 555 پ؛- حكومت خراسان 555؛- وفات 555- ركن الدوله، محمد تقي ميرزا.
محمد جعفر خياطباشي تبريزي:- ساختن توپ 844.
محمد جعفر مجتهد كاشاني: وفات- 405- مجتهد كاشاني.
محمد حسن امين الضرب/ حاجي محمد حسن اصفهاني/ حاجي محمد حسن كنپاني: 388؛- اسباب خرازي فروختن 385 پ؛- بي‌اعتبار كردن دولت 385؛- تقلب 321 پ؛- دادن پول به امين السلطان 385؛- ضرب سي كرور تومان مس 385- امين الضرب- محمد حسن اصفهاني- محمد حسن كنپاني- گيوه فروش، محمد حسن.
محمد حسن بارفروشي، شيخ:- و ظهير الدوله 652 پ.
محمد حسن خان (پسر سلطانعلي خان وزير افخم):- صاحب عنوان وزير بقايا 770 پ- وزير بقايا.
محمد حسن خان اعتماد السلطنه (وزير انطباعات): 19، 761 پ؛- برادرزاده 770 پ؛- برادرزن 443 پ؛- و مشكوة الدوله 800 پ- اعتماد السلطنه، محمد حسن خان.
محمد حسن خان امين بقايا (برادر سلطانعلي خان):-
ص: 1337
لقب امين بقايا 355 پ- امين بقايا.
محمد حسن خان سالار:- دختر 653 پ، 737 پ.
محمد حسن خان سرتيپ مهندس قجر:- ملقب به مبصر الدوله 607- مبصر الدوله.
محمد حسن خان سعد الملك:- پسر 508- سعد الملك، محمد حسن خان مافي.
محمد حسن خان صمصام السلطان:- لقب سالار اسعد 613- سالار اسعد، محمد حسن خان صمصام السلطان- صمصام السلطان، محمد حسن خان مافي.
محمد حسن خان معظم الدوله:- حكومت قم 14؛- وفات 777- معظم الدوله، محمد حسن خان.
محمد حسن خان [قاجار]: 222 پ.
محمد حسن شيرازي مجتهد، حاجي ميرزا:- و لغو قرارداد رژي 953 پ.
محمد حسن فاضل ماماقاني، آقا شيخ:- تدريس در نجف اشرف 755- فاضل ماماقاني، شيخ محمد حسن- محمد حسن ممقاني.
محمد حسن كنپاني- امين دار الضرب- محمد حسن امين الضرب.
محمد حسن گيوه فروش: 220- محمد حسن امين الضرب- امين دار الضرب.
محمد حسن محقق- محقق، محمد حسن خان.
محمد حسن ممقاني/ شيخ محمد حسن ماماقاني تبريزي (شاگرد شيخ مرتضي انصاري): 702 پ، 755،- وفات 702- محمد حسن فاضل ماماقاني، آقا شيخ.
محمد حسن ميرزا (پسر محمد علي ميرزا وليعهد):- تولد 360.
محمد حسن ميرزا، اميرزاده (پسر كيومرث ميرزاي ملك‌آرا):- حكومت گلپايگان 259؛-- و خوانسار 542.
محمد حسن ميرزا اشرف الحكما:- معالجه وثيق الملك و زنش 817- اشرف الحكما، محمد حسن ميرزا.
محمد حسن ميرزا خوانسالار (حاكم كاشان):- تعيين نيابت حكومت كاشان 67؛- ملقب به عين السلطان 68- عين السلطان، محمد حسن ميرزا- خوانسالار.
محمد حسن ميرزا معتضد السلطنه:- نفي بلد 612- معتضد السلطنه، محمد حسن ميرزا.
محمد حسن ميرزا مهندس احتساب الممالك (رئيس اجراي ديوانخانه عدليه):- وفات 573- احتساب الممالك، محمد حسن ميرزا مهندس.
محمد حسن نجفي شيخ العراقين:- آبادي قلعه تبرك اصفهان 483- شيخ العراقين.
محمد حسن وكيل الدوله:- آجنت انگليسي‌ها 650 پ- وكيل الدوله، حاجي محمد حسن.
محمد حسين، آقا ميرزا (نواده حاجي مير محمد حسين سلطان العلماء):- ملقب به صدر الفقها 114- صدر الفقها، آقا ميرزا محمد حسين.
محمد حسين، ميرزا:- عزل از استيفاي وزارت خارجه 462.
محمد حسين، ميرزا (سررشته‌دار كل):- پسر 442.
محمد حسين اصفهاني فروغي، ميرزا:- تخلص فروغي 288؛- لقب ذكاء الملك 288- ذكاء الملك، فروغي محمد حسين.
محمد حسين امين الضرب- امين الضرب- كنپاني، محمد حسين.
محمد حسين باقراف (پسر محمد باقر): 731- لقب 732- رئيس التجار.
محمد حسين خان (نايب اول وزارت رسايل):- مخلع به جبه ترمه شمسه مرصع 355.
محمد حسين خان امير تومان:- ملقب به هژبر الملك 103- هژبر الملك.
محمد حسين خان امير تومان (رئيس اصطبل توپخانه):- ملقب به سالار ارفع 582- سالار ارفع، محمد حسين خان امير تومان- سالار اسعد.
محمد حسين خان بهادر، نواب راجه سردار:- زيارت شهر مقدس رضوي 672.
ص: 1338
محمد حسين خان سردار مفخم بختياري:- فوت 830- سردار مفخم بختياري، محمد حسين خان.
محمد حسين خان سردار مكري:- منصب پيشخدمتي و شمشير مرصع 517- سردار مكري.
محمد حسين خان صدر الدوله: ده 927، 753 پ- صدر- صدر اصفهاني- صدر الدوله، محمد حسين خان.
محمد حسين خان قراگزلو:- پسر 871 پ- حسام الملك، محمد حسين خان قراگزلو.
محمد حسين خان مروي، حاجي:- فرار به ايران 333 پ.
محمد حسين خان مير پنجه (پسر محمد تقي خان منتصر السلطان):- ملقب به سهم السلطان 439- سهم السلطان، محمد حسين خان مير پنجه.
محمد حسين خياط:- غرق شدن در چاه خانه 94.
محمد حسين دبير الملك شيرازي:- وزير رسائل 15- دبير الملك شيرازي، محمد حسن.
محمد حسين سلطان العلماء (امام جمعه اصفهان): نواده- 114- سلطان العلماء.
محمد حسين شريعتمدار تبريزي: 252- شريعتمدار تبريزي.
محمد حسين صدر الفقها، آقا ميرزا: 114- صدر الفقها، آقا ميرزا محمد حسين- محمد حسين، آقا ميرزا.
محمد حسين مستوفي، ميرزا (رئيس منگنه دفتر):- استيفاي وزارت خارجه 547؛- عزل از رياست منگنه دفتر 378؛- و مداخل امين الدوله 321؛- هم‌رأي با عين الدوله 693- سررشته‌دار كل- محمد حسين وزير دفتر.
محمد حسين ميرزا حشمت الدوله (پسر شعاع السلطنه):- تولد 247؛- لقب حشمت الدوله 697؛- وفات 883- حشمت الدوله، محمد حسين ميرزا.
محمد حسين ميرزا كمال الدوله:- ترجمه كتاب الف النهار 49- كمال الدوله، محمد حسين ميرزا.
محمد حسين ميرزا [معتضد السلطنه]:- معروف به شاهزاده پيشخدمت 612 پ- معتضد السلطنه، محمد حسين ميرزا- شاهزاده پيشخدمت.
محمد حسين ميرزا يمين السلطان (پسر محسن ميرزاي ميرآخور): 160، 528 پ، 737 پ؛- حكومت همدان 737؛- لقب يمين السلطان 34- يمين السلطان، محمد حسين ميرزا مير آخور.
محمد حسين نصير السلطان (پسر دبير الملك شيرازي):- نايب وزارت رسايل 308؛- وزير رسائل 429- نصير السلطان، محمد حسين خان.
محمد حسين نطنزي مجتهد:- وفات 557.
محمد حسين وزير دفتر، ميرزا: 768 پ، 689؛- و عين الدوله 720؛- هم‌رأي با عين الدوله 693- محمد حسين مستوفي، ميرزا (رئيس منگنه دفتر)- وزير دفتر، ميرزا محمد حسين.
محمد حسين وقايع‌نگار مستوفي اطبا (پسر وقايع‌نگار قاجار مروزي):- وفات 562.
محمد خان (پسر دوم صديق الملك، برادر حسن خان محتشم السلطنه): 374 پ.
محمد خان (ناظر عزيز السلطان): قرض قوام دفتر مستوفي به- 378.
محمد خان، حاجي شيخ (رئيس و پيشواي شيخيه كرمان، پسر حاج محمد كريم خان):- رياست شيخيه 939 پ؛- وفات 939- امير الامراي شيخي.
محمد خان آجودان حضور امير تومان: 91- آجودان حضور.
محمد خان احياء الملك (طبيب اتابيك): 319 پ؛- ملقب به احياء الملك 607؛- نفي بلد 909- احياء الملك، محمد خان.
محمد خان اديب همايون:- لقب 609- اديب همايون.
محمد خان اعظام الدوله، سردار لاريجاني:- حكومت استراباد و گرگان و تركمان 908؛- سرداري قشون استراباد 908؛- نزاع با نوكرهاي
ص: 1339
اتابيك 580- سردار لاريجاني، محمد خان- اعظام الدوله سردار، محمد خان.
محمد خان اعظام السلطنه سردار (حكمران بارفروش):- ايجاد مدرسه اعظاميه در بارفروش 910- اعظام السلطنه سردار، محمد خان.
محمد خان اقبال الدوله غفاري كاشاني (پسر هاشم خان امين الدوله، وزير خالصه): 754؛- اصلاح بين علما و صدر اعظم 742؛ سردوشي الماس به- 224؛- عزل از حكومت كرمانشاهان 574؛- وزارت قورخانه 704- اقبال الدوله كاشي، محمد خان غفاري.
محمد خان اقبال الملك:- حكومت در ولايات 653- اقبال الملك، محمد خان- (والي يزد).
محمد خان امير الامراي شيخي كرماني:- پسر 871- امير الامراي شيخي كرماني، محمد خان- محمد خان، حاجي شيخ.
محمد خان پيشخدمت همايوني (پسر ميرزا حسن خان مستوفي كاشاني):- ملقب به امجد الممالك 567- امجد الممالك، محمد خان پيشخدمت.
محمد خان حاجب الدوله:- پسر 510- حاجب الدوله، محمد خان.
محمد خان دكتر (پسر زرگرباشي):- از اطباي حضور شاه 319؛- حكيم صدر اعظم 319؛- مخاطب به جنابي 311، 319؛- مخلع به جبه ترمه شمسه مرصع 311، 319.
محمد خان سالار الملك:- ملقب به سالار الملك 48؛- وزير پوليس 509 پ- سالار الملك، محمد خان (وزير پوليس).
محمد خان سپهسالار اول:- پسر 319 پ.
محمد خان صديق الملك (رئيس دفتر وزارت خارجه):
325 پ، 506؛- پسر 325، 759- صديق الملك، ميرزا محمد خان.
محمد خان عظام الدوله سردار: 580- عظام الدوله سردار، ميرزا محمد خان.
محمد خان قاجار:- ملقب به سهم السلطان 361- سهم السلطان.
محمد خان لشكرنويس، ميرزا (پسر مفتاح الملك):- ملقب به مفتاح لشكر 155- مفتاح لشكر، محمد خان- محمد خان مفتاح لشكر- مفتاح الدوله ميرزا محمد خان.
محمد خان لله‌باشي:- نواده 295.
محمد خان مفتاح لشكر (سرتيپ قوج دودانگه):- ملقب به مفتاح لشكر 522- مفتاح لشكر، ميرزا محمد خان.
محمد خان مجد الملك سينكي:- انتقاد از سلطنت قاجاريه 708 پ- مجد الملك سينكي.
محمد خان مستوفي (سركارات آذربايجان):- ملقب به منتصر الممالك 91- منتصر الممالك، محمد خان مستوفي.
محمد خان مظاهر، ميرزا: 1045.
محمد خان وكيل الدوله (منشي حضور شاه): 48؛- و اتابيك اعظم 566؛- عزل 686؛- كارشكني براي ميرزا محمود خان 566؛- وكيل امورات آذربايجان و كرمانشاهان و ولايات ثلاث و همدان 35؛- لقب 35- وكيل الدوله، ميرزا محمد خان.
محمد دكتر دهري/ محمد خان كفري/ دكتر محمد كرمانشاهي/ محمد طبيب:- و آقا حسن رخت‌دار 380؛- و حكيم الملك 381- محمد طبيب،- كفري، محمد خان طبيب.
محمد ربيعي پاشا ميرلوا (سفير فوق العاده عثماني):- بازگشت 174؛ دعوت صدر اعظم از- 168؛ شرفيابي در دوشان‌تپه 167؛- مأموريت فوق العاده 167؛ مرحمت نشان درجه اول شير و خورشيد مرصع با حمايل سبز به- 174.
محمد رحيم خان:- نيابت حكومت سلماس 306.
محمد رحيم خان، حاج (پسر حاج محمد كريم خان):
- برادر 939 پ.
محمد رحيم خان نسقچي‌باشي/ محمد رحيم خان
ص: 1340
علاء الدوله:- پسر 585 پ، 652 پ؛- پسران 315 پ- علاء الدوله، محمد رحيم خان- نسقچي‌باشي، محمد رحيم خان.
محمد رضا خان قوام الملك (پسر محمد علي خان قوام الملك دوم): 326 پ، 582 پ- قوام الملك شيرازي، ميرزا محمد رضا خان.
محمد رضا خان مستوفي تويسركاني (پسر محمد امين):- لقب مكرم السلطنه 510.
محمد رضا قمي: 880 پ.
محمد رضا مجتهد، حاجي: 871 پ؛ خانه- 852.
محمد رضا ميرزا پيشخدمت:- ملقب به تمجيد السلطنه 393- تمجيد السلطنه، محمد رضا ميرزا.
محمد رضا ميرزا ركن السلطنه (پسر ناصر الدين شاه):
653 پ؛- كم شدن مواجب 711؛- وفات 712 پ- ركن السلطنه، محمد رضا ميرزا.
محمد رضا واعظ، حاجي:- و مدارس ملي 407- واعظ، حاجي محمد رضا.
محمد رضاي همداني واعظ:- نقل معجزه 345؛- وفات 515.
محمد سعيد بغدادي، شيخ:- ايجاد مدرسه مليه در كرمانشاهان 585.
محمد سنگلجي، آقا سيد: 890- محمد طباطبائي، آقا سيد.
محمد شاه، سلطان/ آقا خان محلاتي سوم (رهبر اسماعيليه هند): سفر مكه والده- 346- آقا خان محلاتي سوم.
محمد شاه قاجار (پدر ناصر الدين شاه): 1؛- پسر 365 پ، 555؛- تزويج ضياء السلطنه با ميرزا مسعود وزير خارجه 218 پ؛- دختر 786؛- فوت 939 پ؛- وفات دختر 602؛ هبه مهرآباد به- توسط حاج ميرزا آقاسي 627 پ.
محمد شاه هندي: 280.
محمد شريعتمدار آملي، آخوند ملا: نامه مشير لشكر به- 928- شريعتمدار آملي.
محمد شريعتمدار كرماني:- طبع شمس التصاريف 523- شريعتمدار كرماني، ميرزا محمد.
محمد شيرازي، حاجي:- عزل صفي عليشاه از جانشيني 49.
محمد شيرازي، ميرزا سيد:- منصب استيفا از درجه سوم 306.
محمد شيخ، آقا ميرزا (شاگرد طب مدرسه نظام):- ترجمه كتاب پل بر به فارسي 288.
محمد صادق اديب الممالك:- ملقب به اديب الممالك 46- اديب الممالك فراهاني، سيد محمد صادق.
محمد صادق خان امين نظام قاجار:- رياست توپخانه 37، 43- امين نظام قاجار، محمد صادق خان- محمد صادق خان قجر سپهدار (امير تومان).
محمد صادق خان قجر/ محمد صادق خان امير توپخانه:
426 پ؛- استعفا 426،- استعفا از رياست توپخانه 430؛- امارت توپخانه 19؛- پسر 582؛- حكومت اردبيل و مشكين و خلخال و طالش 784؛- حكومت استرآباد 542، 548؛- حكومت قراجه داغ و مشكين 664؛- رئيس قشون 702؛- رئيس كميسيون سرحدي آذربايجان 548؛- سرداري قشون 776؛- عزل از حكومت استرآباد 606- كاغذ به سپهسالار (سردار معظم) 426؛- ملقب به امير توپخانه 606- امير توپخانه، محمد صادق خان قجر- امين نظام قاجار، محمد صادق خان- محمد صادق خان امين نظام قاجار.
محمد صادق طباطبائي، ميرزا:- و امتياز روزنامه مجلس 1066؛- و روزنامه مجلس 1064.
محمد صادق مجتهد كاشاني، آقا شيخ (پسر ملا محمد تقي كاشي شيخ العلما): 88 پ؛- تحصيل در نجف 734؛- حركت به عتبات عاليات 983؛- در حضرت عبد العظيم 880؛- ديدار با شاه
ص: 1341
834.
محمد صادق مروزي وقايع‌نگار:- از رجال دربار فتحعلي شاه 562 پ- وقايع‌نگار قاجار مروزي.
محمد صادق ميرزا معز السلطان (برادر معز الدوله):- ملقب به معز الدوله 442- معز السلطان، محمد صادق ميرزا- معز الدوله، محمد صادق ميرزا.
محمد صالح خان سالار اكرم (حاكم قزوين):- ايجاد مدرسه ملي اميد 830- سالار اكرم، محمد صالح خان باغميشه‌اي.
محمد صديق نوري:- پسر 785 پ- صديق الملك، ميرزا محمد خان.
محمد صفاي صوفي، حاجي ميرزا:- اقامت در استانبول 743 پ؛- مريد 743- صفا، حاجي ميرزا محمد- رضا قلي خان سوار كوهي.
محمد طباطبائي/ محمد مجتهد طباطبائي/ آقا سيد محمد طباطبائي (پسر سيد صادق): 848، 888، 1023، 1024، 1027؛- استخاره كردن 885؛ انعقاد مجلسي از علما در منزل- 961؛- ايجاد روزنامه هفتگي در طهران 855؛- ايجاد مدرسه ملي اسلام در سنگلج 458، 463؛- پسر 1064؛- پول گرفتن از عين الدوله 763؛ پيغام اتابيك به- 966؛- تحريك مردم در منبر 962، 964؛ تشكرنامه چاپي براي- 1024؛ تلفون شاه به- 1032؛ تلگراف فرمانفرما به- 1072؛ حمايت دولت انگليس از- 985؛ خانه- 1025؛- و خبر دستگيري آقا شيخ محمد واعظ 977؛- دائر كردن مجلس عدالت 953؛- در مجلس آقا سيد عبد اللّه 967؛- در منزل آقا سيد عبد اللّه 955؛- در منزل صنيع الدوله 1086؛- در مشروطيت 763 پ؛- رد پيشنهاد تكفير اتابيك 975؛- رياست انجمن معارف ملي 471؛- سفارش مسلمانان ژاپون به ميكادو پادشاه ژاپون 848؛ سواد دستخط شاه به- 963؛- ضيافت ميلاد حضرت حجت اللّه (ع) 838؛- فرزند ارشد 896 پ؛- كنكاش بر ضد دولت 972؛ متحصن شدن ميرزا حسن رشديه در خانه- 970؛- متفرق كردن مردم 980؛ مجلس جشن عيد ميلاد امام عصر در منزل- 309؛- و مجلس عدالتخانه 930؛- مذمت اتابيك در منبر 973؛ مردم در منزل- 1028؛ مشير ديوان در منزل- 1030؛- منبر رفتن در مسجد سنگلج 952؛- مهرباني به همراهان 986؛- و نايب السلطنه 1077؛- نطق در افتتاح كمپاني اسلاميه طهران 437؛- نگهداري طلاب و سادات و الواط با اسلحه در خانه 970؛ وصيت فدائيان پيش- 953؛- همراهي در افعال اتابيك 857- محمد بن صادق طباطبائي- طباطبائي، محمد- محمد الحسيني طباطبائي.
محمد طبيب:- در اداره حكيم الملك 381- محمد دكتر دهري.
محمد طبيب كاشاني، ميرزا (پسر حاجي ميرزا محمد تقي مدير الاطبا):- ملقب به افخم الحكما 557- افخم الحكما، محمد طبيب كاشاني.
محمد طه عرب مجتهد، شيخ:- وفات 903.
محمد عبد المنعم بيگ (پسر عباس حلمي پاشا): 376.
محمد علي (اهل ساوه):- ياغي 515.
محمد علي (برادر خديو مصر):- وليعهد مصر 363.
محمد علي بسطامي: تولد سه قلو در خانه- 75.
محمد علي پاشا (اولين خديو مصر):- مؤسس خديوي مصر 796.
محمد علي تفرشي (نايب كالسكه‌خانه مباركه): 316 پ.
محمد علي خان (پسر صدر الدوله):- پيشخدمتي خلوت شهرياري 113.
محمد علي خان، ميرزا:- ملقب به اشرف الممالك 440، 461- اشرف الممالك، ميرزا
ص: 1342
محمد علي خان.
محمد علي خان/ محمد علي خان سرتيپ كبابي (پسر حاجي احمد خان):- تأليف كتاب 153؛- تأليفات 650 پ؛- تولد و وفات 650 پ؛- ملقب به سديد السلطنه 228، 289- سديد السلطنه كبابي.
محمد علي خان، ميرزا (منشي‌باشي، علاء الدوله):- لقب دبير همايون 613- دبير همايون.
محمد علي خان امين السلطنه: 658 پ- امين السلطنه، حاجي محمد علي خان.
محمد علي خان ايلخاني:- حكومت و رياست كلهر 258.
محمد علي خان بن ذكاء الملك:- ترجمه و تأليف تاريخ اسكندر كبير 302- ذكاء الملك.
محمد علي خان تجريشي (پدر جيران فروغ السلطنه):
2 پ. مرآت الوقايع مظفري ج‌2 1342 م ..... ص : 1327
ي: 508 پ- قوام الدوله، محمد علي خان تفرشي.
محمد علي خان سرتيپ قورخانه:- ملقب به صولت نظام 147- صولت نظام.
محمد علي خان سرتيپ بوشهري:- تأليف مفاتيح الادب 206.
محمد علي خان سردار افخم:- ايجاد مدرسه مليه 750- سردار افخم،- آقا بالا خان سردار.
محمد علي خان شمس الشعرا:- نواده 248- شمس الشعرا، محمد علي خان.
محمد علي خان علاء السلطنه امير تومان (وزير مختار ايران در انگليس): 757، 770 پ؛- مفتخر به سردوشي الماس 510- علاء السلطنه، محمد علي خان- معين الوزاره، محمد علي خان علاء السلطنه.
محمد علي خان غفاري كاشاني: ده- غفاري كاشاني.
محمد علي خان قوام الدوله آشتياني: 324 پ؛- وزارت لشكر 740- قوام الدوله، محمد علي خان.
محمد علي خان قوام الملك:- پسر 326 پ، 582 پ- قوام الملك، ميرزا محمد علي خان.
محمد علي خان مازندراني، ميرزا (منشي وزارت خارجه):
- ملقب به فخيم السلطنه 232- فخيم السلطنه، ميرزا محمد علي خان مازندراني.
محمد علي خان مستوفي (پسر ميرزا محمود وزير):- رياست منگنه دفتر 378.
محمد علي خان معاون الملك مستوفي اول (پسر عباس خان قوام الدوله وزير خارجه):- لقب قوام الدوله 34- معاون الملك، محمد علي خان- قوام الدوله، محمد علي خان تفرشي.
محمد علي خان معين الدوله: 757 پ- معين الوزراء، محمد علي خان.
محمد علي خان مير پنجه، ميرزا (رياست ذخيره قورخانه):
- رياست ذخيره نظام 357؛- وفات 599- مير پنجه، محمد علي خان.
محمد علي خان نصير دفتر: 86- نصير دفتر.
محمد علي داعي الاسلام، آقا سيد:- احداث مجلس صفاخانه در اصفهان 650- داعي الاسلام، محمد علي.
محمد علي داود شاه: 515- داود شاه.
محمد علي دزفولي، شيخ:- ملقب به بهجت 976 پ- بهجت دزفولي.
محمد علي رئيس التجار، حاجي:- خطاب جنابي 248- رئيس التجار، محمد علي.
محمد علي سركار:- پسر 583.
محمد علي شاه: 212 پ، 325، 329 پ، 719؛- و امر و نهي امير نظام 352 پ؛ جنگ سردار اسعد با- 753 پ؛- دستگيري و حبس در طهران 516؛- سركوب مشروطه‌خواهان 402 پ؛- و سعد الدوله 733 پ؛- سلطنت 62؛- و صدارت ناصر الملك 769 پ؛- عمو 1091 پ؛- مادر 786 پ؛- و مشروطه‌خواهان نوزده، 402 پ؛- همگامان 763 پ- اعتضاد السلطنه- محمد علي
ص: 1343
ميرزا اعتضاد السلطنه.
محمد علي مجتهد كلهري كاشاني، آقا سيد:- پسر 510.
محمد علي منشي:- وفات 588.
محمد علي ميرزاي شعاع السلطان:- لقب شعاع السلطان 87- شعاع السلطان، محمد علي ميرزاي امير تومان.
محمد علي ميرزا دولتشاه (پسر فتحعلي شاه): 46 پ؛- پسر 235 پ، 443 پ- دولتشاه.
محمد علي ميرزا اعتضاد السلطنه/ محمد علي ميرزا وليعهد (پسر مظفر الدين شاه): 11، 720، 769، 980؛- آمدن به تهران 650؛- احترام به نعش شاه 1090؛ اعطاي نشان به- 64؛- بي‌احترامي به علما 701؛ تكفير علما از- 701؛ تلگراف- 1020؛- جده 786؛- رفتن به دوشان تپه 756؛- رقابت اطرافيان 1085 پ؛- صاحب اختياري آذربايجان 11، 12؛- گم شدن دستخط وليعهدي 650؛ مدرسه محمديه شوشتر به نام- 869؛ نشان سنت آندره امپراطور روسيه به- 812؛- ورود به طهران 61، 572، 756؛- وليعهدي 12- اعتضاد السلطنه، محمد علي ميرزا- محمد علي شاه.
محمد علي نوري مستوفي:- پسر 650.
محمد فاضل شربياني، ملا حاجي (مجتهد): وفات- 823- فاضل شربياني.
محمد قاسم (جد مادري ناصر الدين شاه):- پسر 2 پ.
محمد قاسم خان امير تومان/ محمد قاسم خان عز السلطان (برادر اتابيك):- خلعت پالتوي ترمه با سردوشي الماس 446؛- لقب عز السلطان 306؛- لقب وكيل السلطنه 583- عز السلطان- وكيل السلطنه، محمد قاسم خان.
محمد قاسم ميرزا (وليعهد ناصر الدين شاه): 2 پ- قاسم خان.
محمد قلي خان (پسر ابو الفتح خان جوانشير): فوت- 68- حسام الدوله.
محمد قلي خان (پسر مخبر الدوله):- ملقب به مخبر الملك 114- مخبر الملك، محمد قلي خان.
محمد قلي خان (پيشخدمت همايوني):- حامل خلعت فتح السلطنه 158.
محمد قلي خان آصف الدوله: 559 پ- آصف الدوله قجر، محمد قلي خان.
محمد قلي خان منتخب الملك (كارگزار خراسان و سيستان): 218، 242، 904- منتخب الملك، محمد قلي خان.
محمد كاشي شعرباف:- خواب ديدن 362.
محمد كاشف السلطنه، حاجي:- قونسول در بمبي 121- كاشف السلطنه.
محمد كاظم خراساني، آقا ملا:- شاگرد 497 پ؛- فتوا 648؛- مهر 781.
محمد كاظم طباطبائي:- تلگراف به عبد اللّه مجتهد بهبهاني 781؛- مهر 781.
محمد كاظم مجتهد:- امضاي نسخه تكفير امين السلطان 681.
محمد كاظم ملك التجار (پسر محمد مهدي ملك التجار تبريزي):- ساكن تهران 766 پ- ملك التجار، حاجي ميرزا كاظم.
محمد كرمانشاهي/ محمد كفري/ محمد خان دكتر دهري (پسر پير محمد زارع): 380 پ، 860 پ؛- ترجمه كتاب ژيل بلاس 860- كفري- دهري، محمد.
محمد كريم خان كرماني قاجار/ محمد كريم خان قجر كرماني (پيشواي شيخيه، پسر ابراهيم خان قاجار):
222 پ؛- ركن رابع شيخيه 54، 549؛- رهبر طايفه شيخيه 53؛- طبع كتاب دقايق العلاج 222.
محمد كريم خان مختار السلطنه سردار منصور:- در روزنامه شرافت 713 پ- مختار السلطنه، محمد كريم خان سردار منصور- كريم خان
ص: 1344
سردار منصور- سردار منصور.
محمد گركاني مستوفي (پسر حاجي ميرزا نصر اللّه مستوفي):- استيفاي اصفهان 114؛- عزل از استيفاي اصفهان 115.
محمد متولي‌باشي قم:- غصب املاك مردم 506.
محمد مجاهد، آقا سيد:- طبع كتاب 203.
محمد مجتهد، آقا سيد (پسر آقا سيد علي اكبر تفرشي مجتهد):- تحصيل در نجف اشرف 744؛- حركت به طرف مسجد جمعه 978؛- حركت به عتبات عاليات 983؛- ممانعت از ايجاد مدرسه ملي در كاشان 898؛- و وزير دربار 885.
محمد مجتهد طباطبايي، آقا سيد (پسر آقا سيد صادق مجتهد):- كاغذ به اتابيك 947؛- مخالف تعزيه‌خواني در تكيه سنگلج 929- محمد طباطبائي، آقا سيد.
محمد محيط شمس العلماء: 502- شمس العلماء.
محمد مصطفي (ص): 53.
محمد ملك الكتاب شيرازي: 190- ملك الكتاب شيرازي.
محمد مهدي، آقا شيخ (پسر حاجي شيخ عبد الحسين مجتهد طهران):- ملقب به معتمد الشريعه 608- معتمد الشريعه، آقا شيخ محمد مهدي.
محمد مهدي تاجر كورايي، حاجي:- تعمير پل رودخانه پسي خان 249.
محمد مهدي خان سرتيپ سوار:- ملقب به ساعد لشكر 522- ساعد لشكر، محمد مهدي خان.
محمد مهدي خان اعتضاد الدوله:- پسر 319- اعتضاد الدوله، محمد مهدي خان.
محمد مهدي شريعتمداري گيلاني: 366- بحر العلوم- شريعتمدار گيلاني.
محمد مهدي ملك التجار بوشهر، حاجي:- ملقب به مدحت الملك 349- مدحت الملك، محمد مهدي ملك التجار بوشهر- ملك التجار بوشهر، حاجي محمد مهدي.
محمد مهدي ملك التجار [تبريزي]: پسر- 141- ملك التجار [تبريزي]، محمد مهدي.
محمد مهدي ميرزا (پسر محمد علي ميرزا):- تولد 165.
محمد مهدي ميرزا (پسر محمود جواد ميرزا):- ملقب به مرآت السلطان 421- مرآت السلطان، محمد مهدي ميرزا.
محمد ميرزا (پسر عباس ميرزا ملك‌آرا): 939 پ؛- سفارت دربار مسكو 24؛- ملقب به ملك‌آرا 82- ملك‌آرا، محمد ميرزا.
محمد ناصر خان:- پسر 1072.
محمد ناصر خان (پسر علي خان ظهير الدوله):- ملقب به ظهير السلطان 160- ظهير السلطان، محمد ناصر خان.
محمد ناصر خان شجاع الدوله (فرزند امير حسين خان شجاع الدوله زعفرانلو): 656 پ؛- جانشين 661 پ؛- حاكم قوچان 322؛- فوت 661- شجاع الدوله، محمد ناصر خان.
محمد ناصر خان قاجار دولو:- فرزند 652.
محمد نديم السلطان (وزير انطباعات و دار الترجمه و دار التأليف دولتي): 829 پ- نديم السلطان، محمد- ملا محمد- موسيو.
محمد نظام الحكما:- رياست اطباي نظام 43- نظام الحكما، محمد- لقمان الدوله.
محمد نواب رضوي يزدي، ميرزا: مرحمت عصاي مرصع به- 361.
محمد واعظ، آقا شيخ:- مذمت از دولت در منبر 978؛- نقل اجحافات اتابيك 977.
محمد واعظ يزدي، حاجي: 408- واعظ يزدي.
محمد والي:- ساختن مسجد در لندن 501.
محمد ولي خان/ محمد ولي خان تنكابني/ نصر السلطنه امير اكرم/ سپهسالار تنكابني (پسر ساعد الدوله سردار): 211 پ، 509 پ، 666 پ، 822 پ؛- پدر 34 پ؛- خودكشي 703 پ؛- در مشروطيت 703 پ؛- محرك قاتل صنيع الدوله 738 پ؛- وزارت و صدارت
ص: 1345
663 پ، 703 پ- سپهسالار تنكابني- نصر السلطنه، محمد ولي خان سپهدار- سردار معظم.
محمد ولي قايني، ميرزا: 521.
محمد ولي ميرزا (پسر فتحعلي شاه): 715؛- پسر 359 پ، 654 پ.
محمد يزدي، كربلايي:- التجا به آستان حضرت رضا (ع) 303.
محمديه (مدرسه): 869،- ايجاد در شوشتر 839، 843- مدرسه مليه محمديه.
محمره/ خرمشهر: 76 پ، 328، 830؛ تعدي حاكم- 290؛- حاكم 849؛- حكمران 248، 284، 1087؛- حكومت 335؛ شرارت اعراب- 76؛ شيخ- 334؛- كارگزاري 462؛ واقعه- 76- خرمشهر.
محمود: 1037، 1037 پ.
محمود، آقا ميرزا (پسر مير محمد حسين سلطان العلماء امام جمعه اصفهان):- ملقب به فخر الفقها 152، 203- فخر الفقها، آقا ميرزا محمود.
محمود آقا تاجر تبريزي، حاجي:- تأسيس مدرسه رشديه در طهران 197.
محمود اصفهاني تاجر، ميرزا:- منتخب تجار 1045.
محمود بن محمد بن سعيد، سيد (سلطان زنگبار):- فوت 619.
محمود جواد ميرزا (پدر محمد مهدي ميرزا مرآت السلطان):- پسر 421.
محمود خان:- تحصيل نجوم در اروپا 432 پ- مشاور الملك قمي.
محمود خان، ميرزا (از اقوام علاء الدوله):- ملقب به خازن لشكر 613- خازن لشكر، ميرزا محمود خان.
محمود خان، ميرزا (پسر ميرزا ابو الحسن خان قايم مقام):
- اخراج از طهران 827؛- اوصاف 287؛- لامذهبي 565؛- و وكيل الدوله 566.
محمود خان اقتدار الدوله:- وزارت حكومت تهران 826- اقتدار الدوله، محمود خان.
محمود خان جلال الوزاره (منشي وزارت خارجه):- لقب 573- جلال الوزاره، ميرزا محمود خان.
محمود خان حكيم الملك (وزير دربار): 662 پ، 679؛- برادرزاده- 683 پ؛- حكومت گيلان 665؛- و مظفر الدين شاه 323 پ- حكيم الملك، محمود خان.
محمود خان رموز، ميرزا (نايب اول وزارت خارجه):- مدير رموز دولتي 25- مفتاح الملك، ميرزا محمود خان.
محمود خان سرهنگ (رئيس تلگرافخانه دامغان):- ايجاد مدرسه ملي در دامغان 891.
محمود خان علاء الملك: 519، 726 پ، 770 پ؛- عزل از سفارت عثماني 577؛- كودني و دير فهمي 726 پ- علاء الملك، محمود خان.
محمود خان عماد السلطان، ميرزا (پسر صدر الملك):
113- عماد السلطان، ميرزا محمود خان.
محمود خان عنايت الملك (پسر ذو الرياستين همداني):- ملقب به عنايت الملك 420- عنايت الملك، محمود خان.
محمود خان فومني: 24 پ- مدير الملك، محمود خان فومني.
محمود خان قاجار (پسر محمد رحيم خان، علاء الدوله):
315 پ، 1045- احتشام السلطنه، محمود خان قاجار.
محمود خان قاجار (سرتيپ اول رئيس طايفه سپانلو):- ملقب به اقتدار الممالك 369- اقتدار الممالك، محمود خان قاجار.
محمود خان كرماني، حاجي:- طبيب مريضخانه كرمان 115.
محمود خان محاسب الممالك (پسر بصير الملك كاشي):
- لقب محاسب الممالك 442،- مستوفي تلگرافخانه 442- محاسب الممالك، ميرزا محمود خان- محمود خان مستوفي تلگرافخانه، ميرزا.
ص: 1346
محمود خان مدير الدوله (برادر احمد خان مشير السلطنه):
740 پ- مدير الدوله، محمود خان.
محمود خان مدير الدوله- مدير الملك/ مدير رشتي.
محمود خان مستوفي (برادر ابو القاسم مشير لشكر):- شغل لشكرنويسي 35.
محمود خان مستوفي (ميرزاي سرايدار خانه):- ملقب به دبير حضرت 510- دبير حضرت، محمود خان مستوفي.
محمود خان مستوفي، ميرزا (منشي صدارت):- ملقب به مجد الممالك 586- مجد الممالك، ميرزا محمود خان مستوفي.
محمود خان مستوفي تلگرافخانه، ميرزا (پسر بصير الملك كاشي):- ملقب به محاسب الممالك 442- محاسب الممالك، ميرزا محمود خان- محمود خان محاسب الممالك.
محمود خان مشاور الملك:- قونسول بغداد 432،- عزل 435- مشاور الملك، ميرزا محمود خان.
محمود خان وكيل الملك طباطبايي (وزير تجار، وزير خلوت):- وزارت تجارت 673،- وفات 674- وكيل الملك طباطبائي، ميرزا محمود خان.
محمود فخر الفقهاء آقا ميرزا: 152- فخر الفقها.
محمود گركاني مستوفي (وزير دار الخلافه تهران، پسر ميرزا نصر اللّه گركاني):- پسر 832، 971 پ- محمود وزير (پسر ميرزا نصر اللّه گركاني).
محمود ميرزا (وليعهد ناصر الدين شاه):- مرگ 1 پ.
محمود ميرزا امير تومان (پسر ركن الدوله):- ملقب به ممتاز الدوله 72- ممتاز الدوله، محمود ميرزا امير تومان.
محمود وزير (پسر ميرزا نصر اللّه گركاني): 378 پ،- پسر 749، 971 پ- محمود گركاني مستوفي (وزير دار الخلافه).
محيط، محمد:- ملقب به شمس العلما 502 پ- شمس العلما، محمد محيط.
محيط كبير (1): جزيره دك واقعه در- 224.
مخبر الدوله، حسينقلي خان (پسر عليقلي خان مخبر الدوله، وزير تلگراف): 95، 689، 928،- پسر 1045؛- تلگراف دستخط مبارك به ولايات 212؛- چراغاني درب تلگرافخانه 823؛ دستخط شاه به- براي تلگراف به ولايات 237؛- عزل از وزارت تلگرافخانه 927؛- لقب مخبر الدوله 114؛- وزارت تلگرافخانه 239؛- وزير تلگرافخانه 114- مخبر الملك، حسينقلي خان- حسينقلي خان مخبر الدوله.
مخبر الدوله، عليقلي خان (وزير داخله):- اراضي 94 پ،- برادر 66، 726 پ؛- پسر 106، 777 پ، 1044؛- پيشنهاد صدارت 78؛- حبس امين دار الضرب 109؛- خانواده 114، 733 پ؛- خدمات 94؛- خويشان طايفه 1048؛- و خيانت امين دار الضرب 106؛- شرح حال 94؛- فوت 94، 114؛- مناصب 94؛- وزارت تلگراف‌خانه 19؛- وزارت خزانه و ضرابخانه 58؛- وزارت داخله 34، 58؛- وظايف 733 پ- عليقلي خان مخبر الدوله.
مخبر السلطنه، مهديقلي خان هدايت (پسر عليقلي خان مخبر الدوله، رئيس مدرسه نظامي): دوازده، 95، 678 پ، 731 پ، 766 پ، 926 پ؛- و امين السلطان 1070؛ بدگويي از- 1061؛- خويشان 1048؛- رياست مدرسه نظامي ناصري 95، 777؛- رفتن به مجلس 1062؛ شبنامه بر ضد- 1063؛- عمو 726 پ؛- و غلامرضا خان آصف الدوله 739 پ؛- ملقب به مخبر السلطنه 114؛- مفتخر به خلعت سرداري تن‌پوش 114- مهديقلي خان هدايت- خان خانان.
مخبر الملك، حسينقلي خان (پسر عليقلي خان مخبر الدوله، رئيس تلگرافخانه):- لقب مخبر الدوله 114؛-
ص: 1347
منتخب تجار 1045؛- وزارت تلگرافخانه 19- مخبر الدوله، حسينقلي خان- حسينقلي خان مخبر الدوله- حسينقلي خان مخبر الملك.
مخبر الملك، محمد قلي خان (پسر عليقلي خان مخبر الدوله): 95؛- مفتخر به سرداري تن‌پوش 114- محمد قلي خان مخبر الملك.
مختار السلطنه، محمد كريم خان سردار منصور/ كريم خان منظم السلطنه (وزير احتساب، وزير پوليس): 438، 706؛- و آصف الدوله 427، 502؛- آمدن به خدمت شاه 579؛- ابتلا به وبا 713؛- احداث آسياب بخاري در طهران 421، 433؛- استعفا از عمل نظم خبارخانه طهران 458؛ از استقلال افتادن- 430؛- افتتاح مهمانخانه در خيابان ناصري 347؛- بخشيدن ساعت طلا به علي خان 337؛- برقراري نظم در طهران 713؛- بريدن دست دزد 389؛- بناي آشوب در طهران 577؛- بيرون كشيدن مقصر از خانه حاجي صدر همداني 492؛- و بي‌نظمي طهران 547؛- پسر 337 پ؛- تحريك شيخ ابراهيم 548؛- تحقيقات 397؛- ترتيب سوار ژاندارم 337، 401؛- تعديل سنگ و ذرع كسبه طهران 383؛- چوب زدن خبازان در سبزه ميدان 414؛- حامي 457، 493؛- حكم احداث خيابان‌هاي درشكه‌رو در پشت خندق طهران 341؛- حكم به حبس و ضبط اموال حسن خان مير پنجه 376؛- حكم درباره نانواها 375؛- و حكيم الملك 493؛- خواباندن فتنه 492؛-- محله يهود 252؛- دستگيري دزدان 501؛- رياست فوج بكشلوي افشار 300؛- رياست نانواخانه طهران 406؛- سفارت دربار تزار و دربار لندن 713 پ؛- سم دادن به سگ‌هاي طهران 235؛- سنگ فرش كوچه‌ها 230؛- شرح حال و تصوير 713 پ؛- و شورش فوج كشيك طهران 397؛- و صدر اعظم 493؛- ضديت با امير خان سردار وزير جنگ 372؛- و طلاب 492؛ طلاب و كشتن- 492؛- عزل 427، 493، 502؛- و عمل نظم خبازخانه طهران 457، 458؛- فايده بردن از افزايش نرخ 385؛ فحش به- در اعلان ديوارها 418؛- فرار به خانه وزير جنگ 397؛ فوج افشار بكشلو سپرده- 270؛ فوج كشيك طهران سپرده- 397؛- مأمور نظم پول سياه در طهران 180؛- در مجلس نرخ 362؛ مرحمت پالتو با سردوشي الماس به- 306؛- ملقب به مختار السلطنه 169، 704 پ؛- منع جنگ دوئل 180؛- موقوف كردن عوارض تفاوت عمل كارگزاران حكومت طهران 25؛- نافرماني از آصف الدوله 502؛- نام‌نويسي در جزو اداره پليس از نجبا و بزرگ‌زادگان دار الخلافه 320؛- و ناهار در ادارات 362؛ نرخ اسعار اجناس طهران سپرده- 704؛- وزارت پليس 691؛- وزير احتساب و نرخ 706؛- وفات 713- منظم السلطنه، كريم خان- سردار منصور، كريم خان- كريم خان منظم السلطنه.
مختار السلطنه، ناصر خاقان كاشاني:- لقب مختار السلطنه 1062- ناصر خاقان كاشاني، ابو القاسم خان- ابو القاسم خان ناصر خاقان كاشاني.
مختار الملك، ميرزا اسد اللّه خان (نايب وزارت خارجه، پسر معين الوزاره):- ملقب به مختار الملك 495- اسد اللّه خان مختار الملك، ميرزا.
مختار بن ابي عبيده ثقفي: 577.
مختاري:- لقب در ايران 495.
مختاري، ركن الدين (رئيس شهرباني رضا شاه):- پدر 713 پ.
مختصر كتاب سلاطين علم (كتاب): 106.
ص: 1348
مخزن الفرايد في اصول العقايد (كتاب): 518- لاهيجي، آقا شيخ علي پيشنماز.
مخزن تداركات:- سپرده سردار افخم 940.
مخزن تداركات عسكريه:- سپرده ميرزا مهدي خان وزير همايون 86.
مخزن تداركات نظامي: 659 پ.
مخزن ذخائر:- رياست 125.
مخزن ملبوس:- ناظم اصناف 361.
مخملك (مرض): 437.
مدار ترقي علوم: مجلس مسمّي به- 1029.
مدارس اسلاميه: 1049.
مدارس پارسيان هندوستان: 500.
مدارس جديد در دوره قاجاريه (كتاب): 373 پ، 377 پ- قاسمي پويا، اقبال.
مدارس دار الفنون:- شاگردان 1004.
مدارس عسكريه: 264.
مدارس كشاورزي: 207 پ- مكاتب زراعت و فلاحت.
مدارس قديمه ايران: 137.
مدارس كر و لال:- در اروپا 186.
مدارس ملي: 494، 509؛ اعانه براي- 465؛ برچيدن- 407؛ تشويق و همراهي مجتهدين طهران با- 407؛- رؤسا 642؛- سبك 508؛- شاگردان 822؛ وجوه اعانه- 471.
مدارس ملي طهران: 429، 459؛ اعانه براي- 472؛ اعانه مسلمانان پطرزبورغ به- 374؛- امتحان شاگردان 371؛- نظم 486.
مدارس ملي مظفر:- تأسيس 292.
مدارس مليه: 408، 778؛- ايجاد 261.
مداين:- حكومت سلمان 16.
مدبر الدوله (پسر ثقة الملك):- عزل از مديري خطوط عثماني 213، 245.
مدبر الدوله رشتي، ميرزا ابراهيم خان: ايجاد مدرسه از ثلث اموال- 737- ابراهيم خان مدبر الدوله رشتي، ميرزا- مدبر الملك، ميرزا ابراهيم خان.
مدبر السلطنه (از اجزاي وزارت خارجه):- عزل از كارگزاري مازندران 399؛- مأمور كارگزاري خارجه كرمان 533.
مدبر الملك، ميرزا ابراهيم خان (نايب اول وزارت خارجه):- وفات در برلن 612- مدبر الدوله رشتي- ابراهيم خان مدبر الدوله.
مدبر الملك سهراب‌زاده: 579 پ.
مدبريه (مدرسه): 737- مدرسه مدبريه.
مدحت الملك، حاجي محمد مهدي ملك التجار بوشهر:- لقب مدحت الملك 349- محمد مهدي ملك التجار بوشهر، حاجي- ملك التجار بوشهر، حاجي محمد مهدي.
مدر: جنگ بوئر و انگليس در كنار نهر- 492.
مدرس: تولد پنج قلو در- 329؛- حرمت مذهبي 329 پ؛ مداخل نمك صوبه- 228.
مدرس، سيد حسن:- و رضا خان 579 پ؛- و قضيه جمهوريت 319 پ.
مدرسه آذربايجان: تحصيل حسن خان فخيم السلطنه در- 760.
مدرسه آليانس/ مدرسه آليانس اسرائيلي: 792؛ كتك زدن نوكر معلم- 1087.
مدرسه ابتدائيه/ مدرسه ابتدائيه حسنيه (در رشت): 110، 195، 216؛ افتتاح قرائت خانه در- 357؛- امتحان شاگردان 260.
مدرسه اتحاد:- تأسيس 1070.
مدرسه احيائيه: 216.
مدرسه ادب: آمدوشد حاجي ميرزا يحيي به- 472؛- افتتاح 373، 471؛- مدبر 476؛- مؤسس 476.
مدرسه اسلام:- افتتاح 463.
مدرسه اسلاميه (در پاريس): 189.
مدرسه اسلاميه (در همدان): 740.
مدرسه افتتاحيه: 263؛- احداث 476؛- افتتاح 261؛- امتحان شاگردان 260؛ تهيه دستگاه
ص: 1349
كارخانه قالي‌بافي در- 338.
مدرسه افخميه (در استراباد): 760.
مدرسه اقبال:- ايجاد تبعه روس در طهران 1016.
مدرسه اقدسيه: جمع‌آوري اعانه در- 1064؛ دادن صد تومان توسط شاگردان- به تأسيس بانك ملي 1072.
مدرسه اكابر:- ايجاد 336.
مدرسه امامزاده زيد:- طلاب 707 پ.
مدرسه امنيه (در بروجرد): 508.
مدرسه اميد (در قزوين): 921.
مدرسه ايتام (در اصفهان):- ايجاد 846.
مدرسه ايتام (در تهران): 104؛- باني 342 پ؛- دروس 104؛- در محله حسن‌آباد 103؛- مخارج شاگردان 104- مدرسه خيريه.
مدرسه ايمانيه: 846.
مدرسه تجارت: 905- مدرسه ثروت.
مدرسه تربيت (در طهران):- ايجاد 443.
مدرسه تربيت اسلامي (در عشق‌آباد):- افتتاح 501.
مدرسه تمدن (در طهران): 760.
مدرسه ثروت (در طهران): 760؛- تغيير نام به مدرسه تجارت 905- مدرسه تجارت.
مدرسه حاجي ابو الحسن معمار:- رئيس 977.
مدرسه حاجي ابو الفتح: وفات ملا محمد فاضل در- 749.
مدرسه حقايق: 846.
مدرسه خان مروي:- طلاب 895.
مدرسه خرطوم:- بنا نهادن 359.
مدرسه خيريه: 104، 216- مدرسه ايتام.
مدرسه دار الشفاي طهران: اقامت جلوه در- 82.
مدرسه دار الفنون (طهران): 446؛ احضار رؤساي دواخانه‌هاي طهران در- 867؛- باز شدن 837؛- بسته شدن 459؛- تحصن شاگردان 1001؛- درخواست معلم از فرانسه 859؛- شاگردان 1006؛-- در سفارت 1004؛- كتابخانه 904؛- مخارج 722؛ ميرزا حسين خان سرهنگ در- 583- دار الفنون.
مدرسه دولتي: 778.
مدرسه دولتي تبريز:- بسته شدن 460.
مدرسه رشت:- عدد شاگردان 354.
مدرسه رشديه تبريز: 104.
مدرسه رشديه طهران: 216؛ اعانه ابو القاسم مرتضوي تاجر تبريزي به- 390؛- باني 472؛- تأسيس 197؛- مخارج 101- رشديه (مدرسه).
مدرسه رفعت:- ايجاد 515.
مدرسه سادات:- خرج 795؛- شاگردان 838؛ وقف خانه توسط حاجي سيف الدوله براي- 1056.
مدرسه سالاريه (در سنندج): 898.
مدرسه سپهسالار: 950، 1060؛ ازدحام مردم در- 1075؛ سيد عبد اللّه مجتهد بهبهاني در- 492؛- طلاب 22، 1028؛ منبر- 858؛ نماز جماعت در- 775- مدرسه ناصري.
مدرسه سياسي:- ايجاد 293.
مدرسه شرافت:- رئيس 624.
مدرسه شرف: 216؛- امتحان شاگردان 260.
مدرسه شيخ عبد الحسين: مسجد و- 387.
مدرسه صنعتي: امداد در ايجاد- در طهران 304.
مدرسه ضيائيه:- در سلطان‌آباد 435.
مدرسه علميه: 216، 250؛- امتحان شاگردان 260؛ عمارت- 261.
مدرسه فرهنگ:- ايجاد در دروازه قزوين طهران 494.
مدرسه فلاحت/ مدرسه ابتدائي فلاحت/ مدرسه شاهنشاهي فلاحت: 522،- ايجاد 516، 522؛ روزنامه فلاحت در- 523؛- تحصن شاگردان 1002؛- مديري 522، 523- فلاحت.
مدرسه فيلسوف: 761 پ.
مدرسه قديم نظام/ مدرسه قديم نظامي: تشكيل مجلس
ص: 1350
شوراي ملتي در- 1013؛- معين شدن براي مجلس ملي 1008- مدرسه نظامي.
مدرسه كمال:- افتتاح 391- كمال.
مدرسه كماليه:- افتتاح 429 كماليه.
مدرسه گوهرشاد: اجتماع مردم در- 931.
مدرسه لقمانيه: مدرسه ملي- 482.
مدرسه مختاريه:- ايجاد 443.
مدرسه مدبريه: 737.
مدرسه مروي: اجتماع طلاب در- 1066؛- توليت 1014؛ جشن در- 1088، 1089؛ حبس سرباز توسط طلاب- 973؛- رياست 880؛ علما در- 879؛ مذاكره طلاب و فداييان مجلس در- 1082؛- طلاب 973، 1066، 1071، 1082.
مدرسه مرحوم صدر (در چهارباغ نو): 846.
مدرسه مظفري:- افتتاح 299.
مدرسه مظفريه: 216.
مدرسه مظفريه شرافت:- در رشت 509.
مدرسه ملا آقا رضا: اجتماع طلاب در- 1088.
مدرسه ملت:- رؤسا 866.
مدرسه ملتي: 462.
مدرسه ملتي (در قزوين):- احداث 417.
مدرسه ملي: 459.
مدرسه ملي ادب:- تأسيس بيست.
مدرسه ملي اسلام:- ايجاد 458.
مدرسه ملي اعظاميه: 910، 920.
مدرسه ملي خرد:- افتتاح 459.
مدرسه ملي دانش:- مرتبه 359.
مدرسه ملي سادات:- باز شدن 371.
مدرسه ملي سعادت:- باز شدن 476.
مدرسه ملي شوشتر: 843.
مدرسه ملي طهران: اعانه شاه به- 374.
مدرسه ملي قدسيه:- باز شدن 377.
مدرسه ملي قزوين: 921.
مدرسه ملي لقمانيه: 482- لقمانيه.
مدرسه ملي محمديه:- ايجاد در شوشتر 839- محمديه (مدرسه).
مدرسه ملي همت:- ايجاد در محله حسن‌آباد طهران 875.
مدرسه ملي يزد: 578، 899.
مدرسه مليه:- ايجاد توسط سردار افخم 750؛- ايجاد در تبريز 76؛- ايجاد در طهران 137؛- در اصفهان 791؛- در كرمانشاه 585- مليه.
مدرسه مليه اعظاميه:- در بارفروش 910- اعظاميه (مدرسه).
مدرسه مليه باقريه:- در اصفهان 649.
مدرسه مليه خيريه: 943.
مدرسه مليه عضديه: 838.
مدرسه مليه محمديه:- ايجاد در شوشتر 869.
مدرسه و مسجد سپهسالار: 758 پ- مدرسه ميرزا حسين خان سپهسالار- مدرسه سپهسالار.
مدرسه ميرزا جعفر: اجتماع مردم در- 931.
مدرسه ميرزا حسين خان سپهسالار:- معروف به مدرسه ناصري 71؛- موقوفات 758- مدرسه ناصري.
مدرسه نادري:- ايجاد در باكو 936- نادري (مدرسه).
مدرسه ناصري/ مدرسه سپهسالار:- توليت 71؛- شاگردان 80؛ طلبه- 950- مدرسه سپهسالار- مدرسه ميرزا حسين خان سپهسالار.
مدرسه نظام: انتقال مجلس از- 1057؛ برقراري شوراي ملي در- 1035- مدرسه نظامي.
مدرسه نظامي: 1023، 1046؛ ازدحام مردم در- 1031؛ انعقاد مجلس شوراي ملي در- 1025، 1026، 1044؛ انتخاب وكلاي اشراف در- 1047؛- شاگردان 80؛ مجلس در- 1048؛ مجلس ملي در حياط- 1051؛- مدير 315، 342- مدرسه قديم نظام-
ص: 1351
مدرسه نظام.
مدرسه نظامي ناصري: رفتن وليعهد به- 777؛- سپرده منتظم الدوله 19.
مدرسه نوروز:- در ولادي قفقاز 695- نوروز.
مدرسه وزارت خارجه:- افتتاح 472.
مدرسه وطن: 838.
مدرسه هدايت:- در دروازه قزوين 531.
مدرسه همايون: 707.
مدرسه يهود: ريختن طلاب مدرسه ملا آقا رضا به- 1088.
مدقوق/ مسلول: ساختن مريضخانه در فيلادلفي براي مرضاي- 608- سل.
مدلي: كشتي‌هاي جنگي دول خارجه در- 912.
مديترانه شرقي: 190 پ.
مديح الملك، ميرزا ابراهيم:- خريد سرداري از نوكرهاي اتابيك 650- ابراهيم مديح الملك.
مدير الاسلام، آقا سيد حسين:- حامل پيغام ملت به صدر اعظم 1030؛- خبر صحه انتخابنامه 1031؛- در دربار 1043- حسين مدير الاسلام، آقا سيد.
مدير الاطبا، ميرزا سيد باقر خان: 485- باقر خان مدير الاطبا.
مدير الاطبا، ميرزا محمد تقي: پسر- 557- محمد تقي مدير الاطبا.
مدير الدوله، ميرزا محمود خان (متولي‌باشي آستان مقدس):
- اقدامات در آستانه مقدسه 126؛- بخشش حق التوليه خود به آستانه مقدسه 126؛- پسر 496؛- توليت آستانه مقدسه رضويه 85؛ تلگراف رضامندي اهل آستانه از- 256؛ سواد دستخط تلگرافي به- 256؛- عزل 233؛- عزل از وزارت لشكر 740؛- مرحمت ساختمان آستان قدس رضوي 302؛- وزارت لشكر 578؛- وزارت وظايف و اوقاف 872، 908؛- وزير لشكر 689- محمود خان مدير الدوله.
مدير الرعايا:- لقب ميرزا محمد تقي گيلاني 518- محمد تقي خان گيلاني.
مدير السلطنه، حاجي ميرزا حسين مستوفي گيلاني:- لقب مدير السلطنه 613- حسين مستوفي گيلاني.
مدير السلطنه، ميرزا نعمت اللّه خان (نايب وزارت ماليه):
- استيفاي اصفهان 115- نعمت اللّه خان
مدير الملك، محمود خان فومني: 24 پ- محمود خان فومني.
مدير الملك، ميرزا عبد الحسين خان امير تومان (ژنرال قونسول تفليس، مهماندار سفراي خارجه):
1076 پ؛- جنرال قونسول قفقاز و مأمور اقامت تفليس 242؛- فتوت و جوانمردي 268، 269- عبد الحسين خان امير تومان مدير الملك.
مدير الملك/ مدير رشتي/ مدير السفراي رشتي، محمود خان:- پسر 1076 پ؛- رياست محاكمات وزارت خارجه 1076؛- سفارت دربار مسكو 24- مدير الدوله، ميرزا محمود خان- محمود خان مدير الدوله.
مدير الوزاره مستوفي، ميرزا عبد الحسين خان:- پسر 147- عبد الحسين خان مستوفي.
مدير توپخانه: 431، 564، 906؛- استعفا از حكومت بختياري 87؛- پيشكش به وليعهد 798؛- منصب امير توماني 599- سيف الدين ميرزاي مير پنج.
مدير كل ضرابخانه: 590 پ.
مدير گمركات: 378، 381- مشير الملك، نصر اللّه نائيني.
مدير لشكر، ميرزا شفيع خان:- لشكرنويسي بروات قشوني 945- شفيع خان مدير لشكر، ميرزا.
مدير محاسبات دفتر:- مفتخر به قمه مرصع 355.
مديريه رشت: جنگ گاو در- 941.
مدينه طيبه/ مدينه منوره:- احداث راه‌آهن 604؛- احداث مدرسه 340؛ حمل و نصب ضريح
ص: 1352
نقره در- 533، 631.
مذهب جعفري: 51.
مرآت السلطان، محمد مهدي ميرزا:- جانشين اقتدار السلطنه 801؛- لقب 421- محمد مهدي ميرزا مرآت السلطان- لشكرنويس.
مرآت العالم (كتاب): 149- عماد السلطنه، حسينقلي ميرزا.
مرآت الوقايع مظفري (كتاب): نه، 528 پ- ملك المورخين.
مراد خان پنجم (سلطان عثماني):- خلع و وفات 717.
مراد خان كلهري:- ياغي شدن 225.
مراغه:- حاكم 431؛- حريق 258؛- حكومت 312، 320، 373.
مراكش:- اغتشاش 636؛- تجارت 937؛- دولت 937؛- سلطان 626، 640، 937؛- شورش 773؛ طمع فرانسه به- 772؛- عقد اتحاد با آلمان‌ها 772؛ قشون سلطان- 630؛- لشكريان 673؛- نزاع با شورشيان 670؛ وفات سلطان- 626؛ ياغي بر ضد دولت- 630.
مرتضوي، ابو القاسم (تاجر تبريزي):- اعانه براي مدرسه رشديه طهران 390.
مرتضي انصاري حجة الاسلام، شيخ:- در خواب واعظ اصفهاني 746؛- شاگردان 702 پ، 723 پ، 755 پ.
مرتضي خان (برادر مصطفي خان مستوفي):- استيفاي سوم 248.
مرتضي خان پيشخدمت: 943 پ- صدق الدوله، مرتضي خان.
مرتضي خان سرتيپ (نايب وزارت خارجه): 72- ممتاز الملك، مرتضي خان سرتيپ.
مرتضي خان سعد الممالك، شيخ:- نايب وزارت بنائي 74- سعد الممالك.
مرتضي خان مير پنجه (پسر محمد صادق امين نظام رئيس توپخانه):- ملقب به امين نظام 43- امين نظام، مرتضي خان.
مرتضي صراف، سيد:- منتخب تجار 1045.
مرتضي قلي خان صنيع الدوله (پسر عليقلي خان مخبر الدوله): 678 پ؛- شرح حال 737 پ؛- وزارت قورخانه 43- صنيع الدوله، مرتضي قلي خان.
مرتضي قلي سلطان الاطباء: 218- سلطان الاطباء.
مرتضي مجتهد، آقا شيخ (پسر ميرزا حسن مجتهد آشتياني):
- برادر 896؛- توليت مدرسه مروي 1014؛- در حضرت عبد العظيم 880؛- حكم تخريب بانك روس‌ها 860، 878؛- مخالفت با بازگشت علما 885؛- مشاجره با اتابيك 973؛- وفات پدر 589.
مرض استسقا: 269.
مرض اسهال: 817.
مرض دولاب: 684.
مرض سل: 352 پ، 608 پ.
مرض طاعون- طاعون.
مرض قند/ ديابت: 684 پ- ديابت.
مرض كبد: 684، 859.
مرض كليه: 708.
مرض مطبقه: 562.
مرض نوبه: 826.
مرض وبا- وبا
مرض هاري: 602.
مرض يرقان: 44- يرقان (مرض)
مرقد امامزاده حمزه (ع): ناصر الدين شاه در حوالي- 3.
مركز نشر دانشگاهي: 636 پ.
مرگان/ مرغان، مسترد:- امتياز كاوش در شوس 400.
مرند: رفتن وكيل الملك طباطبايي به- 674؛-
سيل 624؛ شرارت و دزدي در- 474.
مرو: تراكمه- 855.
مريضخانه دولتي طهران:- رياست 351.
ص: 1353
مريض‌خانه وزيري: 399 پ- مرغان، د: 400 پ- مرگان، مسترد.
مزعل خان/ مزعل خان معز السلطنه، شيخ:- تعدي به رعاياي ايران 328؛- جانشينان 328 پ؛- حاكم محمره 290، 328؛- خاندان 328 پ- معز السلطنه، شيخ مزعل خان سردار ارفع.
مزين الدوله، ميرزا علي اكبر خان نقاشباشي:- ملقب به مزين الدوله 158- علي اكبر خان نقاشباشي، ميرزا.
مساعد همايون:- حكومت اسدآباد 939.
مسافرت موسيو استانله به افريقا [/ سفرنامه استانلي] (كتاب): 459.
مستخدمين بلژيكي در خدمت ايران (كتاب): 746 پ- دستره، آنت.
مستشار الدوله، جواد خان (كارگزار آذربايجان):- وفات 482- جواد خان مستشار الدوله.
مستشار السلطان، علينقي خان:- تعيين خرج روضه‌خواني مدرسه سادات 795؛- رئيس اطاق مشورت وزارت خارجه 462- علينقي خان مستشار السلطان.
مستشار السلطنه، ميرزا رفيع خان:- رياست خلوت 1015- رفيع خان، ميرزا.
مستشار الملك، ميرزا شفيع خان مستوفي گرگاني (وزير بيوتات، وزير دار الخلافه):- از وزراي شوري 42؛- حامل انتخابنامه 1032؛- رئيس ماليات 480؛- عزيمت قم 987؛- نماينده دولت 1008، 1027؛- وزارت بيوتات 828؛- وزارت دار الخلافه 42؛- وزير خراسان 84، 480- شفيع خان مستشار الملك مستوفي گرگاني.
مستشار لشكر: 91.
مستعان السلطنه، ميرزا عبد الحسين خان ناظم خلوت: 22؛ سواد دستخط همايوني درباره ناظم خلوت به- 158؛- منصب ناظم خلوتي 22؛ 157- عبد الحسين ناظم خلوت- ناظم خلوت، ميرزا عبد الحسين خان.
مستنصر السلطنه، فرج اللّه خان (جنرال قونسول مصر):- عزل 374؛- ملقب به وزير مقيم 396- فرج اللّه خان مستنصر السلطنه- وزير مقيم.
مستوفي: 208، 484؛- نوشتن حاشيه قبض صاحب مواجب 699.
مستوفي، ميرزا عبد اللّه خان: سيزده پ؛ 683 پ؛ 779 پ؛- برادر 378 پ؛- خاطرات 88 پ- عبد اللّه خان مستوفي گركاني.
مستوفي اطباي حضور: 393- تقي خان مستوفي.
مستوفي الممالك، ميرزا حسن:- زن 804 پ؛- صاحب لقب و منصب 768 پ؛- و غلامحسين خان غفاري كاشاني امين خلوت 401 پ؛- كابينه 738 پ- حسن مستوفي الممالك، ميرزا.
مستوفي الممالك، يوسف (پسر ميرزا حسن، وزير ماليه):
- پسرعمو 768 پ؛- تشكيل اداره قالي‌بافي 208؛- داماد 1015 پ- يوسف مستوفي الممالك.
مستوفي اول: 374- سپهر، عباسقلي.
مستوفي اول: 709- لسان الملك ملك المورخين، ميرزا هدايت اللّه.
مستوفي اول: 31- مجير الدوله.
مستوفي تفرشي، ميرزا عليرضا (پسر ميرزا محمود وزير):
- وفات 749- عليرضا مستوفي تفرشي.
مستوفي شيرازي، حسين خان:- ملقب به مصدق الملك 384- مصدق الممالك، حسين خان مستوفي شيرازي- حسين خان مستوفي شيرازي.
مستوفي محاسب: 478.
مستوفي‌ها: 764؛- از اجزاي سلام 597؛- تقلب 523؛- حاضر نشدن در اداره ديگر 494؛- خواندن كتابچه ماليات 569.
مستوفي‌هاي حسابدار:- احضار 833.
مسجد آقا سيد عزيز اللّه: امامت آقا نجفي مجتهد در-
ص: 1354
681؛ صدر العلما در- 858.
مسجد آقا شيخ هادي: 399 پ.
مسجد اصفهان: آقا نجفي بر منبر- 531.
مسجد اعظم سلطاني: فاتحه آقا ميرزا محمد در- 259.
مسجد امام خميني: 553 پ- مسجد شاه.
مسجد بالاسر حرم:- تعمير 302.
مسجد پكن: 390.
مسجد ترك‌ها (آذربايجاني‌ها): 387 پ- مسجد شيخ عبد الحسين طهراني.
مسجد جامع مسلمانان لندن: 414؛- خرابي 415.
مسجد جعفري:- ممنوع در حيدرآباد 357.
مسجد جمعه/ مسجد جمعه طهران: 980، 1057؛- پيشنماز 420؛ ترس مردم از رفتن به- 981،- چادر 982، حمله به سربازها در اطراف- 979؛ سرباز در اطراف- 978، 979، 982؛- سربازهاي كشيك 979؛- طلاب 978، 980؛ وعظ شيخ ابراهيم كاشي واعظ در- 544.
مسجد حاجي ملا محمد جعفر:- روضه‌خواني 572.
مسجد حميديه (در كريت):- منسوب به نام سلطان عبد الحميد ثاني 217.
مسجد سپهسالار:- نايب التوليه 758 پ.
مسجد سرپولك طهران: 967؛ به منبر رفتن آقا سيد عبد اللّه در- 967؛ فاتحه ملا احمد نراقي در- 251.
مسجد سنگلج: انتقاد آقا سيد عبد اللّه از دولت بر منبر- 952.
مسجد شاه/ مسجد شاه طهران/ مسجد امام خميني: 826، 877، 880، 894، 1054، 1057، آقا شيخ فضل اللّه در- 879؛ اجتماع مردم در- 4؛ ايجاد كتابخانه ملي در حوالي- 937، 938؛ بدگويي اعتماد الذاكرين از امام جمعه در- 905؛ تعزيه در- 247؛ جمع شدن علماي طهران در- 629؛ ختم حاجي ميرزا هاشم مجتهد در- 553؛ ختم شيخ العلما در- 734؛ رفتن بزازها به- 392؛ ساختن- 553 پ؛ عبور شاه از درب- 1058؛ علما در- 879؛ فاتحه آقا سيد علي اكبر تفرشي مجتهد در- 744؛ فاتحه سپهسالار در- 732؛ فاتحه شيخ محمد طه عرب در- 903؛ فاتحه عشرت السلطنه در- 907؛ نماز سيد جمال واعظ در- 895؛ واقعه- 878 پ؛ وعظ آقا سيد جمال واعظ اصفهاني در- 857، 878 پ- مسجد امام خميني.
مسجد شاهزاده: 402.
مسجد شاه سلطاني: مجلس ختم ضياء السلطنه در- 180.
مسجد شاه عباس: (تفليس): 268.
مسجد شيخ عبد الحسين طهراني: 387، 1060؛ مسلمان شدن يك نفر نصارا در- 386- مسجد ترك‌ها (آذربايجاني‌ها).
مسجد شيراز: بست‌نشيني مردم در- 739.
مسجد شيعي مذهبان: نماز اهل تسنن در- 209.
مسجد عثمانيه:- در كريت 217.
مسجد كپ تون: 501.
مسجد گوهرشاد: انتخاب وكيل ارض اقدس در- 1074.
مسجد هدايت: 94 پ.
مسعود، ميرزا [/ ميرزا مسعود گرمرودي] (وزير خارجه):
- ازدواج با ضياء السلطنه 218 پ.
مسعود السلطان، احمد خان (كارگزار مهمام خارجه بوشهر):- لقب مسعود السلطان 349- احمد خان مسعود السلطان.
مسعود السلطنه،- حاكم شقاقي: 330؛- حكومت سراب 306.
مسعود السلطنه، ميرزا حسن خان (پسر صاحبديوان): 583- حسن خان مسعود السلطنه.
مسعود الملك، عليقلي خان:- ملقب به مسعود الملك 522- عليقلي خان مسعود الملك.
مسعود خان، ميرزا (نايب اول وزارت خارجه و مدير اداره
ص: 1355
رمز، پسر مفتاح الملك):- نايل به نشان شير و خورشيد و حمايل سبز درجه اول 525- مفتاح السلطنه، ميرزا مسعود خان.
مسعود خان اعزاز الملك پيشخدمت:- سرداري شمسه مرصع 398- اعزاز الملك، مسعود خان پيشخدمت.
مسقط (ج): 378؛ آمدن قونسول انگليس به- 379؛ امام- 353؛ بيرق سلطان- 379؛ پادشاه- 379؛ ترس اهالي- 379؛ خيال دولت فرانسه بر باز كردن بندري در- 232؛ خيال فرانسه در- 331؛ سلطان- 378، 379؛- قلاع 379.
مسكو: 573، 730 پ 749، 856؛ انجمن اسلامي- 349؛ بستن خبازها در- 773؛ تأسيس انجمن خبري اسلامي در- 349؛ تاجگذاري نيكلاي دويم در- 24؛- حاكم 787؛- حريق 884؛ سفارت دربار- 24؛ شاگردان مدارس- 734؛- شورش 747؛ قطع راه‌آهن و تلگراف از- به اروپا 871؛- مسلمانان 349؛ نزاع در- 573.
مسلم:- در مسكو 349.
مسلمات: 436.
مسلمان/ مسلمانان/ مسلمين/ مسلمان‌ها/ مسلماني: 172، 610، 621، 645، 682، 802، 807، 845، 896، 898- 900، 948، 979، 984، 1023، 1035، 1048، 1055؛ آشوب مابين عيسويان و- 573؛- آمدن به ايران 840؛ اتحاد حقيقي- و ارامنه 1048؛- اجساد 268؛- و ارامنه در بادكوبه 840 پ؛ اشرار- 252؛ اعانه- 810؛- اعانه به مدارس ملي طهران 374؛- امتياز با يهوديان 790؛- ايراني در خاك روسيه 304؛- ايروان 900؛- بخارا 219؛- برادران 849؛- بزرگان 901؛- بلغار 492؛- بودن مردم عثماني 742؛- بيت المال 893؛- بي‌كاري 888؛- پادشاه 802؛- پطرزبورغ 374؛- پيشوا 420؛- تبعه ايران 895؛- تجار 573؛- تحت حكومت انگليس 655؛ تسلط ارامنه و يهود بر- 888؛ تشخيص يهوديان از- 677؛- تعطيل كردن جمعه 573؛- تلف شدن نفوس 415؛- جامعه 414 پ؛- جماعت 207؛- جنگ با ارامنه 898؛- چين 202، 139، 810؛- و حكم محكمه‌هاي پنجاب 335؛- و حمايت دولت از يهود 392؛- حمله به ارامنه 900؛- خانه 392، 397؛- خانوار در پكن 390؛- خرابي امور- 888؛- خون 190؛- خيرخواه 781؛- خيوه 219؛- داير كردن مسجد در باطوم 1070؛ دشمني ارامنه با- 906؛ دشمني روس با- 808؛ دكاكين يهود در بازار- 458؛- روسيه 887؛- رياست 501؛ زن‌هاي- 711 پ، 887؛- ژاپون 848؛- ساختن مدرسه اسلاميه در پاريس 189؛- شدن دو نفر در ليورپول 465؛- شدن زن‌گير 379؛- شدن طايفه شناري 429؛- شدن ملا خداداد در محضر علم الهدي 475؛- شدن هشت خانوار يهودي 111؛- شدن يك نفر نصارا 387؛- شدن يوسف خان ارمني 45؛ شورش اشرار كرت بر ضد- 884؛- شهيد شدن به دست ارامنه 780؛ ضرر جان و مال به- كريت 415؛- ضياع و عقار 423؛ عده مهاجر- بلغار 492؛ عمله- 252، 901؛ عيد- 65؛- فرق با يهود 788؛ فرق لباس يهودي با- 60؛- قفقاز 887، 1024، 1052؛- قبر 268، 883؛- كشتن ارامنه 780، 845؛- كشته شدن 380، 414، 889؛-- به دست ارامنه 780؛- كويت 464؛- لباس 397، 790؛- لندن 208، 414؛- ليورپول 465؛- ماليات 404؛- متمولين 403؛- محاصره شونشا 845؛- مسكو 349؛ ملاي- 780؛ منع جهاد با- 983؛- مهاجرت 464؛- مهاجر بلغار 492؛
ص: 1356
- مهاجر روسيه 465؛- مهاجرين 423؛ نزاع انجمن شورشيان بلغارستان با- 673؛- نزاع با ارامنه 780، 813، 840، 901؛ نفرستادن زن‌هاي يهود به خانه- 395؛- نفوس 390، 414، 781؛ هجوم ارامنه به دكاكين و خانه‌هاي- 901؛- همراهي در تأسيس مدرسه اتحاد 1070؛- هندوستان 583.
مسلمين اثني عشريه: 1019.
مسيح الممالك، آقا مرتضي (رئيس مجلس حفظ الصحه يزد):- لقب 93- آقا مرتضي (رئيس مجلس حفظ الصحه يزد).
مسيح خان (پسر منتخب السلطنه):- ملقب به منتخب السلطنه 784- منتخب السلطنه، مسيح خان.
مسيح متولي، آقا ميرزا:- متولي مسجد شاه سمنان 123.
مسيح مجتهد، ميرزا:- نواده 820، 905.
مسيحي/ مسيحيت/ مسيح: 386 پ، 423؛- دعات 650؛- سال نو 742 پ؛- كشيشان 189؛ موسيو نوز- 781؛ تحسين- 734 پ- نصارا/ نصراني.
مشار الدوله، ميرزا نظام الدين:- وكيل طهران 1049؛- وكيل مجلس 1049 پ- نظام الدين مشار الدوله.
مشار السلطنه، ميرزا اسد اللّه خان (نايب اول وزارت خارجه):- ترمه كشميري شمسه مرصع 309؛- كارگزاري تبريز 1035- اسد اللّه خان مشار السلطنه.
مشار السلطنه، رفيع خان: 515- رفيع خان مشار السلطنه.
مشار الملك، ميرزا حسن خان:- وكيل مجلس 1049 پ- حسن خان مشار الملك، ميرزا.
مشار الدوله، ميرزا ابو القاسم خان ناييني (نايب وزارت خارجه):- جبه شمسه مرصع 335؛- لقب 93- ابو القاسم خان نائيني مشاور الدوله، ميرزا.
مشاور السلطان والي، ميرزا علي نقي خان (حاكم قم، پيشكار قزاقخانه): 496؛- پيشكار قزاقخانه 638؛- حاكم قم 633؛- رياست تذكره ايران 638؛- عزل از حكومت قم 653؛- عزل از كارپردازي بغداد 213؛- كارپرداز بغداد 119؛- وفات 657- علي نقي مشاور السلطان- والي- مشاور الممالك والي، ميرزا علي نقي خان- حكيم الممالك، علي نقي خان- علي نقي خان حكيم الممالك.
مشاور الملك، ميرزا محمود خان:- تحصيل در پاريس 432؛- شمشير مرصع 435؛- عزل از كارپردازي بغداد 638؛- قونسول بغداد 432، 435؛- كاشف ستاره محمودي 432، 638- محمود خان مشاور الملك، ميرزا.
مشاور الممالك انصاري، عليقلي خان: 24 پ- عليقلي خان مترجم.
مشاور الممالك والي، ميرزا علي نقي خان (پيشخدمت باشي سلام):- عزل از رياست تذكره خراسان 404؛- كارپرداز بغداد 85- مشاور السلطان والي، ميرزا علي نقي خان- حكيم الممالك، ميرزا علي نقي خان.
مشروطه/ مشروطيت: نه، يازده، بيست و يك، بيست و دو، بيست و پنج، 46 پ، 437 پ، 602 پ، 648 پ، 700 پ، 703 پ، 733، 736 پ، 738 پ، 753 پ، 763 پ، 874، 924، 997، 998؛- و اتابيك 936؛ ايجاد- 1076 پ؛ پديد آمدن- نه؛- تخريب 763 پ؛- و حمايت علماي اعلام عتبات 532 پ؛- در ايران 873، 888؛- دانمارك 915؛- در روسيه 773، 802، 865؛- در ژاپون 728 پ؛- دولت 999، 1017؛ رساله- بيست و دو؛- رياست مجلس 771 پ؛- سلطنت 882، 1042، 1047؛- و شاه 882؛ صدارت
ص: 1357
نظام السلطنه مافي در- 493؛ صدور فرمان- 739 پ، 791 پ، 1083 پ؛- و عدل 902؛ فرمان- 770 پ؛- قبول در دولت روس 849؛- نخستين دولت 769 پ؛- نخستين رئيس الوزرا 370 پ؛- نخستين نايب السلطنه 41 پ؛- وقايع 472 پ؛- در يادداشت‌هاي ملك المورخين بيست و يك، بيست و پنج.
مشروطه ثاني: صدارت سپهدار تنكابني در- 509 پ.
مشروطه‌طلبان: حامي- 1037.
مشروطه‌خواهان/ مشروطه‌خواه:- سركوب 402 پ؛- گروه بيست و شش.
مشق ژيمناستيك: 181.
مشق نظام: 1056.
مشكوة الدوله، سلطان ابراهيم ميرزا (پسر امامقلي ميرزا عماد الدوله): 443 پ، 557، 1063؛- از اقوام و هواخواهان امين الدوله 443؛- پسر 508؛- پناهندگي به خانه صدر اعظم 550؛- تعدي و بي‌ناموسي در گلپايگان و خوانسار 541؛- چاپيدن گلپايگان 557؛- حاكم گلپايگان و خوانسار 508، 550؛- حكم به رفتن به قم 443؛- حكومت گلپايگان و خوانسار 497؛- خانه 800؛- در ديوانخانه عدالت 550؛- عزل 536، 541، 557؛- و عين الدوله 550؛- فحاشي به حاجب الدوله 1063؛- متوسل شدن به سيد عبد اللّه بهبهاني 800؛- مرحمت پالتو ترمه كشميري با سردوشي الماس 178؛- و مشهدي كاظم آقا مغازه‌اي 800؛- نسبت با وزير داخله 557- ابراهيم ميرزا- سلطان ابراهيم ميرزا مشكوة الدوله.
مشكوة السلطنه، حاجي اعتصام نظام (پسر ميرزا اسحق خان مشكوة السلطنه):- لقب مشكوة السلطنه 613- اعتصام نظام، حاجي.
مشكوة السلطنه، ميرزا اسحق خان:- پسر 613- اسحق خان مشكوة السلطنه، ميرزا.
مشكين: بي‌نظمي در سرحد- 663؛- حاكم 784؛- حكومت 14، 431؛- سيم تلگراف 225.
مشهد/ مشهد رضوي/ مشهد مقدس/ ارض اقدس: 615، 760، 775؛- اغتشاش 662؛- امتياز سيم تلگراف 626؛ امير خان سردار سپهسالار در- 617؛ بازگشت حاجي ميرزا حسن مجتهد از- 438؛- بستن دكاكين 738؛ تمايل شاه به مشرف شدن- 1079؛ توقف سعيد السلطنه در- 1015؛ توقيف معاون الدوله و مختار السلطنه در- 548؛- توليت ميرزا سيد كاظم امام جمعه 776؛ خيابان و كوچه- 739؛ رفتن شيخ محمد حسن ماماقاني تبريزي به- 702؛ رفتن وكيل الملك طباطبايي به- 673؛ زن فالج در- 89؛ سفر شاه از راه- 756؛ شورش در- 931؛ ضيافت حاجي سيد حسين نايب التوليه در- 521؛ عشق‌آباد تا- 678؛- علما 36؛ كوچه‌هاي- 739، 855؛ گراني نرخ در- 931؛- مردم 662؛ معجزه در- 620؛ ورود جنرال قونسول انگليس به- 297؛ وفات سهام الملك در- 715؛ وقف آب قنات ميرزا در- 631؛ وكيل الملك طباطبايي در- 673، 674؛ هرج و مرج در- 635- ارض اقدس.
مشهد سر: 283، حمل نفط از دريا به- 284؛ ورود جهازات روسيه به- 355.
مشير الاسلام، جواد آقا (از نواده‌هاي صاحب رياض الجنه):
- لقب 364.
مشير الدولگي: 2- يحيي خان (آجودان مخصوص).
مشير الدوله، ميرزا حسن خان: 962 پ؛- پدر 657 پ؛- وزارت و نخست‌وزيري 680 پ- حسن خان مشير الدوله ميرزا- پيرنيا.
مشير الدوله، ميرزا حسين خان سپهسالار قزويني/ صدر اعظم قزويني: 371 پ، 700 پ، 736؛- قوانين 735؛- مزار و بقعه صفائيه براي حاجي ميرزا صفا 743؛- وساطت 939 پ-
ص: 1358
حسين خان مشير الدوله سپهسالار قزويني- سپهسالار قزويني، حسين خان مشير الدوله.
مشير الدوله، حاجي ميرزا شيخ محسن خان (وزير خارجه): 377 پ؛- احترام نزد دول خارجه 324؛- احضار 166؛- امتياز دولتي به اجزاي وزارت خارجه 230؛- انتخاب احتشام السلطنه به مديري وزارت خارجه 83؛- ايجاد جشن بهارستان 377؛- برادر 496؛- ترتيب بودجه صحيح امور خارجه 150؛- تغيير 324؛- جانشيني 381، 386؛- و جعفر خان يمين الممالك 213؛- خطاب به رئيس الوزرا 238؛- خودداري از قبول صدارت 238؛- رياست مجلس شوراي دولتي 238؛- رئيس مجلس شوري و وزارت خارجه 239؛- سفارت عثماني 324؛ سواد دستخط همايوني به- 238؛- ضيافت 377؛- ضيافت محمد ربيعي پاشا 168؛- عزل برادر از رياست ارامنه و يهود و گبر 226؛- عزيمت به فرنگستان براي معالجه 377، 378، 381؛- و عمله تذكره ايران 482؛- كينه از امين الدوله 236؛ مرحمت تمثال همايون مكلل به الماس به- 298؛- معالجه تنگي نفس در پاريس 422؛- مهردار 209؛- وزارت خارجه 58؛- وفات 422- محسن خان مشير الدوله، حاجي ميرزا شيخ (وزير خارجه).
مشير الدوله، ميرزا نصر اللّه خان نائيني (وزير خارجه، صدر اعظم): 370 پ، 448، 500، 505 پ، 527، 689؛- آمدن به خدمت شاه 832؛- آوردن علما به طهران 884؛- اجاره شيلات 280؛- از اجزاي انجمن معارف 471؛- احضار توسط شاه 931؛- اختيارات 887 پ؛- اصرار به علاء الدوله به حكومت طهران 854؛- اطاق مشورت در وزارت خارجه 462؛- اطلاع ورود شاه به سفراي خارجه 533؛- افتتاح مدرسه 453؛- اقوام 580؛- بازخواست 912؛- برادر 495، 496 پ، 527؛- و بوتسف وزير مختار روس 69؛- بي‌بهرگي از علوم 454؛- پس از استعفاي اتابيك 669؛- پسر 426، 577، 680، 803، 962 پ؛- تذكره مجاني به مسلمانان 840؛- ترتيب جشن به رياست مظفر الدين شاه 377؛- ترتيب مدرسه براي وزارت خارجه 444؛- ترسانيدن شاه 1032؛- تصويب رأي ميرزا احمد خان 675؛ تعريف شاه از- 824؛ تلگراف شاه به- 621؛-- به مأمورين خارجه 1101؛ تلگراف مسلمانان بادكوبه و قفقاز به- 895؛ تمثال همايوني و حمايل به- 549؛ جانشيني مشير الملك به جاي- 385؛- جمع‌آوري اعانه براي مسلمانان بادكوبه و قفقاز و روسيه 887، 895؛- چاپ تمبر مخصوص براي تذكره 484؛- و حسن خان نايب الوزاره 525؛- حضور نزد شاه 881، 994؛- حكم به ترجمه كتاب حقوق بين‌الملل 515؛- خانه 455؛- خراب كردن محل كميسيون انگليس‌ها در سرحد سيستان 851؛- خصوصيات 995؛ خطاب جليل جناب اشراف و صدارت عظمي به- 994، 995؛- خلوت با اتابيك 961، 969؛- خلوت با شاه 960، 961؛- خواندن كاغذهاي مردم 657؛- دختر 695 پ؛ درخواست شارژ دافر عثماني از- 974؛- دعوت از وزراي داخله و سفراي خارجه 525؛- دوستان 824؛- رفتن به سفارت عثماني 851؛- رياست 486؛ رياست دفتر- 506؛- رياست وزرائي 994؛- رئيس الوزرا 990؛- سخت‌گيري به سفير عثماني 933؛- و سعد السلطان؛- سفر به قم 1020؛- سهيم در كنترات راه 942؛- و سيد رضي خان معظم الملك 506؛- شعر در هجو- 1021؛- صدارت 33 پ، 995، 1000؛- صلح دادن
ص: 1359
علما با اتابيك 858؛- و ظفر السلطنه 700 پ؛- عازم قم با دستخط شاه 989؛- عريضه استعفا به شاه 535؛- عزل منظم الملك از كارگزاري گيلان 525؛- عزل ميرزا شفيع خان مقتدر الملك 444؛- عزل ميرزا محمد حسين از استيفاي وزارت خارجه 462؛- فرستادن شاگرد به پاريس 542؛- قدغن كردن رفتن زن‌هاي مسلمانان به خانه‌هاي يهودي‌ها 887؛- قرائت خطابه شاه 69؛- گرفتن پول [از قرض ايران] 485؛- لقب 424؛- مجلس بال در روز ولادت مظفر الدين شاه 525؛- مجلس بال در منزل ييلاقي 798؛ مجلس وزرا در منزل- 437؛- مذاكره با سرحدات 851؛- و مصباح الملك 462؛- و معاودت علما 1019؛- مفتخر به جناب اشرف 994؛- و ممتحن السلطنه 576؛- و منتظم الملك 525؛ موقوف شدن سفر- به قم 990؛- و مؤيد السلطنه 700 پ؛- مهماني 636؛-- به مناسبت شب ميلاد شاه 621، 922؛- و ميرزا آقا خان نبيل الدوله 462؛- و ميرزا علي اكبر خان سرتيپ 462؛ ميل قلبي اتابيك به- 577؛ نقل شاه از درستي و صداقت- 994؛- نوشتن نظامنامه براي وزارت خارجه 547؛- و وجيه اللّه ميرزا 700 پ؛- از وزراي اربعه 476؛- از وزراي ششگانه 610؛- وزارت خارجه 33 پ، 455؛- وزير امور خارجه 15، 61، 631، 677،- وساطت افراد اخراج بلد 1000- مشير الملك، نصر اللّه خان نائيني (مشير الدوله)- نصر اللّه خان نائيني مشير الدوله- نائيني، نصر الله خان.
مشير الدوله، يحيي خان:- مرگ 786 پ؛- و ناصر الدين شاه 470- يحيي خان مشير الدوله- يحيي خان آجودان مخصوص.
مشير السلطان پيشخدمت:- حكومت گروس 666، 910؛- نايب الحكومه 666، 669؛- نپوشيدن لباس مخصوص پيشخدمتان 873.
مشير السلطنه، ميرزا احمد خان منشي‌باشي (وزير داخله، وزير عدليه، وزير ماليه): 974 پ؛- و اتابيك 932؛- احضار 1018؛- اختيار مهر شاه 629؛- استعفا از وزارت خزانه 391؛- اطاعت نداشتن از صدارت 493؛- بدگويي از صدر اعظم 467؛- برادر 740 پ؛- پرداخت برات‌هاي مردم 484؛- پس از استعفاي اتابيك 669؛- پول دادن به آقا سيد عبد اللّه مجتهد 810؛- تبديل جنس به نقد 684؛- در تخت مرمر 484؛- تلگراف به موثق الملك 974؛- جلوس در باغ بهارستان 1044؛- جواب به كاغذهاي حكام 764؛- حكومت رشت 14؛-- گروس 942؛- حمل جواهرآلات و اشياء قيمتي عمارت گلستان به خزانه اندرون 499؛- خريد صد هزار تومان برات از مردم 389؛- درخواست مرخصي براي زيارت 932؛- رفتن به ارض اقدس 930؛- رياست وزرا 212 پ؛- سكته ناقص 450؛- صدارت 62 پ، 389 پ،- و صدر اعظم 452؛ صدور دستخط براي- 1054؛ طلب صرافان از- 986؛- و عزل اتابك 662؛- عزل از وزارت خزانه 398، 493؛- و عمل جنس 684؛- در فرنگ 824؛- قسم به قرآن مجيد 662؛- كم نكردن از برات‌هاي مردم 484؛- مأمور آرام كردن مردم مشهد 931؛- مكنت 456؛- نشاندن برات‌دارها در كاخ مرمر 484؛- نفي بلد 1012؛- وزارت بيوتات 168، 239، 629؛- وزارت خزانه 116، 212، 239، 629؛- وزارت داخله 829؛- وزارت عدليه 1041؛- وزير خزانه 662، 677؛- وزير عدليه 1044، 1054؛- وزير ماليه 677، 684، 689- احمد خان منشي‌باشي، مشير السلطنه- مشير حضور پيشخدمت، احمد خان
ص: 1360
منشي‌باشي.
مشير الملك، ميرزا حسن خان (وزير امور خارجه؛ وزير مختار ايران در روسيه، پسر ميرزا نصر اللّه خان مشير الدوله): 1023؛- و آقا سيد عبد اللّه 1016؛- از طرف وليعهد در مجلس 1086؛- بازگشت از روسيه 1086؛ تعريف شاه از- 824؛- تمايل به رياست مجلس شوري 1025؛- تمايل شاه به وزارت خارجه- 1079؛- جانشين مشير الدوله 990؛ حمايت صدر اعظم از- 1018؛- خدمت به شاه 627؛- خلوت با اتابيك و شاه 961؛- خلوت با شاه 960، 961؛- خلعت سنجاق الماس 627؛- رياست دفتر وزارت خارجه 441، 506؛- رئيس فرمان و نشان‌هاي شاه به مردم اروپا 506؛- و صرافان 1004؛- لقب 425؛- ملاقات با شاه 962؛- از ملتزمين ركاب شاه در فرنگ 506؛- منصب وزير مختاري روسيه و هلاند 577؛- نوشتن نظامنامه مجلس 1014؛- و وزارت خارجه 995؛- همراهي با ملت 1017- مشير الدوله، ميرزا حسن خان- حسن خان مشير الملك.
مشير الملك، ميرزا نصر اللّه خان نائيني (وزير لشكر، وزير خارجه): 382؛- بي‌بهرگي از علوم داخله و خارجه 385؛- پسر 425؛- پيوستن به فرمانفرما 324؛- جانشيني محسن خان مشير الدوله 378، 385، 386؛- رياست وزارت خارجه 15؛- سواد دستخط همايوني بر وزارت لشكر- 62؛- و صدر اعظم 381، 386؛- گمركات ايران 370؛- مخلع به جبه ترمه كشميري شمسه مرصع 80؛- مدير گمرك 378؛ مرحمت جبه شمسه مرصع به- 168؛- ملقب به مشير الدوله 423، 425؛- نوكر باطني صدر اعظم 378؛- وزارت خارجه 33، 381، 378 پ، 422، 423؛- وزارت لشكر 58، 61، 239، 324؛- وزير خارجه 80، 382، 425؛- وزير لشكر 168، 370، 378، 382- نصر اللّه خان نائيني مشير الملك- مشير الدوله، ميرزا نصر اللّه خان نائيني- نصر اللّه خان نائيني مشير الدوله.
مشير الملك شيرازي:- دختر 796.
مشير الممالك (وزير كردستان):- و سالار الدوله 887.
مشير الممالك، فتح اللّه خان (وزير يزد):- پيشكار يزد 776؛- حكومت 403؛- قبول حرف علما در يزد 899؛- لقب 231، 320؛- وزير يزد 231، 320، 776، 899- فتح اللّه خان مشير الممالك (وزير يزد).
مشير الوزاره (رئيس پست خراسان):- مقاطعه 404.
مشير حضور پيشخدمت، احمد خان/ مشير حضور، جنرال احمد خان:- عضو سفارت فوق العاده 86؛- نيابت حكومت عربستان 62- احمد خان مشير حضور پيشخدمت.
مشير دربار، عبد الحسين خان:- لقب 517- عبد الحسين خان (برادر حاجب الدوله).
مشير دفتر مستوفي (پسر ميرزا محمد حسين سررشته‌دار كل):- مفتخر به جبه شمسه مرصع 442.
مشير ديوان (منشي‌باشي صدارت):- پيشباز حاجي شيخ محمد 1042؛- حامل انتخابنامه 1031؛- خدمت به علما 1010؛- در منزل سيدين 1030؛- قرائت انتخابنامه 1029؛- كارپرداز كربلاي معلي 71؛- واسطه ميان دولت و علما 1011.
مشير لشكر، حاجي ميرزا ابو القاسم (وزير طهران): 816، 1009،- استعفا از وزارت طهران 827؛- كاغذ به شريعتمدار آملي 928؛- در مجلس تحقيق 1026؛- وزارت حكومت طهران 550، 816، 826؛- وزارت خالصه طهران 552؛- و وزير دفتر 834- ابو القاسم خان مشير لشكر، حاجي.
مشير نظام (پسر مدير الدوله):- لشكرنويس‌باشي
ص: 1361
آذربايجان 496.
مصالحت‌نامه انگليس و ترانسوال:- متن 625.
مصالحه‌نامه عثماني و يونان:- امضا شدن 201.
مصباح السلطنه:- افتتاح مدرسه ملي خرد 459؛ لخت كردن- 965.
مصباح الملك مستوفي:- استيفاي وزارت خارجه 462؛- رياست يهود و ارامنه طهران 547؛- عزل از استيفاي وزارت خارجه 547؛- و ميرزا محمد حسين سررشته‌دار دفتر كل 472؛ وزارت خارجه 472.
مصدق، دكتر محمد: 63 پ؛- پدر 768 پ- مصدق السلطنه، ميرزا محمد خان.
مصدق الدوله، محمد علي خان غفاري كاشاني (نايب پيشخدمت‌باشي): 369 پ؛- اختيار نظم قمارخانه 227؛- استعفا از رياست محاكمات عسكريه 467؛- بدگويي از حكيم الملك 469؛- پسر 454؛- حبس مؤيد الصنايع 369؛- حكومت سبزوار 501، 502؛- خدمت به صدر اعظم 469؛- خدمت در آذربايجان 152؛- رياست قنوات شاهي 552؛- رياست محاكمات عسكريه 152، 164، 454؛- رئيس محاكمات دار الخلافه 227؛- و سپهسالار 467؛- عزل 469؛- محاكمه مؤيد السلطنه 369؛ مرحمت عصاي جواهر به- 565- محمد علي خان غفاري كاشاني مصدق الدوله- غفاري كاشاني، محمد علي خان مصدق الدوله.
مصدق السلطنه، ميرزا محمد خان:- استيفاي خراسان 63- مصدق، دكتر محمد.
مصدق الملك/ مصدق الملك آبدارباشي (رئيس آبدارخانه):- آمدن از فرنگ 819؛- در سفر اروپاي مظفر الدين شاه پانزده؛- ملقب به امين حضرت 121؛- همراه شاه در سفر فرنگ 771- امين حضرت- آبدارباشي.
مصدق الممالك، امين حضرت- آبدارباشي.
مصدق الملك، حسين خان مستوفي شيرازي:- خطاب جنابي 384- مستوفي شيرازي- حسين خان مستوفي شيرازي.
مصدق دفتر، ميرزا علي اكبر خان مستوفي (ميرزاي اقبال الدوله):- لقب مصدق دفتر 243- علي اكبر خان مستوفي مصدق دفتر.
مصر: 196، 202، 220، 229، 326، 463، 615، 644، 672، 811؛- آبادي 221؛- آزادي از چنگ دشمن 493؛ آمدن روزنامه المنار از- به ايران 326؛- ادبا 375؛- انتخاب حاكم سودان 325؛- اولين خديو 796؛- ايجاد بانك 409؛ بي‌بهرگي انگليس از- 468؛ بيرق- بر شهر سواكن 325؛- پنبه 350،- تخليه 231؛ تعديل حدود ميان حبش و- 407؛- تعلق به عثماني 231؛ تعيين قاضي- از طرف خديو 424؛ تلگراف شاه به امين الدوله در- 404؛- جزو متصرفات انگليس 479؛- جمعيت 383؛- جنرال قونسول 374، 396، 926؛ جهد انگليس در جدا كردن سودان از- 333؛ حلول و دخول انگليس در- 434؛- خديو 331، 363، 376، 407، 424، 587، 773، 796؛ راه كشتي و راه‌آهن از دماغه اميد تا- 223؛- رايت 431؛ روزنامه ثريا در- 516، 660؛- اللواء در- 493؛- الهلال در- 363؛- زوجه خديو 331؛- سرحدات 958؛- سلطنت 796؛- صادرات و واردات 350؛- صحه وزرا 333؛- طاعون 655؛- و عثماني 407؛- عده اموات وبائي 630؛ علم- بر بحر و برّ سودان 325؛- عهدنامه با انگليس 325؛ فرار بابيه به- 819؛- قاضي 424؛- قونسول 396، 580، 773، 926؛- كانال 603؛- كاهش واردات از فرانسه 350؛- گرمي هوا 404؛ گفتگوي انگليس و عثماني در باب سرحدات- 958؛- لشكر 326؛ لغت انگليسي در- 434؛- محاسبات حشوي مأخوذي 327؛- و مخارج جنگ
ص: 1362
سودان 345؛- مصروفات 346؛ معالجه امين الدوله در- 677؛ منصب قاضي القضاتي- 407؛- مؤسس خديوي 796؛ نزاع جانشين محمد احمد با- 202؛- واردات 346، 374؛-- از انگليس 350؛- وبا 618، 630.
مصري/ مصريان:- سپاهيان 655 پ؛- كشتي‌هاي بخار 423؛- لشكر 506؛- ليره 346، 350، 374؛- وزرا 423؛- ياري از انگليسي‌ها 655 پ.
مصطفي: 423.
مصطفي آشتياني، شيخ (برادر شيخ مرتضي):- بازگشت از حضرت عبد العظيم 896؛- در حضرت عبد العظيم 880؛- شقاوت و بي‌ديني 393؛- كشتن درشكه‌چي 393 پ؛ نسبت قتل به- 589- آشتياني، آقا شيخ مصطفي.
مصطفي بك كامل:- ايجاد روزنامه اللواء 493.
مصطفي خان (برادر صدر اعظم):- وفات زن 367.
مصطفي خان قاجار: 789 پ- حاجب الدوله/ حاجب الدوله فراش‌باشي.
مصطفي خان مستوفي (منشي‌باشي سالار الدوله):- منصب استيفاي اول 248.
مصطفي خان منشور السلطنه ماكوئي:- عزل از كارگزاري فارس 842؛- مأمور به آستارا 574- منشور السلطنه، مصطفي خان ماكوئي.
مصطفي خان مؤتمن الدوله (پسر سعيد خان مؤتمن الملك):- خواب ديدن 719؛- عزل از كارگزاري آذربايجان 576- مؤتمن الدوله مصطفي خان.
مصطفي صدر الملك قزويني: 853- صدر الملك.
مصطفي قلي خان صارم الملك: نوه- 87- صارم الملك.
مصطفي قلي خان عامري:- حكومت يزد 339 پ- سهام السلطنه.
مصطفي قلي خان قاجار فراشباشي: 658 پ؛- ملقب به حاجب الدوله 35- فراشباشي- حاجب الدوله فراشباشي، مصطفي قلي خان قاجار- مصطفي خان قاجار.
مصطفي قلي خان نوري (پسر حاجي ميرزا مرتضي قلي سلطان الاطباء):- ملقب به مجد السلطان 241- نوري- مجد السلطان، مصطفي قلي خان نوري.
مصطفي مجتهد كاشاني: مدرسه 401- مجتهد كاشاني- كاشاني، مصطفي.
مصطفي وكيل لشكر:- پسر 91- وكيل لشكر.
مصلي: علما و سادات در- 208.
مصور الملك، مهدي خان- لقب 48؛- مصور كردن روزنامه شرافت 48؛- نقاش دار الخلافه 48- مهدي خان مصور الملك. مرآت الوقايع مظفري ج‌2 1362 م ..... ص : 1327
ا حسين خان سرهنگ:- لقب 583- حسين خان سرهنگ.
مطبعه حروف نسخ:- در عمارت سلطنتي 583.
مطبعه سلطنتي: چاپ اعلان بر ضد مجلس در- 1071.
مطبعه كتب: 216.
مطبقه (مرض): 562.
مطهر بيگ:- در تبعيت محمد ربيعي پاشا 167.
مطيع السلطنگي:- لقب 1080.
مطيع السلطنه:- خواب ديدن پسر 1080.
مظاهر، ميرزا محمد خان: 1045- محمد خان مظاهر، ميرزا.
مظفر الدين شاه: 1، 8، شانزده، بيست و چهار، 25، 191، 212، 276، 292، 659 پ، 815 پ، 904، 947؛- آمدن به تهران ده؛- آويختن تمثال امير المؤمنين (ع) 5؛- احترام به سادات 7؛- اخلاص به خاندان رسالت 7؛ اديب الممالك فراهاني در عصر- 46 پ؛- استقراض از فرنگستان هفده؛- اطبا 662 پ؛- اعتماد به خليل خان ثقفي 791 پ؛- و اغتشاش طهران 547؛ اكراه ادوارد هفتم از اعطاي نشان زانوبند
ص: 1363
به- 636 پ؛- امراض- 1090؛- امضاي فرمان مشروطه نه؛- و امين دار الضرب 109؛- اواخر سلطنت 329 پ؛ 871 پ؛- اوايل سلطنت 224، 708؛ اوزان عهد- 553؛ اهداي كتاب به- بيست و دو؛- ايجادات 679؛ ايجاد مدرسه مليه در عهد- 137؛- بازگشت از فرنگ 652 پ، 822؛- بخشش و خلعت 5، 11؛- برادر 711، 1017 پ؛- برادر بزرگ 328؛- و پادشاه انگليس 991؛- پزشك مخصوص 791 پ؛- پسر 605، 659 پ؛ 697 پ، 702 پ، 720، 732 پ، 761، 850 پ، 950 پ، 952 پ؛- پيشخدمت 343، 943؛- پيشخدمت مخصوص 357 پ؛ پيشكاري آذربايجان در عهد وليعهدي- 353؛ پيغام محمد حسين مستوفي رئيس منگنه دفتر به- 321؛ پيغام ملكه ايران به- 710؛- تاريخ سلطنت بيست و هشت؛- به تخت نشستن نه، 194؛- ترس در ضمن ديدن راديوم سيزده، چهارده؛- ترقي نظام 7؛- ترور در پاريس 517؛- تشريف‌فرمائي به ييلاقات دماوند 92؛- تعزيه‌خواني در محرم 7؛- تغيير اجزاي خاصه سلطنتي 5؛- تلگراف به پادشاه سوئد 153؛-- به پاي تخت هولاند 372؛ تلگراف پادشاه سوئد به- 154؛ تلگراف پادشاه عثماني به- 711؛- تلگرام تسليت به زوجه فليكس فور 313؛- تلگراف تسليت به سلطان عثماني 312؛-- به ويكتوريا پادشاه انگلستان 313؛ تلگراف روس به- 663؛- تلگراف هرروزه به صدر اعظم 13؛ تولد پسر- 1046؛- و جشن باغ بهارستان 377؛- جلوس 4، 25 پ، 548؛ جواب فرديناند به تلگرام تسليت- 314؛- جواهرات 849؛- چهارمين فرزند 663 پ؛- حكم قرار دادن پادشاه سويد 373؛- حكومت در تبريز ده،- و حكيم الملك 323 پ؛- حوادث 487؛- خالي شدن خزينه دولت 5؛ خرابي اطاق برليان- 354؛- و خرابي كار دولت 996؛- خريد تفنگ چهارده؛- خريد در سفر اروپا شانزده؛- خريد كشتي نظامي 634؛- خصلت 550؛- داماد 585 پ، 758 پ، 886 پ؛- دامادي 709؛- دايي 213؛- دختر 210 پ، 317 پ، 455، 539 پ، 738 پ، 776 پ، 871 پ، 884، 886؛- درباريان غير آذربايجاني 656 پ؛- در حضرت عبد العظيم 696؛- درد دست و پا 724؛- در كتاب اعلي حضرت‌ها سيزده پ؛- درگذشت نه؛- دستخط به صدر اعظم در عزل وزرا و حكام 214؛- دستخط در وليعهدي محمد علي ميرزا 12؛- دوارسري 704؛- رقابت درباريان 1085 پ؛- روز ميلاد 589؛- روضه‌خواني در اندرون 7؛- رئيس صرف جيب 631؛- زن 1000؛- سجع مهر 502؛- سفر به اروپا نه، دوازده؛- سفر پاريس 521؛- سفر دوم هفده؛- سفر فرنگ سيزده؛- سلام تحويل خاص 10، 11، 338؛- سلسله نسب 2؛- سلطنت 1، نه، يازده، 89، 185، 419، 427 پ، 547، 724 پ، 999 پ،- و سلطنت ايران 957؛- سواد ترجمه تلگرام عثماني 135؛- شرح سلطنت 853؛- شركت در تاجگذاري ادوارد هفتم 618؛- شكار 8؛-- پلنگ 632؛-- كبك در فرانسه پانزده؛- شمشير 377؛ شمشير گرانبهاي [سلطان] عبد الحميد خان براي- 194؛- صفر كوچك دوازده؛- صندوقدار 974 پ؛- طبابت حضور 761؛- رفتار 593؛- علاقه به شكار و تاريخ 7؛- علاقه‌ها 722؛- عمو 84 پ، 365؛- عيد گرفتن سوم شعبان ميلاد خامس آل عبا 218؛- عيد ميلاد 445، 714؛- عيدي 341؛-- به
ص: 1364
شاهزادگان و علما و وزرا 11؛- فرستادن سفرا نزد سلاطين 194؛- فرستادن شمشير مرصع براي سلطان عثماني 377؛- فوت دائي 611؛- قسم خوردن به امير المؤمنين (ع) 8؛- قمه مرصع به امين السلطان 214؛ ماده تاريخ وفات- 1091؛- مباني فكري و فرهنگي يازده؛- و مجلس شوراي ملي انگلستان 996؛- و محمد تقي خان مجد الملك 194؛ محمد حسين مستوفي رئيس منگنه دفتر در اندرون- 321؛- و مردم ايران 11، 364؛- مرض 1106؛- مرگ بيست و سه؛ مسكوك عهد- 553؛- موافقت‌نامه 912 پ؛ ناقابلي- 520؛ نقاشي صورت- 519؛- وام از خارجيان نه؛- وحشت از تاريكي سيزده، چهارده؛- وفات 1090؛- وفات عمه 602؛- وقايع سلطنت 225، 317، 411، 649؛- ولادت 214، 524؛- وليعهد 12؛- وليعهدي 859؛- ورود به مهرآباد 628 پ؛- همراهان 979 پ؛-- از تبريز به تهران 214 پ، 413 پ؛-- در وليعهدي 388 پ؛- يادداشت‌ها چهارده، پانزده؛- و يادداشت‌هاي ملك المورخين بيست و سه- مظفر الدين ميرزا.
مظفر الدين شاه در پاريس (مقاله): چهارده پ- پائولي، كراويه.
مظفر الدين ميرزا (ولي عهد ناصر الدين شاه): ده؛- آموختن راه و رسم سلطنت نه؛- اجداد 2؛- امضاي معافي ماليات قصابخانه 4؛- تعليم و تربيت سياسي ده؛- تولد 2؛- جلوس در تبريز 1؛- درباريان 1056؛- در تبريز 3، نه، ده؛- شكار 3؛- عروسي دختر 117 پ؛- فرمانفرمايي بر آذربايجان 3؛- نسب 2؛- و نوكران ترك ده؛- وليعهدي 1، 3- مظفر الدين شاه.
مظفر السلطان، خسرو خان (پسر امير گونه خان): 661- خسرو خان مظفر السلطان.
مظفر السلطنه، ارسلان ميرزا:- لقب 342- ارسلان ميرزا مظفر السلطنه.
مظفر الملك، حاج ميرزا محسن خان (پسر عبد اللطيف طسوجي):- حاكم ساوجبلاغ 467،- حاكم همدان 361، 436؛- حكومت بروجرد و لرستان 701، 703؛ شورش بر ضد- 436؛ مرحمت شمشير مرصع به- 361؛- نيابت حكومت همدان 245- محسن خان مظفر الملك.
مظفر الممالك:- حاكم تربت و جوين 614.
مظفر نظام مير پنجه، عبد الحسين خان (بيگلربيگي خراسان):- و چراغ درب خانه‌ها در شب 855- عبد الحسين خان مظفر نظام مير پنجه.
مظفري:- بازار 39- بازار مظفري.
مظفري: دربار- نوزده، بيست و شش؛- دوره- نوزده؛- رجال سرشناس 652 پ؛- سفرنامه‌ها پانزده؛- عصر 399 پ.
مظفري (روزنامه): 293- روزنامه مظفري.
معارف (روزنامه): 559؛- انتشار به صاحب امتيازي انجمن معارف 1083؛- ايجاد 293- روزنامه معارف.
معارف (مجله): 1083 پ.
معاضد السلطنه، ابو الحسن خان نائيني (كارپرداز ايران در بادكوبه): 913، 936 پ؛- ايجاد مدرسه نادري 936،- تأسيس مدرسه اتحاد در بادكوبه 1070؛ تير خالي كردن به- 851؛- خدمت به ملت 901؛- رئيس دفتر وزارت خارجه 1084- ابو الحسن خان نائيني معاضد السلطنه.
معاملات كتاب متاهل (كتاب): 203- محمد مجاهد.
معاون التجار (پسر معين التجار بوشهري):- لقب 496.
معاون التجار، حاجي (رئيس نرخ ارض اقدس): ريختن مردم به خانه- 931.
معاون الدوله، ميرزا ابراهيم خان/ معاون الدوله غفاري
ص: 1365
كاشي/ ميرزا محمد ابراهيم خان (وزير تجارت، پسر فرخ خان امين الدوله): 397 پ؛- آمدن به خدمت شاه 579؛- اخبارات به كلكته 528؛- از اجزاي انجمن معارف 471؛- ايجاد بانك فلاحت 224؛- برادر 397، 535،- و بزازها 392، 397؛- بست‌نشيني در خانه صدر اعظم در قيطريه 399؛- بناي آشوب طهران 577؛- در بي‌نظمي طهران 547؛- پسرعمو 513؛- تحريك شيخ ابراهيم 548؛- و ترقي نظميه 81؛- تغيير نام پليس به نظميه 81؛- و تغير شاه 397؛- تنظيف و رسيدگي به طهران 93؛- حبس در خراسان 512؛- و حكيم الملك 430؛- خلوت با اتابيك 592؛-- با صدر اعظم 411؛- خيال ايجاد بانك فلاحت 288؛- رياست بانك 58؛- سفارت دربار مسكو 24؛- سفير ايران در منطقه بالكان 601 پ؛ سواد دستخط همايوني به- 81؛- طرف بي‌ميلي اتابيك 601؛- عزل 94؛-- از رياست تجارت 512؛-- از وزارت تجارت 399، 433؛- فايده بردن از افزايش نرخ 385؛- ماندن در خراسان 564؛ مرحمت پالتو ترمه با سردوشي درجه اول به- 509؛ مرحمت لباده ترمه شمسه مرصع به- 268؛- معاف از رفتن به خراسان 514؛- وزارت پليس و احتساب 80؛- وزارت تجارت 213، 268؛- وزارت نظميه 94؛- وزير تجارت 512؛- وزير مختار بلغار و يونان و سرب 600؛- هواخواه امين الدوله 512- محمد ابراهيم خان معاون الدوله.
معاون الصدارتي: 194.
معاون الكتاب، ميرزا مهدي خان:- نشر روزنامه احتياج 251- مهدي خان معاون الكتاب، ميرزا.
معاون الملك، احمد خان مستوفي: 34- احمد خان مستوفي.
معاون الملك مستوفي اول، محمد علي خان (پسر عباس خان قوام الدوله):- لقب قوام الدوله 34؛- لقب معاون الملك 740 پ- قوام الدوله، محمد علي خان- محمد علي خان معاون الملك.
معاون حضور:- ملقب به مجلل السلطان 517- مجلل السلطان.
معاون لشكر، ميرزا عباس خان (لشكرنويس بروات قشوني):- و قوام الدوله 945- عباس خان معاون لشكر.
معاون نظام:- حكومت سنقر 258.
معاون وزارت خارجه: 824 پ- رئيس وزارت خارجه.
معبد آلبرت: نعش ملكه در- 562.
معتصم السلطنه، ميرزا تقي خان:- وزارت خارجه 442- تقي خان معتصم السلطنه.
معتصم الملك آشتياني، ميرزا رضا:- وفات 1014- رضا معتصم الملك آشتياني.
معتصم الملك شيرازي:- كارگزاري خارجه استراباد 904.
معتضد الدوله امير تومان:- مخلع به سرداري ترمه كشميري 517.
معتضد السلطنه، [محمد حسن ميرزا] (پسر اعتضاد السلطنه):- بدگويي با وزير دربار 612؛- رئيس قشون و ديوانخانه شيراز 445؛- نفي بلد 612- محمد حسن ميرزا معتضد السلطنه.
معتمد الاشراف، مير علينقي:- لقب 501- مير علينقي معتمد الاشراف.
معتمد الاطباء:- لقب ميرزا حسين خان دكتر 158- حسين خان دكتر.
معتمد الحرم:- سبب صلح وزير دربار با اتابيك 541.
معتمد الدوله (شاهزاده قلابي): 728.
ص: 1366
معتمد الدوله، سلطان اويس ميرزا: 908 پ- سلطان اويس ميرزا معتمد الدوله.
معتمد الدوله، سلطان جنيد ميرزا:- لقب 908- سلطان جنيد ميرزا معتمد الدوله- شبل الدوله، سلطان جنيد ميرزا.
معتمد الدوله، عبد العلي ميرزا (پسر فرهاد ميرزا):- وفات 682- عبد العلي ميرزا معتمد الدوله.
معتمد الدوله، فرهاد ميرزا: 672؛- پسر 682؛- دختر 366- فرهاد ميرزا معتمد الدوله.
معتمد السلطنه، ميرزا ابراهيم (مستوفي اول، از وزراي دار الشوري): 570؛- پسر 475، 586؛- پيشكاري شعاع السلطنه حاكم فارس 558؛- پيشكاري گيلان 140؛- و شعاع السلطنه 558، 570؛- رئيس و وزير ماليه 702؛- وزارت مملكت گيلان 88،- وزير فارس 586- ابو الوزرا- ابراهيم خان معتمد السلطنه (مستوفي اول).
معتمد الشريعه، آقا شيخ محمد مهدي:- لقب 608- محمد مهدي معتمد الشريعه.
معتمد الملك، يحيي خان: 803 پ؛- اجاره دادن شيلات 280؛- حكومت گيلان 280- يحيي خان معتمد الملك.
معتمد الوزاره، عبد اللّه خان:- قونسولگري طرابزون 974- عبد اللّه خان معتمد الوزاره.
معتمد حضور، محمد ابراهيم خان (پسر حاجي خازن الملك):- كارگزاري سرخس 243- محمد ابراهيم خان معتمد حضور.
معتمد حضور، ميرزا علي خان پيشخدمت:- لقب 497- علي خان معتمد حضور.
معتمد خاقان، شكر اللّه خان (پسر محمد حسين صدر الدوله):- تلگراف به اتابيك 986؛- جنگ با اجزاي اداره پليس 22؛- فتنه براي صدر اعظم 753؛- از همراهان مظفر الدين شاه در تبريز ده- شكر اللّه خان صدري- قوام الدوله، شكر اللّه خان.
معتمد خلوت:- عزل از رياست باغ صاحبقرانيه 435.
معتمد ديوان، ميرزا صالح خان: مرحمت پالتو ترمه با سردوشي الماس به- 509- صالح خان معتمد ديوان.
معتمد نظام، ميرزا ابو القاسم خان (مستوقي قورخانه، برادر وكيل الدوله): مرحمت جبه شمسه مرصع به- 361- ابو القاسم خان معتمد نظام.
معجزه سجادي: 694.
معدل السلطنه، ميرزا علي محمد خان شيرازي:- نايب اول وزارت خارجه 161؛- مهردار مشير الدوله 209- علي محمد خان معدل السلطنه شيرازي.
معدل الممالك، ميرزا احمد خان مستوفي (منشي اقبال الدوله):- لقب معدل الممالك 243- احمد خان معدل الممالك مستوفي.
معدن آهن:- در جزاير فارس 102.
معدن رنگ:- در جزاير فارس 102.
معدن فيروزه خراسان:- اجاره توسط امين دار الضرب 220.
معدن سرب:- در جزاير فارس 102.
معدن گوگرد:- در جزاير فارس 102.
معدن مس:- در جزاير فارس 102.
معدن نقره:- در جزاير فارس 102.
معراج:- معجزه در باور منشعبات مذهب شيعه 53.
معز الدوله، اسماعيل ميرزا (پسر بهرام ميرزا معز الدوله):
- برادر 442،- وفات 434- اسماعيل ميرزا معز الدوله.
معز الدوله، محمد صادق ميرزا:- لقب 442- معز السلطان- محمد صادق ميرزا معز السلطان.
معز السلطان، عبد الحسين خان سردار محيي: 691 پ- عبد الحسين خان معز السلطان، سردار محيي.
معز السلطان، محمد صادق ميرزا:- پسر 894؛- لقب
ص: 1367
442- محمد صادق ميرزا معز السلطان- معز الدوله.
معز السلطنه، شيخ مزعل خان سردار ارفع (پسر حاجي جابر خان نصرة الملك، حاكم بندر [خرمشهر]:- تصرف زنيان 849؛- حكمران شط العرب و محمره 248؛- ساخت قراولخانه 284؛- و سوار از اعراب 328- مزعل خان معز السلطنه- سردار ارفع، شيخ مزعل خان معز السلطنه.
معز الملك، محمد تقي خان (پسر آقا اسماعيل، دايي امين السلطان): 215 پ، 428؛- رياست گمرك 215، 227؛- شراكت در وزارت گمركات قوام الدوله با صنيع الدوله 299؛ گمرك در دست قوام الدوله و- 341؛- گمركات ايران 341 پ، 370- محمد تقي خان معز الملك- ميزان آقاسي- ناظم ميزان.
معز الممالك، يوسف خان سرتيپ:- لقب 146- يوسف خان سرتيپ.
معز ديوان، ميرزا حسينعلي خان (فراشباشي وزارت تجارت):- لقب معز ديوان 613- حسينعلي خان معز ديوان.
معزز السلطان، ميرزا علي خان (منشي‌باشي نظام الملك):
- پسر 531؛- مستوفي اول 75- علي معزز السلطان.
معزز الممالك، حاجي:- حكومت سبزوار 944.
معصوم، ميرزا (ميرزاي اقبال الدوله):- ملقب به مميز الممالك 243- مميز الممالك، ميرزا معصوم.
معصومه (كلفت اندرون صدر اعظم): 1065.
معظم الدوله، محمد حسن خان:- پسر 513؛- حاكم قم 57؛- وفات 777- محمد حسن خان معظم الدوله.
معظم السلطان، ميرزا حسين خان:- لقب 513- حسين خان (پسر معظم الدوله).
معظم السلطنه، ميرزا آقا خان (نايب الاياله كرمانشاهان):- نايل به سرداري ترمه شمسه مرصع 515- آقا خان معظم السلطنه.
معظم الملك، احمد خان (پسر حسين خان معظم الملك):
- مخارج روضه‌خواني 408- احمد خان معظم الملك.
معظم الملك، حسين خان قجر قزل اياغ:- اولاد 408- حسين خان معظم الملك.
معظم الملك، حاجي ميرزا سيد رضي خان (نايب اول وزارت خارجه):- لقب 158- رضي خان معظم الملك.
معظم الملك، عيسي خان:- رياست پستخانه طهران 441- عيسي خان معظم الملك.
معظم الممالك، غلامحسين خان سرتيپ (ناظم اصناف مخزن ملبوس):- لقب 361- غلامحسين خان معظم الممالك.
معلم الملك، ميرزا ابو القاسم خان (معلم رياضي دار الفنون):- لقب 609- ابو القاسم خان معلم الملك.
معلم خانه پاريس:- شاگردان 477.
معير: 398- معير الممالك، دوستعلي خان (نوه ناصر الدين شاه).
معير الممالك، دوستعلي خان (نوه ناصر الدين شاه): 1 پ؛ 54 پ، 203 پ، 507 پ، 628 پ، 712 پ؛- پسر 398، 759؛ تلگراف شاه از قزوين به- 628 پ؛ رفتن شاه به منزل- 830؛- زن 804؛ شاه مهمان- 628؛- عروسي پسر 646؛- فوت زن 830؛- كتاب 602 پ؛- وزارت خزانه 398- نظام الدوله معير الممالك- دوستعلي خان معير الممالك (نوه ناصر الدين شاه).
معير الممالك، دوستعلي خان (اول):- پسر 732 پ- دوستعلي خان معير الممالك.
معير الممالك، دوست محمد خان دوم:- پسر 398 پ- دوست محمد خان معير الممالك.
معيري (محله): افتتاح مدرسه- در طهران 429-
ص: 1368
محله معيري طهران.
معين البكاء شبيه گردان، محمد باقر:- خراب شدن خانه- 779- محمد باقر معين البكاء.
معين التجار بوشهري، حاجي:- اجاره معادن و جزاير فارس 102؛- پسر 496؛- در يادداشت‌هاي ملك المورخين بيست و شش؛- سهيم در كنترات راه 942؛- شرح حال 102؛- منتخب تجار 1045.
معين الدوله (پيشكار كرمانشاهان):- استيفا از درجه اول 515؛- مفتخر به جبه ترمه كشميري شمسه مرصع 515.
معين الدوله، عبد الحسين خان (برادر مشير الدوله):- رياست يهود و ارامنه 547؛- عزل از رياست ارامنه و يهود و گبر 226، 547؛- ملقب به اعتلاء السلطنه 496- عبد الحسين خان معين الدوله- اعتلاء السلطنه، عبد الحسين خان معين الدوله.
معين الدوله قجر، حاجي:- ايجاد مدرسه معينيه در ساري 518؛- عزل از حكومت مازندران 552.
معين الدين ميرزا (وليعهد ناصر الدين شاه):- تولد و وفات 1.
معين العلما، آقا شيخ محمد تقي رشتي: 518- محمد تقي رشتي، آقا شيخ.
معين العلماء عراقي، شيخ يحيي: 889؛- رياست شركت مطبوعات 882- يحيي معين العلماء عراقي، شيخ.
معين الملك، محسن خان (پسر علي خان امين الدوله):
708؛- احضار به طهران 539؛- ازدواج 236؛- ازدواج با دختر شاه 148؛- بردن اضافه گمرك 321؛- حامل خلعت وليعهد 64؛- دامادي مظفر الدين شاه 709؛- رفتن به لشت نشاء 610؛- طلاق دختر شاه 455؛- محرك علما بر ضد دولت 610؛- نداشتن حق مداخله در پستخانه 579؛- نماندن در طهران 663؛- نيابت وزارت عظمي 59، 78؛- وزارت پستخانه 19، 563، 572؛- وزارت خزانه و گمرك 210؛- وزير پست 64؛- همراه امين الدوله به گيلان 317- محسن خان معين الملك- امين الدوله، محسن خان.
معين الوزاره، اسد اللّه خان:- پسر 495؛- رياست پست خراسان 390- اسد اللّه خان معين الوزاره.
معين الوزاره، ميرزا مهدي خان (مترجم و آجودان حضور، پسر علاء السلطنه):- مستشاري سفارت لندن 300- مهدي خان معين الوزاره.
معين الوزراء، محمد علي خان (ژنرال قنسول ايران در تفليس، وزير مختار ايران در انگليس، پدر حسين علاء):- منصوب شدن به جاي ميرزا ملكم خان 757 پ- محمد علي خان معين الوزراء.
معين حضور، ميرزا حسين خان:- و امين السلطان 1027- حسين خان معين حضور.
معين خاقان، كاظم خان سرتيپ:- لقب 169- كاظم خان سرتيپ.
معين خلوت (پسر مشكوة الدوله):- ملقب به مجلل الدوله 508- مجلل الدوله.
معينيه (مدرسه):- ايجاد در ساري 518- مدرسه معينيه.
مغرور ميرزا موثق الدوله (پسر تيمور ميرزا حسام الدوله):
652 پ، 701 پ، 769 پ، 942 پ،- حكومت كاشان 417 پ- موثق الدوله، مغرور ميرزا.
مغول/ مغولان: 322، 444؛- فتنه 483.
مغولي:- تقويم 185 پ.
مفاخر السلطنه، ميرزا ابو طالب خان (مستوفي اول):- لقب 599- ابو طالب خان مفاخر السلطنه.
مفاخر الملك، علي محمد خان مير پنجه: 783؛- لقب 522- علي محمد خان مير پنجه.
مفاتيج اربعه (كتاب): 195، 206- مفاتيح الادب في تواريخ العرب.
ص: 1369
مفاتيح الادب في تواريخ العرب (كتاب): 195، 206، 289 پ؛- طبع 153- سديد السلطنه كبابي، محمد علي خان سرتيپ- محمد علي خان سرتيپ.
مفتاح الدوله، [ميرزا محمد علي خان مفتاح لشكر] (پسر مفتاح الملك، نايب اول وزارت خارجه، مدير اداره رمز):- لقب 233؛- نايل به جبه شمسه مرصع 368- محمد خان مفتاح لشكر- مفتاح لشكر، محمد خان- محمد خان لشكرنويس.
مفتاح الرزق و مفتاح الظفر في آداب المالك و المملوك و الخادم و المخدوم (كتاب): 190- ملك الكتاب شيرازي، محمد.
مفتاح السلطنه، داود خان (پسر مفتاح الملك): 525- داود خان مفتاح السلطنه.
مفتاح السلطنه، ميرزا مسعود خان (پسر مفتاح الملك):- رياست وزارت خارجه 1035؛- لقب 233؛ مرحمت جبه شمسه مرصع به- 347- مسعود خان مفتاح السلطنه.
مفتاح الملك، ميرزا محمود خان رموز (نايب اول وزارت خارجه):- پسران 155، 347، 368، 525؛- تأليف و طبع تأديب الاطفال 251؛- سرودن ماده تاريخ شهادت و تهنيت جلوس 25؛- فرزندان 232؛- مدير رموز دولتي 25؛- مدير مدرسه افتتاحيه 262، 338؛ مهر انجمن معارف نزد- 250؛- و وجه اعانه مدارس ملي 465- محمود خان رموز.
مفتاح باب الابواب (كتاب): 644 پ.
مفتاح لشكر، محمد خان (سرتيپ فوج دودانگه):- لقب 522- محمد خان مفتاح لشكر (سرتيپ فوج دودانگه).
مفتاح لشكر، ميرزا محمد خان لشكرنويس (پسر مفتاح الملك):- لقب 155- محمد خان لشكرنويس- مفتاح الدوله.
مفتح السلطنه، محمد تقي خان (پسر اعتماد حضرت):- لقب 513- محمد تقي خان مفتح السلطنه.
مفتح الملك (نايب وزارت خارجه):- مخلع به جبه ترمه شمسه مرصع 513.
مفخم الدوله، ميرزا اسحق خان (وزير مختار اتازوني و وين):- درج ترقيات در روزنامه 582؛- مشرف به حضور شاه 1045؛- نامزد وزارت مختاري اتازوني 500؛- وزير مختاري اطريش و مجارستان 695- اسحق خان مفخم الدوله.
مفخم السلطان (جنرال قونسول ايران در هندوستان): 896.
مفخم السلطنه، ميرزا علي اكبر خان (نايب دوم سفارت روس):- لقب و نشان شير و خورشيد 518- علي اكبر خان مفخم السلطنه.
مقبره شاه نعمت اللّه ولي:- مدفن امير نظام گروسي 477 پ.
مقبره شيخ يحيي افندي:- مدفن احمد بدر الدين 696.
مقبل الدوله:- نيابت حكومت كاشان 67.
مقبل السلطنه (پسر محمد حسين ميرزا يمين السلطان):- ايلخانيگري قاجاريه 645؛- رياست اصطبل توپخانه 367؛- رياست ايلات قزوين 428؛- عزل از رياست اصطبل توپخانه 428؛- عزل از رياست ايلات قزوين 536.
مقبل الملك (ناظم ديوانخانه عدليه):- وفات 586.
مقتبس (رساله):- طبع 202.
مقتدر الدوله (شاهزاده، حاكم اردبيل، حاكم خوي):- حاكم اردبيل 431؛-- خوي 788؛- حكومت اردبيل 381؛-- ساوجبلاغ 439؛-- قراجه داغ 788.
مقتدر السلطنه، مير حسن خان/ ميرزا حسن خان پيشخدمت: 203؛ ابلاغ- در نوشتن شئونات دولتي در روزنامه 404؛- احضار 239؛- خيانت به صدر اعظم 519؛- دلداري امين الملك 239؛- طرف ميل صدر اعظم 519؛- عازم باغ فردوس 239؛- مأمور
ص: 1370
احضار امين الملك 239؛ مرحمت پالتوي ترمه شمسه مرصع به- 311، 319؛- مفتخر به نشان درجه اول شير و خورشيد و حمايل سبز 508؛- ملتزم سفر فرنگ 508؛- واسطه عرايض به شاه 413؛- واسطه مطالب و عرايض امين السلطان 317؛- ورود به باغ فردوس 239- مير حسن خان مقتدر السلطنه.
مقتدر الملك، ميرزا شفيع خان (مدير خط فرانسه، نايب وزارت خارجه):- از اجزاي وزارت خارجه 347؛- رياست تشريفات 502؛- عزل 444؛- محرك 438؛- و قوام الدوله 437؛- مدير خط فرانسه 437، 438؛- نايب وزارت خارجه 502- شفيع خان مقتدر الملك.
مقتدر الممالك، حاجي خير اللّه خان (امين تذكره گيلان):
- لقب 341- خير اللّه خان مقتدر الممالك.
مقدم السفرا: 30 پ- دوين سفرا- شيخ السفرا.
مقدوني: ماليه- 870.
مقدونيه: 677 پ؛ افساد بلغاري‌ها در- 785؛ برقراري نظم ماليه- 891؛ شورش و انقلاب در- 636؛ ماليات دولت 873؛- مردم 785.
مقرب السلطنه، ميرزا ابو القاسم خان (منشي وزارت خارجه):- لقب 232- ابو القاسم خان، ميرزا.
مكاتب اسلاميه:- ابتدائيه در اسلامبول 194.
مكاتب زراعت و فلاحت:- تأسيس در روس 207- مدارس كشاورزي.
مكارم الآثار (كتاب): 664 پ.
مكاسب (كتاب): 702 پ، 755- مرتضي انصاري، شيخ.
مكتب (روزنامه):- ايجاد 293- روزنامه مكتب.
مكتب احساني:- ايجاد 251.
مكران:- اهالي 98.
مكرم السلطان، كاظم خان:- مواجب براي پسر مشير الدوله 426- كاظم خان مكرم السلطان.
مكرم السلطنه، حسنعلي خان (پسر غلام حسين خان امير تومان، حاكم اروميه):- لقب 542- حسنعلي خان (حاكم اروميه).
مكرم السلطنه، ميرزا محمد رضا مستوفي تويسركاني (پسر ميرزا محمد امين منشي):- لقب 510- محمد رضا خان مستوفي تويسركاني.
مكرم الملك:- رياست تذكره خراسان 638؛- مراجعت به تبريز 304.
مكزيك: 695 پ؛- روابط تجارت با ايران 679؛- رئيس جمهوري 904؛ ورود سفير فوق العاده- به ايران 679- مكسيك.
مكزيكو: 695 پ- مكسيكو.
مكسيك: آتش‌فشان در- 618؛ آمدن موسيو ميراز- به طهران 697؛- پاي‌تخت 695- مكزيك.
مكسيكو: 695- مكزيكو.
مكنهوتيرس: 450.
مكه/ مكه معظمه/ مكه مشرّفه: اجازه رفتن اتابيك به- 671؛ ايجاد خط راه‌آهن از دمشق شام تا- 525؛ تهيه راه- 728؛ رفتن از ايران به- 591؛ رفتن امين الدوله از- 386؛ رفتن ميرزا زين العابدين امام جمعه به- 685؛ سفر اتابيك به- 672؛ سفر رسمي امين الدوله به- 340؛ سفر نظام العلما به- 1059؛ سفر والده سلطان محمد شاه به- 346؛- طاعون 343؛- عده عمومي حجاج 945؛ فرمانفرماي- 848.
ملا اسد اللّه مجتهد:- و علاء الدوله 451.
ملا حسن كفاش:- پسر 92.
ملا خداداد:- مسلمان شدن 475.
ملا سلطانعلي گونابادي:- زراعت 50؛- تأليف كتب 51؛ مريد- 544.
ملا عباسعلي واعظ/ ملا عباسعلي كيوان قزويني:
مريدهاي- 544.
ملا عبد اللّه مجتهد:- فوت 48.
ملا عبد اللّه مجتهد ساري: بي‌احترامي علاء الدوله به-
ص: 1371
442.
ملا علي (از علماي كردستان):- ملقب به نصير الاسلام 440- نصير الاسلام.
ملا علي، حاجي (پسر ارشد حاجي ملا سلطانعلي):- پيرو پدر 51.
ملا محمد نديم السلطان:- عزل از وزارت انطباعات 829- نديم السلطان، ملا محمد.
ملا محمد باقر طهراني:- خواب ديدن امام دوازدهم (ع) 572.
ملا محمد تقي مجتهد كاشاني:- ساكن طهران 733- شيخ العلماء.
ملا محمد شربياني:- تأليفات 723 پ- شربياني، آخوند حاجي ميرزا محمد.
ملا محمد كاظم خراساني:- حمايت از مشروطيت در عتبات 532 پ- محمد كاظم خراساني.
ملا محمد فاضل:- وفات 749.
ملا محمد مجتهد طهراني:- پسر 572.
ملا مفتون/ مولاي مفتون:- دعوي مهدويت 900- مولاي مفتون.
ملاي رومي/ مولوي: 15،- شرح حال 126، 127.
ملاي سومالي:- قشون 670.
ملاير:- چراغاني 123، 124؛- حاكم 508؛- حكومت 14، 68، 334، 561، 653، 703، 776، 939؛-- صدق الدوله پيشخدمت 561، 703؛-- عبد الحسين خان امير تومان 14؛-- عبد الصمد ميرزا عز الدوله 776؛-- ملك‌آرا 93؛-- نير الممالك پيشخدمت 653؛- سيل و تگرگ 780- ولايات ثلاث.
ملبورن: آتش‌سوزي مغازه هنتي در- 331؛ آتش‌سوزي كارخانه در- 357.
ملتك (مارشال، سردار آلمان):- مجسمه 860.
ملخ: قطع تخم- 929.
معيري طهران (محله): افتتاح مدرسه در محله- 429.
ملك، حاجي: 1042- ملك التجار، حاجي ميرزا كاظم.
ملك آرا، عباس ميرزا نايب السلطنه (پسر محمد شاه):- پسر 939 پ؛- تبريك سلطنت نيكلاي دويم 24؛- حكومت 365؛- فوت 82؛- لقب 365 پ؛- مأموريت به مسكو 24؛- مهر و امضاي سند بوستلمان 366؛- وزارت عدليه و تجارت 58- عباس ميرزا نايب السلطنه ملك‌آرا.
ملك‌آرا، كيومرث ميرزا:- پسر 259.
ملك‌آرا، محمد ميرزا (پسر عباس ميرزا ملك‌آرا):- حكومت ملاير و تويسركان و نهاوند 93- محمد ميرزا ملك‌آرا.
ملك التجار، حاجي ابو القاسم:- ساختن راه شسه از خراسان به عشق‌آباد 678- ابو القاسم ملك التجار.
ملك التجار، حاجي سيد احمد (پسر سيد فرج اللّه ملك التجار كردستان):- لقب ملك التجار 613- احمد ملك التجار- ناظم التجار، حاجي سيد احمد.
ملك التجار، حاجي عبد الحسين:- ساختن بيمارخانه 210- عبد الحسين ملك التجار.
ملك التجار، حاجي ميرزا كاظم/ حاجي ميرزا محمد كاظم تبريزي: 612 پ، 1055؛- اخراج به اردبيل 141؛- امتياز راه شوسه آستارا به اردبيل 612؛- انعقاد بانك در طهران 567؛- بردن دكاكين امين الدوله 402؛- پيشرفت در طهران 794؛- پيشكش 556؛- ترياك خوردن 1042؛- تصرف كاروانسراي امير 794؛- تظلم 1041؛- تكذيب 818؛ تلگراف اتابيك از بادكوبه به- 612؛- جشن ميلاد شاه در امامزاده قاسم در عمارت ييلاقي 799؛- جعل تلگراف تحريم تنباكو 172، 766 پ؛- و حاجي سيف الدوله 953؛- در يادداشت‌هاي ملك المورخين بيست و شش؛ شكايت شركاء از- 1055؛- ضمانت
ص: 1372
نير الدوله 556؛- عارض شدن به صدر اعظم 1003؛ عارض شدن تجار از- 1044؛- عداوت با عين الدوله 766؛ علما در باغ- 1007؛- در قضيه رژي 402 پ؛- مسبب اعلان ورشكستگي بانك انگليس 141، 142؛- نزد اتابيك 953؛- وفات 766 پ- محمد كاظم ملك التجار.
ملك التجار بوشهر، حاجي محمد مهدي:- ملقب به مدحت الملك 349- مدحت الملك- محمد مهدي ملك التجار بوشهر.
ملك التجار [تبريزي]: حاجي محمد مهدي:- پسر 141، 766 پ- محمد مهدي ملك التجار [تبريزي].
ملك التجار كردستاني، حاجي سيد فرج اللّه تاجر:- داير كردن آسياب 586؛- وفات 613- فرج اللّه خان ملك التجار كردستاني.
ملك الشعراي كاشاني/ ملك الشعراي صبا، فتحعلي خان (نياي مادري ملك المورخين): بيست و يك- فتحعلي خان ملك الشعراي كاشاني (صبا).
ملك الكتاب شيرازي، محمد:- تأليف مفتاح الرزق و ... 190- محمد ملك الكتاب شيرازي.
ملك المتكلمين- جمال واعظ.
ملك المورخين، عبد الحسين خان لسان السلطنه: نه، 1002 پ؛- شرح حال نوزده- بيست و پنج؛- يادداشت‌ها بيست و هشت- عبد الحسين خان لسان السلطنه ملك المورخين- لسان السلطنه.
ملك المورخين، هدايت اللّه لسان الملك: 106، 709؛- برادر 379 پ؛- پسران 709؛ تبريك به امين الدوله 78؛- فهرست سلاطين و اتابكان عجم 192؛- مفتخر به انگشتري الماس 404؛- وفات 709- هدايت اللّه لسان الملك ملك المورخين- لسان الملك سپهر.
ملك الواعظين، آقا شيخ زين العابدين:- تعريف از لسان الملك سپهر 648- زين العابدين ملك الواعظين.
ملك ايرج ميرزا سرتيپ اول (پسر عماد الدوله):- ملقب به سالار نظام 342- سالار نظام.
ملك‌زاده:- نوشتن تاريخ مشروطيت بيست و پنج.
ملكم خان، ميرزا:- اتحاد با امين الدوله 340؛- ايجاد روزنامه قانون در لندن 337؛- بخشوده شدن گناهان 340؛- برادر 621 پ؛- بركناري از سفارت ايران در انگلستان 757 پ؛- ملقب به نظام الدوله 341؛- وزير مختاري دولت ايطاليا 340- نظام الدوله- ناظم الدوله.
ملك منصور ميرزا شعاع السلطنه (پسر مظفر الدين شاه):
850 پ، 697 پ،- حكومت گيلان 84؛- ماليات اموال 702 پ- شعاع السلطنه، ملك منصور ميرزا.
ملوك الطوايف: 1085.
ملكه: 318.
ملكه آفاق:- و اتابيك اعظم 711.
ملكه اطريش:- قتل 216.
ملكه انگليس: 549؛- تابوت 562؛- فوت اولاد 519؛- نعش 562- ويكتوريا اول (ملكه بريطانياي كبير)- ملكه بريتانياي كبير.
ملكه ايران (دختر ناصر الدين شاه، همسر علي خان ظهير الدوله):- در پاريس 720؛- پيغام به مظفر الدين شاه 710؛- مخالفت با اقدامات عين الدوله 711 پ؛- مرخصي از شوهر 710؛- قصد خروج از ايران 711 پ؛- همراهي با شوهر در راه حريت و آزادي سياسي 711 پ.
ملكه بريتانياي كبير: 562- ويكتوريا اول- ملكه انگليس.
ملكه بلژيك: 651- ماري هانريت.
ملكه جهان/ ملكه جهان خانم (دختر كامران ميرزا نايب السلطنه):- تولد محسن ميرزا از- 360؛- در حباله نكاح محمد علي ميرزا 1091 پ.
ملكه جهان خانم/ مهد عليا (مادر ناصر الدين شاه):-
ص: 1373
قتل ولي‌عهدهاي ناصر الدين شاه نه- مهد عليا.
ملكه خانم/ قمر السلطنه (دختر مظفر الدين شاه):- ازدواج با افتخار الملك 871 پ- قمر السلطنه.
ملكه ماداگاسكار:- حبس 379.
مليجك ثاني، غلامعلي خان عزيز السلطان:- ازدواج با اختر الدوله 875 پ- غلامعلي خان عزيز السلطان- سردار محترم- عزيز السلطان، غلامعلي خان.
مليكيانس، ماطاوس خان: 859 پ- ماطه‌وس خان.
ملين، مسيو:- شورش هواداران در پاريس 331.
ممالك متحده امريكا: 196 پ، 220 پ، 608 پ، 1069 پ، نخستين سفير ايران در- 570 پ- آمريكا- امريكا- اتازوني- ينگي دنيا.
ممتاز الدوله، اسمعيل خان (مترجم صدارت):- همراه شاه در سفر فرنگ 771- اسمعيل خان ممتاز الدوله.
ممتاز الدوله، محمود ميرزا امير تومان:- لقب 72- محمود ميرزا امير تومان.
ممتاز السلطنه، ميرزا عبد الصمد خان (مستشار اول سفارت ايران در پطرزبورغ):- سفير مقيم در پاريس هفده؛- وزير مختار در فرانسه 759-- وزير مختار در هلاند 644- صمد خان- عبد الصمد خان ممتاز السلطنه.
ممتاز الملك، مرتضي خان سرتيپ/ ميرزا مرتضي خان (نايب وزارت خارجه):- جنرال قونسول تفليس 72؛- مستشار سفارت پطرزبورغ 242- مرتضي خان سرتيپ.
ممتحن الدوله، ميرزا مهدي خان مهندس (نايب وزارت خارجه): 207، 325 پ، 374 پ، 785؛- از اجزاي انجمن معارف 471؛- پسر 207؛- تكميل تحصيلات در اروپا 338 پ؛- خوردن وجه اعانه مدارس ملي 465؛- رياست راه شوسه طهران به گيلان 405؛- عزل 462؛-- از انجمن معارف 471؛- ناظمي انجمن معارف 304؛- ناظمي مدارس طهران 338؛- وزارت مختار در دربار بلژيك 85- مهدي خان ممتحن الدوله امير تومان مهندس- مهدي خان شقاقي.
ممتحن السلطنه، ميرزا كاظم خان (نايب اول وزارت خارجه، رئيس محاكمات وزارت خارجه، كارپرداز هشدر خان):- جنرال قونسولگري حاجي ترخان 242؛- رياست محاكمات وزارت خارجه 70، 576؛- عزل 544، 784؛-- از رياست محاكمات وزارت خارجه 633؛- كارپرداز هشدر خان 544، 576؛- مستشاري اول وزارت خارجه 613؛- مفتخر به جبه ترمه كشميري شمسه مرصع 155- كاظم خان ممتحن السلطنه- كاظم خان البرز.
ممتحن الملك/ ممتحن الملك مازندراني، ميرزا رضي خان (رئيس دفتر وزارت خارجه):- پسر 399؛- مفتخر به جبه ترمه شمسه مرصع 513؛- وفات 682- رضي خان ممتحن الملك مازندراني.
ممتحن الممالك، ميرزا ابو القاسم خان (پسر ميرزا رضي ممتحن الملك مازندراني): 682- ابو القاسم خان ممتحن الممالك.
ممسني شيراز:- نزاع با طايفه دره شوري 415.
ممقاني، محمد حسن- مامقاني، شيخ محمد حسن.
مميز الممالك، ميرزا معصوم:- لقب 243- معصوم مميز الممالك.
من (وزن): 223،- تبريز 75، 123، 319، 329، 407، 414، 553، 566، 583، 646، 658- 660، 759؛- شاه 416.
منات/ مناط (پول روسيه): 269، 374، 397، 403، 409، 562، 688، 688 پ.
مناستر: قونسول روس مقيم- 669.
المناص في احوال الغوص و الغواص و التدقيق في
ص: 1374
سير الطريق/ سفرنامه (كتاب): 289 پ- سديد السلطنه كبابي.
منتخب التواريخ شيباني (كتاب): 357 پ، 829 پ.
منتخب السلطنه [، ميرزا باقر] نوري مستوفي (فرزند ميرزا رضا صديق الدوله):- پسر 784؛- ملقب به صديق الدوله 778، 784- وزارت خالصه 754- صديق الدوله، ميرزا باقر منتخب السلطنه نوري مستوفي.
منتخب السلطنه، مسيح خان:- لقب 784- مسيح خان منتخب السلطنه.
منتخب الملك، محمد قلي خان (نايب وزارت خارجه):- كارگزاري خراسان و سيستان 218، 242، 904- محمد قلي خان منتخب الملك.
منتصر الدوله (اميرزاده):- حكومت ترشيز 91؛- حكومت نيشابور 175.
منتصر السلطان، محمد تقي خان:- فوت 439- محمد تقي خان منتصر السلطان.
منتصر الممالك، محمد خان مستوفي:- لقب 91- محمد خان مستوفي.
منتصر الممالك، ميرزا مهدي خان مير پنجه:- ملقب به منتصر الممالك 175- مهدي خان مير پنجه توپخانه.
منتصر ديوان، تقي خان (صندوقدار امير اكرم):- ملقب به شعاع نظام 624- شعاع نظام- تقي خان شعاع نظام.
منتظم الدوله، احمد خان: 347- احمد خان منتظم الدوله.
منتظم الدوله، ميرزا علي خان:- حكومت اردبيل 517- علي خان منتظم الدوله.
منتظم الدوله، ميرزا كريم خان سردار مكرم/ كريم خان سردار معظم فيروزكوهي امير تومان (وزير قورخانه و مدير مدرسه نظامي):- ايجاد مدرسه ايتام 103؛- باني اوقاف مدرسه ايتام 342 پ؛- پرداخت مخارج مدرسه ايتام 498؛- مدير مدرسه نظامي ناصري 19، 315؛ مرحمت شمشير مرصع به- 315، 342؛- وزارت قورخانه 305- سردار مكرم- كريم خان سردار معظم- منتظم السلطنه.
منتظم السلطنه، احمد خان امير تومان (پسر صديق الملك، نايب اول وزارت خارجه):- اداره تشريفات وزارت خارجه 70؛- بلاهت 445؛- جنرال قونسول مصر 374؛- حكومت سمنان و دامغان 14؛- قونسولگري مصر 445؛- مأمور به بلغارستان 502؛- وزير مقيم بلغارستان 468- احمد خان منتظم السلطنه.
منتظم السلطنه، كريم خان (سردار فيروز جنگ):- ايجاد مدرسه خيريه در تهران 498- كريم خان منتظم السلطنه.
منتظم الملك، حاجي ميرزا مهدي خان كاشي (نايب اول وزارت خارجه):- كارگزاري آذربايجان 576؛- كارگزاري گيلان 242- مهدي خان منتظم الملك كاشي.
منتظم الملك، ميرزا عباس خان منتظم ديوان (وزير ماليه گيلان):- لقب 624- منتظم ديوان، ميرزا عباس خان- عباس خان منتظم الملك.
منتظم ديوان، ميرزا عباس خان (وزير ماليه گيلان):- ملقب به منتظم الملك 624- منتظم الملك، ميرزا عباس خان منتظم ديوان- عباس خان منتظم الملك.
منتظم لشكر، ميرزا عليرضا خان:- مأمور لشكرنويسي استراباد 298- عليرضا خان منتظم لشكر.
منتظم ناصري (كتاب): 216 پ- اعتماد السلطنه.
منچوري/ منچوريا/ مانچوري: 688، 697؛ آرامش در- 626؛- آزادي 686؛- ادارات جنگي 861؛- اغتشاش 587؛- امور نظامي 861 پ، 863؛- بلاد 699، 709، 772؛- بنادر 723- پايتخت 721؛- تخليه 846؛- ترقي 846؛- تصرف يكي از شهرها 630؛-- راه‌آهن 793؛ تلگراف جنرال كورپاتكين از- به امپراطور روس 698؛ جنگ ژاپوني‌ها
ص: 1375
با روس در بلاد- 772؛- خط راه آهن 793، 846؛ درخواست ايالت- از طرف روس 199؛ راه‌آهن روس در خاك- 192، 688؛ رفتن اتابيك به- 676؛ روس‌ها و حفظ- 723؛ سردار قشون روس در- 698؛ شمال- 794؛ نزاع روس و ژاپون براي- 697؛- واگذاري به چين 793، 861- مانچوري.
مندلي: عشيرت كلهر در- 407.
منزا: قتل پادشاه ايطاليا در- 519.
منشآت (كتاب):- امير نظام گروسي 477- امير نظام گروسي.
من شاه:- برابر دو من تبريز 553- من (وزن).
منشور السلطنه، مصطفي خان ماكوئي:- برادر 466؛- عزل از كارگزاري فارس 842؛- مأمور به آستارا 574- مصطفي خان منشور السلطنه ماكوئي.
منشور الملك (قونسول ايران در عشق‌آباد):- افتتاح مدرسه تربيت اسلامي 501.
منشوريا: 793 پ- منچوريا.
منشي حضور/ منشي حضور همايوني: 187، 405، 498؛- نوشتن عرايض 594- وكيل الملك- وزير خلوت، ميرزا فضل الله خان.
منصور آباد (ملك شعاع السلطنه): شاه در- 928.
منصور الدوله، عبد الحميد خان سرتيپ (پيشخدمت همايوني): 91- عبد الحميد خان سرتيپ پيشخدمت.
منصور الدوله، مير محمد علي خان:- وفات 91- مير محمد علي خان منصور الدوله.
منصور السلطان، ميرزا سيد علي خان (پسر مستجاب الدعوه):- مستوفي اول 75- علي خان منصور السلطان.
منظم الدوله، ميرزا علي خان: 322؛- حكومت ارومي 304- علي خان منظم الدوله.
منظم السلطنه، كريم آقا/ محمد كريم خان مختار السلطنه (وزير نظميه و احتسابيه): آتش‌سوزي در اطاق و تالار- 125؛- ايجاد قوانين در طهران 162؛- سنگ‌فرش خيابان‌ها 132؛- شوسه كردن دو خيابان طهران 153؛- عضو سفارت فوق العاده 86؛- مخلع به پالتوي تن‌پوش 162؛- ملقب به مختار السلطنه 169؛- وزارت نظميه و احتسابيه 125- مختار السلطنه، كريم آقا/ محمد كريم خان مختار السلطنه.
منظم الملك (كارگزار گيلان):- عزل 525.
منگنه: 693- محمد حسين مستوفي، ميرزا.
منگنه دفتر و مهر بروات:- رياست 378.
من متهم مي‌كنم (مقاله): 200 پ- زولا، اميل.
مننژيتس (مرض):- در نيويورك 722.
منوچهر ميرزا (اميرزاده):- عضو سفارت فوق العاده 86.
منور علي شاه، حاج: تمرد صفيعلي شاه از- 354 پ.
منهج الواعظين و مسلك الراشدين (كتاب): 358.
منه ليك (پادشاه حبشه):- افراشتن علم بر فراز شهر القلابات 234؛- سفر به پاريس 602؛- لشكركشي 359؛-- به مستعمرات ايطاليا 232.
منير الملك، علي خان لشكرنويس (همشيره‌زاده ابو القاسم معين الملك):- لقب 48- علي خان منير الملك- لشكرنويس.
منيف پاشا (سفير كبير عثماني):- تبريك عيد ميلاد همايوني 54؛ جوابيه اعلي حضرت به- 29؛- خطابه 28؛- زيارت خاكپاي شهرياري 97؛- سفير فوق العاده عثماني در ايران 24؛- عزل 166، 167.
مؤتمن الاطبا كاشي، زين العابدين:- جبه شمسه مرصع درجه اول 408- زين العابدين مؤتمن الاطبا كاشي.
مؤتمن الدوله، ميرزا مصطفي خان (پسر سعيد خان مؤتمن الملك، وزير دار الشوري):- پسر 789 پ؛- خواب ديدن 719؛- عزل از كارگزاري
ص: 1376
آذربايجان 576؛- كارگزاري آذربايجان 426؛ مرحمت جبه ترمه مرصع به- 161؛- وزير دار الشوري 93- مصطفي خان مؤتمن الدوله.
مؤتمن الملك، سعيد خان (وزير امور خارجه):- پسر 719؛- نوه 93- سعيد خان مؤتمن الملك.
مؤتمن الملك، ميرزا حسين خان (پسر فتحعلي خان صاحبديوان):- ملقب به صاحبديوان 71- حسين خان مؤتمن الملك (پسر فتحعلي خان صاحبديوان)- صاحبديوان، حسين خان مؤتمن الملك.
مؤتمن الملك، ميرزا حسين خان (پسر ميرزا نصر اللّه خان مشير الدوله): 657 پ، 803 پ؛- حامل دستخط شاه به متحصنين سفارت 1002؛- طبع كتاب عهدنامه‌هاي جديد و قديم ايران 803؛- مأمور سفارت آلمان 1031؛- وزارت مختار 1035- حسين خان مؤتمن الملك، ميرزا- پيرينا.
مؤتمن حضور پيشخدمت/ مؤتمن حضور: مرحمت نشان شير و خورشيد از درجه اول خارجه با حمايل سبز به- 542؛- همراه شاه در سفر فرنگ 770.
مؤتمن خاقان پيشخدمت اصفهاني:- حكومت قم 934.
مؤتمن همايون، عباسقلي خان پيشخدمت: 46- عباسقلي خان پيشخدمت.
موثق الدوله، مغرور ميرزا خوانسالار/ موثق الدوله خوانسالار، مغرور ميرزا/ موثق الدوله ناظر (پسر تيمور ميرزا حسام الدوله): 203 پ، 425؛ آتش‌سوزي در منزل- 308؛- ايجاد مكتب احساني 251؛- برپائي مجلس جشن عيد مولو خامس آل عبا 308؛- بر عهده گرفتن مخارج مكتب احساني 351؛- پسر 63، 692؛- تعقيب و دستگيري سالار الدوله 701؛- تعيين حاكم كاشان 345؛- تهديد 1003؛- حامل دستخط شاه 990؛- و حسام لشكر 153؛- حكومت كاشان 417 پ؛- حكومت مازندران 942؛- خلع از حكومت كاشان 652؛ خلعت شاه به- 920؛- و عبد الكريم خان امير تومان 203؛- عزل از حكومت كاشان 331؛- عزل ناظر حاكم كاشان 231؛- و ميرزا جعفر خان 417؛- نفوذ 417 پ؛- واگذاري حكومت كاشان به ميرزا ابو القاسم مستوفي 339؛- همراه شاه در سفر فرنگ 769- مغرور ميرزا موثق الدوله.
موثق الملك، ميرزا سيد علي خان مستوفي (رختدار و صندوقدار): 425؛ آدم‌هاي- 475؛ تلگراف مشير السلطنه به- 974 پ؛- توليت مدرسه ناصري 71؛- چوب خوردن 475؛- دزدي‌ها 758؛- رفتن به ارض اقدس 930؛- رياست رختدار خانه 43؛- مستوفي و صندوقدار مظفر الدين شاه 974 پ؛- نظارت موقوفات مدرسه ميرزا حسين خان صدر اعظم قزويني 758؛- همراه شاه در سفر فرنگ 770- علي خان موثق الملك.
موچول ميرزا/ سلطان احمد ميرزا عضد الدوله:- پسر 730- سلطان احمد ميرزا عضد الدوله- عضد الدوله، سلطان احمد ميرزا.
مؤدب الدوله، علي اصغر خان طبيب- لقب 510- علي اصغر خان طبيب.
مؤدب الدوله، علي اكبر خان ناظم الاطباء:- لقب 510- ناظم الاطباء- علي اكبر خان ناظم الاطباء.
مورچه‌خور/ مورچه خورت:- آبادي 483؛- صحرا 491، 660.
مورخ السلطنه، عبد العلي خان (سرتيپ اول):- لقب 134- عبد العلي خان سرتيپ.
موري: فرو ريختن مغازه بر سر جماعت- 940.
موزامبيك: 646 پ.
موزيك:- فوج 44.
موزيكچي/ موزيكانچي: 642، 957؛- موزيك سلام 596.
ص: 1377
موزه: اطاق- 338.
موزه ايران باستان: 266 پ.
موسائي:- نشان يهودها 60.
موسي (قهوه‌چي سعيد خان وزير خارجه): 386.
موسي آقا ثقة الاسلام، حاجي ميرزا: وفات- 607- ثقه الاسلام، حاجي ميرزا موسي آقا.
موسي تاجر، حاجي:- املاك 419.
موسي جواهر فروش: 875.
موسي خان (پسر امين الملك): 371.
موسي خان (پسر حسينقلي خان):- پسر 372 پ.
موسي خان، ميرزا (پسر ميرزا بزرگ قائم مقام):- وقف املاك 286.
موسي خان، ميرزا (كارگزار بجنورد):- رياست كميسيون سرحدي آذربايجان 469.
موسي خان عميد السلطنه:- لقب 228- عميد السلطنه- سناء الدوله، ميرزا موسي خان مير پنجه.
موسي خان فخام السلطنه (پسر ميرزا محمد علي نوري مستوفي):- ملقب به فخام السلطنه و درجه دوم استيفا 650- فخام السلطنه، موسي خان.
موسي خان قاجار (پدر اللّه قلي خان ايلخاني قجر، پسر حسينقلي خان جهانسوز):- پسر 120، 556 پ.
موسي سرحددار نايب الوزاره: 934- نايب الوزاره.
موسي سياح، حاجي ميرزا:- ايجاد كتابخانه اماميه در اصفهان 849.
موسوي (مذهب): 549.
موسيقي:- الفبا 186 پ.
موسيو: 629، 829- نديم السلطان اصفهاني.
موصل: وزند نزديك- 966.
موفق السلطنه، حسينعلي ميرزا:- لقب 515- حسينعلي ميرزا.
موقر الدوله (پسر ناظم الدوله): 886 پ- موقر السلطنه، حبيب اللّه خان- حبيب اللّه خان موقر السلطنه.
موقر الدوله (كارگزار بنادر فارس):- دائر كردن تمبر دولتي در نوشتجات و قباله 911.
موقر الدوله، حاجي [ميرزا محمود] (وزير طهران): 897.
موقر السلطنه، حبيب اللّه خان (پسر ميرزا عبد اللّه خان ناظم السلطنه، داماد مظفر الدين شاه): 234 پ؛- ازدواج با دختر مظفر الدين شاه 886؛- استنطاق 585، 588؛- اعلانات بر ضد اتابيك 585؛- حبس در اردبيل 586؛- حبس در كلات 588؛- حكومت ساوه و زرند 90؛- رفتن به عتبات عاليات 886؛- زن 884 پ؛- طلاق جبري زن 886؛- همدستي با قوام الدوله 587- حبيب اللّه خان موقر السلطنه- موقر الدوله.
موقر الملك، حاجي عبد الصمد خان مير پنجه:- لقب 522- عبد الصمد خان مير پنجه.
موكدن: جنگ روس و ژاپون در- 729، 747.
مولاي مقتون: 900 پ.
مولر آلماني، دكتر:- رياست مريض‌خانه دولتي طهران 351.
مولوي: ارادت جلوه به- 82.
مولوي محمد فضل اللّه خان احمدي: 812.
مؤيد الاسلام، آقا سيد جلال الدين الحسيني:- و امين السلطان 818؛- تخلص اديب 288؛- صاحب روزنامه حبل المتين 818؛- لقب 227، 228- جلال الدين الحسيني، آقا سيد.
مؤيد الاسلام، آقا فضل اللّه مؤيد العلماء:- لقب 146- فضل اللّه مؤيد العلماء- مؤيد العلماء.
مؤيد التوليه، آقا سعيد وكيل التوليه:- لقب 183؛- مخلع به لباده ترمه كشميري شمسه مرصع 394- وكيل التوليه- سعيد وكيل التوليه.
مؤيد الدوله، ابو الفتح ميرزا (پسر سلطان مراد ميرزا حسام السلطنه): 26، 347 پ؛- و اميرزاده محمد حسن ميرزا 259؛- حكومت خراسان 468؛- حكومت عراق 169، 210؛- حكومت فارس 494؛- گلپايگان و خوانسار 210؛- حكومت يزد 703؛- سفارت تعزيت وليعهد اطريش و مجارستان 26؛- عزل از
ص: 1378
حكومت عراق 230؛-- از حكومت فارس 558؛-- از حكومت يزد 940؛ فحاشي صدر اعظم به- 347؛- فرستادن محمد تقي خان امير تومان به حكومت عراق 244؛- مأمور شركت در مراسم تاجگذاري ادوارد هفتم 606؛- ورود به طهران 571- ابو الفتح ميرزا مؤيد الدوله.
مؤيد السلطان (از اقوام مشير الدوله وزير خارجه):- قونسول مصر 579، 580.
مؤيد السلطنه، ميرزا رضا خان گرانمايه (پسر ميرزا حسين خان گرانمايه، وزير مختار ايران در آلمان):- اتحاد با وزير دربار 540؛- اخراج از نوكري قورخانه 369؛- از طرف وليعهد در مجلس 1086؛- پيشكش توپ ماكسيم به مظفر الدين شاه چهارده؛- پيشنهاد به شاه براي ملاقات امپراطور روس 468؛- حامل خبر جلوس همايوني به دول فرنگ 70؛- رفتن به فرنگ 823؛- رياست مجلس 700؛- ضديت با صدر اعظم در سفر شاه به اروپا 540؛- مرخصي در طهران 457، 468؛- 700 پ؛- وزارت كابينه صدارتي 823؛- وزير مختار ايران در آلمان 457، 468، 540، 700 پ- رضا خان مؤيد السلطنه- رضا خان گرانمايه سرابي.
مؤيد الصنايع (سرتيپ قورخانه):- محاكمه در محكمه نظام 369.
مؤيد العلماء آقا فضل اللّه:- ملقب به مؤيد الاسلام 146- مؤيد الاسلام، آقا فضل اللّه مؤيد العلماء.
مؤيد الممالك، اسحق ميرزا (رئيس پستخانه كرمانشاهان):
- ملقب به اكرام الدوله 607- اكرام الدوله، اسحق ميرزا مؤيد الممالك- اسحق ميرزا مؤيد الممالك.
مؤيد ثابتي (از اعقاب حسن نايب التوليه): 394 پ.
مؤيد حضور، غلامحسين خان كاشي پيشخدمت:- لقب 579- غلامحسين خان كاشي مؤيد حضور.
مؤيد همايون، غلامرضا خان (نواده نظام الدوله و ميرزا آقا خان نوري): 556- غلامرضا خان مؤيد همايون.
مهد عليا (دختر مظفر الدين شاه): 836،- لقب 599.
مهد عليا/ ملكه جهان خانم (مادر ناصر الدين شاه): 599، 939 پ؛- و امير كبير ده؛-- خانه 952؛- كشتن وليعهدهاي ناصر الدين شاه نه، 1 پ- ملكه جهان خانم.
مهدويت (1):- ادعا در ببراق 463؛- ادعا در بربره 481؛- ادعاي محمد احمد 202.
مهدي، حاجي شيخ:- قرائت انتخابنامه 1031؛ مجلس فاتحه در منزل- 939- سلطان المتكلمين، حاجي شيخ مهدي.
مهدي، ميرزا سيد (وزير دواب، مستوفي اول):- مفتخر به عصاي مرصع 513.
مهدي خان (پسر محمد حسن خان سعد الملك):- ملقب به سعد الملك 508- سعد الملك، مهدي خان.
مهدي خان آجودان مخصوص:- حكومت زرند و ساوه 14.
مهدي خان [استرابادي] (وزير نادر شاه):- نياي پدري ملك المورخين بيست و يك.
مهدي خان اعتضاد الدوله:- پسر 319 پ- اعتضاد الدوله، مهدي خان.
مهدي خان انتصار الدوله (پسر حبيب اللّه خان ساعد الدوله سردار تنكابني):- وفات 439- انتصار الدوله، مهدي خان.
مهدي خان حصن السلطنه:- لقب 207- حصن السلطنه، ميرزا مهدي خان.
مهدي خان دكتر تبريزي، حاج ميرزا (مدير روزنامه حكمت):- آمدن از مصر به طهران 644؛- ملقب به زعيم الدوله 644- زعيم الدوله، حاج ميرزا مهدي خان دكتر تبريزي.
مهدي خان رضوان الملك شيخي: 600- رضوان
ص: 1379
الملك شيخي.
مهدي خان شقاقي، ميرزا:- فرستاده شدن به اروپا 471 پ- ممتحمن الدوله، مهدي خان مهندس- مهدي خان ممتحن الدوله.
مهدي خان صدق السلطان، ميرزا (معادن خط روس):- لقب 975- نصير السلطنه، ميرزا مهدي خان- صدق السلطان.
مهدي خان كاشي/ ميرزا مهدي خان وزير همايون (پسر فرخ خان امين الدوله، رئيس مخزن ملبوس):
211 پ، 332، 497 پ، 662 پ، 703؛- ملقب به وزير همايون 60- وزير همايون، مهدي خان- مهدي خان وزير همايون- غفاري كاشاني، مهدي خان- آجودان مخصوص.
مهدي خان مصور الملك (نقاش دار الطباعه و مصور روزنامه شرافت): 48- مصور الملك، مهدي خان.
مهدي خان معاون الكتاب:- نشر روزنامه احتياج 251- معاون الكتاب، ميرزا مهدي خان.
مهدي خان معين الوزاره: 300- معين الوزاره، ميرزا مهدي خان.
مهدي خان ممتحن الدوله/ مهدي خان ممتحن الدوله امير تومان مهندس: 207 پ، 325 پ؛- طلب از برادر يمين الممالك 785- ممتحن الدوله، ميرزا مهدي خان مهندس- مهدي خان شقاقي.
مهدي خان منشي:- قتل يكي از شاهزادگان در شيراز 415.
مهدي منتظم الملك كاشي (رئيس محاكمات وزارت خارجه): 525؛- كارگزاري آذربايجان 576- منتظم الملك، ميرزا سيد مهدي.
مهدي خان مير پنجه توپخانه، ميرزا:- ملقب به منتصر الممالك 175- منتصر الممالك، مهدي خان مير پنجه.
مهدي خان وزير همايون (پسر فرخ خان امين الدوله):- بست‌نشيني در خانه صدر اعظم 399؛- حكومت زنجان 663؛- و شاه 555؛- شمشير مرصع از درجه اول 555؛- فرمان موقوف تعدي حكومت 651- وزير همايون غفاري كاشاني، مهدي خان- مهدي خان كاشي- وزير حضور- آجودان مخصوص.
مهدي رئيس گيلاني، ميرزا:- پسر 233.
مهدي سوداني/ متمهدي: 655؛- جانشين 403- متمهدي.
مهدي گاوكش (نوكر آقا سيد عبد اللّه):- آزادي كسان از حبس 973؛- حبس در انبار دولتي 973؛ غارت خانه- 970؛- مقابله با گشتي‌ها 971.
مهديقلي خان مجد الدوله قجر: 805؛- حكومت كرمانشاهان 574- مجد الدوله، مهديقلي خان.
مهديقلي خان مخبر السلطنه/ هدايت: 777 پ؛- برادر 678 پ- مخبر السلطنه، مهديقلي خان- خان خانان.
مهديقلي خان نصرت الممالك:- لقب 43- نصرت الممالك، مهديقلي خان.
مهديقلي ميرزا سهام الملك امير تومان [مستوفي‌باشي خراسان]: 704 پ؛- متولي باشيگري آستانه مقدسه رضويه 654؛- وفات 715- سهام الملك، مهديقلي ميرزا.
مهدي مجتهد جهانشاهي، حاجي ميرزا:- وفات 673.
مهدي واعظ، آقا شيخ:- قرائت جوابيه آقا شيخ عبد اللّه در مجلس ملي 1011؛- مذمت از دولت در منبر 978.
مهديه: رئيس غلامان- 328.
مهرآباد: شاه در- 627- مهريه عصمت الدوله 628- نظام‌آباد.
مهران خان (قونسول اسكندريه):- كارگزار دولت ايران 914.
مهردار شاه: 427.
مهرشاه:- رياست 611.
ص: 1380
مهر علي خان (اهل جميل آباد):- زوجه 123.
مهر علي خان (رئيس ايل ديركوند):- در زندان حكومت 1040.
مهر عقاب: 1057.
مهره مار: 196.
مهمانخانه/ گراند هتل:- افتتاح در خيابان ناصري 347- گراند هتل.
مهمانخانه اسلاميه طهران:- موقوف شدن 438.
مهمانخانه اليزه پالاس: آمدن مسيو كوري به- سيزده.
مهمانخانه هوليون: وليمه در- 432.
مهندس الممالك، ميرزا نظام الدين غفاري كاشاني (وزير معادن، وزير معادن و طرق، وزير فوايد عامه):- آمدن از فرنگ 527؛- برادر 369 پ؛- راپرط كارهاي وزرا 529؛- رياست بانك انگليس 564؛- رياست جنگل‌هاي ايران 335؛- سفر پاريس 529؛ سواد دستخط همايوني به- 257؛- گفتن خيانت دست نشانده‌هاي صدر اعظم به شاه 529؛- وزارت معادن 213، 257؛- وزير فوائد عامه 527؛- وفات 770 پ؛- همراه شاه در سفر فرنگ 769- نظام الدين كاشي/ نظام الدين مهندس الممالك غفاري.
مهندس‌باشي، ميرزا عباس:- پسر 228- عباس مهندس‌باشي، ميرزا.
ميانج: خرابي پل راه- 1076؛ ناخوشي گاو در- 139؛- سيل و تگرگ 271.
ميدان ارگ: كشتي در- 74.
ميدان ارگ عراق:- تسطيح 244.
ميدان اسب‌دواني: 167، 301.
ميدان بهارستان: 371 پ.
ميدان توپخانه: آتش‌بازي در- 637، 772، 798، 815، 820، 997؛ چراغان در- 637، 815، 820، 997؛- چيدن توسط وزير مخصوص 823؛ سكو در- 441؛ شعبه بانك انگليس در- 140؛ قراول در- 172؛ كشتن قاتل سيد كمره‌اي در- 772؛ مجلس رؤساي نظام در- 687.
ميدان چاي تبريز:- سيل 77.
ميدان شاه اصفهان/ ميدان نقش جهان: تبديل اطاق‌هاي محل سرباز- به دكان 358- ميدان نقش جهان.
ميدان مخبر الدوله: 1089 پ- استقلال (ميدان).
ميدان مشق: 266، 597؛ تشريف‌فرمايي به- 45، 69؛ بازديد شاه از- 65؛ خالي كردن تيرهاي چوبي از- 823؛ دار زدن ميرزا رضا كرماني در- 17؛ دفيله پلكنيك روسي در- 565؛ دفيله نظامي در- 294؛ قشون حاضر طهران در- 536.
ميدان نقش جهان: تبديل اطاق‌هاي مكان سرباز- به دكان 358- ميدان شاه اصفهان.
ميدلبرگ:- طاعون 230.
مير، موسيو (سفير فوق العاده مكسيك/ مكزيك در طهران): 696.
مير آخور:- سالار الدوله 438، 439.
مير آخور: 528 پ- يمين السلطان، محمد حسين ميرزا.
مير آخور، شاهزاده دارا: 536- دارا.
مير آخور، شمس الملك (پسر عين الدوله):- همراه شاه در سفر فرنگ 770- شمس الملك.
مير آخور، عبد المجيد ميرزا عين الدوله: 770 پ- عين الدوله، سلطان عبد المجيد ميرزا.
مير آخور، محسن ميرزا (پسر عبد اللّه ميرزاي دارا): 536 پ- محسن ميرزا.
ميراب:- در كاشان 361؛- وظيفه 361 پ.
ميراث مكتوب: بيست و نه، سي.
مير پنج: 42.
مير پنج توپخانه: 682.
مير پنج، عبد اللّه خان:- ملقب به مجيد السلطنه 47- مجيد السلطنه، عبد اللّه خان مير پنج.
مير پنجه، حسن خان (ناظم وزارت نظميه و پليس، پسر
ص: 1381
سروش):- حبس و ضبط اموال 375- حسن خان مير پنجه.
مير پنجه، عباس خان:- مخاطب به جنابي 49- عباس خان مير پنجه.
مير پنجه، علي اكبر خان (پسر هاشم خان، نواده صارم الملك):- ملقب به انتخاب الممالك 87- انتخاب الممالك- علي اكبر خان مير پنجه.
مير پنجه، علي خان (نايب الحكومه اردبيل و مشكين):
431- علي خان مير پنجه.
مير پنجه، ميرزا علي رضا خان (پسر ميرزا مصطفي خان مؤتمن الدوله):- ملقب به مجلل السلطان 93- مجلل السلطان- علي رضا خان مير پنجه.
مير پنجه، ميرزا غلامعلي خان: اداره احتساب و تنظيفيه دار الخلافه سپرده- 58- غلامعلي خان مير پنجه.
مير پنجه، محسن خان (رئيس فوج زرند):- ملقب به بهاء السلطان 90- بهاء السلطان- محسن خان مير پنجه.
مير پنجه، محمد علي خان:- عزل از رياست ذخيره نظام 500- محمد علي خان مير پنجه.
مير دفتر: 358 پ.
مير حسن خان مقتدر السلطنه: بدگويي از فرمان‌فرما و تمجيد از امين السلطان 317؛ پالتوي ترمه شمسه مرصع به- 319؛- واسطه مطالب و عرايض امين السلطان 317- صديق حضور- مقتدر السلطنه، مير حسن خان.
مير رفيع نظام العلما:- فرزند 704 پ- نظام العلما، حاج ميرزا محمد رحيم.
ميرزا آقا خان صدر اعظم نوري/ ميرزا آقا خان اعتماد الدوله (صدر اعظم): 129، 156؛- پسر 570، 1067، 1079؛- نواده 556، 753 اعتماد الدوله نوري، ميرزا آقا خان.
ميرزا ابو القاسم:- پسر 763 پ.
ميرزاپور: دروازه آهني در- 188.
ميرزا حسن شيرازي (حجة الاسلام و پيشواي شيعه):- وفات 695- ميرزاي شيرازي.
ميرزا رضا كرماني (از هواخواهان سيد جمال الدين اسدآبادي):- دستگيري 3؛- كشتن ناصر الدين شاه 3، 475؛- مراسم چهلم 498 پ.
ميرزا عليرضا:- در حرم فتحعلي شاه 571 پ.
ميرزا عيسي وزير: ثلث- 472.
ميرزا محمد (پسر ميرزا علي كرماني):- ملقب به ناظم الاسلام 659 پ- ناظم الاسلام، ميرزا محمد.
ميرزاي شيرازي:- پسر 973؛- تلگراف منسوب 766 پ؛- وفات 694 پ- ميرزا حسن شيرازي.
ميرزايف: اراضي- 610.
ميرزائي زنجاني:- جدّ خاندان 763 پ.
مير سليمان خان (پسر مير حسن خان مقتدر السلطنه):- ملقب به تمجيد السلطنه 311، 319- تمجيد السلطنه، مير سليمان خان.
مير شكار:- و مظفر الدين شاه 632.
مير علينقي:- ملقب به معتمد الاشراف 501- معتمد الاشراف، مير علينقي.
مير غضبان:- و فراشان شاهي 617.
مير كاظم امام جمعه (پسر حاجي مير يوسف مجتهد تبريزي): 776 پ- كاظم امام جمعه (داماد شاه).
مير محمد علي خان منصور الدوله: وفات- 91- منصور الدوله، مير محمد علي خان.
مير يوسف مجتهد تبريزي:- پسر 776 پ.
ميزان آقاسي، محمد تقي خان: 341 پ- معز الملك، محمد تقي خان- محمد تقي خان معز الملك.
ميسور:- تلفات 480؛- مبتلايان طاعون 346.
ميشيگان: درياچه- 344.
ميكادو: تلگراف آقا سيد محمد مجتهد طباطبائي به- 849؛- لقب سلاطين ژاپون 728؛ متن نطق- 1073؛ نشان زانوبند انگليس براي-
ص: 1382
860.
ميلاجرد: معدن سنگ مرمر- 282.
ميلاد مبارك حضرت سيد الشهدا (ع): آتش بازي وزير مخصوص در- 820.
ميلاد مبارك خامس آل عبا:- عيد ملت و دولت 65.
ميلاد مبارك مرتضوي (ع): آتش بازي در- 813.
ميلاد نبوي/ ميلاد حضرت ختمي مرتبت: 255؛ آتش‌بازي در شب- 934؛ سفير كبير عثماني در سلام- 935.
ميلان: 620.
ميناب:- زلزله 632؛- واقعه 87.