گروه نرم افزاری آسمان

صفحه اصلی
کتابخانه
شاهنامه فردوسی
جلد دوم
« احکام روزه »






« وجوب روزه »
س 139 : آیا کسی که روزه ماه رمضان را از روي علم و عمد افطار کند و آن را حلال بداند، مرتد می شود؟ ج : هو العالم ;چنانچه
بداند از دین است و مع ذلک افطار را حلال بداند، مرتد و کافر است، مانند بقیه ضروریات دین والا کافر نیست. س 140 : کسی که
در ماه مبارك رمضان مریض شده، آیا واجب است خودش را مداوا کند تابهبودي یابد و روزه بگیرد یا خیر؟ و بنابر وجوب، اگر



صفحه 25 از 90
مالی نداشته باشد، آیا قرض گرفتن بر او براي مداواي خودش لازم است؟ ج : هو العالم ;مداوا واجب نیست، فضلا از قرض گرفتن
به عبارت دیگر نه مداوا واجب است و نه قرض گرفتن.
« نیت روزه »
س 141 : اگر شخصی در روز مورد شک، نیت ماه رمضان کرد و روزه گرفت و بعد ثابت شد که ماه رمضان بوده است، آیا روزه
او صحیح است یا نه؟ ج : هو العالم ;خیر صحیح نیست. س 142 : در روز مورد شک از ماه رمضان، اگر نیت روزه قضا کرد، آیا می
تواند به واجب دیگر یا به مستحب عدول کند یا خیر؟ و بر عکس چطور؟ ج : هو العالم ;عدول از روزه به روزه دیگر هر دو واجب
باشد یا مستحب یا یکی واجب و دیگري مستحب، جایز نیست مگر در عدول ازنیت شعبان در یوم الشک به روزه رمضان، بعد از
ثبوت آنکه اول رمضان است.
« مبطلات روزه »
« خوردن و آشامیدن »
س 143 : در صورتی که روزه دار سهوا چیزي را بلعید، آیا بیرون آوردن آن اگر به حلق نرسیده واجب است؟ اگر شک کرد آیا به
حلق رسیده یا نه چطور؟ اگر به حلق رسیده باشد، آیا اخراج آن واجب است یا نه؟ اگر واجب باشد اخراج چیزي که به حلق رسیده
و روزه دار در حال نماز بود که اگر بخواهد آن را خارج کند نمازش قطع می شود، در این حال وظیفه چیست؟ ج : هو العالم ;اگر
بداند به حلق نرسیده یا شک کند اخراج واجب است ولو موجب قطع نماز شود. و اگر بداند به حلق رسیده چنانچه قی بر آن صادق
باشد اخراج واجب نیست بلکه جایز نیست. س 144 : اگر از باب اتفاق قطره خونی در دهان روزه دار بیفتد و یا از لاي دندان او
خون بیاید در صورتی که خون با آب دهان ممزوج شود بلعیدن آن با آب دهان جایز است؟ ج : هو العالم ;بدون استهلاك جائز
نیست. س 145 : اگر کسی موقع مکیدن گازوئیل از شلنگ، اتفاقاً گازوئیل به دهان یا گلویش برسد و هر چه آب دهن بیندازد طعم
گازوئیل از گلویش نرود روزه اش چه حکمی دارد؟ ج : هو العالم ;در صورتی که گازوئیل داخل معده نشود، گازوئیل موجب
افطار نمی شود و اشکال ندارد. س 146 : آیا آمپول تقویتی روزه را باطل می کند؟ ج : هو العالم ;احتیاطاً بلی.
« جماع و استمناء »
س 147 : در صورتی که در روز ماه رمضان زن شوهرش را بر جماع اکراه کند، چرا کفاره شوهرش بر او نیست؟ ج : هو العالم;
چون دلیل بر آن نیست و مقتضاي اصل آن است که کفاره بر او نیست. س 148 : با اینکه در خطبه آخر شعبان، پیامبر (ص) فرموده
پس باید نتوانند وسوسه کنند، چرا روزه دار در ماه رمضان بر اثر خواب دیدن امور شیطانی، محتلم « شیاطین در غل و زنجیرند » : اند
می شود؟ ج : هو العالم ;احتلام به سبب عوامل طبیعی است و این روایات ربطی به آن ندارد. س 149 : اگر کسی جایی مهمان باشد
و در همان شب محتلم شود و خجالت بکشد در خانه میزبان غسل کند و با تیمم روزه بگیرد و در همان روز هم غسل کند روزه اش
چه صورت دارد؟ ج : هو العالم ;خجالت موجب جواز تیمم نمی شود. بلی! چنانچه نتواند از خانه بیرون رود و در خانه غسل کردن
هم مفسده دارد، تیمم جایز است و روزه اش صحیح است.
« دروغ بستن به خدا و پیغمبر »



صفحه 26 از 90
س 150 : اگر روزه دار خبري را به خداوند متعال یا پیامبر اکرم (ص) نسبت دهد و بعد بگوید دروغ گفتم، و یا اینکه در شب خبري
را نسبت دهد ودر روز آن را تکذیب کند و برعکس، آیا روزه او باطل می شود؟ ج : هو العالم ;باطل نمی شود چون نسبت دروغ
دادن به خدا و پیغمبر (ص) روزه را باطل نمی کند. س 151 : آیا اگر روزه دار در حالت اضطرار و مقام تقیه، بدعتی را به خدا یا
پیامبر نسبت بدهد، روزه اش باطل می شود با اینکه قصد آن را نداشته یا نه؟ ج : هو العالم ;باطل نمی شود بواسطه آنچه در استفتاء
قبل بیان شد. س 152 : روزه داري که به مبطلیت دروغ بستن به خدا و پیامبر جهل دارد، لکن حرام بودن آن را می داند. آیا چنین
شخصی چه جاهل قاصر و چه جاهل مقصر ملحق به عالم می شود و کفاره بر او واجب است؟ ج : هو العالم ;مطلقاً کفاره لازم
نیست، چون روزه باطل نمی شود و خود این معصیت موجب کفاره نیست.
« رساندن غبار به حلق »
س 153 : استعمال سیگار براي شخص روزه دار چه حکمی دارد؟ ج : هو العالم ;اگر فتوي به عدم جواز ندهم، مقتضاي احتیاط
لزومی، ترك آن است. س 154 : آیا استفاده از اسپري تنفسی که براي بیماران تنفسی تجویز می شود، مبطل روزه است یا خیر؟ ج :
هو العالم ;چنانچه از مواد مخلوط با آن چیزي داخل معده نمی شود و راه اسپري هم که با مجراي معده اختلاف دارد و وارد معده
نمی شود، اشکال ندارد و مبطل روزه نیست، ولی اگر به نحوي از انحاء ولو با مخلوط شدن با آب دهان وارد معده شود مبطل روزه
س 155 : اگر کسی غسل جنابت یا حیض یا نفاس را چند روز فراموش کند و روزه « باقیماندن به جنابت و حیض و نفاس » . است
بگیرد و در بین غسل جمعه نماید، آیا تمام این روزه ها را قضا کند یا فقط روزه هاي قبل از غسل جمعه را؟ آیا این حکم اختصاص
به روزه ماه رمضان دارد یا در غیر آن همانند روزه نذر معین و قضا نیز جاري است؟ ج : هو العالم ;نسیان در خصوص غسل جنابت
موجب قضاء است آنهم در خصوص ماه رمضان. و در آن مورد هم قضاء روزه هایی که بعد از غسل جمعه گرفته لازم نیست. س
156 : در صورتی که شخص جنب، در آخر وقت با تیمم نمازش را می خواند و روزه اش را می گیرد ومعصیت می کند و در اول
وقت غسل نمی کند. آیا نمازها و روزه هایش صحیح است؟ ج : هو العالم ;نمازها صحیح است، و در روزه باید به جمع بین تیمم و
روزه احتیاط کند و قضاء آن را بعد از غسل به جا بیاورد.
« روزه قضا »
س 157 : کسی که روزه قضاي ماه رمضان گرفته در صورتی که در روز بفهمد قبل از فجر صادق جنب شده است و خودش خواب
بوده، آیا روزه اش باطل است یا خیر؟ ج : هو العالم ;بلی باطل است. س 158 : کسی که قضاي روزه رمضان بر گردنش است اگر
نذر کند این روزه را در نیمه شعبان بجا آورد، آیا می تواند از اول تا پانزدهم شعبان روزه مستحبی بگیرد چون روزه قضا مقید به
زمان خاصی شده؟ و آیا می تواند تخلف نذر نماید و قبل از نیمه شعبان قضا را بجا آورد؟ ج : هو العالم ;تخلف از نذر تکلیفاً جایز
نیست. ولی اگر تخلف کرد روزه اش صحیح است. و نذر مذکور مورد اشکال نیست، چون نذر تأخیر اداء واجب نیست، ولی
گرفتن روزه مستحبی خالی از اشکال نیست. س 159 : زنی که روزه قضا گرفته و وقت آن موسع است، آیا شوهرش می تواند روزه
او را باطل کند و او را از روزه گرفتن نهی گند؟ ج : هو العالم ;نمی تواند روزه او را باطل کند و اگر نهی کرد اطاعت او لازم
نیست، زیرا (لاطاعۀ لمخلوق فی معصیۀ الخالق).
« کفاره روزه »
س 160 : اگر روزه دار در روز ماه رمضان چند بار جماع یا استمناءنماید، آیا کفاره تکرار می شود؟ آیا بین جاهل به مفطریت و



صفحه 27 از 90
عالم به آن در حکم فرق است؟ ج : هو العالم ;کفاره مطلقاً تکرار نمی شود، بلی احتیاط استحبابی آن است که کفاره جماع و
استمناء تکرار شود. س 161 : آیا تبرّع کفاره از طرف آدم زنده جایز است مثلا دو ماه روزه کفاره براي او تبرعاً بگیرد؟ ج : هو
العالم ;ظاهراً جائز نیست.
« مسائل متفرقه روزه »
س 162 : اگر یک نفر عادل در ماه رمضان شهادت دهد که غروب شده، یا هنوز فجر صادق نشده آیا قولش اعتبار دارد؟ ج : هو
العالم ;قولش حجت است و اعتبار دارد و می تواند به واسطه گفته او افطار کند. س 163 : کسی که آشکارا در حضور مردم روزه
خواري کند، حدود اسلامی در حق او چیست؟ ج : هو العالم ;چنین شخصی متجاهر به فسق است و غیبت او جایز است و حاکم
شرع در صورت ثبوت می تواند او را تعزیر کند، در خصوص افطار به جماع روایت است که 25 تازیانه به او بزنند، این در صورتی
است که انکار وجوب صوم نکند و افطار را حلال نداند و الا مرتد واجب القتل است.
« روزه استیجاري »
س 164 : کسی که خودش روزه قضا دارد، آیا می تواند براي گرفتن روزه میت اجیر شود؟ ج : هو العالم ;کسی که قضاء ماه
رمضان دارد، نمی تواند اجیر میت شود. س 165 : آیا در روزه استیجاري اگر بعد از ظهر افطار کند کفاره دارد یا خیر؟ ج : هو
العالم ;کفاره لازم نیست.
« زکاة فطره »
س 166 : اگر قبل از مغرب شب عید فطر مهمان وارد شود، آیا فطره بر عهده میزبان است یا مهمان؟ ج : هو العالم ;به عهده میزبان
است. س 167 : اگر براي کفاره روزه یا زکاة فطره، گندم یا جو پوست کنده بدهد که از اولی حلیم درست می کنند و از دومی
براي سوپ استفاده می نمایند، صحیح است یا نه؟ ج : هو العالم ;اشکال ندارد و از کفاره ، و زکاة حساب می شود. س 168 : اگر از
فطره براي یک نفر مستحق، جهیزیه تهیه شود و خودش نفهمد که از فطره است، اشکال دارد یا نه؟ ج : هو العالم ;اشکال ندارد.
بلکه در بعضی موارد کار بسیار خوبی است.
« احکام خمس »
س 169 : سال خمس را مدت دو سال است تعیین نموده ام ولی پرداخت نکرده ام و مقداري پول در آخر هر دو سال « فائدة » : خمس
در بانک موجود بوده که خمس آنها را نداده ام، و نیز در اثناء هر سال به دوستان قرض داده ام، اینک چند سؤال دارم: با ندانستن
یقینی از مبلغ موجودي، خمس آن دو سال چگونه تعیین می شود. ج : هو العالم ;باید رجوع به بانک بنمایید و قول متصدي حجت
است چون امین است. س 170 : آیا با پس گرفتن بدهیها خمس آنها باید پرداخت گردد؟ ج : هو العالم ;خمس همه آنها باید
پرداخت گردد. س 171 : با توجه به عدم پرداخت خمس، در مبالغی بعد از گذشت سال خمس،براي مصارف شخصی تصرف
نموده ام آیا جائز بوده و آیا اجازه می فرمایید فعلا تا حساب ننموده و خمس نداده ام، تصرف نمایم. ج : هو العالم ;تصرفاتتان جائز
و نافذ بوده و بعداً نیز تا مادامی که بنا دارید بر دادن خمس در تصرفات مجازید. س 172 : با توجه به اینکه منبع خرید وسائل
زندگی من منحصر به همان مبلغ است، اگر بخواهم همه خمس را بدهم شاید نتوانم امکانات زندگی تهیه نمایم چه وظیفه دارم؟ ج
: هو العالم ;دستگردان نموده و به تدریج بپردازید. س 173 : با توجه به گمشدن ته چک دفترچه بانک و ندانستن مقدار موجودي



صفحه 28 از 90
چگونه مقدار خمس را معین کنیم؟ ج : هو العالم ;بعد از مراجعه به بانک بدهی تان معلوم می شود، در صورتی که معلوم نشود،
قدر متیقن را بپردازید، و مازاد را دستگردان نمایید و در صورت احتیاج، من اجازه می دهم بخشیده شود. س 174 : اگر مثلًا به زید،
ملکی از پدرش، و به پدرش نیز از جد ارث رسیده باشد و زید نمی داند خمس ملک مذکور را داده اند یا نه، حال اگر ملک را
فروخت تکلیفش چیست؟ ج : هو العالم ;خمس واجب نیست. س 175 : اگر کسی براي تشکیل زندگی، قبل از ازدواج اثاثیه منزل
را وسط سال کم کم تهیه کند آیا به آن اثاثیه که بعداً استفاده خواهد کرد، خمس تعلق می گیرد؟ ج : هو العالم ;چنانچه اثاثیه
منزل را او باید تهیه کند، دادن خمس لازم نیست. به شرط آنکه اثاثیه براي سالهاي بعد نباشد، یا آنکه قدرت تهیه دفعی آنها را
نداشته باشد. س 176 : اگر خانمی طلایی را قبل از سر سال خمسی خود بخرد و در شأن او باشد، لکن هنوز نپوشیده، سال خمسی
اش می رسد، آیا خمس آن را باید بدهد؟ ج : هو العالم ;خمس ندارد. س 177 : اگر کسی طلب خود را بعد از سال خمسی بگیرد،
آیا خمس همان را بدهد، یا بعد از مؤنه زندگی، خمس مابقی را بدهد؟ ج : هو العالم ;چون سر سال مالک است و زاید بر مؤنه
است، خمس آن طلب را هم باید بدهد. س 178 : شخصی در روستایی زندگی می کند و چند سال پیش با پول تخمیس شده
ساختمانی در تهران خریده است و اکنون این ساختمان را به بیشتر از قیمت خریداري شده فروخته، و با پول آن ساختمان دیگري
خریده است، آیا به قیمت مازاد ساختمان فروخته شده خمس تعلق می گیرد یا نه؟ با توجه به اینکه می خواهد کوچ کند و آن
ساختمان را سکنی گزیند. ج : هو العالم ;نظر به اینکه خرید خانه در وسط سال اول نبوده است، همان وقتی که پول دستش آمده،
زیادي قیمت، خمس دارد و خرید خانه بعد از آن، مسقط خمس نیست. س 179 : اگر شخصی در دو شهر مختلف، دو منزل دارد
که یکی به صورت ویلایی است، آیا لازم است به آن خمس بدهد؟ ج : هو العالم ;چنانچه در سال مدتی در هر یک از آن دومنزل
زندگی می کند، براي هیچ کدام خمس دادن لازم نیست. س 180 : در صورتی که شخصی در موقع سال خمسی، حساب اموالش
را برسد، آیا مقدار خمس را از همان مال درآورد یا اینکه از مال مخمس بدهد؟ ج : هو العالم ;لازم نیست از آن مال بدهد، از
اموال دیگر بدهد کفایت می کند. س 181 : جهیزیه اي که در طول چند سال براي دختر خریده می شود، یا دیگران هدیه می کنند
و همچنین هدایایی که داماد در دوران نامزدي براي عروس خریده خمس دارد یا خیر؟ ج : هو العالم ;جهیزیه که در وسط سال
اخیر، خریده شده، خمس ندارد و اما آنهایی را که در سالهاي قبل خریده است، چنانچه تمکن نداشته است در یک سال بخرد و به
تدریج باید تهیه نماید، خمس واجب نیست، والا خمس آنها را باید بدهد. س 182 : آیا پولی را براي خرید خانه مسکونی پس
انداز کرده اند خمس دارد یا خیر؟ ج : هو العالم ;بلی چنانچه سال بر آن بگذرد، خمس آن را باید بدهد. س 183 : آیا هدیه (چه
نقدي و غیر نقدي و چه بزرگ و کوچک) خمس دارد؟ ج : هو العالم ;بلی خمس دارد. هدیه هم مانند سایر فائده ها خمس به آن
تعلق می گیرد، در صورتی که زاید بر مؤنه سال باشد. س 184 : اگر مالی که به او ارث رسیده است را بفروشد با فرض این که
قیمت آن بالا رفته، آیا خمس دارد یا نه؟ اگر مورث خمس آن مال را نداده لازم است خمس آن را بدهد؟ ج : هو العالم ;ترقی
قیمت خمس آن واجب است، ولی اصل مالی که به ارث می رسد خمس آن بر او واجب نیست، مگر آن که بداند بر مورث خمس
واجب شده بوده و نداده است، در این فرض باید خمس اصل مال را بدهد. س 185 : در صورتی که حقوق کارمند یا کارگر را سرِ
سالِ خمس دادند، باید خمس آن را بدهد یا می تواند صبر کند تا یک سال بر آن بگذرد و بعد از مؤنه خمس مازاد را بدهد. ج :
هو العالم ;در صورتی که زیادتر از مؤنه سال قبل باشد باید خمس آن را بدهد. س 186 : شخصی چند سال پیش زمینی را با سرمایه
تخمیس شده، خریده است و حالا می خواهد ساختمانی جهت سکناي خود وخانواده اش بخرد و می خواهد آن زمین را بفروشد و
پول ساختمان را بپردازد. آیا خمس بر زیاده از سرمایه اولش که خمس آن را داده بود تعلق می گیرد یا نه؟ ج : هو العالم ;در سال
خرید مسکن مقداري که زاید بر سرمایه اضافه شده خمس ندارد ولی بر آنچه در سالهاي قبل اضافه شده، خمس واجب است. س
187 : شخصی چوبهایی براي ساختن خانه از درخت چنار و غیر آن تهیه کرده، است و بر آن سال گذشته است در حالی که این



صفحه 29 از 90
چوبها براي ساختن خانه أشدّ ضرورت دارد، آیا به محض تمام شدن سال، به آن خمس تعلق می گیرد یا نه؟ ج : هو العالم ;بلی
تعلق می گیرد. س 188 : شخص کارمندي جهت خرید منزل مسکونی مورد نیاز ناچاراً به طور ماهیانه مبلغی از حقوق خود را کنار
می گذارد با توجه به نرخ تورمی (حدود 20 درصد) که در جامعه وجود دارد و با فرض تعلق خمس عملا صد هزار تومان این سال
حدوداً برابر شصت هزار تومان سال آینده می شود لذا خواهشمند است نظر مبارك را در مورد تعلق خمس بفرمایید؟ و نیز اگر پس
انداز وي جهت خرید خانه مکفی نباشد و ایشان مثلا به صورت مضاربه این پول را به کار بزند وسود آن را هم براي خرید خانه
اختصاص دهد در این فرض تعلق خمس چگونه خواهد بود؟ ج : هو العالم ;پولی که براي خانه کنار می گذارد، اگر در مقابل آن
مدیون نباشد مادامی که خانه نخریده، خمس به آن تعلق می گیرد و همچنین اگر به عنوان مضاربه بدهد هم به پول و هم به سود
آن خمس تعلق می گیرد. س 189 : شخصی با پول خمس داده، براي سکناي خود حیاطی خریده که دو باب دکان دارد. یکی را به
پسرش هدیه کرده و یک باب دیگر براي خودش باقیست، حکم خمس حیاط و آن دو باب دکان را بیان فرمایید. ج : هو العالم;
حیاط و آن دکان که به پسرش داده خمس ندارد، یعنی برخود انسان خمس ندارد و اما پسر که سرمایه او است باید رعایت موازین
را بکند. و اما دکان خودش اگر اضافه قیمت شده، زیادي آن مشمول دلیل خمس است. یعنی در صورت زیادي قیمت آن دکان از
مؤنه سال قبل خمس به آن تعلق می گیرد. س 190 : کسی که پول را براي رفتن به حج در بانک می گذارد و چند سال می گذرد
: آیا خمس به آن تعلق می گیرد؟ ج : هو العالم ;بلی با شرایط تعلق می گیرد. یکی از شرایط زیادي بر مؤنه سال است. س 191
کسانی که آذوقه مصرفی منزل را تهیه کرده که معمولا در خلال یکی دوماه مصرف می شود، مجدداً خریداري می کنند. آیا
خمس چنین آذوقه اي سال به سال لازم است؟ ج : هو العالم ;چنانچه سر سال چیزي موجود باشد خمس همان با وجود شرایط
واجب است. س 192 : اگر آذوقه را به ذمه خریداري کرده، آیا تخمیس آن سر سال واجب است یا نه؟ ج : هو العالم ;خیر واجب
نیست. س 193 : با فرض سؤال قبلی، بعد از پرداخت ذمه خود، آیا این آذوقه از ارباح سال خرید حساب می شود و یا از ارباح سال
پرداخت؟ ج : هو العالم ;از ارباح سال پرداخت حساب می شود. س 194 : در مورد آذوقه منزل آیا معادل مخمس سال قبل (نه عین
مخمس) در سال بعد، از خمس معاف خواهد بود؟ ج : هو العالم ;بلی معاف است. س 195 : کسی که درآمد او معمولا به مخارج
زندگی او نمی رسد و کم می آورد، مثلا حقوق ماهیانه او کمتر از خرج او است ولی سر سال خمسی او که رسیده مبلغ پولی دارد،
مثلا اول برج است، آیا خمس آن واجب است؟ ج : هو العالم ;خیر واجب نیست. س 196 : آیا تعیین سر سال بر هر مکلفی واجب
است، با توجه به اینکه یقین دارد عین مال یک سال تمام نزد او نمی ماند؟ ج : هو العالم ;لازم نیست هر مالی یک سال نزد او بماند
بلکه اگر سال خود را اول محرم قرار داده، استفاده اي که در آخر ذي حجه سال بعد نصیب او می شود، ضم به بقیه فوائد او از اول
محرم می شود بعد از استثناء مؤنه، چنانچه زاید چیزي بود، خمس آن را باید بدهد. س 197 : لطفاً نحوه تخمیس اموال وتعیین سر
سال خمسی، که بعد از آن خمس اموال واجب می شود را توضیح دهید؟ ج : هو العالم ;از جواب سؤال قبل جواب این سؤال
به این که مکلف می تواند براي هر درآمد سالی « لکل ربح سنۀ تخصّه » ظاهرمی شود. س 198 : در منهاج الصالحین فرموده است
جداگانه بگذارد. مقصود از این عبارت چیست؟ آیا معنایش این است که هر ربحی که به دست او می رسد می تواند تا یک سال
صبر کند و اگر زیاد آمد خمس آن را بدهد، پس کسانی که در آمد تدریجی دارند همانند حقوق ماهیانه یا روز مزدي، پس هیچ
مالی از آنها یک سال تمام نمی ماند آیا از خمس معاف هستند؟ ج : هو العالم ;مقصود را در همان مسأله بیان فرموده اند و
الظاهرانه لجمیع » : اینجانب که منهاج الصالحین را حاشیه زده ام و چاپ هم شده و فعلا تمام شده است، در حاشیه آن مسأله نوشته ام
یعنی بر تمام درآمدها یک سال باید بگذارند. س 199 : آیا از ربح سال می تواند جبران « المستفاد سنۀ واحدة فیتعین اختیار الاول
خسارت سرمایه خود را بکند ولو این که مال دیگري مانند ارث یا هبه یا غیر آنها داشته باشد یا خیر؟ ج : هو العالم ;خود سرمایه را
باید فضلا از آنچه صرف در آن می شود تخمیس نمود. س 200 : آیا ودیعه اي که مستأجر به موجر می سپارد و بدون آن تهیه



صفحه 30 از 90
مسکن برایش دشوار است، از مستثنیات دین است؟ ج : هو العالم ;بلی از مستثنیات دین است.
« مصرف خمس »
س 201 : اگر سیدي ناصبی یا سنی یا یهودي و نصرانی باشد و یا از شیعه غیر اثناعشري، باشد در حالی که فقیر و مسکین و ابن
سبیل باشد آیا می شود سهم سادات به او داد یا نه؟ ج : هو العالم ;در مستحق خمس ایمان به اجماع علماء شرط است. بنابراین نمی
شود به سید ناصبی، سنی، یهودي، نصرانی، غیر اثنی عشري سهم سادات داد. س 202 : پسري از سادات محترم ومعتبر در ارومیه
کارمند دولت است، زمینی براي خانه نشیمن خود خریده و در بناي ساختمان آنجا محتاج مساعدت است، در حالی که از پدرش
جدا و معیل و کرایه نشین است، آیا از سهم سادات پدرش می توان جهت بنا کردن ساختمان به او داد؟ ج : هو العالم ;نمی شود.
ولی من اجازه می دهم، از طرف من قبول کنید و از طرف من به او بدهید. س 203 : مردم به نام سهم امام (ع) مقدار کمی پول می
دهندوشخص گیرنده اجازه از بیش از یک مجتهد ندارد، بنابراین مصرف آن پول براي شخص گیرنده جایز است یا نه؟ و در
صورت جواز، یکی بودن مقلّد معطی و آخذ لازم است یا خیر؟ ج : هو العالم ;یکی بودن لازم نیست ولی باید مورد مصرف به نظر
هر دو مرجع و مقلد یکی باشد، یعنی هر دو در مورد خاص توافق داشته باشند. مثلا هر دو در حوزه به طلاب بدهند. س 204 : اکثر
مردم شهري در تقلید مرحوم مبرور حضرت آیت الله باقیمانده اند و از کسانی که وجوهات واجب را پرداخت می کنند سؤال نمی
شود تقلیدشان از کدام مرجع است، لذا پرداختی ایشان به حضرات مراجع فعلی فرستاده می شود، امید است حضرتعالی تا به حال هر
چه بوده قبول فرموده و بعد از این هم اجازه بفرمایید؟ ج : هو العالم ;همه قبول است. و مِنْ بعد از این هم، هرچه به هر کدام از
مراجع که حوزه علمیه آنان را صالح براي تصدي مرجعیت بداند، بپردازند با احراز این که آن مرجع در جائی مصرف می کند که
من آن را مصرف سهم امام ارواحنا فداه می دانم مجازند، یکی از آنها شهریه دادن به حوزه هاي علمیه است.
« مسائل متفرقه خمس »
س 205 : شخصی مبلغی از سهم امام (ع) و سهم سادات بدهکار می باشد و از طرف دیگر می خواهد براي پسرش حیاط بخرد، با
توان پرداخت وجوه شرعی ولو تدریجاً آیا می تواند براي پسرش حیاط بخرد؟ یعنی اگر پرداخت خمس با خرید حیاط تزاحم کند،
کدامیک از آن دو مقدم می باشد؟ ج : هو العالم ;پرداخت وجوه شرعیّۀ واجب، و قهراً مقدم است. ولی اگر دستگردان کنید و
بدهی را تدریجاً، ولی نه در مدت طولانی بپردازید به شما اجازه می دهم. س 206 : اگر سر سال زکاة با سر سال خمسی در یک
روز یکی بشود،آیا اول خمس را بدهد یا زکاة را یا هر دو را ؟ ج : هو العالم ;هر دو را باید بدهد، بله اگر زکاة اول تعلق بگیرد به
اذا مات المکتسب فی » مقدار زکاة جزء مؤنه می شود او مستثنی از خمس است. س 207 : حضرات در رساله هاي عملیه نوشته اند
آیا این وجوب یعنی بر میت واجب است یا بر وارث؟ و اداي خمس به نیت کدامیک باشد؟ ج : « اثناء الحول وجب اخراج خمسه
هو العالم ;بر میت واجب است یعنی جزء دیون او و مقدم بر ارث است ،باید ورثه از اصل مال او خمس را بدهند و بعداً بقیه را
تقسیم نمایند. س 208 : بعد از این که شخصی مصالحه با حاکم شرع نمود و سر سال خمسی برایش معین شد، آیا نمازهاي گذشته
او با لباس بدون خمس، اعاده شود یا نه؟ ج : هو العالم ;اعاده لازم نیست و نمازها صحیح است. س 209 : بنام خداي متعال، کسانی
که کار می کنند و اموالشان را با هم خرج می کنند زندگانی آنها اشتراکی است، مال تفکیک شده ندارند و همه در یک کیسه
است. مثل زن و شوهر شاغل یا پدر و فرزند و یا دو برادر، نحوه محاسبه خمس آنها چگونه است؟ آیا هر کدام باید حساب خمس
جدایی داشته باشند یا از مال مشترك آنچه افزون گردد، تخمیس می شود؟ ج : هو العالم ;چنانچه مال دیگري ندارند، وجوب
خمس بر افزون شدن همان مال مشترك متوقف است و در آن صورت وجوب خمس بر هر کدام به مقدار حصه خودش متوجه به



صفحه 31 از 90
او است، چنانچه او خمس مال خودش را اداء کرد ولی شریک نکرد، اشکالی بر او متوجه نیست و می تواند در مال مشترك
تصرف نماید.
« احکام حج »
س 210 : زوجه اي از پدرش ارث برده است و فرزندان اناثی دارد که پدرشان توان پرداخت هزینه ازدواج و تهیه جهازیه براي آنها
را ندارد، آیا زوجه می تواند با مال ارثی خود هزینه هاي مذکور را تأمین نماید؟ و یا بدون توجه به مشکلات زندگی خانواده و
فرزندان، مال خود را هزینه رفتن به حج نماید؟ ج : هو العالم ;چنانچه زن بدون پرداخت پول جهیزیه، مستطیع باشد، باید حج برود
و جهیزیه دادن مسقطوجوب حج اونیست. س 211 : اینجانب در سال 1373 شمسی به یکی از دوستانم جهت خرید منزل مقداري
پول نقد به عنوان قرض الحسنه کمک کردم که این مبلغ را به تدریج باز پس دهد. تا سال 1377 شمسی به تدریج داد و ستدي شد.
ولی بعد از آن از پس دادن بقیه بدهی خبري نیست، اکنون شنیده ام ایشان در سال 1380 بدون اطلاع وتحصیل رضایت من به حج
تمتع رفته اند، وضعیت حج ایشان با بدهکاري که خودشان به آن اقرار دارند، چگونه است؟ ج : هو العالم ;با این خصوصیات که
نوشته اید، ندادن طلب شما خلاف دستور شرع است، ولی حج او صحیح است. س 212 : اینجانب مقلد حضرتعالی هستم، انشاء الله
می خواهم براي عمره مفرده عازم مکه معظمه شوم و در آنجا به مدت هفت روز اقامت دارم. آیا بنده می توانم بعد از انجام دادن
اعمال خود، براي پدر ومادرم، یک عمره از مسجد تنعیم انجام دهم؟ ج : هو العالم ;بلی می توانید، مانعی ندارد. س 213 : اگر
شخصی مستطیع بود و مریض شد آیا لازم است خودش را مداوا کند تا به حج برود؟ ج : هو العالم ;بلی، لازم است. س 214 : آیا
در حال احرام حج، زن می تواند ظاهر پاها را مکشوف کند یا خیر؟ ج : هو العالم ;با تحفظ بر آنکه ناظر مرد نباشد مانعی ندارد.
س 215 : اگر شخصی نذر کند که پیاده به حج برود، لکن مقداري از راه را سواره و مقداري از آن را پیاده رود، آیا حج او صحیح
است یا اعاده کند؟ ج : هو العالم ;اگر حج ماشیاً نذر کند، اعاده لازم است، اما دیگر کفاره ندارد. اگر نذر کند در حج معین پیاده
برود، کفاره واجب است، اما اعاده لازم نیست و در مورد لزوم اعاده، باید تمام راه را پیاده برود. س 216 : اگر فردي مستطیع شد و
به مکه رفت، لکن قبل از احرام دیوانه شد و او را به ایران برگرداندند. پس از مدتی که حالش خوب شد، آیا حج بر گردن او می
باشد یا خیر؟ ج : هو العالم ;چنانچه قبلا مستطیع بوده است و با تمکن به مکه نرفته است، یا آنکه استطاعت باقی است، بلی! باید
برود و الا خیر واجب نیست. س 217 : شخصی که براي حج اجیر شده، اگر در حالی که مقداري از اعمال را انجام داده مصدود و یا
محصور شد آیا به همان مقدار استحقاق اجرت دارد؟ ج : هو العالم ;مسأله صوري دارد، در صورتی که اجاره منفسخ بشود، بلی
استحقاق اجرت دارد. س 218 : در صورتی که حاجیه خانمی در مکه وضع حمل نماید و داراي فرزند شود، آیا طفل مذکور بعد از
تکلیف رسیدن باید از ایران به مکه برود و طواف نساء و نماز طواف نساء انجام دهد؟ و اگر نرفت آیا نمی تواند ازدواج کند؟ ج :
هو العالم ;نخیر، لازم نیست طواف نساء به جاي آورد و می تواند بدون طواف ازدواج کند. س 219 : اگر نائی عمره تمتع را عمداً
انجام نداد و وقت براي آن نبود آیا حج او مبدل به حج افراد می شود، یا اینکه احرام او باطل می شود و باید سال دیگر به حج
برود. ج : هو العالم ;باید عمره را تمام کند و سال بعد حج به جا آورد. احکام معاملات
« بیع »
س 220 : در برخی از مغازه ها، که توسط آقایان اداره می شود وسایل آرایشی و لباسهاي زیر زنانه به فروش می رسد، آیا خانم ها
می توانند از این مغازه ها خریداري کنند؟ ج : هو العالم ;با رعایت موازین شرعی اشکال ندارد. س 221 : سودي که برخی از مغازه
داران بر روي برخی اجناس قسطی می گیرند و اینگونه توجیه می کنند که بانکداري اسلامی هم همین سود را می گیرد، آیا ربا



صفحه 32 از 90
محسوب می شود؟ در صورت اشکال راه حل شرعی چیست؟ ج : هو العالم ;پولی که، به ازاء اجناسی که قسطی می فروشند می
گیرند، اشکال ندارد، اما دلیلشان درست نیست. س 222 : معامله با افراد کافر غیر حربی اعم از کسانی که در کشور اسلامی زندگی
می کنند و یا در کشور غیر اسلامی، چه حکمی دارد؟ ج : هو العالم ;اشکال ندارد. س 223 : خرید و فروش چک به طور مطلق چه
حکمی دارد؟ و همین طور آیا کم کردن چکی که انسان بابت طلب خود از دیگري دارد جایز است و می تواند آن را به کمتر از
مقدار طلب، به شخص بدهکار یا شخص دیگر بفروشد؟ ج : هو العالم ;خود چک مالیت ندارد اگر از کسی طلب دارد و چک
گرفته، پس آن چک را به کس دیگر می فروشد، قهراً دین را به کمتر می فروشد و اشکال ندارد، و جائز است به خود بدهکار هم
بفروشد. اما نمی تواند چک بی محل را بفروشد. س 224 : امروزه در بازار متداول شده جنس ها را اینگونه معامله می کنند، می
گویند: مثلًا به صورت نقد صد تومان و به مدت یک ماهه صد و ده تومان و به مدت دو ماهه صد و بیست تومان و... و مشتري
اختیار دارد، یکی از آنها را انتخاب کند، آیا چنین معامله اي صحیح است یا خیر؟ ج : هو العالم ;چنانچه معامله نباشد، بلکه اول
مقاوله و اختیار دادن صاحب مال باشد مشتري را که یکی معین را انتخاب کند و معامله بر آن قرار گیرد اشکال ندارد. یعنی بعد از
آنکه مشتري یکی را انتخاب نموده، معامله بر آن قرار دهند در این صورت صحیح است. س 225 : آپارتمانی با شرایط زیر
خریداري شده است: الف: براساس بند 1 قرارداد مبلغ یک میلیون و یکصد هزار تومان طی چک شماره 860759 برعهده بانک سپه
تهران در زمان عقد قرارداد به فروشنده پرداخت گردیده است. ب: براساس بند 2 قرارداد، باقیمانده بهاء آپارتمان درسه نوبت جمعاً
به مدت 6 ماه به فروشنده پرداخت شده است. ج: براساس بند 3 قرارداد مبلغ ششصد هزار تومان وام بانکی مربوط به آپارتمان مورد
معامله به حساب جاري فروشنده نزد بانک تجارت شعبه صادقیه واریز نموده ام. د: براساس بند 4 قرارداد فروشنده پارکینگ و تلفن
23 به این جانب فروخته و بهاء آنها را دریافت داشته است. ه : براساس بند 5 /11/ آپارتمان را نیز به موجب سند عادي مورخ 70
قرارداد اینجانب در ازاء مبلغ 11 میلیون ریالی که از بابت قسط اول بهاء آپارتمان پرداخت نموده ام، ازنظر تضمین انجام تعهدیعنی
تکمیل و تحویل قطعی آپارتمان در پایان دو سال مهلت مقرره تعداد 20 فقره سفته جمعاً به مبلغ 20 میلیون ریال از فروشنده دریافت
داشته ام، که در صورت تخلف فروشنده از ایفاي تعهد سفته ها به وسیله این جانب وصول و نواقص ساختمانی را شخصاً مرتفع
نمایم. اینک استدعا دارد با مطالعه دقیق مدارك تقدیمی ذیلا مرقوم فرمایید قصدونیت متعاملین از تسلیم و تسلم سفته ها ایجاد
تضمین در جهت تکمیل ساختمان در فرجه مقرره بوده یا بمنظور فسخ و اقاله معامله و در شرایط مزبور فروشنده شرعاً مجاز بوده
بعد از گذشت 64 ماه از تاریخ انجام معامله اولیه مجدداً آپارتمان را به شخص دیگري منتقل نماید یا خیر؟ توضیحاً اولا اینکه
آپارتمان در تصرف خود این جانب می باشد ثانیاً مدارك تقدیمی نیز عبارتند از مبایعه نامه آپارتمان سندي عادي مربوط به انتقال
پارکینگ و تلفن آپارتمان حواله مربوط به پرداخت وام بانکی ثانیاً سفته ها همچنان بلاوصول نزد این جانب موجود می باشد که
عندالمطالبه فروشنده مسترد شوند. ج : هو العالم ;آنچه از ظاهر این نوشته فهمیده می شود، هیچ گونه حقی براي فروشنده در فسخ
معامله نیست. بلی! چنانچه شرط باشد که ظاهر هم این است، در صورت تخلف فروشنده از پرداخت وجه تضمینی سفته، خریدار
حق فسخ دارد، ولی بهر تقدیر فروش فروشنده آپارتمان بعد از گذشت 64 ماه هیچ وجهی ندارد و کاري خلاف شرع است. س
226 : اگر گوشت حلال با حرام مخلوط شود و قابل تشخیص نباشد، آیا اجتناب از هر دو واجب است یا نه، و آیا فروختن آن
گوشت به کافر جائز است یا نه؟ ج : هو العالم ;اجتناب از هر دو لازم است، یعنی نمی تواند بخورد و به مسلمان بفروشد ولی
فروختن به کافر مستحل للمیتۀ جائز است. س 227 : اگر کسی قطعه گوشتی در بلاد اسلام پیدا کرد، آیااصالۀ الطهارة جاري می
شود و خوردن آن حلال و فروختن آن جائز است یا اصل عدم تذکیه جاري است؟ ج : هو العالم ;خوردن، و فروختن آن جائز
است، ولی نه بواسطه اصالۀ الطهارة، بلکه به واسطه آنکه ارض اسلام اماره تذکیۀ است و همان اماره مانع از جریان اصالۀ عدم
التذکیۀ است.



صفحه 33 از 90
« معامله جدید و پورسانت »
س 228 : شرکتی است به نام سبزاندیشان که عضو شدن افراد در آن بدین گونه است که، هر فرد با پرداخت بیست هزار تومان به
جهت مشارکت در طرح، با عنوان بازاریاب، نامش در ردیف اول فرم هاي قرارداد مشارکت ثبت می گردد و با این مبلغ، امتیاز
خرید یک سهم به وي واگذار می شود و اساساً فرد می تواند با جذب و بازاریابی مردمی مبالغی را با عنوان حق الزحمۀ و تلاش
فردي خود، در حساب شخصی اش دریافت نماید. نکته قابل توجه آن که افراد به ازاي خرید هر سهم می توانند تا حد معینی
فعالیت نمایند و در پایان مبلغی در حدود 900 الی 970 هزار تومان علی الحساب در حساب شخصی فرد مورد نظر واریز می گردد
که زمان آن نیز به نوع و سرعت فعالیت شخص بستگی دارد. و هیچ کس بدون فعالیت و یا حتی مادام نمی تواند در طرح شرکت
کرده وبهره مند شود، لذا افراد به میزان فعالیتشان حق الزحمه دریافت می نمایند. این شرکت داراي مجوز رسمی و ثبتی فروش
کالاهاي بازرگانی از طریق بازاریابی و مشارکت مردمی است. و به جهت فعالیت مستمر افراد ونیز به وجود آوردن انگیزه مثبت و
حمایت از اقشار کم درآمد با توجه به ارتباطات مختلف واخذ تمامی مجوزهاي رسمی و قانونی لازم، کالاهاي مورد نظر افراد را با
تخفیف 2 الی 5 درصد متناسب با قیمت روز بازار به کسانی که صاحب امتیاز و مشترك این شرکت می باشند، تحویل می نمایند.
حال از جنابعالی سؤال می شود: آیا خرید کالاهاي اساسی مورد نیاز مردم از طریق بازاریابی و مشارکت مردمی در این طرح به
لحاظ شرعی صحیح می باشد؟ ج : هو العالم ;به این گونه که نوشته شده است این عمل مرکب از یک خرید مشروط است، و
حدود آن شرط هم معلوم و جهالتی در هیچ کدام نیست و اشکالی ندارد، و چنانچه این عمل را معامله مخصوصی بدانیم، چون
من این معامله را « اوفوا بالعقود » چیزي از موانع صحت معاملات از قبیل جهالت و غرر و... در آن نیست، و به مقتضاي آیه شریفه
صحیح می دانم. در نهایت اگر این معامله زوایاي دیگري دارد و یا عناوین ثانوي دیگري بر آن مترتب می شود بنویسید تا حکم آن
هم بیان شود. س 229 : اخیراً، مشارکت مردم در شرکت هاي خارجی توسط اینترنت مورد تبلیغ قرار می گیرد، که منبع درآمد عده
اي از مردم گشته است، اینک براي مقلدین حضرتعالی سؤالاتی در خصوص مشارکت در این شرکت ها مطرح است که مستدعی
است توضیح بفرمایید. روش مشارکت: شخصی مقداري پول مثلًا 150 دلار به حساب شرکت به عنوان پیش قسط در مقابل یک
شیء قیمتی مثل تکه الماس، گردنبند، سکه طلا، که مثمن آن می باشد واریز می نماید، ولی انگیزه خریدار به هیچ عنوان مالک
شدن این مثمن نمی باشد، بلکه شرکت به شخص وعده می دهد که اگر فلان تعداد مشتري براي او جلب کند (مثلا 6 نفر) از ثمن
آنها مقداري (مثلًا 100 دلار) به حساب او واریز نماید و این کار به همین نسبت تا آخر عمر ادامه یافته وحتی قابل نقل به وارث
به حساب شخص ممکن است تا ماهیانه بیست میلیون ریال پیش رود) و « حق بازاریابی » شخص نیز می باشد (این واریز پورسانت
رسیدن به مجموع این پول که چندین برابر پول شخصی بوده، هدف و انگیزه اصلی خریدار است. البته شرکت مثمن را در تاریخ
خرید تحویل نمی دهد ومابقی قیمت آن را از همین حق بازاریابی کم می کند تا تمام شود و سپس تحویل می دهد، روشن است
که اگر کسی نتواند در این شاخه بندي مشتري جلب نماید نه به مثمن می رسد و نه به حق بازاریابی. س 230 : با توجه به اینکه
هدف خریدار، تملک مثمن نمی باشد و هدف اصلی رسیدن به این حق دلالی ها (که جزء ثمن خریداران بعد است) می باشد، اولًا:
اصل این معامله چه حکمی دارد؟ و ثانیا: در صورت جواز تملک این پولها (حق بازاریابی ها) تحت کدام یک از عناوین معاملات
اسلامی واقع می شود؟ ج : هو العالم ;معامله صحیح است و در صحت معامله هدف اصلی دخالت ندارد. و تملک آن پول ها هم از
باب شرط در ضمن عقد بی اشکال است. و همچنین می شود با جعاله هم تطبیق نمود. به هر حال بی اشکال است. س 231 : باتوجه
به اینکه در این شرکت ها (که روز به روز در شکلهاي جدید و ثمن هاي متفاوت در کشور شروع به تبلیغ می کنند) مقدار زیادي
ارز و بودجه مملکت اسلامی از کشورخارج شده و به فرض حداقل، نسبت ثمن هر شخص به حساب این شرکت هاي بیگانه واریز



صفحه 34 از 90
می گردد بدون این که صنعتی وارد کشور شود و یا اینکه حرفه تولیدي به راه افتد و در بعضی از موارد موجب تعطیلی بعضی از
تولیدي هایی که تعدادي کارگر داشته، شده است (شاهد عینی در استان اصفهان) و نیز با توجه به احتمال صهیونیستی بودن این
شرکت ها و اینکه بیش از نیمی از اقتصاد دنیا در چنگ یهودیان غاصب است و همچنین احتمال این که ممکن است در بین
خریدارهاي بعدي افراد سفیه اقتصادي واقع شده و متضرر گردند وجود این مسأله که در آخر این بازاریابی قطعاً عده اي ضرر
خواهند کرد، نظر حضرتعالی در مورد این معاملات چیست؟ ج : هو العالم ;با مترتب شدن این مفاسد قهراً شرکت در آنها ولو به
نیت خیر حرام است و با این خصوصیات خیال نمی کنم هیچ مسلمان متعهدي دخالت کند، به هر حال حرام است. س 232 : در
فرض حرمت اگر شخص که مقلد جنابعالی است به خاطر جهل یا شهرت فتواي شما به خلاف و یا عمداً در این شرکت ها عضو
شود و اکنون به حرمت آن واقف شود، با توجه به اینکه مسیر ارسال این پولها براي وي همچنان ادامه پیدا می کند و برگرداندن این
پولها که جزء ثمن بقیه خریداران است به خود آنها به علت نشناختن آنها محال است، آیا شخص می تواند در این پولها تصرف
نماید؟ آیا با دادن خمس، جواز تصرف ثابت است؟ ج : هو العالم ;بلی می تواند تصرف کند و تصرف در آن پولها حرام نیست.
س 233 : شرکت خارجی واقع در آلمان به نام مایرزمنت وشعبه آن در هنگ کنگ (بنام جستجوي طلا) محصولاتی به صورت سکه
و گردنبند و ساعت طلا و پلاتین با عیار 24 تولید می کند. این محصولات سنبلیک هستند یعنی داراي طرح هاي مختلف مذهبی و
فرهنگی و تاریخی از کشورهاي مختلف بوده از قبیل خانه کعبه، طرح حضرت عیسی، مهاتماگاندي، اهرام ثلاثه مصر و... که تمامی
آنها دست ساز می باشد و هر کدام آنها داراي تعدادي خاص و محدود هستند (همانند تیراژ خاص یک تمبر) که محدود بودن این
محصولات را بانک مرکزي یکی از کشورها تضمین می کند، مانند سکه بهار آزادي که بانک مرکزي جمهوري اسلامی ایران آن
را محدود کرده وبه آن ارزشی بالاتر از ارزش وزن طلاي آن بخشیده است. حال محدود بودن و سنبلیک بودن و ارزشی بودن این
محصولات، خود به خود باعث ارزش افزوده این محصولات می گردد و پس از مدتی به صورت یک شی قیمتی درمی آید. این
شرکت اجناسی که به مشتریان خود می فروشد به قیمت وزن طلاي آنان نمی فروشد، زیرا این اجناس دست ساز هستند و توسط
هنرمندترین ضرابان سکه در دنیا ساخته می شوند و یک اثر هنري به شمار می آیند. و براي ضرب هر کدام از این آثار، اجازه نامه
کتبی از کشور مربوط به آن را گرفته اند و همچنین این اجناس توسط بانک هاي معتبر دنیا ضمانت شده اند. این شرکت براي
مشتریان خود این اختیار را گذاشته است که می توانند در صورت تمایل با خرید از این شرکت وارد شبکه بازاریابی آن نیز بشوند و
در صورت عدم تمایل نیز میتوانند واردشبکه بازاریابی نشوند. امابه آن عده که وارد شبکه بازاریابی می شوند، یک کد بازاریابی
داده می شود که این کد، یک زیر شاخه راست و یک زیر شاخه چپ دارد و به تعداد مشتریانی که شخص بازاریاب، براي شرکت
پیدا می کند و آنها را در یکی از زیرشاخه هاي چپ و یا راست خود می گذارد 40 دلار شرکت به شخص بازاریاب پورسانت می
دهد، لکن این سود را وقتی به اشخاص بازاریاب می دهد که تعداد زیرشاخه هاي چپ و راست آن به مضربی از 5 برسد و شرکت
به ازاي هر 10 مشتري، 400 دلار به آنها سود می دهد و همچنین شرکت به ازاي هر مشتري که مشتریان شخص پیدا می کند نیز به
آن شخص سود می دهد و این روند به همین ترتیب ادامه دارد، البته با شرط موازنه بودن زیر شاخه ها، حال خواهشمند است حکم
شرع مقدس اسلام را درخصوص مبالغی که شرکت تحت عنوان پورسانت (حق بازاریابی) به خریداران خود پرداخت می نماید و
همچنین خرید از شرکت با شرایطی که عنوان شد را اعلام فرمایید؟ ج : هو العالم ;خرید از شرکت بی اشکال است و شرائطی که
اشاره شده جایز است. و اما پورسانت که به خریداران می دهد می توان با عنوان جعاله تصحیح نمود و می شود تحت عنوان شرط
در ضمن خرید از شرکت به هر تقدیر به نظر ما، اشکال ندارد والله العالم. س 234 : احتراماً به استحضار می رساند شرکت بین المللی
با نام گلدکویست در سال 1998 میلادي آغاز به کار نموده است و دفتر مرکزي آن در برج تجاري سنترال پلاز هنک کنگ با
مجوز رسمی دولت آن کشور به ثبت رسیده است. کار این شرکت ضرب و فروش مسکوکات طلا به شکل سکه وساعت و



صفحه 35 از 90
گردنبند با نقش و نگارهاي مختلف از قبیل نقش مقدس کعبه و پاپ ژان پل دوم و... است که با مجوز کتبی و رسمی از دولتها و
اشخاصی که نقش و نگار مربوط به آنها است انجام می شود. هر کدام از این محصولات 104 و 31 گرم برابر یک اونس طلاي
جهانی وزن دارند و از خالصترین طلاي موجود دنیا می باشند. یک طرف این محصولات نقش و نگار می باشد و طرف دیگر اینها
مهر یکی از بانکهاي مرکزي دنیا به مبلغ پانصد دلار که به منزله گارانتی حک شده است. هر کدام از محصولات به تعداد محدود
ضرب می شوند. مثلا 10 هزار عدد و بانکی که آن محصول را گارانتی کرده این ضمانت را می دهد که آن محصول براي بار دوم
ضرب نشود تا آن محصول بعد از تمام شدن ارزش افزوده پیدا کند. یعنی ارزشی بالغ بر طلا پیدا کند. نحوه فروش این محصولات
توسط شرکت از طریق شبکه جهانی اینترنت می باشد. حال خواهشمند است بفرمایید این گونه معامله ها از طریق شبکه جهانی
اینترنت که جنس از لحاظ کمیت، کیفیت، قیمت معلوم، و مبلغ قابل پرداخت مشخص، و شرایط معامله به طور کامل مورد قبول
خریدار و فروشنده قرار دارد و خریدار در جنس خریداري شده کاملا دخل و تصرف دارد طبق موازین شرع مقدس اسلام حرام
است یا حلال؟ ج : هو العالم ;حلال است با این خصوصیات که نوشته شده است احتمال حرمت داده نمی شود که محتاج به سؤال
باشد. س 235 : هر شخصی که از این شرکت محصولی را خریداري می کند از طرف شرکت کدي به عنوان کد شناسایی به آن
شخص تعلق می گرد. حال اگر شخصی که محصولی خریداري کرده است نفر جدیدي را جهت خرید محصول از شرکت به
روشی که قبلا ذکر شد معرفی کند شرکت به معرف 40 دلار به عنوان حق الزحمه بازاریابی پرداخت می کند. شرکت مبلغ 40 دلار
را از مشتري جدید اخذ نمی کند، بلکه توسط خود شرکت به عنوان حق الزحمه و تلاش بازاریابی به شخص معرف پرداخت می
کند. در سیستمی که ذکر شد هیچ گونه برد و باخت یا قمار وجود ندارد و هیچ کس متضرر نمی شود. همه افرادي که پولی بابت
خرید محصول پرداخت کرده اند به اندازه آن، محصولی که خودشان درخواست کرده اند دریافت می کنند. حال خواهشمند است
بفرمایید دریافت حق الزحمه بازاریابی بابت تلاش ومعرفی مشتري جدید به شرکت حلال است یا حرام؟ ج : هو العالم ;هیچ
اشکالی ندارد. س 236 : همانطور که مستحضر می باشید شهرداري براي تفکیک زمین هاي بزرگ و تغییر کاربري آن از حالت
مزروعی به مسکونی عوارض دریافت می کند. بنده به خاطر بی پولی مقداري از زمین بدون رضایت قلبی را به عنوان عوارض دادم
چون اگر نمی دادم کارم انجام نشده و شهرداري مانع می شد. حال شهرداري زمین را به هیأت امناي مسجد محله داده است تا براي
مسجد استفاده کنند، بنده به آنها گفته ام زمین را باید به اینجانب که مالک اصلی هستم پس بدهید، چون من راضی نیستم، آیا حق
شرعی با اینجانب می باشد یا خیر؟ ج : هو العالم ;ظاهراً معامله با شهرداري صحیح بوده و رضایت به معناي ابتهاج نفس لازم
نیست، بنابراین شما حق ندارید، به هر تقدیر خوب است با رضایت کامل به مسجد واگذار کنید و چنانچه حقی هم داشته باشید در
ثواب شریک باشید.
« رشوه »
س 237 : متأسفانه رشوه خواري یک حرکت شومی است که در برخی ادارات و غیر آن باب شده است که اگر نپردازیم کاري
صورت نمی گیرد، حال بفرمایید حکم این قضیه چیست؟ ج : هو العالم ;رشوه مختص به باب قضاء است که به قاضی پول داده می
: شود تا به نفع رشوه دهنده حکم کند و آن از محرمات اکیده است و آنچه به ادارات دیگر داده می شود رشوه نیست. س 238
کارمندي بدون کمترین توقع و چشم داشت مالی، تکالیف و وظائف خود را بر اساس ضوابط و مقررات شرعی و قانونی نسبت به
فردي از مراجعین اداري انجام می دهد. فرد مراجعه کننده عن طیب نفسه و با میل و رضاي خود وجه یا مالی را اعم از نقدي و یا
غیر نقدي به کارمند اهداء می نماید. آیا وجه اهدایی براي کارمند آخذ شرعاً مباح و جایز التصرف است یا از مصادیق رشوه و أکل
مال به باطل محسوب می شود؟ ج : هو العالم ;در فرض سؤال هدیه مذکوره رشوه نیست و گرفتن آن جائز است مگر این که در



صفحه 36 از 90
وقت استخدام شرط شده باشد که حق گرفتن هدیه از مراجعین را ندارد. پس در این صورت گرفتن هدیه جائز نیست. و خیال می
کنم شرط کلی ضمنی در استخدامات حکومت صالحه چنین باشد که هدیه در مقابل کار نگیرند.
« اخذ پول به عنوان شیرینی »
س 239 : در پایان سال تحصیلی مدارس، هنگام مراجعه اولیاي دانش آموزان جهت اخذ کارنامه فرزندان خود، بعضی از کارکنان
مدارس از آنها به اصطلاح خودشان شیرینی قبولی، مطالبه می کنند، در حالی که بعضی از اولیاء در محذورات قرار گرفته و بدون
رضایت وجهی را پرداخت می نمایند، لطفا بفرمایید آیا اینگونه دریافتی ها جنبه شرعی دارد؟ ج : هو العالم ;رضایتی که در حلیت
معتبر است و عدم آن موجب عدم جواز است این رضایت نیست. لذا در موارد اضطرار مثلا کسی بچه اش در شرف مرگ است
اضطراراً خانه مسکونی را می فروشد، هیچ کس تردید ندارد که با نبودن رضایت تصرف در خانه براي مشتري جایز است. به هر
حال در مورد سؤال تصرف در آن پول اشکال ندارد.
« مضاربه »
س 240 : آیا مضاربه در اسکناس جایز است یا مختص به طلا و نقره می باشد؟ ج : هو العالم ;مضاربه در اسکناس جایز است.
س 241 : پدر اینجانب با شخص دیگري شریک می باشد ایشان به طور مشترك آپارتمان می سازند و سپس می فروشند، « شرکت »
منتها شریک پدرم خمس مالش را نمی دهد. آیا این شراکت اشکال دارد؟ ج : هو العالم ;اشکال ندارد. س 242 : اگر آبی به نحو
اشاعه بین دو نفر مشترك بود، آیا لازم است تصرف یکی از آنها از آن آب، با اجازه دیگري باشد؟ ج : هو العالم ;بلی، لازم است،
البته احراز رضایت تقدیري کافی است و لازم نیست صراحۀ اجازه دهد و این رضایت تقدیري در غالب مالهاي مشترك ثابت است.
س 243 : اگر موجر مغازه یا خانه اي را اجاره داد سپس متوجه شده که مستأجر در آن مکاسب حرام انجام می دهد « اجاره و رهن »
آیا اجاره باطل می شود یا خیر؟ ج : هو العالم ;خیر باطل نمی شود. س 244 : شخصی خانه اي را تحت عنوان سرقفلی معامله کرده،
بدین صورت که وجه الاجاره اي قرار داده اند که هر سال مستأجر به موجر بپردازد ودر ضمن معامله شرط نموده اند که مبلغ وجه
الاجاره به طور دائم ثابت بوده و موجر حق زیاد کردن وجه الاجاره را ندارد و طرفین قبول نموه اند. اکنون موجر ادعا دارد که قانوناً
می تواند بر وجه الاجاره مبلغی را اضافه نماید آیا شرعاً چنین حقی را دارد یا خیر؟ ج : هو العالم ;چنانچه سرقفلی معامله شده،
معناي معامله این است که حق اجاره دادن و مقدار مال الاجاره با کسی است که پول داده، بنابراین بدون رضایت اونمی تواند مال
الاجاره را زیاد کرد. س 245 : آنچه که بین مردم متداول است که به عنوان رهن منزل، مبلغ کلانی پیش پرداخت کرده و دیگر از
اجاره ماهانه معاف هستند و در پایان انقضاي اجاره مبلغ را پس می گیرند، آیا شرعیت دارد؟ ج : هو العالم ;چنانچه پول را به عنوان
قرض بدهند و شرط کنند که اجاره منزل گرفته نشود جایز نیست و ربا است. ولی اگر خانه را به عنوان تصرف در آن و استفاده از
آن مجاناً بدهند و در ضمن آن شرط کنند که فلان مقدار به عنوان قرض بدهند و خانه هم رهن باشد، ظاهراً اشکال ندارد.
« هبه »
س 246 : شخصی به نام عمرو وارد منزل شخص دیگري به نام زید شد و در حالی که او مشغول نماز بود، در سجاده اش انگشتري
بود برداشت و بر انگشت خود نمود. سپس زید گفت آن انگشتر براي تو باشد. بعد از آن چند مرتبه عمرو به زید گفت می خواهم
انگشتر را به تو برگردانم زید قسم یاد می کند که به تو بخشیدم و قبول نمی کنم. بعد از گذشت مدتی، زید انگشتر عمرو را
برداشته، به خالد داد. عمرو گفت که این انگشتر یادگاري است به کسی نمی دهم پس زید به عمرو می گوید: شما براي خالد یک



صفحه 37 از 90
انگشتر دیگر بخرید و انگشتر یادگاري خود را پس بگیرید. عمرو هم براي خالد انگشتري می خرد لکن خالد از گرفتن آن ابا می
کند و می گوید آنرا دوست ندارم. عمرو هم به اجبار انگشتر یادگاري را پس می گیرد. بعد از مدت طولانی زید به عمرو مراجعه
کرده می گوید: من انگشترم را می خواهم در حالی که زید انگشتر را فروخته است، وظیفه چیست؟ ج : هو العالم ;زید حق ندارد
انگشتري که با هبه صحیح داده و آن کسی که به او هبه شده مال موهوب را از ملک خود با معامله خارج نموده، مطالبه کند. به
عبارت دیگر هبه لازم می شود. بنابراین زید حق نداشته است در این فرض انگشتر را به خالد بدهد. س 247 : شخصی در قید حیات
قسمتی از اموال غیر منقول خود را به یکی از فرزندانش می بخشد، بعد از حیات، میان فرزندان آن مرحوم اختلاف صورت می
گیرد که این ملک نیز مانند املاك دیگر باید تقسیم شود، در حالی که آن مرحوم در قید حیات از سلامتی کامل برخوردار بوده
ونیز این ملک را با سند و با رضایت قلبی به آن فرزندش بخشیده است. سؤال این است که آیا عمل آن مرحوم از نظر شرعی
صحیح بوده یا خیر؟ وآیا این ملک باید مانند اموال دیگر میان فرزندان آن مرحوم تقسیم شود یا خیر؟ ج : هو العالم ;ملک مذکور
که در حال حیات پدر به یکی از فرزندان خود بخشیده شده است، عملی صحیح و غیر قابل برگشت بوده و حتی خود آن مرحوم
هم نمی توانسته برگرداند. بنابراین نباید بین فرزندان آن مرحوم تقسیم گردد.
« قرض »
س 248 : اینجانب مبلغی از شخصی قرض گرفتم، الان شک دارم که قرضم را پرداختم یا نه، طرف مقابل هم شک دارد، تکلیف
چیست؟ ج : هو العالم ;تکلیف این است که بپردازید و بر داین هم جایز است بگیرد. س 249 :اینجانب مبلغی از شخصی قرض
گرفتم و یقین دارم که آن را پرداختم. ولی طرف مقابل می گوید یقین دارم که قرضت را پرداخت نکرده اي، تکلیف چیست؟ ج :
هو العالم ;شما با فرض یقین به پرداخت تکلیفی ندارید. س 250 : اگر کسی براي دیگري از بانک قرض بگیرد که به صورت
قسطی هر ماه پرداخت نماید و از بانک به آن کس گفته می شود تأخیر در اداي قسط، مبلغی جریمه دارد، آیا این جریمه را گیرنده
قرض بدهد یا دهنده قرض؟ ج : هو العالم ;گیرنده قرض، البته در صورتی که آن شخص وکیل مطلق بوده است. س 251 : در
صورتی که صاحب دین بر مدیون مجهول شد آیا می تواند از طرف او صدقه داده یا به حاکم شرعی بدهد؟ ج : هو العالم ;با اجازه
حاکم صدقه بدهد، مشروط بر این که اگر صاحبش پیدا شد به او برگرداند. س 252 : با عرض ارادت خالصانه خواهشمندم به سؤال
شرعی اینجانب جواب مرحمت فرمایید. اینجانب با خانواده اي دوست هستم از ایل... در سال 1377 شمسی به اینجانب در تهران
مراجعه نموده واظهار داشت به مبلغ یک میلیون تومان پول احتیاج دارد که یک ماهه پس بدهد، ایشان پس از گرفتن وجه تاکنون
از برگرداندن آن ولو به اقساط خودداري می نماید. اطلاع دقیقی دارم که وضع مادي ایشان هم خوب است و زیاده از حد ولخرجی
و مهمانداري می کند. وسائل منزل خوبی هم دارد، تکلیف شرعی بنده با ایشان چیست؟ اقرار به بدهکاري را هم خودش و هم
فامیلش دارند هیچ مدرکی از ایشان ندارم. ج : هو العالم ;شما دستور شرع را مخالفت کردید که می فرماید به کسی که قرض می
دهید قبض بگیرید. راهی نیست مگر این که به دادگاه رجوع کنید، اگر اقرار کرد دادگاه پول شما را می گیرد و می دهد، و اگر
انکار کرد، اگر قدرت دارید تقاص کنید، یعنی به مقدار همان پولی که داده اید از اموال او بردارید اگر آن را هم قدرت ندارید او
را به خداي تعالی واگذار نمایید.
« بانک