گروه نرم افزاری آسمان

قسم






س 412 : من قسم خورده ام که مشروب نخورم ;اگر به عهد خود وفا نکنم حکم آن چیست؟ (قسم به قرآن خداوند) اولا شما را
نصیحت می کنم که مشروب نخورید، زیرا معصیتی بسیار بزرگ است و عواقب بد دنیوي و اخروي زیادي دارد. و ثانیاً در صورتی
که قسم به خداوند خورده اید چنانچه عمل نکنید، باید فقیر را اطعام کنید یا به ده فقیر لباس بدهید. س 413 : به من کاري پیشنهاد
شد. من هم چون از کار اطلاعاتی نداشتم و براي رهایی از پیشنهاد کننده، قسم خوردم وارد کار نشوم. حالا بعد از مدتی با
اطلاعات کاملی که از این کار بعد دست آوردم، فهمیدم که این کار زندگی من را تغییر می دهد و می خواهم وارد آن کار شوم.
مسأله قسم خوردنم چه می شود؟ قسم به غیر اسم الله منعقد نمی شود و مخالفت با آن کفاره ندارد. و اگر با کلمه الله باشد، نباید
مخالفت نمود واگر مخالفت شود کفاره لازم است. س 414 : اگر شخصی جهت اثبات موضوعی، با علم و اطلاع بر دروغ بودن آن
به جان کسی قسم بخورد، مثلا به جان پدرش، مادرش و برادرش یا به جان شخص دیگري، و پس از مدتی حقیقت را براي
شخصی که برایش قسم دروغ خورده بگوید، حکمش چیست و براي جبران قسم هاي دروغی که خورده باید چه بکند؟ این قسم ها
کفاره ندارد.



صفحه 45 از 80
میت و ارث
س 415 : چندي قبل، شخصی از دنیا رفت و افراد در تشییع او شرکت کردند. زمانی که می خواستند پیکر میت را داخل ماشین
بگذارند، یکی از نزدیکان میت زیر تابوت را گرفت و با اذکار مقدس یا حسین(علیه السلام) یا زهرا(علیها السلام)، چندین مرتبه
تابوت حامل میت را بالا و پایین برد و حاضران نیز این اذکار را تکرار نمودند و سپس میت را داخل ماشین قرار دادند. بعد از چندي
برخی اقوام به نامبرده گفتند، انجام این عمل درست نبوده است و موجبات اذیت و آزار میت شده است و دلیل آورده بودند که در
بدن کسی که تازه از دنیا رفته است، آسیب دیده و خرد می باشد و تا زمانی که دفن نشود و مورد سؤال و » : روایت آمده است
لطفاً نظر خود را در این خصوص بیان فرمایید. این گونه حرکات و اذکار مطمئناً موجب آزار .« جواب قرار نگیرد، بدن راحت نیست
و اذیت میت نخواهد شد و بسیار عمل خوبی است و میت هم از این عمل فایده می برد. س 416 : بنده امسال با خرج خودم سالگرد
پدرم را گرفتم، و قیم شخص دیگري است ;آیا ثواب این مجلس و فاتحه ها به روح پدرم می رسد؟ (بنده 20 سال دارم). ثواب به
ایشان می رسد و خوشحال می شود که پسري مانند شما دارد و در فکر او است، تا می توانید براي او کار خیر انجام دهید. اگر
مادرتان زنده است به او خدمت کنید که آن مرحوم هم خوشحال می شود، قطع نظر از ثوابی که مترتب است. س 417 : اگر
شخصی بدون وصیت بمیرد و ورثه او نابالغ باشند، آیا جایز است از مال میت براي او خرج شود؟ و همین طور آیا جایز است، در
آن خانه غذا خورده شود؟ اگر بالغین از ورثه، از سهم خودشان که با ارث به آنها می رسد، با اجازه حاکم شرع خرج کنند جایز
است و همچنین اگر مصلحت صغیر و غیربالغ در آن باشد، جایز است وگرنه جایز نیست. اما غذا خوردن در آن خانه، در صورتی
که مبلغی به عنوان اجرت در سهم بچه در نظر بگیرید یا صلاح صغیر در آن باشد جایز است، به شرط مراجعه به حاکم شرع و اجازه
از او. س 418 : خانمی در خواب مادر مرحومش را دیده است، می گوید: در عالم خواب دو آقاي بلند قد، با صورت هاي بسیار
جدي و با لباس مشکی در مقابل مادرم ایستاده بودند (ظاهراً از بابت بدهی مادرم آنجا بودند ;)مادرم از هر جاي خانه اش، تکه
کوچک طلا پیدا می کرد و به آن دو مرد می داد، ولی آنها می گفتند که این مقدار کافی نیست. تا اینکه تمامی طلاهایش را می
دهد و همه وسایل خانه (حتی لحاف و تشک) را به آن دو مرد می دهد ;اما آن دو نفر می گویند که اینها کم هستند. این خانم می
گوید در عالم خواب من در کنار مادرم بودم و سه تکه طلا داشتم که آنها را درجیبم پنهان کردم و به مادرم ندادم و مادرم را می
. دیدم که خیلی پریشان است و دنبال چیز با ارزشی براي پرداختن بدهی می گردد. آن سه تکه طلایی که داشتم عبارت بودند از: 1
انگشتري از مادرم به ارث رسیده است و الان آن را دارم. 2. گردنبندي که مال پسر بچه ام بود و مادرم در زمان حیات، پسرم را به
پارك برد و گردنبند دزدیده شد. 3. انگشتري که تا حالا مانند آن ندیدم. حال این خانم می پرسد که مادرم چه گرفتاري دارد و
من براي بر طرف شدن گرفتاري ایشان باید چه کار کنم؟ آیا براي عمل به پاسخ شما، حتماً باید شما مرجع تقلید من باشید؟ من دو
خواهر و یک برادر دارم، پس ار مرگ مادرم، یک ششم مالش را خرج مخارج ایشان کردیم. هر کدام از دخترها یک ششم و
برادرم دو ششم ارث بردند. خواهرم از سهم خودش براي مادرم نماز قضا گرفت. در حال حاضر از نظر مالی در مضیقه هستم. باید
چه کار کنم؟ به قدر امکان، دیون مادرتان را اعم از مادي و معنوي، مانند قضاء نماز و روزه انجام دهید، معلوم می شود گرفتار
است. اگر مدیون است، دین او را اداء کنید، اگر صاحبش را نمی شناسید رد مظالم بدهید. س 419 : پدري دارم حدوداً 54 سال
دارد. - الحمدلله - از لحاظ بدنی هم در صحت کامل به سر می برند، اما متأسفانه اهل نماز و روزه و سایر مسائل فقهی نیست و به
خیلی از مسائل بدگمان و بدبین است سوال نخست من این است: من که پسر بزرگ خانواده هستم، آیا بعد از ایشان فرایضی که از
ایشان قضا شده و می شود، به عهده اینجانب است؟ و با در نظر داشتن این مطلب که تذکر دادن به ایشان موجب رنجش ایشان می
شود، اگر در این گونه مواقع، به خاطر تذکر در امورات دینی بگوید اگر تذکر بدهی، عاقت می کنم، آیا تکلیف از من ساقط می
شود؟ سوال دوم: پدر بزرگی داشتم که به رحمت خدا رفت، یکی از آشنایان از جسد ایشان چندین عکس گرفته است، نگاه کردن



صفحه 46 از 80
شود؟ سوال دوم: پدر بزرگی داشتم که به رحمت خدا رفت، یکی از آشنایان از جسد ایشان چندین عکس گرفته است، نگاه کردن
به این عکس ها چه حکمی دارد؟ تذکر دادن به انجام فرائض نماز و روزه، نه اینکه بد نیست، بلکه از واجبات شما است و گفتن
اینکه عاقت می کنم، هیچ اثري ندارد، تا می توانید سعی کنید که ایشان را وادار به انجام وظائف شرعی بنمایید. چنانچه نماز
نخوانند، بعد از مردن به عهده شما است باید بخوانید. نگاه کردن به عکس هاي جسدشان، هیچ اشکالی ندارد، البته به عورت میت
نباید نگاه کنید. س 420 : من مردي 48 ساله هستم که مرحوم پدرم پس از طلاق مادرم در 40 سالگی با خانمی ازدواج کردند و
مادر خوانده من به دلیل ناراحتی زنانه بچه دار نشد و اکنون 83 ساله و بیمار می باشد، آیا نامبرده که فامیل درجه یک ندارد و همه
فوت کرده اند و یک مشت بچه برادر و بچه خواهر دارد، پس از فوتش من می توانم در اموالش ادعایی داشته باشم؟ خیر نمی
توانید. س 421 : در یک قبرستان یازده عدد قبر وجود دارد و قرار است در آنها یازده مرده دفن شود، پس از غسل و دفن کردن،
موقع حسابرسی، مرده شور می گوید که من ده نفر را غسل دادم ;در حالی که در قبرها یازده نفر دفن شده است. سوال این است
که تکلیف آن یک نفر که بدون غسل دفن شده است چیست؟ و چگونه می توان در بین آن یازده نفر که دفن شده اند، آن یک
نفر را پیدا کرد و غسل داد؟ چنانچه محذوري نداشته باشد، باید همه را یک مرتبه غسل دهد وگرنه غسل ساقط است و چنانچه
ممکن است بعضی را غسل دهد، باید غسل دهد. س 422 : میتی را غسل دادند و کفن نمودند و داخل قبر قرار دادند ;کسی که
مشغول امور تلقین واعمال دیگرشد، مقدار بسیار کمی خون در روي لب میت دید، به گونه اي که به جایی سرایت نمی نمود.
شخص مربوطه کار خود را تمام نمود و قبر را پوشاندند، بعداً نزدیکان میت را احضار کردند که از بالاي قبر آثار خون را در کفن
میت مشاهده کردند ;البته این مطلب را با شک و تردید ابراز می داشتند و می گفتند که مطمئن نیستند و شاید هم اشتباه کرده
باشند ;این در حالی است که شخصی که داخل قبر شده کاملا مطمئن باشد، آیا باید مقدار کمی خون که روي لب میت بود را
پاك می کردند و چون شخصی که داخل قبر شده بود نسبت به این مسأله بی توجهی کرده است، آیا گناه کرده و در صورت
ارتکاب معصیت، چگونه باید جبران کند؟ در خصوص ادعاي توأم با شک و تردید نزدیکان میت نظر مبارك چیست؟ اگر به بدن
میت نجاستی برسد، باید تطهیر شود حتی بعد از دفن، به شرط آنکه بعد از گذاشتن در قبر و دفن تطهیر موجب هتک یا مشقت
نباشد و اگر شک در نجاست باشد، تطهیر لازم نیست. بنابراین نزدیکان میت وظیفه نداشته و ندارند و شخصی که داخل قبر رفته،
اگر یقین به نجاست داشته در آن وقت موظف بوده آب بکشد و فعلا اگر او هم شک نموده یا آب کشیدن مشقت داشته باشد،
تکلیف ندارد. و خداوند تعالی غفار است، در صورت توبه، او را می بخشد اگر گناه کرده باشد. س 423 : اگر پس از اینکه میتی را
در قبر نهادند و روي صورت او مقداري آب که مخلوط آب زمزم، آب علقمه و آب فرات است، به جهت تبرك بریزند (در حد
یک لیوان) به گونه اي که حنوط پیشانی پاك شود، آیا این عمل درست است و اگر درست نمی باشد، در صورتی که اقدام کننده
جهل به مساله داشته است نظر مبارك چیست؟ خود آب ریختن جایز است، ولی لازم است پس از پاك شدن حنوط، دو مرتبه عمل
حنوط را انجام دهند و اگر قبر میت را پس از پاك شدن حنوط بپوشانند، تا موقعی که نبش قبر اهانت به میت نباشد، باید نبش
نموده و عمل تحنیط را انجام دهند. س 424 : اگر فرضاً مادر من از دنیا رفته باشد و من براي او قرآن بخوانم، ثواب بیشتري به او می
رسد یا اینکه وقتی قرآن می خوانم، ثواب آن را به روح چند نفر هدیه نمایم ;یعنی آیا در حالت دوم، ثواب بین آن چند نفر تقسیم
می شود یا به همه به یک میزان می رسد؟ بین علماء اختلاف است و منشأ آن اختلاف روایات است ;بعضی معتقدند که به هر کدام
از آنها، چند ثواب کامل قرآن داده می شود و بعضی می گویند، توزیع می شود. من خودم در اعمال، چون عقیده ام توزیع است
جداگانه می خوانم، مثل قرآنی که سحرها می خوانم. در این ماه یک قرآن بیشتر نخواندم و آن را هم به روح دو نفر یکی ملکه
نبوت خدیجه کبري و دیگري ملکه ولایت نرجس خاتون، هدیه نموده و ثوابی که از این عمل به من می رسد به روح پدر و مادرم
هدیه نمودم. س 425 : با توجه به اینکه نماز لیلۀ الدفن نمازي است که به جاي خیرات، در شب اول قبر میتی خوانده می شود، آیا
می توان این نماز را یک خیرات همیشگی در نظر گرفت و هر شب آن را به جا آورده و ثواب آن را به روح آن میت هدیه نمود؟



صفحه 47 از 80
در یک شب به عنوان نماز کلی مانعی ندارد، ولی به عنوان نماز خاص با کیفیت مخصوص جایز نیست. س 426 : اگر کسی متوجه
شود که پدرش همه اموال خود را از طریق مشروع به دست نیاورده و خانه اي که در آن زندگی می کنند و سایر اموال دچار مشکل
است، وظیفه فرزند در مقابل اموالی که از پدرش به ارث برده چیست؟ آیا احترام و اطاعت از چنین پدري لازم است؟ اول باید
دیون پدر را اداء نماید، بعد در آن اموال تصرف کند، مرتبه اول نهی از منکر، عدم احترام و عدم اطاعت است. س 427 : مرحوم
پدرم در سال 83 فوت شد و مقدار 6000 متر زمین که 2000 متر آن باغ است، سهم این جانب شده است. حال سؤالم این است،
ثلث پدرم را کی و چگونه بدهم. آیا می توانم درطول زندگیم به تدریج بپردازم یا باید زمین را هرمقدار که خریدند بفروشم و حق
ایشان را بدهم؟ پول ثلث میت صرف چه کاري بشود که براي میت مؤثرتر باشد؟ پدرتان اگر وصیت نکرده اند که ثلث صرف
خودشان بشود، شما تکلیفی ندارید و اگر وصیت کرده اند، لابد نوشته اند یا گفته اند که کجا و در چه راهی مصرف شود ;اگر
وصیت کرده اند که ثلث صرف خودم شود و مصرف را تعیین نکرده اند در مطلق کارهاي خیر، از قبیل اطعام به فقراء، خرج
عزاداري امام حسین(علیه السلام) و اداء دین مضطرین و امثال اینها بنمایید. س 428 : حدود سی و شش سال از فوت پدر بزرگ
اینجانب می گذرد. محل دفن ایشان دیگر وضعیت مناسبی ندارد ;بطوري که مورد ناراحتی خانواده شده است. آیا امکان جابجایی
این قبر هست و چه شرایطی دارد؟ چنانچه می توانید نبش قبر کرده و میت را انتقال دهید ;به گونه اي که اهانت به مرده نباشد
اشکال ندارد. س 429 : آیا پسر و دختر از مادر به یک اندازه ارث می برند؟ اگر نه به چه اندازه؟ اگر وارث یک پسر و یک دختر
باشند، مال را سه قسمت کرده دو قسمت را پسر و یک قسمت را دختر می برد. س 430 : اگر یکی از وراث غیرمسلمان، در بیماري
منتهی به فوت مورث خود مسلمان شود، آیا موجب محروم شدن سایر وراث از ارث می شود؟ اگر یکی از ورثه، قبل از موت
مورث مسلمان شود، حکم همان وضعیتی را دارد که مورث بمیرد و یک وارث مسلمان دارد و بقیه کافرند ;بنابراین مانع از ارث
دیگران می شود. س 431 : شخصی یک قطعه باغ انگور خود را به مدت صد سال، وقف خاص براي روضه خوانی حضرت Șј Ơ
سید الشهداء می کند ;صد سال منقضی شده و جده مادري یکی از فرزندان آن مرحوم بوده ;این شخص(جده مادري) دو دختر و
دو پسر داشته، حال سهم الارث فرزندان به چه صورت بین آنان تقسیم می گردد؟ این وقف، وقف منقطع الاخر بوده و به مجرد
فوت واقف، آن محل مسلوب المنفعۀ، منتقل به ورثه او و کسانی که در آن وقت ارث می برند می شود واگر آنها هم مرده اند هر
کدام به مقدار حصه شان به ورثه آنها می رسد. س 432 : در میراث زوجه گفته می شود که از قیمت اعیان و اشجار ارث می برد.
اگر بواسطه مرور زمان یا در اثر حوادث قهري از قبیل طوفان و زلزله اعیان و اشجار تلف شود و چیزي از آن باقی نماند، آیا سایر
ورثه می توانند در عرصه - بدون در نظر گرفتن حق زوجه - تصرف نمایند؟ اگر ورثه از پرداخت حق زوجه نسبت به اعیانی امتناع
کنند، آیا زوجه می تواند با فروش ملک، حق خود را استیفا کند؟ تصرف ورثه در عرصه و اعیان مطلقاً جایز است، چون ظاهر ادله
این است که نامفهوم پس به مجرد موت، قیمت اعیان به ورثه منتقل می شود. بنابراین تصرف ورثه در عرصه بدون در نظر گرفتن
حق زوجه درست است و زوجه نمی تواند با فروش ملک حق خود را استیفاء کند. بله مسأله دیگري پیدا می شود و آن حق تقاص
است که ما قائلیم و شرایطی دارد که در محلش ذکر شده است. س 433 : اگر متوفی وصیت کرده باشد که جزئی از اموالش را به
شخص معینی بدهند، آیا عمل به آن واجب است؟ اگر عنوان هبه بر چنین وصیتی منطبق باشد، آیا قبض در صحت آن شرط است؟
موهوب له می تواند از ماترك متوفی، بدون اذن یا موافقت ورثه، مال مورد وصیت را قبض نماید؟ چنانچه کمتر از ثلث ماترك
اوست عمل به آن واجب است و قبض درصحت آن شرط نیست ;ولی موصی له نمی تواند بدون رضایت ورثه، مال مورد وصیت
را قبض کند، چون مال مشاع است. س 434 : پدري داراي 3 فرزند می باشد، یک پسر و دو دختر. بعد از مرگ پدر، یکی از
دخترها و چند سال بعد هم پسر این خانواده فوت می کنند و از این خانواده فقط یک دختر باقی می ماند. باید به این نکته هم اشاره
شود که در حال حاضر تمام دارایی هاي این پدر چند فقره زمین می باشد که در اختیار فرزندان پسر این خانواده است. حال که



صفحه 48 از 80
دختر خانواده درخواست ارث خود را از برادر زاده ها می کند، آنها می گویند شما سهمی ندارید و باید در زمانی که پدر ما زنده
بود، تقاضا می کردي و الان به شما و فرزندان آن یکی دختر هم چیزي تعلق نمی گیرد. حال سوال من این است، آیا گذشت زمان
باعث می شود که فقط به پسر و فرزندان آن ارث برسد و به بقیه فرزندان دختر ارثی نرسد. لطفاً توضیح دهید. چنانچه پدر در زمان
خود چیزي به کسی نداده و وصیت هم نکرده، اموال او 2 قسمت می شود نصف آن براي پسر و نصف دیگر 2 قسمت می شودکه
بین دو دختر تقسیم می شود.
عزاداري و اعیاد
س 435 : وظیفه ما در مراسم هاي مداحی، که اشعاري خوانده می شود و علماء خواندن آن را جایز نمی دانند یا سبک خواننده ها
می خوانند یا دروغ هایی در قالب مصیبت به ائمه(علیهم السلام)نسبت می دهند(روضه دروغ می خوانند) چیست؟ آیا ترك این
گونه مجالس واجب است؟ چنانچه مرجع تقلیدتان فتوي می دهد، به حرمت آن، ترك آن قبیل مجالس از باب نهی از منکر واجب
است ;مگر آن که تالی فاسدي مترتب برترك آن بشود ویا بدانید نهی از منکر شما اثري در جلوگیري ندارد. س 436 : در راست و
دروغ بودن روضه ها، آیا باید یک مطلب در کتب متعدد موثق، آمده باشد یا اینکه بودن در یک کتاب موثق کافی است واگر در
کتاب موثقی مطلبی به صورت غیرمشهور آمده باشد، آیا خواندن آن به عنوان روضه و مصیبت جایز است؟ در هر سه مورد خواندن
حقوق شخصی که در تاسوعا و عاشوراي حسینی به سرکار می آید حرام » روضه جایز است. س 437 : آیا این کلام صحیح می باشد
و درکل کارکردن در روزهاي تاسوعا و عاشوراي حسینی چه حکمی دارد؟ حقوق حرام نیست، ولی براي شعائر حسینی « می باشد
کار نکردن بهتر است و کار کردن در روز تاسوعا و عاشورا حرام نیست. س 438 : آیا شرکت کردن در دسته هاي سینه زنی و
زنجیر زنی بهتر است یاخواندن زیارت عاشورا و کتاب در مورد مصیبت سالار شهیدان در روزهاي تاسوعا و عاشوراي حسینی؟(بغیر
از حضوردر نماز جماعت) هیچ تنافی بین این اعمال نمی باشد و همه اش خوب است. س 439 : آیا حضور در مراسم نوحه خوانی
براي امام حسین(علیه السلام) که کلماتی به کارمی رود که در شأن امام حسین نمی باشد و در این مراسم اشخاص پیراهن هاي خود
را در می آورند و به خود سیلی و مشت می زنند جایز می باشد؟ آنچه به حسب عرف عقلاء و شارع عنوان عزاداري امام
حسین(علیه الاف التحیه و الثناء) باشد خوب است و باید در عزاداري شرکت نمود و جلوي حرف هاي غیرمناسب را باید گرفت.
س 440 : در حسینیه ها و مساجد بیشتر مناطق- به خصوص روستاها- مراسم شبیه خوانی (شبیه خوانی: نمایش وقایع حادثه کربلا
است که به صورت سنتی در یک مکان ثابت یا در حال حرکت در مسیرهاي عزاداران حسینی انجام می شود) به اعتبار اینکه از
سنتهاي قدیمی است، برگزار می شود که گاهی اثر مثبتی در نفوس مردم دارد، این مراسم چه حکمی دارند؟ در صورتی که بعضی
از اعمال موجب اهانت به اهل بیت(علیهم السلام)نباشد، کاري است عقلانی و شرعی و بسیار خوب است. س 441 : در بعضی از
مساجد در ایام عزاداري از عَلَم هاي متعددي استفاده می شود (چوب یا آهن بزرگی است که به صورت افقی بر روي کتف انسان
در جلوي هیئت ها و دسته هاي عزاداري حسینی به عنوان نوعی شعار حمل می شود و بالاي آن صفحه هاي فنري قابل انعطافی
وجود دارد که مزیّن به پَر و جواهرات و مجسمه و غیرآنهاست.) که داراي تزئینات زیاد و گرانبهایی است و گاهی موجب سؤال
متدینین، از اصل فلسفه آنها می گردد که در برنامه هاي تبلیغی خلل ایجاد می کند و حتّی با اهداف مقدس مسجد تعارض دارد،
حکم شرعی در این رابطه چیست؟ این اعمال فی نفسها جایز است و به عنوان شعائر حسینیه راجح هم می شود. س 442 : اگر
شخصی عَلَمی را براي عزاداري سیدالشهدا (علیه السلام) نذر کرده باشد، آیا جایز است مسئولین حسینیه از قبول آن خودداري
کنند؟ نذر صحیح است و لازم العمل و نباید قبول نکنند، مگر آنکه احتیاج به آن نباشد، در این صورت می توانند، قبول کنند و
بفروشند و پول آن را در کارهاي مربوط به مسجد مصرف بنمایند. س 443 : اگر بعضی واجبات از مکلّف به علت شرکت در



صفحه 49 از 80
مجالس عزاداري، فوت شود، مثلا نماز صبح قضا شود، آیا بهتر است بعد از این در این مجالس شرکت نکند یا اینکه عدم شرکت
او باعث دوري از اهل بیت (علیه السلام)می شود؟ مگر شرکت در این مجالس سبب می شود که انسان قادر نباشد نماز بخواند، این
حرفها وسوسه شیطانی است و نباید اعتناء نمود. س 444 : در بعضی از هیئت هاي مذهبی مصیبت هایی خوانده می شود که مستند به
مقتل معتبري نیست و از هیچ عالم یا مرجعی هم شنیده نشده است و هنگامی که از خواننده مصیبت درباره منبع مطالب سؤال می
شود، پاسخ می دهند که اهل بیت(علیهم السلام)اینگونه به ما فهمانده اند و یا ما را راهنمایی کرده اند و واقعه کربلا فقط در مقاتل
نیست و منبع آن هم فقط گفته هاي علما نمی باشد، بلکه گاهی بعضی امور براي مدّاح یا خطیب حسینی از راه الهام و مکاشفه
مکشوف می شود، سؤال من این است که آیا نقل وقایع از این طریق صحیح است یا خیر؟ و در صورتی که صحیح نباشد، تکلیف
شنوندگان چیست؟ نه تنها صحیح نیست، بلکه خلاف شرع هم هست. حتماً باید از اینگونه حرف ها جلوگیري نمود و عزاداري که
بقاء دین مرهون آن است با این گونه حرف ها منافات دارد. س 445 : صداي قرائت قرآن در مجالس حسینی بسیار بلند پخش می
شود، به طوري که صداي آن از بیرون شهر هم شنیده می شود و این امر منجر به سلب آسایش همسایگان شده است و مسئولین و
سخنرانان حسینیه اصرار به ادامه آن دارند، این عمل چه حکمی دارد؟ در مواردي که موجب اذیت مؤمنین بشود، باید جلوگیري
نمود. س 446 : نظر شریف حضرتعالی نسبت به ادامه حرکت دسته هاي عزاداري در شب هاي محرم تا نصف شب، همراه با استفاده
از طبل و نی چیست؟ خصوص نی را نمی دانم، ولی بقیه هیچ اشکالی ندارد و خوب است. س 447 : استفاده از آلات موسیقی مانند
اُرگ (از آلات موسیقی و شبیه پیانو است) و سنج و غیر آنها در مراسم عزاداري چه حکمی دارد؟ حرام است و جایز نیست. س 448
: باقیمانده اموالی که به عنوان هزینه هاي مراسم عاشوراي امام حسین(علیه السلام)جمع آوري می شود، در چه موردي باید خرج
شود؟ چنان چه می شود نگه داشته و براي مراسم بعد استفاده شود نگه دارند و اگر ممکن نیست می توانند در موارد خیر دیگري
صرف نمایند. س 449 : آیا جایز است در ایام محرم از افراد خیّر اموالی را جمع آوري کرد و با تقسیم آنها به سهم هاي مختلف،
قسمتی را به قاري قرآن و مرثیه خوان و سخنران داد و باقیمانده را براي برگزاري مجالس مصرف کرد؟ چنان چه تعیین مصرف
خاصی در وقت پول دادن ننموده اند در موارد یاد شده می شود صرف نمود. س 450 : آیا جایز است زنان با حفظ حجاب و
پوشیدن لباس خاصی که بدن آنان را بپوشاند، در دسته هاي سینه زنی و زنجیر زنی شرکت کنند؟ در صورت حفظ حجاب و نگاه
نکردن به بدن مرد نا محرم اشکال ندارد. س 451 : آیا مرثیه خوانی زن در مجالس عزاداري، با علم به اینکه مردان نامحرم صداي او
را می شوند، جایز است؟ چنان چه صداي آنها مهیج شهوت جوانان نباشد، اشکال ندارد. س 452 : همان گونه که مستحضرید پنج
روز اول ماه ربیع الاول با ایام سقیفه و غصب خلافت حضرت علی(علیه السلام) و وقایع شوم دیگري که سر منشاء حوادث تلخی
چون عاشورا می باشد، مصادف است نظر حضرتعالی در خصوص حفظ حرمت این چند روز، مانند ایام عزا چه می باشد؟ نظر شما
در خصوص اینکه اگر در مکانی که به مناسبت ایام محرم و صفر سیاه پوش شده است، حرمت این ایام نیز حفظ شود و در این چند
روز نیز همچنان سیاه پوش باقی بماند چیست؟ روز اول ربیع - قطع نظر از آنچه نوشته اید - احتمالا روز شهادت امام عسگري(علیه
السلام) است، سیاه پوش بودن بسیار خوب است و ظاهراً عمل می شود. و چون مصائب اشاره شده، منحصر به چند روز اول نیست
از این رو میان ایام محرم وصفر و این ایام سیاه پوشی ها جمع می شود. ولی نظر من این است که تا روز هشتم که احتمالا شهادت
امام عسگري(علیه السلام)است و می گویند روز اول روز سم دادن به حضرت بوده و روز هشتم، روز شهادت آن حضرت است،
سیاه پوشی باقی باشد، البته در صورتی که همه این عمل را انجام دهند، نه یک نفر که اهانت به حضرت است و اما بعد از هشتم
مسلماً باید جمع کرد. س 453 : آیا خواندن مصیبت، مثلا روایت اهل بیت به صورت خودمانی و به قصد اشک ریختن ایرادي دارد؟
چنانچه مصیبت مجعول نباشد ;یعنی در کتب تاریخ و روایات ذکر شده باشد، اشکال ندارد، بلکه خوب هم هست. س 454 : نظر
شما درباره استفاده از موسیقی هاي شادي آفرین در مجلس عروسی (با توجه به این که در تاریخ آمده پیامبر(صلی الله علیه وآله)



صفحه 50 از 80
دستور داده در عروسی حضرت فاطمه(علیها السلام)شادي کنند مثلا دف بزنند)، چیست؟ اکر مشکل دارد اسلام در چنین جشن
هایی چه چیز جایگزین ارائه کرده، تا هم حرام نباشد و هم مردم شاد باشند؟ خصوص غناء در شب زفاف براي زنها به قید آن که
: آلات دیگر مانند دف و... نباشد و مردان هم در آنجا شرکت نکنند، جایز است. موسیقی و دف زدن مطلقاً حرام است. س 455
نظر جنابعالی در رابطه با روي آتش راه رفتن به عنوان عزاداري براي سیدالشهداء(علیه السلام)، در روز عاشورا چیست؟ با فرض این
که با جملاتی که می گویند و روي آتش می روند و آتش آنها را نمی سوزاند، جاي هیچ تأمل و تردیدي نیست که کاري است
خوب و موجب تقویت عقاید مردم به مذهب و تشیع می شود، بنابراین من معتقدم کار خوبی است. س 456 : آیا پدر و مادر می
توانند فرزند را از رفتن به مراسم عزاداري منع کرده یا به او بگویند (مثلا) خیلی نباید در این مراسم شرکت کنی؟ چنان چه پدر و
مادر از رفتن به آن مراسم اذیت بشوند و رفتن او براي یاد گرفتن مسائل دینی نباشد، باید اطاعت نماید. س 457 : آیا امر و نهی پدر
و مادر در مورد امري غیر از واجبات و محرمات باعث ایجاد حکم ثانوي می شود؟ در مواردي که اطاعت واجب باشد، قهراً این
حکم مترتب بر عنوان ثانوي است. س 458 : نظر حضرتعالی در مورد مراسم تعزیه و شبیه سازي امام حسین(علیه السلام) و حضرت
زینب و... آن هم توسط افراد معمولی چیست؟ کار خوبی است، فقط باید رعایت کنند که به جملات غیرشرعی و توهین آمیز
توهین به آن بزرگواران نشود. س 459 : آیا ایستادن خانم ها و تماشا کردن عزاداري آقایان که گاهی لخت هم می شوند و اکثراً
جوان هستند، اشکال دارد؟ نگاه کردن خانم ها به بدن لخت آقایان جایز نیست، ولی بر مرد واجب نیست که خود را بپوشاند.
س 460 : خواهشمند است بفرمایید که آیا به عزاداري ها و مرثیه خوانی هایی که با موسیقی همراه است، می توان گوش کرد؟ خیر،
گوش کردن به موسیقی مطلقاً حرام است. س 461 : آیا زیبا بودن صداي یک مداح به نحوي که انسان از شنیدن مداحی او لذت
ببرد اشکال دارد؟ لذت بردن که با موسیقی و غنا باشد، جایز نیست، ولی بدون آنها هیچ اشکالی ندارد. س 462 : در خصوص دو
ماه عزاداري اهل بیت(علیهم السلام) در ماه هاي محرم و صفر نکته قابل توجه چنین است که با توجه به مستندات تاریخی مصیبت
از روز هفتم محرم شروع می شود و تا اربعین ادامه می یابد، ولی عملا مشاهده می شود از اول محرم عزاداري شروع می شود و
اوج آن روز عاشورا است و تمام می شود ;این درحالی است که بخش اعظم مصائب از عصر عاشورا شروع می شود. همچنین در
آخر ماه صفر درست پس از رحلت حضرت رسول(صلی الله علیه وآله) وقایع حزن انگیزي چون سقیفه و غصب خلافت و به آتش
کشیدن منزل وحی و... به وقوع پیوست که اگر آن وقایع نبود، اصلا عاشورا به وجود نمی آمد، در واقع 5 روز اول ماه ربیع الاول
بدترین مصیبت ها رخ داد که سر منشا مصائب بعدي بود، ولی عملا دیده می شود با پایان ماه صفر، هیچ گونه اقامه عزا و حتی
یادآوري از این مصائب نمی شود ;آیا مناسب نیست جهت اصلاح این امر ابتدا مراجع معظم و سایر آحاد پیشقدم شوند. خواهشمند
است نظرات راهگشاي خود را در این زمینه بفرمایید. شروع به عزاداري از اول محرم به دستور ائمه اطهار(علیهم صلوات الله الملک
العلام) می باشد و در دهه اول ربیع چنین دستوري نداده اند. ولی به واسطه اموري که اشاره کردید و ایام شهادت امام
عسگري(علیه السلام) خوب است تا هشتم ربیع مراسم عزاداري باقی باشد ولی بعد از غروب هشتم حتماً تمام مراسم عزاداري جمع
شود. س 463 : صحن مسجدي که طبق وقف نامه الی الابد باید به عنوان صحن (حیاط) باقی بماند، آیا جایز است از صحن به نفع
یعنی باید به وقف «; الوقوف علی حسب ما یوقفها اهلها » ؟ مسجد مغازه بسازند و اجاره و یا سر قفلی آن را به دیگري واگذار کنند
به همان گونه که وقف شده است عمل شود و تخلف جایز نیست. بنابراین، در مورد سؤال مغازه ساختن جایز نیست. س 464 : دو
سؤال را که متفرع بر جواب آن حضرت است مطرح می نمایم: الف از صحن مذکور قسمتی را به مسجد الحاق و قسمت دیگر آن
را چند مغازه ساخته و سرقفلی آن را به دیگري واگذار نموده و وجه آن را در همان مسجد هزینه کرده اند و بنا بر جواب
حضرتعالی، تغییر عنوان صحن به مسجد و یا به مغازه برخلاف نظر واقف و معاملات مذکور خلاف شرع و باطل است ;در این
صورت آیا حاکم شرع جامع الشرایط می تواند با اجازه بعدي خود، اعمال خلاف شرع مزبور را تصحیح و امضاء کند یا تغییرات



صفحه 51 از 80
مذکور باید طبق نظر واقف دوباره به حالت اولی بر گردد؟ ب: واقف مسجد فوق الذکر برابر وقف نامه پنج مغازه وقف کرده و
موارد مصرف عائدات آنها را سه قسمت کرده ;یک قسمت آن را به مخارج مسجد و یک قسمت آن را به امام جماعت همان
مسجد و یک قسمت دیگر آن را به عتبات عالیات مختص کرده است و در حال حاضر مغازه هاي مزبور در مسیر خیابان واقع و از
بین رفته است که شهرداري در عوض آنها یک مغازه داده، ولی یکی از متصدیان مسجد فوق الذکرهمان مغازه را هم فروخته و
وجه آن را در همان مسجد مصرف کرده است و بنا بر جواب حضرتعالی عمل این متصدي بر خلاف نظر واقف و خلاف شرع است
در این صورت آیا متصدي مذکور ضامن است که عوض آن مغازه را خریداري نماید یا خیر؟ موقوفات غیر از مسجد اگر به آن
غرضی که وقف شده است استفاده نشود، تبدیل آن و فروختن آن جایز است. بنابراین، اگر صحن مسجد به عنوان مسجد بودن
ولی غیر سقف باشد که آن مقدار که جزء مسجد شده است، بی اشکال است اگرچه به عنوان مسجد بودن نباشد و غرضی که
آن را وقف کرده اند فعلا مورد نداشته باشد و تمام آن تصرفات جایز است و اما آن مقداري که جزء مسجد نشده است، چون
من اجازه می « لاضرر » خراب کردن و به حالت اولیه برگرداندن موجب مشقت و ضرر اجتماع می شود استناداً به حدیث شریف
دهم به همین نحو باقی بماند و اما آن عملی که متصدي مسجد راجع به آن مغازه نموده است به نظر من اشکال ندارد. س 465 : در
مراسمی که به نام اهل بیت خصوصاً ابی عبدالله(علیهم السلام) اقامه می شود، آیا لخت شدن و سینه زدن اشکال دارد؟ خیر، اشکال
ندارد. چنان چه نامحرم به بدن شما نگاه کند بر او نگاه کردن حرام است و بر شما اشکال ندارد. س 466 : آیا استفاده از سبک هاي
خواننده ها چه خواننده هاي غربی و چه داخل کشور براي مداحی اهل بیت(علیهم السلام)جایز است؟ سبک ها چنان چه توأم با
موسیقی و غناء باشد، جایز نیست وگرنه هیچ اشکال ندارد. س 467 : در بعضی مجالس مولودي خوانی اهل بیت(علیهم السلام)، از
دف استفاده می کنند و معتقدند که دف زدن، نوعی دق الباب درب خانه اهل بیت است، نظر جنابعالی در مورد دف زدن در چنین
مجالسی چیست؟و شرکت کردن و نشستن در چنین مجالسی چه حکمی دارد؟ دف زدن حرام است و دق الباب خانه اهل
بیت(علیهم السلام) نیست و نشستن در چنین مجالسی جایز نیست.
کف زدن
س 468 : کف زدن در مراسم ائمه(علیهم السلام) که در مساجد، حرم ائمه ((علیهم السلام))، حسینیه ها و حرم امامزاده ها برگزار
می شود چه حکمی دارد؟ کف زدن اگر توأم با کارها و آوازهاي غیرجایز نباشد، هیچ اشکال ندارد و توأم با مداحی بودن هم
اشکال ندارد. س 469 : در بعضی مناطق، زنان مراسمی را به اسم سفره حضرت ابوالفضل(علیه السلام) و برنامه هایی به عنوان جشن
عروسی حضرت فاطمه(علیها السلام)برگزار می کنند و در آن شعرهاي عروسی خوانده و کف می زنند و سپس شروع به رقص می
کنند، انجام این امور چه حکمی دارد؟ اشکال ندارد. س 470 : کف زدن در مجالس جشن اهل بیت در غیر مساجد، چه حکمی
دارد؟ جایز است و اشکال ندارد. س 471 : کف زدن در مراسم ائمه(علیهم السلام) چه حکمی دارد؟ کف زدن در مراسم
ائمه(علیهم السلام) که در مساجد، حرم ائمه(علیهم السلام)، حسینیه ها و حرم امام زاده ها برگزار می شود، چه حکمی دارد؟ کف
زدن، اگر توأم با کارها و آوازهاي غیر مجاز نباشد، هیچ اشکال ندارد و همراه با مداحی هم اشکال ندارد. س 472 : شادي کردن و
کف زدن در مجالس تولد اهل بیت(علیهم السلام) چه حکمی دارد؟ عملی خوب و جایز است ;به شرطی که توأم با کارهاي
غیرشرعی دیگر از قبیل موسیقی و... نباشد.
معاملات