گروه نرم افزاری آسمان

مهریه






س 875 : مهریه خانمی 300 سکه بوده است، این حدیث را که اگر مردي مهریه زنش را ندهد مثل این است که با او زنا می کند،
شنیده است ;لذا، براي آن که شوهر مشمول این حدیث نشود، مهریه را می بخشد در حالی که قلباً راضی نبوده است، آیا زن با این
که قلباً راضی نبوده است، می تواند مهریه را طلب کند؟ باسمه جلت اسمائه خیر، نمی تواند مهریه را طلب کند. س 876 : اگر زن
ادعا کند من دخول نشده ام و مرد می گوید دخول کردم و بعد از معاینه دکتر معلوم شد بکارت باقی است، آیا شوهر او بعد از
طلاق زن، مهر کامل بر عهده دارد یا نصف می باشد؟ باسمه جلت اسمائه زن نصف مهر را می برد. س 877 : زن بیوه اي با لفظ
فارسی و در خارج از محضر رسمی، خود را (براي مدت چهار ماه) به عقد موقت مردي درآورده و حدود یک هفته بعد (پس از
آمیزش جنسی) شوهرش را رها کرده، در حالی که یکی از اهداف آن زن و مرد از این عقد موقت این بوده که در صورت امکان
در آینده به طور دائم با هم ازدواج کنند که هدایایی نیز به همین منظور توسط آن مرد به آن زن و پدر، مادر و خواهرش تحویل
گردیده که آن هدایا وسایلی از قبیل: وجه نقد، عطر، لباس و پارچه هاي چادري و پیراهنی زنانه، انگشتر عقیق، پلاك و زنجیر نقره
اي (گلوبند) زنانه، شلوار مردانه و شیرینی جات بوده است. اکنون با توجه به عرایض فوق الذکر خواهشمند است بفرمائید: 1 آیا
پرداخت تمام مهریه آن زن (مبلغ دویست هزار تومان) بر آن مرد واجب است؟ 2 آیا آن مرد حق مطالبه عین و یا قیمت هدایایی که
براي وصلت منظور (ازدواج دائم) به آن زن و پدر، مادر و خواهرش داده است را دارد؟ 3 آیا رها کردن شوهر آن هم قبل از تمام
شدن مدت ازدواج (موقت) که توسط آن زن انجام گرفته و باعث از بین رفتن حق شوهر گردیده، گناه محسوب می شود؟ باسمه
جلت اسمائه مهریه به نسبت مدت تخلف زن کم می شود، مثلا اگر 109 مدت را زن تخلف کرده است 109 مهریه را استحقاق
ندارد. و اما هدایایی که مرد داده است آن چه به خود زن داده است، نمی تواند پس بگیرد ;و آن چه به پدر و مادر و خواهرش
تحویل داده، آن چه از آن ها باقی است را زوج می تواند پس بگیرد ;و آن چه از بین رفته است، ضامن نیستند. س 878 : آیا مهر
زن در مقابل بضع چنان چه در روایت آمده، و اگر هنوز دخول نکرده شوهر طلاق بدهد یا بمیرد، نصف یا تمام المهر را باید بدهد
و حال این که هیچ تصرفی نشده است؟ باسمه جلت اسمائه روایات دال است بر لزوم نصف مهر و جاي حرف نیست. س 879 : اگر
بعد از دخول زوج با زن خود، معلوم شد عیب در او می باشد، و زن فسخ عقد کرد، کدام یک از مهر المسمی یا مهر المثل را باید
بپردازد؟ و اگر دخول نکرد و زن فسخ کرد، آیا باید نصف مهر را بپردازد؟ باسمه جلت اسمائه اگر فسخ قبل از دخول باشد، مهر
ندارد ;مگر در صورت عنین بودن زوج که نصف مهر ثابت است ;و اگر بعد از دخول باشد، نصف مهر المسمی را باید بدهد.



صفحه 84 از 122
موسیقی و فیلم
س 880 : آیا گوش دادن به موسیقی که مطرب نیست و مخصوص مجالس لهو هم نمی باشد و صرف آواز و موسیقی با دستگاه
هاي متعارف آن است، اشکال دارد؟ درآمدي که از طریق کپی و اجاره این گونه کاست ها و سی دي ها به دست می آید چه
حکمی دارد؟ باسمه جلت اسمائه موسیقی غیرمطرب نداریم ;همه انواع موسیقی حرام است. و درآمد اجاره آن ها حرام است. س
881 : اخیراً در برخی فیلم ها و سریال هاي تاریخی و دینی، صورت و گردن بازیگران زن مسلمان با آرایش و زیورآلات به تصویر
در می آید. هم چنین بعضاً براي نمایش موي بازیگران زن مسلمان، از موي مصنوعی استفاده می گردد که با موي طبیعی هیچ
متأسفانه به جاي نمایش قسمت هایی از زندگی این پیامبر بزرگ «( یوسف پیامبر(ع » تفاوت ظاهري ندارد. به عنوان مثال در سریال
الهی، بیش تر از تصاویر چهره آراسته، مو، گردن و زیورآلات بازیگران زن استفاده شده است. الف) آیا دیدن این سریال ها مجزي
است؟ ب) آیا ساختن، پخش و منتسب کردن این فیلم ها به دین مبین اسلام و تعلیمات قرآن کریم جایز است؟ باسمه جلت اسمائه
پخش چنین فیلم هایی با دین اسلام و تعالیم قرآن کریم مخالف است و اهانت به حضرت یوسف علیه السلام نیز می باشد ;و دیدن
آن فیلم ها که با موي سر پخش می شود، نگاه کردن به آن ها حرام است و آن هایی که با موي مصنوعی است ولو نگاه کردن به
آن حرام نباشد، ولی اشاعه منکر است و به این عنوان حرام است. س 882 : آیا در اسلام چیزي به نام موسیقی اسلامی وجود دارد؟
: باسمه جلت اسمائه موسیقی اسلامی نداریم ;یعنی نواختن هر نوع موسیقی حرام است ;به خصوص با آلات لهو و لعب. س 883
گوش دادن به موسیقی هاي موجود در بازار چگونه است بدون این که اثر منفی در شخص ایجاد کند؟ باسمه جلت اسمائه گوش
دادن به موسیقی حرام است. س 884 : پولی که از ویدئوکلوپ عائد شخص می شود (فقط محصولاتی که وزارت ارشاد تأیید می
کند) حلال است؟ باسمه جلت اسمائه بلی حلال است. س 885 : آیا تهیه فیلم هاي خارجی که مناظر تحریک آمیز و مهیج شهوت
آن حذف شده و به اصطلاح سانسور شده است و اصل داستان فیلم برگزیده شده و توجه بیننده تماماً به اصل داستان فیلم بوده و
غالباً توجهی به شخصیت هاي فیلم و یا موسیقی متن و مناظر سطحی و عمومی آن ندارد، اشکال دارد؟ باسمه جلت اسمائه هیچ
اشکال ندارد. س 886 : این جانب مقلد مرجعی هستم که حضور در مجالس رقص و هم چنین رقص زن براي زن را جائز نمی داند،
با توجه به این که همسر این جانب مقلد مرجعی است که رقص را حرام نمی داند، آیا شرعاً مجازم که به او اجازه ي رفتن به
مجالس رقص را بدهم؟ باسمه جلت اسمائه بلی مجازید ;زیرا، مجلس، مجلس معصیت نیست. س 887 : آیا کاربرد موسیقی براي
درمان و توانبخشی اختلالات جسمی و روانی از نظر شرعی جایز است؟ باسمه جلت اسمائه استفاده از موسیقی مُحرَّم براي درمان
اختلالات جسمی و روانی در صورت انحصار درمان بر این استفاده جائز است ;و الا جائز نیست. س 888 : اشتغال به موسیقی
درمانی از نظر شرعی چه حکمی دارد؟ باسمه جلت اسمائه اگر موسیقی تنها راه منحصر درمان باشد، اشتغال جائز است ;و الاّ خیر.
س 889 : کف زدن در مراسم عروسی چه حکمی دارد؟ باسمه جلت اسمائه کف زدن جائز است مطلقاً. س 890 : عده اي معتقدند
وقتی به بعضی آهنگ ها هم که مشکوك است توجه می کنند از دنیا بی زار شده به یاد ذات مقدس الهی می افتند، آیا این مجوز
استماع است؟ باسمه جلت اسمائه گوش دادن موسیقی حرام است مطلقاً. س 891 : محدوده و ضابطه لهو و طرب را تعریف کنید؟
باسمه جلت اسمائه لهو عبارت است از اشتغال نفس به لذائذ شهویۀ بدون قصد غایت، و ربطی به فعل ندارد ;بلکه آن از افعال نفس
است و طرب فعل خارجی است. س 892 : لطفاً حکم رقصیدن مرد براي مرد و زن براي زن را بیان کنید. باسمه جلت اسمائه جائز
است.
عقاید



صفحه 85 از 122
س 893 : آیا این درست است که در زمان زندگی یکی از امامان ما زیارت کربلا توسط خلیفه عباسی زمان ممنوع شده بود؟ و
مردم مجبور بودند فرزندانشان را به خاطر زیارت کربلا قربانی کنند؟ اگر صحیح است، آیا ممکن است مرجع معتبري که در این
مورد گفته باشد، معرفی نمایید؟ و هم چنین نظر و عکس العمل امام در آن زمان در مورد این قربانی ها چه بوده است؟ باسمه جلت
اسمائه قربانی کردن فرزند براي زیارت امام حسین سلام الله علیه در هیچ جا نیست و هیچ مرجعی اجازه نداده است. بلی، روایات
متعددي دلالت دارد بر این که در راه زیارت امام هر گونه ضرر بدنی متوجه بشود، نباید ترك شود ;دلیلش نیز واضح است و آن
این که بقاي اسلام به قیام امام حسین بود ;و بقاي آن به شعائر حسینی است. س 894 : آیا دوازده امام فقط بر انسان ها حجت
هستند یا بر جنیان هم حجت هستند؟ بر فرشتگان چطور؟ باسمه جلت اسمائه پیغمبر اسلام(صلی الله علیه وآله) از طرف خدا براي
جمیع خلائق مبعوث شد و آیات کریمه اعم از سوره جن و غیر آن و روایات متواتره دال بر آن است. می توانید بعد از قرآن به
نیز بر جمیع مخلوقات حجت « حجۀ من قبل علی جمیع من کان الرسول نبیا له » کافی رجوع کنید و ائمه علیهم السلام به مقتضی
هستند. س 895 : آیا درست است که پیامبر و دوازده امام انسان هایی عادي مثل ما بودند؟ خون آن ها هم مثل خون ما نجس
است؟ و آیا آن ها هم به غسل کردن براي طاهر شدن بعد از جنابت نیاز داشتند؟ آیا آن ها هم مثل ما نجس به دنیا آمده اند؟ آیا
بدن مرده ي آن ها هم مثل ما نجس است؟ آیا پس از دست زدن به بدن مرده ي آن ها هم باید غسل مس میت انجام داد؟ آیا این
درست است که هر کسی می تواند به مقام پیامبر و امام علی(علیه السلام) برسد ;البته با تلاش خالصانه و با معرفت و...؟ آیا
محمد(صلی الله علیه وآله)علم قرآن را قبل از وحی از طرف جبرئیل داشتند؟ باسمه جلت اسمائه پیغمبر(صلی الله علیه وآله) بر
اول ما خلق » : حسب روایات، همان عقلی است که اولین مخلوق الهی است ;همان گونه که خود پیغمبر(صلی الله علیه وآله) فرمود
و در این موضوع روایات زیادي وارد شده است و فاطمه زهراء(علیها السلام) بر حسب روایات «. الله نوري و فی روایت اخري روحی
وارده از شیعه و سنی اصل ماده بدنش از ماده این عالم نیست ;بلکه از بهشت از اعلی درختان و میوه هاي بهشت بوده است ;و اما
روح فاطمه(علیها السلام) متناسب با این بدن از اسراري است که ما نمی توانیم بفهمیم. فقط در روایات است که روح آن حضرت
از نور عظمت الله است. امام صادق(علیه السلام) روایت نقل فرموده است (أنه قال رسول الله(صلی الله علیه وآله)خلق نور فاطمۀ قبل
أن یخلق الأرض والسماء، فقال بعض الناس یا رسول الله فلیست هی إنسیۀ؟ فقال فاطمۀ حوراء إنسیۀ. قال: خلقها الله عزوجل من نوره
قبل أن یخلق آدم إذ کانت الأرواح الحدیث) و انوار ائمه اطهار(علیها السلام) از همین انوار منشعب شده است. س 896 : آیا لوح
محفوظ، کتابی مادي و قابل تغییر نیست یا امري معنوي و قابل تغییر و تبدیل است؟ باسمه جلت اسمائه خداوند تعالی عالم به جمیع
اشیا بوده، و تمام امور متعلق علم ازلی الهی است ;ولی علم خدا دو نحو است: علم موقوف که از آن تعبیر می شود به لوح محو و
اثبات ;و علم حتمی که از آن تعبیر می شود به ام الکتاب و علم مخزون عند الله تعالی و لوح محفوظ ;پس لوح محفوظ همان علم
الهی است. س 897 : ازدواج حضرت سکینه با مصعب بن زبیر صحت دارد یا یکی از تهمت هاي ابوالفرج عامی است که بعضی از
شیعه ها هم از او تبعیت کرده اند؟ باسمه جلت اسمائه در کتب متعدد ازدواج با مصعب ذکر شده است. فقها هم در مسأله ازدواج
شیعه با سنی استدلال به وجوهی نموده اند، که یکی هم ازدواج حضرت سکینه با مصعب است. س 898 : آیا لعن هاي زیارت
عاشورا در اصل بوده یا بعداً به آن اضافه شده است؟ باسمه جلت اسمائه در اصل بوده و زیارت عاشورا با همه خصوصیاتش، سند
معتبر دارد. س 899 : آیا پیروان فرقه ضاله بهائیت کافرند؟ و اگر هستند، از چه نوع آن می باشند؟ و آیا از مصادیق نجس العین
أشهد أن » : هستند؟ باسمه جلت اسمائه فرقه بهائیت از کفارند و کافر غیرکتابی می باشند ;و از مصادیق نجس العین هستند. س 900
اولین بار در تاریخ به وسیله چه کسی در اذان و اقامه گفته شد؟ باسمه جلت اسمائه بعد از غدیر خم که حضرت « علیاً ولی الله
منصوب به خلافت شدند، در بین اصحاب شیوع پیدا کرد. آن چه در ذهن من است، اول کسی که این جمله را بعد از شهادتین
بخ بخ » گفته است، حضرت سلمان است ;و خود پیغمبر(صلی الله علیه وآله) امضا فرمودند. عمر هم که در همان غدیر خم گفت



صفحه 86 از 122
روایات از ائمه(علیها السلام)متعدد است. س 901 : با توجه به «; لک یا علی(علیه السلام)أصبحت مولاي و مولا کل مؤمن و مؤمنۀ
نکات ذیل، آیا نهی از تفکر و تعقل در ذات پروردگار متعال نهی مولوي است؟ الف) وعده آتش و عذاب بر تفکر در ذات
عن أمیرالمؤمنین(علیه السلام): اتقوا أن تمثّلوا بالرّب الذي لا مثل له أو تشبّهوه من خلقه أو تلقوا علیه الأوهام أو ;» خداوند متعال
باسمه جلت اسمائه همه این نواهی ارشاد .« تعملوا فیه الفکر و تضربوا له الأمثال أوتنعتوه بنعوت المخلوقین فإنّ لمن فعل ذلک ناراً
عن ;» است به عدم تمکن و منحرف شدن از طریق مستقیم، و واقع نشدن در منجلاب کفر زندقه. س 902 : ب) کفر و الحاد
عن » و«; عن أمیرالمؤمنین(علیه السلام): من تفکر فی ذات الله تزندق » و«; أمیرالمؤمنین(علیه السلام): من تفکر فی ذات الله الأحد
عن امیرالمؤمنین(علیه السلام): محرم علی بوارع ثاقبات الفطن تحدیده و ;» ج) تحریم «. الصادق(ع): من نظر فی الله کیف هو هلک
د) احادیثی که در باب توقیفی بودن اسم هاي الله تعالی «. علی عوامق ناقبات الفکر تکییفه و علی غوائص سابحات الفطر تصویره
عن موسی بن جعفر(علیه السلام): ان الله أعلی و ;» آمده، و علت آن هم مخفی بودن کنه ذات باري تعالی معرفی شده است مثل
باسمه جلت اسمائه این روایات ربطی به «. أجل و أعظم من أن یبلغ کنه صفته فصفوه بما وصف به نفسه و کفّوا عما سوي ذلک
توقیفیت اسماء الله تعالی ندارد. س 903 : همان طور که در اصول مقرر است، نهی مولوي در مسأله اي منافاتی را اینکه آن مورد
نهی از مستقلات عقلیه باشد و عقل هم استقلالا حکم به قبح آن نماید ندارد ;مانند ظلم که از آن عقلا و شرعاً نهی شده است و
این که ظلم شرعاً مورد نهی است با این که عقلا هم نهی شده باشد، منافات ندارد. (مگر موارد استثنا مثل وجوب امتثال که مستلزم
دور و تسلسل است) حال نهی از تفکر در ذات خداوند متعال نیز چنین است ;یعنی نهی مولوي باشد هرچند عقل مستقلا می فهمد
که تفکر در ذات پروردگار صحیح نیست؟ باسمه جلت اسمائه به یک معنی نهی ارشادي است به عدم تمکن از توصیف خدا به غیر
آن چه خود او ذکر نموده است ;و ممکن است حکم مولوي باشد به جهت اثر آن تفکر ;و نهی مولوي بودن به واسطه انحراف از
طریق مستقیم ربودن مانند و این معنی لازمه حکم اولی است. س 904 : نهی از تفکر در ذات پروردگار متعال چه نهی ارشادي باشد
و چه نهی مولوي، آیا ویژه کسانی است که در مباحث عمیق عقلی مهارت کافی ندارند یا شامل تمام افراد بشر و عموم مردم است
حتی دانشمندان؟ باسمه جلت اسمائه شامل همه است ;چون هیچ کس تمکن ندارد ;حتی آن هایی که مهارت کافی دارند. س 905
: آیا اسماء الله تبارك و تعالی توقیفی است یا خیر، چرا؟ باسمه جلت اسمائه خیر، توقیفی نیست ;دلیل آن اصالت عدم است. مدعی
و غیر « الله لا إله إلا هو له الأسماء الحسنی ولله الأسماء الحسنی فادعوه بها » : توقیفیت باید دلیل اقامه کند بل الآیات الکریمه مانند
این آیات دال است بر این که اسماء حسنی در معنایش محدود به حدي نیست ;می شود خدا را خواند به هر اسم حسنی و در قرآن
ولله الاسماء الحسنی فادعوه بها » 127 اسم به خدا اطلاق شده است. دلیلی که ذکر شده است بر توقیفیت اسماء الحسنی یکی آیه
مبنا بر این که لام، لام عهد است ;و مراد بالحاد تعدي بغیر ماورد من اسمائه از طریق سمع، و « وذروالذین یلحدون فی اسمائه
و « إن لله تسعۀ و تسعین اسماً ;مائۀ إلا واحداً من احصاها دخل الجنۀ » دیگري آن است که شیعه و سنی مستفیضاً نقل کرده اند
اشکال هر دو دلیل ظاهر است و اما روایات مشتمل بر نهی عن توصیف الله بمالایصف به نفسه فاجنبیه عن المسألۀ. س 906 : در
با این که روح بقا دارد، « اللهم رب هذه الأرواح الفانیۀ و الأجساد البالیۀ الخ » : دعاي امام حسین(علیه السلام) در قبرستان آمده است
چطور حضرت فرمود فنا دارد؟ باسمه جلت اسمائه هیچ موجودي سوي الله بقا ندارد. س 907 : آیا سخن امام حسین(علیه السلام)
دلیل بر افضلیت آنان بر سلمان و ابوذر « أما بعد فإنّی لا أعلم أصحاباً أوفی ولا خیراً من أصحابی الخ » : درباره ي اصحابشان که فرمود
و عمار و مقداد و مالک اشتر می باشد؟ باسمه جلت اسمائه هیچ محذوري ندارد کسانی که امام زمان ارواحنا فداء در مقابل قبرشان
در آیات و روایات که دروغگو منافق است، آیا نفاق در « منافق » این جملات را فرموده افضل از آن چند نفر باشند. س 908 : کلمه
عمل، یا اعتقاد و عمل و یا در اعتقاد فقط می باشد؟ باسمه جلت اسمائه منافق در عرف قرآن کسی است که اظهار ایمان می کند و
این گونه روایات در مقام « أربع من کن فیه فهو منافق » : باطن او کافر است. و در روایات پیغمبر خدا(صلی الله علیه وآله) می فرماید



صفحه 87 از 122
بیان این است که افراد متصف به صفات خاصی مانند کذب، ایمان باطنی حقیقی ندارند. س 909 : اگر روح از خداوند است چنان
چه در آیه 28 سوره فجر (فإذا سویته و نفخت فیه من روحی فقعوا له ساجدین) چرا در عالم قبر و برزخ و قیامت عذاب می بیند و
محال است خداوند روح خود را عذاب کند؟ باسمه جلت اسمائه مراد از روح، روح خدا نیست ;مراد همان است که در آیات مانند
است و در آیه کریمه اضافه تشریفیه است. س 910 : حضرت زینب کبرا به عقیله « تنزل الملائکۀ والروح فیها بإذن ربهم » سوره قدر
بنی هاشم معروف است ;یعنی به غیر از معصوم، از مردان و زنان بنی هاشم اعقل است؟ باسمه جلت اسمائه در این که شخصیت
حضرت زینب(علیها السلام) بعد از چهارده معصوم(علیها السلام) از همه بالاتر است، تردیدي نیست ;و خدماتی که به دین اسلام
کرده است، غیر از آن بزرگوار کسی نظیر او نیست ;عالمه غیر معلمه است. به قول مرحوم علامه مامقانی (ره) اگر کسی بگوید
یا « ملعون من القی کله علی الناس » معصوم است، اقلاً در زمان تحمل امانت امامت نمی شود رد نمود. س 911 : در روایت است
که افاده عموم وارد « من » و موارد دیگر در لعن با کلمه « ملعون من سبّ أباه ملعون من سب امه » یا « ملعون من ضارّ مؤمناً او مکر به »
شامل لعن بر مؤمن ظالم یا این اعمال را دارد، می شود یا نه؟ باسمه جلت اسمائه بلی شامل می شود. س 912 : آیا مراجع و فقها در
زمان غیبت، نائبان امام زمان(عج) می باشند؟ باسمه جلت اسمائه بلی مراجع و مجتهدین حافظ دین و صائن لنفسه مخالف لهواه
س 913 .« حجتی علیکم و أنا حجۀ الله والراد علیهم راد علینا وهو علی حد الشرك بالله » : چنین هستند ;امام زمان ارواحنا فداه فرموده
: آیا می توان ائمه معصومین(علیها السلام) را قطب عالم دانست؟ و نیز این تعبیر که آن ها همه امور جهان هستی را در اختیار دارند،
صحیح است؟ باسمه جلت اسمائه بلی، آن ها ولایت تکوینیه دارند ;یعنی عالم طبیعت ایجاداً و اعداماً تحت اختیار آنان است ;البته
حبّ علی » :( در طول اراده خداي تعالی که هر آنی که افاضه نکند، محو می شود. س 914 : فرمایش پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله
با روایاتی که مرحوم صدوق نقل می کند که بعضی از شیعیان 300 یا 200 هزار یا کم تر در جهنم می « حسنۀ لایضرّ معها سیئۀ
چگونه قابل جمع است؟ وجه جمع را بیان فرمایید. « فمن یعمل مثقال ذرة خیراً یره و من یعمل مثقال ذرة شراً یره » : روند، و آیه
باسمه جلت اسمائه روایات حب امام علی(علیه السلام) کثیرة والجمع بینها به این گونه است که با حب علی هیچ اثر سیئه در آخرت
دوام ندارد و هیچ سیئه اثر حب علی(علیه السلام) را از بین نمی برد. س 915 : اگر کسی عاشق دختر مسیحی یا یهودي شد و براي
این که دختر را بگیرد، ظاهراً مسیحی یا یهودي شد و بعد مسلمان شد، آیا مرتد فطري شمرده می شود؟ باسمه جلت اسمائه مرتد
نمی شود ;چون اظهار مسیحی شدن نموده، نه آن که مسیحی شده است واقعاً. س 916 : آیا جهاد براي دفع کفار از تسلط بر جان
مسلمین و هتک ناموس آن ها و براي دفاع از جمعی از مسلمین که با کفار در حال جنگ هستند، بر زنان هم واجب است؟ باسمه
جلت اسمائه جهاد ده قسم دارد ;آن چه از زنان مرفوع است، خصوص جهادي است که ابتدا مسلمانان براي دعوت به اسلام می
نمایند ;و اما جهاد براي حفظ بیضه اسلام، دفاع کفار از تسلط بر بقاي مسلمین و هتک عرض آنان و امثال اینها از زنان مرفوع
نیست. و آن موردي که وجوب جهاد از زن مرفوع است، خصوص قتال است ;و اما امور دیگر از قبیل مداواي مجروحین مرفوع
نیست. س 917 : آیا کتب ضاله از عقاید حقه اثناعشري امین را می توان به او برنگرداند؟ باسمه جلت اسمائه نمی تواند چون
مطالب و نوشته ها گمراه کننده است ;ولی کاغذ و جلد و بقیه خصوصیات گمراه کننده نیست. به علاوه مطالب هم براي استفاده در
مقام رد و پاسخگویی به درد می خورد. س 918 : آیا دعاهایی را که سند مرسل یا صحیح ندارد، می شود به قصد رجا خواند؟
باسمه جلت اسمائه می توانید بنابر تسامح در ادله سنن به قصد استحباب نفسی بخوانید. س 919 : از آن جایی که بعضی اهل علم،
وجود حضرت رقیه(علیها السلام) را منکر شده اند و یا با ایجاد شبهه و تردید نسبت به انتساب حرم موجود در کشور سوریه به نام
حضرت رقیه(علیها السلام) موجبات دلسردي ارادتمندان آن حضرت را فراهم کرده اند و از طرفی اقبال و توجه عامه مردم و توسل
و نذر و اظهار نیاز به آن حضرت و حرم مطهر بسیار زیاد و قابل توجه است، صحت وجود دختري با مشخصاتی که ارباب مقاتل در
مورد کیفیت شهادت آن بزرگوار نقل کرده اند (در خرابه شام) چیست؟ باسمه جلت اسمائه مرحوم آقاي حائري به طور جزم از



صفحه 88 از 122
مرحوم آقاي شعرانی نقل می فرماید حضرت رقیه و جماعتی از اهل البیت در همان محل قبر منتسب به حضرت رقیه دفن شده اند ;و
مرحوم امین نیز دفن در آن محل را نقل می کند و بعد از صدها سال که قبر خراب شده بود، جنازه دختر صغیره صحیح و سالم از
آن بیرون آورده شده است و دو مرتبه دفن کردند و کراماتی که از آن قبر دیده و شنیده شده است، مؤید صحت نقل است. س
920 : از نظر اسلام، آیا سحر و جادو وجود دارد و آیا قدرت تأثیر بر زندگی دیگران را دارد؟ انجام سحر و جادو تا چه قدر می
تواند بر زندگی خانوادگی و روابط داخلی خانواده تأثیر بگذارد؟ در صورت وجود تأثیر، دستور شریعت مقدس اسلام در مقابله و
خنثی کردن اثر آن چیست؟ (منظور این است که آیا با انجام سحر می توان روابط صمیمانه و عاطفی خانواده را تحت تأثیر قرار
داد). باسمه جلت اسمائه به یک معنی سحر حقیقت دارد، و به یک معنی ندارد ;چون سحر عبارت است از صرف شیء عن وجهه
بر سبیل خدعه و قلب آن از جنس و حقیقت آن در ظاهر. پس، سحر امري است که واقعیت ندارد و مجرد تصرفات خیالیه است ;و
فیقلمون منهما ما یفرقون به بین المرء و » : ربما یترتب بر آن امر واقعی، مانند جنون و موت. و در قرآن در سوره بقره می فرماید
سحر اقسامی دارد و بعضی اقسام، از محرمات اکیده است ;مانند سحري که موجب ضرر به غیر باشد ;مالی یا جانی یا .« زوجه
اهانت به کسی که اهانت به او حرام است، و یا موجب تأثیر در روابط صمیمانه و عاطفی خانواده باشد. و اما دفع سحر، جائز است به
سحر دفع سحر نمود ;و لذا، در فقه بابی است که (تعلم سحر براي دفع سحر جائز است). س 921 : آیا آیات الأحکام محکم اند یا
متشابه؟ باسمه جلت اسمائه محکم هستند ;لذا، در بسیاري موارد به اطلاق آیه تمسک می نمایند. س 922 : با توجه به آیه 82 سوره
ذکر شده چیست؟ این که گفته می شود منظور امام علی(علیه السلام) و به نقلی « دابّۀ الأرض » نمل، بهترین تفسیري که براي
حضرت مهدي(علیه السلام)است، صحیح است؟ باسمه جلت اسمائه در تفسیر قمی از امام صادق(علیه السلام) نقل شده است و
تفسیر به امام علی(علیه السلام)نموده و نقل کرده که پیغمبر(صلی الله علیه وآله) خطاب به حضرت علی(علیه السلام) نموده و فرموده
و روایات در این باب زیاد است و مختلف و من ،« یا علی! إذا کان آخر الزمان أخرجک الله فی أحسن صورة و معک مسیح » است
نتوانستم تاکنون یک قول را انتخاب کنم. س 923 : آیا پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) قدرت بر کتابت و خواندن داشت؟ با این
و از آن طرف، هنگام «; ما کنت تتلوا الکتاب من قبل و لا تخطّه بیمینک اذن لارتاب المبطلون » : که امی بودند؟ و آیه می فرماید
وجه جمع بین دو دلیل را بفرمایید؟ باسمه جلت «; آتونی بقلم و دواة اکتب لکم ان لا تضلّوا بعدي ابدأ الخ » : رحلت حضرت فرمود
اسمائه مسلماً قدرت داشتند و امی بودن معنایش این است نزد معلم نرفته اند ;و مراد از آیه، آن است که پیغمبر(صلی الله علیه وآله)
י جبرائیل ایشان را تعلیم Ș Ə قبل از نبوت قدرت بر کتابت از راه تعلم و به مکتب رفتن نداشتند و اما بعد از نبوت، قطعاً خداوند به
نموده است. س 924 : آیا انکار ضروري دین چه با زبان، یا با عمل، یا بی اعتنایی و تمسخر، موجب کفر می شود؟ باسمه جلت
اسمائه چنان چه می داند ضروري است و پیغمبر(صلی الله علیه وآله) فرموده و مع ذلک می گوید لساناً یا عملا قبول ندارم، بلی
بودن قرآن را قبول دارید؟ باسمه جلت اسمائه در قرآن محکمات هست، « ظنّی الدّلالۀ » کافر است. س 925 : آیا حضرت عالی
متشابهات هم هست ;محکمات به طور نص است و به طور ظاهر که قطعی نیست ;و لذا، با روایت تقیید زده می شود. س 926 : در
روایتی از حضرت امام صادق(علیه السلام) نقل شده که ایشان فرموده اند همین که قائم(علیه السلام) بپا خیزد، امري جدید می
آورد، همان گونه که پیامبر(صلی الله علیه وآله) در آغاز ظهور اسلام امري جدید آورد، با توجه به این که ما مجتهدین را به عنوان
کسانی می شناسیم که در هر دوره زمانی دین را از تحریف حفظ می کنند و براي دستیابی به احکام درست و صحیح به آن ها
مراجعه می کنیم، تفسیر صحیح این حدیث را بیان کنید؟ باسمه جلت اسمائه همان گونه که از اول ظهور اسلام تا سال ها بعد به
تدریج احکام الهی بیان می شد، یک سلسله احکام هم بیان نشده است و در زمان ظهور امام ارواحنا فداه بیان می شود ;و فقها در
احکام بیان شده مرجع اند. س 927 : حاکمیت در اسلام آیا شورایی است یا فردي؟ باسمه جلت اسمائه حاکمیت در اسلام نیست;
آن چه هست، عبارت است از این که اگر مجتمع نظمی نداشته باشد، هرج و مرج لازم می آید ;و باید سرپرستی براي اداره



صفحه 89 از 122
مؤسسات براي مملکت از قوه قضائیه و غیره این ها تعیین شود ;آن سرپرست فرد باشد یا شورا، فرق ندارد. س 928 : روایاتی دلالت
دارند بر این که اسم مبارك قائم آل محمد(صلی الله علیه وآله) را بر زبان نیاوریم، آیا این روایات شامل زمان ما نیز می شوند؟ و
اگر نه، آیا اسم آقا را بردن بهتر است یا تخاطب ایشان با القاب خاصه ایشان؟ باسمه جلت اسمائه با دقت در آن روایات، آن چه
میرزاي قمی فرموده به نظر من صحیح است ;و نوشته اند که آن روایات مخصوص به زمان خاصی بوده است ;و فعلا در این زمان
آن محذورها موجود نیست ;ولی من خودم به واسطه آن که احتمال شمول زمان ما را دارد، لذا مقیدم اسم نبرم. س 929 : آیا
شرکت و مکث در مجلس معصیت فی نفسه و فی ذاته حرام است؟ باسمه جلت اسمائه بلی، چون خروج شخص اولین مرتبه از نهی
از منکر است. س 930 : بدعت در دین به چه معناست؟ باسمه جلت اسمائه بدعت در دین عبارت است از ادخال ما علم انه لیس من
الدین فی الدین. س 931 : بعضی می گویند در صدر اسلام و زمان اهل بیت(علیها السلام)، ایام فاطمیه، ایام مسلمیه و ایام معصومیه
و... نبوده است و الآن بدعت می باشد ;حضرت عالی نظرتان را بفرمایید؟ باسمه جلت اسمائه صحیح است که وجود خارجی
نداشته، ولی حرام نبوده است ;و جائز بوده است. حال ما هم به عنوان جواز عمل می کنیم نه به عنوان واجب. س 932 : در کتاب
أشهد » روایاتی وجود دارد که امام صادق(علیه السلام) در مستحبات نماز بعد از ذکر توحید و نبوت در تشهد، ذکر « القطره » نفیس
را ذکر می کرده اند و به عنوان مستحب انسان می تواند در تشهد بگوید ;نظر شما « أشهد أنّ علیّاً أمیرالمؤمنین » یا « أنّ علیاً ولی الله
چیست؟ روایت در ص 579 جلد اول و از قول شیخ طبرسی و در فقه مجلسی ص 29 ذکر شده و تشهد ذکر شده از ابوبصیر (از امام
از مستحبات اکیده است و چون از « أشهد أن علیاً ولی الله » صادق(علیه السلام)) می باشد. باسمه جلت اسمائه در اذان و اقامه ذکر
شعائر مذهب شده است، احتیاط در عدم ترك آن است ;ولی گفتن آن در تشهد خلاف احتیاط است. س 933 : اصرار بر گناه
صغیره که موجب کبیره شدن گناه می گردد، چه موقع محقق می شود؟ و منظور اصرار بر یک نوع گناه صغیره است یا چند نوع
گناه صغیره مختلف کنار هم را هم شامل می شود؟ باسمه جلت اسمائه گناه صغیره نداریم، کل ذنب کبیر ;و بر فرض ثبوت گناه
صغیره، اصرار بر آن عبارت است از این که انسان گناه بکند و پشیمان نشود و توبه ننماید. س 934 : آیا ناصبی به هر که مخالف با
اهل بیت(علیها السلام) باشد، گفته می شود یا خصوص ساب و بدعت گذار به هر نحوي باشد؟ باسمه جلت اسمائه مطلق ناصبی
کافر نیست و نجس نیست ;بلکه منظور ناصب اهل البیت(علیها السلام)است که ظاهراً فعلا وجود ندارد و قبلًا هم کم بوده اند. س
آیا شامل شیعه مخالف اهل بیت(علیها « اللهم اللعن أول ظالم ظلم حق محمد و آل محمد و آخر تابع له » 935 : در زیارت عاشورا
السلام) در عمل یا بدعت گذار در دین می شود؟ باسمه جلت اسمائه خیر نمی شود.
مسائل جدید
س 936 : اگر طلا را براي مردان بسازند مانند گردنبند یا انگشتر و غیره، آیا خرید و فروش و نگه داشتن آن جایز؟ باسمه جلت
اسمائه خرید و فروش و نگه داشتن آن حرام نیست. س 937 : آیا زن می تواند در مقابل مجنون مطلق که هیچ قوه شعور و تمیز
ندارد موهاي خود را باز بگذارد؟ باسمه جلت اسمائه اگر قوه شهویه دارد، خیر نمی تواند. س 938 : من و همسرم مسلمانان معتقدي
هستیم اما مواردي در سایت هاي شیعه مطالعه کردیم از مراجع معتبر و معروفی که بسیار رویمان تأثیر گذاشت. سؤالم در مورد
مردي است که می خواست عمل جراحی انجام دهد و تبدیل به زن شود. این مرد 100 % مرد است و هیچ گونه ایرادي در اعضاي
بدن او و ارگان هاي مردانه او وجود ندارد، اما در ذهن خود فکر می کند زن است و هیچ راهی براي خوب شدن او وجود ندارد و
فقط می تواند مثل یک زن زندگی کند و اگر به او اجازه داده نشود که عمل کند خود را می کشد. خواندم که او می تواند عمل
کند. آیا درست است؟ من پزشک هستم و از نظر پزشکی می دانم که این شخص مرد است و تحت هر عمل جراحی مرد باقی می
ماند چرا که تمام سلول هاي او مردانه است و نمی تواند عوض شود و این که او عمل کند و تبدیل به زن شود و بتواند با یک مرد



صفحه 90 از 122
ازدواج کند، آیا از نظر خدا مجاز است؟ آیا هم جنس بازي محسوب نمی شود؟ اگر او تبدیل به زن شود، پس در این صورت می
تواند دیگر زنان را بدون حجاب ببیند؟ باسمه جلت اسمائه شما می دانید که غیر از مرد و زن، صنف سومی داریم به نام خنثی و این
صنف سه دسته هستند: یک دسته علامت مرد بودن دارند و یک دسته، علامت زن بودن ;این دو دسته بر حسب روایات ملحق می
باشند به مرد و زن رسمی، دسته سوم هیچ علامتی که بشود ملحقشان نمود به مرد یا زن، ندارند. از این دسته تعبیر می شود به خنثی
مشکل. از این دسته می شود که با جراحی می شود ملحق به زن گردند ;در آن ها گفته شده جائز است ;و اما دو دسته اول و دوم
سؤال این است که اگر پزشکی به جایی برسد که بتواند با جراحی مرد را زن یا زن را مرد کند آیا جائز است، چنین عملی جواب
داده شده است ;اشکال شما وارد نیست. س 939 : در انتخابات (خصوصاً انتخابات مجلس شوراي اسلامی و شوراها) در تعدادي از
حوزه هاي انتخابیه تمامی کاندیداهایی که از لحاظ شرایط قانونی مورد تأیید مراجع قانونی شناخته می شوند ممکن است با توجه به
شناختی که از آن ها وجود دارد، شایستگی واقعی و شرعی لازم را براي تصدي سمت خطیر نمایندگی نداشته باشند ;در این
از رأي دادن به همه این نوع از « إن الله یأمرکم أن تؤدوا الأمانات إلی أهلها » صورت: آیا می بایست از باب مفاد آیه شریفه
اقدام به رأي دادن به افرادي نمود « دفع أفسد به فاسد » و « الأهم فلأهم » کاندیداها خودداري نموده و یا این که از باب قواعد عقلی
که نسبت به سایر کاندیداها سالم تر است (اگرچه صلاحیت شرعی را نداشته باشند) باسمه جلت اسمائه رعایت قاعده دفع افسد به
فاسد متعین است. س 940 : آیا تلقیح تخمک زن به زنی که نازا است، براي بچه دار شدن او جائز است؟ باسمه جلت اسمائه بلی،
جائز است. س 941 : با توجه به مطالبی که ذیلا می آید بفرمایید ;آیا حضرت عالی در مورد تلقیح مصنوعی با نطفه اجنبی از فتواي
در استفتائات، ج 1، ص 420 ، فرموده اید:... اما اگر نطفه مرد اجنبی را به زن شوهردار و یا بی شوهر » ؟ به عدم جواز عدول کرده اید
تزریق کنند خالی از اشکال نیست و احتیاط واجب در ترك آن است، بلکه بعید نیست که حرام باشد. و در ص 332 از همین جلد
در جواب سؤال 1341 فرموده اید: زن شوهردار و غیر شوهردار اگر اجنبی باشد فرقی ندارد، و هر (دو) مورد حسب ادله جائز است
هم چنین در ج 4، ص 165 ، در .« فالأظهر عدم جواز التلقیح بنطفۀ رجل أجنبی » : و... و در المسائل المستحدثه، ص 10 ، فرموده اید
چنان چه این عمل انجام شود، بچه حرام زاده نیست و ملحق به پدر می شود، و مادر او هم خاله زوج » : جواب سؤال 390 فرموده اید
باسمه جلت اسمائه در تلقیح با نطفه اجنبی سه مورد بحث است: 1) لحوق بچه به « است نه زوجه، ولی تکلیفاً خلاف احتیاط است
صاحب نطفه 2) جواز تکلیفی تلقیح به حسب ادله شرعیه و روایات و عدم جواز آن 3) عدم جواز به واسطه اصالۀ الاحتیاط در فروج
که در موارد شک در حرمت بر خلاف سایر موارد که اصالۀ البرائه جاري است. آیا اصالۀ الاحتیاط جاري است یا در آن مورد
اصالۀ البرائه جاري است ما در مورد اول گفته ایم و نوشته ایم که تلقیح مثل زنا نیست، بچه ملحق به صاحب نطفه است ;و در مورد
دوم نوشته ایم که روایاتی که استدلال به آن ها نموده اند بر عدم جواز و آیه کریمه هیچ کدام دلالت بر عدم جواز نمی کند ;و در
مورد سوم نوشته ایم که مقتضاي اصالۀ الاحتیاط در فروج که اتفاق فقها بر آن است و بعضی روایات هم بر آن دلالت دارد، عدم
جواز است و از این فتاوي عدول نکرده ام. س 942 : آیا کالبد شکافی جهت بیرون آوردن مال غیر از بدن انسان (اعم از زنده و
مرده) جایز است؟ مثلا شخصی قلب مصنوعی، پلاتین و امثال آن را به عنوان عاریه به شخصی می دهد و شرط می کند که پس از
مدتی یا پس از وفات آن شخص، شیء مورد عاریه برگردانده شود. و یا شخصی، شیء قیمتی شخص دیگري را بلعیده و براي
بازگرداندن آن نیاز به کالبدشکافی و جراحی است، آیا کالبدشکافی در این موارد جائز است؟ و آیا تفاوتی میان قبل از دفن و بعد
از دفن وجود دارد؟ باسمه جلت اسمائه کالبدشکافی براي بیرون آوردن آن چه در سؤال است، جائز است و فرقی بین قبل از دفن و
بعد آن نیست. س 943 : در قراردادهاي بیمه هر شخصی در درمان یا غیره، شرط شده خود شخص استفاده کند و اگر به دیگري
بدهد، جایز نمی دانند و تخلف است ;اگر کسی محتاج و فقیر بود و بیمه نداشت، آیا می تواند از دفترچه بیمه دیگري استفاده
کند؟ باسمه جلت اسمائه بدون اجازه مؤسسه بیمه، خیر نمی تواند استفاده کند. س 944 : اهداي یک واحد خون و جداسازي



صفحه 91 از 122
اجزاي مختلف آن در سازمان انتقال خون می تواند جان چندین نفر را از مرگ حتمی نجات دهد که در نتیجه عملی خداپسندانه
چهار » نفر یعنی روزي « یک میلیون و ششصد هزار » است. در سال 1383 یک و نیم میلیون واحد کیسه خون اهدا شده که توسط آن
نفر با این فرآورده مداوا شده اند. به عبارت دیگر، با توجه به این که تا کنون هیچ دارویی نتوانسته جایگزین خون و « هزار و سیصد
چهارهزار و » فرآورده هاي آن شود، در صورتی که کسی خون اهدا نکند و یا اهداي خون تعطیل شود، در هر روز به طور میانگین
نفر در اثر بیماري هایی که با درمان به فرآورده هاي خونی نیاز دارند تلف شده و می میرند، هم اکنون در کشور در سال « سیصد
آن از طرف مؤمنین اهدا می شود « یک میلیون و چهارصد هزار » واحد خون نیاز است که حدود « یک میلیون و هشتصدهزار » حدود
واحد خون کمبود داریم که کمبود را از خارج باید وارد کنیم، با توجه به این که خون وارداتی ممکن « چهارصد هزار » و حدود
کند، (چنان چه در سال هاي گذشته « ایدز و هپاتیت » است آلوده باشد و فرد دریافت کننده را دچار بیماري هاي خطرناك چون
این اتفاق افتاده است) آیا حضرتعالی اهداي خون را بر مؤمنین به نحو وجوب کفایی واجب می دانید تا کشور از این جهت مستقل
و وابسته به اجانب نباشد، و نفی سبیل شده و بیماران نیازمند به خون از مرگ حتمی نجات پیدا کنند؟ باسمه جلت اسمائه چنان چه
اطمینان به سلامت خون هاي خارج از کشور ندارید، و احتیاج به خون براي حفظ جان جمعی مان دارید، براي مؤمنین واجب
کفایی است که خون بدهند ;در صورتی که خود خون دهنده متضرر نشود، و شما هم پول آن خون را اگر بخواهند بدهید. س
945 : در بعضی از کشتارگاه هاي بعضی از شهرستان ها مرسوم است قبل از کشتن و ذبح حیوان، آن را با شوك الکتریکی که به
گوش هاي حیوان می گذارند و یا به پیشانی آن می زنند شوك دهند ;در اثر این شوك، حیوان تقریباً یک ربع بی حس و بی
حرکت می شود و هیچ حرکتی حتی از گوش و چشم حیوان دیده و حس نمی شود. در این حال، حیوان را ذبح نموده و بعد از
کشتن بعد از یک ربع تقریباً به حرکت می افتد ولی در حین کشتن بی حرکت و بی حس است: 1. آیا این حیوان مذکّی است و
خوردن گوشت آن حلال است؟ 2. آیا اگر در این حال، سر او را از بدن جدا کنند، باز حلال و مذك ي است؟ (یعنی سر آن
علاوه بر خودش) 3. خون این حیوان در اثر شوك الکتریکی به طور معمول و متعارف از بدن او خارج نمی شود، آیا در این
صورت گوشت آن حلال و پاك است؟ باسمه جلت اسمائه با علم به حیات حیوان ولو این که در وقت ذبح حرکت نکند و خون
: معتدل خارج نشود، با ذبح شرعی حلال می شود ;و جدا شدن سر حیوان هم موجب حرمت حیوان و خود سر نمی شود. س 946
بازي کامپیوتري با پاسور و شطرنج چه گونه است؟ باسمه جلت اسمائه بازي با شطرنج به هر نحو باشد، حرام است. س 947 : نظر
مبارك در مورد بستن کروات چیست؟ باسمه جلت اسمائه بستن کروات جائز است. س 948 : اگر متخصصان و کارشناسان محیط
زیست اعلام کردند که تولید و استفاده از محصولات کشاورزي مثل سبزي و حبوبات و میوه و... در زمین هاي جنگی به جهت
عدم پاکسازي صحیح زباله هاي جنگی، موجب بروز بیماري ها می گردد، آیا خرید و فروش و استفاده از این محصولات جائز
است؟ باسمه جلت اسمائه در صورت خبر دادن اهل خبره، نه استفاده جائز است و نه خرید و فروش. س 949 : اگر زن و شوهري
بچه دار نشوند و مشکل از طرف زن باشد، یعنی زن تخمک نداشته باشد، آیا می شود تخمک زن اجنبی را گرفت و با نطفه آن
مرد جنین درست کرد؟ آیا جنین را می شود با عمل جراحی لاپراسکپی وارد رحم همسر آن مرد کرد؟ درحالی که گرفتن نطفه مرد
توسط خود او در بیمارستان انجام می شود و راه بچه دار شدن هم به وسیله عمل جراحی امکان پذیر است و دکتر هم بدون قصد
تلذذ این کار را می کند؟ باسمه جلت اسمائه از هیچ جهت اشکال ندارد ;مگر از جهت حکم تکلیفی نظر دکتر به صورت زن و
لمس آن با دست که آن حرام است. س 950 : اگر مکلف شک کرد در حکمی مانند این که تخمک زن به زنی که بچه دار نمی
شود بدهد یا ندهد؟ با این که نسل از آن درست می شود ;آیا اصالۀ الحلّ جاري است و دادن جایز است؟ باسمه جلت اسمائه خود
او نمی تواند اصالت الحل را جاري کند. س 951 : نشستن بر سر سفره اي که در آن جا شراب یا غیبت مؤمنی و یا قماربازي یا باقی
محرّمات باشد، آیا نسبت به همه محرّمات نشستن حرام است یا تفصیل دارد؟ باسمه جلت اسمائه اولین مرتبه نهی از منکر اظهار



صفحه 92 از 122
کراهت از فعل منکر است که در مورد سؤال، فعل منکر نشستن سر سفره است. س 952 : آیا استفاده از مدارك دیگران مانند
دفترچه بیمه درمانی، گذرنامه، کارت شناسایی و غیره با رضایت کامل طرف مقابل جائز است؟ باسمه جلت اسمائه جائز نیست. س
953 : آیا با تجویز دکتر براي شفاي مریضی، استفاده از شراب مجاز است؟ باسمه جلت اسمائه در روایات از خوردن شراب حتی با
تجویز طبیب نهی شده است ;و دلالت دارد بر این که شفا در خوردن شراب نیست. س 954 : خرید و فروش دخانیات جائز است؟
باسمه جلت اسمائه بلی جائز است. س 955 : آیا اشتغال زنان در اداره هایی که محل مراجعه مردان است جائز است؟ باسمه جلت
اسمائه چنان چه شغل زن به نحوي نباشد که با مردان تماس زیاد داشته باشد و یا زن مسن باشد و رعایت حجاب هم نماید، مانعی
ندارد. س 956 : بازي کردن با بازي هایی که در آن ها تاس به کار می رود (مانند منچ) چه حکمی دارد؟ باسمه جلت اسمائه بازي
با منچ بدون بُرد و باخت جائز است ;و با برد و باخت قمار است و حرام. س 957 : نمایش فیلم سینمایی و تئاتر در مساجد براي
نوجوانان چه وجهی دارد؟ باسمه جلت اسمائه فیلم مذهبی اشکال ندارد. س 958 : اگر کسی آمپول بزند و جاي آن کبود شود، آیا
موجب ضمان دیه می شود؟ باسمه جلت اسمائه اگر آمپول زن قبل از عمل برائت گرفته باشد ولو تحت عنوان کلی، خیر ضامن
نیست. س 959 : اگر تاکسی و ماشین هاي عمومی که قانوناً مجاز به فروش بنزین خود نمی باشند، خلاف قانون عمل کنند ;این
کار حرمت وضعی دارد؟ باسمه جلت اسمائه حرمت تکلیفی دارد ;چون مخالفت با شرط است، ولی حرمت وضعی ندارد. س 960
: طبق قانون فعلی جمهوري اسلامی ایران، هرگونه ازدواج و طلاق باید در دفاتر مربوطه ثبت شود. دفاتر ازدواج نیز تنها به شرطی
ازدواج را ثبت می کنند که یکی از آزمایشگاه هاي وزارت بهداشت، دو مطلب را تأیید نماید. یکی مبنی بر این که انجام ازدواج از
نظر پزشکی اشکال ندارد که این امر با آزمایش خون طرفین انجام می شود. و تأیید دیگر این که داماد به مواد مخدر اعتیاد ندارد
که این تأیید دوم با آزمایش ادرار انجام می شود. اما از آن جا که به خاطر مسائل مختلف اجتماعی صداقت در جامعه رنگ باخته و
نیز تعداد معتادان به مواد مخدر علی رغم تلاش دلسوزانه مسؤولین روز به روز در حال افزایش است، مسؤولین امر احتمال می دهند
که هنگام آزمایش ادرار احدي از افراد معتاد که آزمایش می دهند، به جاي ادرار خود (که نشانگر اعتیاد شخص خواهد بود) ادرار
دیگري رادر ظرف نمونه بریزند و تحویل دهند و به این ترتیب اعتیاد خود را مخفی کنند. لذا براي جلوگیري از این امر، شخص
مورد آزمایش را مجبور می کنند در جلوي مأمور آزمایشگاه ادرار کند که این مستلزم رؤیت عورت مرد مورد آزمایش توسط مرد
مأمور است. آیا براي یک مسلمان جایز است در این آزمایش شرکت کند و عورت خود را در معرض دید دیگري قرار دهد؟ لازم
به ذکر است که ازدواج شخص موقوف به این آزمایش نمی باشد و شخص می تواند بدون ثبت، ازدواج خود را طبق قوانین فقهی
جزء قوانین مصوب می باشد و « لزوم ثبت ازدواج » و شرعی انجام دهد و تنها ثبت ازدواج نیاز به این آزمایش دارد. هم چنین تنها
این نحوه آزمایش گرفتن قانون نیست، بلکه تنها دستورالعملی است از جانب مسؤولین تا نتایج آزمایش ها معتبرتر باشد. باسمه
جلت اسمائه بدون اضطرار و ضرر، و یا تزاحم با تکلیف اهم محرم الهی حلال نمی شود. س 961 : آیا براي مأمور آزمایشگاه جائز
است که چنین شغلی را بپذیرد و هر روز به عورت تعداد کثیري از مسلمانان نگاه کند؟ باسمه جلت اسمائه با فرض عدم سقوط
حرمت نظر، خیر، پذیرفتن آن شغل جائز نیست. س 962 : اگر عورت شخصی را که آزمایش ادرار می دهد به جاي این که مستقیماً
نگاه کنند، در آینه نگاه کنند، یا فیلم برداري کنند و فیلم آن را در صفحه نمایش نگاه کنند یا عکس برداري کنند و عکس آن را
نگاه کنند، آیا احکام شماره 1 و 2 در هیچ یک از حالات سه گانه فوق تفاوتی می کند؟ باسمه جلت اسمائه در دو حالت اول و
دوم تفاوت بیّنی نمی کند ;ولی در حالت سوم نگاه کردن مطلقا خصوص در این عمل جائز است. س 963 : آیا تلقیح مرد اجنبی به
زن اجنبیه اولًا جائز است؟ اگر فرزندي متولد شد، از این مرد و زن ارث می برد و محرم می شود؟ باسمه جلت اسمائه ج 1 تلقیح
مرد اجنبی به اجنبیه جائز نیست. ج 2 ولی اگر تلقیح محقق شد، فرزندي که از این دو متولد می شود از این مرد و زن ارث می برد
و محرم هم می باشد. خلاصه فرزند آن دو است. س 964 : هر گاه زنی بخواهد بینی خود را به جهت زیبایی نه ضرورت پزشکی و



صفحه 93 از 122
جنبه هاي درمانی، عمل جراحی نماید ;ولی شوهر مخالف عمل مزبور بوده و شکل فعلی بینی زن را مطلوب خود بداند، آیا
رضایت زوج براي عمل جراحی بینی شرط است؟ در صورت شرط بودن، مسئولیت زوجه و پزشک را بیان فرمایید؟ 2 هر گاه
مردي بخواهد با اقدامات پزشکی (وازکتومی) قدرت تولید نسل خود را به صورت موقت یا دائم از بین ببرد، آیا رضایت زوجه لازم
است؟ در صورت لزوم و اقدام شوهر بدون اذن زوجه، چه مسئولیتی متوجه وي و پزشک معالج خواهد بود؟ باسمه جلت اسمائه ج
1 ایرادي ندارد که رضایت زوج را مطلوب بدانیم در این موارد ;اما به نحو وجوبی نیست و پزشک و زوجه مسئولیتی ندارند. ج 2
خیر، رضایت زوجه لازم نیست ;ولی خود از بین بردن دائم محل ظلام است. س 965 : آیا بزرگی و کوچکی عضو تأثیري در
شمول قاعده مزبور دارد، به عنوان مثال آیا قاعده مزبور نسبت به غده آپاندیس و مانند آن نیز جاري است؟ باسمه جلت اسمائه
بزرگی و کوچکی تأثیر در شمول قاعده ندارد. س 966 : اگر شخص تازه مرده بود و شخص مریضی هست که براي ادامه حیات
خود، به قلب یا کلیه احتیاج دارد ;آیا از باب مهم و اهم، می شود براي نجات یک انسان، کلیه یا قلب او را درآورد؟ باسمه جلت
اسمائه بلی جائز است. س 967 : اگر تأسیس کارخانجات صنعتی مثل (پتروشیمی و...) توسط دولت و یا بخش خصوصی به دلیل
عدم رعایت استانداردهاي زیست محیطی موجب بروز بیماري و عارضه گردد، چه کسی مسئول است؟ باسمه جلت اسمائه حکومت
اسلامی موظف است به کنترل اموري که مربوط به مجتمع است و اگر کسی به مجتمع ضرر بزند، مانند آن کسی که به فرد ضرر
بزند، مسئول و مؤاخذ است ;ولکن در مورد اول، یعنی ضرر به مجتمع مسئول اصلی حکومت است. س 968 : اگر فعالیت بخش
خصوصی موجب ایجاد عارضه و آسیب زیست محیطی باشد و این فعالیت از طرفی نیز به دولت به دلیل کوتاهی در کنترل و
نظارت قابل انتساب باشد، آیا از نظر شرعی مسئولیت به صورت تضامنی و یا به صورت جداگانه قابل طرح و پی گیري است؟
باسمه جلت اسمائه مسئولیت اولیه را بخش خصوصی دارد و تدارك باید بنماید و مسئول اصلی دولت است ;یعنی او باید مانند
حفظ مملکت از هجوم کفار و مخالفین دفاع از مجتمع بنماید و آن بخش خصوصی را به تدارك الزام کند.
مسائل متفرقه
س 969 : شخصی مبلغ پولی را به عنوان امانت به کسی داد، تا آن را نگه بدارد، امانت دار هم آن پول را به اجازه صاحبش به
دفترچه خودش که در بانکی داشته می گذارد، صاحبان بانک هم براي اعطاي جوائز به این دفترچه ها که پولی داشته و مدتی در
بانک مانده باشد، قرعه کشی می کنند، حالا در قرعه کشی جائزه به اسم صاحب این دفترچه درآمده، جائزه مال کیست ;مال
صاحب دفترچه است، یا مال صاحب پول است و یا بین این ها مشترك است؟ باسمه جلت اسمائه ظاهر این است که جائزه به واسطه
پولی است که در بانک گذاشته می شود و دفترچه علامت است و کاشف ;ولی اگر صاحب دفترچه هم پولی در آن بانک داشته
است، بین آن دو مصالحه بنمایند به مقدار پولی که دارند، یا به هر نحو توافق کنند. س 970 : چرا صداي خانم ها را مرد نامحرم
بشنود گناه دارد، ولی صداي مرد نامحرم را خانم ها بشنوند گناه ندارد؟ باسمه جلت اسمائه شنیدن صداي خانم ها حرام نیست;
حضرت زهرا(علیها السلام) در حضور جمعیت خطبه خواند ;حضرت زینب(علیها السلام) در کوفه و شام خطبه مفصل خواند. س
آیا جاهل « یا حفص یغفر للجاهل سبعون ذنباً قبل أن یغفر للعالم ذنب واحد » : 971 : در روایت از امام صادق(علیه السلام) آمده است
قاصر و مقصر، هر دو را شامل می شود؟ باسمه جلت اسمائه جاهل مقصر، به اجماع علما در حکم عالم است. س 972 : بعضی زنان
ده یا روستاها عمامه می پوشند، آیا این تشبه به رجال و حرام است؟ باسمه جلت اسمائه دلیل بر حرمت این گونه تشبه به رجال
نداریم. س 973 : اگر گرگ بعضی از رگ هاي گوسفندي را قطع کند یا آهنی بر او افتد و بعضی را قطع کند و هنوز زنده بود،
آیا با بریدن رگ هاي دیگر، گوسفند حلال می شود؟ باسمه جلت اسمائه چنان چه مري قطع شده باشد، با بریدن رگ هاي دیگر
به طریق ذبح شرعی گوسفند حلال می شود ;و اگر رگ هاي دیگر قطع شده باشد، خیر ;حلال نمی شود. س 974 : آیا سیگار



صفحه 94 از 122
کشیدن در مجامع عمومی یا فضاهاي بسته، موجب تضییع حق دیگران می شود و حرمت شرعی دارد؟ باسمه جلت اسمائه سیگار
: کشیدن مادامی که عنوان محرمی بر آن مترتب نشود، این گونه امور موجب تضییع حق و غیره نیست و حرام نمی شود. س 975
اگر کشیدن سیگار در منزل موجب اذیت اعضاي خانواده شود، چه حکمی دارد؟ باسمه جلت اسمائه فی نفسه حرام نیست. س 976
: مسجد روستایی مسجد جامع محسوب می شود ;لیکن فقط در ایام تبلیغ نماز در آن برپا می شود، آیا اعتکاف در چنین مسجدي
صحیح است؟ باسمه جلت اسمائه بلی، صحیح است. س 977 : مسجدي که فقط جمعه ها در آن نماز جمعه اقامه می شود، آیا حکم
مسجد جامع پیدا می کند؟ باسمه جلت اسمائه بلی، حکم مسجد جامع را دارد. س 978 : در خانه مستأجري داریم که لوله آب
داخل دیوار ترکیده و به خانه همسایه ها ضرر زده است بدون کوتاهی مستأجر، آیا خسارت همسایه به عهده صاحب خانه است، یا
مستأجر و یا هر دو؟ (در حالی که هر دو کوتاهی نکرده اند) باسمه جلت اسمائه به عهده مستأجر نیست. س 979 : روز عید غدیر
صیغه اخوت وارد شده است، آیا دو تا زن نیز می توانند این صیغه را بین خود جاري کنند؟ باسمه جلت اسمائه آن چه مورد روایت
است، اخوت دو مرد است. س 980 : من هر روز ترجمه زیارت عاشورا را به اردو می خوانم چرا که عربی نمی دانم. آیا خواندن
زیارت به زبان دیگر درست است؟ آیا همان ثواب را دارد؟ آیا خواندن دعاي علقمه بعد از زیارت عاشورا ضروري است؟ باسمه
جلت اسمائه ترجمه زیارت عاشورا زیارت عاشورا نیست و ثواب زیارت عاشورا را ندارد. س 981 : مدتی است در بازار مسلمین
گوشت هاي منجمد عرضه می کنند که آن ها را از بلاد غیراسلامی وارد کرده اند و تذکیه و ذبح شرعی آن ها ثابت نیست و پاره
اي از روزنامه ها می نویسند که ذبح آن ها به طور شرعی و طبق موازین اسلامی است. حکم شرعی درباره این قبیل گوشت ها را
بیان فرمایید. باسمه جلت اسمائه گوشت هایی که از بلاد غیراسلامی وارد می شود و اماره اي بر تذکیه شرعی آن ها نباشد، طبق
دستور قرآن مجید و سنت نبی اکرم(صلی الله علیه وآله) و اخبار واصله از اهل بیت عصمت و طهارت(علیها السلام)خوردن آن ها
حرام و اصولا حرمت گوشت در مسائل عملیه بیان شده است و نوشته روزنامه ها درباره تذکیه آن ها فاقد اعتبار است. س 982 : آیا
نفس و مال پیروان بهائیت محترم است؟ باسمه جلت اسمائه اگر علیه اسلام و مسلمین قیام نکنند، بلی ;نفس و مالشان مهدور نیست.
س 983 : نظر مبارك را درباره بهائی زاده ها نسبت به حقوق شهروندي در کشور ایران و دیگر ممالک اسلامی مرقوم فرمایید.
باسمه جلت اسمائه تا ممیز نشده اند، تابع پدرند و بعد از تمیز، حکم بقیه بهائی ها را دارند. س 984 : ناشرانی که فقط بعضی از
جزءهاي قرآن مثل جزء سی و یا جزء اول را چاپ می کنند، حکم آن چیست؟ هم چنین آیا می توان فقط ترجمه قرآن را به
صورت کتابی مستقل چاپ نمود؟ باسمه جلت اسمائه نشر بعضی از اجزاي قرآن اشکال ندارد ;اما ترجمه اگر تفسیر به رأي نشود،
نشر آن هم جائز است. س 985 : در چاپ کتاب آیا می توان در مطالب آن دخل و تصرف نمود و یا بعضی از مطالب آن را حذف
کرد؟ باسمه جلت اسمائه دخل و تصرف با اجازه مؤلف جائز است ;ولی اشکال در نشر آن است به نام مؤلف که کذب عملی
است ;و هم چنین حذف بعضی مطالب، و هر دو اشکال با تذکر مرتفع می شود. س 986 : مبادله کتاب (پشت جلد به پشت جلد)
که بین ناشران رایج است آیا صحیح است؟ باسمه جلت اسمائه فی نفسه اشکال ندارد، اگر مستلزم تزویر نشود. س 987 : اگر موقع
فروش کتاب، تاریخ چاپ آن را در شناسنامه کتاب تغییر دهیم، اشکال دارد؟ باسمه جلت اسمائه اشکال ندارد غیر از کذب کتبی
و معامله آن هم صحیح است ;ولی اگر تغییر تاریخ چاپ در قیمت فرق کند، خریدار خیار فسخ دارد. س 988 : چاپ کتاب عکس
و نقاشی چه حکمی دارد؟ هم چنین چاپ کتاب هایی که حاوي تصاویر زنان و دختران می باشد ;چه علمی و چه غیر علمی آن،
چگونه است؟ باسمه جلت اسمائه چنان چه موجب فساد نگردد (که بعید است موجب شود)، اشکال ندارد. س 989 : کتابی فروش
بسیار زیادي دارد، آیا مؤلفان و یا ناشران دیگر می توانند کتابی هم نام آن چاپ کنند؟ باسمه جلت اسمائه اشکالش فقط تدلیس
است ;و این گونه تدلیس دلیل بر حرمت آن نیست. س 990 : تجدید چاپ کتاب ها و مقاله هایی که از خارج وارد شده و یا در
داخل جمهوري اسلامی چاپ می شوند، بدون اجازه ناشران آن ها چه حکمی دارد؟ و آیا این شامل تمام کتاب است یا می توان



صفحه 95 از 122
بخشی از آن را منتشر نمود؟ باسمه جلت اسمائه اگر نوشته نشده که حق چاپ و نشر مختص به ناشر خاصی است، چاپ آن ها
جایز ،« حقوق چاپ براي مؤلف محفوظ است » اشکال ندارد. س 991 : آیا چاپ کتاب بدون اجازه مؤلف آن و با وجود عبارت
است؟ هم چنین چاپ کتاب هایی که مؤلف آن ها ناشناخته است، چه حکمی دارد؟ و در چه مواردي ناشر می تواند حق تألیف
کتاب را به مؤلف پرداخت نکند؟ باسمه جلت اسمائه چاپ کتاب با وجود عبارت ذکر شده، بدون اجازه مؤلف جائز نیست. س
992 : بعضی از اشخاص به مغازه هایی که فتوکپی و زیراکس از اوراق و کتاب ها می گیرند، مراجعه کرده و درخواست
تصویربرداري از آن ها را می نمایند و صاحب مغازه که از مؤمنین است تشخیص می دهد که کتاب یا اوراق و یا مجله فوق براي
همه مؤمنین سودمند می باشد. آیا جائز است بدون اجازه صاحب کتاب از آن ها تصویربرداري کند و آیا اگر بداند که صاحب
کتاب راضی به این کار نیست، در حکم، تفاوتی به وجود می آید؟ باسمه جلت اسمائه امور ذکر شده از لوازم نشر کتاب است که
جائز شده است مانند فروش هر جلدي به دیگري یا امانت دادن به او است ;بنابراین، همه آن امور جائز است. س 993 : اخیراً مطلع
گشته ایم که وهابی ها هم شروع به ترویج فرقه خود نموده اند، آیا همان حکمی که براي بهایی ها جاري است، می توان به وهابی
ها هم تعمیم داد؟ باسمه جلت اسمائه خیر، فرق این دو دسته زیاد است ;راجع به وهابی ها و سایر مسلمین تقیه مداراتیه است. س
994 : آیا غیبت شخص ریش تراش که گناه آشکار انجام می دهد، جائز است؟ باسمه جلت اسمائه جائز است. س 995 : جوانی از
دنیا رفته و مقداري پول و دیگر اموال از وي به جا مانده است و والدین وي می خواهند آن را در یکی از راه هاي خیر و مستحبی
صرف کنند ;به نظر حضرت عالی بهتر است وجوه به جا مانده در چه موردي صرف شود تا خیر بیشتري به میت برسد؟ باسمه جلت
اسمائه بهترین وجوه صرف در مراکز بهداشتی و صرف در چاپ مطالب مذهبی و مساجد و حسینیه ها است. س 996 : خونی که با
فشار دادن از جگر گوسفند می آید، آیا خوردن آن جائز است؟ باسمه جلت اسمائه بلی خوردن آن جائز است. س 997 : آیا می
توان تلقین میّت را به هر زبانی گفت، در صورتی که مسلمان است و زبان عربی بلد نیست؟ باسمه جلت اسمائه بعضی از فقها فتوا
داده اند به جواز تلقین به زبان غیر عربی و من هم بعید نمی دانم ;ولی بهتر است به همان لسان عربی باشد. س 998 : آیا عمه، خاله،
دایی و یا عموي مادر بر انسان محرم هستند؟ باسمه جلت اسمائه عمه و خاله پدر و عمه و خاله پدر پدر و عمه و خاله مادر و عمه و
خاله مادر مادر هرچه بالا روند به انسان محرم اند. س 999 : آیا عزم بر معصیت، گناه است؟ و آیا عزم بر گناه کردن مکرر، اصرار
بر معصیت است؟ باسمه جلت اسمائه خیر، نیت معصیت گناه نیست ;مادامی که مرتکب فعلی نشود. س 1000 : درباره مکتب و فرقه
شیخیه، به این که اولا آیا علی رغم حکم به طهارت آن ها، از غُلات محسوب می شوند؟ ثانیاً موضع روحانیون و نیز توده مردم در
برابر تبلیغ و نشر و ترویج و یا شرکت در جلسات آن ها چگونه باید باشد؟ باسمه جلت اسمائه هر مسلکی غیر منطبق با روایات
وارده از حضرات معصومین(علیها السلام) باشد، باطل است ;خصوصاً اگر مشتمل بر جملات غُلوآمیز باشد که ائمه(علیه السلام) در
مقابل مطالب غلوآمیز حساس بودند ;بنابراین، باید در مقابل تبلیغ و نشر و ترویج آن مسلک، نهی از منکر نمود. و مع ذلک، آن ها
محکوم به طهارت اند. س 1001 : مقداري پول براي نماز و روزه استیجاري به کسی داده اند تا به دفتر مرجع تقلید پرداخت کند و
لیکن او تصادف کرده و از دنیا رفته، ورثه نیز مقدار نماز و روزه و مبلغ پول و صاحب پول دهنده را نمی شناسند، وظیفه چیست؟
باسمه جلت اسمائه به مقدار متیقن، از ماترك میت براي نماز و روزه برداشته می شود و نسبت به زائد، چون محتمل است براي نماز
و روزه باشد و محتمل است مال ورثه باشد، باید مصالحه به نصف کنند. س 1002 : اگر کسی از طریق غیر قانونی بر سؤالات
کنکور دست یابد و در کنکور قبول شود، استفاده از مزایا دانشگاه چه حکمی دارد؟ باسمه جلت اسمائه استفاده از مزایاي دانشگاه
مانعی ندارد. س 1003 : مالی مجهول المالک بوده که با اجازه حاکم شرع به فقیر صدقه داده شده، آیا بعد از این که صاحبش پیدا
شد، واجب است که ما به ازاي آن را به صاحب اصلی برگرداند؟ باسمه جلت اسمائه بلی، باید ما بازاي آن را به صاحب اصلی
برگرداند ;اگر او راضی به صدقه نشود. س 1004 : عکس هایی از من (نیمه برهنه) در آلبوم یکی از بستگانم موجود است و هرچه



صفحه 96 از 122
به او می گویم اعتنایی نمی کند. الف) اگر یقین داشته باشم که این عکس ها را نامحرم می بیند، جایز است بدون اطلاع وي آن ها
را از بین ببرم؟ ب) اگر احتمال بدهم، حکم آن چیست؟ باسمه جلت اسمائه در صورت یقین به این که نامحرم آن را می بیند، به
عنوان جلوگیري از تحقق منکر، جائز است ;و اما در صورت شک، دلیلی بر جواز نمی بینم. س 1005 : اگر کسی در شهري متجاهر
به فسقی باشد، آیا می شود فسق او را در شهر دیگري بیان کرد؟ باسمه جلت اسمائه بلی می شود فسق او را در شهر دیگر یا به افراد
س 1006 : اگر از یک نفر از جمعی که حدود بیست نفر هستند، .« من تجاهر بالفسق لاحرمۀ له » غیر مطلع دیگر بیان نمود ;چون
غیبتی صورت بگیرد (غیبت در شبهه محصوره) آیا حرام است؟ باسمه جلت اسمائه خیر، غیبت نیست و حرام نیست ;اگر عدد زیاد
باشد. س 1007 : اگر کسی به شخصی ظلم کرده است و کسی اطلاع ندارد، آیا جائز است که اسم ظالم را به دیگران بگوییم؟ آیا
این غیبت محسوب می شود؟ باسمه جلت اسمائه اگر ظالم علناً ظلم کرده است، می توان اسم ظالم را به دیگران گفت ;وگرنه خود
مظلوم می تواند بگوید ;و غیر او نمی تواند بگوید. س 1008 : اگر کسی داراي عیبی باشد و به خواستگاري دختري رفته است آیا
می توانیم عیب داماد را به اطلاع خانواده عروس برسانیم (مثلا شخصی معتاد به مواد مخدر است) در حالی که آن خانواده از ما
مشورت نخواسته اند؟ باسمه جلت اسمائه در صورت مشورت جائز است ;و با عدم مشورت، محل اشکال است. و راه حل آن است
: که به آن خانواده بگویید با من مشورت کنید و بعد از مشورت آنان، عیب را بگویید ;و این مورد بدون اشکال است. س 1009
آیا به طور کلی توریه جائز است یا مخصوص به موارد خاص می باشد؟ باسمه جلت اسمائه توریه مطلقاً جائز است. س 1010 : آیا
خرید و فروش بدن و اعضاي انسان جهت کالبدشکافی جایز است؟ حکم قضیه را در مورد انسان مرده و زنده بیان فرمایید؟ باسمه
جلت اسمائه خصوص خرید و فروش منع شده است ;ولی پول گرفتن به عنوان صلح جایز است. س 1011 : در موارد جواز
کالبدشکافی، حکم کالبدشکافی جنس مخالف چیست؟ آیا مرد می تواند بدن زن و زن بدن مرد را کالبدشکافی کند؟ باسمه جلت
اسمائه کالبدشکافی جنس مخالف در صورت عدم انحصار جائز نیست ;و در فرض انحصار و نبودن کالبد شکاف جنس موافق،
جائز است. س 1012 : نگاه کردن به عورت میت هنگام کالبدشکافی چه حکمی دارد؟ و آیا اصولا کالبدشکافی عورت جائز
است؟ باسمه جلت اسمائه نگاه کردن به عورت میت هنگام کالبدشکافی اگر کالبد شکافی متوقف بر آن نباشد، جائز نیست ;والا
جائز است. س 1013 : در مواردي که کالبدشکافی جائز است آیا دیه ساقط است؟ باسمه جلت اسمائه در موارد جواز کالبدشکافی
دیه ساقط است. س 1014 : آیا وصیت به کالبدشکافی و یا اذن اولیاي میت موجب جواز و مُسقِط دیه می باشد؟ باسمه جلت اسمائه
در مورد عدم جواز کالبدشکافی فی نفسه از حیث آن که میت مثل زنده محترم است، وصیت یا اذن اولیاء موجب جواز نمی شود;
و در مورد جواز، احتیاج به اذن آن ها نیست. س 1015 : پزشکان متخصص، جنون را به معناي اختلالات روانی که موجب می شود
شخص، صحیح را از ناصحیح تشخیص ندهد، تعریف و آن را به سه قسم اطباقی، ادواري و موقت یا آنی تقسیمی کنند. به عقیده
آنان مجنون اطباقی کسی است که به صورت دائمی و در تمامی اوقات جنون دارد. و مجنون ادواري کسی است که به صورت
متناوب گرفتار جنون می شود ;به این معنا که براي یک دوره زمانی مثلا یک هفته یا یک ماه دچار حالت جنون می شود و در
دوره زمانی دیگر، داراي حالت افاقه است. و مجنون آنی به کسی اطلاق می شود که براي یک بار و به مدت کوتاه چند ساعته به
وي حالت جنون دست می دهد. آیا مفهوم جنون از دیدگاه فقهی نیز منطبق بر دیدگاهی است که پزشکان متخصص ارائه می
نمایند یا دیدگاه متفاوتی وجود دارد؟ باسمه جلت اسمائه ظاهراً آن چه پزشکان در معناي جنون گفته اند با آن چه در روایات است
موافق است ;چون در روایات است تعریف جنون به عدم معرفت اوقات نماز و مفهوم عرفی آن هم همین معنا است. نهایت یک
نزاع دیگري است که جنون دو قسم یا سه قسم است اطلاقی ادواري و ظاهراً فرق نیست بین آن که این حالت از غلبه مرض بر
عقل پیدا شده است و موجب فساد عقل گردیده است در همه ازمنه یا در بعضی اوقات، یا آن که این حالت معلول ضعف عقل
است فی نفسه من دون حدوث مرض و در احکام فقهیه، جماعتی بین این دو فرق گذاشته اند ;ولی مشهور عدم فرق است. س



صفحه 97 از 122
1016 : آن چه در مورد استحباب خضاب آمده است، آیا شامل رنگ هاي شیمیایی امروزي هم می شود؟ باسمه جلت اسمائه در
خضاب چند چیز ذکر است: حناء، وسمه، کتم و اشیاء دیگر و علتی ذکر شده است که مقتضاي آن علت، شامل رنگ هاي شیمیایی
می شود.، بنابراین استحباب آن ها را نیز شامل می شود. س 1017 : همان طور که لباس شهرت حرام است، آیا آرایش ریش و موي
سر به طوري که انگشت نما شود نیز همین حکم را دارد؟ باسمه جلت اسمائه دلیل بر حرمت هر لباس شهرتی نداریم. به هر حال،
: آرایش ریش و موي سر به نحوي که انگشت نما شود، همین حکم لباس شهرت را دارد ;ولی هیچ کدام حرام نیست. س 1018
آیا اهل کتاب را می توان به مسجد راه داد؟ باسمه جلت اسمائه خیر نباید راه داد. س 1019 : در جایی که نائب باید وضو بدهد،
آیا نائب می تواند بچه ممیز باشد؟ باسمه جلت اسمائه چون عمل غیر بالغ غیرشرعی است و بلکه تمرینی است، نمی شود بچه نائب
باشد. س 1020 : در کشوري کار می کنم، صاحب مغازه راضی نیست در مغازه نماز بخوانم تا آخر وقت نماز نیز مشغول کار هستم
و امکان ندارد در پیاده رو و غیره نماز بخوانم، آیا می توانم بدون رضایت صاحب مغازه در همان مکان نماز بخوانم؟ باسمه جلت
اسمائه بدون رضایت صاحب مغازه در همان مکان جائز نیست ;مگر آن که براي کار کردن در آن مغازه مجبور باشید که در چنین
فرضی باید در آن جا نماز بخوانید. س 1021 : مردي مقداري کوپن پیدا کرده و اجناس آن را گرفته به منزل آورده و زن را مجبور
به استفاده از آن می کند، استفاده از آن براي زن و فرزندان چگونه است؟ باسمه جلت اسمائه اگر صاحب کوپن را نمی شناسد،
استفاده از آن کوپن جائز است و اشکال ندارد ;چون کوپن مذکور لقطه است. س 1022 : آیا می توان از پول زکات در کشور
چین مثلا پلی بسازیم تا تألیف قلوب پیش آید؟ آیا ساختن پل و جاده در کشورهاي غیر مسلمان می تواند مصداق مصرف سهم
مؤلفۀ قلوبهم از زکات شود یا این امر مخصوص کفار مرزهاي اسلامی است؟ باسمه جلت اسمائه سهم مؤلفۀ قلوبهم را نمی شود به
کفار داد ;بلکه آن سهم متعلق به مسلمانان ضعیف العقیده اي است که داخل در اسلام شده اند و اسلام در قلوب آن ها ثابت نشده
است و خوف این است به حال کفر برگردند و تألیف قلوب آن ها براي ثبات در اسلام است. س 1023 : مدتی از آب لوله کشی
خانه براي وضو و غسل استفاده کرده ام و پول آن را نیز به خاطر دست کاري کردن کنتور نپرداخته ام ;آیا وضو و غسل هاي
گذشته من باطل است؟ باسمه جلت اسمائه وضو و غسل هاي گذشته باطل است. س 1024 : اگر کسی در صف نانوایی باشد،
دیگران به او بگویند براي ما هم نان بگیر، بدون ایستادن در صف، این جا چه حکمی دارد؟ اگر کسی بگوید در صف نوبت من
باشد تا برگردم ;می رود و بعد از مدتی بر می گردد ;چه حکمی دارد؟ اگر کسی به نانوایی بگوید براي من نان بگذار چه حکمی
دارد؟ باسمه جلت اسمائه تمام موارد ذکر شده اشکال ندارد. س 1025 : حکم شرعی افراد کافري که علیه مسلمانان و کشورهاي
اسلامی در مسائل نظامی و غیر نظامی اقدام به جاسوسی می کنند، چیست؟ باسمه جلت اسمائه با آن ها برخورد می شود به نحو
انّ النبی(صلی الله علیه وآله) نهی أن » برخورد با کافر در حال حرب و قتلش جائز می شود. س 1026 : با عنایت به روایت شریفه
که در متون مختلف فقهی جهت حرمت استفاده از سم علیه بلاد مشرکین مورد استناد قرار گرفته « یلقی السم فی بلاد المشرکین
است ،آیا در خصوص تسلیحات کشتار جمعی مانند بمب هاي هسته اي و شیمیایی و میکروبی هم همین حکم می تواند جاري
باشد؟ باسمه جلت اسمائه بما ذکرناه جواز استفاده از همه اموري که فتح متوقف بر آن ها باشد ظاهر می شود ;و به واسطه، در
جنگ مسلمین با اسرائیل از من استفتا شد ;من همه این امور را در صورت توقف فتح بر آن ها اجازه داده ام. س 1027 : اگر دو
کشور مسلمان با هم جنگ کنند و یکی از سربازان این دو کشور جنایات زیادي را متحمل گشته، آیا بعد از جنگ و در زمان صلح
کمک به این شخص جایز است؟ باسمه جلت اسمائه اگر توبه نموده باشد، جائز است. س 1028 : زن از زن دیگر تا چه مقدار بدن
خود را باید بپوشاند ;چه مهیج باشد و چه نباشد؟ باسمه جلت اسمائه بدون تهیج قوه شهویه فقط عورتین پوشانده شود ;با تهیج، هر
مقدار که موجب تهیج می شود، لازم است پوشانده شود. س 1029 : آیا در اسلام چیزي به نام دروغ مصلحتی وجود دارد؟ شرایط
استفاده آن چگونه است؟ باسمه جلت اسمائه دروغ مصلحتی داریم ;مانند دروغی که سبب شود یک مسلمان بی جهت کشته نشود.



صفحه 98 از 122
س 1030 : کسانی که به مرض سرطان مبتلا هستند، دکتر براي آرام شدن درد آنان آمپول هایی که حاوي مواد مخدر هستند،
تجویز می کند ;و این امر اضطراري است.از نظر شرعی چه صورت دارد؟ باسمه جلت اسمائه جائز است و هیچ اشکال ندارد. س
1031 : خواندن قرآن در حالت خوابیده و هم چنین صلوات فرستادن چه صورت دارد؟ باسمه جلت اسمائه هیچ اشکال ندارد ;ذکر
الله و صلوات و قرآن خواندن در هر حالتی پسندیده است. س 1032 : اگر کسی پدر و مادرش زنده باشند، آیا در حال حیات آن ها
می تواند قرآن ختم کند تا ذخیره بعد از مرگشان باشد؟ باسمه جلت اسمائه بلی می تواند کما این که می تواند در حال حیات به
خود آن ها هدیه بکند. س 1033 : اگر کسی براي گرفتن پروانه کسب، استشهاد محلی بگیرد و آن پروانه هم براي گرفتن وام می
باشد و یکی از امضا کنندگان که می داند فرد پروانه را براي گرفتن وام از بانک می خواهد آن را امضا کند ;آیا گناهی متوجه
امضا کننده می شود؟ باسمه جلت اسمائه امضاجائز است ;و براي امضا کننده اشکال شرعی ندارد. س 1034 : آیا نبش قبر مسلمانان
و غیر مسلمانان جائز است؟ باسمه جلت اسمائه نبش قبر مسلمان حرام است ;مگر در چند مورد: 1 میت در زمین غصبی دفن شده
باشد و مالک زمین راضی نباشد که در آن جا بماند ; 2 کفن میت یا چیز دیگري که با میت دفن شده، غصبی باشد ; 3 میت بی
غسل و یا بی کفن دفن شده باشد یا معلوم شود غسلش باطل بوده است ; 4 براي ثابت شدن حقی بخواهند بدن میت را ببینند ; 5
میت در جایی دفن شده باشد که بی احترامی به او است ;مانند قبرستان کفار یا جایی که کثافت و خاکروبه می ریزند دفن شود ;و
چند مورد دیگر. س 1035 : آیا زن شیرده در صورتی که متبرع یا امکان استیجاري براي او باشد، لازم است فرزند شیرخوارش را
آیا با وجود متبرع و « علی الذین یطیقونه » استیجار یا به متبرع دهد و خود روزه ماه مبارك رمضان را بگیرد یا این امر لازم نیست؟ و
استیجار صادق است؟ باسمه جلت اسمائه مقتضی احتیاط لزومی در صورت وجود متبرع با امکان استیجار این است که افطار نکند.
مراد چیست؟ باسمه جلت اسمائه کسی که « لیس من شیعتنا من لم یصل صلاة اللیل » ( س 1036 : فرمایش امام صادق(علیه السلام
اصلا نماز شب نخواند با این همه تأکیدات معصومین(علیها السلام) معلوم می شود از شیعیان درجه یک نیست. س 1037 : آیا ایمان
شرط صحت روزه و اعمال عبادیات می باشد؟ باسمه جلت اسمائه ایمان شرط قبول است ;و شرط صحت نیست. س 1038 : برخی
از مردم به منظور جلوگیري از پر شدن چاه منزل خویش، لوله اي به بیرون منزل وصل می نمایند، آیا از نظر فقهی اشکالی دارد؟
اگر موجب اذیت دیگران شود، چه حکمی دارد؟ باسمه جلت اسمائه چنان چه آن محل، محل عامی است و مختص به طائفه خاصی
یا شخص معینی نباشد، مانند اماکن عمومی و خیابان ها، و موجب اذیت دیگران شود، جائز نیست ;و الا ناراحتی هاي مختصر
موجب حرمت نیست. س 1039 : آیا نگاه کردن شوهر به کلاه گیس همسرش که از موي زن هاي نامحرم درست شده، جائز است؟
باسمه جلت اسمائه جائز است ;خصوصاً اگر از موي زن کافر باشد. س 1040 : بازي هاي ورزشی غیر از شطرنج اگر بُرد و باخت
صوري (بدون پول) در میان باشد، چه صورت دارد؟ باسمه جلت اسمائه اشکال ندارد. س 1041 : این که در تعقیب نماز، هنگام
دست ها را روي چشم می گذارند، آیا وجه شرعی دارد؟ باسمه جلت اسمائه بلی، روایتی است دال بر این که « آیۀ الکرسی » قرائت
این عمل بعد از نماز در وقت دعاء و تعقیب موجب تقویت نور چشم می شود ;ولی در خصوص آیۀ الکرسی نمی دانم روایتی
هست یا نه. س 1042 : آیا پول صدقات مستحبی را می توان سرمایه صندوق قرض الحسنه قرار داد؟ و آیا می توان با آن پول ها
کتب مذهبی خرید و در بین مردم، اعم از غنی و فقیر توزیع نمود؟ باسمه جلت اسمائه صدقات مستحبه مانند زکات مال التجارة
بلی، و صدقه که براي دفع بلا به فقیر داده می شود و در ذهن صدقه دهنده چنین است، خیر نمی شود در آن دو مورد مصرف نمود.
صدقه که به عنوان کمک به امور خیریه داده می شود، در حکم شق اول است. س 1043 : اگر پدر براي دختر خود طلا بخرد آیا
: جزء جهیزیه او حساب می شود با این که هنوز خواستگار نیامده است؟ باسمه جلت اسمائه بلی، جزء جهیزیه می باشد. س 1044
5 (سیزده و نیم) ساعت است. تا چند ساعت بین / اختلاف ساعت ایران با سایر کشورهاي جهان حداقل نیم ساعت و حداکثر تا 13
کشورها اختلاف ساعت باشد می گوییم قریب الأفق و متحد الأفق اند؟ باسمه جلت اسمائه میزان تقارن شب است، ولو به مقدار نیم



صفحه 99 از 122
ساعت باشد. س 1045 : سخنرانی زن ها در حضور مردان نامحرم چه حکمی دارد؟ باسمه جلت اسمائه در صورتی که مهیج قواي
شهوانی جوان ها نباشد، اشکال ندارد. س 1046 : خوردن گوشت زرافه چه گونه است؟ باسمه جلت اسمائه خوردن گوشت زرافه
حلال است. س 1047 : در مورد شطرنج که در حال حاضر به صورت آلت قمار نمی باشد و تبدیل به بازي فکري شده، نظر شما
چیست؟ باسمه جلت اسمائه بازي با شطرنج بدون بُرد و باخت از محرمات اکیده است. س 1048 : تراشیدن بعض ریش در حکم
تمام است؟ باسمه جلت اسمائه تراشیدن بعض ریش هم حرام است. س 1049 : در دانشگاه ها که دانشجویان ناچار از مراوده با
جنس مخالف و مباحثات علمیه و نگاه به اجنبی یا اجنبیه هستند، حدود را معین کنید. باسمه جلت اسمائه نگاه به زن نامحرم به غیر
صورت حرام، و به صورت نگاه کردن بدون ریبه، و بدون زینت، و بدون هیچ قوه شهویه جائز، و الا حرام است. س 1050 : آیا بر
مسلمانان واجب است که در مورد طهارت و نحوه ذبح گوشتی که می خورند، تحقیق نمایند؟ این تحقیق تا چه حد لازم است؟
باسمه جلت اسمائه هیچ گونه تحقیق لازم نیست ;همین قدر که مسلمانی متصدي کاري باشد گوشت هم محکوم به طهارت و هم
محکوم به حلیت است. س 1051 : صرف این که گوشت از بازار مسلمین تهیه می شود، باعث طهارت گوشت می شود ;با علم به
این که این گوشت ها توسط غیر مسلمان ها تهیه و به بازار عرضه شده است؟ باسمه جلت اسمائه چنان چه احتمال داده شود که
مسلمان واسطه این جهت را رعایت کرده است آن گوشت محکوم به حلیت و طهارت است، و اگر بدانند رعایت نکرده است،
حلال نیست ;و چنان چه احتمال بدهند که این حیوان متذکی شده، حلال است ;ولو حلال نیست و اگر بدانند تزکیه نشده است،
نجس و حرام است. س 1052 : در کشتارگاه ها کارگران مسلمان فعالیت می نمایند و معتقد به تذکیه و ذبح اسلامی حیوانات
هستند، اما اماکن تسمیه براي هزار حیوان ذبح شونده را ندارند، در این مورد نظر شارع مقدس چیست؟ آیا یک بسمله گفتن براي
هزار حیوان ذبح شونده کافی است چیست؟ (توضیح این که بقیه موارد شرعی ذبح از قبیل استقبال قبله مراعات می گردد.) باسمه
جلت اسمائه بلی، یک بسمله براي چند گوسفند کافی است ;ولی با رعایت این که گوینده بسمله هر چند گوسفند که ذبح می
شود، تکرار بسمله بنماید که خیلی فاصله بین بسمله و ذبح نباشد. س 1053 : اگر در شکم ماهی، ماهی دیگري باشد، خوردن آن
چه صورت دارد؟ باسمه جلت اسمائه در صورتی که در آب نمرده باشد و در حال زنده بودن از آب خارج شده باشد حلال است;
و هم چنین اگر شک داشته باشد که در حال خارج شدن از آب زنده بوده یا مرده است. س 1054 : حکم خروج معتکفین براي
امور مستحبی از جمله وضو، غسل و مسواك زدن چیست؟ باسمه جلت اسمائه خروج براي امور مستحبی جائز نیست ;مگر براي
تشییع وجماعت درمکه. س 1055 : محلی را از ابتدا به عنوان مسجد در منطقه گازي عسلویه ساخته اند لکن براي آن که مورد
دخالت اوقاف واقع نشود، اسم مسجد بر آن نگذاشته اند، ولی همه مراسمات از نماز و تبلیغ و جشن در آن برگزار می گردد. اکنون
به علت آن که محل دیگري براي حضور خانم هاي معذور در آن جا نیست، آیا خانم ها می توانند در آن جا توقف نمایند؟ باسمه
جلت اسمائه خیر، نمی توانند. س 1056 : آیا مداحی یک خانم که احتمال می رود صداي آن را نامحرم بشنود، جائز است؟ باسمه
جلت اسمائه بلی جائز است. س 1057 : آیا نگاه کردن بدون شهوت به صورت اجنبیه جائز است؟ باسمه جلت اسمائه بلی جائز
است. س 1058 : اگر مسئولیتی قانونی، ناشی از چاپ یک کتاب ایجاد شود، این مسئولیت بر عهده ناشر است یا مؤلف؟ باسمه
جلت اسمائه اگر مؤلف دستور چاپ داده باشد و ناشر فقط واسطه باشد، مسئولیت قانونی بر عهده مؤلف است ;و اگر ناشر اجازه از
مؤلف به واسطه حق التألیف می گیرد، و بقیه امور را خود متصدي می شود، مسئولیت به عهده او است. س 1059 : چاپ کتاب در
موضوعات و مسائل مختلف چگونه است و آیا محدودیتی دارد؟ هم چنین حکم چاپ کتاب هاي شبهه برانگیز، چگونه است؟
باسمه جلت اسمائه لابد مورد سؤال محدودیت شرعی است ;در مورد سؤال بلی، محدودیتی هست از قبیل اهانت به کسی که جائز
نیست اهانت به او، نسبت دروغ دادن به افراد و سایر اموري که گفتن و نوشتن آن ها جائز نیست، نشر آن امور جائز نیست. س
1060 : از مغازه اي لباسی را خریدیم و به منزل آوردیم، بعد از پوشیدن متوجه شدیم که از بدن ما بزرگ تر است ;به خاطر دوري



صفحه 100 از 122
راه به یک مغازه دیگر مراجعه کردیم و به دروغ وانمود کردیم که لباس را از مغازه شما خریده ایم و در قبال دادن لباس بزرگ تر
سایز کوچک تر را الآن دیگر صاحب مغازه را پیدا نمی کنیم ;حالا بعد از چند سال پشیمان شدیم: الف: آیا نمازهایی که با آن
لباس خوانده شده، باطل است؟ ب: آیا می شود گفت که چون در مقابل لباس گرفته شده لباس داده ایم، لذا چیزي به صاحب
مغازه بدهکار نباشیم؟ باسمه جلت اسمائه دروغی که گفته اید، حرام است بلااشکال ;ولی اگر این دروغ سبب شود که معامله بین
آن دو لباس بنمائید، اگر معامله انجام شده باشد، تصرفات در این لباس جائز بوده و نمازهایتان صحیح است. س 1061 : آیا دست
دادن مرد اجنبی با زن اجنبیه شرعاً جائز است؟ باسمه جلت اسمائه بدون ساتر خیر جائز نیست. س 1062 : آیا بیت المال موارد
مصرف مضبوطی دارد، یا در هر موردي که حاکم مسلمین مصلحت بداند (مصالح مسلمانان) می تواند آن را هزینه نماید؟ باسمه
مستفاد است بیت مال المسلمین و مال الامام یکی است; « الامام ولی من لا ولی له » جلت اسمائه آن چه از روایات وارده در مسأله
بنابراین، مراد از بیت المال منافع و عایدات انفال، خمس، زکاة و آن چه مصلحت مسلمین در آن است می باشد و مالیات ها را هم
شامل می باشد ;و مال امام(علیه السلام) در زمان غیبت به نائب او داده می شود و یا با اذن او به مصرفش رسانده می شود ;و هر
قسم، مصارف خاصی دارد که نائب امام رعایت آن ها را می نماید. س 1063 : نامگذاري ایامی به مناسبت شهادت ائمه و اولاد
« من شغله السفر » طاهرینشان(صلی الله علیه وآله) به نام ایشان چگونه است؟ باسمه جلت اسمائه اشکال ندارد. س 1064 : آیا در سفر
باید سفر به هیچ شکل معصیت نداشته باشد مثلا اگر دختري براي درس در دانشگاه برود و در کلاس مختلط با « السفر شغله » یا
جوانان می باشد که منجر به تحریک شهوت دیگران می شود، آیا سفر او معصیت است؟ باسمه جلت اسمائه خیر، معصیت نیست.
س 1065 : حدود اطاعت از والدین در موردي که آنان با ایجاد مزاحمت و موارد تهمت و افترا و عدم توجه به فرزند باعث به وجود
آمدن ناراحتی هاي جسمی و روحی براي فرزند می گردند، چیست؟ باسمه جلت اسمائه اطاعت والدین واجب است خصوصاً در
صورتی که عدم اطاعت موجب ناراحتی آنان بشود، ولی این که اجازه آنان در هر کاري لازم باشد، ثابت نیست ;و در موردي که
ذکر فرمودید، اطاعت آنان لازم نیست. س 1066 : دفن زباله هاي جنگی در زمین و دریا که باعث آلودگی محیط زیست و شیوع
بیماري در میان مردم و نسل هاي آینده می گردد، چه حکمی دارد؟ باسمه جلت اسمائه مسلماً حرام و غیر جائز است. در روایات
متعدد از رسول خدا(صلی الله علیه وآله) و غیره وارد شده است به این مضمون که کسی که به یک مسلمان ضرر بزند از ما نیست و
ما هم از او نیستیم. س 1067 : امروزه جهت پرورش مرغ و جوجه و گوشتی شدن طیور از آمپول هایی استفاده می شود که به نظر
برخی از متخصصان موجب تولید سرطان و یا بروز برخی بیماري ها می گردد، این کار از نظر شرعی چه حکمی دارد؟ آیا تولید و
پرورش و استفاده از آن جائز است؟ خرید و فروش آن چه حکمی دارد؟ باسمه جلت اسمائه تولیدي که با نظر متخصص موجب
بیماري است، استفاده از آن و خرید و فروش آن حرام است. س 1068 : امروزه براي تولید برخی از کنسروها و کمپوت ها و
محصولات دیگر از مواد شیمیایی استفاده می گردد که احیاناً موجب بروز بیماري و آلودگی و مسمومیت می شود، این کار از نظر
فقهی چه حکمی دارد؟ باسمه جلت اسمائه چنان چه موجب مسمومیت و آلودگی جماعتی از مسلمانان بشود، تولید آن ها حرام
است. س 1069 : با توجه به حق مردم در استفاده از منابع طبیعی (دریا، جنگل، رودخانه، سبزه زارها و...) آیا اشخاص حقیقی یا
حقوقی می توانند مانع از استفاده عموم گردند و یا استفاده از منابع طبیعی را منبعی براي کسب درآمد خویش قرار دهند؟ باسمه
جلت اسمائه چنان چه اشخاص حقیقی و یا حقوقی براي مصلحت مجتمع چنین کاري بکنند، حق دارند و اشکال ندارد ;و اگر براي
درآمد شخصی خویش باشد، حق ندارند. س 1070 : حقوق مردم در استفاده از جنگل و دشت و رودخانه و آبشار و ساحل دریا
و... با چه معیار فقهی مشخص می گردد؟ باسمه جلت اسمائه استفاده از اموري که ملک شخص و یا اشخاص حقوقی و حقیقی
نیست، به مقتضاي اصاله الحل جائز است و در موارد به خصوص مانند احیاء زمین موات و یا مال وقف و امثال آن ها روایاتی است
س 1071 : دولت تا چه اندازه می تواند از حقوق مردم در .« الوقف لمن سبق » یا ،« مَن أحیی أرضاً فهی له » دال بر جواز، مانند



صفحه 101 از 122
استفاده از منابع طبیعی به ویژه دریا و جنگل و دشت و صحرا و... جلوگیري نماید؟ باسمه جلت اسمائه به مقداري که به مجتمع
مضر باشد. س 1072 : اگر نعوذ بالله سیدي زنا کند و بچه اي متولد شود، آیا این ولدالزنا ملحق به سادات است و می شود به او
خمس داد یا این که به سادات ملحق نیست و به او زکات تعلق می گیرد؟ باسمه جلت اسمائه ولدالزنا فقط در ارث حکم ولد
ندارد ;و در احکام دیگر با اولاد دیگر فرق ندارد. س 1073 : اگر شخص، مضطر به خوردن مال غیر یا میته باشد و صاحب مال
راضی نیست، آیا میته بخورد یا از او به زور بگیرد و بخورد و ضامن مال او می باشد؟ باسمه جلت اسمائه ظاهراً مخیر است. س
1074 : نظر به استقبال کم نظیر اقشار مختلف و آثار و برکات معنوي و تربیتی اعتکاف و ظرفیت محدود مساجد، آیا می توان به
حکم ضرورت در دیگر مساجد چون مسجد محل، بازار و دانشگاه ها اعتکاف را برگزار نمود؟ باسمه جلت اسمائه خیر نمی شود
ولی در شهرهاي بزرگ مسجد جامع به آن معنی که بیان متعدد است اختصاص به یک مسجد ندارد. س 1075 : اگر منطقه اي
داراي مسجد نباشد آیا امکان برگزاري اعتکاف در مکان هاي دیگري چون حسینیه، زینبیه و یا مهدیه وجود دارد؟ باسمه جلت
براي هر امام معصوم غیر از حضرت امام زمان(عج) در « امین الله » اسمائه خیر این امکان وجود ندارد. س 1076 : آیا خواندن زیارت
هر زمان و مکان به قصد ورود یا رجاء مستحب می باشد یا خیر؟ باسمه جلت اسمائه به قصد ورود جائز است چون روایتی دال بر
اللهم کن لولیک الحجۀ » آن است و به واسطه قاعده تسامح در ادله سنن حکم به استحباب می شود. س 1077 : آیا خواندن دعاي
در هر زمان و مکان به قصد ورود یا رجاء مستحب است یا خیر؟ باسمه جلت اسمائه خواندن دعاي « آل یاسین » و زیارت « بن الحسن
(اللهم...) مستحب است مطلقاً. س 1078 : طشت زدن، همراه با کف زدن و شعر خواندن در عروسی در صورتی که تحریک کننده
و مفسده انگیز نباشد، چه حکمی دارد؟ باسمه جلت اسمائه معلوم نیست حرام باشد. س 1079 : کوتاه کردن زن موي خود را به
طوري که شبیه مرد شود و یا بلند گذاشتن مو براي مرد به طوري که شبیه زن شود، حکمش چیست؟ باسمه جلت اسمائه اشکال
ندارد ;چون تشبه مرد به زن که جائز نیست غیر از این موارد است. س 1080 : مؤسسه اي در طول شش سال فعالیت خود مصمم
بوده تا از قرآن آموزان شهریه اي دریافت نکند و به لطف الهی در این امر موفق بوده است. این در حالی است که برنامه ریزان
آموزشی این مؤسسه معتقدند براي متعهد کردن قران آموزان به شرایط مؤسسه و شرکت منظم در کلاس هاي درسی، لازم است تا
وجهی از آنان دریافت شود، با توجه به این مقدمات در رابطه با اخذ اجرت مع شرط و بلا شرط براي تعلیم قرآن نظرتان چیست؟
باسمه جلت اسمائه اخذ اجرت بر تعلیم قرآن مطلقاً جائز است و حتی کراهت هم که بعضی گفته اند، ندارد ;و تعیین اجرت هم
اشکال ندارد. س 1081 : آیا رعایت حجاب و پوشانیدن بدن در اعمال عبادي غیر از نماز همانند تلاوت قرآن و دعا، فضیلتی براي
زن محسوب می شود؟ باسمه جلت اسمائه رعایت حجاب و پوشاندن تمام بدن براي زنان در این موارد دلیلی ندارد ;ولی براي مرد
و زن در حال نماز روایات متعددي دلالت می کند بر استحباب لباس زیاد پوشیدن، و علتی در آن ها نیست که بتوانیم بگوییم در
حال قرائت قرآن و دعا، پوشیدن لباس متعدد مطلوب است. س 1082 : اگر کسی مدیون است و دین خود را نمی دهد، آیا می توان
از سهم الارث به او رسیده، تقاص کرد؟ باسمه جلت اسمائه در موارد جواز تقاص مورد معینی تعیین نشده است ;بنابراین، در مورد
سؤال می توان تقاص نمود. س 1083 : مرسوم است که در روز عید فطر و عید قربان بعضی مساجد و محلات براي اقامه نماز عید
فطر و قربان جهت اعلام، اذان می گویند، اذان گفتن با این توجیه که ما به قصد اعلام می گوییم که مردم براي نماز عید فطر و
قربان حضور یابند و بدانند که نماز عید اقامه می شود و به قصد ورود در شرع نمی گوییم. آیا وجه شرعی دارد و جائز است؟ براي
نماز میّت چه طور؟ (با این قصد که مؤمنین اطلاع پیدا کنند و تعداد بیش تري در تشییع جنازه و نماز میّت شرکت کنند.) باسمه
جلت اسمائه با این حرف ها اذان مشروع نمی شود ;به نحو دیگر اعلام کنند. س 1084 : آیا اجرت دادن به اجیر، در انجام واجب
کفایی جائز است؟ باسمه جلت اسمائه بلی جائز است. س 1085 : اگر چند نفر اعتراف دارند که این شیء نزد عمرو مال زید است و
خود عمرو هم اعتراف دارد، آیا اعتراف مانند اقرار است و نفوذ دارد؟ باسمه جلت اسمائه قول عمرو به عنوان ذو الید حجت است.



صفحه 102 از 122
س 1086 : اگر کسی با کم ترین ناراحتی که می بیند یا حاجت او روا نمی شود فحش به خداوند یا معصومین(علیها السلام) می
دهد یا کفر می گوید، آیا از اسلام خارج شده است؟ باسمه جلت اسمائه تا کفر نگوید از اسلام خارج نمی شود ;ولی گناه کبیره
مرتکب شده است و اگر کفر گفت، چنان چه می فهمد و از روي اختیار می گوید، کافر است ;و الا کافر نیست. س 1087 : آیا
خوردن ذبیحه اهل کتاب حلال است؟ باسمه جلت اسمائه خوردن ذبیحه اهل کتاب حلال است به شرط آن که علم به بسم الله
گفتن وقت ذبح داشته باشید ;و الا حلال نیست. س 1088 : آیا در شب هاي شهادت ائمه اطهار(علیها السلام) مخصوصاً در ایام ماه
: محرم و صفر می توان صیغه عقد ازدواج را بدون مجلس و شیرینی خوري خواند؟ باسمه جلت اسمائه شرعاً جائز است. س 1089
در کشوري کار می کردم و بی کار شدم. طبق قوانین آن جا به من گفتند اگر به مدت دو ماه از کشور خارج نشوي فلان مبلغ را
بابت بی کاري به شما می دهیم، حالا اگر من خلاف این شرط عمل کرده ام و مدت یک ماه به ایران آمده ام و برگشته ام آیا از
باب استنقاذ مال کفار مجاز به گرفتن پول هستم؟ آیا مال آن ها محترم است؟ باسمه جلت اسمائه مال کفار در غیر حال جهاد محترم
است ;شما در مورد سؤال حق ندارید آن پول را بگیرید. س 1090 : آیا فروختن تمساح و سگ و خوك به کفار که خوردن آن را
حلال می دانند، اشکال دارد؟ باسمه جلت اسمائه اگر منفعت محلله ندارند، فروختن به هیچ کس جائز نیست ;و اگر منفعت محلله
دیگر دارند، فروختن آن به کفار که خوردن آن ها را حلال می دانند، اشکال ندارد ;چون اعانه بر اثم حرام نیست. س 1091 : اگر
غسال خانه در قبرستانی خراب و متروکه شد، آیا می شود چیز دیگري احداث کرد؟ باسمه جلت اسمائه اگر قبرستان وقف است می
شود آن را فروخت و کسی که می خرد آن را معامله ملک مطلق با آن می کند و اگر وقف نیست، قهراً از مباحات است و احداث
چیست؟ 2. آیا می توان به « تراشیدن ریش با تیغ » 1. فتواي حضرت عالی در خصوص : چیز دیگر در آن مانعی ندارد. س 1092
خاطر مصلحت برتري مانند تبلیغ شارع مقدس و دین مبین اسلام در میان جوانان و نزدیکی به آن ها (به عنوان مثال براي یک معلم
دینی) ریش را با تیغ تراشید؟ باسمه جلت اسمائه 1. حرمت تراشیدن ریش از مسلمات است. 2. با این گونه عناوین نمی شود از
حکم مسلم دست کشید. س 1093 : زمینی جهت احداث درمانگاه خیریه به هیأت خیریه اي اهدا شده ;آیا می توان از بودجه خیریه
که مردم به عنوان هاي مختلف مثل: کمک به بیماران، فقرا، جهیزیه و غیره مساعدت نموده اند، براي احداث ساختمان در آن زمین
استفاده نمود؟ باسمه جلت اسمائه بلی می شود براي احداث ساختمان در آن زمین استفاده نمود. س 1094 : شخصی که آرایشگاه
زنانه دارد و خانمی را آرایش می کند، آن خانم با وضع خاص در اجتماع رفت و آمد می نماید، با توجه به این مطلب، پولی که
آرایشگر دریافت می نماید، چه حکمی دارد؟ باسمه جلت اسمائه پولی که براي آرایش می گیرد، حلال است. س 1095 : آیا
استفاده از حمام براي غسل کردن جزء نفقه اولاد به حساب می آید؟ توضیح: پدري به فرزندش می گوید من راضی نیستم در منزل
من غسل انجام دهید، اگر انجام دهد، آیا چنین غسلی باطل است؟ باسمه جلت اسمائه چنان چه رفتن حمام لازم نباشد، بلی باطل
است ;والا باطل نیست. س 1096 : در تانکري تعدادي ماهی زنده است اگر شیر فلکه باز شود و ماهی ها زمین ریخته شوند و
بمیرند، آیا حکم صید دارد یا خیر؟ آیا مصرف آن اشکال ندارد؟ باسمه جلت اسمائه زکات ماهی اخذ آن خارج آب است و در
مورد سؤال چون اخذ نشده است، حلال نیست. س 1097 : اگر شخص در زمین غصبی باشد و آیه سجده دار بشنود، وظیفه او
چیست؟ باسمه جلت اسمائه باید فوراً بیرون برود و سجده کند. س 1098 : در فلس دار بودن ماهی، ملاك دیدن با چشم عادي
است یا با دستگاه هم صحیح است؟ باسمه جلت اسمائه با دستگاه هم صحیح است. س 1099 : استفاده از برق مسجد و نظائر آن در
: مورد ضبط سخنرانی ها، فیلم برداري و شارژ تلفن همراه شخصی چه حکمی دارد؟ باسمه جلت اسمائه اشکال ندارد. س 1100
اگر کسی هدیه به دیگري داد که برسانیم و من می دانم اگر به او برسانم مصرف گناه و معصیت می کند، آیا جائز است آن را به
او بدهم؟ باسمه جلت اسمائه بلی، جائز است. س 1101 : خانواده اي فقیر است، آیا می تواند زکات خود را براي خرج تحصیل
دانشگاه فرزندان خود صرف کنند؟ باسمه جلت اسمائه بلی، می توانند خرج تحصیل فرزندان را از زکات بدهند. س 1102 : اگر



صفحه 103 از 122
کسی یا همسایه اي مردم آزار است (با وسیله اي مانند صداي موتور یا ماشین یا غیره) و نصیحت و امر و نهی در او اثر نکرد، آیا
می توان وسیله را خراب کرد تا دیگر نتواند اذیت کند؟ باسمه جلت اسمائه خیر، نمی شود وسیله را خراب کرد ;و به هر تقدیر،
ضمان آن بر فرض خراب کردن ثابت است. س 1103 : آیا هنگام نقل مال دوست به عنوان احسان براي او، وقتی که به دلیلی
دولت آن را بگیرد، انسان ضامن آن مال است؟ باسمه جلت اسمائه اگر نقل با دستور او باشد، شخص ضامن نیست ;والا ضامن
است. س 1104 : اگر کسی اجیر قرآن خواندن شود، می تواند از آخر شروع کند؟ باسمه جلت اسمائه ظاهراً اجیر قرآن خواندن
همان نحو متعارف است که از اول بخواند ;بنابراین، نمی تواند از آخر شروع کند. بلی، اگر چنین ظاهري نباشد، از آخر خواندن
اشکال ندارد.
معانی واژه