نتیجه بحث
کتمان راز و حفظ اسرار، از شرایط اساسی براي نیل به درجات ارزنده و عالی معنوي است. از این رو بزرگان تاریخ شیعه به این
مسئله توجه کامل داشتهاند. زیرا راز داري نه تنها انسان را از گزند مخالفان محافظت میکند، بلکه انباشته شدن اسرار بزرگ از
جهان خلقت و عوالم ملک و ملکوت، ضمیر ناخود آگاه انسان را براي فراگیري اسرار بزرگتر پرورش میدهد. از این رو نگه
داشتن اسرار نه تنها براي محافظت از رسیدن به دست اغیار، بلکه به خاطر افزایش ظرفیت باطنی داراي ارزش فراوان است. نتیجه
عدم کنترل خویشتن و فاش نمودن رازها، سقوط انسان از مراحل عالی معنوي است و شک و تردید را نسبت به حقیقت داشتن این
گونه مسائل، براي خود و دیگران به ارمغان میآورد! تشخیص رازها از خیالات و خرافات، از مسائل بسیار مهمی است که باید به
آن توجه شود. همان گونه که رازداري مهمّ است؛ پاکسازي ذهن از خیالات و خرافات، داراي نقش اساسی است. چون که ترا
دوست کند راز دار طرح مکن گوهر اسرار یار آب صفت هر چه شنیدي بشوي آینه سان هر چه که بینی مگوي
پی نوشتها
5) همان .522/ 4) شرح غرر الحکم : 2 .48/ 3) شرح غرر الحکم : 2 .173/ 2) شرح غرر الحکم : 6 .148/ 1) شرح غرر الحکم : 4
(10 . 558/ 9) شرح غررالحکم : 2 .319/ 8) شرح غرر الحکم : 4 .315/ 7) همان کتاب : 6 .282/ 6) همان کتاب : 6 .175/ کتاب : 5
(13 .100/ 12 ) عبقريّ الحسان : 2 .189/ 389 ، امالی طوسی : 1 / 11 ) بحار الأنوار : 71 . 210 ، از مصباح الشریعۀ : 4 / بحارالانوار : 70
(17 .185/ 16 ) شرح غرر الحکم : 1 .320/ 15 ) بحارالانوار : 77 .428/ 95 ، و ج : 71 / 14 ) بحار الأنوار : 1 . سوره نازعات ، آیه 40
21 ) شرح غرر الحکم : .381/ 20 ) همان کتاب : 4 .382/ 19 ) همان کتاب : 4 .229/ 18 ) همان کتاب : 3 .375/ شرح غرر الحکم : 2
25 ) شرح غرر . 24 ) سوره حشر آیه 19 .186/ 258 ، از اصول کافی : 2 / 23 ) بحارالانوار : 74 .178/ 22 ) شرح غرر الحکم : 5 . 621/4
243 ، از کتاب / 28 ) بحارالانوار : 46 .204/ 27 ) بحارالانوار : 2 . 165 ، از تحف العقول : 284 / 26 ) بحارالانوار : 78 .426/ الحکم : 5
الأربعون « 30 ) رجوع کنید به روایت بسیار مهمّی که مرحوم شیخ بهائی در کتاب . 29 ) نهج البلاغه خطبه 228 . 595 ح 7 / خرائج : 2
(32 . 337 ، از کفایۀ الأثر : 21 / 350 ، وج 36 / از حضرت باقر العلوم علیه السلام نقل نموده است. 31 ) بحارالانوار : 26 « حدیثاً: 81
36 ) شرح .463/ 35 ) شرح غرر الحکم : 5 . 34 ) سوره احزاب آیه 23 . رجوع کنید به ص 347 همین کتاب. 33 ) سوره توبه آیه 119
164 ، از تحف / 39 ) بحارالانوار : 78 . 142 ، از تحف العقول : 278 / 38 ) بحارالانوار : 78 .207/ 37 ) بحارالانوار : 1 .75/ غرر الحکم : 4
(44 . 43 ) سوره مائده آیه 105 . 42 ) سوره بقره آیه 44 .340/ 41 ) شرح غرر الحکم : 4 .341/ 40 ) شرح غرر الحکم : 4 . العقول : 284
.453/ 47 ) شرح غرر الحکم : 5 . 23 ، از مصباح الشریعه : 2 / 46 ) بحارالانوار : 70 . 45 ) نهج البلاغه خطبه 147 .100/ بحارالانوار : 2
171 ، از علل / 51 ) بحارالانوار : 67 .156/ 50 ) بحارالانوار : 94 .14/ 49 ) بحارالانوار : 3 .230/ 244 ، وج 71 / 48 ) بحارالانوار : 92
صفحه 82 از 87
(56 .367/ 55 ) بحارالانوار : 67 .214/ 54 ) شرح غرر الحکم : 1 .196/ 53 ) بحارالانوار : 74 .14/ 52 ) بحارالانوار : 3 .152/ الشرایع : 2
. 373 ، از تحف العقول : 486 / 58 ) بحارالانوار : 78 .113/ 57 ) شرح غرر الحکم : 2 . 370 ، از مصباح المتهجّد : 223 / بحارالانوار : 89
61 ) رجوع . 156 ، از تفسیر الإمام العسکريعلیه السلام: 123 / 60 ) بحار الأنوار : 68 .104/ 76 ، بحارالانوار : 70 / 59 ) اصول کافی : 2
63 ) شرح . 16 آوردهاند. 62 ) سوره زخرف آیه 64 / کنید به روایت مفصّلی که مرحوم علّامه مجلسی در این باره، در بحارالأنوار : 94
66 ) فوائد . 65 ) سوره اسراء آیه 65 . 259 ، از تفسیر الإمام العسکريعلیه السلام: 133 / 64 ) بحار الأنوار: 23 .22/ غرر الحکم : 4
،10/ 68 ) بحار الانوار : 79 . 318 ، از تفسیر الإمام العسکريعلیه السلام: 260 / 67 ) بحار الأنوار: 75 . الرضویّه: 10 ، قصص العلماء: 118
. 71 ) نهج البلاغه خطبه 165 . 261 ، از تحف العقول : 357 / 70 ) بحارالانوار : 78 .178/ 69 ) شرح غرر الحکم : 2 .155/ از خصال : 2
240 ، از / 74 ) بحارالانوار : 84 . 236 ، از قرب الاسناد : 27 / 73 ) بحارالانوار : 84 .55/ 322 ، از اصول کافی : 2 / 72 ) بحارالانوار : 71
213 ، از اصول کافی : / 77 ) بحارالانوار : 71 .106/ 76 ) بحارالانوار : 2 . 70 ، از محاسن : 16 / 75 ) بحارالانوار : 77 . ثواب الاعمال : 40
80 ) بحارالانوار : .87/ 214 ، از اصول کافی : 2 / 79 ) بحارالانوار : 71 . 509 ، از نهج البلاغه نامه 69 / 78 ) بحارالانوار : 33 . 86/2
83 ) بحارالانوار : .125/ 82 ) بحارالانوار : 94 . 200 ، از البلد الأمین: 131 / 81 ) بحار الأنوار: 90 . 83/ 253/70 ،از اصول کافی : 2
87 ) شرح غرر .471/ 86 ) بحارالانوار : 95 .163/ 85 ) بحارالانوار : 27 .330/ 84 ) بحارالانوار : 97 . 170/102 ، از مصباح الزائر : 242
(92 .136/ 91 ) بحارالانوار : 1 . 90 ) نهج البلاغه خطبه 198 .2/ 89 ) شرح غرر الحکم : 2 .394/ 88 ) مدرك سابق : 5 .269/ الحکم : 5
94 ) آمریکا براي غایب ساختن نیروهاي خود! تاکنون صدها میلیون دلار سرمایه . 93 ) سوره اعراف آیه 201 . نهج البلاغه خطبه 183
( گذاري کرده است و در این راه ثروتهاي کلان و تعدادي از افراد خود را از دست داده است! رك : به سوي بینهایت . 95
(97 .197 : 269/ 96 ) شرح نهج البلاغه مرحوم میرزا حبیب اللَّه خوئی خطبه 12 . 284 ، نهج البلاغه خطبه 81 / بحارالانوار : 70
(100 . 99 ) سوره نساء آیه 131 . 98 ) وقایع الأیّام مرحوم محدث قمی: 86 . 187 ، از امالی مرحوم صدوق : 182 / بحارالانوار : 74
376 ، از امالی مرحوم شیخ / 102 ) بحارالانوار : 77 .200/ 368 به نقل از بحارالانوار : 78 / 101 ) کشف الغمّه : 2 .55 سوره قمر آیه 54
105 ) بحارالانوار : . 104 ) زندگی و شخصیّت شیخ انصاري : 52 . 290 ، از تحف العقول : 92 / 103 ) بحارالانوار : 77 .296/ طوسی : 2
109 ) فوائد . 173 ، از خصال : 11 / 108 ) بحارالانوار : 71 .326/ 107 ) شرح غرر الحکم : 4 .376/ 106 ) شرح غرر الحکم : 6 .285/70
112 ) معجزات و . 111 ) نهجالبلاغه خطبه 176 .113/ 132 ، از امالی مرحوم شیخ طوسی : 1 / 110 ) بحارالانوار : 34 . الرضویه : 669
114 ) نهج .188/ 193 به نقل بحارالانوار : 71 / کرامات ائمّه اطهار : 175 از مرحوم آیۀاللَّه سید هادي خراسانی. 113 ) امالی طوسی : 2
(118 .104/ 117 ) شرح غرر الحکم : 3 . 116 ) نهجالبلاغه نامه 31 .238/ 115 ) تحف العقول: 88 ، بحارالانوار : 77 . البلاغه خطبه 154
120 ) رجوع کنید به معجزات و کرامات ائمّه اطهارعلیهم .238/ 119 ) تحف العقول : 88 ، بحارالانوار : 77 .97/ شرح غرر الحکم : 1
124 ) بحارالانوار : .220/ 123 ) شرح غرر الحکم : 2 .384/ 122 ) شرح غرر الحکم : 1 .383/ 121 ) شرح غرر الحکم : 1 . السلام : 72
63 ، از علل الشرایع : / 127 ) بحارالانوار : 72 . 126 ) سوره نساء آیه 79 .200/ 125 ) بحارالانوار : 78 . 143/74 ، از نهج البلاغه نامه 31
(132 .184/ 131 ) شرح غرر الحکم : 5 . 130 ) نهج البلاغه خطبه 5 .468/ 129 ) بحارالانوار : 75 . 128 ) سوره زخرف آیه 36 .77/1
. 135 ) سوره مائده آیه 35 .42/ 6، از تفسیر عیّاشی : 2 / 134 ) بحارالانوار : 94 . 133 ) سوره اعراف آیه 180 .308/ شرح غرر الحکم : 5
. 139 ) فوائد الرضویّه محدث قمّی : 695 . 53/ 138 ) بحارالانوار : 102 .231/ 137 ) بحارالانوار : 98 .168/ 136 ) بحارالانوار : 101
(144 . 64/ 143 ) بحارالانوار : 40 . 142 ) سوره آل عمران آیه 169 . 141 ) بحارالانوار : 36 ح 302 .168/ 140 ) بحارالانوار : 94
147 ) بحارالانوار : . 23/ 146 ) بحارالانوار : 25 . 323 ، از مکارم الاخلاق : 314 / 145 ) بحارالانوار : 93 . 193/ بحارالانوار : 72
151 ) تذکرة العلماء .408/ 150 ) جامع الدرر : 2 . 148 ) مفاتیح الجنان، زیارت جامعه کبیره. 149 ) فوائد الرضویّه : 250 .227/101
155 ) بحارالانوار : .129/ 154 ) بحارالانوار : 27 . 153 ) عجائب حسّ ششم ص 34 .114/ 152 ) بحارالانوار : 97 . مرحوم تنکابنی : 104
صفحه 83 از 87
. 263/ 158 ) بحارالانوار : 39 . 232 و 357 ، از مصباح الزائر : 116 / 156 ) سفینۀ البحار، ماده حبب. 157 ) بحارالانوار : 101 .266/39
162 ) بحارالانوار : .26/ 161 ) بحارالانوار : 70 .25/ 160 ) بحارالانوار : 70 .166/ 100 ، از امالی طوسی : 1 / 159 ) بحارالانوار : 68
164 ) بحارالانوار : . 164 ، از مصباح الزائر : 239 / 163 ) بحارالانوار : 102 . 227/21 ، از تفسیر امام حسن عسکريعلیه السلام : 152
167 ) بحارالانوار .28/ 166 ) بحارالانوار : 77 . 53 ، مجالس شیخ مفید : 197 / 165 ) بحارالانوار : 27 .352/ 155/75 ، از اصول کافی : 2
171 ) سوره .57/ 170 ) بحارالانوار : 8 . 169 ) سوره شوري آیه 23 .165/ 168 ) بحارالانوار : 74 . 127/6 ، از امالی صدوق : 118 :
(175 . 29/ 174 ) بحارالانوار : 16 . 51/ 173 ) بحارالانوار : 27 . 318 ، از کنز الفوائد : 23 / 172 ) بحارالانوار : 24 . احزاب آیه 4
.303/ 177 ) شرح غرر الحکم : 5 . 22 ، از مصباح الشریعه : 2 / 176 ) بحار الانوار : 70 . 251 ، از مصباح الشریعه : 65 / بحارالانوار : 69
421 ، از / 181 ) بحارالانوار : 77 . 83/ 180 ) بحارالانوار : 27 . 24/ 204 ، مادّه حبب. 179 ) بحارالانوار : 47 / 178 ) سفینۀ البحار : 1
(185 . 13 ، از علل الشرایع : 58 / 184 ) بحارالانوار : 17 .421/ 183 ) بحارالانوار : 75 .143/ 182 ) بحارالانوار : 82 . ارشاد مفید : 140
201 ، الصحیفۀ المبارکۀ المهدیّۀ: / 183 ، از کمال الدین: 2 / 187 ) بحار الأنوار: 53 .124/ 186 ) بحارالانوار : 100 . فوائد الرضویه : 311
189 ) افرادي که با توسل و یاد امام زمان عجلاللَّه تعالی فرجه الشریف مراسم انتظار را به پا .97/ 188 ) بحارالانوار : 70 . 282
میدارند، زیادند و بحمداللَّه برگزاري این گونه مجالس رو به افزایش و گسترش است و مقصود ما نفیِ این گونه مجالس و این
گونه افراد و منتفی بودن حالت انتظار در آنان نیست. زیرا انتظار داراي مراتب است و آنان که به کمال انتظار و مراحل عالی آن راه
یافتهاند، - گرچه تعدادشان کم است - از میان همین گونه افراد برخاستهاند و با تلاش و کوشش و تحمّلِ سختیها و ناگواریها، در
راهی که برگزیدهاند، از پاي ننشستهاند. زخوف بادیه دل بد مکن ببند احرام که مرد راه نیندیشد از نشیب و فراز 190 ) در روایات
متعدد به استفاده از قدرتهاي خارق العاده در حکومت امام عصر ارواحنا فداه، تصریح شده است. 191 ) راههاي دیگري نیز وجود
فرا میخواند و ما درباره بعضی از آنها در این کتاب توضیحاتی دادهایم. مانند مسئله اخلاص، » انتظار « دارد که انسان را به سوي
193 ) رجوع کنید به بحارالانوار : .173/ آشنایی با معارف، محبّت اهل بیتعلیهم السلام، خودسازي و... . 192 ) بحارالانوار : 25
195 ) براي توضیح مطلب، به حدیث بسیار جالب ابوبصیر و غایب .250/ 194 ) کمال الدین : 146 و 147 ، بحارالانوار : 36 .145/52
(198 . 131/ 197 ) بحارالانوار : 52 . 130/ شدن امام باقرعلیه السلام به ص 276 این کتاب رجوع کنید. 196 ) بحارالانوار : 52
199 ) همان گونه که گفتیم، به ندرت افرادي مانند مرحوم سیّد بحرالعلوم و مرحوم شیخ مرتضی انصاري، به .122/ بحارالانوار : 52
202 ) رجوع کنید به . 201 ) سوره عنکبوت آیه 69 . این حالات دست مییابند. 200 ) زندگانی و شخصیت شیخ انصاري ص 106
205 ) العبقريّ الحسان: . 204 ) الغیبۀ مرحوم نعمانی : 314 . 203 ) سوره بقره آیه 148 . فوائد الطوسیّه مرحوم شیخ حرّ عاملی : 82
208 ) سفینۀ البحار : .67/ 368 ، الغیبۀ نعمانی : 168 ، تفسیر عیّاشی : 1 / 207 ) بحار الانوار : 52 . 206 ) سوره بقره آیه 148 . 69/2
. 211 ) توانائیهاي خود را بشناسید: 44 . 210 ) توانائیهاي خود را بشناسید ص 347 .336/ 202/1 ، مادّه حبب. 209 ) بحارالانوار : 52
(216 .269/ 215 ) بحارالانوار : 77 . 214 ) روح زنده میماند : 188 . 213 ) روح زنده میماند : 158 . 212 ) سوره ابراهیم آیه 48
(220 .122/ 219 ) بحارالانوار : 2 . 381 ، از اختصاص : 321 / 218 ) بحارالانوار : 25 .70/ 217 ) بحارالانوار : 75 .103/ بحارالانوار : 35
223 ) فوائد الرضویه محدث . 222 ) سوره یوسف، آیه 76 . 221 ) رك: تذکرة العلماء تنکابنی: 173 . نهج البلاغه کلمات قصار 162
226 ) حضرت امیرالمؤمنینعلیه السلام . 416 ، از تحف العقول : 171 / 225 ) بحارالانوار : 77 . 224 ) فوائد الرضویّه : 513 . قمی : 370
416 رجوع کنید. 227 ) بحارالانوار : / شرایطی را براي این گونه برادران ذکر فرمودهاند. براي اطلاع بیشتر به بحارالانوار : 77
قریهاي است در کنار فرات بین » 230 ) سماوات . 229 ) زندگانی و شخصیت شیخ انصاري : 92 .267/ 228 ) بحارالانوار : 91 .306/95
88 ، از اصول کافی / 233 ) بحارالانوار : 75 .469/ 232 ) سفینۀ البحار : 2 . کوفه و بصره. 231 ) زندگانی و شخصیت شیخ انصاري : 96
236 ) بحارالانوار : . 291 ، از تحف العقول : 307 / 235 ) بحارالانوار : 78 . 229 از تحف العقول : 315 / 234 ) بحارالانوار : 78 .371/2 :
صفحه 84 از 87
.352/67
درباره