گروه نرم افزاری آسمان

ابواب نوشابههاي حلال و حرام و آداب نوشیدن






باب یکم: فضیلت آب و انواعش
آیات قرآن مجید
-1 الانفال- 11 - و فرود میآورد بر شما از آسمان آب که پاکیزه شوید و آلودگی شیطان را از شماها ببرد و دلهاتان را بهم (6)
3- النحل 10 - او است که ( 2- الحجر- 22 - و فرو آوردیم از آسمان آب و آن را بشما نوشانیدیم. ( 8 ( بندد و شما را پایدار کند. ( 7
5- الأنبیاء- 20 - و ساختیم از آب هر ( فرو آورد از آسمان آب که شما را از آنست نوش و از آنست درخت که در آن بچرانید. ( 9
6- المؤمنون- 18 - و فرو آوردیم از آسمان آب باندازه و جاش دادیم در زمین و راستی که ما ( چیز زنده را، آیا باور ندارند. ( 10
7- النور- 43 - و فرو آورد از آسمان کوههها که در آنها است تگرگ (1) ببردن آن البته توانائیم. ص: 218
8- الفرقان- 48 - و فرود آوردیم از آسمان آب پاکیزه و شوینده تا ( و برساندش بهر که خواهد و گرداندش از هر که خواهد. ( 2
9- ق- 9- و فرود آوردیم از ( زنده کنیم بدان سرزمین مرده را و بنوشیم آن را بدان چه آفریدیم از چهار پایان و مردمان بسیار. ( 3
- 10 - الواقعه- 68 - آیا پس دیدید آبی که نوشید- 69 آیا شما آن را فرو آوردید یا ما فرود آوردیم- 70 ( آسمان آبی مبارك. ( 4
- 12 - النبأ- 14 ( 11 - المرسلات- 28 - و نوشاندیم شما را آب گوارا و شیرین. ( 6 ( اگر خواهیم تلخش سازیم آیا شکر نگذارید. ( 5
و فرو آوردیم از فشارندهها آب جهنده. ( 7) تفسیر: آیات در این باره بسیارند و بیشتر آنها با تفسیرشان گذشت. یک دسته دلالت
دارند بر برکت آب باران و سودش، یک دسته در بردارند منت نهادن بر همه آبها را و بر اینکه از آسمانند و دلیلند بر روا بودن
انتفاع از آنها و نوشیدن و بکار بردنشان در آنچه مردم بدان نیاز دارند و اصل در آنها اباحه است و هر کدام مردم، حق سود بردن از
آن دارند جز آنچه دلیل بدرش کرده و مؤید آنست روایتی بچند سند که: در سه چیز مردم برابرند آب، چراگاه و آتش، و از این
راه مورد اعتبار است که غدقن از آن مایه سختی بسیار است بویژه در سفرها، و چون مردمی تشنه بر سر آبی درآیند و برگرفتن از
صفحه 102 از 149
آن نیاز برضایت مردم آن ده داشته باشند که بگذشت چند روز فراهم نشود نتوانند از آن بنوشند جز باندازه حفظ جان و باید مدتی
نماز را با تیمم و تن نجس بخوانند با اینکه کمتر دهی است که جمعی غائب و صغار نداشته باشد و چگونه رضامندي آنها بدست
آید و ما میدانیم مسلمانان پیشین از این آب کناره نداشتند و نیز اخبار بسیاري از ائمه ما علیهم السّلام باین مضمون رسیده که
پرسش شدند از ورود بقریهاي که آب دارد و پس از پرسش از خصوصیاتش جواز آن را اعلام کردند و باجازه خواستن آسمان و
جهان، ج 10 ، ص: 219 از مردم آن ده فرمان ندادند و آنچه گفتند: که قرینه بر رضاي صاحبانش هست درست نیست زیرا در
بسیاري موارد قرینه نیست، با اینکه در صورت احتمال ایتام و مجانین قرینه سودي ندارد و روشن شد که کمال امتنان مستفاد از این
آیات درست نباشد جز باینکه حقوق ضروریه میان همه مشترك باشد در این آبها و خدا دانا است بحقائق احکام و حجج گرامش
علیهم السّلام. ( 1) ما آن را بشما نوشاندیم و شما را از بکار بردن توانا کردیم، از آن شما است از آن نوش تا از آن بنوشید، (و آن
را در زمین جا دادیم)، ظاهرش اینست که همه آبهاي زمین از بارانست چنان که شرحش گذشت، (پس برساند بدان): یعنی با
تگرگ هر که را خواهد هلاك کند و زراعت و مالش را نابود سازد و از هر که خواهد آن را بگرداند و رسیدن آن نقمت است و
صرفش رحمت، (آب طهور) یعنی پاك کن و منت نهادن بدان و ما بعدش از نوشیدن و سیراب کردن چهار پایان همانا بجواز
387 ) بسندش از / استعمالش درست شود، (آب مبارك)، دلالت دارد بر برکت آب باران چنانچه در خبر است ( 2) و کلینی ( 6
محمّد بن مسلم آورده که شنیدم امام پنجم علیه السّلام میفرمود: رسول خدا فرمود: که خدا عزّ و جلّ فرمود: (و فرو فرستادیم از
آسمان آب مبارك، فرمود: آبی در زمین نباشد جز که آب باران با آن آمیخته است، گویم: در بسیاري نسخههاي کافی است و
(انزلنا) از باب افعال و گویا از نسخه گیران باشد، (من المزن) یعنی از ابر (اجاجا) یعنی بسیار تلخ یا بسیار شور، (و نوشاندیم بشما
آب فرات): ابن عباس گفته: یعنی نوشابه شما را از آب گوارا و شیرین ساختیم .. ( 3) در مجمع البیان: عیاشی بسندش از حسین بن
علوان آورده که مزه آب را از امام ششم علیه السّلام پرسیدند فرمود: براي فهمیدن بپرس نه براي رنج دادن، مزه آب مزه زندگی
4) بیان: اینکه فرموده مزه زندگی است یعنی بهترین مزه است ) .(44 /4) « از آب ساختیم هر چیز زنده » : است، خداي سبحان فرموده
و خوشتر لذتها ص: 220 و ربطی بمزههاي دیگر ندارد، و چون بزرگترین وسیله زنده بودنست گویا مزه
زندگی دارد.
اخبار باب
-1 در محاسن: ( 575 ) بسندي از امیر المؤمنین که این نهر شما دو ناودان از بهشت در آن ریزند، امام ششم علیه السّلام فرمود: (1)
388 ) بسندش تا امیر المؤمنین این حدیث را / اگر میان من و آن نهر چند میل بود براي درمان بر سر آن میآمدیم. در کافی ( 6
2- و از همان (..) بسندش از امام ششم علیه السّلام که نپندارم ساك نوزادي با آب ( آورده و تصریح کرده که نهر فرات است. ( 2
فرات بگشایند جز که دوستدار ما خاندان شود، فرمود: بمردم کوفه آب فرات ننوشاندند جز بمنظوري بزرگ، فرمود: دو ناودان از
3- در کافی (..) بسندش ( بهشت در آن ریزند، ( 3) بیان: مقصود از منظور بزرگ، رسوخ دوستی و ولایت در دل مردم آنست. ( 4
5- و از همان: ( از امیر المؤمنین علیه السّلام که اگر مردم کوفه ساك نوزادان خود را با آب فرات بگشایند البته شیعه ما باشند. ( 5
بسندش از حکیم بن جبیر که شنیدم آقاي ما علی بن الحسین علیه السّلام میفرمود: فرشتهاي هر شب با 30 مثقال مشک بهشتی فرود
آید و آن را در نهر فرات ریزد و هیچ نهري در شرق و غرب زمین نباشد جز که فرات از آن برکت بیشتري دارد، گویم: بسیاري
386 ) بسندش تا امیر المؤمنین علیه السّلام که آب / 7- در کافی ( 6 ( اخبار در باره آب گذشت و بیشتر آنها در کتاب مزار آیند. ( 6
زمزم بهتر آب روي زمین است و بدتر آب روي زمین آب برهوتست که شبانه روح کافران بر سر آن آیند. ( 7) (در روایت آورده
388 ) بسندش از امام ششم علیه السّلام / 10 - و از همان: ( 6 (1) که آب زمزم درمان دردها است). ص: 221
صفحه 103 از 149
که زمزم سفیدتر از شیر و شیرینتر از عسل بود و به آبها سرفرازي کرد و خدا او را غیرتگیر کرد و چشمهاي از کوه صبر بر آن
روان کرد، بیان: ظاهرش اینست که جماداتهم یک شعوري دارند، و بسا مقصود سرفرازي و تجاوز مردم باشد و مضاف حذف
شده مانند وَ سْئَلِ الْقَرْیَۀَ یا کنایه از اینست که چون فضلش از دیگر آبها بیش است مزهاش کاسته تا میان آنها عدالت شده باشد و از
391 ) بسندش از امام ششم علیه السّلام که تگرگ را نخورند چون خدا فرموده / 11 - در کافی ( 6 ( این رو بتجاوز تعبیر شده. ( 2
12 - در کافی (..) بسندش از امیر ( 3) بیان: استدلال به آیه از اینست که زدنش نقمت است. ( 4 ) .« بزند بدان هر که را خواهد »
13 - و از همان (..) بسندش از امام ششم علیه السّلام در تفسیر قول ( المؤمنین علیه السّلام است که آب نیل مصر دل را بمیراند. ( 5
خدا عزّ و جلّ وَ أَنْزَلْنا مِنَ السَّماءِ ماءً بِقَدَرٍ الخ. فرمود: یعنی آب عقیق را، ( 6) بیان: گویا مقصود از آن آب رودخانه عقیق است و
آن را نمونه آورده براي همه رودها که در دشتهاي بیآب روانند و آب آنها از برکهها و حوضچهها است که آب باران در آنها
جمع شود، و بقولی مخصوص بهمین جا است که نیازمند آبند براي دین و دنیا: چون غسل احرام حج از آنجا است یا اینکه آیه از
(390 / 14 - در کافی ( 6 ( نخست براي آن نازل شده بسبب نامعلومی و تفسیر آن به آب نگاه بر عقیق که گفتند روشن نیست. ( 7
بسندش از ابی حمزه ثمالی که نزد آب زمزم بودم و مردي آمد و گفت: اي ابی حمزه از این آب منوش زیرا جن و انس در آن
شریکند با اینکه جز آدمی در آن شریک نباشد و از گفته او در شگفت شدم و گفتم این را از کجا دانسته، گوید آن را بامام پنجم
1) بیان: گویا مورد اشتراك ) گفتم: فرمود: این یک پري بوده و خواسته تو را راهنمائی کند. ص: 222
حوض آب زمزم بوده و اشاره دوم بچاه یا دلو آب بوده و مقصودش اینست که از دلو پیش از ریختن در حوض آب بنوش زیرا آب
حوض دستزده جن و انس است و برکت ندارد یا عیب دارد، یا نخست اشاره بدلو خاصی کرده وانگه بدلو دیگر و نخست روشنتر
15 - در مکارم: شیوه رسول خدا صلی اللَّه علیه و آله بود که تگرگ میخورد و یارانش برایش جستجو میکردند و جمع ( است. ( 2
میکردند و آن حضرتش میخورد و میفرمود ریزش دندان را میبرد. ( 3) بیان: دلالت دارد بر مدح تگرگ و گذشت دلیل بر نکوهش
آن که سندش اقوي بود چون در ظاهر این خبر مدح عامی است و میشود جمع کرد که این خبر در صورت ریزش دندان یا مظنه
16 - در مکارم ( 187 ) از امام صادق علیه السّلام که فرمود: سرور ( آنست و تجویز براي درمانست گرچه دور از باور است. ( 4
نوشابه اهل بهشت همان آبست، ( 5) فرمود: آب زمزم درمانست براي کسی که آن را برایش نوشد ( 6) در حدیث دیگر است که
آب زمزم درمان هر درد است و امان از هر ترس، ( 7) فرمود: به خالد بن جریر که راستش اگر من نزد شماها بودم هر روز سر نهر
فرات میرفتم و غسل میکردم و هر روز یک دانه انار میخوردم، ( 8) علی علیه السّلام فرمود: نیل مصر دل را بمیراند، سر خود را با
گل مصر نشوئید که مایه زمینگیري است، ( 9) فرمود: بر تبدار آب سرد بپاشید که داغی آن را براندازد، ( 10 ) امام صادق علیه
السّلام فرمود: آب خنک داغی را خاموش کند و صفراء را آرام کند و خوراك را در معده آب کند و تب را ببرد ( 11 ) فرمود: هر
کدام بحمام روید سه مشت از آب داغ بنوشید که چهره را خرمتر کند و درد تن را ببرد، ( 12 ) و از اوست علیه السّلام که آب
جوشیده براي هر چه خوبست و بهیچ چیز زیان ندارد ( 13 ) از امام رضا علیه السّلام که آب هفت جوش که هر بار در ظرفی
17 - در دعوات راوندي که تگرگ را نخورید که خدا فرمود: بزند آسمان و ( جوشیده تب را برد و ساقها و گامها را نیرو دهد. ( 14
جهان، ج 10 ، ص: 223 بدان هر که را خواهد، ( 1) و از ابن عباس که خدا همه آبهاي شیرین را پیش از رستاخیز از میان بردارد جز
آب زمزم را و آب زمزم تب و سردرد را ببرد و سر کشیدن در آن دیده را روشن کند، هر که براي درمانش نوشد خدا شفایش
18 - در دعائم: بسندي تا رسول خدا صلی اللَّه علیه و آله که آب ( بخشد و هر که براي گرسنگی از آن نوشد خدا سیرش کند. ( 2
19 - در فردوس: آب زمزم درمان هر درد است و درمان رفع هر درد است که براي ( سرور نوشابهها است در دنیا و دیگر سرا. ( 3
آنش نوشند، آب ناودان درمان بیمار است، آب باران درمان همه دردها و از تگرگ نهی شده چه که خدا عزّ و جلّ فرموده: میزند
بدان هر که را خواهد، در آب فرات دو ناودان بهشتی ریزند، اگر با آن ساك بچه را بگشایند او را دوستدار خاندان پیغمبر اسلام
صفحه 104 از 149
علیه السّلام سازد، ( 4) از امام صادق علیه السّلام است که همه چشمهها از زیر خانه کعبه جوشیدند، و آب مصر دل را مرده کند، و
20 - در قرب الاسناد ( 69 ) بسندش تا رسول خدا صلی ( خوردن در سفالش و شستن سر با گلش غیرت را برند و دیوثی آورند. ( 5
اللَّه علیه و آله که سرور خوراکهاي دنیا و دیگر سرا گوشت است و سرور نوشابههاي دنیا و دیگر سرا آب. در عیون بسندش
21 - در قرب الاسناد ( 83 ) بسندش از ابن علوان که نزد امام (6) ( مانندش آمده، در صحیفه رضا علیه السّلام مانندش آمده ( 10
ششم علیه السّلام نشسته بودم ناگاه مردي آمد از او مزه آب را پرسید و میپنداشتند که او زندیق است بدهانش زد و بالا شد وانگه
7) بیان: ) .« و ساختیم از آب هر چیز زنده را آیا پس نمیگروند » فرمودش: واي بر تو مزه آب زندگی است زیرا خدا عزّ و جلّ فرماید
در قاموس است که زندیق بکسر زاء ثنوي است یا معتقد بدو اصل نور و ظلمت و آنکه بآخرت و به پروردگار ایمان ندارد یا منافقی
که کفر در دل دارد و اظهار ایمان کند و آن معرّب زن دین است و اینکه گوید: بدهانش میزد و بالا شد، یعنی در پاسخجوئی
شتاب داشت و به تحقیق پرداخت و قافیه ساخت و ضمیرش ص: 224 به زندیق برگردد یا به سؤال و کنایه از
تسلط او است و تفسیرش باینکه آبی بوده و دست در آن زده و آن را بالا برده بعید است، و بمعانی دیگري نزدیک بمعنی نخست
اشاره دارد ... و روایت اشاره دارد که مقصود از آب در آیه قرآن تنها آب منی نیست، بیضاوي در تفسیرش گفته: یعنی آفریدیم از
چون که آب بزرگترین مایه آفرینش آنست یا « و خدا آفرید هر جانور را از آب 46 - النور » آب هر حیوان زنده را چون خدا فرموده
22 - در ( بسیار بدان نیازمند است و از آن بهرهور یا مقصود اینست که گرداندیم هر چیز را زنده بآب و بیآن زنده نماند ... ( 1
« وانگه البته بازپرسی شوند در آن روز از نعمت، 8- التکاثر » 28 ) بسندش تا علی علیه السّلام در تفسیر قول خدا عزّ و جلّ / عیون ( 2
389 ) بسندش تا امام / 23 - در مجالس ابن الشیخ ( 1 (2) .( فرمود: مقصود رطب است و آب سرد، در صحیفه مانندش آمده ( 13
24 - در خصال ( چهارم که دو چیز در درونی در نیایند جز که بهش سازند: انار و آب نیم گرم، در محاسن ( 63 ) مانندش آمده. ( 3
25 - و از همان: ( 63 ) بسندش تا علی علیه السّلام که گرمی تب را با بنفشه و آب سرد بشکنید زیرا گرمیش از تف دوزخ است. ( 4 )
و فرو فرستد بر شما از » بدان سند که فرمود: بنوشید آب باران را که تن را پاك کند و بیماریها را ببرد خدا تبارك و تعالی فرموده
- آسمان آبی تا شما را بدان پاکیزه کند و پلیدي شیطان را از شماها ببرد و دلهاي شما را با هم پیوندد و گامهاتان را برجا دارد، 11
در محاسن مانندش آمده ( 574 ) و در مکارم ( 188 ) مانندش آمده ( 5) بیان: مشهور است که این آیه در جنگ بدر فرود « الانفال
آمد آنجا که مسلمانها بر تپه خاکی منزل داشتند که پا در آن فرو میرفت و بیآب بود و خوابیدند و بیشترشان محتلم شدند و شبانه
باران بر آنها بارید تا وادي روان شد و غسل کردند و شن زمین بسته شد و گام بر آن برجا ماند و پلیدي شیطان که جنابت است از
آنها برفت و دلشان باعتماد بر لطف خدا بهم ص: 225 پیوست، و از خبر برآید که احکام وارد در آن عموم
دارند و گرچه مورد نزولش مخصوص است و بر اینکه پلیدي شیطان اعم است از وسوسههاي او و از بیماریهاي دنبالروي شیطان از
26 - در ثواب الاعمال ( 219 ) بسندش تا امام ششم علیه السّلام که هر که در دنیا از آب لذت برد خداش در آخرت از ( گناهان. ( 1
نوشابههاي بهشت کامروا کند. ( 2) بیان: لذت بري از آب چند وجه دارد 1- اندیشه در خوشی آن و شناخت قدر این نعمت و شکر
آن. 2- نوشیدنش با سه نفس با آرامی که بیاید حدیثی در لذت بري از آب که در آنست ادراك لذت بیشتر. 3- لذّت بردن از آن
در برابر نوشابههاي حرام و در عوض آنها و ترك نوشابههاي حرام. 4- نوشیدن آب بیتشنگی براي لذت بردن از آن چنانچه در
27 - در محاسن ( 570 ) بسندش از امام ششم علیه السّلام که چشمهها از زیر خانه کعبه ( برخی اخبار آینده اشارت بدان آید. ( 3
جوشیدند. ( 4) بیان: از این خبر کشیده شدن زمین از زیر خانه کعبه بنظر آید بهوش باش. و میشود مقصود همان چشمههاي مکه
باشد و مؤید آنست برخی اخبار زمزم خوب بفهم، و بقولی مقصود از آن چشمههاي زمزم است چنانچه در کتاب حج اشاره بدان
28 - در محاسن: بسندش تا علی علیه السّلام که آب سرور نوشابههاست در دنیا و دیگر سرا (و همین مضمون را از پیغمبر ( آید. ( 5
29 - و از همان (..) بسندش از عیسی شلقان که بامام ششم علیه السّلام گفتم: چه اندازه آب تنی میان شما کم است ( هم آورده). ( 6
صفحه 105 از 149
، و ندانم آن را جز براي اینکه آب شما شور است. فرمود: آب شما بهتر است از آن، یعنی آب فرات شما. آسمان و جهان، ج 10
30 - و از همان بسندش تا ابو الحسن علیه السّلام که راستش من بسیار نوشم آب را براي لذت بردن. ( 2) بیان: دلالت (1) ص: 226
دارد بر استحباب پر نوشیدن آب و ظاهر اخبار آینده در نکوهش آن مخالف آنست و میشود این خبر را حمل کرد بر اینکه پر
نوشیدن آب سازگارش بوده براي گرمی غالب مزاجش یا جز آن و اخبار آینده در باره غالب مزاجها است، یا اینکه این خبر تفسیر
شود بخواستن آب بیشتر و آن اخبار به صورت نخواستن آن یا منظور از پر نوشیدن طول دادن نوش است و اندك اندك مکیدن و
31 - در ( سه بار نوشیدن که خود مستحب است بقرینه اینکه فرموده براي لذت بردن و درك لذت در این صورت بیشتر است. ( 3
محاسن (..) بسندش از یک بازگو که نزد امام ششم علیه السّلام بودم و خرما خواست و روي آن آب نوش میکرد، گفتم قربانت
کاش از آب خودداري میکردي، فرمود من خرما میخورم که آب روي آن خوشمزه باشد. ( 4) بیان: این خبر دلالت دارد بر تفسیر
32 - در محاسن (..) بسندش از امام ششم علیه السّلام که هیچ کدامتان آب ننوشد تا آن را ( میانین گذشته براي خبر پیشین ... ( 5
بخواهد و چون خواست کم بنوشد ( 6) و در خبر دیگر فرمود: مبادا پر آب بنوشید که مایه هر دردیست، ( 7) و در خبر دیگر: که
33 - و از همان ( 571 ) بسندش تا آنکه رسول خدا صلی اللَّه علیه و آله را ( اگر مردم کم آب نوشیدند تنشان سالم و خوش بود. ( 8
-34 ( یاد کرد و گفت: بار خدایا تو میدانی که او دوستر است نزد ما از پدران و مادران و خویشان و دوستر از آب خنک است. ( 9
و از همان (..) بسندش از امام ششم علیه السّلام که بمردي سفارش میکرد کم آب بنوش که آب هر دردي را کمک کند و تا توانی
35 - در محاسن (..) بسندش از امام ششم علیه السّلام که هر که آب کم نوشد آسمان ( و تاب بیماري داري از دارو کناره کن. ( 10
36 - و از محاسن (..) که چون پیغمبر صلی اللَّه علیه و آله چربی میخورد کم آب ( و جهان، ج 10 ، ص: 227 تندرست باشد. ( 1
37 - و از همان (..) بسندش که برآورده ( مینوشید گفتندش یا رسول اللَّه تو کم آب نوشی؟ فرمود: براي خوراکم گواراتر است. ( 2
گفته: نوشیدن آب بدنبال چربی درد را برانگیزد. ( 3) بیان: از این اخبار راه جمع دیگري میان آنها برآید که اخبار منع از پر نوشیدن
آب حمل شوند به دنبال خوردن چربی و جز آنها بر جز آن و این با آزمایش هم تأیید شود، گویم بیشتر اخبار منع از پر نوشیدن
38 - در محاسن ( 572 ) از ابن ابی طیفور پزشک که امام هفتم را از نوشیدن آب نهی ( آب در مکارم بیسند آورده شدند. ( 4
کردم، فرمود: آب باکی ندارد، خوراك را در معده میسازد و خشم را فرو مینشاند و خرد را بیفزاید و صفراء را خموش کند، در
5) بیان: ساختن خوراك اینست که آن را زیرورو کند تا خوب هضم شود و یا اینکه میچرخاند و ) .( مکارم: مانندش آمده ( 178
زود هضم کند در نسخهاي (یمريء- گوارا میسازد) آمده، و (یدبّر) با باء هم محتمل است و در مکارم (یذیب آب کند) آمده که
39 - در محاسن: از امام رضا علیه السّلام که پر ( روشنتر است و آرام کردن خشم براي همان خاموش کردن صفراء است. ( 6
نوشیدن آب روي خوراك باکی ندارد و کم نوشیدن هم زیانی نزند و فرمود: اگر مردي این قدر بخورد (هر دو دست را بهم حلقه
7) بیان: فرمود: کم نوشیدن و پر ) .( کرد و بهم نچسبانید) و آب بر آن ننوشد آیا شکمش نترکد؟، در مکارم: مانندش آمده ( 176
نوشیدن آب زیانی ندارند و جز آن نیست که زیان مردم از پرخوریست و پندارند که براي پر نوشیدن آبست و پیوستن دو دست
اشاره بپرخوردن خوراك است که باین وضع پر دو مشت باشد و بسا مقصود پیوست ص: 228 انگشتان و
جدا کردن آنها باشد، و در روایت کافی (أ لیس) ندارد و همین را دارد که (شکم را بترکاند) و بنا بر این مقصود اینست که
پرنوشیدن آب زیانی ندارد و زیان آن در ناشتا نوشیدن است و منظور خوراك پخته است ولی نخست روشنتر است و اشاره بکف
بسا براي کمی است و بسا براي فزونی و غرض اینست که نوشیدن آب پس از خوردن لازم است گرچه کم باشد بنا بمعنی نخست
372 ) بسندش از امام / که روشنتر است و اگر پرنوشی منظور باشد بمعنی دوم وابستهتر است و مؤید معنی اول است روایت کافی ( 6
هفتم علیه السّلام که شگفت است از کسی که باین اندازه بخورد (با دستش اشاره کرد و در نسخهاي با کفش) و آب بر آن ننوشد
40 - در محاسن ( 574 ) بسندش از صارم که یکی از ( چگونه شکمش نترکد، و این اختلاف در حدیث یاسر غریب است. ( 1
صفحه 106 از 149
همکیشان ما در مکه بیمار شد تا ببستر مرگ افتاد و من بامام ششم علیه السّلام در راه برخوردم و فرمود: اي صارم فلانی چه کرد؟
گفتم: منش در حال مرگ وانهادم، فرمود: اگر در آنجا بودم او را از آب ناودان مینوشاندم گوید آن را از هر که جستیم نیافتیم در
این میانه بودیم که ابري برآمد و غرّید و درخشید و بارید و رفتم نزد یکی در مسجد و یکدرهم باو دادم و یک کاسهاي از او
گرفتم و آب ناودان برگرفتم و آوردم و بآن بیمار نوشاندم و از براو برنخاسته بودم که قاووتی نوشید و خوب شد، در مکارم:
41 - در فقه الرضا: فرمود: شکر براي همه (2) ( مانندش آمده و در آن گفته: یکدرهم دادم و کاسهاي از آب ناودان برگرفتم ( 179
چیز خوبست و هیچ زیانی ندارد و آب جوشیده هم چنین است و در باره آب سرد روایت کنم که حرارت را بنشاند و صفراء را
آرام کند و خوراك را هضم کند، و کفی که بر سر معده برآید آب کند و تب را ببرد، و بقولی دردها را نبرد جز دعاء و صدقه و
(1) آب سرد. ( 3) بیان: اثر آب سرد بنوشیدن و یا بر تن ریختن است. ص: 229
باب دوم در آداب نوشیدن و ظرفش
-1 در خصال 612 بسندش تا امیر المؤمنین علیه السّلام که کسی در جاي سجدهاش فوت نکند و نه در خوراك و در نوشیدنی (2)
خود و نه در دعاء نوشته، ( 3) فرمود کسی از شماها ایستاده ننوشد، ( 4) فرمود: مبادا آب را ایستاده روي پاها بنوشید که مایه
دردیست بیدرمان مگرش خدا عزّ و جلّ شفا دهد (در علل بسندش همین خبر را آورده وانگه گفته: مقصود شب است ولی در روز
( 2- کشی ( 22 (5) .(150 / نوشیدن آب ایستاده بر سر پا جریان و نیروي بیشتري دارد چنانچه امام صادق علیه السّلام فرموده ( 2
بسندش از ثویر بن ابی فاخته که بهمراه محمّد بن ذرّ قاضی نزد ابی جعفر علیه السّلام رفتم و کوزهاي از پوست برایش آوردند و
چون بدستش رسید فرمود: سپاس خدا راست که براي هر چیزي حدّي ساخته که بدان پایان یابد، ابن ذرّ گفت حدّ آن چیست؟
فرمود: نام خدا را بر آن برند چون نوشند و چون پایان دهند خدا را سپاس گویند و از نزد حلقهاش ننوشند و نه از جاي شکستهاش
که دارد، تا آخر خبر، ( 6) و بسندي از امام رضا علیه السّلام آورده که علی علیه السّلام ایستاده نوشید و فرمود: دیدم که پیغمبر صلی
268 ) بسندش از امام ششم علیه السّلام که: ایستاده منوش، گرد گور مگرد، در / 3- در علل ( 1 ( اللَّه علیه و آله این کار را کرد. ( 7
آب ایستاده نشاش زیرا هر که چنین کند و بدو آسیبی رسد جز خود را سرزنش نکند، و هر که کند یکی از اینها را از او جدا
نگردد جز که خدا خواهد. ( 8) توضیح: گذشت که منظور از گرد گور گردیدن در اینجا تغوط بر گور است در قاموس گفته:
پایان، و دلالت دارد که این کارها عادت آورند در غالب و « اطاف » طوف بمعنی غائط است و (طاف) یعنی رفت غائط کرد، چون
4- در قرب الاسناد ( 16 ) بسندش از امام پنجم ( گویا براي ص: 230 اینست که شیطان بر او چیره گردد. ( 1
علیه السّلام که چون پیغمبر صلی اللَّه علیه و آله آب مینوشید، میگفت: سپاس خدا را که بما نوشانید آب شیرین زلال برحمت خود
و ننوشانید آب شور و تلخ بسزاي گناهان ما. در (محاسن): مانندش آمده در کافی: مانندش آمده ولی لفظ ملح بمعنی شور ندارد
2) بیان: در قاموس گفته: زلال بر وزن غراب زودگذر در ناي و شیرین و صاف و روان زود جریان اینکه فرمود: تلخ و ) .(484 /6)
-5 در (3) .« و راستی که ما ببردن آب البته توانائیم » شور بما نداده بسا مقصود ندادن آب است چنانچه خدا در مقام تهدید فرموده
مجالس صدوق ( 254 ) بسندش تا پیغمبر صلی اللَّه علیه و آله در حدیثی طولانی در باره مناهی که هیچ کدام شماها آب را از حلقه
ظرفش ننوشد که جمعگاه چرك است، و نهی کرد از آب نوشیدن با دهن از نهر و مانند آن بیکمک دست و آبخوردن مانند
چهارپایان، فرمود: با دستها بنوشید که بهترین ظرفهاي شمایند، نهی کرد از تف انداختن در چاهی که از آن آب نوشند. نهی کرد از
فوت کردن در خوراك و نوشابه. ( 4) بیان: نهی از فوت کردن در نوشابه اعم از اینست که براي خنک کردن باشد یا دور کردن
خاشاك از روي آن. ( 5) در مجالس ( 368 ) در یکی از خطبههاي امیر المؤمنین علیه السّلام که: اگر خواهم توانم تن پوش از ممتاز
دیباي شما پوشم و از مغز گندم و سینه مرغان شما خورم و از آب زلال در آبخوري شیشههاي شما نوشم ولی من بقول خدا جلّت
صفحه 107 از 149
-15) « هر کس زندگی دنیا و زیورش را خواهد- تا فرموده او در دیگر سراي ندارد جز دوزخ » : عظمته عمل کنم آنجا که فرماید
هود). ( 6) بیان: دلالت دارد که نوشیدن در آبخوري بلور نهایت نعمت خوراکی است و خوشگذرانی و با تواضع در خوراك و
نوشاك که مطلوبست منافات دارد. (مترجم گوید: مضمون کامل آیه این است که: هر کس زندگی دنیا و زیورش را خواهد پاداش
کارهایش تمام در دنیا باو بپردازیم و در آن کاستی نباشد و ص: 231 آنانند که در دیگر سراي جز دوزخ
براشان نباشد). ( 1) در کنز کراچکی: گفته پیغمبر صلی اللَّه علیه و آله در سفري بود، از خواب بیدار شد و فرمود: آب وضوء با
کیست؟ ابو قتاده گفت: با من است و در میان مطهره است، و نزد آن حضرت آورد و با آن وضوء ساخت و مقداري در ظرفش
فزون آمد به ابو قتاده فرمود: آن را نگهدار که موقعیتی خواهد داشت، و چون روز گرم شد و تشنگی مردم سخت شد، مردم نزد
پیغمبر شتافتند و فریاد کردند، آب، آب، پیغمبر صلی اللَّه علیه و آله کاسهاي خواست و به ابو قتاده گفت: آن مطهره را بیاور و آن
را برگرفت و بدان دعائی خواند و بدست ابو قتاده داد و فرمود: بریز و او در آن کاسه ریخت و مردم بنوشیدنش شتافتند رسول خدا
صلی اللَّه علیه و آله فرمود: همه شماها آب مینوشید ان شاء اللَّه و ابو قتاده آب در کاسه میریخت و پیغمبر صلی اللَّه علیه و آله بمردم
مینوشانید تا همه مردم همه نوشیدند و پیغمبر صلی اللَّه علیه و آله به ابو قتاده فرمود: تو هم بنوش گفت: نه شما بنوشید یا رسول اللَّه
فرمود: نه تو بنوش، من ساقی مردم بودم و ساقی بدنبال دیگران نوشد، و ابو قتاده نوشید وانگه رسول خدا صلی اللَّه علیه و آله
8- در الشهاب: فرموده صلی اللَّه علیه و آله: ساقی قوم در آخرشان نوشد. ( 3) در الضوء: این از مکارم اخلاق است که ( نوشید. ( 2
پیغمبر صلی اللَّه علیه و آله پیوسته یاران خود را مسئول آنها میدانست و در انجامش بدانها پیشدستی میکرد و بارها انجام میداد
براشان، و رعایت این ادب براي اینست که چون بمردم آب دهد که تشنه و بیتابند چون خود در آغاز نوشد دلیل حرص او و
بیتوجهی او بدیگر یارانست که مورد اعتمادش ساختند و جان و تن آنان بدو سپرده شده، موضوع آب نزد آنها داراي اهمیت بوده
زیرا بسیار بوده که در بیابانها درآمدند و خود را در معرض تشنگی و گرماي سخت نیم روز درآوردند و بدان مباهات میکردند و
شهامت ارائه میدادند و آن را در مفاخر خود یادآوري میکردند، و در این موارد کارشان بآنجا میکشید که آن را میان خود قسمت
میکردند و جیرهبندي مینمودند و گفتند: آب پستترین موجود است و عزیزترین نایاب، فائده حدیث تشویق بر کارهاي آسمان و
جهان، ج 10 ، ص: 232 شرافتمندانه و دوري از کارهائی که آدمی را به پستی و رذلی کشاند و لباس خواري پوشاند و راوي حدیث
9- در معانی الاخبار ( 149 ) بسندي که رسانده تا آنجا که بامام ششم علیه السّلام گفته شد کسی با یک نفس آب ( مغیره است. ( 1
مینوشد فرمود: باکی ندارد، (راوي گوید) گفتم: مردم گویند این شرب الهیم است، فرمود: شرب الهیم آنست که نام خدا نبرند بر
11 - و از همان ( 150 ) بسندش از امام ششم علیه السّلام که سه ( آن ... (و بسند دیگر همین مضمون را با اندك اختلافی آورده). ( 2
نفس در نوشیدن بهتر است از یک نفس، گوید بد داشت که مانند هیم باشد، گفتم: هیم چیست؟ گفت: ریگ است و در حدیث
دیگر گفت: شتر است. شیخ صدوق گفته: از استادم محمّد بن حسن بن احمد بن ولید شنیدم میگفت: از محمّد بن حسن بن صفّار
آمده گفته محمّد بن ابی عمیر است. ( 3) بیانیست: خدا تعالی فرموده: « و در حدیث دیگر » شنیدم میگفت: هرجا در کتاب حلبی
الواقعه: 51 سپس راستی که شماها ایا گمراهان دروغشمار 52 البته خورندهاید از درختی از زقوم 53 و پرکنانید از آن شکمها را 54
بیضاوي گفته: نوش هیم نوش شتر دچار به بیماري هیام است « پس نوشکنانید بر آن از حمیم 55 پس نوشکنانید نوشکردن هیم
که دردیست مانند درد استسقاء و جمع اهیم و هیماء است، و بقولی هیم ریگ روانست و جمع هیام بفتحه است ... جوهري گفته:
قول خدا تعالی فَشارِبُونَ شُرْبَ الْهِیمِ یعنی شتران تشنه و بقولی ریگ و شن اخفش آن را نقل کرده پایان. من گویم: اخبار در
نوشیدن آب در یک نفس یا بیش اختلاف دارند و فقهاء نوشیدن به سه نفس را مستحب دانند و کمتر از آن را حمل بر جواز
کردند، و بسا اخبار یک نفس را تفسیر کردند بر آنکه آب ده آزاد باشد و از برخی اخبار برآید که اخبار تعدّد از راه تقیه بودند و
ظاهر اینست که با سه نفس بهتر است، مؤلف جامع گفته: ایستاده نوشیدن آب در شب مکروه است و در روز باکی ندارد و در سه
صفحه 108 از 149
12 - در معانی الاخبار ( 281 ) بسندش تا (1) نفس نوشند و اگر آب ده آزاد است در یک نفس. ص: 233
( رسول خدا صلی اللَّه علیه و آله که از خنثی نوشیدن نهی کرد، و معنایش اینست که در مشک آب را برگرداند و از آن بنوشد. ( 2
توضیح: در نهایه است که آن حضرت صلی اللَّه علیه و آله نهی کرد از خنثی کردن مشکهاي آب و آن اینست که درش را به
بیرون برگردانند و از آن بنوشند و قبعه برگرداندن آنست بدرون و براي آن نهی کرده که ادامه این کار سبب بد بو شدن در مشک
میشود، و بقولی براي اینکه بسا در میان مشک جانوري باشد و بدرون شکم رود، و بقولی براي اینکه آب بنوشنده میپاشد براي
اینکه در مشک گشاد است. و در حدیث دیگر اباحه آن رسیده و بسا که نهی مخصوص مشک بزرگ است نه مشک کوچک آب
نوشی، و در حدیث ابن عمر است که از مشک کوچک آب مینوشید و آن را برنمیگرداند و آن را نفعه مینامید بمعنی یکباره که از
نفع بازگرفته شده ... و در شرح جامع الاصول است که اختناث برگرداندن در مشک است و اباحه آن هم روایت است و آن در
13 - در معانی 385 بسندش از عبد اللَّه بن ( صورت ضرورت و نیاز است و نهی از ادامه و اعتیاد است و ناسخ حکم اباحه است. ( 3
سنان که شنیدم که امام ششم علیه السّلام میفرمود: راستی مردي یک شربت نوشید و خدایش بدان ببهشت برد، گفتم: این چگونه
شود؟ فرمود: کسی آب نوشد و واگیرد و ظرف آب را از خود دور کند با اینکه هنوز تشنه باشد و حمد خدا کند و باز برگردد و
بنوشد و خدا عزّ و جلّ بدین کار بهشت را بر او واجب کند: در (محاسن): مانند آن را آورده جز که حمد خدا را در دنبال بار سوم
205 ) بسندش از بکار / 14 - در علل ( 2 ( نوشیدن هم گفته و بسم اللَّه را در آغاز هر نوشیدن، و بسند دیگر هم مانندش را آورده. ( 4
بن ابی بکر حضرمی که بامام ششم علیه السّلام گفتم: مردي در قدح بدمد و فوت کند، فرمود: باکی ندارد و این مکروه است در
آنجا که هم نوشی دارد تا مبادا او این کار را بد دارد و پرسیدم از مردي که در خوراك فوت کند فرمود: آیا براي این نیست که
سرد شود؟ گفتم: چرا ص: 234 فرمود: باکی ندارد، صدوق گفته: آنچه من فتوي دهم اینست که روا نیست
فوت کردن در خوراك و نوشابه چه خودش تنها باشد یا با دیگري باشد جائز نیست، و این علت را جز در این خبر ندانم و نشناختم.
1) بیان: ظاهر کلام صدوق حرمت فوت کردنست و از این رو این خبر را نپذیرفته و میشود آن را حمل بر جواز کرد و اخبار دیگر )
را تفسیر بکراهت کرد، یا اخبار دیگر را تفسیر کرد بدان جا که هم نوشی دارد یا بصورت عدم ضرورت بخوردن و اخبار جواز را
15 - در کامل الزیاره ( 106 ) بسندش از داود ( بصورت ضرورت بخوردن مانند اینکه وقت نماز تنگ است یا کار فوري دارد. ( 2
رقی که من نزد امام ششم علیه السّلام بودم که آب خواست و چونش نوشید دیدمش گریه گرفت و اشک چشمش را گرفت و
آنگاه فرمود: اي داود خدا کشنده حسین علیه السّلام را لعنت کند، بنده خدائی نباشد که نوشد و یاد حسین علیه السّلام کند و
کشنده را لعنت کند جز که خدا برایش صد هزار حسنه نویسد و از او صد هزار سیئه فرو ریزد و صد هزار درجه از او بالا برد و گویا
صد هزار بنده آزاد کرده و خدا روز رستاخیز او را با دلی خنک محشور سازد و هم آن: از کلینی بسندش مانندش را آورده، و در
16 - و از همان ( 274 ) بسندش ( 3) بیان: خنکی دل کنایه از آرامش و آسایش آنست. ( 4 ) .(39 / (کافی) بسندش مانندش آمده ( 6
از ابی لبید بحرانی که مردي از امام پنجم علیه السّلام پرسید آداب نوشیدن از این کوزه شما چیست؟ فرمود: از گوشهاش ننوش و از
جاي شکستهاش ننوش که نشیمنگاه شیطانست و چونش بدهن نهی نام خدا ببر و چونش از دهنت برداري حمد خدا کن و در سه
17 - و از همان: بسندش از سماعه که از امام ششم علیه السّلام پرسیدم مردي با دست ( نفس بنوش که با یک نفس مکروه است. ( 5
چپش میخورد و یا مینوشد فرمود: با دست چپ ننوشد و بدان چیزي نگیرد و بروایت دیگرش مانند آن را آورده. آسمان و جهان،
19 - و از همان ( 455 ) بسندش از محمّد بن مسلم ( ج 10 ، ص: 235 و در همان از امام ششم علیه السّلام همین مضمون را آورده. ( 1
که در مجلس امام ششم علیه السّلام بودیم و در نزد ما آمد و ظرفی که آب داشت با دست چپش برگرفت و با یک نفس ایستاده از
آن نوشید. ( 2) بیان: گرفتن با دست چپ براي عذري بوده یا براي بیان جواز آن و هم با یک نفس نوشیدن و ایستادن براي اینکه
20 - در محاسن: ( 452 ) بسندش تا رسول خدا صلی اللَّه علیه و آله و سلم که باید آب ده مردم ( در روز بوده و بدي ندارد. ( 3
صفحه 109 از 149
21 - و از همان: ( 575 ) بسند پیش که رسول خدا صلی اللَّه علیه و آله و سلم فرمود: آب را خرده ( خودش در پایان همه بنوشد. ( 4
( 381 ) مانندش آمده، در (مکارم) مانندش آمده ( 181 / خرده بمکید و یکباره فرو ندهید که دچار درد کباد شوید، در (کافی) ( 6
عبّ نوشیدن بینفس کشیدنست و درد کباد از » آب را بمکید و یکباره فرو ندهید » 5) بیان: در نهایه گفته: در حدیث است که )
آنست و کباد بضم کاف دردیست که دچار کبد و جگر سیاه شود، در جاي دیگر گفته: عبّ نوشیدن بیمکیدنست و من گویم:
این از تفسیر نخستش روشنتر است، و جوهري هم همین را گفته و گوید در حدیث است که درد کباد از عبّ است و کبوتر آب را
یکباره فرودهد بطور عبّ چنانچه جانوران نوشند ... در دروس: گفته: آب سرور نوشابهها است، در دنیا و دیگر سرا و مزه زندگی
دارد و بد است پرنوشیدنش و عبه اینست که بیمکیدن نوشد و مکیدن مستحب است، و روایت است هر که آب را در سه نفس
22 - در ( نوشد و پس از هر نفس حمد خدا کند بهشتش بایست گردد و در روایتی در هر بار که مینوشد نام خدا را هم ببرد. ( 6
محاسن ( 575 ) بسندش از امام صادق علیه السّلام که سه نفس نوشیدن به از یک نفس است (در حدیث دیگر همین مضمون را
26 - در محاسن ( 576 ) بسندش تا امیر المؤمنین علیه السّلام که نوشیدن در یک ص: 236 نفس ( آورده). ( 7
را بد میداشت و فرمود: سه نفس باشد یا دو نفس، (بیان): در کلام فقهاء استحباب نوش با دو نفس را ندیدم با اینکه در اخبار
27 - در محاسن (..) بسندي از امام ششم علیه السّلام که نوشید در سه نفس و بار ( معتبره وارد است و ظاهر استحباب آنست نیز. ( 1
سوم سیراب شد. وانگه فرمود: پدرم میفرمود: هر که سه بار نوشد آن نوشیدن هیم باشد، گفتیم: هیم چیست؟ فرمود: شتر. ( 2) بیان:
گویا در این حدیث تصحیف شده باشد یا سقط دارد چنانچه اخبار دیگر بر آن گواهند و میشود این خبر را تفسیر کرد بصورت
28 - در محاسن ( 576 ) بسندش از سلیمان بن ( عدم تنفس یا باینکه پیش از بار سوم سیراب شده و آن را از روي حرص نوشیده. ( 3
خالد که پرسیدم از امام ششم علیه السّلام مرد بیک نفس مینوشد فرمود: مکروه است و فرمود: این نوشیدن هیم است گفتم: هیم
29 - و در ( چیست؟ فرمود: شتر (این مضمون را بسند دیگر از امام ششم علیه السّلام در پاسخ پرسش معاویۀ بن وهب آورده). ( 4
همان (..) بسندش از روح بن عبد الرحیم که امام ششم علیه السّلام بد میداشت همانندي به هیم را گفتم: هیم چیست؟ گفت: تلّ
ریگ، و در تهذیب بسند دیگر هیم را به شتران سالخورده تفسیر کرده. (در محاسن: بسند دیگر باز هیم را به رمل یعنی ریگ و شن
تفسیر کرده). ( 5) بیان: در بیشتر نسخهها با راء بینقطه است و در برخی بازاء نقطهدار بمعنی شتر بارکش و تفسیر نخست روشنتر
30 - در محاسن ( 577 ) بسندش از امام ششم علیه السّلام که اصحاب رسول خدا صلی اللَّه علیه و آله و سلم آب را یکباره ( است. ( 6
فرو میدادند و رسول خدا صلی اللَّه علیه و آله بدانها فرمود: با دستهاي خود بنوشید که بهتر ظرفهاي شمایند. گویا منظور در این
31 - در محاسن (..) بسندش از (1) حدیث اینست که با دهان خود از آبگاه مینوشیدند مانند بهائم. ص: 237
امام ششم علیه السّلام که رسول خدا صلی اللَّه علیه و آله و سلم را خوش میآمد آب در قدح شامی بنوشد و میفرمود: آن
32 - و از همان (..) بسندش تا امام ششم علیه السّلام که پیغمبر صلی اللَّه علیه و آله در غزوه ( پاکیزهترین ظرفهاي شما است. ( 2
33 - و از همان ( تبوك بمردمی گذشت که با دهان خود آب مینوشیدند و فرمود: با دستهاتان بنوشید که بهترین ظرفهاي شمایند. ( 3
(..) بسندش از امام ششم علیه السّلام که رسول خدا صلی اللَّه علیه و آله در قدحهاي شامی مینوشید که از شام آورده بودند یا بآن
حضرت پیشکش شده بود. ( 4) بیان: در دروس گفته: رسول خدا را خوش میآمد از نوشیدن در قدح شامی و نوشیدن با دو دست
34 - در محاسن ( 578 ) بسندش از امام ششم علیه السّلام که پدرم نشسته بود و عبد اللَّه بن علی آمد اجازه شرفیابی ( بهتر است. ( 5
بگیرد براي عمرو بن عبید و بشیر رحال و واصل، و پس از اجازه نزد آن حضرت آمدند و نشستند و گفتند اي ابا جعفر براي هر
چیزي حدّیست که بدان پایان یابد؟ فرمود: آري چیزي نیست جز که حدّي دارد و بدان پایان یابد، راوي گفت: وانگه آب خواست
و کوزه آبش آوردند گفتند: اي ابا جعفر حدّ این کوزه چیست؟ فرمود: براي کسی که مینوشد حدّي دارد، گفتند: حدّش چیست؟
فرمود: هر که نوشد با سه نفس نوشد و در هر نفس حمد خدا گوید و البته از گوش کوزه و از جاي شکسته لب آن اگر شکست
صفحه 110 از 149
دارد ننوشد که نوشگاه شیطانست وانگه گوید: حمد خدا را که بمن آب شیرین گوارا از رحمتش نوشانید و آن را شور و تلخ
35 - در محاسن (..) بسندش تا امیر المؤمنین علیه ( نساخت. ( 6) بیان: در قاموس گفته گوش هر چه دستگیره و حلقه آنست. ( 7
36 - و از همان (..) بسندش از امام ششم که هر ( السّلام که از شکست ظرف آب و از دسته آن ننوشید که شیطان بر دسته نشیند. ( 8
که در سه نفس آب نوشد و در آغاز هر بار بسم اللَّه گوید و در پایانش الحمد للَّه آن آب تا در درون او است آسمان و جهان،
37 - و از همان ( 580 ) بسندش تا امام پنجم که یک مشک آبخوري براي امیر المؤمنین ( ج 10 ، ص: 238 برایش تسبیح گوید. ( 1
38 - و از همان (..) بسندش از امام ششم علیه السّلام که امیر المؤمنین علیه السّلام ( علیه السّلام آوردند و ایستاده از آن نوشید. ( 2
ایستاده نوشید و آنگه از فزونی آب وضویش ایستاده نوشید و رو بحسن علیه السّلام کرد و فرمود پسرم من البته دیدم که جدت
39 - در همان (..) بسندش از بشیر بن غالب که از حسین علیه السّلام که هم سفرش ( رسول خدا صلی اللَّه علیه و آله چنین کرد. ( 3
بودم از نوشیدن ایستاده پرسیدم و بمن پاسخ نداد تا چون فرود آمد ماده شتر برایش آوردند و آن را دوشید و آنگه مرا خواست و
43 - و از همان: بسندش از عبد الرحمن بن ( آن را ایستاده نوشید (در سه حدیث دیگر ایستاده نوشیدن از امام را نقل کرده). ( 4
حجّاج که نزد ابی جعفر علیه السّلام بودم و عبد الملک قمی وارد شد و گفت: اصلحک اللَّه، ایستاده بنوشم؟ فرمود: اگر خواهی،
گفت: بیک نفس بنوشم؟ فرمود: اگر خواهی، گفت سجده کنم و دستم زیر جامهام باشد؟ فرمود: اگر خواهی، و آنگه امام ششم
علیه السّلام فرمود: من از اینها و مانندشان بر شما ترسی ندارم. ( 5) بیان: از اینها و مانندشان الخ گویا مقصود اینست که این امور از
سنن و آدابند و ترسی ندارم که در باره آنها عذاب شوید و همانا ترسم بر شما از واجبات و فرائض است، و این دلالت دارد که
اخبار تجویز حمل ببیان جواز شوند نه اینکه آنها از سنن نباشند چنانچه فقهاء بر آن حملشان کردند، و برخی اخبار اشاره دارند که
اخبار منع و حرمت از راه تقیهاند، و برخی اصحاب اخبار نوشیدن ایستاده را حمل بنوشیدن در روز نموده چنانچه صدوق یادآوري
کرده و ظاهر کلام کلینی و جز آنها است، و ابو الصلاح در کافی گفته نوشیدن آب ایستاده در شب مکروه است و هم یک بار فرو
دادن و بیک نفس نوشیدن و از شکسته کوزه و از طرف دسته ص: 239 آن نوشیدن و سخن مؤلف جامع هم
گذشت در این باره و در دروس گفته: نوشیدن بیک نفس مکروه است و بلکه با سه نفس نوشند، و بقولی با سه نفس در آب ده
بنده است و اگر آزاد باشد بیک نفس نوشند و روایت است که فرو بردن یکباره مایه درد کباد است که درد کبد است و ایستاده
44 - در ( نوشیدن بد است، و خوبست نوشیدن با دستها و از آنجا که در طرف ظرف است نه طرف دسته آن و شکسته آن. ( 1
45 - و از همان (..) ( محاسن ( 581 ) بسندش تا امام هفتم علیه السّلام در باره مردي که ایستاده آب نوشد، فرمود: باکی ندارد. ( 2
بسندي تا ائمه علیهم السّلام که نوشیدن ایستاده نیروبخشتر و براي تن بهتر است. ( 3) در مکارم ( 181 ) مانندش آمده ولی فرموده
46 - در محاسن ( 572 ) بسندش تا امیر المؤمنین علیه السّلام که ننوشید آب را ( در آن نیست. ( 4 « تن » گواراتر و درستتر است و
47 - در محاسن (..) بسندي تا امام ششم علیه السّلام که نوشیدن آب ایستاده خوراك را گوارا کند و نوشیدن آب در ( ایستاده. ( 5
شب زردآب آورد و هر که شب آب نوشد و گوید اي آب بر تو درود از آب زمزم و آب فرات برایش زیان ندارد. ( 6) در مکارم:
بیسند مانندش آمده جز اینکه در آنست: هر که ایستاده آب نوشد گوارا باشد در روز و در آنست که سه بار بگوید درود بر تو
384 ) بسندش تا امام ششم علیه السّلام که چون خواهی در شب آب نوشی ظرفش را بجنبان و بگو اي / -48 در کافی ( 6 (7) (..)
49 - در محاسن ( 583 ) بسندش از سیف طحّان که نزد امام ششم علیه السّلام بودم و ( آب! آب زمزم و فرات بتو درود رسانند. ( 8
مردي از قریش در بر او بود و امام آب خواست و غلام آب در قدح ریخت و آن حضرت نوشید و تهماندهاش را بمن که در
کنارش بودم داد و آن را نوشیدم و آنگه فرمود: اي غلام آب بریز و آب ریخت و بآن مرد قرشی داد. ص:
51 - دعوات ( -50 و از همان (..) بسندش از ابی المقدام که دیدم ابو جعفر علیه السّلام در کاسه سفالین آب نوشید. ( 2 (1) 240
راوندي: از پیغمبر صلی اللَّه علیه و آله که نوشیدن آب از کوزه عام امانست از پیسی و خوره، ( 3) فرمود: هر که ایستاده آب نوشد و
صفحه 111 از 149
بدو بیماري رسد هرگز درمان نشود، مردي ایستاده نوشید و پیغمبرش دید، و بدو فرمود: خوش داري گربهاي با تو همنوش باشد؟
گفت نه فرمود: بدتر از آن با تو همنوش شد که شیطانست، سنت است که از جاي شکسته ننوشند و در سه نفس بنوشند و در آغاز
بسم اللَّه گویند و در انجام الحمد للَّه، و در میان ظرف آب نفس نکشند، عامه آن را روایت کردند. ( 4) بیان: مقصود از کوزه عام
آنست که هر رهگذري از آن مینوشد و مردم از آن کناره کنند از ترس بیماریها و آن حضرت بر رد آنها فرموده که خود دفعکننده
52 - در مکارم ( 33 ) شیوه پیغمبر صلی ( بیماري است چون دمخورده مؤمنانست و ظاهر اینست که این روایات همه از عامه باشند. ( 5
اللَّه علیه و آله بود که چون آب مینوشید یک مشت، دو مشت پس از بسم اللَّه مینوشید و قطع میکرد و الحمد للَّه میگفت و تا سه بار
چنین میکرد و در یک نوش آب سه بسم اللَّه و سه الحمد للَّه داشت و آن را میمکید و یکباره فرو نمیداد و میفرمود: درد جگر از
یک بار فرو دادنست، چون مینوشید در ظرف نفس نمیزد و چون میخواست نفس زند ظرف را از جلو دهانش دور میکرد و نفس
میزد، در کاسههاي بلورین که از شام میآوردند آب مینوشید. و هم در کاسه چوبی و پوستی و سفالین و بسا با دو مشت خود و
میفرمود: ظرفی از دست پاکیزهتر نیست و از دم مشکها و خیکها هم مینوشید ولی آنها را برنمیگردانید و میفرمود: برگرداندن آنها
مایه بد بو شدن آنها است، ایستاده هم مینوشید و بسا بر پا میشد و از مشک و سبو یا خیک و یا از هر ظرفی که بود و یا با دو دست
آب مینوشید، و آبی که بر آن شیر دوخته بودند مینوشید و قاووت مینوشید و دوستر ص: 241 نوشابه نزد آن
حضرت نوشابه شیرین بود، و در روایتی است که دوستر نوشابه نزد رسول خدا صلی اللَّه علیه و آله شیرین سرد بود، و آب را با
53 - در ( عسل مینوشید، و نان را در آب برایش حل میکردند و مینوشید و میفرمود: سرور نوشابهها در دنیا و آخرت آبست. ( 1
223 ): یکی از اصحاب امام ششم علیه السّلام از او پرسید از آب نوشیدن بیک نفس فرمود: اگر آب ده مملوك باشد با سه / فقیه ( 3
نفس بنوش و اگر آزاد باشد با یک نفس، صدوق گفته: این حدیث در روایات محمّد بن یعقوب کلینی است. ( 2) در مکارم: از آن
حضرت صلی اللَّه علیه و آله مانندش آمده و آنگه گفته: و بروایت دیگر که درستتر است از او است صلی اللَّه علیه و آله که
45 - در دعائم: ( نوشیدن در سه نفس بهتر است از یک نفس و بد داشت مانند هیم بنوشند گفتم: هیم چیست؟ فرمود: شتر است. ( 3
129 ) از جعفر بن محمّد علیه السّلام از پدرانش علیهم السّلام که رسول خدا صلی اللَّه علیه و آله نهی کرد از خورد و نوش با /2)
دست چپ و فرمود: نوشنده در آغاز نام خدا برد و در انجام حمد خدا گوید، در هر نفس این کار کند در آغاز و انجام، ( 4) و از
رسول خدا است صلی اللَّه علیه و آله که غدقن کرد از برگرداندن در مشک آب براي نوشیدن بقولی این غدقن براي دو سبب است
-1 ترس از اینکه جانوري یا ماري میان مشک باشد و بدهان نوشنده خزد 2- این کار در مشک را بد بو کند و بگنداند، ( 5) و از
آن حضرت است که ایستاده و نشسته هر دو نوشیده، ( 6) و از جعفر بن محمّد علیه السّلام است که نهی کرده از نوشیدن از حلقه و
دسته ظرف، ( 7) و از رسول خدا است صلی اللَّه علیه و آله که گذر کرد بر مردي که آب را با پوز خود که میان آن گذاشته بود
مینوشید، فرمود: مانند بهیمه مینوشی اگر ظرفی نداري با دو دستت بردار و بنوش که از پاکترین ظرفهاي شما است، ( 8) و از آن
حضرتست صلی اللَّه علیه و آله که آب را خرده خرده بمکید و یکباره فرو ندهید که درد جگر آورد، ( 9) و از علی علیه السّلام
است که پیغمبر صلی اللَّه علیه و آله را بارها وارسی کردم که چون آب مینوشید سه بار نفس میزد و در هر بار با بسم اللَّه آغاز
میکرد ص: 242 و با الحمد للَّه انجام میداد، ( 1) و از محمّد بن علی و امام ششم علیه السّلام است که سه
نفس در نوشیدن بهتر است از یک نفس و بد داشتند که نوشنده مانند شتر تشنه نوشد که سر از آب برندارد تا سیراب شود، ( 2) و
از امام دوم علیه السّلام است که بد داشت شیر را جرعه جرعه نوشند و یکباره فرو میداد و میفرمود جرعه نوشی کار دوزخیانست،
3) و از رسول خدا است که چون شیر مینوشید میگفت: بار خدایا آن را مبارك کن براي ما و بیفزا و چون آب مینوشید میگفت )
55 - در کتاب المسائل: ( حمد خدا را که بما آب شیرین و زلال نوشانید برحمت خود و شور و تلخ ننوشانید بسزاي گناهان ما. ( 4
بسندش از علی بن جعفر که از برادرش امام هفتم علیه السّلام پرسید از کوزه و سبوي دستهدار و قدح از شیشه و چوب آیا از طرف
صفحه 112 از 149
56 - در ( دستهاش بنوشند، فرمود: از طرف دستهاش ننوشند نه از کوزه و نه ابریق و نه قدح و از طرف دستهاش وضوء نسازند. ( 5
سپاس از آن خدا فرو آور آب از آسمان و زیر و رو کن کارها بخواست خود، بنام خدا بهترین » مکارم: دعاء هنگام نوشیدن آب
نامها، ( 6) و از امام صادق علیه السّلام که جمعی نزد پدرم آمدند و گفتند تو پنداري هر چه را حدّیست که بدان پایان یابد، پدرم
بآنها فرمود: آري، فرمود: آبی خواست تا بنوشند، گفتند اي ابا جعفر، این کوزه هم خود چیزیست؟ فرمود: آري گفتند: حدّش
چیست؟ فرمود: حدّش اینست که از شقه میانهاش بنوشی و نام خدا بر آن بري و با سه نفس بنوشی و در هر نفس خدا را حمد کنی،
و از گوشش ننوشی که نوشگاه شیطانست، سپس فرمود: خدا را حمد که بما آب شیرین نوشاند و آن را شور و تلخ نساخت
بگناهان ما، و بروایتی مانندش آورده و افزوده حمد خدا که مرا نوشاند و سیراب کرد، بمن عطا کرد و خشنودم ساخت و بمن
عافیت داد و مرا کفایت کرد بار خدایا مرا مقرر دار از آنها که در معاد از حوض محمّد صلی اللَّه علیه و آله سیراب کنی و برفاقت
او خوشبختش گردانی برحمتک یا ارحم الراحمین، ( 7) و از عبد اللّه بن مسعود است که پیغمبر صلی اللَّه علیه و آله در نوشیدن از
( ظرف آب سه بار نفس میزد و در آغاز هر کدام نام خدا ص: 243 میبرد و در انجامش شکر خدا میکرد ( 1
و از انس است که پیغمبر صلی اللَّه علیه و آله مؤاخذه کرد از نوشیدن ایستاده (راوي) گفت: گفتم: خوردن چطور؟ در پاسخ گفت:
آن بدتر است، و در روایت دیگر است از آن حضرت که ایستاده نوشید، ( 2) بامام صادق گفتند مزه آب چیست؟ فرمود: مزه
زندگی، ( 3) فرمود: چون یکی از شما آب نوشد در سه نفس نوشد که نفس یکم شکر نوشابه است و دوم راننده شیطان، سوّم
درمان هر درد درون، ( 4) و از ابن عباس است که دیدم پیغمبر صلی اللَّه علیه و آله آب نوشید و دو بار نفس کشید (یعنی آب را
بدو نفس نوشید)، ( 5) از موسی بن جعفر علیه السّلام پرسش شد از حدّ ظرف، فرمود: حدّش اینست که از جاي شکستهاش ننوشی
اگر شکسته دارد زیرا آن نشیمنگاه شیطان است و چون بنوشی بسم اللَّه بگو و چون فارغ شوي الحمد للَّه ( 6) از عمر بن قیس روایت
است که در مدینه نزد ابی جعفر علیه السّلام رفتم و برابرش کوزهاي نهاده بود و گفتم: بآن حضرت حدّ این کوزه چیست؟ فرمود: از
طرف میانهاش بنوش و بسم اللَّه بگو و چون آن را از دهانت برداشتی خدا را حمد کن، و مبادا از حلقهاش بنوشی که معقد
شیطانست، اینست حدّ آن. ( 7) رسول خدا صلی اللَّه علیه و آله فرمود: چون مگس میان ظرف یکی از شماها افتاد باید آن را فرو
برید در آن زیرا در یک بالش درد است و در یک بالش درمان و او بال درد آور را در ظرف فرو برد و باید همه را فرو برد و در
57 - در فردوس: بنقل از علی علیه السّلام که رسول خدا صلی اللَّه علیه و آله فرمود: چون آب نوشید با مکیدن (8) .( آورد ( 174
( نوشید، آن را یکباره فرو ندهید که یکباره فرو دادن مایه درد جگر است ... ( 9
باب سوم فضل آب باران نیسان و کیفیت گرفتن و نوشیدن آن
-1 در المهج: بنقل از سندي تا ابن عمر که ما نشسته بودیم و ناگاه رسول خدا صلی اللَّه علیه و آله نزد ما آمد بر ما سلام کرد (10)
و ما پاسخ دادیم و فرمود: آیا بشما داروئی ص: 244 نیاموزم که جبرئیلم آموخته که نیاز بداروي پزشکان
نباشد، و علی علیه السّلام و سلمان و دیگران گفتند آن دارو چیست؟ پیغمبر صلی اللَّه علیه و آله بعلی علیه السّلام فرمود: از آب
باران نیسان برگیر و بر آن این آیات و سور را هفتاد بار بخوان 1- فاتحه الکتاب 2- آیۀ الکرسی 3- سوره قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ 4- سوره
( قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ 5- سوره قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ 6- سوره قُلْ یا أَیُّهَا الْکافِرُونَ، و هفت روز پیاپی بام و شام از آن آب بنوش، ( 1
پیغمبر صلی اللَّه علیه و آله فرمود: بحق آنکه مرا براستی به پیغمبري فرستاده که جبرئیل بمن گفت در این صورت از کسی که این
آب را نوشیده و هر دردي در تنش باشد رفع شود و عافیت یابد، و درد از تن و استخوان و همه اندامش برود و از لوح محفوظ آن
بلاها محو شوند، بدان که مرا براستی و درستی به پیغمبري فرستاده اگر بیفرزند است و دوست دارد فرزند آرد و از آن آب بنوشد
برایش فرزند شود، و اگر زن نازاد باشد و از آن آب بنوشد، خدا روزیش دهد و فرزندش شود، و اگر مردي بینیروي مردي باشد و
صفحه 113 از 149
عنّین باشد و زن نازا و از آن آب بنوشد خدا او را رها کند و دردش برود و توانا بر مجامعت گردد، و اگر دوست داري به پسر
آبستن شود بهمان باردار شود و اگر دوست داري به پسر و دختر آبستن شود بهمان آبستن شود و گواهش از قرآن مجید است که
- بخشد بهر که خواهد دختران و بهر که خواهد پسران یا جفت سازد پسران و دختران را و بسازد هر که را خواهد نازاد، 49 » فرموده
و اگر سردرد دارد و از آن بنوشد بفرمان خدا سردردش برود و آرام شود، و اگر چشم درد دارد و از آن آب در چشمانش « الشوري
چکاند و از آن بنوشد و چشمانش را بشوید بفرمان خدا خوب شود، بیخ دندانها را سخت کند و دهن را خوشبو کند و لعاب بن
دندانها را مانع شود و بلغم را ببرد، و چون خورد و نوشد ناگوار نباشد. و از باد فریاد نکند، و فلج نگردد و بدرد پشت و دل دچار
نگردد، و از زکام و درد دندان نگران نشود و از معده و کرم ننالد و دچار قولنج نشود. و نیاز بحجامت نیابد، و دچار ناسور و خارش
و آبله و دیوانگی و خوره و پیسی و خوندماغ و قلس نگردد، و کوري و گنگی و لالی و کري و ص: 245
زمینگیري نبیند و دو چشمش آب سیاه نیاورند، و دردي نماز و روزه او را تباه نکند، و بوسوسه پري و دیو دچار نشود، ( 1) پیغمبر
صلی اللَّه علیه و آله فرمود: جبرئیل گفت: کسی که از این آب نوشد به هر دردي که مردم دارند دچار باشد راستش که درمان همه
آن دردها است، و جبرئیل بمن گفت: بحق آنکه تو را براستی فرستاده، هر که این آیات را بر این آب بخواند خدا دلش را پر از نور
و روشنی سازد و در دلش الهام اندازد و حکمت بزبانش روان کند، و دلش را از فهم و بصیرت پر کند و مانند آن را بکسی از
جهانیان نداده، و بفرستد بسوي او هزار آمرزش و هزار رحمت و غش و خیانت و غیبت و حسد و تجاوز و بخل و حرص و خشم را
از دلش بیرون کند، و هم دشمنی و کینه و سخن چینی و بدگوئی مردم را و آن درمان هر درد است، ( 2) و در روایت دیگر از
پیغمبر صلی اللَّه علیه و آله آیات بیشتري براي خواندن بآب باران رسیده چون 70 بار سوره انا انزلناه و هفتاد اللَّه اکبر و لا اله الا اللَّه
و 70 صلوات بر پیغمبر و آلش بفرستد. ( 3) بیان: ناسور زخمی است در گوشه چشمها و در اطراف مقعد و در لثه دندان و قلس
آنچه از ناي بر دهان بر آید و قی نباشد و اگر باز گردد قی باشد و بسا هر دو را گویند. ( 4) گویم: بخط شیخ علی بن حسن بن
جعفر مرزبانی که تاریخ کتابش 908 بود یافتم که در یافتم بخط امام علامه شهید سعید محمّد بن مکّی- ره- که روایت است از
جعفر بن محمّد از پدرانش علیهم السّلام است که رسول خدا صلی اللَّه علیه و آله فرمود: جبرئیل بمن داروئی آموخت که با آن
نیازمند پزشک نباشم، یکی از یارانش گفت: یا رسول اللَّه دوست داریم که آن را بما بیاموزي، فرمود: باران نیسان را گیرند و 70
بار بر آن سوره حمد و آیۀ الکرسی و سوره قُلْ یا أَیُّهَا الْکافِرُونَ و سَبِّحِ اسْمَ رَبِّکَ الْأَعْلَی و معوّذتین و اخلاص را بخوانند و آنگه
70 بار لا اله الا اللَّه و سبحان اللَّه و الحمد للَّه و لا اله الا اللَّه و اللَّه اکبر خوانند و آنگه یک جرعه از آن در شام و یک جرعه در
بامداد پی هم نوشند، ( 5) پیغمبر صلی اللَّه علیه و آله فرمود: بدان که مرا براستی به پیغمبري ص: 246
فرستاده که خدا دفع کند از کسی که این آب را نوشد هر درد و هر آزار که در تن او است، و دهانش خوشبو شود و بلغم را برد و
چون بخورد و بنوشد ناگوار نباشند و بادها باو آزار نرسانند و فلج نگیرد، و از درد پشت و شکم ننالد و نه از درد پرده درون و
دچار سرسام نشود و سردي و حصر البول از او ببرند و خارش و آبله و طاعون و خوره و پیسی نگیرد و چشمش آب سیاه نیاورد و
دلش خاشع گردد و خدا هزار رحمت و هزار مغفرت بدو فرستد، و از دلش انکار و شرك و عجب و کسالت و سستی و عداوت
بیرون روند، و از همه رگهایش درد بدارید و درد او از صفحه لوح محفوظ محو شود و هر مردي خواهد زنش آبستن گردد و خدا
بدو فرزندي دهد، و اگر مردي زندانیست و از آن آب بنوشد خدا او را رها کند و بمرادش برسد، و اگر سر درد دارد آرام شود و
( هر درد او در تنش آرام گردد بفرمان خدا تعالی. ( 1
باب چهارم در نهی از درمان با آب گرمهاي کبریتی و آب تلخ و شور و مانند آنها
-1 در محاسن: ( 579 ) بسندش از ابی سعید تیمی که گذر کردم بحسن و حسین علیه السّلام و آنها در فرات بودند با لنگهاي (2)
صفحه 114 از 149
خود در آب جا داشتند، و فرمودند آب ساکنانی دارد چون ساکنان زمین و آنگه فرمودند تو کجا میروي گفتم: سر این آب،
فرمودند این آب چیست؟ گفتم آبی که نوشند و تن را سبک کند و گرما را ببرد و شکم را باز کند، این آب تلخ، فرمودند:
نپنداریم که خدا تبارك و تعالی در هیچ چیزي که لعنتش کرده درمانی نهاده باشد، گفتم: براي چه لعنش کرده فرمودند خدا
تبارك و تعالی چون قوم نوح اسفناکش کردند درهاي آسمان را بآبی سیل ریزان گشود و بزمین وحی کرد آب برآرد و
1) بیان: در ) چشمههائی از زمین نافرمانی کردند و خداشان لعن کرد و آنها را شور و تلخ ساخت. ص: 247
کافی- بسندش این روایت را آورده و در آنست که: آن دو در فرات بودند و با دو لنگ در آب فرو شده بودند و من بآنها گفتم:
اي دو پسر رسول خدا صلی اللَّه علیه و آله دو لنگ را تباه کردید و آنها فرمودند اي ابو سعید تباهی دو لنگ به است از تباهی دین،
راستش براي آب هم اهلی و ساکنانی هستند- تا گوید- گفتم: من میخواهم داروئی را از این آب تلخ بنوشم براي دردي که دارم
بامید اینکه تنم سبک شود و شکمم روان گردد، هر دو بمن گفتند: تا آخر خبر، وانگه گفته: در روایت حمدان بن سلیمان گوید:
اي ابا سعید تو بر سر آبی میروي که ولایت ما را انکار دارد در هر روزي سه بار، راستی خدا عزّ و جلّ ولایت ما را بر آنها پیشنهاد
کرد و هر کدام ولایت ما را پذیرفتند شیرین و پاکیزه شدند و آنچه منکر ولایت ما شد خدا عزّ و جلّ او را تلخ و شور و بدمزه
یعنی ما « چون ما را اسفناك کردند انتقام کشیدیم از آنها، 55 - الزخرف » ساخت. من گویم: اسفناك کرد، اشاره است بفرموده خدا
را بخشم آوردند، ماء منهمر، یعنی سیل آسا و بیقطره، و خطاب بزمین و نپذیرفتن ولایت یا باین است که در آن حال خدا باو
شعوري داده که خطاب را بفهمد یا مثلی زده براي بیان بیقابلیتی او براي پذیرش نیکی و براي پستی او، زیرا چیزهاي خوب یک
2- در محاسن ( 579 ) بسندش تا ( پیوست واقعی با هم دارند و همچنین چیزهاي بد، و تحقیق آن در جلدهاي امامت گذشت. ( 2
اینکه رسول خدا صلی اللَّه علیه و آله نهی کرد از درمان جستن از چشمههاي آب گرم که بوي کبریت دارند زیرا از تف دوزخند.
4- در ( -3 و از همان (..) بسندش از امام ششم علیه السّلام که پیغمبر نهی کرد از شفا خواستن از حمامها که در کوه باشند. ( 4 (3)
389 ) همین مضمون را آورده و افزوده حمامهاي کوهستانی چشمههاي آبگرمند که در کوه باشند بوي کبریت دارند و از / کافی ( 6
1) توضیح: در نهایه گفته: حمئه چشمه آب گرم است و براي بیماران از آن درمان ) تف دوزخند. ص: 248
5- در کافی (..) بسندش از امام ششم علیه السّلام که نوح در روزگار ( جویند و از فوح دوزخند یعنی از شدت جوشش آن. ( 2
( 7- و از همان ( 390 ( طوفان همه آبها را بیاري خواند و او را اجابت کردند جز آب کبریت و آب تلخ و هر دو را لعنت کرد. ( 3
بسندش از امام ششم علیه السّلام که پدرم بد داشت درمان کردن با آب کبریت و آب تلخ را و میفرمود: نوح علیه السّلام در طوفان
همه آبها را خواند و اجابت کردند جز آب تلخ و آب کبریت که بر آنها نفرین و لعن کرد. ( 4) بیان: ابو الصلاح در کافی گفته:
(6) ( نوشیدن آب شور و کبریتی و بد رنگ و بد بو و بدمزه بجز نجاست هم مکروه است. ( 5
ابواب نوشابهها و ظرفهاي حرام