گروه نرم افزاری آسمان

مقدّمه






اشاره
روح جستجوگر و ذهن پرسؤال هر انسانی او را براي رسیدن به حقیقت و برطرف کردن ابهاماتی که پیرامون مسائل مختلف وجود
دارد به سؤال کردن وادار مینماید، چرا که یکی از بهترین طرق روشن کردن مجهولات و رسیدن به واقعیّتها، سؤال نمودن از
کسانی است که اطّلاع کافی دارند.
ا تَعْلَمُونَ*؛ مسائلی را که نمیدانید از اهل اطّلاع و کسانی که 􀀀 همان طور که خداوند متعال میفرماید: (فَسْئَلُوا أَهْلَ الذِّکْرِ إِنْ کُنْتُمْ ل
«1» .( آگاه هستند بپرسید
به همین دلیل اسلام که یک آیین فطري و هماهنگ با عقل و منطق است نه تنها بر این مسأله فطري که در بین عقلا معمول و
معروف است مهر تأیید نهاده، بلکه به طرق مختلف مردم را به آن تشویق و در مواردي الزام کرده است، البتّه سؤالاتی که انگیزه
الهی و منطقی دارد نه سؤالاتی که هدف از آن لجاجت، خودنمایی، اظهار فضل، و تحقیر دیگران باشد.
استفتا
این کلمه یک واژه عربی است و به نوع خاصی از سؤالات اطلاق میشود، سؤالی که پیرامون مسائل و احکام شرعی و عملی از
افراد ذي صلاح و مراجع معظّم تقلید مطرح میگردد.
______________________________
. 1). سوره انبیاء، آیه 7 )
صفحه 14 از 282
ص: 16
پیشینه استفتا
سابقه استفتا به صدر اسلام برمی گردد، یعنی از زمانی که مسلمانان مکلّف به تکالیف و احکام عملی مانند نماز، روزه و … شدند
استفتا نیز متولد شد، چرا که مسلمین پیرامون این احکام از نبی مکرّم اسلام حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) سؤالاتی
میکردند که بسیاري از آنها موجود است، حتی قرآن مجید عین این ماده را در مورد بعضی از سؤالات مربوط به ارث ذکر فرموده
و این مسأله در اعصار ائمّه (علیهم السلام) در مقیاس وسیعتر ادامه پیدا کرد و در «1» « الَۀِ 􀀀 اللّ یُفْتِیکُمْ فِی الْکَل
􀀀
یَسْتَفْتُونَکَ قُلِ هُ » : است
عصر حضرت امام باقر و امام صادق (علیهما السلام) وسعت زیادي پیدا کرد. به گونهاي که قسمت عمدهاي از روایات فقهی موجود
که از معصومین (علیهم السلام) به دست ما رسیده است، همه به صورت سؤال و جواب و به اصطلاح استفتا میباشد.
*** جاذبه استفتا
استفتا، بلکه هر نوع سؤال و جوابی، جاذبه خاصی دارد یعنی علاقه مردم به کتابهاي سؤال و جواب نسبت به کتابهاي دیگر، و
استفتائات نسبت به رسالههاي عملیّه، بیشتر است و شاید علّت، این باشد که در این نوع کتابها آنچه را که خواننده میخواهد، آمده
است نه هر آنچه را که نویسنده اراده کرده است. همانند میزبانی که غذاي مورد علاقه میهمان را تهیّه میکند نه آنچه خودش
میخواهد، استفتائات نیز غذاي روح آدمی است که مطابق میل و علاقه و نیاز سؤالکننده تهیّه شده است.
کتاب حاضر
استاد معظّم، مرجع « شوراي استفتا » این کتاب حاصل جلسات چندساله
______________________________
. 1). سوره نساء، آیه 176 )
ص: 17
عالیقدر حضرت آیۀ اللّه العظمی مکارم شیرازي مدّ ظلّه العالی میباشد، این جلسات که در محضر معظّم له و با شرکت جمعی از
علماي محترم حوزه علمیّه قم تشکیل میشد، عهدهدار جوابگویی استفتائاتی بود که از داخل و خارج از کشور به دفتر معظّم له
میرسید که پس از بحث و بررسی کامل به آنها جواب داده میشد، و از بین نامهها، سؤالات جدید و تازه براي استفاده عموم
انتخاب میشد که به شکل کتاب حاضر درآمده است.
لازم به ذکر است که بر اثر زیاد بودن استفتائات، روزانه دو جلسه استفتا تشکیل میشد و مرجع عالیقدر با صبر و حوصله کافی به
سؤالات جواب میدادند، به گونهاي که گاهی از اوقات پاسخ به یک سؤال تمام وقت جلسه را میگرفت. در اینجا لازم است که از
زحمات اعضاي محترم شوراي استفتاي معظّم له تقدیر و تشکر و براي روح اعضایی که به جوار حق شتافتهاند طلب رحمت و
مغفرت نماییم.
چند یادآوري لازم
در اینجا لازم است خوانندگان عزیز را به چند نکته توجّه دهیم:
الف) اگر چه تمام سؤالات این مجموعه همان گونه که قبلا اشاره شد نخست در شوراي استفتاي معظّم له مطرح شده بود، ولی از
صفحه 15 از 282
آنجا که حضرت استاد نسبت به مسائل علمی و بخصوص مسائل شرعی و استفتائات عنایت خاصّی دارند قرار شد که همه مسائل
دوباره از نظر معظّم له گذرانده شود به همین دلیل بعد از این که یک سال کارهاي مقدماتی روي استفتائات انجام شد، کار قرائت
استفتائات در محضر معظّم له شروع گردید و تک تک سؤالات دوباره به نظر ایشان رسید و مرجع عالیقدر در بعضی از موارد
اصلاحاتی را نیز انجام دادند، در ضمن قسمتی از سؤالات نیز توسط خود معظّم له در کنار بیت الله الحرام و حرم حضرت رسول
(صلی الله علیه و آله) (رزقنا اللّه و ایاکم ان شاء اللّه) در سفر عمره مفردهاي که به مکّه مکرّمه داشتند مطالعه و اصلاح شد.
ص: 18
ب) استفتائات این مجموعه، منحصر به ایران اسلامی نیست بلکه حاصل نامههایی است که از سراسر کشورهاي مسلماننشین رسیده
است، بنابراین اگر به سؤالاتی برخورد کردید که با جوّ حاکم بر میهن اسلامی ما سازگار نبود، احتمالا آن سؤالات از سایر
کشورهاست.
ج) براي حفظ اسرار سؤال کنندگان عزیز، ویژگیهاي شخص سؤالکننده که در متن نامه بوده حذف شده است و بعضی از سؤالات
نیز تلخیص گردیده است.
د) از آنجا که متن فعلی به نظر آن مرجع عالیقدر رسیده و بعضی از جوابها اصلاح شده است، اگر تفاوتی بین جوابهایی که در
دست دارید با آنچه در این کتاب آمده است، وجود داشته باشد جوابهاي این کتاب مقدّم است.
در خاتمه از تمام عزیزانی که ما را در تهیّه این مجموعه همراهی کردهاند، به خصوص حجۀ الإسلام آقاي محمّد ربّانی که در مقابله
قسمت عمده این کتاب ما را یاري کرده است، تقدیر و تشکر نموده و منتظر پیشنهادات سازنده خوانندگان محترم میباشیم.
مِنّ ، إِنَّکَ أَنْتَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ
􀀀
ا تَقَبَّلْ ا 􀀀 رَبَّن
قم- حوزه علمیّه
أبو القاسم علیان نژادي
شهریور ماه 1375 - مطابق با جمادي الاولی 1417
ص: 19
فصل اوّل: احکام تقلید
سؤال 1- اگر فقیهی داراي علومی غیر از فقه و اصول باشد سبب ترجیح او در مقام تقلید میشود؟
جواب: دارا بودن علومی دیگر غیر از فقه و اصول سبب ترجیح فقیهی بر فقیه دیگر نمیشود مگر علومی که در فهم احکام یا تنقیح
موضوعات، مؤثّر بوده باشد.
سؤال 2- آیا میتوان از مجتهد مرده تقلید نمود؟
جواب: احتیاط ترك تقلید ابتدایی میّت است اما بقاي بر تقلید میّت در مسائلی که عمل کرده یا اخذ فتوا براي عمل نموده جایز
است.
سؤال 3- کسی که بدون اجازه مجتهد زنده به تقلید میّت باقی مانده است اعمالی که انجام داده چه حکمی دارد؟
جواب: حال باید از مجتهد زنده در مسأله بقاي بر تقلید میّت، تقلید کند چنانچه فتواي مرجع فعلی او جواز بر بقا باشد اعمال سابق
او صحیح است.
سؤال 4- در چه مسائلی میتوان به فتواي مجتهدي که از دنیا رفته عمل نمود؟
جواب: تنها در مسائلی میتواند باقی بماند که به آن عمل کرده باشد.
صفحه 16 از 282
سؤال 5- تفاوت بین فتوا و حکم از کجا سرچشمه میگیرد که فتوا فقط بر مقلّدین لازم العمل است اما حکم بر جمیع افراد؟ اگر دو
فقیه احکام مختلف دهند چه وضعی پیش میآید؟ اصلا فقیهی که حاکمیّت عامّه ندارد آیا حکمش بر امّت نافذ است؟
ص: 20
ما مراجعه نمایید. « أنوار الفقاهۀ » جواب: به کتاب
سؤال 6- آیا در این عصر که مسائل و مشکلات زندگی انسانها بسیار گسترده و پیچیده شده و قدرت یافتن بر استنباط احکام این
مسائل نیاز به احاطه بر علوم و اطّلاعات گستردهاي دارد کسی میتواند به رتبه اجتهاد مطلق نائل شود؟
جواب: البتّه امکانپذیر است و بهترین دلیل بر امکان، وقوع آن است که ما در حوزههاي علمیّه شاهد و ناظر آن هستیم.
سؤال 7- اگر مرجع تقلید یا مجتهدي احساس کند که شرایط مرجعیّت یا اجتهاد را از دست داده آیا لازم است که اعلام کند؟
جواب: لازم است اعلام کند.
سؤال 8- اگر انسان بتواند تشخیص دهد که فلان مرجع از نظر مبانی اصولی قویتر است آیا این تشخیص، در اعلم بودن آن مرجع
دخیل است؟
جواب: اعلم بودن تنها به آگاهی و اعلمیّت در علم اصول حاصل نمیشود بلکه شرایط دیگري نیز دارد.
سؤال 9- آیا کسی که میخواهد عمل به احتیاط بنماید میتواند مثلا احتیاطات بیع را از فلان مرجع و احتیاطات صلاه را از مرجع
دیگر اخذ کند؟
جواب: اگر منظور پیروي کردن در اخذ طریقه احتیاط از دو مجتهدي که هر دو مساوي در فقاهت باشند بوده باشد مانعی ندارد.
سؤال 10 - آیا کسی که عمل به احتیاط میکند باید احکام صادره از مجتهدین میّت را هم لحاظ دارد؟
جواب: اگر مقصودش احتیاط مطلق است باید همه اقوال را ببیند و اگر هدفش احتیاط بین محتمل المرجعیّههاست، تنها آگاهی از
اقوال علماي زنده براي او کافی است.
سؤال 11 - آیا تصریح به جواز عمل به رساله که معمولا در ابتداي رسالهها
ص: 21
نوشته میشود به معناي نفی دیگران است؟ و آیا مردم نسبت به مرجعی که ناشناخته مانده چون قدرت بیان نداشته است مسئول
هستند؟
جواب: الف) تصریح به جواز عمل به رساله، دلیل بر نفی دیگران نیست، بلکه ممکن است دیگران هم در شرایط مساوي و هر دو یا
هر چند نفر جایز التّقلید باشند. آري اگر کسی در اوّل رساله خود بنویسد عمل به این رساله متعیّن است و عمل به غیر آن جایز
نیست مفهومش نفی دیگران است در حالی که هرگز ندیدهایم احدي در مقدمه رساله چنین چیزي بنویسد.
ب) درست است که قدرت بیان باعث معرفی شخص است امّا اگر کسی بیانی نداشت و مقام علمی او مجهول ماند و بعد از فحص
نیز مقام علمی او روشن نشد مردم نسبت به او وظیفهاي ندارند، مانند گنجی است که شناخته نشده و کسی در برابر آن گنج
وظیفهاي ندارد.
سؤال 12 - چنانچه بین قانون مصوّب و لازم الاجراي جمهوري اسلامی (که از کلّیه مراحل تصویب مجلس و تأیید شوراي نگهبان و
غیره گذشته است) با فتواي مراجع تقلید تفاوت وجود داشته باشد وظیفه قاضی مقلّد چیست؟
جواب: قاضی اگر مجتهد باشد به رأي خود حکم میکند و اگر بر اثر ضرورتها غیر مجتهد براي منصب قضا نصب شود به رأي
مرجع تقلید خود عمل خواهد کرد و در تعارض قوانین حکومت اسلامی با رأي مرجع تقلید چنانچه عمل به احتیاط ممکن باشد
اولی عمل به احتیاط است و اگر ممکن نباشد یا موجب ضرر و زیان و عسر و حرج گردد، قوانین حکومت اسلامی در مسائل
صفحه 17 از 282
عمومی و اجتماعی مقدم است و در مسائل خصوصی باید به راي مرجع خود عمل کند.
سؤال 13 - چنانچه پاسخ سؤال پیش این باشد که از بین قانون و فتواي معارض با هم حتما باید به فتواي مرجع تقلید عمل نمود،
بنابراین مرقوم بفرمایید که فلسفه ولایت فقیه و تشکیل حکومت اسلامی و فلسفه تشکیل قوّه مقننه و وضع
ص: 22
قانون چیست؟ و اگر پاسخ سؤال این است که باید بر طبق قانون عمل کرد بنابراین فلسفه تقلید و فلسفه وجودي مراجع تقلید
چیست؟ و چه آثاري بر آن مترتّب است و صدور فتوا از ناحیه آنان در ابواب مختلف فقهی که قانون نیز در مورد آنها وجود دارد
چه فایدهاي خواهد داشت؟
جواب: از آنچه در پاسخ سؤال قبل گفته شد هم فلسفه وجودي حکومت و هم فلسفه مرجعیّت روشن میشود.
سؤال 14 - مستدعی است تعیین فرمایید احتیاطات حضرت عالی را به کدام یک از مراجع عظام مراجعه نماییم؟
جواب: میتوانید به یکی از مراجع معروف در محافل علمی مراجعه فرمایید.
سؤال 15 - شخصی ده سال بدون تقلید عبادت میکند، عبادتش چگونه است؟
جواب: باید هم اکنون تقلید کند و آنچه مطابق دستور مرجع فعلی او واقع شده صحیح است و غیر آن را باید اعاده کند.
سؤال 16 - آیا انتشار رساله توسط مجتهدي به معناي این است که او خود را از دیگران اعلم میداند؟
جواب: چنین دلالتی ندارد.
سؤال 17 - در رسالههاي عملیّه نوشته شده است که از باید مجتهد اعلم تقلید کرد، از آن جایی که تشخیص و تعیین فرد اعلم در
میان مجتهدین براي اهل علم و خبره مشکل و براي عوام محال و ممتنع است، آیا میتوان در مسائل مورد اختلاف به جاي تقلید از
یک شخص معیّن، رأي اکثریت را ملاك عمل قرار داد؟
جواب: رأي اکثریت کافی نیست، اگر اعلم ثابت است باید در مسائل اختلافی از او تقلید کرد و اگر ثابت نیست مردم مخیّر هستند.
سؤال 18 - کسانی که مجتهد نیستند واجب است در مسائل شرعی و احکام غیر ضروري دین از دستورات مجتهد جامع الشرایط
تقلید کنند، آیا در مسائل سیاسی و
ص: 23
حکومتی نیز چنین است مثلا در نظام جمهوري اسلامی ایران آیا اطاعت از قوانین و مقرّرات دولت که به تصویب مجلس شوراي
اسلامی و تأیید شوراي نگهبان رسیده، واجب شرعی است؟
جواب: باید از قوانینی که در بالا شرح دادید تخلّف نکنند.
سؤال 19 - شخصی پس از فوت مرجع تقلیدش از مجتهدي تقلید نموده، ولی قبل از عمل به فتواي آن مجتهد مجدداً از مرجع قبلی
که فوت نموده تقلید کرده است، آیا عدول با توصیف فوقالذکر جایز میباشد؟ با در نظر گرفتن اینکه در بعضی از مسائل از جمله
در مسائل تقلید، مقلّد همین مجتهد زنده میباشد.
جواب: چنانچه مجتهد زنده اعلم بوده، عدولش صحیح و بازگشت از آن جایز نیست و اگر میّت اعلم بوده، تقلیدش از مجتهد زنده
در موارد علم اجمالی یا تفصیلی به اختلاف جایز نبوده است.
سؤال 20 - اگر بر انسان طبق فتواي مرجع قبلی خود، احکامی از قبیل خمس و غیره واجب و یا بعضی از اعمالش باطل و یا
مشکوك به نظر برسد، ولی طبق فتواي مرجع فعلی اعمالش صحیح و یا خمس و غیره واجب نباشد، لطفاً مرقوم فرمایید آیا میتواند
طبق فتواي مرجع بعدي خود عمل و در نتیجه اعمالش صحیح و خمس و امثال آن را پرداخت ننماید؟
جواب: خالی از اشکال نیست.
صفحه 18 از 282
سؤال 21 - آیا از مجتهدي که در مسائل روز جامعه و سیاست داخلی و خارجی کشور آگاه نیست ولی داراي شرایطی که در رساله
عملیّه ذکر شده میباشد، تقلید جایز است؟
جواب: جایز است بشرط آن که فتاواي او موجب مفسدهاي در جامعه اسلامی نگردد.
سؤال 22 - آیا حضرت عالی حکم حاکم را نافذ میدانید، بنابراین اگر مرجعی
ص: 24
حکم کرد آیا بر همه حتّی مراجع دیگر واجب است عمل کنند؟
جواب: بر همه واجب است عمل نمایند مگر اینکه خلاف آن، یقینی باشد.
سؤال 23 - آیا مرجع باید مجتهد مطلق باشد یا متجزّي هم میتواند باشد؟
جواب: تقلید متجزّي خالی از اشکال نیست.
سؤال 24 - آیا زن میتواند علوم اسلامی را تحصیل نماید و به مقام اجتهاد برسد؟
جواب: مانعی ندارد و ممکن است به مقام اجتهاد برسد.
سؤال 25 - اگر زنی به مقام اجتهاد برسد آیا بر او نیز تقلید حرام است؟
جواب: در این مسأله فرقی میان مرد و زن نیست.
سؤال 26 - آیا رجوع از مرجع مساوي به مساوي را جایز میدانید؟
جواب: جایز نیست.
سؤال 27 - شخصی از مرجعی تقلید میکرده است، پس از فوت او با اجازه مرجع دوّم زنده به تقلید مرجع اوّل باقی مانده است،
سپس مرجع دوّم از دنیا رفته است و اکنون از مرجع سوّم که زنده است تقلید میکند، اکنون آیا با اجازه مرجع زنده باید بر تقلید از
مرجع اوّل باقی بماند یا مرجع دوّم؟
جواب: به تقلید مرجع اوّل باقی بماند
سؤال 28 - تقلید بر مجتهد حرام است آیا این مسأله شامل فضلا و طلّابی که در مسائل اندکی مجتهد هستند میشود؟
جواب: شامل مجتهد مطلق و متجزّي هر دو میشود.
سؤال 29 - خواهشمندم بفرمایید چرا تقلید واجب است؟
جواب: به دلیل عقل و بناي عقلاي دنیا که جاهل در هر مسألهاي باید به عالم رجوع کند، آیا شما هرگاه مریض شوید از طبیب
دستور نمیگیرید، احکام دین را نیز باید از متخصّصان آن فراگرفت.
سؤال 30 - بنده از حضرت آیت اللّه العظمی اراکی (رضوان اللّه تعالی علیه)
ص: 25
تقلید میکردم و بعد از فوت ایشان به فتواي شما بر تقلید ایشان باقی ماندم، آیا باید حتماً مسائل جدیدي که پیش میآید را از شما
سؤال کنم یا میتوانم به مراجع دیگر رجوع کنم و اگر به کس دیگري رجوع کردم در حالی که استفتائاتی از جنابعالی نموده بودم
و به بعضی از آنها عمل کردم میتوانم همان سؤالات را از او سؤال کنم؟
جواب: چنانچه به ما رجوع کردهاید، باید مسائل تازه را از ما سؤال کنید.
ص: 27
فصل دوّم: احکام آبها
صفحه 19 از 282
سؤال 31 - با توجّه به اینکه درصد نمک آب خلیج فارس و دریاي عمان و بسیاري از دریاهاي دیگر بالاست به طوري که در هر
3 کیلوگرم نمک وجود دارد، آیا این آب حکم آب مضاف را دارد؟ / متر مکعب آن 200
جواب: اینگونه آبها مضاف نیست و شستشو با آن موجب طهارت است.
سؤال 32 - در یکی از روستاهاي خوزستان سه چاه آب قلیل در کنار هم است، در یکی از چاهها سگ ولوغ کرده و در دوّمی چیز
نجس ریخته شده است. اما سوّمی پاك است، ولی ما نمیدانیم که کدامیک از آن، چاهها پاك است در این صورت که شبهه،
محصوره است، آیا اجتناب از همه آنها لازم است؟
جواب: چنانچه چاههاي معمولی باشد که از آن آب میجوشد با ملاقات نجس، نجس نمیشود مگر اینکه رنگ یا طعم یا بوي آن
تغییر پیدا کند.
سؤال 33 - تصفیه آبهاي زاید و فاضلاب و غیره به آب زلال در بعضی از کارخانهها و مراکز انجام میگیرد، آیا این آبها پاك
هستند؟
جواب: اشکال دارد مگر این که با آب جاري یا کر به اندازه کافی مخلوط شود.
سؤال 34 - آیا لباس به وسیله ماشین لباسشویی اتوماتیکی که خود چند بار لباس را میشوید و آب آن را میکشد پاك میشود؟
جواب: پاك است خواه در حال شستن لباسها اتّصال با آب لولهکشی داشته باشد یا بعد از قطع شدن، شروع به شستشو کند.
ص: 29
فصل سوّم: احکام نجاسات
سؤال 35 - تغذیه کردن حیوان به نجاست (غیر از مدفوع) مانند استفاده از خون براي تغذیه طیور چه صورتی دارد؟
جواب: تغذیه حیوان به غیر مدفوع از سایر نجاسات باعث حرمت گوشت و شیر آن نمیشود، ولی پرهیز کردن از آن بهتر است.
سؤال 36 - با توجّه به اینکه امروزه بسیاري از لوازم آرایش مورد مصرف بانوان مسلمان از جفت جنین تهیه میگردد استفاده و
مصرف آن چه حکمی دارد در ضمن بفرمایید جفت نجس است یا متنجّس؟
جواب: دلیلی بر نجاست جفت نیست (همانطور که در تعلیقه عروه نیز نوشتهایم) بنابراین اگر آلوده به خون نباشد یا شک داشته
باشیم پاك است.
سؤال 37 - آیا دست نجس همراه آب کشیدن گوشت و دنبه پاك میشود؟
جواب: پاك میشود مگر اینکه جرم چربی روي آن را گرفته باشد ولی چربی مختصر اشکال ندارد.
سؤال 38 - اگر گوسفندي از شیر سگ بخورد آیا گوشت آن نجس و حرام است؟
جواب: در مورد شیر سگ دلیلی بر حرام بودن نداریم هرچند گوسفند از آن زیاد بخورد آن چنان که استخوانش محکم گردد،
ولی در مورد خوردن شیر خوك هرگاه به این مقدار بنوشد هم گوشت خودش حرام است و هم نسلهاي بعد از آن، اما اگر کمتر از
آن باشد گوشتش مکروه است و بهتر آن است که هفت روز آن را ببندند و غذاي پاك بدهند.
ص: 30
سؤال 39 - حکم ژلاتین که از استخوان خوك و یا گاو گرفته میشود چیست؟ لازم به ذکر است بیشتر موادي که ویتامین دارد و نیز
بیشتر داروها در آمریکا و حتی بعضی از شیرینیجات از این ماده درست میشود.
جواب: استفاده از آن در موارد ضرورت مانعی ندارد.
سؤال 40 - در احکام داریم که اگر سگ به ظرفی زبان بزند باید آن را خاك مال کرد، حال با وجود موادّي مانند الکل، مایعات
صفحه 20 از 282
ظرفشویی و غیره آیا خاكمال کردن لازم است؟
جواب: آري لازم است.
سؤال 41 - آیا اهل کتاب نجس هستند؟
جواب: احتیاط اجتناب است مگر براي کسانی که در سفرهاي خارج یا در محیط خود به آنها نیاز پیدا میکنند.
سؤال 42 - نظر شما در مورد طهارت اهل کتاب چیست؟ در حال اضطرار چطور؟
جواب: اجتناب از اهل کتاب در موارد ضرورت واجب نیست و بعد از آن تطهیر لازم نمیباشد.
سؤال 43 - آیا مجوس از اهل کتاب هستند؟
جواب: مجوسیان محکوم به احکام اهل کتاب هستند.
سؤال 44 - وحدت وجود یعنی چه و معتقد به آن چه حکمی دارد؟
جواب: وحدت وجود معانی متعددي دارد، آنچه به طور قطع باطل و به عقیده همه فقها موجب خروج از اسلام است این است که
کسی معتقد باشد خداوند عین موجودات این جهان است و خالق و مخلوق و عابد و معبودي وجود ندارد همانطور که بهشت و
دوزخ نیز عین وجود اوست و لازمه آن انکار بسیاري از مسلّمات دین است، هرگاه کسی ملتزم به لوازم آن بشود خارج از اسلام
است و غالب فقهاي معاصر- اعمّ از احیا و اموات (رضوان اللّه تعالی علیهم) این موضوع
ص: 31
را پذیرفته و در حواشی عروه به آن اشاره کردهاند.
سؤال 45 - لطفاً توضیح روشنی در مورد وحدت وجود بیان فرمایید؟
جواب: توضیح اینکه وحدت وجود گاه به معناي وحدت مفهوم وجود است که اشکالی ندارد و گاه به معناي وحدت حقیقت است
مانند حقیقت نور آفتاب و نور چراغ که هر دو یک حقیقت است ولی مصداق متعدد است آن هم اشکالی ندارد و گاه به معناي
وحدت مصداق وجود است به این معنا که در عالم هستی وجودي جز خدا نیست و همه چیز عین ذات اوست این سخن مستلزم کفر
است و هیچ یک از فقها آن را قبول نکردهاند.
سؤال 46 - بسیاري از بزرگان به وحدت وجود معتقد هستند، آیا طبق این مسأله احتیاطاً باید از این بزرگواران نیز اجتناب شود؟
جواب: هیچیک از این بزرگواران (رضوان اللّه تعالی علیهم) قائل به وحدت وجود به معناي سوّم که در سؤال بالا آمد نبودهاند و
هرکس چنین نسبتی به آن بزرگواران بدهد جسارت کرده است.
سؤال 47 - خواهشمند است سندي دالّ بر اینکه این نظر و عقیده پوچ و باطل است بیان نمایید؟
جواب: به عروة الوثقی و حواشی و شروح آن مراجعه نمایید.
سؤال 48 - بنا به نقل بعضی از دانشجویان رشته شیمی، مواد تشکیل دهنده الکل صنعتی و طبّی یکی است و فقط به لحاظ غیر قابل
شرب شدن به الکل صنعتی مادّهاي رنگی اضافه میگردد، با این فرض حکم این دو نوع الکل را بیان فرمایید؟
جواب: الکل طبّی صنعتی پاك است زیرا با قطع نظر از ماده رنگی، قابل شرب نیست نوعی سمّ محسوب میشود بنابراین ادلّه مسکر
مایع، شامل آن نمیشود. سؤال 49 - آیا هر مادّهاي که در آن الکل باشد حرام است؟
جواب: اگر عرفاً مسکر و مستکننده نباشد اشکالی ندارد.
ص: 32
سؤال 50 - حکم الکل را از نظر طهارت و نجاست بیان فرمایید؟
جواب: الکل صنعتی طبّی پاك است ولی مشروبات الکلی مستکننده اشکال دارد.
صفحه 21 از 282
سؤال 51 - مصرف غذاها یا مایعاتی که به طور طبیعی مقدار بسیار کمی از آن را الکل تشکیل میدهد مانند سرکه و یا آبجو بدون
الکل چه حکمی دارد؟
جواب: هرگاه صدق مشروبات الکلی بر آن نکند اشکالی ندارد.
سؤال 52 - آیا در مسأله نجاست یقین لازم است یا ظنّ و گمان کافی است؟
جواب: در مسأله نجاست یقین قطعی و صد در صد لازم است و مادامیکه چنین یقینی حاصل نشود تکلیفی ندارید و اگر یقین صد
در صد حاصل شد اجتناب لازم است مگر در موارد اضطرار.
سؤال 53 - گوشتهایی که از کشورهاي غیر مسلمان وارد میشود چه حکمی دارد؟
جواب: چنانچه از بازار مسلمین و از دست مسلمانان خریداري شود و احتمال بدهید که خریدار تحقیق کرده، پاك و حلال است.
سؤال 54 - آیا تماس دست مرطوب با پول اسکناس یا سکّه که در بین مردم ردّ و بدل میشود موجب نجاست دست میشود؟
جواب: تا یقین به نجاست پیدا نشود محکوم به پاکی است.
سؤال 55 - اگر موش زنده وارد غذا شود زنده بیرون بیاید آیا آن غذا پاك است؟ جواب: پاك است ولی آلوده است و بهتر پرهیز
از آن است.
سؤال 56 - نمیدانیم کجاي فرش 12 متري نجس است، آیا این شبهه محصوره است یا غیر محصوره؟ آیا میتوان روي آن نماز
خواند؟
جواب: شبهه محصوره، است ولی نماز خواندن روي آن مانعی ندارد.
ص: 33
فصل چهارم: