گروه نرم افزاری آسمان

فصل چهارم: احکام مطهّرات







-1 استحاله
سؤال 43 - مادّة کلاژین که در ساختمان استخوان، زرد پی، رباط، پوست و جلد حیوانات قرار دارد، به خودي خود و در ساختار
طبیعیاش داراي پروتئینهاي فراوانی است، که تحصیل این پروتئینها جز با به جوش آوردن آن در آب ممکن نیست. با حرارت
که یک « ژلاتین » مخصوص و قلیایی، یا اسیدي نمودن کلاژین، و انجام فعل و انفعالات مختلف، در نهایت این پروتئینها تبدیل به
مادّة بدون طعم، بو، رنگ ولی مقوّي است میشود، و پس از ترکیب این مادّه با اسانسهاي مختلفِ میوهاي، رنگهاي خوراکی، و
شکر به صورت مادّة خوراکی در آمده، و در ساخت شکلات، کاکائو، شیرینی، بستنی، بیسکویت و مانند آن استفاده میشود.
هاي موجود در ساختمان بدن گاو یا گوسفند، که بهترین نوع آن میباشد، اخذ میشود، ولی « کلاژین » از « ژلاتین » در اغلب موارد
ممکن است این عمل از ساختمان بدن حیوانات حرام گوشت، یا حیوانات حلال گوشتی که ذبح شرعی نشده باشند، نیز انجام
پذیرد. با توجّه به استحاله شدن کلاژین و تبدیل آن به محصول جدیدي به نام ژلاتین، و این که امروزه این مادّه در اکثر موادّ
خوراکی مورد مصرف جهانیان موجود است، آیا فرقی بین حیوانات حلال گوشت، یا حرام گوشت، و ذبح شرعی شده، یا ذبح
شرعی نشده وجود دارد؟
جواب: اوّلًا: در موارد مشکوك که نمیدانید از چه مادّهاي گرفته شده، حکم حلّیّت و طهارت است، و جستجو لازم نیست. ثانیاً:
اگر یقین داشته باشید از
ص: 30
حیوان حرام گوشت، یا حیواناتی که ذبح شرعی نشدهاند گرفته شده، هرگاه تغییرات زیادي روي آن داده میشود تا بصورت فعلی
درآید، حکم استحاله را دارد، و پاك و حلال است. در غیر این صورت خوردن آن حرام است؛ مگر در موارد ضرورت.
-2 ثلثان
صفحه 33 از 371
سؤال 44 - در روستاي ما شیرة انگور را به طریق زیر تهیّه میکنند:
ابتدا انگورها را میچینند، و در حوضهاي مخصوص ریخته، و میشویند. سپس انگورها را لِه کرده و آب آن را میگیرند. پس از »
آن، خاك مخصوصی با آن مخلوط کرده، و آن را رها میکنند، تا تهنشین شود. آنگاه آب انگور را در ظرفهاي مخصوص بزرگی
میریزند، و آن را به وسیلۀ آتش میجوشانند، تا 13 یا 14 آن تبخیر شود. سپس باقیماندة آن را در ظرفهاي کوچکتر ریخته و در
با توجّه به توضیحات بالا لطفاً بفرمایید: «. آفتاب قرار میدهند، تا دو ثلث، یا بیشتر آن، تبخیر شود، در حدّي که سفت میشود
-1 آیا خوردن شیرهاي که به این طریق به دست آمده حلال است؟ و بر فرض حرمت، آیا نجس هم میباشد؟ وظیفۀ کسانی که
سالهاي متمادي به این طریق، شیره تهیّه کرده، و خود مصرف نموده، و مقدار زیادي از آن را به فروش رساندهاند، چیست؟
جواب: چنین شیرهاي نجس نیست؛ ولی خوردن و معاملۀ آن اشکال دارد. باید آن را با آتش ثلثان کنند.
-2 در صورتی که آن قدر آب انگور را بجوشانند تا دو ثلث آن با آتش کم شود، سپس جهت سفت شدن آن را در آفتاب قرار
دهند، حکم آن چیست؟
جواب: هیچ اشکالی ندارد.
باعث حلّیّت میشود؟ « شیرة انگور » به « آب انگور » -3 آیا استحالۀ
جواب: این موضوع داخل در عنوان استحاله نیست.
ص: 31
فصل پنجم: احکام وضو
طریقۀ وضو گرفتن
سؤال 45 - دست چپ من نرسیده به آرنج قطع میباشد. این موضوع هنگام وضو مرا آزار میدهد، و همواره در صحّت وضویم
شک و تردید دارم. لطفاً نحوة وضو گرفتن را با نداشتن دست چپ براي بنده توضیح دهید.
جواب: وضو گرفتن براي شما کار مشکلی نیست؛ صورت را با دست راست میشویید، سپس دست راست را زیر شیر آب
میگیرید، به طوري که آب همۀ آن را فراگیرد، و با دست راست باقیمانده دست چپ را میشویید، سپس سر و هر دو پا را با آن
مسح میکنید. و اگر شیر آب وجود نداشته باشد، و بخواهید با آب قلیل وضو بگیرد، کافی است یک نفر کف دست شما آب
بریزد، و شما صورت خود را بشویید، و بعد یک لیوان آب بر روي دست شما از بالا به پایین بریزد، و شما نیّت وضو میکنید، و
سپس سر و پاها را مسح میکنید.
سؤال 46 - فردي که دستهایش دچار لرزه و رعشه مداوم است، و بیاختیار تکان میخورد، تکلیف او براي وضو چیست؟
جواب: در صورتی که میتواند دستش را حرکت بدهد، وضو گرفتن اشکال ندارد. منتها نیّتش این باشد که حرکاتی که از بالا به
پایین است جزء وضو باشد، و عکس آن جزء وضو نباشد.
سؤال 47 - شخصی که هر دو دست او فاقد حسّ و حرکت است، به طوري که نمیتواند هنگام وضو دستها و صورت را آب بکشد،
و قادر بر مسح سر و پاها نیز نمیباشد، براي وضو چگونه باید عمل کند؟
ص: 32
جواب: از کسی کمک میگیرد که او را وضو دهد. و اگر وضو گرفتن براي او شاقّ است، با کمک کسی تیمّم میکند. و اگر
دسترسی به کسی نبود، با همان حال نماز میخواند.
صفحه 34 از 371
سؤال 48 - فردي که از کمر قطع نخاع شده، فقط بعضی از اعمال را شخصاً میتواند انجام دهد. آیا براي قسمتی از اعمال که انجام
دادنش مشقّت دارد، میتواند از کسی کمک بگیرد؟
جواب: آري، مانعی ندارد.
سؤال 49 - جانبازي هستم که بر اثر جراحت وارده، دستانم هیچ گونه حسّ و حرکتی ندارد، تکلیف این جانب براي وضو چه
میباشد؟
جواب: صورت را زیر شیر آب میگیرید، و همچنین اگر میتوانید دستها را زیر شیر آب میگیرید، و اگر این کار هم مشکل
است، نائب بگیرید. و اگر نائب گرفتن هم میسّر نیست یا مشکل است، همان مقدار که میتوانید کافی است.
افعال وضو
اشاره
سؤال 50 - اگر یک دست جانبازي قطع شده، و به خاطر حسّاسیّت مقداري از دست خود را باندپیچی کرده باشد، چگونه وضو
بگیرد؟
جواب: با دست دیگر صورت را میشوید، و یا صورت را زیر شیر آب میگیرد، و آن قسمت که باندپیچی شده مانند جبیره دست
روي آن میکشد.
سؤال 51 - فردي هستم که دو دستم قطع شده، و بجاي آن دست مصنوعی میبندم، و به هنگام وضو در آوردن دستهاي مصنوعی
برایم مشکل است. چه کنم؟
جواب: در صورتی که واقعاً در آوردن دست مصنوعی براي شما موجب عسر و حرج میشود، شستن صورت زیر شیر آب و در
صورت امکان مسح سر و پاها با دست مصنوعی از باقیماندة آب صورت کافی است.
سؤال 52 - آیا براي جانبازي که دو دستش از آرنج قطع شده، شستن صورت لازم است؟
ص: 33
جواب: آري لازم است. و چنانچه بتواند، با باقیماندة دست (و اگر میسّر نشد با دست مصنوعی) سر و پاها را با آب صورت مسح
میکشد.
سؤال 53 - آیا شستن باقیماندة دستها براي جانبازي که دو دستش از آرنج قطع شده در وقت وضو لازم است؟
جواب: لازم نیست.
سؤال 54 - جانبازي هستم که بر اثر انفجار مین دو دستم از کتف قطع شده است.
تکلیف من براي وضو چیست؟
جواب: اگر میتوانید باید صورتتان را به قصد وضو زیر شیر آب بگیرید، و از کسی کمک بگیرید تا با آب صورت، سر و پاي شما
را مسح کند. و اگر گرفتن کمک مشکل باشد، به همان شستن صورت قناعت کنید.
سؤال 55 - وضو گرفتن براي افرادي که از کمر قطع نخاع میباشند، ولی دستهایشان را میتوانند حرکت دهند، چگونه است؟
جواب: آن مقدار که میتوانند وضو بگیرند.
سؤال 56 - نایب هنگام وضو دادن فرد قطع نخاع، که دستهایش بیحس است و حرکتی ندارد، از دستهاي خود کمک میگیرد. آیا
براي شستن صورت فرد قطع نخاع کافی است که نایب به اندازة فاصلۀ انگشت شصت و انگشت وسط دست خود، صورت آن فرد
صفحه 35 از 371
را وضو دهد؟ یا باید مقدار بیشتري از صورت او را بشوید؟
جواب: احتیاط آن است که مقدار فاصله دست او را در نظر بگیرد.
سؤال 57 - فردي نابینا هستم، گاهی از اوقات براي وضو در هنگام شستن دست یا صورت ناخودآگاه دوباره دستانم به زیر شیر آب
میرود، و خیس میشود. آیا این کار هم یک بار شستن به حساب میآید؟
جواب: این، شستن جداگانهاي محسوب نمیشود. قصد کنید همه به نیّت یک بار شستن باشد.
سؤال 58 - دو دستم در جنگ تحمیلی از مچ قطع شده است. هنگام شستن پهناي صورت، که باید مقدار بین انگشت وسط و شصت
شسته شود، وظیفۀ من
ص: 34
چیست؟ چه مقداري از صورت را باید بشویم؟
جواب: به همان مقدار که دیگران میشویند، یا قبلًا خودتان میشستهاید، بشویید.
سؤال 59 - جانبازي هستم که به دلیل قطع دو دست، مجبورم براي شستن صورت آن را زیر شیر آب بگیرم، و سپس صورت را
دست میکشم تا آب به آن برسد، آیا این مقدار کفایت میکند؟
جواب: آري کافی است.
سؤال 60 - در هنگام وضو به علّت قطع دو دست، گاه از پایین به بالا شسته میشود. آیا خللی بر وضو وارد میشود؟ تکلیف
نمازهاي قبلی چیست؟
جواب: با توجّه به این که آنچه از پایین به بالا شسته میشود در نیّت شما نیست، و سپس آن را از بالا به پایین میشویید، ضرري به
وضوي شما نمیزند.
سؤال 61 - برادر جانبازي است که در جنگ تحمیلی دستانش از آرنج قطع شده، و نمیتواند با باقیماندة دستها هر دو طرف صورت
را بشوید. آیا مجاز است طرف چپ صورت را با بازوي دست چپ، و طرف راست صورت را با بازوي دست راست بشوید؟
جواب: شستن صورت به هر طریق جایز است.
مسح
سؤال 62 - آیا فردي که دستش از مچ قطع شده، میتواند با دست مصنوعی مسح کند؟
جواب: احتیاط آن است که با ذراع خود مسح بکشد.
سؤال 63 - وظیفۀ شخصی که زخم یا دمل یا شکستگی، در سر یا پاهایش دارد، و روي آن باز است، و آب ریختن روي آن ضرر
دارد، چیست؟
جواب: هرگاه چیزي از پشتِ پا، یا پیشِ سر، براي مسح کردن- و لو به اندازة یک انگشت- سالم باشد، بر آن مسح میکند. و اگر
نباشد، جبیرهاي بر آن میگذارد، و وضوي جبیرهاي میگیرد.
ص: 35
مسح سر
سؤال 64 - شخصی که روي سرش موي مصنوعی میگذارد، و در صورتی که نگذارد دچار مشکل میگردد، آیا مسح بر آن موها
جایز است؟
صفحه 36 از 371
جواب: هرگاه نتواند آب را به پوست سر برساند، بر همان موها مسح میکند. و احتیاط آن است که تیمّم هم بکند.
سؤال 65 - آیا میتوان مسح سر را با رطوبت دست چپ (همانند دست راست) انجام داد؟ و آیا مسح سر از پایین به بالا جایز است؟
جواب: در صورتی که با دست راست نتواند، با دست چپ مسح میکند. و از پایین به بالا اشکالی ندارد.
سؤال 66 - آیا در مسح سر کافی است که موي سر مرطوب گردد، یا لازم است رطوبت دست به پوست سر برسد؟ و اگر شخصی از
موي مصنوعی استفاده کند، چگونه مسح کند؟
جواب: کافی است که موي پیش سر مرطوب شود، و رسانیدن آب به پوست سر لازم نیست. و در مورد موي مصنوعی هرگاه به
صورت کاشتن باشد باید فرق خود را باز کند، و آب را به پوست سر برساند. و اگر به صورت کلاه باشد، و برداشتن آن ممکن
نشود یا مشکل باشد، بر آن مسح نموده، احتیاطاً تیمّم هم کند.
سؤال 67 - فردي هستم قطع نخاع، که دستهایم بیاراده تکان میخورد. هنگام مسح سر، یا پا، قبل از آن که بخواهم مسح کنم دستم
بیاختیار به سر، یا پایم کشیده میشود؛ آیا میتوانم روي همان خیسی سر یا پا مسح نمایم، یا باید محلّ مسح را خشک کنم؟
جواب: اگر خشک کردن محلّ مسح مشکل زیادي ندارد خشک کنید. و الّا، میتوانید به همان صورت مسح کنید.
سؤال 68 - جانبازي هستم که دو دستم قطع شده، و با باقیماندة دستهایم سر و پایم را مسح میکنم، ولی به دلیل کوتاهی دست، آب
وضویی که بر روي دستها مانده به قدري نیست که بتوان مسح سر و پا را کاملًا انجام داد، تکلیف چیست؟
ص: 36
جواب: میتوانید از بقیّۀ اعضاي وضو آب بگیرید.
سؤال 69 - آیا براي کسی که دو دستش قطع شده، و به هیچ وجه نمیتواند مسح بکشد، مسح سر لازم است؟ مسح پا چطور؟
جواب: اگر بتواند بدون مشقّت نائب بگیرد، سر را مسح میکند. و الّا از او ساقط است.
سؤال 70 - آیا مسح سر و پا را از پایین به بالا قبول دارید؟ (پا از بالا به پایین)
جواب: در مسح سر هر دو صورت جایز است؛ ولی در مسح پا، از سر انگشتان به بالا باید کشید.
سؤال 71 - فردي هستم قطع نخاع که با دستهایم به سختی میتوانم مسح بکشم، امّا هنگام مسح کشیدن آب شره میکند، و از روي
موها به صورتم میریزد.
آیا وضوي من صحیح است؟ اگر صحیح نیست، تکلیفم چیست؟
جواب: رسیدن آب سر به صورت اشکالی براي وضو ندارد؛ ولی دست را به آب صورت نرسانید.
سؤال 72 - این جانب به علّت ترمیم موي سر، جهت مسح سر دچار تردید میباشم، زیرا موهاي ترمیم شده طوري است که در هر
وضو، امکان بازشدن ندارد.
در این مورد راهنمایی فرمایید.
جواب: در صورتی که از این نظر ضرورتی احساس کنید، میتوانید همان مو را مسح کنید.
مسح پا
سؤال 73 - پاهایم به گونهاي دچار آسیب شده که دائماً باید کفشهاي طبّی به پا داشته باشم، و بیرون آوردن کفشها براي مسح پا،
بالاخص خارج از منزل، بسیار مشقّت دارد. وظیفهام چیست؟
جواب: در فرض مسأله میتوانید روي کفش مسح کنید. و اگر به زحمت نمیافتید، احتیاط آن است که تیمّم را هم اضافه نمایید.
ص: 37
صفحه 37 از 371
سؤال 74 - فردي هستم که پایم قطع شده، و لذا از پاي مصنوعی استفاده میکنم. آیا به هنگام مسح پا لازم است روي پاي مصنوعی
را مسح بکنم، یا نیازي نیست؟
جواب: لازم نیست.
سؤال 75 - اگر کسی پایش دچار شکستگی شده، و روي آن را گچ گرفته باشد.
براي مسح پا چه کند؟
جواب: روي گچ مسح کند، و اگر به زحمت نمیافتد تیمّم هم نماید.
سؤال 76 - پاهایم دچار زخم و جراحت شده، و آن را با باند پانسمان کردهام.
براي مسح پا تکلیفم چیست؟
جواب: مانند مسأله بالا عمل کنید.
سؤال 77 - انگشت شصتِ پا، و چند انگشت دیگرم قطع شده است. براي کشیدن مسح پا چه کنم؟
جواب: مسح را روي بقیّۀ پا میکشید.
سؤال 78 - در دوران دفاع مقدّس پایم قطع شده است، چگونه مسح بکشم؟
جواب: اگر از مچ پا قطع شده مسح ساقط است، ولی احتیاط آن است که روي ساق پا را مسح کنید. و اگر از بالاتر است، مسح از
شما ساقط است.
سؤال 79 - پایم از مچ به پایین در جنگ تحمیلی قطع شده، و فقط بخش کوچکی از روي پا باقی مانده است. آیا براي مسح پا لازم
است روي این قسمت را مسح کنم، یا نیازي نیست؟
جواب: کافی است همان قسمت را مسح کنید.
سؤال 80 - فردي هستم که پاي راستم قطع شده است. آیا در هنگام وضو، براي کشیدن مسح، فقط مسح پاي چپ کافی است، یا
کار دیگري باید انجام بدهم؟
جواب: مسح پاي چپ کافی است. ولی اگر ساق پاي راست مانده باشد، احتیاط آن است که بر ساق پاي راست نیز مسح کنید.
سؤال 81 - به خاطر فلج شدن هر دو پا، به مساعدت کفش طبّی و عصاي چوبی
ص: 38
راه میروم. از آنجا که بیرون آوردن بوت (کفش) در موقع وضو به هیچ وجه امکان ندارد، تکلیف شرعی من در ارتباط با مسح
پاها چیست؟
جواب: کافی است که روي همان کفش مسح کنید، و احتیاطاً تیمّم هم بنمایید.
سؤال 82 - آیا براي فردي که دو دستش قطع شده، جایز است که با باقیماندة دست، روي قسمت باریکی از پا مسح بکشد؟
جواب: اشکالی ندارد.
سؤال 83 - گاه به هنگام مسح پا، به دلیل این که دو دستم قطع شده، ناخودآگاه بقیّۀ دستم به قسمتهاي بالاتر از پا که هنوز مسح
نشده برخورد کرده، و آن را خیس میکند. آیا وضوي بنده در این حالت صحیح است؟
جواب: در صورتی که محلّ مسح خشک باشد اشکالی ندارد.
سؤال 84 - از آنجا که دستهایم قطع شده، در آوردن و سپس پوشیدن جوراب برایم سخت است. آیا میتوانم بر روي جوراب مسح
بکشم؟
جواب: در صورتی که گرفتار زحمت میشوید، مسح بر جوراب مانعی ندارد.
صفحه 38 از 371
سؤال 85 - اگر دست راست کسی از کتف قطع شده باشد، آیا مسح پاي راست، از او ساقط میگردد؟
جواب: با دست چپ مسح میکند.
سؤال 86 - کسی که قادر بر وضو نیست، نایب گرفته، و خودش نیّت وضو نموده، و با دست خود مسح میکند، و اگر قادر بر مسح
نباشد نایب دست وي را گرفته و با آن مسح میکند، و اگر از آن هم ناتوان باشد نایب با گرفتن رطوبت از دست او عمل مسح را
انجام میدهد. اگر این شخص دست نداشته باشد، چه حکمی دارد؟
جواب: نائب با دست خود از آب وضوي او گرفته و مسح میکند. و اگر پیدا کردن نائب مشکل باشد، مسح از او ساقط است.
سؤال 87 - فردي هستم قطع نخاع که در هنگام وضو گرفتن آب روي پاهایم میچکد. آیا براي مسح پا باید نایب بگیرم تا روي پا
را خشک کند؟ اگر نایب وجود نداشته باشد چه کنم؟ این در حالی است که خشک کردن روي پا برایم مشقّت دارد.
ص: 39
جواب: در صورتی که مشقّت دارد، خشک کردن آن لازم نیست.
سؤال 88 - فردي هستم قطع نخاع که براي مسح پا تنها میتوانم با پشت انگشتان دستم مسح بکشم. آیا این کار صحیح است؟
جواب: همین مقدار براي شما کافی است.
سؤال 89 - فردي هستم قطع نخاع که اگر بخواهم خودم مسح کنم، از بالا به پایین و به طرف نوك انگشتان مسح کشیده میشود.
آیا کافی است، یا باید نایب بگیرم؟
جواب: خودتان مسح بکشید مقدّم است.
سؤال 90 - از جانبازان دفاع مقدّس هستم. خودم میتوانم وضو بگیرم، امّا براي کشیدن مسح پا در آوردن کفش یا جوراب برایم
مشقّت دارد، و کمک گرفتن از دیگران برایم سخت است. آیا میتوانم از روي کفش مسح بکشم؟ از روي جوراب چطور؟
جواب: در صورتی که واقعاً مشقّت دارد، میتوانید از روي جوراب یا کفش مسح بکشید.
شرایط وضو
سؤال 91 - اگر با حولۀ متعلّق به دیگري دست خود را که وضو گرفتهایم خشک کنیم، وضوي ما در صورتهاي زیر چه حکمی
دارد؟
-1 اگر بدانیم راضی نیست.
-2 چنانچه ندانیم راضی هست یا نه؟
-3 هرگاه پس از خشک کردن متوجّه شویم، و اطّلاع دادن به او موجب مفسده شود.
جواب: این امور هیچ تأثیري در وضو ندارد؛ ولی بدون احراز رضایت، نباید در مال دیگري تصرّف کرد.
سؤال 92 - بعضی اوقات به هنگام وضو از بینیام خون میآید. آیا وضویم باطل میشود؟
ص: 40
جواب: هرگاه صورت خود را شسته باشید، آمدن خون از بینی، وضو را باطل نمیکند.
سؤال 93 - فردي نابینا هستم. پس از وضو متوجّه شدم که در قسمتی از بدنم، غیر از اعضاي وضو، خون یا نجاستی وجود دارد، که
به هنگام وضو متوجّه آن نبودم.
وضو و نمازهایی که با آن خواندهام چه حکمی دارد؟
جواب: ضرري به وضوي شما نمیزند. و نمازهایی که با آن خواندهاید اشکالی ندارد.
صفحه 39 از 371
سؤال 94 - یکی از شرایط وضو آن است که مکلّف وقت کافی براي گرفتن وضو و خواندن نماز داشته باشد. حال اگر فردي نابینا
باشد، و نداند که وقت کافی براي کارهاي مذکور دارد یا نه، تکلیف او چیست؟
جواب: چنین کسی باید وضو بگیرد؛ مگر این که خوف این داشته باشد که وقت تنگ است و به نماز نمیرسد، در این صورت
تیمّم میکند.
سؤال 95 - فردي هستم قطع نخاع از گردن که بناچار نایب مرا وضو میدهد.
بعضی از اوقات وضو دادن من طول میکشد، و به همین خاطر بعضی از اعضاي وضو مانند دست یا صورت خشک میشود. آیا در
وضو خللی وارد میشود؟
جواب: اشکالی ندارد.
سؤال 96 - با توجّه به این که دو دستم قطع میباشد، زمان زیادي طول میکشد تا تک تک اعضا را وضو بدهم. آیا وضویم باطل
است؟
جواب: براي شما اشکالی ندارد.
سؤال 97 - آیا حرکات غیر ارادي اعضاي وضو در افرادي که معلولیّت جسمی دارند، به هنگام وضو یا مسح کشیدن، وضو را دچار
اشکال میکند؟
جواب: اشکالی ندارد.
سؤال 98 - اگر نایب بخواهد فرد وضوگیرنده را وضو دهد، احتمال آن میرود که طول بکشد و اعضاي وضو خشک شود، آیا در
این صورت خللی به وضو وارد میشود؟
ص: 41
جواب: در صورتی که وضو پیدرپی باشد اشکالی ندارد.
سؤال 99 - از جانبازان جنگ تحمیلی هستم. آیا جایز است که در هنگام وضو بعضی از اعضا را وضو دهم، و براي بعضی دیگر
(مثلًا مسح پا یا سر) مسافتی را طی نموده، آنگاه وضو را ادامه دهم؟
جواب: اشکالی ندارد.
سؤال 100 - بعضی از افراد قطع نخاع باید براي وضو گرفتن کمک بگیرند. آیا نایب میتواند غیر بالغ باشد؟ بچّۀ غیر ممیّز چطور؟
در هر دو صورت نیّت وضو بر عهدة کیست؟
جواب: بهتر این است از افراد بالغ، در صورتی که میسّر باشد، استفاده کنند. و در هر حال باید شخص وضوگیرنده نیّت کند.
سؤال 101 - فردي هستم قطع نخاع که اگر براي وضو نایب بگیرم، وضو به شکل صحیح انجام میشود؛ امّا اگر خودم وضو بگیرم،
در بعضی از اعضا به جاي آن که آب از بالا به پایین ریخته شود، عضو از پایین به بالا شسته میشود. نایب بگیرم بهتر است، یا
خودم انجام دهم؟
جواب: در صورتی که گرفتن نایب بدون مشقّت ممکن باشد مقدّم است، و الّا خودتان وضو بگیرید.
سؤال 102 - فردي هستم قطع نخاع از گردن، که براي وضو نایب میگیرم. نایبِ مرد در دسترس نیست، ولی زن نامحرم حاضر
است. تکلیف من چیست؟
جواب: در صورتی که زن نامحرم آب به روي صورت و دستهاي شما بریزد مانعی ندارد، ولی واضح است دست کشیدن جایز
نیست. و اگر بدون دست کشیدن میسّر نباشد، به مقداري که میسّر است عمل کنید.
سؤال 103 - جانبازي هستم که هنگام وضو گرفتن احیاناً دستم طوري قرار میگیرد که آب وضو به طرف بالا سرازیر میشود، آیا
صفحه 40 از 371
اشکالی در وضو ایجاد میشود؟
جواب: هرگاه از بالا به پایین دست بکشید اشکالی ندارد، هر چند آب بدون این که شما نیّت کرده باشید به بالا حرکت کند.
ص: 42
سؤال 104 - آیا لازم است مکلّف براي وضو، نایب را راضی کند؟ این در حالی است که او حقوق خود را جهت پرستاري از جانباز
دریافت میکند، ولی براي وضو دادن اکراه دارد، و دستمزد بیشتري میطلبد.
جواب: در صورتی که وضو دادن جزء وظایف او در برابر حقوقش باشد، رضایت او شرط نیست.
سؤال 105 - جانباز قطع نخاع از گردن، خودش نمیتواند وضو بگیرد، و باید نایب داشته باشد. آیا میتواند براي راضی کردن نایب
به او دستمزد بدهد؟
جواب: اشکالی ندارد.
سؤال 106 - آیا فردي که از گردن قطع نخاع است، و خود قادر بر انجام وضو نیست، ولی میتواند نایب بگیرد، جایز است بدون
وضو نماز بخواند؟
جواب: در صورتی که خودش قادر به وضو نیست، و گرفتن نایب براي او عسر و حرج ندارد، باید نایب بگیرد. در غیر این صورت،
بدون وضو نماز میخواند.
سؤال 107 - فردي هستم قطع نخاع از گردن که همیشه نایب مرا وضو میدهد. اگر نایب از منزل بیرون رود، و تا پایان وقت
برنگردد، تکلیفم چیست؟ آیا وضو از من ساقط میشود؟
جواب: آري در این صورت بدون وضو نماز بخوانید.
سؤال 108 - چشمهایم در جبهه آسیبدیده است. لذا وضو گرفتن همواره براي من مشکل ایجاد میکند، امّا من هیچگاه توجّه
نمیکنم و این سختی را تحمّل کرده و وضو میگیرم؛ هر چند گاهی باعث میشود که ترشّح چشمانم زیادتر شود. آیا وضوي من
اشکالی دارد؟ آیا نمازهایی که با آن خواندهام دچار مشکل است؟
جواب: در صورتی که رساندن آب به آن ضرر داشته باشد، تیمّم کنید.
سؤال 109 - به توصیۀ چشم پزشک در چشمم قطره ریختهام. اگر وضو بگیرم، قطرة چشمهایم شسته میشود. و این در حالی است
که وقت نماز اندك است، در این حالت چه کنم؟
ص: 43
جواب: میتوانید وضو بگیرید، و اگر قطره شسته شد بار دیگر قطره بریزید.
مگر این که ضرر داشته باشد.
سؤال 110 - آیا وجود چربی طبیعی، که در موهاي سر و روي پوست بدن است، و از غدّههاي زیر پوست ترشّح میشود، براي وضو
و غسل، مانع محسوب میشود؟
جواب: این مقدار چربی، که در موها و بدن وجود دارد، معمولًا مانع از وضو و غسل نیست.
سؤال 111 - آیا با انگشتر میتوان وضو یا غسل انجام داد؟
جواب: در صورتی که آب زیر آن برود، اشکالی ندارد.
سؤال 112 - دو دست یکی از برادران جانباز بر اثر انفجار از مچ قطع شده، و باقیماندة دستها دائماً دچار حسّاسیّت پوستی میشود، تا
آنجا که مجبور است بسیاري از اوقات دستها را به وسیلۀ پماد یا کرم چرب نماید، و مصلحت نیست که براي وضو چربی را پاك
کند. تکلیف ایشان براي اداي فریضۀ وضو چیست؟
صفحه 41 از 371
جواب: میتواند صورت خود را زیر شیر آب بشوید، و دستها را بدون برطرف کردن چربی نیز بشوید. و اگر میتواند با آن مسح
کند.
سؤال 113 - به مرض پوستی- بیخطري- مبتلا گردیدهام، به گونهاي که هر وقت غسل میکنم خشکی روي پوستم ظاهر میشود،
چه بسا این خشکی حتّی با شستن دست و صورت هم پیدا شود. به این جهت مجبورم به پوست بدنم پماد بمالم، از این رو در وقت
وضو با مشکلاتی مواجه میشوم؛ خصوصاً در وضو براي نماز صبح. آیا میتوانم بجاي وضو در نمازهاي صبح تیمّم کنم؟
جواب: در صورتی که چربی زیاد نباشد مانع از وضو نیست. و اگر چربی زیاد است، میتوانید با همان حال وضو بگیرید و بعد تیمّم
کنید.
سؤال 114 - چشمهایم مدام ترشّح میکند. اگر بخواهم به هنگام وضو، ترشّح چشمانم را پاك کنم، با تکرار این کار، ترشّح آن به
مرور بیشتر میشود. امّا اگر بدون پاك کردن آن ترشّحات وضو بگیرم، مشکلی پیش نمیآید. آیا میتوانم به همین شکل وضو
بگیرم؟
جواب: مانعی ندارد.
ص: 44
احکام وضو
را زیاد تکرار میکنم. « الضّ
􀀀
وَ لَا الِینَ » سؤال 115 - متأسّفانه دچار وسواس شده، وضو و غسل و طهارت و قرائت نماز و به خصوص
به طوري که خودم هم خسته میشوم، بلکه به خاطر این کار من، دیگران نیز خسته و ناراحت میشوند. اگر (مثلًا) چیزي از دستم به
زمین بیافتد، حتماً باید آن را آب بکشم. و یا خیلی وقتها، روي زمین نمینشینم، چون زمین را نجس میدانم. اگر امکان دارد حکم
بنده را بیان فرمایید، و مرا از وسواس نجات دهید.
جواب: نماز و وضوي شما به ترتیبی که نوشتهاید، اشکال دارد، و اگر ادامه دهید شرعاً مسئول خواهید بود. تنها وظیفۀ شما این است
که به همان مقدار که افراد معمولی متدیّن عمل میکنند، همانطور عمل کنید. و اگر شیطان وسوسه کرد که عملتان باطل است
گوش نکنید. و ما مسئولیّت صحّت اعمال شما را بر عهده میگیریم.
سؤال 116 - کسی که بول یا غائط پیدرپی از او خارج میشود، اگر نتواند هیچ مقدار از نماز را با وضو بخواند، آیا میتواند چند
نماز را با یک وضو بخواند؟
جواب: دو نماز پشت سر هم را میتواند با یک وضو بخواند. یا مثلًا تمام نماز شب را با یک وضو بخواند.
سؤال 117 - آیا مجروحین جنگ و کسانی که قطع نخاع شده، و قدرت بر نگهداري بول ندارند، میتوانند با یک وضو در نماز
جمعه شرکت کرده، و به استماع خطبه و اداي نماز جمعه و عصر بپردازند؟
جواب: آنها باید مقارن شروع خطبهها وضو بگیرند، و بلافاصله در نماز جمعه شرکت کنند. در این صورت، نمازشان (حتّی نماز
عصر) با همان وضو صحیح است.
سؤال 118 - آیا افراد قطع نخاع که قادر بر کنترل و حفظ وضوي خود نیستند، و متوجّه باطل شدن وضو نمیشوند، براي هر نماز
باید وضوي جداگانهاي بگیرند، یا مثلًا براي نماز ظهر و عصر یک وضو کفایت میکند؟
ص: 45
جواب: براي نماز ظهر و عصر یک وضو کفایت میکند.
سؤال 119 - جانباز قطع نخاع هستم، بدین جهت بول و غائط بیاختیار از من خارج میشود. آیا براي هر نماز باید وضو بگیرم؟ براي
صفحه 42 از 371
سجدة سهو و نماز احتیاط چطور؟
جواب: میتوانید یک وضو براي دو نماز بگیرید. و نماز احتیاط و سجده و وضوي دیگري لازم ندارد.
سؤال 120 - فردي هستم قطع نخاع که بول و غائط بیاختیار از من خارج میشود. و هنگامی که وضو میگیرم باید سریعاً نماز
بخوانم تا وضویم باطل نشود، اگر احتمال بدهم که با طولانی شدن نماز وضویم باطل میشود، آیا جایز است مستحبّات نماز، مانند
اذان و اقامه را بجا آورم؟
جواب: بهتر است تا مطمئن نباشید مستحبّات را بجا نیاورید.
سؤال 121 - آیا براي مجروحین جنگی، که قطع نخاع هستند، و قادر بر جلوگیري از خروج بول نمیباشند، جایز است که بین وضو
و نمازشان فاصله بیندازند، تا بتوانند در نماز جماعت شرکت کنند؟
جواب: در صورتی که فاصله به مقداري باشد که مثلًا از خانه به مسجد برسند اشکالی ندارد.
سؤال 122 - کسی که بول او پیدرپی خارج میشود، اگر در وسط نماز اوّل بول خارج شود، ولی بین دو نماز بولی خارج نشود،
آیا میتواند با یک وضو هر دو نماز را بخواند؟
جواب: اشکالی ندارد.
سؤال 123 - کسی که مرضی دارد که در بین نماز چند مرتبه غائط از او خارج میشود، وظیفهاش چیست؟
جواب: چنانچه تجدید وضو براي او مشکل نباشد، وضو را تجدید کند. و اگر مشقّت زیاد دارد، با همان یک وضو میتواند نماز را
به جا آورد.
سؤال 124 - کسی که غائط طوري پیدرپی از او خارج میشود که وضو گرفتن بعد
ص: 46
از هر دفعه براي او سخت است. اگر بتواند مقداري از نماز را با وضو بخواند، آیا همان یک وضو کافی است؟
جواب: یک وضو کافی است؛ بلکه میتواند براي دو نماز پشت سر هم به یک وضو قناعت کند.
سؤال 125 - وظیفۀ کسی که دائماً به اندازة ناچیزي باد از او خارج میشود چیست؟
جواب: یک وضو براي هر نماز کافی است؛ بلکه میتواند دو نماز را هم با همان یک وضو بخواند.
اموري که باید براي آن وضو گرفت
و مانند آن، روي آن نوشته شده است. آیا این « اللّ
􀀀
ا عبد ه 􀀀 یا اب » سؤال 126 - بعضی از جوانان پلاکهایی به گردن میاندازند که جملۀ
کار، درست است؟
جواب: این کار اشکالی ندارد، ولی در هنگامی که وضو ندارند باید نامهاي خدا و اسامی معصومین علیهم السلام، بنابر احتیاط
واجب، با بدن آنها تماس پیدا نکند.
منسوب به امام رضا علیه السلام است، آیا لگد کردن یا در زباله دان انداختن کاغذها « رضوي » سؤال 127 - با توجّه به این که واژة
بنیاد پژوهشهاي اسلامی آستان قدس » ،« کیک رضوي » ،« محصولات آستان قدس رضوي » و پلاستیکهایی که روي آن جملات
یا مانند آن نوشته شده، از نظر شرعی اشکال دارد؟ « رضوي
جواب: ظاهراً اینها جنبۀ اسمی براي آن مؤسّسات و محصولات پیدا کرده، و اشکالی ندارد؛ هر چند بهتر است احترام آن رعایت
شود.
و مانند آن که برگرفته از اسامی اهل بیت علیهم السلام « علوي » ،« موسوي » ،« حسینی » سؤال 128 - نام فامیلی بعضی از هموطنان
صفحه 43 از 371
میباشد. حکم شرعی زیر پا انداختن یا سوزاندن چنین اوراقی چیست؟
جواب: مانند مسألۀ سابق است.
میدان » ،« خیابان امام رضا » سؤال 129 - آیا سوزاندن یا انداختن اسامی از قبیل
ص: 47
از نظر شرعی حرام است؟ « مسجد موسی بن جعفر » ،« امام حسین
جواب: در صورتی که نامهاي معصومین علیهم السلام روي آن نوشته شده باشد، احترام آنها لازم است.
سؤال 130 - آیا بر افراد نابینا نیز لازم است که هرگاه بر روي آیات قرآن دست میکشند وضو داشته باشند، یا نیازي نیست؟
جواب: آنها نیز باید وضو داشته باشند.
سؤال 131 - فردي نابینا هستم. اگر بدون توجّه دستم را روي اسم جلالۀ خداوند که در جایی نوشته شده بکشم، مرتکب گناهی
شدهام؟
جواب: در صورت عدم اطّلاع بر وجود اسم جلاله، مرتکب خلافی نشدهاید.
سؤال 132 - فردي قطع نخاع هستم. و به دلیل آن که بول و غائط بیاختیار از من خارج میشود از کیسۀ ادرار استفاده میکنم (سند
و کاندوم) به همین جهت دائماً ادرار من جریان دارد، و داخل کیسه میریزد. به چه شکلی میتوانم قرآن بخوانم، و دست به آیات
قرآن بزنم؟
جواب: شما میتوانید وضو بگیرید و مشغول قرائت قرآن شوید. و مادام که فاصلۀ زیادي نشده، میتوانید خطّ قرآن را لمس کنید.
سؤال 133 - فردي قطع نخاع از گردن هستم. به هنگام تلاوت قرآن و موقع ورق زدن، ناچارم از لب و دهان کمک میگیرم، و
کمک گرفتن از دیگري برایم مشکل است، وضو گرفتن نیز برایم مشقّت دارد. آیا میتوانم بدون وضو این کار را انجام دهم؟
جواب: اگر واقعاً وضو براي شما مشقّت دارد، این کار براي شما مانعی ندارد.
سؤال 134 - فردي هستم قطع نخاع که ادرار و مدفوع بیاختیار از من خارج میشود، و بسیاري از اوقات بدنم نجس است. آیا
میتوانم قرآن همراه خود داشته باشم، یا حمل قرآن براي من مجاز نیست؟
جواب: مجاز هستید.
که با لمس « بریل » سؤال 135 - نابینایان براي خواندن از خط برجستهاي به نام
ص: 48
انگشتان خوانده میشود، استمداد میگیرند. میدانیم که این خط از نقاط ششگانه تشکیل شده است. با توجّه به مطلب فوق، آیا بر
نابینایان لازم است در موقع فراگیري قرائت قرآن، و در وقت لمس اسامی مقدّسه که با خط برجسته نوشته شده، وضو داشته باشند؟
جواب: آري باید وضو داشته باشند، یا از دستکشهاي پلاستیکی نازك استفاده کنند.
سؤال 136 - آیا بر نابینایان لازم است قبل از دست گذاشتن بر نوشتهاي، مطمئن شوند اسامی مقدّسه بر روي آن نوشته نشده است؟
جواب: تحقیق براي آنها لازم نیست.
سؤال 137 - تمبرهایی وجود دارد که مزیّن به آیاتی از قرآن شده، و در طول روز افراد زیادي آن را بدون وضو لمس میکنند، و
یا « اللّ
􀀀
مُحَمَّدٌ رَسُولُ هِ » حتّی برخی از آنها در خارج از کشور مورد لمس کفّار قرار میگیرد. نمونههاي دیگري مزیّن به جملاتی مانند
یا مثل آن است. آیا چاپ چنین تمبرهایی کار صحیحی است؟ « الله اکبر »
ا􀀀ل» جواب: باید توجّه داشته باشید که در عصر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله، یا ائمّۀ هدي علیهم السلام سکّههایی وجود داشته که
بر آن منقوش بوده، و مردم همه روز به آن دست میزدند. وجود چنین تمبرها یا سکّههایی سبب « اللّ
􀀀
مُحَمَّدٌ رَسُولُ هِ » و * « اللّ
􀀀
هَ إِلَّا هُ 􀀀إِل
صفحه 44 از 371
ترویج اسلام و قرآن است. منتها مردم وظیفه دارند که بدون وضو دست بر آن نزنند. ما وظیفه داریم از این طریق شعائر اسلام را
تبلیغ کنیم، مردم هم وظیفۀ خاصّ خود را دارند.
داخل چاه توالت (که در حال حاضر مورد استفاده قرار میگیرد) افتاده باشد، حکم آن … « عبد الله » سؤال 138 - اگر مهري با نام
چه میباشد؟
بوده، مادام که « عبد الله » بوده، مشکلی ندارید. ولی اگر به صورت « عبد الله » جواب: اگر مهر به همان صورت که در بالا نوشتهاید
نقش مُهر باقی است، باید آن محلّ را تخلیه یا تعطیل کنید، و اگر دیگران خبر ندارند، لازم نیست اعلام کنید. امّا
ص: 49
آنان که میدانند، باید رعایت کنند. و اگر چاه متّصل به لولهکشی فاضلاب است، هنگامی که اطمینان حاصل شود آن مهر همراه
فاضلاب به نقطۀ دوري منتقل شده، مشکلی ندارد.
وضوي جبیره
سؤال 139 - آیا دست مصنوعی در حکم جبیره است، و در هنگام وضو باید دست مرطوب بر آن کشید؟
جواب: دست مصنوعی حکم جبیره ندارد.
سؤال 140 - فردي هستم که به خاطر جراحت دائماً آمپول میزنم، و نمیتوانم چسبی که روي محل تزریق زده میشود را جدا
نموده، سپس وضو بگیرم. تکلیف من چیست؟
جواب: اگر میتوانید، چیزي روي آنها بگذارید، و وضوي جبیره بگیرید.
سؤال 141 - دائماً به دستم آمپول میزنم، و اثر چسب زخم بطور کامل پاك نمیشود. آیا براي وضو گرفتن اشکالی پیش میآید؟
جواب: اگر راهی براي برطرف کردن آن نباشد، به همان صورت وضو میگیرید.
سؤال 142 - شخصی در یکی از اعضاي وضو، زخمی دارد که خونریزي آن حتّی با گذاشتن جبیره قطع نمیگردد. چگونه باید
وضو بگیرد؟
جواب: بقیّۀ اعضا را میشوید، و مسح سر و پا را انجام میدهد، و احتیاطاً تیمّم هم میکند.
سؤالات متفرّقۀ وضو
سؤال 143 - فردي هستم قطع نخاع که اگر در منزل بمانم با وسائلی که دارم یا با کمک نائب میتوانم به راحتی وضو بگیرم، امّا
مجبورم براي کار یا تحصیل از خانه خارج شده، و به هنگام نماز نمیتوانم در خارج از منزل وضو بگیرم، یا وضویی که
ص: 50
میگیرم ناقص است. آیا لازم است دائم در خانه بمانم، و کار و تحصیل را رها سازم؟
جواب: شما میتوانید کار و تحصیل را ادامه دهید، و به مقداري که در خارج از منزل میسّر است وضو بگیرید، و نماز را بخوانید.
سؤال 144 - اگر در موقع وضو آب شیر را نبندیم، آیا اسراف محسوب شده، و جایز نمیباشد؟
جواب: مسلّماً اسراف است، و جایز نیست.
سؤال 145 - اگر در موقع وضو قطراتی از آب بر اعضاي وضوي ما بپاشد، چه حکمی دارد؟
جواب: چند قطره تأثیري ندارد.
ص: 51
صفحه 45 از 371
فصل ششم: احکام غسل
غسل جنابت
سؤال 146 - کسانی که بر اثر عمل جرّاحی پروستات، در بیشتر اوقات، همراه ادرارشان منی خارج میشود، آیا با خروج یقینی، غسل
بر آنها واجب میگردد، هر چند دفعات آن فراوان باشد؟ یا ادلّۀ وجوب غسل فقط شامل خروج متعارَف میشود؟
جواب: با توجّه به این که خروج منی در چنین فرضی، داخل ادرار به صورت مستهلک خواهد بود، سبب غسل نمیشود؛ ولی اگر
به صورت مستقلّ و یا شبه مستقل خارج شود، غسل واجب میشود. ولی چنانچه تکرار غسل موجب عسر و حرج شدید گردد، تیمّم
بدل از غسل میکند.
غسل استحاضه
سؤال 147 - جدیداً پزشکان کاري میکنند که به وسیلۀ تقویتهاي هورمونی، خونریزي قاعدگی ادامه مییابد. در این صورت آیا
خونی که بعد از پنجاه سالگی دیده میشود، و تمام شرایط خون حیض را دارد، استحاضه است یا حیض محسوب میشود؟
جواب: در صورتی که تمام شرایط قاعدگی در آن جمع باشد، حیض محسوب میشود.
سؤال 148 - با توجّه به درمان جدید یائسگی، و با عنایت به این که یائسگی یک بیماري تلقّی میشود، و پزشک با زن یائسه به
عنوان بیمار برخورد میکند، و
ص: 52
داروهایی که به این بیماران داده میشود همان حیض و خونریزي قبل از یائسگی را ایجاد میکند، و از آنجا که بعد از یائسگی
تمام خونهایی که دیده میشود استحاضه محسوب میشود، تکلیف فردي که از سن 48 سالگی (سنّ طبیعی یائسگی) و گاهاً در
سنّ 20 سالگی یا کمتر یا بیشتر یائسه میشود، و تحت این درمانها قرار میگیرد چیست؟ از آنجا که یائسگی بیماري تلقّی میشود،
و این فرد خود با مشکلات بسیاري دست و پنجه نرم میکند تکلیفش چیست؟ با توجّه به این که اگر استحاضه قرار دهیم، غسلهاي
پیدرپی گاهاً باعث زحمت زیاد میشود، آیا در صورت ضرر نداشتن آب میتواند تیمّم کند؟ از آنجا که 70 درصد زنان به این
گونه احکام عمل نمیکنند، تکلیف این افراد چیست؟
جواب: راه حلّ اسلام در این زمینه آسان است. یائسگی مانند پیري نوعی سیر طبیعی عمر است، و نباید آن را بیماري دانست. هر
چند تقویت کردن براي پیشگیري از عوارض آن خوب است. همان گونه که در سالخوردگان نیز مطلب چنین است. بنابراین، تمام
کسانی که به سنّ پنجاه سال قمري میرسند، خونهایی که میبینند استحاضه است، مگر این که داراي تمام شرایط عادت ماهیانه
باشد. و در مواردي که غسل کردن براي آنها ضرر یا مشقّت زیاد دارد، میتوانند به جاي آن تیمّم کنند، و نماز خود را بخوانند.
غسل بدون خارج کردن لباس از بدن
سؤال 149 - آیا در استخر عمومی در حالی که لباس بر تن است، میتوان غسل ارتماسی کرد؟
جواب: غسل ارتماسی با لباس مشکل است؛ ولی غسل ترتیبی با تکان دادن لباس، به طوري که آب به زیر آن برود، و مقداري از
بدن را از آب بیرون آورد، و سپس به زیر آب برگرداند، مانعی ندارد.
ص: 53
صفحه 46 از 371
فصل هفتم